Safe surfen www.safesurfen.be
Safe surfen
juf Lies
1
INLEIDING 1. WAAROVER GAAT DEZE BUNDEL? Deze bundel wil je op weg helpen om veilig op het internet te surfen. In de bundel staan gevaren van het internet uitgelegd. Je krijgt ook tips hoe je gevaren kan vermijden en/of ermee kan omgaan. De onderwerpen die aan bod komen zijn: 1. Virussen 2. Spam 3. Cyberpesten 4. Seks en internet 5. Privacy Tijdens de lessen zal je moeten werken met deze bundel en met een website.
2. SYMBOLEN In deze bundel komen verschillende symbolen aan bod. Hieronder wordt elk symbool uitgelegd. Als je dit symbool ziet, moet je een opdracht uitvoeren. Onder het symbool staat steeds het aantal minuten dat je mag werken aan de opdracht. Naast dit symbool staan alle tips verzameld die je helpen om veilig te surfen op het internet.
Naast dit symbool staan verschillende vragen. De antwoorden op die vragen moet je leren voor de toetsen.
Safe surfen
juf Lies
2
3. DE WEBSITE? De website waarmee je zal werken is: www.safesurfen.be. Je zal verschillende opdrachten moeten doen waarbij je informatie moet zoeken op de website. Hieronder enkele afbeeldingen om je wegwijs te maken. De startpagina van de website:
Aan de linkerkant staat een kolom waar alle onderwerpen onder elkaar staan. Je zal daar steeds moeten zoeken om je opdrachten te kunnen maken. Als er staat: ‘Klik bij info op virussen’ dan moet je klikken in die kolom. Zie op de afbeelding hieronder.
Safe surfen
juf Lies
3
THEMA 1: VIRUSSEN 1. WAT IS EEN VIRUS? Politie waarschuwt voor agressief computervirus dinsdag 20 maart 2012, 19u59 De politie waarschuwt voor een nieuw, bijzonder schadelijk computervirus. Het wist alle bestanden op je computer, en daarna verschijnt er een scherm waarop staat dat je moet betalen om het virus ongedaan te maken. De makers misbruiken het logo van de politie om hun slachtoffers te misleiden. (VMMA) Bron: Het Nieuwsblad online. Geraadpleegd op 08 april 2012, op http://nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=DMF20120320_00138165.
Opdracht: 1. Ga naar www.safesurfen.be. 2. Klik bij info op virussen. 5 min
3. Bekijk de eerste 50 seconden van het filmpje.
Een virus is een …………………………………………………………………… dat op je computer wordt geplaatst. Eenmaal op je computer, probeert het zoveel mogelijk bestanden te besmetten. Open je een van de besmette documenten of programma’s, dan wordt het virus nog verder verspreid. Een computervirus maakt je computer dus ziek. Virussen komen meestal binnen via …………………………………… en ………………………………………………………
Safe surfen
juf Lies
4
Opdracht: 1. Ga naar een nieuwswebsite zoals www.nieuwsblad.be, www.vrtnieuws.net of nieuws.vtm.be. 8 min
2. Typ in de zoekfunctie computervirus. 3. Schrijf hieronder twee titels die je gevonden hebt.
Titel 1: ……………………………………………………………………………………………………………………………………… Titel 2: ………………………………………………………………………………………………………………………………………
2. WELKE SOORTEN VIRUSSEN BESTAAN ER ? Er zijn verschillende soorten virussen. Er zijn vijf soorten die het meest voorkomen. Opdracht: 1. Ga naar www.safesurfen.be. 2. Klik bij info op virussen. Bekijk het filmpje volledig. 15 min
3. Antwoord op de onderstaande vragen.
Welke soorten virussen bestaan er? 1. ……………………………………………………………………………………………………… 2. ……………………………………………………………………………………………………… 3. ……………………………………………………………………………………………………… 4. ……………………………………………………………………………………………………… 5. ……………………………………………………………………………………………………… Welk van bovenstaande virussen is niet echt een virus? Waarom? ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………
Safe surfen
juf Lies
5
Welk virus krijg je enkel via e-mails? ………………………………………………………………………………………………………………………………………
3. WAT DOEN TEGEN VIRUSSEN? Om zoveel mogelijk virussen te vermijden, houd je best rekening met volgende tips:
Installeer een virusscanner op je computer.
Laat je virusscanner regelmatig updaten.
Zet je firewall nooit uit.
Klik niet op alles wat je tegenkomt.
4. MOEILIJKE WOORDEN Opdracht: 1. Ga naar www.safesurfen.be. 2. Klik links op moeilijke woorden. 10 min Virusscanner:
3. Zoek de betekenis van volgende woorden. …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………
Updaten:
…………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………
Firewall:
…………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………
5. TE LEREN
Safe surfen
Wat is een virus?
Welke soorten virussen bestaan er?
Wat te doen tegen virussen?
Moeilijke woorden.
juf Lies
6
THEMA 2: SPAM 1. WAT IS SPAM? Opdracht: 1. Ga naar www.safesurfen.be. 2. Klik bij info op spam. 8 min
3. Lees het eerste tekstje. 4. Antwoord op de onderstaande vragen. Spam is een ander woord voor: ………………………………………………………………………………………………… Meestal zijn het ……………………………………………………………………… die spam versturen. Ook ………………………………………………………………………………………… worden als spam beschouwd. Weetjes: Spam was eerst varkensvlees in blik. Monthy Python maakte een filmpje waar er voortdurend spam gezegd werd. Daar komt het woord spam vandaan voor ongewenste e-mail.
1
1
Spam bedreigt sociale netwerken. Geraadpleegd op 09 mei 2012, op http://mccannpeople.wordpress.com/2008/07/01/spam-bedreigt-sociale-netwerken/.
Safe surfen
juf Lies
7
2. HOE VERMIJD JE SPAM? Om zoveel mogelijk spam te vermijden, houd je best rekening met volgende tips:
Bescherm je computer door een firewall en andere filters te gebruiken.
Laat je e-mailadres niet overal achter.
Beantwoord alleen betrouwbare e-mails.
Maak gebruik van de spamfilters op je e-mailserver. Zie de afbeeldingen hieronder.
Controleer af en toe eens of er gewone e-mails tussen je spam zijn terecht gekomen.
3. TE LEREN
Safe surfen
Wat is spam?
Wie verstuurd spam?
Welke vormen zijn er van spam?
Hoe vermijd je spam?
juf Lies
8
THEMA 3: SOCIALE MEDIA Sociale media zoals Facebook en Netlog zijn gemakkelijk om te babbelen met je vrienden. Toch moet je opletten bij het gebruiken van die sociale media.
1. CYBERPESTEN Sociale media zijn plaatsen waar je veel informatie kan delen met je vrienden. Dat is allemaal leuk, maar wanneer deze informatie gebruikt wordt op je te pesten dan is dat niet leuk.
a) WAT IS CYBERPESTEN ? Cyberpesten is …………………………………………………………………………………………………………… Dit kan door
……………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
b) WAT KAN JE DOEN TEGEN CYBERPESTEN? Volgende tips helpen een stuk het cyberpesten te vermijden:
Zet nooit zomaar je webcam aan. De persoon aan de andere kant kan die foto’s of filmpjes gebruiken om jou te pesten.
Safe surfen
Open geen e-mails van mensen die je niet kent.
Accepteer niet iedereen als vriend op Facebook, Netlog, msn…
juf Lies
9
c) IK WORD GEPEST OP INTERNET. WAT NU? 1. Vertel het aan een volwassene die je vertrouwt: een leerkracht, ouders … 2. Blokkeer mensen die je lastig vallen op msn. Ontvriend de mensen die je lastig vallen op Netlog en Facebook. 3. Reageer niet op de pestmails of de pestsms’en. 4. Maak een nieuw e-mailadres aan voor echte vrienden. 5. Als het pesten blijft duren, maak dan enkele printscreens van de ongewenste gesprekken of foto’s. Deze kan je dan doorsturen naar de politie.
Opdracht: 1. Zoek bij Facebook of Netlog hoe je personen kan blokkeren. 2. Maak een printscreen als je gevonden hebt hoe je iemand kan blokkeren.
10 min
3. Plak deze printscreen in een Microsoft-Worddocument.
2
d) TE LEREN
Wat is cyberpesten?
Wat kan je doen tegen cyberpesten?
Wat kan je doen als je zelf gepest wordt op internet?
Maak een printscreen en plak deze in een MicrosoftWorddocument
2
Cyberpesten. Geraadpleegd op 09 mei 2012, op http://digitaleomgang.wikispaces.com/.
Safe surfen
juf Lies
10
2. SEKS EN INTERNET Opdracht: 1. Bekijk onderstaande foto’s. 2. Schrijf op de volgende pagina, wat volgens jou het beste profiel 8 min
Safe surfen
is en waarom.
juf Lies
11
Wat is het veiligste profiel? ……………………………………………………………………………………………………………………………………… Waarom is dat het veiligste profiel? ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… De afbeelding hiernaast toont een deel van een interview dat Leila invulde op Netlog. Waar moet je op letten als je zoiets invult? ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… Soms vragen vrienden of vriendinnen dingen die je liever/beter niet doet. Hieronder twee voorbeelden:
Safe surfen
juf Lies
12
Waarom doe je dit beter niet? ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………
a) PROFIELEN Opdracht: 1. Ga naar www.safesurfen.be. 2. Ga naar seks en internet. 10 min
3. Lees het stukje over profielen. 4. Antwoord op de volgende vragen.
Bij het aanmaken van een profiel moet je alles zelf invullen. Welke gevaren schuilen hierin? ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… Wat is dan de conclusie? ………………………………………………………………………………………………………………………………………
b) RELATIES Via internet kan je iemand leren kennen die je leuk vindt. Misschien slaat de vonk over en wordt je verliefd! Als je iemand leert kennen via het internet moet je toch opletten. Wat zijn mogelijke gevaren? ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………
Safe surfen
juf Lies
13
c) BESLUIT Op volgende dingen moet je letten als je een profiel aanmaakt op een sociale netwerksite:
Zorg dat je profielfoto geen uitdagende foto is.
Kies een neutrale nickname.
Doe geen dingen die je zelf niet wil doen.
Let op met de filmpjes en foto’s die je maakt met je webcam. Ze kunnen naar iedereen doorgestuurd worden. Let op met vriendschapsverzoeken van mensen die je niet kent.
d) TE LEREN
Wat zet je best niet op je profiel?
Waarom zet je die best niet op je profiel?
Waarom geloof je best niet alles wat er op een profiel staat?
Waarom toon je best geen intieme delen voor een webcam?
Waar moet je op letten als je een profiel maakt?
3. PRIVACY Sociale netwerksites zijn erg leuk. Je kan communiceren met je vrienden ook al wonen ze in een ander land. Je kan er vrij op plaatsen wat je wil. Let op: er zitten addertjes onder het gras! Opdracht: 1. Open www.google.be. 5 min
2. Typ je volledig naam bij zoeken en zie wat er over jou te vinden is.
a) MSN Iedereen die jij ……………………………………………………………………… kan met jou een gesprek aangaan op msn.
Safe surfen
juf Lies
14
Waar let je dus best op om ongewenste personen te vermijden? ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………
b) NETLOG Als je een profiel aanmaakt op Netlog dan kan ………………………………………………………… je profiel zien. Om dat te veranderen moet je je …………………………………………………………………………………… veranderen. Hieronder zie je hoe je deze kan aanpassen:
Stap 1:
Stap 2:
Opdracht indien je een Netlog-account hebt: 1. Volg de stappen hierboven. 2. Stel je privacy-instellingen in zoals die voor jou het beste lijken. 10 min
Denk hierbij aan de tips die al gegeven werden.
Bij stap 2 zie je whitelist en blacklist staan. Wat kan je daar instellen? ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… Safe surfen
juf Lies
15
c) FACEBOOK Ook bij Facebook kan …………………………………………………… je profiel zien als je er één nieuw aanmaakt. Weetjes rond de privacy op Facebook vind je op www.safesurfen.be Hieronder zie je hoe je de privacy-instellingen kan instellen:
Opdracht indien je een Facebook-account hebt: 1. Kijk naar de afbeelding hierboven. 2. Stel je privacy-instellingen in zoals die voor jou het beste lijken. 15 min
Denk hierbij aan de tips die al gegeven werden.
d) ALGEMENE TIPS:
Zet geen adres en telefoonnummer op je profiel.
Zet niets op je profiel waar je achteraf spijt van kan krijgen.
Stel je privacy-instellingen zo in dat enkel je vrienden kunnen zien wat je post.
Safe surfen
Zie ook de tips bij cyberpesten en seks en internet.
juf Lies
16
e) TE LEREN
Hoe test je wat anderen over jou kunnen vinden?
Wat doe je als een ongewenst persoon je een vriendschapsverzoek zendt?
Wie kan je profiel zien als je het net hebt aangemaakt?
Waarvoor dient de blacklist en de whitelist op Netlog?
Wat moet je aanpassen zodat niet iedereen je profiel kan bekijken?
Welke tips zijn er om je privacy te beschermen?
4. MOEILIJKE WOORDEN Hacker
Een persoon die via een andere computer probeert in te breken op die van jou.
Surfen
Via internet zaken opzoeken en bekijken.
Blokkeren
Een persoon niet meer toelaten om je berichten te sturen.
Pestmails
E-mails die anderen versturen om jou te pesten.
Webcam
Een camera op je computer.
Account Sociale netwerksite
Een account geeft je toegang tot iets bv tot Facebook, Netlog, een game ... De verzamelnaam voor Facebook, Netlog …
Privacy-
Deze pas je aan indien je wil dat niet iedereen alles van jou kan
instellingen
zien op sociale netwerksites.
Media
Virusscanner
Safe surfen
Middelen om informatie over te brengen: radio, tv, kranten, internet. Een programma dat kwaadaardige programma’s op je computer opspoort en verwijderd.
juf Lies
17
De nieuwste versie van een programma op je computer
Updaten
zetten. Een programma dat je computer beschermt tegen indringers
Firewall
afkomstig van het internet.
Spam
Ongewenste e-mails
Cyberpesten
Iemand pesten via internet.
Printscreen
Een kopie van het beeld op je computerscherm.
Profiel
Een eigen pagina op een sociale netwerksite. Een naam die je jezelf geeft op sociale netwerken,
Nickname
spelletjes … De mogelijkheid om in eigen omgeving helemaal jezelf te
Privacy
zijn.
Virus
Een kwaadaardig programma.
Vriendschapsverzoek
De vraag van een ander persoon om je vriend te mogen zijn op een sociale netwerksite. Een bericht (met bijlagen) sturen naar iemand anders via
E-mail
internet.
a) TE LEREN
Leer de betekenis van elk woord.
Maak met elk woord een nieuwe zin zodat de betekenis duidelijk wordt.
Safe surfen
Geef het juiste woord als je enkel de betekenis krijgt.
juf Lies
18
BRONNEN Bron van alle prenten: Afbeeldingen. Geraadpleegd op 08 april 2012, op http://office.microsoft.com/nl-nl/images/.
1. VIRUSSEN Explania.com. Geraadpleegd op 08 april 2012, op http://www.explania.com/nl/kanalen/hardwarenetwerken/detail/wat-voor-virussen-kunnen-je-netwerk-binnensluipen. Pakket 1: veilig surfen. Geraadpleegd op 08 april 2012, op ictgids.be/files/06_lesmateriaal/pakket1.pdf.
2. SPAM Anti-spam tips. Geraadpleegd op 08 april 2012, op http://www.e-privacy.be/antispam.html. Gmail. Geraadpleegd op 08 april 2012, op www.gmail.com Hotmail. Geraadpleegd op 08 april 2012, op www.hotmail.be. Spamsquad. Geraadpleegd op 08 april 2012, op http://www.spamsquad.be/nl/home.html.
3. CYBERPESTEN Cyberpesten. Geraadpleegd op 11 april 2012, op http://www.clicksafe.be/jongeren/?q=cyberpesten. Vlaams netwerk kies kleur tegen pesten. Geraadpleegd op 11 april 2012; op http://www.kieskleurtegenpesten.be/joomla/index.php?option=com_content&view=article&id=70& Itemid=95. Windows Live Messenger. Geraadpleegd op 11 april 2012.
4. SEKS EN INTERNET Lessenpakket Sensoa. Geraadpleegd op 09 april 2012, op http://ictgids.be/files/09_lespakket%20SENSOA%20seks%20en%20internet.pdf. Connected. Geraadpleegd op 19 januari 2012,op www.sensoa.be. Netlog. Geraadpleegd op 10 april 2012, op www.netlog.com.
5. PRIVACY Facebook. Geraadpleegd op april 2012, op www.facebook.com Netlog. Geraadpleegd op 10 april 2012, op www.netlog.com. Windows Live Messenger. Geraadpleegd op 11 april 2012.
Safe surfen
juf Lies
19
