Samenstellitg B onsai-grond Er bestaatGEEN instant-potgrond! RHP-potgrond (gezeefd) Akadama (klei, heel hoge voedingswaarde) Scherpzand (grof) Grint (scherp) of Aquariumgrint
NAALDBOMEN: A B 30To
c
LOOFBOMEN: A 30To B 40To C 207o D lOVo
407oA 30ToB 2AToC lOVoD
m
I
- l-1.
CURSUSBONSAI ELE}ÍENT.T\IR
frx
Ceschiedenis van Bonsai
De herkomst van Bonsai is nog sceeds voor een groot deel in neve.len gehuld. B o m e n i n p o c c e n o f k i s c e n w e r d e n a l 4 O O Oj a a r g e l e d e n Í n E g y p È e t o e g e p a s t o n z e i n of bij het huis ce kunnen houden, In India had dac toÈ doel bomen en plancen bij de hand te hebben voor het leveren van geneeskrachtige materlalen aIs schors, záden, nortels enz. Een levende huisapocheek! De Chinezen zagen voor het eersc de schoonheid en ook de symboliek van de:e bonren. Door weer en wind geteisterd kregen zij hec aanzien van onversroestbaarheid en oerkrachc, die de mensen zeer aansprak. Bedienden werdsrde bergen ingescuurd cn, vaak mec levensgevaar, mooie, oude st,ukken ce verzamelen. De stroopcochÈen duurien soms weken en de bomen (en mensen ) hadden veel Èe lijden.Van lieverlede ging men dus over Èoc hec zelf vormen van bomen in de gewenste sÈijl. Dit werd in de eersce plaaÈs als kunst beschouwd, die coÈ in de perfecEte werd uicgewerkc. De bomen ,raren dan ook uiterst koscbaar. Rond 150O schijnc deze kunst vaste voec Ee hebben gekregen Ln Japan. Hen meenÈ ook'. wel dac reeds vóór de Christ,elijke mensen Bonsai verzamelden en prachcige Jaartelling collecties hadden. Zoals net zoveel dingen hebben de Japanners verfijnigen aangebracht en van lieverlede onÈstonden er Bonsai-scholen en werden er regels opgesteld. D t r s È a m Èv a n o n g e v e e r l ó O C Echter Ëot de oncsluicing van Japan rond 1860 ts er ven de Bonsai-culcuur niec veel bekend. Buiten'Japan wisÈ men van heÈ bescaan ervan niets af. De groce doorbraak kwam na de cweede wereldoorlog. AmerÍkaanse bezeÈÈers leerien daar Bonsai kennen. Juist voor AmerÍkanen. die gewend ziJn dlngen mooier Èe vinden naarmaÈeze grorer ziJn, was dat iecs héé[ bfJzonders, In llederland:.raren er enkele verspreide bewonderaars Èot. I972, van de Floriade de tlederlandse Bonsai Vereniging is opgerichr.
Èoen er
ter
geiegenheÍd
Aard en benaderine van Bonsai In de meeste boeken'.rordÈ de naam "Bonsai'r verklaard als "boom in poÈ". Hec iaoanse Èeken ervoor zegc heE al: "Bon", heË eersÈe deeI ervan, becekent: platte schaal of dienblad, het tr,reedeceken geeft een element ven groei weer. Het is nieÈ noodzakeLiJk dat Bonsai altÍJd een boom is. Ook een struik of planc kan e e n g o e d e B o n s a i w o r d e n , m i È s d e s È . a mg o e d v e r h o u t e n d e b l a d e r e n k l e i n z i J n , Voor de meesÈe r"tesÈerlngen ligc het blJzondere van Bonsal in het kunstmaÈÍg verkleinen van bomen. Vaak keurt men dlt af als Èegennatuurlijk. Toch is dac merkwaardig. De westerse benadering van de naÈuur is namelijk veel meer "heersend" daq de ooscerse. De wesEerlÍng maakt de natuur ean zich ondergeschiktl geometrische perken, geschoren heggen, kaarsrechÈa lanen. Allemaal door de mens bedacht. P a s a l s e r : 1i e È s m e e r b i i k a n l s e e n n e s c ê r s e È , u i n a f .
[email protected]íchzelfonder
l , J a a r v a nk a n r n e n u i t g a a n Start
orn te beginnen rnet BonsaÍ? N a d eI e n
Voorde Ien
vorrntnogeI i jkheden
Duurt erg lang-"bccrnpje arlr'c.3lantert je dood""Bonsai-zaad"r'aak s lecl K i e r n pl a n c j e s z i e k È e - g e v o e I i e .
Zaad
I'taxirnale
Srek
V e e l , g , o e d k o o p r, n a t e r i a a I G e s c h i k t v o o r r n a r n e( r n i n i - b o n s a i )
Plant heef t r+einie eigen d ie er ze I f inbrenqen.
Zi jn vaak goede srerke de naCuur stratificeert.
Hiervoor
Z a ai I i n q e n uic (le natuur
Marcot
Geeft in korte tijd boorn, erg praktisch
vcr:n.je :::
plantjes heEzelfde
geldc
als
b.:r'en
een aardige VêrgÈ handigheid. lukc nieÈ alcijd N i e t r n e t a I l e b o r à e nk a n h e È . d u u r i een paár jaar.
Tuincentrurn p lancen
G r o o t a a n b o d q u a s o o r t e n vo rtn Containerp lanten het hele jaar verkrijgbaar
Í'lortelaanzet rnoeilijk te zien. M e e s t j o n g e b o r n e n .h e b b e n s o : n s ? e b r r b.v. enÈplàacsen.
UiÈqegraven bornen
goedkoop,alle Snel resulteat, leef ti iden en vorrnen.
Al leen rneÈ toest.etnrning, vee I ïorte beschadiging, a I leen in hec seizoer sorns veel voorbereding nodia. kleit keus in soorÈen.
V er k o o r r b i n n e ! de c lut?
Vaak goed gevorrnd rnateríaa I voor schappelijke prijzen
Op I
Irnporc
Mits bij vertrouwd adres prirna waarr goede wortel s
aoo, Het is erg duur. Lijden k l i r n a a c : v i . s ste o p s l a g e n transporÈ, ! z a a k Onzekere
na duurste
vorrn van aanschaf -rr""t
iir $8
aq *; r.è 0!.
mei
'87,
t"J.v.d,Tot
WAAROP PlanÈen' gedrongen' maar nÍeE Èe pieterige Kljk ui.t. naar kleine, s t a m ' Kies een zo dik mogelijke te worden' SÈamhoort naar boven Èoe smaller Lecopofdecopgoedls,ofeengoedgeplaaEstecak'diecopkanworden. onderste roldom geplaaCsC ziJn' biJ voorkeur de Takken moeren zo goed mogeli;t dikker en langer' -Lecbijconiferenopkleinenaalden'bijloofbomenopkleinblad' vaak moeiIiJk) ' - probeer zichc re kriJgen op de r'torÈets(ËiJ conÈatnerpLanten g e s Preid te liggen' r i c h t i n g e n ln alle Ze behoren vanaf de basis van de stam zoveel mogelijk op geliJke hoogte' voordac de lang stuk scam in de grond zic, - Kijk of er nieÈ een-onrlrrachc worcels beginnen. **?:*J.:*-l::?*JjJ.**Jj.li!*-,',.******{íJt'Jt'
!i:'!t*r:J<7:'!:*Jf,Jf,*::"Jf,';1'*'*'*J!***Jr**J"*J;'jr**J;i"*J;*J;****:?*í9*****J-'****:t
VAN BO}TEN ALCEI'IEIEHINTS VOOR HET VORHEN pas oppocÈen' AtÈiJd €erst vormen, daarna m i d den op ooghoogce-' h e e m e t b o o m e n nekiik de takken opzlJ en schuin naar voren' gepiaatire h a r m o n i s c h v o o r k a n È : Kies een ztJn, geen cakken recht naar voren' van achteren mogen heÈ er rrt r"àa wonden uic hec zichc' Lelijke alle dode en overbodige cakken' ;";rijder de vorm moet zichtbaar worden' Scurlr.ijmaken, zoveel mogetijk uit het zichc' 5neglwonden oPwaarcs gericht' van de scem' op ongeveer 1/3 van de hoogCe ' Eersce Cak hec langst en het dikst' verwijderen: Èe corrigeren' z i J n b e d r a d e n d J o r n i e c d i e Foucen, b.v. scobbige cakken naar binnen Sroeiende cakken hoogte takken oP getijke dezelfde kant van de sÈam rakken vtaf bot'en elkaar aan t , tr spaakwielen takken die vóór de stam bulgen takken die elkaar krulsen sÈeken cakken' die recht naer voren wiJzen rakken die reehÈ naar beneden w i J zen cakken die recht naar voren
BLI:;S,\l "'00R
B I N N E N S t I I JS
Rorrsai. rl.rt is nu wet bekend, is een techniek.een kr:rrrst alq Ínen tvil.die toegepasc worcJr op normaIe in rle Ítafurrilroorkomende bomen. [)e l.1,rtsre ti id komr meer en meer vraag naar Bonsaí cJie bÍnnenshuis qeirou<1enkrrnnen ',rorc!en. Begrijpeli jk. ook wie r"reiniq oí -qeen buitenrtrir-rle heeír f:an g e g r e p e n d o o r r - J em o o i e v o r m e n . Extra Ínoei I i jk h,:ef t het "vorden nier re zi.jn: planr.pn vo.r Bonsai, of ze nu bÍnnen ()f buiren worcren qehouden. moeren '''oldoen a'?n [)recies dezelíde voorruaarde(houtiqe stam. kleine bladeren,enz. rvaaraan alle Rnrrsai moeten voldoen en vragen precies dezelfde rechnieken. l ' l ip d a È v o o r c ' g e n h o u d t k a n m e È c e n a a n h e t w e r k meÈ vee I van onze ?ebruike t i ike kamerp lanterr
)
Daarbi j moeI rnen wel bedenken rJat eigenl i jk geen enkele plant bedoeid is om in huis te',':orden gehor-rden. tlun phaCs is in de vrije nacuur, onder dè omstandigheden waar ze her best gedijen. onze kamerptanten zijn grorendeels kasproducten. ái" h e t r o eI e e n p o o s b i n n e n k u n n e n u i t h o u d e n , miÈs goed verzorgd, maar roch nooi.c héél oud worden. Voor Bonsai is daÈ jammer. Bovendien ler.,ert het "verkrommen" van kamerplanten nog Éleen Bonsai op, evenmÍn als her houcien van vetplancen, die toeveltie op boompjàs lijken.De handel speelt in op de huidiqe vraag cloor aanbieden van dergelÍjke zaken. Flen moet daar rvel cp bedachr zijn.
Er zijn echter veel soorten dÍe in ons klimaac zonder meer nieÈ gedijen en dÍe hier binnenshuis moeten worden gehouden. Men moeE dan wel de omscandigheden uit het land van herkomst nabootsen. IJanmoet qlobaal de behoefte van de planÈ wat becrefc cemperatuur. vochÈ en licht bekend zi jn. DaÈ is echrer minder moeilijk dan her lijkt. l'Íenonderscheidt cropische en subt ropische soorten. die ieder hun eisen stel len. - Subt[cpische soo-Lten zijn gewend aan enige seizoenwissel inq en hebben dus be_ hoefre aan een periode ván rtrst, dus weinig water en lagere ceÍnperacuur( 5o_l 2oC) gedurende 6 * I weken. In die r ijd wordc ook nie gemesc en er is rninder Iichtbe_ hoefte. Bladverl iezende planten kunnen bijna zonder lichc. Ilel rnoeten ze v
heL kweken van
bi nnenbonsa Í
kan even fascinerpnd
ziJn
ats
die
voor bultenl
I lr rl:.ltr)i.ll.lr -lí1ír.il lrn[,'r.11rl ;'i jlt rlorrl r , : ' ! l ; \ r r \ r l - , í , Í i í r r ' t \ . í r ( \ t l l r , 1 1, : ; 1i l r n t ,,Í1..,' .;l r,,l r.tt .'iirr lrii.'í)flí1,1f ;l:lÍll lr'f''i'"liil" l , ' 1 r f f v 1 1 r y 1 1 t. r1r1r l r , . 1 ) ! 1 , 1 1 , , . 11 , 1 1 ' , , p 1 ' 1 1r : f r r Í l r l r - t l i i i t y l n
i:, lr r l\ í,
krtr'lt'
l,r"f
'lo
lros5nÍl
t , l P , - t t t! ' , , \ í - ] l ! nf ."]f? tl i t ' , l n l r t r l l k n n. í)'n tn
ilol
r , v 6 1 1f l n n ; < o q ' ! n
r't ,\rr.,í' 11"r.1rlnl i ii r. latttli'tt. "','t i ,'lk,t-lr ,,rr ! t ? l í 1 í , l t , , r l r l n l ' l , r ' 1 1 ! ' 1 ' 1 1 1 r 1 l11. r. .; r ' [ 1 r i r ' l r r l - 1 ' 1 1. : . . . t ; t t i n í l n k t ' r t i n í 1 n l;i ',r.q ',,1t jrt 1r.11 r:tllrr.rl t;t,tl ! . , ' Í r n l ' . .1 t í ' n Í l f i j k r l , ! m ' . . ' Í ' ' l r ; 1 1pr:o Vrr7rll, ll.: ll,'t ir,'f
,",,ír,,,'j.',.,'rr ', i1r'1,'
' rr ,! 1r
,!r1!rl
lrt.:cr'Íl
rln
lÍlíl
r . 1 1 . r t ' t Ií , l . 1 q r ' 1 1.
j.r:t!
ljt'i';lll
Í1nín1rl,lr'lrl $ t í > , ! ' . , t t ' . r t í l n t í . m l ) f ' l ' . - t tl t l l l - t s / r v I r í \ í , ' ! l 1 1 , . . , " ' ; . 1 1 l : 1 i 1 r - ' . . . . - 11;r11 6 . 1 1 t ' í t í ) f l . ' í r t n 6 n .
i
i1 I l"
rlr'7v
i'n1 -
y " 1 L ' p 1 1r " 1 1 l-'r'Zif tett.
qtfnkr'!t
' r'l:;itlq.
"!'Pr . ' t ' ,?' !1 i ' i i Í l t t
l . ' , r f 1 , 1 r 1 , r 1, .! yr '1Í l | : t n l í - Í l ; l ; l Í l l r l a r l r ' ; r l i t r , l n l t e r í : ; t . l : . r írí)k itlf i j'l grí)Í'ne r i in or.htet ( ) o k riel lrla,leren, rl ie vpr'ltpzr,n oliif l,.,,ll',,rir'Ír: lrrrlst. stlr.lrr.ik. . l,tttt i6'1- o117. ' t " r . tr l r ri r . r I l , ' t ' r . rr I t È e Í " 1 i i i ' . '..' rl in op in -ciam ?n t r r . k l 1 1 1 'p l a r r t ' s t r r Í . f Ê n t í . r - ! r g í r Í l s l i t ; l l I , l t t í . , \ n l r l . 1 ' ! . 1f r . a l t ' . " , , rt ' i . ; . i l r ' l lrlarl ',nrkletlrf ! ) i r . . ' i i t r l r p l a n g r i i k r r l : ; I ' o p r i . s r I. t ' o n r ' r t i n l l ! , ' í r Q Í o r ' 1 . ' t r r r , , - ' , i : r ! r . i 1 . . pi c1r [ 1 r . f r . a r l i n . : pl;t;tts linrlctt. i ' . .l',,t .'ir lr ,'..n l.trrl.l;taqií' ,1371g{n4 \';ln r!p ltladsteel, trlsqc,Íl rlo tak nn ,ln aan2ot , r r i . r , ' r a t l r l . t , l l , r : ; . l l n t i < , ' r ' 1 ' 1; r k t i Í ' f r l e " q t p r f r t i o t . l " t r r l r t m nt-nrr'.i. il!r
rle b,'rlr.ktz;ttl illían - r^oltif,.I'en ;i l ' ! r r r r r . ' r 1 1i 11 r1l | r 1 ' f 1 o 1 r . pr l n l n o f l r r r m n n ! n t ^ n ' í r ' l u l I ' i í r ( 1 ; ' ; t r l (l ir t l , l r i q . n i i k i e n r i l l C Z i { . ' I m e n r l a t l r t t . f : s t e e ( i S n n f S t '.nr -, lrl nefl lros je n;lalrlr'Ít. i r r r . 1 1 l r i í r . í . 1i Í í ) t n n
in naakt-za.liq tuee hlaadieS
r \ i 7 i 1 | r r ' ! : 1l q r . p , - r . 1 r . ' 1 i q 1 r l n b l r r l : . r ' l r i i v o r r t a m c l i j k q1riol , ltitq6'7,t11,1r';rlrlo taÍn;lrt\. ' ! - , , r ' l l 1 í \ I.l: ; l i - r r r l t r t r r r . ' r m r l ; t t , l e v p t ' t t t l r l ( li n q e Í t ( l a n ' , ' 6 ' 1 [ 4 n o 1 r i is rl;rl rniltrlor quflctiq 'ul !..t1.!^rr lrii ',','Iklnitlit'lg van dE' lroom. l l . r 1 1 . , , 1 l ! 1 , i . : Í 1 Í ll . r ' l , l : 1 r 1 1 ' r ' l k l n i l y l q ï()5' ílÍrí)l' ntirl,lnl 1.ntt trtqqr'lli t irlsc lllfrlsnr.et. i,tl l r r l ' t I ' i i r l , . r . 1 1 r .- : 6 n t I l r n l n t , l a n l , i i 1 l r ' ; 1 1 1 ' l r -,1 r i l ; 1 ; l l 'i 1 1 n o S t . I: l ! ' í ' e f ' I l r e , t . . r n n r l 1 ó :r1lf .1 i!
.
l : r i t 1 . r ! { ) í ri p l t r ' ; l r r t ; r k l . : r ' n l o l mr'1 í)p }.'tlnppr'11 , . n q l . r g ' r ' 1 1 r 1 í6\'! ' Í ) p . l l r . r r k a n í l a l a r m o e r v . 1 ; l k l r o t n r ,l tfr rnr.r lr,"it-;rrlolr. rlr. v6r'!n [r'ittv I6eden, .t lS t n ó r t r : r . . r í \ fl mj l ; l I r y l q t r r r r r k r i i Ê t . t i , r r r , l l r n l r ; r r r r l li lr r r l i : : h i i Iooíhrrmen erg lrnIaltgrlio zelí h;rrs r t il.'. i'l,,Í)t rl;trt l,i i ,1'pifnlon, 1 ' 1 , . r ! r 1 r, r | í \ 1 .
i l r . t l r r l r '11 . v 1 1 1 61 ;. l n í l f . z e I t o m e n i s h e t v p t s í ' h i I tÍl qn l /rrírlloÍt. Írri st i n rln wi trt nr lr4nl [ot ' l ' r ' ! r , ! l i r r n r l r 1i 1 r.n m^tl k r i i et rlnn t'nn gnr',lr' i " i 1 L : ' . 1 t f 1 . ' 1 k l f , r k I r . t s , ; 1 p r l 1 . 1 1 6 6 1 161' 1 1 1 l p '; 11 ' 1 6 ' t ; r k l r o r r . I ' l t ' t t i t i i : ' , ' ;1
t1
B o Y E I I ' O O R- : o x s A l B e h al v e a l g e n r r n o s s e n , s c h i r r u n e l s enz. onderscheicien wq in de planten*ere - l. de kruidachtigen, Id 4 groepen: rJie zachr bl Íjven en l_Jarig ziJn. '?' de heesters' die bovenaan zacht zijn,,n""i h.ucachtÍg aan de voec. vaak sterfc bovs6qrondse dee I iedere r.rincer _ ! " t a f . - l' de struiken' die wel verhouten, máar Been duideÍi.i t*e starn hebben. Ze btijre. laag' tnaxitnaal toc 4 á 5Inecer. l . , l e l b íi.yven ze rneerdere jaren in - 6' de bornen' die leven. bescaan uic een stevige, verhourende starn en verhouEende zi t n k k e n ' Z e w 61 6 1 e nÍ n e e r d a n -i ó rnecer ho.q en kunnen heer oud urssdg6. llet is de laatste groep, r . r ev o o r d e B o n s a i c u l t u u r r n e e s c a l . gebruik r n ak e n . Di t k u n n e n z o r . r eI ,l od oe Í- b. boor nl neenn , r . r a a r v a n als naaldbornen zÍ in. die rond hec rweede jaar beginnen ce verhouren in scarn, ::ff:,':j'":::ïï::"."", Alle houtige delen staan door vacen IneÈ elkaar in verbinding en vorlnen zo een trensportsÈelsel voor voedsel en r^rater. De voedsel-opnemende organen zÍJn de wortels en de bladeren. Het s'ortelstelsel is onteveer een splegelÍng van daar uit gaat het water' met voedÍngszJucen"door. de cakken in de kroon. van_ de wac dieperliggende houclagen ( her xyleern ) naar boven, waardoor groei van takken e n b l a d e r e n ( n a a l d e n ) mogeliJk is, De omzetr ingsproducren (vn l. suikers ) gaan door de dunne basclaag( her f loëern ) ueer omlaag om Èê worden gebruikC door of opgeslagen in delen van de boom en in de llorcels. llet Í s van belanq met deze houden.
boorn reken ing
De opbour.r van een boorn. de weg van wáter en voeding.
bast c a r n bÍ u m
kernhout _ spínthout _ ( Í n s e r k e I t J k h ei d l s h e t s p l n t h o u t v e e I s r n aI l e r , dÍt zlet menaan de Jaerrtngcnl
{t( í$
omhoog
EE
l-ri.
Schors Bast Cambium Spinthout Kernhout
Schors Bast Cambi-rrn Spinthout Kernhout
&"
TAKKEI.I
De takken, die vanui t de scarnvan een boorn ontsprÍ ngen zijn de prirnaire takken. De zÍjtakken daarvan z ijn de secundaire cakken enz E e r nÈ a k Í s g e l e e d . D e p l á a t s e n w á e r c i e b l a d e r e n zi tten heten knooen. de delen Èussen de knopen heren in!=:qg.iijn. Voor Bonsai is hec goed btEïTetkiezen rner korce interní)diën. llen spreekc van een Lid als het paet orn de internodiën rnér I kn^o^. Bladeren qroe i.en tri c knoooen, in de okse ls ván blarteren hecen ze okse lknoooen aan het eind van de tak heÈen ze eindknoo. O k s eI k n o o p e n k o r n e n v a a k n i e t t o t o n t w i k k e l i n q , dit zí jn dan slaoende knoooen Door te snoeien worden deze qestitnuleerd. Door op de p Iaacs Ínq ervan te leCren kan rnen de vorrn beÍnv Ioeden.
t l e c s n o e i e n v a n P r i r n ai r e t a k k e n . tlec bovenste voorbeeld is rnec een concaàftang gesneden. dit qeefr een hol te snede en qeneeJa-heÈ besr. Recht a f snoe iei'T.ï'l-ilÏï e,"ná"rr rninder sne l. E e n s c o r n or n a q n o o i t b l i j v e n z i t t e n .
\,E_
\
./
-;:€J
-l__-\_
__1__!
llec snoeien van secundaire
\___.
t.akl<en
Híervoor geldt hetzelfde als boven, rnear voora I recht naar beneden en recht naar boven groeiende ziJtakken dlenen te worden verwÍ lderd.
Het tnkorten
van takken.
De s n e d e r n o e t s t e e d s n a a r b o v e n g ; e r i c h t z i J n . laatste oog dient naar beneden H e tT ï - o n s t a n e Èe zijn gericht. llet rniddelste voorbeetd is jttisÈ'
:fr%:97/*
X
f
DE ''ALLES IS FOL['' - BOOM VAN John Naka
i.
geen top
2. afgestompte takken 3. tak meL verdikkinS
_
4. tak in tegengestelde richting(naar 5. parallel
geplaatste
binnen)
takken
6. takken op dezelfde hoogte 7. klein
takje tussen 2 grote
8. spaakwielen 9. tak, die de stam kruist /
IÍ
10. takken, die elkaar kruisen 11. gevorkte tak r.2. cirkelvormige tak 13. "U"vormige tak 14.
frsf
19!669;sk"
@
15. naar boven groeiende tak 16. naar beneden bungelende takkjes 17. warrige tak 18. recht naar voren stekende tak(oog-prikker)
'-l ('
ÈN\
IIET BEDRADEI{
faed in de earde vastzetten. naar Gelljlanatlg de top de stam omrrlnden.
-Kles dltrte ven dc dra.ed oP + L/3 ven de dll*e ven de talc. van de 'Lengte van de dresd 'lengte tsk + V3. - Eeret de stara, dan pnlnralre talckant daarna eecurrdalre talcken. - C€ltJlotattg bedreden, niet te stralc, nlet tc los. - fadan mogcn clkear nlet lruiscn. - O,acnblederen of klelns talcJcs cronder. - EtJ tc rcinlg dl-lcte kunngn 2 dradcn rorden gebnrilrt. Deze tpetcn vlak langa elkssr lJ.ggcn.
Trkkcn stevlg ondcr een hock van
0 :b5 ormcrken.
- lltet h 66n kaer te ver bulgen, rnrt twaenpozen eên atukJe verder rerken. - ilooit rneerdere malen lteen en weer bulgen, rnenbeschadtgt dan de vaten Sbceds net dc rlngerr de draad leidcn. OnderlLggcndc hend dc ardcrc rtcunt, voert dc draed.
//
ilet sncelen van:lanten ïei
net cver elkaar lii:e::ce
sncelen van cieze plarien
Àllereers'"
kj-est::en
is
n:ei
noeiJ-lj br
seh':::en :i ia:r vur
:'e:den.
ai:iere
vJeer egn vccr.L:ant e;l i:.ari:eer+. d:e nei
pla:-,en.
eeir, s',c,:;e oi een --e-{3a
or ie ::L. D-r vclg'. i:ec wegs::ceien van cver'coctge;a':,:e::, ',.'aa:::e9 c9 cgg:sï:::-.'.'a: de'...::de:Á o r r n c t i i e o o 1 - g g C .D i k i : e t a . : J . : e na - f ; e : , : e : : e - r , e e n i : l l e s::e3. Jc:::e:lace: '*crC: ie vcr. ve:ier afgenaak*". ',a.:ken var: ccn:iere::
De u:'"etn,Cen vgr da-,'s:
vcrg!
ïa:::eer
:.en cie
cirage:'r scnuc:en
oi r,aa-:e::.
i.e--
::=e:-_9:
dan ge'..rctrnsncelen. 'cesc:.aC:g-. zcu lcri:pen
een ar:dere tec::liei.: uiíei::cien
:.t!qeêh
nen aI'"i;ci de top:en sc:ul.
^ê^
cus.r nêEr vocrzi.c;;'"ig
net cie vingers net de vingers De :14:t
ernas
n9:
Deze ucrCen daJi cruln.
liie+, l:::i::en
sta:
van de voorl:ggencie
lco:t
u:'-'"rek!:en (:1ul<.:en). Dan ;eL van de anCere nand J$unen. na de behanciel-ing naer de
roe r.reet u:t. te streven
5e'" is
Ce bedceling
\<
een goeci gernr).Ce,
enpÀ3
t1'.-
gec:cngel von: ie !.r:;gen.
-.--.ir
Bij het vormgeven aan coniferen steeds in gedachten houden daÈ er slechts nieuwgroei optreedt op het éénjarig hout. Het is dus bij de keus van een boom belangrijk erop Èe letten dat er geen lange kale scukken op een tak voor komen. Screven naar een waaiervorm bij het plukken van primaire en secudaire takken. Kaarjes laten uiEgroeien totdat de naaldjes iets zichcbaar zíjn, dan voorzichtig met nagels van duim en wijvinger !2/3 wegnemen
t3
V F R P t I T Tt ) l
verootten
is
nodig:
l. 2. 3. 1..
orn de planc ven nieu'"r voeclsel t€ voorzÍen orn de aarde te verversen IneÈ heC oog op verzrtrine orn de coevoer vAn luchc te vergernakkelijken orn,rorcelsnoei te kunnen coeDassen
De ooÈ 7 . o r g v o o r b r a n d s c h o n e p o ÈÈ e n! N Í e u l , e p o c c e n i n h e t w e È e r zetcen, oude oo::en goe,l w4ssen en ontsrneCten. (cloor) Op de opening dien t een gaasje ce L,orclenbevescigrJ crn triÈspoelen van Ce::::iC cegen te houden en tevens orn hec binnendringen van onqeriierre te bernoetlr i'en. Dit gaasje wordc vascg,ezet rnet draad, orn verschiri ven te voorkornen.
In de pot dienc hel Inengsel naar onderen Èoe grover voor goede uacera fvoer. Onderin een laagje steentjes, dan grond ve rrnengd I n e c s t e e n t J e s , d a ar b o v e n o p k o r n Èd a n d e k w e e k qr o n d
ce zijn
kweekgrond --à
grof rnengsellf steenCJes
In de pot wordt bovendien een draad bevestigd vastg,ezet.
waarrneede planc
b i nddraad heuveltJe aarde g r o f r n e n g s eI dra i nage ln de pot eerst gaás vesrzecten, draad erdoor, dan de lagen aarde, de bovensÈe Èoc een heuveltJe gevorrnd. Bij heÈ plaatsen ín rJe poÈ de,rorÈels van de p lanr goed spre iden, sÈevig op het herrvettje rlrukken, dan aanvullen I n e C 4 . 1r r l e e n g o e d t u s s e n d e r . r o r C e l s werken, langs rle rand f link aanrlrrrkken. Voorzíchtig wáter geven tol alles door en rloor naf Ís. V e r d e r I n a ti p , h t i j v e n g i e t e n t o t d e r ^ , o r C e t s zich lrebben ze,zet.
--> kan worden
/E SAi'lltNS'f[i,LINGVAN AARI)E\tooR BONSAI i l o t ( ) p n a m e v e r m o g p nv a n v o e d i n g . s s t - o f f e n r l o o r d e p l a n t v a n r l e Ê r o n d . l . J e n o e m e n r li t r l e 3 - ! ! u - L g r a a d .
hangt af
van de Ph-waarde
Iien laag get-al geeft D e z r r r r r p r a a d r u o r - Lr l l r i t g e d r u k t in getallen. rle grond. aan, hoe hoger rie waarde, hoe kalkrijker l ' . r , ' i j r r I ( ' Í r t -. s c t i o . s v o o r t l e z . r r r r r g r a a t l i n r l e h a n d e l . s r l r ; r t I o n i . s m p e . s at I v o l r l o e n d e . I )i t k a n a : r n r l e h a l r d v a n h e t v o I g e n d e I i . j s t . j e : f eenqr"ontl Irrrmtrs zand ktei leem flrrszanrl
v.
I'lr 4 4 .'t . 5 5.5(t 6.\-
4 .5 5 5.5. 6 6.5 7.5
Uitgaande van in rle hanrlel kan men door toevoeqen van F.r-tiin kalk"nrest".stoffen.i D i t k a n q e b r r ri k t - w o r d e n o m p ( , r ^ e r l s ef l r r g z a n d .
b. v.
Dit
is
tuinLurf , doorgevroren b l a d a a r r l e , t u r f m ol m ri vierzand,metsetzand rivierof beekklei
hoge
ztturgraad
ai ti j d nrrdig,
niet
zr.rart.veen
verkri.j gbare potgrondi lvaarvan men rle Ph kan vragen, meer turfmolm of meer kalk de ph aanpassen. n de handel, die geen mest, maar kalk bevatten. de zrrurwaarde te verhogen, evenals het vulcanische
opnamevermogen bij: r\fui jkins,en I'an rle ','eroist-e z,uurgraad geef t gebrekkig van blad) en malrgaan (dit geeft geelkleuring Ph varr iiz.er,borium.koper !{1oge fg_La_gg_fb van kalium.
masnesium en pho.sphor.(geefr
slappe,bloeiarme
Van een aant;r I , vnor Rrrtai geschikt.e pl.anten ligL de Ph-behoef te ( r'oor anriero kan het aan de hand hiervan Íngeschat worden )
als
planten)
vol qt:
Plant
rreg-4s h.2
-
5.0
az.alea,camellia,rhodondendron
4.5
-
':.2
spar(picea),,juniperus
5.0
-
6.()
eik,wilg,magnolia, berk
5.8
- 6.2
weigelia,
6.7
- 7.0
acer,beuk,den(pinus)
6.í)
- 7.5
buxus,cotoneaster,forsythia, larix, appel(malus) peer, populier,abrikoos,kers,amandel, pruim, linde i e p , t a m a r i x , e s , h a g e d o o r n , r c l d e m e i c l o o r n.
spar(abies),
communis
sering,
roo.s
, l o t t Ê êp l a n t e n v r a g e n e e n z a n d e r i g e , g o e d d o o r l a t e n d e g r o n d , t e v e r k r i j g e n d o o r t o ê v o e R e nv A p f i j n g r i n r l o f g r o f z a n d . ( ) r r d e r ep a l n t e n k t n r n e n e e n v a s t - e r m e n g s e l h e b b e n , d i e h o e v e n ook minder vaak verpot. AIs kleisoort kan men, behalve van zelf gevondenklei(nooit zeeklei) ook gebrrrik makenvan de.japan.se, in de handel verkrijgbare fIËi in korreluorr i n k a d a m at s u c h i - d e z i s w e l r lu u r !
POTTENIN DE BONSAI-PRAKTIJK
/rt-
E , e nB o n s a - i r . s e e n m i n i a t u u r r e p l i c a v a n e e n b o o m . l l i j w o r d t g e h o u d e n i n e e n p o t en het is daarom van belang van het begin af de gekozen plant zo t.e trainen dat de wortels in een kleine ruimte kunnen functioneren. pot wordt gekozen. hegint voordat een definitieve Die rraining zich liet bes[ gaat dat in de volle grond. waarbij de planr wel gelegenheid krijBt wordt gesnoeid en opgenomen om de wortels te ontwikkelen, maar op gezett-e tijden in te r-omen. Daarna kan men Rewone bloempotten gebruiken. B.v. van aardewerk: deze zí-jn heel geschrkt, echtpr vergen meer werk. Ze drogen eerder uit en zijn bij hergebruik wat Voorrleel is dat ze door hun poreuze structuur lastig te reinigen. meer zuurstof potten, wat de gezondheid en de groei ten bij de wortels toel.at.en dan in piasric soede komt . riie in alle maten voorhanden zijn, zijn heel god bruikbaar Da pla.*i( containers. Voordelen: z.e zí.1n goedkoop en licht in gewicht. ze worden gloeiend heet als de plant rn de zon fJadelen: er j.s weinig ventilatie, staat-. i'r^l is er de mogel.ijkheid om de plant aan steeds lagere potten Ee wennen van de bovenrand. ,oor het. svsr-ematisch afsniiden
Relangrijk is echter bij al het werk, of het nu gaat om zaaien, stekken of verder trainen uit re gaan van volkomen schone pot.ten. Bij hergebruik steeds reinigen met clrloor of dettol. (goed naspoelen! ) en kalkaanslag verwijderen (schoonmaakazijn) N i . e u w ea a r d e w e r k p o t t e n e e r s t e n i g e u r e n i n h e t L r a t e r z e t t e n o m t e v o o r k o m e n d a t d e w a n d v o c h r "a a n d e p o t g r o n d o n t t r e k t . Zorg steeds yoor een Eoede drainage! ! lleet men dan uiteindeïljk een plant, die goede Bonsai-eigenschappenheeft, dan wordt lrel tijd naar-een gewchikte pot om Èe zien. Het loont de moeire daaraan veel z ( ) r g t e b e . s t . e d e n h, e l a a n z i e n v a n d e B o n s a i h a n g r e r i n h o g e m a t e v a n a f S m a k e nv o r s c h i l l e n e n n i e m a n d k a n [ J v o o r s c h r i j v e n w e l k e p o t U m o o i o f n i e t h o r r rt t . e v j n d e n. l . r z i j n e c h r e r e n k el e v u i s t r e g e l s . 7 , í e v < : , o rd e k e u z e v o o r b e p a a l d e s t i j l e n het bijgevoegde schema. D a a r n a a . s tj . s l i e t - f o r m a a t v a n b e l a n g :
0o lengte van de pot is ieLs meer dan ?-/\ van de hooste van cle boom
do llonm meer breerl dan lroog dan i s d e l e n g [ e v a n d e p o t i e t - . s m e e r -d a n v a t l r ln b r e e d t P v a n d e p l a n t I
mooi
4
de stamdikte De diept.e van de PoE is gelijk aan ijk) geven aan d e l r i j r u i m r e ( b o m e n Bij ui tgegraven lange wortels Uitzondering,: cascade
De breedte van de pot is sorei.ding, van cle langste
j'ets mincler dan de takken
vuistregels 7 . o a 1 s g e z a z , < Ih: e t z - i . j n n i e t m e e r d a n is de keuze Vooral bij vrije uor*t* als literati van de Pot ook vrij. Kleuren zijn ïËffiíaanzien
ook we1 riegelijk van de boom:
O v e r h e e r s e n d et i n t
van belang in relaLie
Bii passende Pot
v.d ' bqcm
wit
licht geel, Sroen,gedekt rood, gebroken wit, celadon
geel
Iiiká-gtoun,
donker ongeglazuurd b l a u w ,
oran-je
roo,l
licht/donkerblauw
of groen , gebr. wit
rose
blauw, groen, wit
of gebr. wit
blarrw
gedekt. roo.l 9f geel,
wit,
gebr. wit
sraalgrij Í
prr per
licht groen(bij licht purper:donker groen, celadon,geelwit, bleekbruin
bont blad of witre bes
zvart donker groen
c o ni f e r e n
bruin, roodachtig' ongeglazuurd purperzwart (soms gebr' wil) tinEen of grijs,
j uni pertts
óngeglazuurd t.erracotfa
i a d v e r I i e z er s m e t stam wi l gen
lqp -og lgq-gjglthqg--of
ich te
zacht grij s aI of niet
wit of gebr. wit, ha.d. kleutun. ! !
geglazuurd
vooral
in de zomer
/) F^fr
luchi,
llaast, 1ic;:L,
De:e i-.esbaei rrii D: wijze
'.tl.'-e: en rrar:.te llebben planten
en spcrenelenenten.
cllernisc:e stcffen
olr11.ï;e:rogelijl: si,ofion Irr grcie
uaa:'bij
de pla:rt
stoffen
rnaal:-., dl:
ttorden ono-olosbare
di'" opnenen gescl:iadt
van water door ve:schil
cio':r'
in concentratie.
oorsï,)rong iri:de
D::e r.;aie:'r'e:'plaaLsinq heef i zijn
tussen Ce aardelcoi"rels
Deze liggen
r:,:rleli:i:'e:r.
geneeL i:e!:enci.
)
l-i,.inen l
zelf
v3n zuren b.v.
r:aken. Dcor afscreiden
o:neer:.i:aar ger-aakL( kal-k b.v.
osi:cse', ct.i.
iian;:eer "raterlaag. dool gebruilt in de lrorielharen,
o::qe'.'pn l--et een dunne
en lijn
d: cencen::'aiie
','in r;a-t.eL ciocr de plErirhcser dcrr
nog steeds niet
i;a;r'oïr olanten hun'roeding o;nsnen is
een p:'; inge'..rilil:e1d pr:ccs,
lieL is
ock voeding nocii;.
rro:'cii. ti'eecit iiate:'
waier aalr de wrrr+.els ontfrckl<en als de concentratie in de ap"rCe te hoog r'rorCt. Das
ot
Omgekeerd '.;ordt
de r'ror:tcl bin:en. Ce ce-.]-trand
f-igt' de verl
Tussen aerciekorrels en zíL rra-ver luchtberlen
h.t to. ""t al zod-s in een Bonsai-poi t';ordi de concen'"ratie In een k-"l-eine rui:te, en de. pl-ant oniirolrken ga-u..rte hoeq. Dan ...rcrdi er tÍaier aan de vortels
ven c.lenord::C<
lreel vcr::'ric.ii3
t"
,iitt.
Fcnsai ka:r n'en dood::estenj
verclrcogf i
l.r/-ÉlrEJl
v v !
-r-*t
\ r ,
/
\ r ! !
(i.) aient
(p)
stfu:ul-eert
de vorni-ng van bloenen
ve.rr het jaar
tijden
p15ten
zel-f selectie.f,
zeitere tijri
nodig hebben. lien dient
ande:e sioffen
Planten
dan in de volle en vruchten
(bloedr,eeJ-) i.:l potten
groni.
en is
(houtas )
ook gunstig
(visneel)
In de verschillen4e echter
van de pla:rt.
neer iía-].iurn nodig
voor rie r'rortelgroei.
:.ijn
en algenene groei
voor de stevigheid
vooral
heci:en relatieí Fosfor
kal-ir:;r en ook
ll'1.
.Gf.i!-s--of í;') rtient voor de bladontrrikkel-ing v v r - r e
stikstc.f , fosfcr,
zijn:
De voor;ra-.jisre sto.ffen die nodig zijn -^--^-i,,,-
.
heeft
de plani
ze ne:nen datgene uit
dus andere behoeften. de grond l{at ze op
echter dan ue1 te bedenken dat van de
de eoncentrabie stijgt.
',for{en lang;aan opgononen, die zijn het veiligst Orga-niscire neststoffen aa-ngegeven 0p rle ver:akl:ir"le iran arorganische r",dddelen staat de verhoudilg in de 'rolgorde: !ÍrPrliril. 17,l !:al!u-r,
72r),2tlr7tZ betekent dus: 12Í stilcstof , 12í fosior,
2';\ r;a.gnesiuï.
iiet olliai:eye:::oqen van een plant
hangi ook aí va;r de pr-uaerCe van de llcnC.
Alse:ene reqeLs voor het-benesten'ran Van october iiooit
tot
na'art (rustperiorie)
- llieL nesten iijdens
- liiet
niet
nesten
de sta;r' nesten
dichtbij
- Geen sterke
Sonsai'
oplossing
eerd,er valier,
gebrullent
maa:r slaP.
oP droge grond nest geven
- l,r-ri.inenCe pl-anten nooit' raesten hoeveelhe!d steeds hocgsiens de helJi van de opSege?en iiiet
te bevorCe:er
we1 daarna on rrr.lchtzetiing
de bloei,
nest-en na vercoilen.
Si:erren (picea)
nooii
gebrui'ken
l'Snstens 3 naanden sacrten ;rest gevenJ
orgrnische
hoornspaana"as, bloedr:eel, beelder:eel' LatSzae;:tr+e:kend.e mes^,siofíe:l b.v. de aarce gelegd' visneel en:. of cor:,binaiies ciaarvaa r'lorden boveno-o Nadee]-hiena.nisdatdebocerbeciek.}:ingeronderlijdi zal plaats VoorCeel is da', overbenesting niet snel Er zuile;l
lp
da" is
voor de 91ant niet
sc'-'aCelijk'
i:
oudere bonen, die niet plaafs
ondel ko:en,
l-arren van vliegen
vindcn
elk
van nesi voorzien.
jaar alle
hoeven te worden verpot r'rorteLs lriigen
IndehandelzijnspeciuleBonsaj.mestltorrelsof
vinCt
nen
"rel
zijn
af-'risselend
vcn
da;r op den cuur hun deel'
kogels,
eigen beste
die zijn
goed
meihode ean de hand
