1
Schooljaar 2004-2005 EXAMEN ECONOMIE BEURT 2
Naam: …………………………… Klas: ……………
Leerkracht: Ann Coemans
Klasnummer: ……..
Datum: ………… TOTAAL:
/35
wordt herleid tot
/20
Materiaal: Het gebruik van een eigen rekentoestel is toegestaan ( geen grafisch! ).
Lees de vragen aandachtig. Werk verzorgd. Waar nodig, afronden op 2 decimalen VEEL SUCCES
1. Verklaar onderstaande begrippen grondig. inkomensspreiding: /1 geeft weer hoe de inkomens in een land verdeeld zijn ( 1 )
toegevoegde waarde: /1 het verschil tussen de waarde van de verkochte producten ( 0,5 ) en de waarde van die producten bij het binnenkomen van de onderneming ( 0,5 )
2
/2 Marshallplan: /1 plan opgesteld door de Amerikanen na WO II ( 0,5 ) doel = de economie van de zwaar getroffen landen door de Wereldoorlog herstellen ( 0,5 )
2. Is onderstaande bewering juist of fout? Motiveer je antwoord! /2 Als een Australische toerist op een terras op de Groenplaats te Antwerpen een Deens bier drinkt, dan heeft dit geen effect op het bruto binnenlands product van België. Deze bewering is fout. ( 0,5 ) Het bruto binnenlands product is de som van de toegevoegde waarde van alle goederen en diensten geproduceerd in 1 land in 1 jaar tijd weer. ( 0,5 ) Het bier dat deze toerist drink is geproduceerd in Denemarken ( Deens bier ), maar het werd geëxporteerd naar ons land. Een groothandel verkocht het bier door aan een kleinhandel, die kleinhandel verkocht het door aan een café, dat café verkocht het door aan de klant. Er is dus wel degelijk sprake van toegevoegde waarde. Doordat er sprake is van toegevoegde waarde heeft deze activiteit wel degelijk effect op het bruto binnenlands product. ( 1)
3
/3 3. Lees onderstaand artikel en beantwoord de bijhorende vragen.
Belgische economie valt zonder brandstof BRUSSEL - Na een krachtig hersteljaar met een economische groei van 2,7% kondigt 2005 zich heel wat minder sterk aan voor de Belgische economie. Deze verzwakking is geheel te wijten aan het pessimisme in de verwerkende industrie, die erg negatief gestemd is over de binnenkomende bestellingen. Voor het eerst sinds half 2003 loopt ook de activiteit in de dienstensector terug. Overigens zit de klad er als sinds eind vorig jaar in. Het groeiritme van de Belgische economie halveerde bijna in het vierde kwartaal.
Metro, 24/02/2005 a) Beschrijf de evolutie van de economische groei in 2005. /1 Men verwacht een verzwakking van de economische groei ten opzichte van het krachtige hersteljaar in 2004. ( 1)
b) Hoe kan deze economische groei gemeten worden? Som twee verschillende mogelijkheden op die we in de les bestudeerd hebben. /1 ¾ bruto binnenlands product ( 0,5 ) ¾ bruto nationaal product ( 0,5 )
c) Wat is het verschil tussen deze twee mogelijkheden? Leg uit. /2 Het bruto binnenlands product is de som van de toegevoegde waarde van alle goederen en diensten geproduceerd in 1 land in 1 jaar tijd. ( 0,5 ) Het gaat dus om de totale productie in 1 land. Hoeveel bedraagt de totale productie binnen de grenzen van dat land in 1 jaar geproduceerd door Belgen en niet-Belgen in ons land. ( 0,5 ) Het bruto nationaal product is de som van de toegevoegde waarde van alle goederen en diensten geproduceerd door 1 nationaliteit in 1 land. ( 0,5 ) Het gaat om de nationaliteit van de werkenden. Bijvoorbeeld hoeveel produceren de Belgen in 1 jaar, al dan niet in België? ( 0,5 )
d) Wanneer zijn deze twee aan elkaar gelijk? /1 ¾ Wanneer in België enkel Belgen werken. ( 0,5 ) ¾ Wanneer geen enkele Belg in het buitenland werkt. ( 0,5 )
4
/5 4. Een onderneming verkoopt de door haar geproduceerde goederen voor 360 000 EUR. Ze koopt voor 170 000 EUR grondstoffen en diensten van derden, voor 85 000 EUR lonen en betaalt voor haar lening 17 000 EUR intrest. /2 Bereken de bijdrage van deze onderneming aan het BBP. ( vergeet je berekeningen niet te noteren! ) verkoop goederen en diensten
360 000 ( 0,5 )
- aankoop grondstoffen en diensten
170 000 ( 0,5 )
toegevoegde waarde
190 000 ( 0,5 )
Deze onderneming draagt 190 000 EUR bij tot het BBP. ( 0,5 )
5. Je ouders vragen je om het gras af te maaien… Je mag dan, als beloning, naar de fuif van de laatstejaars gaan. Je ziet er wel tegen op: anderhalf uur te puffen met die grasmachine. a) Op welke manier zorg jij ervoor dat het BBP dat de overheid berekent niet correct is? /1 Ik verricht arbeid, ik rijd namelijk het graf af voor mijn ouders. ( 0,5 ) Maar ik word voor deze arbeid niet vergoed. Het BBP is dus niet correct, want houdt enkel rekening met betaalde arbeid. ( 0,5 )
b) Het BBP is dus geen goede welvaartsindicator. Verklaar aan de hand van andere voorbeelden. /1 Het BBP houdt geen rekening met: ( 0,5 ) - zwartwerk - vrijwilligerswerk - negatieve externe effecten - … Bovendien meet het BBP de welvaart enkel op basis van de productie, de materiële welvaart. Het BBP houdt geen rekening met levensverwachting, alfabetiseringsgraad, … ( 0,5 )
c) Welke indicator is beter geschikt om de welvaart te meten? Motiveer je antwoord! /1 De HDI of Human Development Index ( of menselijke ontwikkelingsindicator ) is beter geschikt om de welvaart te meten. ( 0,5 ) De HDI houdt rekening met: materiële welvaart, alfabetiseringsgraad, deelname aan het onderwijs, levensverwachting, … ( 0,5 )
5
/5 6. Lees onderstaand artikel en beantwoord de bijhorende vragen.
Rode Spa-flessen worden verbrand BRUSSEL - De rode plastic flessen van Spa Bruis die u milieubewust in uw blauwe pmd-zak deponeert, worden niet gerecycleerd maar verbrand. ,,In tegenstelling tot de blauwe of groene flessen blijkt voor gerecycleerde rode PET (polyethyleen) geen afzetmarkt te bestaan'', zegt Vlaams volksvertegenwoordiger Hilde Crevits (CD&V) uit Torhout. Hetzelfde probleem doet zich voor met bruine plastic flesjes voor biodranken en bier. ,,We moeten het probleem niet overdrijven'', vindt Olivier Remels van Fost Plus, dat verantwoordelijk is voor de recyclage van pmd, ,,want rode PET maakt minder dan één procent uit van de totale fractie.'' ,,We moeten ons verdedigen tegen onze concurrenten, dus hebben wij onze rode PET- fles gelanceerd'', zegt Bernard Michotte van Spa.
De Standaard, 24/02/2005 a) Is in dit artikel sprake van een extern effect? Verklaar je antwoord. /1 Ja, er is sprake van een negatief extern effect. ( 0,5 ) Dit effect heeft vooral invloed op het milieu. Plastic flessen ( bier, Spa, … ) worden niet gerecycleerd, maar verbrand. Hierdoor komen heel wat gassen vrij… ( 0,5 )
b) De overheid kan producenten een milieuheffing opleggen en verplichten over te gaan tot milieu-investeringen. Verklaar dat de consumenten hier nadeel kunnen van ondervinden. /1 Wanneer producenten een milieuheffing opgelegd krijgen verhogen de kosten door deze milieu-heffingen. ( 0,5 ) Wanneer de kosten stijgen, is de kans groot dat de onderneming dit doorrekent in de prijs, en dus aan de consument. De consument zal bijgevolg een hogere prijs moeten betalen. ( 0,5 )
c) Verklaar dat de gevolgen van de milieumaatregelen van de Belgische overheid op de werkgelegenheid in België ook afhangen van de milieumaatregelen in andere landen. /1 Wanneer men in andere landen soepeler is in het milieubeleid ( bijvoorbeeld geen heffingen ) is de kans groot dat de onderneming zal verhuizen. Het is ‘interessanter’ en goedkoper voor de onderneming om daar te produceren. ( 0,5 ) Dit is negatief voor de werkgelegenheid. De werkgelegenheid in ons land zal daardoor dalen. ( 0,5 )
6
/3 7. Lees onderstaand artikel en beantwoord de bijhorende vragen.
Wit strijkt goedkoper dan zwart BRUSSEL – Het systeem van de dienstencheques voor huishoudelijke hulp werd ontworpen als een operatie om zwarte arbeid wit ( of eerder: grijs ) te wassen. Om de concurrentie met het zwartwerk aan te kunnen, betaalt de federale overheid via de dienstencheque niet enkel de sociale zekerheidsbedragen op arbeiden maar ook nog een stuk van het nettoloon van de dienstencheque-werknemer. Wie in het systeem van de dienstencheque werkt, verdient minimaal € 8,20 per uur. De gebruiker van de huishoudelijke hulp betaalt hiervan maar € 6,70 en mag later nog eens 30% van deze aankoopprijs fiscaal in mindering brengen, waardoor de uiteindelijke kost voor hem/haar daalt tot € 4,69 per uur.
De Metro, 04/02/2005 a) Waarom is het lonend om zwartwerkers in te schakelen? /1 Het is lonend om zwartwerkers in te schakelen omdat de arbeid op die manier goedkoper wordt. ( 0,5 ) De verklaring hiervoor is het feit dat noch werknemer, noch werkgever belastingen of sociale zekerheid betalen. ( 0,5 ) b) Dit artikel bewijst het tegendeel. Leg grondig uit. /1 De overheid heeft het systeem van dienstencheques ingeschakeld. ( 0,5 ) De overheid betaalt sociale zekerheid en een stuk van het nettoloon van de arbeider. De kostprijs voor de gebruiker van huishoudelijke hulp is nog lager omdat het fiscaal aftrekbaar is. Zwartwerk voor huishoudelijke hulp is dus niet goedkoper als legaal werk. ( 0,5 ) c) Zwartwerk is niet zonder risico’s. Bewijs aan de hand van 4 concrete voorbeelden. /2 5 voorbeelden gezien, lln moeten er 4 geven: 4 x 0,5 ¾ Je bent niet verzekerd. ¾ Je krijgt geen uitkering als je ontslagen wordt. ¾ Je betaalt geen belastingen. Hiervoor kan je een boete krijgen. ¾ Zwartwerk kan je niet op je CV zetten. ¾ Het telt niet mee als je een periode van tewerkstelling moet bewijzen. d) Geef twee verschillen tussen zwartwerk en informele economie en leg uit. /1 • •
Het voorkomen ( 0,5 ) ¾ Informele economie komt vooral voor in ontwikkelingslanden ¾ Zwartwerk komt vooral voor in industrielanden Motief ( 0,5 ) ¾ Informele economie: om te overleven ¾ Zwartwerk: belastingsontduiking
7
/5 8. Videoreportage: Hoe rijk is Vlaanderen? a) In ons land komt relatief veel armoede voor. Hoe kan dit in zo een welvarend land? Verklaar aan de hand van twee elementen. /1 1) ongelijke inkomensverdeling: de rijkste 10% beschikt over 1/3 van de rijkdom, de armste 10% beschikt over 2% van de rijkdom ( 0,5 ) 2) deze ongelijke inkomensverdeling neemt steeds toe: de financiële inkomens zijn sneleer gestegen dan de arbeidsinkomens en sociale uitkeringen ( 0,5 )
b) In ons land vind je extreme situaties terug: rijk versus arm. Bewijs dit aan de hand van twee Vlaamse dorpen. Geef 4 concrete verschillen. /1 rijkste dorp ( Sint-Martems-Latem )
hoogste inkomens sport: tennis, golf, voetbal, … horeca: gastronomie cultuur: musea, galerijen
armste dorp ( Mesen ) lage inkomens Î veel sociale woningen sport: voetbalveld, maar geen ploeg horeca: 7 cafés cultuur: fanfare, 1 authentiek museum
0 fout: 1 1 fout: 0,5 2 fout: 0
c) Welke demografische bedreiging staat België te wachten? /1 de vergrijzing ( 1 )
d) Wat is het gevolg van deze bedreiging voor de welvaart? /1 Onze welvaart zal verminderen. ( 0,5 ) Binnen 10 jaar kan de welvaart 1/6 minder bedragen dan de huidige welvaart. ( 0,5 )
8
/4 9. Vul onderstaande tabel in. /2 a) Bereken de welvaart van de individuele burger in ieder land in de vierde kolom. Vul ook de hoofding in. b) Vergelijk deze welvaart met die van België in kolom 5.
land
aantal inwoners
BBP ( in miljard USD )
( in miljoen )
BBP / capita
t.o.v. België
in USD
België
10,4
241,4
23 211,54
100
Mexico
102,7
617,1
6 008,76
25,89
Korea
47,9
614,9
12 837,16
55,31
Polen
38,2
186,7
4 887,43
21,06
IJsland
0,3
9,5
31 666,67
136,43
1
hoofding fout = - 0,5
1
9
/2 10. Hoe evolueert het BBP in Frankrijk over de jaren heen? a) Vul onderstaande tabel in voor Frankrijk. /2 Bereken het stijgingspercentage ten opzichte van het jaar voordien, evenals het stijgingspercentage ten opzichte van 2000 jaar
BBP ( in miljard USD )
t.o.v. vorig jaar
t.o.v. 2000
2000
1 308,4
/
100
2001
1 335,8
2,09
102,9
2002
1 351,6
1,18
103,27
2003
1 358,0
0,47
103,74
2004
1 385,9
2,05
105,79
1
b) Maak een grafiek van het BBP over de jaren heen. /2
1
10
/4 11. Bekijk onderstaande tabel en beantwoord de bijhorende vraag /2 BBP per hoofd in USD
Bulgarije Dominicaanse Republiek Namibië
Levensverwachting
Analfabetisme vrouwen > 15 jaar in %
Sanitair in stad in %
5 071
70,8
2
100
507
67,2
16
75
5 468
44,9
19
96
In welk land zou je willen leven? Staaf je antwoord met duidelijke argumenten. Het meest voor de hand liggende antwoord: Ik zou het liefst in Bulgarije wonen: ¾ hoog BBP/hoofd Î materiële welvaart ( 0,5 ) ¾ hoge levensverwachting ( 0,5 ) ¾ veel sanitair ( 0,5 ) ¾ lage alfabetiseringsgraad ( 0,5 ) Andere antwoorden zijn mogelijk mits goede argumentatie.
Nog een leuke afsluiter : de externe effecten van Pasen…
Paashaas, die eieren zijn voor 4ET1!
11
/2 Een fijne paasvakantie toegewenst!
