Chrisal NV/SA
Reinigingshandboek Probiotische reiniging Guy Vossen 4-9-2013
Inhoud 1
Geschiedenis van Chrisal NV............................................................................................. 3
2
Basisprincipes in de reinigingswereld ................................................................................ 5
3
2.1
Waarom reinigen?........................................................................................................ 5
2.2
Wat is reinigen? ........................................................................................................... 5
2.3
Cirkel van Sinner ......................................................................................................... 5
2.3.1
Chemische werking .............................................................................................. 6
2.3.2
Tijd ....................................................................................................................... 6
2.3.3
Temperatuur ......................................................................................................... 6
2.3.4
Mechanische werking ........................................................................................... 6
2.3.5
Praktijkvoorbeeld Cirkel van Sinner .................................................................... 7
Chemische onderbouwing .................................................................................................. 8 3.1
4
3.1.1
Oppervlaktespanning ............................................................................................ 8
3.1.2
Opbouw tensiden .................................................................................................. 8
3.1.3
Tensiden en olie ................................................................................................... 9
3.1.4
Verschillende soorten tensiden............................................................................. 9
3.2
Complexvormers ....................................................................................................... 11
3.3
pH bepalende stoffen ................................................................................................. 11
Biologische onderbouwing van reinigingsmiddelen ........................................................ 13 4.1
Enzymatische werking ............................................................................................... 13
4.1.1
Definitie enzym .................................................................................................. 13
4.1.2
Functie in reinigingsmiddelen ............................................................................ 13
4.1.3
Nadelen van enzymatische reiniging .................................................................. 13
4.2
Bacteriële werking ..................................................................................................... 14
4.2.1
Definitie bacterie ................................................................................................ 14
4.2.2
Functie in reinigingsmiddelen ............................................................................ 14
4.2.3
Nadelen van bacteriële reinigers ........................................................................ 15
4.3 5
Tensiden....................................................................................................................... 8
Besluit ........................................................................................................................ 15
Probiotica In Progress (PIP) ............................................................................................. 16 5.1
Achtergrondproblematiek .......................................................................................... 16
5.1.1
Antibiotica- en desinfectietijdperk ..................................................................... 16
5.1.2
Biofilm ............................................................................................................... 17
5.2
Het PIP Concept ........................................................................................................ 17
5.2.1
Microbieel management ..................................................................................... 17 1
5.2.2
Aanpak van biofilm ............................................................................................ 18
5.2.3
Samenstelling van probiotische reinigingsmiddelen .......................................... 19
5.3
5.3.1
Algemeen ........................................................................................................... 20
5.3.2
Voordelen ........................................................................................................... 20
5.3.3
PIP Animal Housing Cleaner (PIP AHC) .......................................................... 21
5.3.4
PIP Animal Housing Stabilizer (PIP AHS) ........................................................ 22
5.3.5
PIP PLUS Water................................................................................................. 22
5.4
6
Toepassingsgebied: Landbouwsector ........................................................................ 20
Toepassingsgebied: Healthcare ................................................................................. 23
5.4.1
Algemeen ........................................................................................................... 23
5.4.2
Resultaten ........................................................................................................... 24
5.4.3
Producten ............................................................................................................ 25
Frequently Asked Questions about PIP – Probiotics In Progress .................................... 26
2
1
Geschiedenis van Chrisal NV
Chrisal NV werd opgericht in 1989. In het beginstadium bestond de hoofdactiviteit voornamelijk uit de distributie van afgewerkte reinigingsmiddelen. De evolutie naar de productie van halffabrikaten en eigen afgewerkte producten voor industrieel, professioneel en huishoudelijk gebruik begon in 1994. Chrisal was zich meteen bewust van de noodzaak om zich te onderscheiden van grote concurrenten wereldwijd door innovatie en toptechnologie. Alkalische reinigers en ontvetters op waterbasis met een hoge reinigingskracht en tegelijk een biologische, niet agressieve en niet toxische werking werden dan ook ontwikkeld om tot veilige en milieuvriendelijke oplossingen te komen. Al snel behaalde Chrisal een zeer goede reputatie in de industriële wereld zodat nieuwe investeringen uitgevoerd werden om een verhoogde productiecapaciteit te kunnen behalen. Ook investeringen aangaande ontwikkeling en kwaliteit van de Chrisal producten waren een must. Onze kwaliteitsafdeling, verantwoordelijk voor het ondersteunen en optimaliseren van het volledige productie- en distributieproces is dan ook uitgegroeid tot een onmisbare schakel in het bedrijf. Chrisal NV is dan ook sinds 1999 in het bezit van het ISO9002 certificaat (gecertificeerd door CEBEC). Deze internationale norm behandelt kwaliteitssystemen zodat de kwaliteit van het product kan gegarandeerd worden. In Juli 2003 behaalde Chrisal NV tevens de ISO9001:2000 norm en in oktober 2010 de ISO9001:2008 norm (beiden gecertifieerd door SGS). In 2006 werd Chrisal voornamelijk gekend bij het grotere publiek door de introductie van zijn unieke probiotische reinigingsmiddelen, waarmee vaak het nieuws werd gehaald. Deze probiotische reiniging, PIP (Probiotics In Progress), is een ware wereldrevolutie in duurzame reiniging en hygiëne. Het is DE oplossing voor allerhande problemen ten gevolge van het jarenlang gebruik van chemische reinigings- en ontsmettingsmiddelen. Veiligheid, milieuvriendelijkheid en performantie zijn de sleutelwoorden voor de unieke PIP producten. Na het opbouwen van een stevige reputatie in eigen land begon Chrisal mede dankzij het succes van de PIP producten aan zijn internationale uitbreiding. Momenteel exporteert Chrisal naar meer dan 34 landen en worden producties opgestart in de Verenigde Staten en ZuidAfrika.
3
Chrisal producten worden door verscheidene industrieën afgenomen: voedingsindustrie, aluminiumindustrie,
vliegtuigindustrie,
leger
(luchtmacht,
landmacht),
autoindustrie,
chemische neutralisatie van mercaptanen, carwashes, horeca, zorgsector, landbouw, scholen, sportclubs, kantoorgebouwen en uiteraard ook particulier.
4
2
Basisprincipes in de reinigingswereld
2.1 Waarom reinigen? Er zijn twee belangrijke redenen te geven waarom een reiniging wordt uitgevoerd. •
Esthetisch aspect: het visueel aantrekkelijker maken van een oppervlak. Denk hierbij aan het wassen van ramen, het reinigen van een auto,…
•
Functioneel aspect: het reinigen van een oppervlak voordat een specifieke behandeling kan worden uitgevoerd. Hierbij denken we dan onder andere aan het ontvetten voor het schilderen.
2.2 Wat is reinigen? Reinigen is het verplaatsen van vuil. Het vuil dient verplaatst te worden van punt A (waar het niet thuishoort) naar punt B (waar het wel thuishoort). Hiervoor moet het vuil: -
Losgemaakt worden van het oppervlak
-
Transporteerbaar gemaakt worden
-
Getransporteerd worden.
Om dit te doen zijn er 4 principes van belang. Deze worden samengevat in de cirkel van Sinner.
2.3 Cirkel van Sinner De effectiviteit van de reiniging wordt steeds bepaald door volgende 4 factoren: •
Chemische werking
•
Tijd
•
Temperatuur
•
Mechanische werking
Deze parameters worden door de Duitse chemicus Sinner voorgesteld in een cirkel. Hierbij stelt de cirkel het reinigingsproces voor. In een ideale situatie zijn alle 4 de factoren even belangrijk (zie figuur 1). Zo’n ideale situatie komt echter zelden of nooit voor. De nadruk komt altijd op een bepaald aantal factoren te liggen.
5
Figuur 1: Cirkel van Sinner
2.3.1
Chemische werking
Dit slaat op het gebruikte reinigingsmiddel. De chemie van reinigingsmiddelen wordt in het volgend hoofdstuk in detail behandeld. 2.3.2
Tijd
Hiermee wordt de totale tijd bedoeld die nodig is om de reiniging uit te voeren. Dit omvat: -
de voorbereiding
-
het aanbrengen van het product
-
de inwerktijd
-
het bewerken van het oppervlak
-
het afspoelen
-
het drogen
-
het opruimen
2.3.3
Temperatuur
Dit gaat om de temperatuur van het aangebrachte product, de temperatuur van het te reinigen oppervlak, de temperatuur van het spoelwater, de omgevingstemperatuur,… Algemeen geldt dat hoe hoger de temperatuur, hoe beter de reiniging. Uiteraard staat er een maximum op de temperatuur, afhankelijk van de toepassing. 2.3.4
Mechanische werking
Hier gaat het om de methode van reinigen: -
Vernevelen en afnemen
-
Bewerken met spons 6
-
Hogedrukreiniging
-
Ontvettingsbaden
-
Schrobben en dweilen
-
Veegmachines
-
Tapijtreinigingsmachines
-
…
De keuze van de juiste mechanische werking bepaald voor een zeer groot deel het resultaat van de reiniging. Een optimale invulling van de cirkel van Sinner zorgt voor een efficiënte reiniging. Hierbij dient altijd in het achterhoofd te worden gehouden dat indien men het aandeel van één factor verlaagd (vb. tijd), dit moet gecombineerd worden door de toename van een andere factor (vb temperatuur). 2.3.5 Praktijkvoorbeeld Cirkel van Sinner Aan de hand van de afwas als voorbeeld kan de cirkel van Sinner verder worden toegelicht. In normale omstandigheden wordt de afwas manueel gedaan, en dit met een goede scheut afwasmiddel (=chemische werking). Verder wordt er warm gebruikt. Hierdoor is er minder tijd, en minder mechanische werking nodig om de afwas te doen. De cirkel van Sinner ziet er dan uit zoals in figuur 2. De afwas kan echter ook in afwasmachine worden gedaan (zie figuur 3). In dat geval worden de factoren tijd en temperatuur belangrijker. De mechanische factor gaat er dan weer op achteruit.
Figuur 2: Cirkel van Sinner toegepast op manuele afwas
Figuur 3: Cirkel van Sinner toegepast op afwasmachine
7
3
Chemische onderbouwing
3.1 Tensiden 3.1.1
Oppervlaktespanning
Het basisingrediënt van een reinigingsmiddel zijn de tensiden, ook wel surfactants of oppervlakte-actieve stoffen genaamd. Deze ingrediënten gaan ervoor zorgen ervoor dat de oppervlaktespanning van het water gaat afnemen. Hierdoor kan met dezelfde hoeveelheid water een groter oppervlak bestreken worden. Daarnaast zal het water ook gemakkelijker vuil opnemen. Water heeft namelijk de eigenschappen om druppels te vormen en zich niet egaal te verdelen over een oppervlak. Watermoleculen trekken elkaar sterk aan waardoor druppel vorming optreedt. Door het toevoegen van tensiden zal het water zich makkelijker verspreiden over het oppervlak in plaats van als druppels te blijven liggen (zie figuur 4).
Figuur 4: oppervlaktespanning
3.1.2
Opbouw tensiden
Een tensiden bestaat uit twee delen: een hydrofoob en een hydrofiel gedeelte. Meestal wordt er gesproken van een hydrofiele kop en hydrofobe staart. Het hydrofiele gedeelte heeft een sterke affinititeit voor water. Het hydrofobe deel stoot water dan weer af, en heeft een voorkeur voor vetten. 8
Figuur 5: opbouw tenside
3.1.3
Tensiden en olie
Olie en vetdeeltjes worden door de tensiden als het ware ingekapseld. De hydrofobe staart dingt binnen in het vetdeeltje. De hydrofiele kop blijft hierbij op het oppervlak van het vetdeeltje zitten. Hierdoor wordt het vetdeeltjes water oplosbaar gemaakt en kan het getransporteerd worden met water.
Figuur 6: tensiden en vetten
3.1.4
Verschillende soorten tensiden
Er kunnen vier categorieën van tensiden onderscheiden worden. Deze categorieën bestaan dan op hun beurt weer uit honderden tensiden. 3.1.4.1 Anionogene tensiden De anionogene tensiden hebben een negatief geladen kop. Over het algemeen zijn sterke schuimvormers, maar hebben ze een minder goed vermogen om olie en vet te verwijderen. Omwille van deze redenen worden ze vaak in cosmetica gebruikt; ze schuimen goed, en ze zijn niet sterk ontvettend zodat de huid minder snel uitdroogt. 9
Figuur 7: Anionogene tensiden
3.1.4.2 Niet-ionogene tensiden De niet-ionogene tensiden hebben een kop die niet geladen is. Deze tensiden worden vaak samen met anionogene tensiden gebruikt omdat ze elkaars werking positief beïnvloeden. Daarnaast wordt werking van de niet-ionogene tensiden slechts beperkt beïnvloed door hard water.
Figuur 8: Niet-ionogene tensiden
3.1.4.3 Kationogene tensiden De kationogene tensiden hebben een positief geladen kop. Kationogene tensiden zijn onder andere hele goede bevochtigers, maar minder goede reinigers. Mede hierdoor worden ze vaak gecombineerd met niet-ionogene tensiden. Ze hebben de neiging om zich sterk te hechten aan verschillende oppervlakte en maken deze antistatisch.
Figuur 9: Kationogene tensiden
3.1.4.4 Amfotere tensiden De lading van amfotere tensiden is afhankelijk van de zuurtegraad van de oplossing. In een zure omgeving gedragen ze zich als anionogene tensiden, in een basisch milieu gedragen ze zich als kationogene tensiden.
Figuur 10: Amfotere tensiden
10
3.2 Complexvormers In sommige streken bevat het leidingwater veel kalk (=hard water). Dit is een belangrijk nadeel in de reinigingswereld. Tensiden hebben namelijk de eigenschappen dat ze een grotere affiniteit hebben voor kalk dan voor vuil. Door binding van kalk met tensiden gaat er dus een deel van de reinigende werking van de tensiden verloren. Om dit probleem tegen te gaan worden er complexvormers toegevoegd aan de reinigingsmiddelen. Kalkt bindt namelijk nog makkelijk met zo’n complexvormer dan met tensiden.
3.3 pH bepalende stoffen De pH of zuurtegraad van een product is een getal dat de zuursterkte van een bepaald product aangeeft. De pH-schaal wordt gradueel ingedeeld van 0 tot 14. Producten met een pH kleiner dan 7 worden zuur genoemd; producten met een pH groter dan 7 worden basisch of alkalisch genoemd. Een pH van 7 is neutraal. Algemeen geldt dat producten met een pH kleiner dan 3 of groter dan 11 als agressief worden beschouwd. Dit soort producten kunnen verschillende materialen, maar ook de huid aantasten. Figuur 11 geeft een overzicht van de pH-schaal.
Figuur 11: pH-schaal
In het algemeen worden zure reinigers vaak gebruikt om kalkaanslaag of roest te verwijderen. Alkalische reinigers werken zeer sterk in op allerhande vervuiling en vetten door de verzepende werking. De pH-waarde van een product zegt echter niet alles. Er zijn uitzonderingen op regel. Zo beschikt Chrisal over een range producten met een zeer hoge (> 11) pH. Logisch gezien zouden deze agressief moeten zijn. Toch is dit niet het geval. Chrisal hanteert een uniek 11
concept om tot deze hoge pH te komen. De hoge pH wordt bekomen daar een ‘synergetische’ werking. Dit betekent dat er verschillende stoffen worden gecombineerd om een ‘opbouwend’ effect te krijgen. Er zijn verschillende testrapporten beschikbaar waaruit blijkt dat de Chrisal producten niet agressief zijn voor afwasbare oppervlakten, en zelfs niet voor de huid. Chrisal heeft een dus een zeer range zeer efficiënte, maar veilig reinigers in zijn gamma.
12
4
Biologische onderbouwing van reinigingsmiddelen
4.1 Enzymatische werking 4.1.1
Definitie enzym
Een enzym is een eiwit dat een bepaalde reactie kan versnellen zonder dat het daarbij verbruikt wordt. Het enzym komt telkens opnieuw vrij en kan deelnemen aan een volgende reactie. Het enzym hecht zich vast aan een bepaalde stof (=substraat) en zal dit in stukken knippen waardoor het substraat verkleint wordt. Enzymen zijn in het algemeen substraat specifiek; dit betekent dat één enzym maar met één type substraat kan reageren. Zo zal enzym X alleen maar met substraat X kunnen reageren en zal enzym Y geen invloed hebben op substraat X. Enzym + Substraat ↔ Enzym-Substraat-Complex ↔ Enzym + Product 4.1.2
Functie in reinigingsmiddelen
Enzymen worden toegevoegd aan reinigingsmiddelen voor het afbreken van organisch materiaal (vb: vetten, suikers, eiwitten,…). Ze vinden vooral een grote toepassing in wasmiddelen voor het verwijderen van allerlei vlekken. Dit wordt meestal op de verpakking vermeldt onder de vorm van ‘biologisch actief’. 4.1.3
Nadelen van enzymatische reiniging
Aangezien enzymen substraat specifiek zijn, en bijvoorbeeld enkel vetten afbreken, is de werking van een product afhankelijk van het type verontreiniging en van de aanwezige enzymen. Als er vetten aanwezig zijn als verontreiniging, en als het product geen lipase (=enzym dat vetten afbreekt) bevat, dan zal het product niet effectief zijn. De werking van het product hangt dus af van de enzymen die de fabrikant heeft toegevoegd. En aangezien enzymen een dure grondstof zijn, worden er meestal maar een beperkt aantal enzymen toegevoegd. Een enzym is een eiwit en eiwitten zijn zeer gevoelig aan externe omstandigheden en zijn slechts werkzaam in zeer beperkt werkzaam gebeid (vb neutrale pH en temperatuur tussen 2030°C). Bij een afwijkend temperatuur, zuurtegraad, vochtigheidsgraad,… stopt de activiteit van een enzym. Bij verdere afwijking treed er denaturatie (= een vorm van stolling) op en verliest het enzym zijn werkzaamheid.
13
Dit alles bekent dat een enzym in de praktijk maximum enkele uren werkzaam blijft. Enzymen kunnen allergische reacties veroorzaken (vb. door inademing, bij contact met de huid,…). Personen die hieraan gevoelig zijn, kunnen last ondervinden tijdens het gebruik van het reinigingsmiddel.
4.2 Bacteriële werking 4.2.1
Definitie bacterie
Een bacterie is een eencellig organisme dat niet met het blote oog is waar te nemen. Ze zijn alleen zichtbaar onder de microscoop en komen overal voor. In ons dagelijks leven worden we omringd door ontelbare bacteriën. Gelukkig zijn de meeste bacteriën onschadelijk; toch kennen we enkel deze bacteriën die ons ziek maken (vb. MRSA,…). Andere bacteriën zijn zelfs nuttig; denk maar aan de bacteriën in ons spijsverteringsstelsel. Bacteriën kunnen zich ook zeer snel vermenigvuldigen. Onder gunstige omstandigheden kunnen ze iedere 20 minuten een kopie van zichzelf maken.
4.2.2
Functie in reinigingsmiddelen
Bacteriën hebben als eigenschap dat ze enzymen kunnen produceren. De productie van enzymen is afhankelijk van het voedsel dat beschikbaar is. Als een bacterie via reiniging op een oppervlakte terecht komt, dan gaat de bacterie het enzym produceren voor de daar aanwezige vervuiling. Een bacteriële reiniger zorgt er met andere woorden voor dat er telkens de juiste enzymen aanwezig zijn. Als er enkel vetten in de omgeving zijn, dan zullen de bacteriën ook enkel enzymen produceren om vetten af te breken en niet om eiwitten af te breken. Bacteriën blijven ook relatief lang actief op oppervlakten omdat ze minder gevoelig zijn voor externe omstandigheden zoals temperatuur en zuurtegraad. Ze blijven actief tot 3 dagen na de reiniging en zorgen op die manier voor een verlengd effect.
14
4.2.3
Nadelen van bacteriële reinigers
In tegenstelling tot enzymen zijn bacteriën levende organismen. Dit maakt dat het veel moeilijker is om een stabiele bacteriële reiniger te maken dan een stabiele enzymatische reiniger. Het stabiliseren van bacteriën in reinigingsmiddelen vergt vergevorderde technologie waarbij verschillende parameters een belangrijke rol spelen (vb. osmotische condities, zuurtegraad, keuze van chemische componenten in het reinigingsmiddel,…) Stabiliteitsproblemen zijn een gekend probleem bij nieuwe spelers in de wereld van bacteriële reinigers en kunnen herkend worden aan schifting van het product, de productie van onaangename geuren,…
4.3 Besluit Enzymatische reinigers zijn een tiental jaren geleden op de markt gekomen en waren toen zeer innovatief. Het waren reinigingsmiddelen waar een snuifje ‘milieuvriendelijkheid’ aan werd toegevoegd. Al snel werd duidelijk dat enzymatische reinigers maar een deel van de oplossing waren vanwege de gekende problemen (vb. beperkte werking, stabiliteit,…). Er werd verder gezocht naar producten die wel een bredere en stabielere werking konden garanderen. Zo werd een 10- tal jaren geleden de stap naar bacteriële reinigers gezet. Bacteriële reinigers zorgen in een klap voor een zeer brede en sterk verlengde werking. De toekomst ligt duidelijk bij de bacteriële reinigers!
15
5
Probiotica In Progress (PIP)
5.1 Achtergrondproblematiek 5.1.1
Antibiotica- en desinfectietijdperk
Een brede waaier aan pathogene (= ziekteverwekkende) bacteriën en schimmels zorgt voor heel wat gezondheidsproblemen bij mens en dier. Enkele voorbeelden zijn bvb. Camphylobacter, Candida, Clostridium, E. coli, Legionella, Listeria, Salmonella, Staphylococcus (MRSA, ziekenhuisbacterie) en Streptococcus. Bovenop de gevaren die deze organismen met zich meebrengen in de persoonlijke levenssfeer van ieder van ons, zorgen zij ook voor enorme economische verliezen door bvb. een verhoogde dierensterfte (landbouw), productieverlies (voedingsindustrie) en toenemende gezondheidskosten (ziekenhuisbacterie). De ontdekkingen van antibiotica en ontsmettingsmiddelen boden een oplossing in het grote gevecht tegen deze bacteriën. Toen in de Tweede Wereldoorlog penicilline als eerste antibioticum in de praktijk werd toegepast, bleek dit een wondermiddel om infecties te onderdrukken. In de tientallen jaren die volgden werden deze chemische producten maximaal ingezet. Men was in de veronderstelling dat ziekten en bacteriën hiermee voor altijd en definitief konden worden onderdrukt.
Jammer genoeg bleek al snel dat bepaalde bacteriën zich begonnen te verzetten tegen de veelgebruikte antibiotica. Ze werden resistent. Dit betekent dat een bepaalde ziektekiem niet meer wordt beïnvloed door een bepaalde dosis antibioticum. Genezing wordt hierdoor sterk bemoeilijkt. In een volgende fase verschenen multiresistente bacteriën. Dit zijn bacteriën die resistent zijn tegen verschillende types van antibiotica. De bekende MRSA-bacterie (wat staat voor MultiResistente Staphylococcus aureus) was één van de eerste die de kop opstak. Hij zorgt nog steeds voor grote problemen in ziekenhuizen wereldwijd. De problematiek van multiresistente bacteriën leidde tot de start van een slechte en gevaarlijke ontwikkeling in de algemene hygiëne. Plotseling ging men sterk de nadruk leggen op het ‘ontsmetten’ van de omgeving. Dit onder het motto: als je de bacteriën niet meer kunt onderdrukken met antibiotica als ze eenmaal ziekten hebben veroorzaakt, dan moet je ze maar allemaal doden op en rond de mensen. De laatste tien jaren zien we dan ook een spectaculaire stijging in de verkoop van ontsmettingsmiddelen, waarbij steeds meer ‘gewone’ huishoudmiddelen voorzien worden van een vleugje gevaarlijke, chemische stoffen. De
16
gevolgen zijn dramatisch. De afgelopen jaren stelt men vast dat veel van de resistente bacteriën ook erg snel resistentie ontwikkelen tegen zulke ontsmettingsmiddelen. Het is duidelijk dat het antibiotica- en desinfectietijdperk ten einde loopt en dat alternatieve, zoals probiotische reiniging, noodzakelijk zijn.
5.1.2
Biofilm
Een biofilm is een complexe aggregatie van micro-organismen in een beschermende en adhesieve matrix. Hoewel ontelbaar veel verschillende soorten biofilm kunnen ontstaan hebben ze toch enkele eigenschappen gemeen: ze zijn vastgehecht op een (drager) oppervlak, hebben een onregelmatige structuur, herbergen een soms zeer diverse microbiële gemeenschap
en
zijn
sterk
verstevigd
via
de
extracellulaire matrix van polymere substanties. In mum van tijd groeit
de biofilm uit tot een
macroscopische structuur waarbij een zeer hardnekkige matrix geproduceerd wordt die de micro-organismen beschermt van de buitenwereld. Een mature biofilm is een zeer complexe structuur waarin de verschillende micro-organismen met elkaar communiceren en elk hun eigen metabolische taken vervullen. Hun gezamenlijke doel: afscherming van de buitenwereld en het in stand houden van de beschermende matrix. Deze extracellulaire matrix kan men zien als de ‘lijm’ die de hele biofilm samenhoudt. Hij bestaat uit
polymeren
die
men
gezamenlijk
extracellulaire
polymere
substanties
of
exopolysacchariden (EPS) noemt. Deze matrix beschermt de cellen en laat een interne communicatie toe via biochemische signalen. Tevens worden vaak ‘kanalen’ aangetroffen in de matrix die een transport van nutriënten toelaat. Het is geweten dat micro-organismen in een biofilm zich anders zullen gedragen, vaak meer pathogeen worden, en vooral resistenter zijn (tot 1000x) tegen antibiotica, detergenten en biociden.
5.2 Het PIP Concept 5.2.1
Microbieel management
Een van de alternatieve voor desinfectie is microbieel management. Bacteriën zijn van doorslaggevend belang voor het leven op aarde. Het overgrote deel van de bacteriën is nuttig. Het is dan ook niet raadzaam om ze allemaal te willen wegwerken. In plaats daarvan kan er beter gestreefd worden naar een gezond evenwicht tussen de bacteriën waardoor het risico op 17
schadelijke bacteriën veel kleiner wordt. Bij microbieel management probeer je een stabiele microflora in de omgeving te bereiken door niet tégen de bacteriën te strijden, maar mét. Dit kan door middel van de probiotische reinigers van Chrisal.
Figuur 12: Microbieel management
5.2.2
Aanpak van biofilm
De vorming en aanwezigheid van biofilm is, zoals de naam duidelijk stelt, een probleem van biologische aard. Het is geweten dat een biofilm zich sterk en efficiënt afschermt van allerhande chemische middelen zoals detergenten, biociden en antibiotica. De enige manier om de vorming van biofilms tegen te gaan en bestaande exemplaren efficiënt te verwijderen is het gebruik van biologische infiltranten die van binnenuit hun werk kunnen doen. De probiotische bacteriën in de PIP-producten van Chrisal zorgen ervoor dat: (1) de bouwstenen zoals proteïnen, suikers en glyceriden geconsumeerd worden en dus niet beschikbaar zijn voor de opbouw van een extracellulaire matrix. Op deze manier wordt pro-actief de vorming van biofilm vermeden. (2) een bestaande biofilm actief wordt afgebroken. De probiotische bacteriën worden als micro-organisme toegelaten tot de biofilm, waar ze van binnenuit inwerken op de componenten van de matrix, waardoor deze zwakker wordt. Tevens verbruiken de PIP bacteriën een groot deel van de nutriënten, waardoor een aangroei of herstel van biofilm vermeden wordt. Op deze manier zal een bestaande biofilm verzwakken en afbrokkelen. (3) na het verwijderen van biofilm, het oppervlak retro-actief zuiver gehouden wordt.
18
Chemische reiniging
Probiotische reiniging
Figuur 13: Biofilm
5.2.3
Samenstelling van probiotische reinigingsmiddelen
In probiotische reinigingsmiddelen zitten zogenaamde ‘groene’ reinigingsmiddelen die de eerste, oppervlakkige reiniging verzorgen; de verwijdering van het zichtbare vuil. Om het groene aspect van de PIP producten te onderbouwen heeft Chrisal het Ecolabel aangevraagd en verkregen voor de niet probiotische versie van de PIP producten. Dit omdat bacteriën niet zijn opgenomen onder de huidige Ecolabel criteria. De PIP producten zijn dus de Ecolabel producten met toevoeging van de probiotische bacteriën. Daarnaast bevatten de probiotische reinigers een combinatie van enzymen en probiotische bacteriën, die instaan voor een reinigende nawerking. Zij zorgen voor een stabilisatie van de microflora. Naast de reiniging zorgen de probiotische bacteriën ook voor een ‘bezetting’ van de oppervlakten met onschadelijke, ‘goede’ bacteriën. Hierdoor is er niet langer voldoende plaats en voeding beschikbaar voor andere organismen die op het oppervlak ‘landen’ en daalt het risico op de ontwikkeling van schadelijke bacteriën. Met probiotische reinigers sla je dus eigenlijk twee vliegen in één klap: aan de ene kant wordt een gezonde microflora op de oppervlakken aangebracht, aan de andere kant gebruik je niet langer schadelijke, chemische ontsmettingsmiddelen zodat de resistentie van bacteriën niet langer wordt aangemoedigd.
19
Figuur 14: Probiotische reiniging
5.3 Toepassingsgebied: Landbouwsector 5.3.1 Algemeen Om een duurzaam en volwaardig alternatief te bieden voor de schadelijke chemische ontsmettingsmiddelen werd het PIP Animal Housing gamma ontwikkeld. Deze reinigings- en hygiëneproducten maken gebruik van de meest recente wetenschappelijke kennis op vlak van microbieel management, waarbij nuttige organismen ingezet worden om het risico op problemen met schadelijke organismen in te perken. Het PIP Animal Housing gamma omvat de volgende kernproducten: 1. PIP Animal Housing Cleaner
(PIP AHC)
2. PIP Animal Housing Stabilizer
(PIP AHS)
3. PIP PLUS WATER
(PIP PW)
5.3.2 Voordelen - een aanzienlijke kostenbesparing op vlak van algehele dierengezondheid, -
gezondere dieren, minder risico op sterfte in de geboorteweek en in stressperiodes,
-
een snellere gewichtstoename door een verbeterde voederopname en -conversie,
-
minder risico op een hoge infectiedruk,
-
een sterke vermindering van onaangename geuren,
20
-
een sterk gereduceerd gebruik van antibiotica, gevaarlijke ontsmettingsmiddelen en inefficiënte chemische inweekmiddelen.
5.3.3
PIP Animal Housing Cleaner (PIP AHC)
PIP AHC is een schuimreiniger met gestabiliseerde probiotische PIP bacteriën voor de grondige reiniging van dierenverblijven en hun infrastructuur. PIP AHC verwijdert vuil zeer grondig en heeft een langdurige nawerking via enzymen en probiotica. PIP AHC werkt actief tegen geurhinder. Gebruiksaanwijzing PIP AHC: Verbruik:
1 tot 2 liter PIP AHC-concentraat per 100m².
Frequentie:
Bij leegstand en vlak voor het inbrengen van nieuwe dieren.
Toepassing:
Verwijder eerst het grove vuil Het product altijd goed schudden voor gebruik.
Schuim het te reinigen oppervlak van onder naar boven in met 3 tot 5% PIP AHC in WARM water (max. 60° C). Als warm water echter niet continu beschikbaar is, maakt men een premix aan door vooraf PIP AHC te mengen met een gelijk deel handwarm water. Schuim het te reinigen oppervlak dan van onder naar boven in met 6 tot 10 % PIP AHC premix. In open ruimten zonder veel infrastructuur, zoals pluimveestallen, verbruikt men minstens 1 liter PIP AHC per 100m². Gebruik in kleinere ruimten met veel infrastructuur, zoals kraamhokken: 1 liter PIP AHC per 50m². Het verdunde product 10 tot 20 minuten laten inwerken. Met hoge druk de schuim- en vuilresten wegspuiten, eer dat ze weer kunnen opdrogen en verharden. Opmerking: soms is het gebruik van een schuurborstel of -spons nodig, vooral bij het grondig reinigen van voeder- en drinkbakjes, emmers, gereedschappen, instrumentatie-borden, etc. Sommige dieren, zoals zeugen (voor het werpen), kan men wassen met PIP AHC zoals hierboven beschreven.
21
5.3.4
PIP Animal Housing Stabilizer (PIP AHS)
Vernevelvloeistof voor de permanente kolonisatie van het dierenverblijf en de infrastructuur met gestabiliseerde probiotische PIP bacteriën. PIP AHS verlengt de werking van PIP AHC. PIP AHS zorgt voor een gezonde microflora in het dierenverblijf en bestrijdt ongewenste geuren. 100% biologisch! Gebruiksaanwijzing PIP AHS: Verbruik:
1 liter PIP AHS-concentraat per 400m².
Frequentie:
Eerste week dagelijks, daarna 3x per week.
Toepassing:
Het product altijd goed schudden voor gebruik.
Verdun het product: 1 liter PIP AHS met 2 liter koud of warm water. Benevel het oppervlak spaarzaam met de PIP AHS-verdunning. volgens de voorgeschreven dosering, bijvoorbeeld met een rugsproeier of via een automatische vernevelinstallatie. Het benevelde oppervlak mag zeker NIET NAT gaan aanvoelen. Sla geen oppervlakken, infrastructuur of dieren over. Opmerking: Indien een stal was gereinigd met PIP AHC en nadien een periode leegstond, dan dient men voor de ingebruikname van de stal reeds enkele malen met PIP AHS te stabiliseren.
5.3.5
PIP PLUS Water
PIP PLUS Water zorgt via de gestabiliseerde probiotische organismen voor een verlaagd risico op ziektekiemen in de waterleidingen en voorkomt het verstoppen van sproeikoppen. PIP PLUS Water is volkomen veilig voor mens en dier.
Belangrijk: Vooraleer het drinkwatersysteem te reinigen met PIP PLUS Water, kan men best meten in welke mate bepaalde ziektekiemen zoals enterobacteriaceae, staphylococci, clostridia, streptococci, E-coli en schimmels aanwezig zijn.
Gebruiksaanwijzing PIP PLUS Water: Verbruik:
0.01% (= 100ml per 1000 liter water).
Frequentie:
Continu doseren in het watersysteem (via pomp of reservoir).
Toepassing:
Het product voor gebruik goed schudden en indien mogelijk het s schudden ongeveer dagelijks herhalen.
Opmerkingen: 22
-
PIP PLUS water is bestand tegen watertemperaturen tussen 5 en 70°C met een pH tussen 5,5 en 9.
-
Het is belangrijk om drinkwatersystemen die meer dan 2 dagen niet in gebruik zijn waar mogelijk krachtig te spoelen vooraleer de dieren er van drinken. Nadien vult men de leidingen weer met drinkwater en voldoende PIP PLUS water.
-
Bij vervuilde drinkwatersystemen zal men, wanneer het mogelijk is om gedurende enkele dagen geen dieren in de stal te hebben, overwegen om aldaar over te gaan tot een snellere reiniging van het drinkwatersysteem door middel van het inbrengen van 5% PIP AHC gedurende minimum 4 uren. Indien mogelijk zet men het drinkwatersysteem al die tijd op circulatie. Nadien spoelt men de leidingen grondig en overvloedig. Herhaal deze snellere reiniging wanneer er nog veel vuilresten uit de leiding zijn gekomen. Een paar uren voor de nieuwe dieren komen vult men de leidingen weer met drinkwater en voldoende PIP PLUS water.
5.4 Toepassingsgebied: Healthcare 5.4.1 Algemeen De door Chrisal ontwikkelde PIP Healthcare producten zijn in eerste instantie ‘gewone’ reinigingsmiddelen, die garant staan voor een goede reiniging van de behandelde oppervlakken. Echter, als extra ingrediënt werden probiotische bacteriën toegevoegd, die via een lange nawerking zorgen voor een nette, gezonde en stabiele (ziekenhuis-) omgeving. Een tekortkoming in het reinigingsschema door personeelsgebrek of een vergetelheid zal dankzij de nawerking van de PIP Healthcare producten geen aanleiding geven tot een daling van de hygiëne
met
potentieel
hoger
infectiegevaar
tot
gevolg.
De
biologische
aard
(milieuvriendelijkheid, biologische afbreekbaar) van de PIP Healthcare producten maakt hen ook veiliger en aangenamer voor het poetspersoneel om mee te werken. De PIP Healthcare producten werden in eerste instantie ontwikkeld voor en gevalideerd in ziekenhuizen. Echter, de zeer goede resultaten laten toe te besluiten dat deze probiotische reinigingsmiddelen veel breder toepasbaar zijn. Vandaar dat de volledige doelsector van PIP Healthcare zich toelegt op alle instellingen waar frequent mensen met elkaar in contact komen waarbij hygiëne of gezondheid een potentieel probleem vormen. Deze instellingen omvatten onder meer: -
Ziekenhuizen 23
-
Verzorgingstehuizen, homes
-
Psychiatrische instellingen
-
Revalidatiecentra
-
Sportclubs
-
Artsenkabinetten en praktijken van tandartsen, kinesisten,...
-
Wellness centra, kuuroorden,...
-
Scholen, kinderdagverblijven...
5.4.2
Resultaten
Om de efficiëntie van de PIP Healthcare producten te valideren werd een grondige studie uitgevoerd in samenwerking met het ziekenhuis van Lokeren, de Universiteit van Gent en consaltancy bedrijf Avecom NV. Deze door het etisch comité (OG217) goedgekeurde officiële
klinische
studie
(B2652006814)
toonde
aan
dat
t.o.v.
conventionele
reinging/desinfectie, de probiotische PIP Healthcare reiniging resulteerde in een uitgesproken veiliger en hygiënischer ziekenhuisomgeving. Hoewel de 4000 analyses een significante hoeveelheid bewijzen leverden voor de efficiëntie van PIP Healthcare reiniging, worden hieronder slechts 4 representatieve grafieken getoond uit fase 2 van de klinische studie. De grafieken tonen het aantal gemeten bacteriën van een bepaalde soort (zie titel grafiek). De zwarte lijn staat voor het aantal op de verdiepingen met conventionele reiniging; de groene lijn voor het aantal op de verdiepingen met PIP Healthcare reiniging.
Het gemiddelde effect van PIP Healthcare reiniging voor enkele bacteriële groepen was: 24
-
Totaal kiemgetal
+ 10%
-
Aantal coliformen (indicator hygiëne) :
- 50%
-
Aantal S. aureus (MSSA, MRSA) bacteriën:
- 80%
-
Aantal Clostridium difficile bacteriën:
- 90%
Meer gedetailleerde resultaten en studieomschrijvingen zijn op aanvraag terug te vinden in het studierapport van UGent en Avecom NV. 5.4.3
Producten
Het basisgamma van de probiotische Healthcare producten bestaat uit een vloer-, sanitair- en interieurreiniger
die
eenvoudig
kunnen
worden
ingezet
ter
vervanging
van
de
‘standaardreinigers’. In de meeste gevallen worden enkel de producten vervangen en moeten er geen wijzigen aan het reinigingsprotocol worden uitgevoerd. Dit basisgamma kan worden uitgebreid met andere probiotische producten. Hierbij denken we aan een probiotische handzeep en alcoholgel voor een optimale handhygiëne, en een probiotische textielspray voor de aanpak van problemen met huisstofmijtallergenen.
25
6
Frequently Asked Questions about PIP – Probiotics In Progress 1. Wat is PIP – Probiotics In Progress? De PIP producten zijn een nieuwe generatie reinigingsmiddelen, waarbij goede bacteriën gebruikt worden om de slechte (bvb. Salmonella, E. coli, Campylobacter,...) te vervangen. 2. Wat zijn probiotica? Dit is een term die gebruikt wordt voor veilige, goede bacteriën die een gezondheidsbevorderend effect hebben op mens en dier. 3. Hoe werkt PIP? Door aanbrengen van goede bacteriën ontstaat op de behandelde oppervlakken (vloeren, muren, hokken, dieren,...) een competitie met de slechte bacteriën voor plaats, voedsel en vocht. Aangezien de PIP bacteriën heel actief zijn winnen ze steeds deze competitie en onstaat op die manier een gezonde en stabiele microflora. 4. Zijn PIP producten ontsmettingsmiddelen? Nee, de PIP producten hebben geen direct afdodende werking op andere bacteriën. Zodoende kunnen ze geen aanleiding geven tot resistentie onder de ziektekiemen. 5. Waar is PIP toepasbaar? De PIP producten zijn overal toepasbaar waar problemen met ziektekiemen bestaan. Huidige toepassingen zijn bvb. dierenverblijven (koeien, varkens, kippen, geiten, schapen, paarden,...), voedingsindustrie, zorgsector, transportsector (dieren, voeding,...). Ook de dieren zelf kunnen behandeld worden met de PIP producten (bvb via inschuimen met hogedruk of gewoon wassen). Voor bepaalde problemen zoals Mortellaro bestaan speciale PIP producten voor gerichte toepassing op de dieren. 6. Moet ik blijven desinfecteren als ik PIP gebruik? Nee, de beste werking met PIP wordt bekomen wanneer geen desinfectie meer gebeurt. Indien een ontsmetting door omstandigheden toch vereist is, dan wordt aangeraden meteen na desinfectie een PIP behandeling te doen om de omgevingsflora snel stabiel te krijgen. 7. Zijn de PIP producten veilig voor de mens, moet beschermkledij gebruikt worden? 26
Alle PIP producten zijn volkomen veilig en door hun biologische aard ook milieuvriendelijk en onschadelijk. Er dient geen beschermkledij gedragen te worden en contact met de huid heeft geen effect. Meer gedetailleerde informatie is te vinden in de MSDS files van elk product. 8. Wat als ik stop met PIP of het gebruik onderbreek? De probiotische bacteriën in de PIP producten koloniseren de omgeving en zorgen voor een stabiele microflora. Ze vertonen daarbij een nawerking van enkele dagen, maar een frequente aanvoer van nieuwe PIP bacteriën is noodzakelijk om de werking optimaal te houden. Een onderbreking van langer dan 3 dagen wordt niet aangeraden. 9. Wat zijn de gevolgen van een overdosis? Een te geconcentreerd gebruik van de PIP producten zal enkel aanleiding geven tot een hoger aantal goede bacteriën op de behandelde oppervlakken. Dit heeft enkel positieve gevolgen en zorgt voor een langere nawerking van de producten. 10. Hoe worden de PIP producten best gestockeerd? Gezien de aanwezigheid van probiotische bacteriën in de producten is een opslagplaats met een temperatuur van 10°C tot 30°C aanbevolen. Ook direct zonlicht wordt afgeraden.
27
