Tableau
dasha zhukova
tsarina van de kunstscene
caillebotte
extreem in perspectief
peter de grote
verzamelaar van kunst & kennis
russen in maastricht
TEFAF 2013
35ste Jaargang nr. 1 maart 2013 Adviesprijs: € 9,95 AP
Vladimir Tatlin (1885-1953) Toren voor de 3de Internationale, 1919-20, montagefoto
De grote verandering Russische kunstenaars roerden zich heftig voordat in 1917 twee opeenvolgende revoluties een eind maakten aan het bewind van de tsaar. Als bezetenen volgden ze moderne, West-Europese kunststijlen. In het oog van de orkaan opereerde de groepering Bubnovyi Valet, oftewel ‘Ruitenboer’. Zoals dat gaat met revoluties, maakten zich daaruit al snel een paar grote namen los. tekst: Chris Reinewald maart 2013 Tableau Fine arts magazine | 21
Nederland
HigHlights
Revolte & rust
In het kader van het Nederland-Ruslandjaar 2013 geven veel musea een druk en bont beeld van de baanbrekende omwentelingen die plaatsvonden in de Russische kunsthistorie. Elders vinden we Hollandse rust in de fijne schilderkunst van Jan Mankes en de vergeten Piet Meiners en in de abstracte harmonie van de Collectie Manders.
tekst: anja frenkel
Lissitzky & Kabakov Het Eindhovense Van Abbemuseum heeft het kunstenaarsechtpaar Ilja (1933) en Emilia (1945) Kabakov gevraagd als gastconservatoren een tentoonstelling te maken van hun werk samen met dat van El Lissitzky (1890-1941). In Lissitzky – Kabakov, Utopie en werkelijkheid worden de oeuvres van deze beroemde Russische kunstenaars uit de twintigste eeuw voor de eerste keer samen gepresenteerd en wordt een cirkel gesloten die begon met de revoluties in de eerste jaren van de twintigste eeuw en eindigde met de omwentelingen in 1989. De confrontatie van de vroege Sovjetkunst met die uit de latere Sovjettijd biedt mogelijkheden om de kunst en cultuur van de tussenliggende periode beter te begrijpen. Vanouds wordt de kunstenaar gezien als iemand die de maatschappij waarin hij leeft een spiegel voorhoudt. Maar kunst wordt ook de rol toebedacht om ons een nieuwe wereld te tonen. In deze tentoonstelling worden deze twee functies van kunst op veel manieren tegen elkaar uitgespeeld. Lissitzky’s enthousiasme voor de revolutie en zijn betrokkenheid bij de nieuwe sociale orde is alom in de expositie aanwezig. Daartegenover vinden we telkens de melancholische maar ook humoristische schildering en interpretatie van de omstandigheden in de late Sovjettijd door de Kabakovs. Het moederland van beide kunstenaars is een plaats geworden waar de vooruitgang vastliep op de praktijk van het alledaagse maat-
schappelijke leven. Toch bleek men in staat om uit dat halfdonker weer tevoorschijn te komen De tentoonstelling vindt plaats op twee etages in de nieuwbouw van het Van Abbemuseum en is vormgegeven door de Kabakovs zelf. De eerste verdieping en de zeven zalen op de tweede verdieping hebben ieder een eigen thema en zo wordt er steeds een ander aspect van de oeuvres van Lissitzky en Kabakov met elkaar vergeleken. Er zijn bruiklenen te zien van onder meer de Tretjakov Galerie in Moskou, het Guggenheim Museum in New York en Centre Pompidou in Parijs en van een aantal privéverzamelingen. Verschillende installaties van de Kabakovs zijn voor deze gelegenheid opnieuw uitgevoerd. De tentoonstelling – de grootste en meest ambitieuze in de geschiedenis van het Van Abbemuseum – is onderdeel van het Nederland-Ruslandjaar en is na Eindhoven te zien in de Hermitage in St.-Petersburg en het Multimedia Art Museum (MAMM) in Moskou. Van Abbemuseum • Eindhoven t/m 28 april www.vanabbemuseum.nl ››
< Ilja Kabakov, De man die de ruimte in vloog vanuit zijn kamer, 1985, coll. Centre Pompidou, Parijs, foto: Philippe Migeat > Ilja Kabakov, Landschap met bergen, 1989, courtsesy Niccoló Sprovieri Gallery, Londen, coll. Ilja & Emilia Kabakov El Lissitzky, Prounruimte,1923, reconstructie 1971, coll. Van Abbemuseum, foto: Peter Cox maart 2013 Tableau Fine arts magazine | 29
devooruitziende blikvan
CAIILEBOTTE
Geïnspireerd door de opkomende fotografie schilderde Gustave Caillebotte gedurfde uitsneden en extreme perspectieven. Hiermee was hij zijn tijd ver vooruit. Het Gemeentemuseum Den Haag biedt een nieuwe kijk op de vergeten impressionist door hem met fotografen uit de twintigste eeuw te vergelijken.
20 | Tableau Fine arts magazin maart 2013
tekst: Waldemar Kamer
Gustave Caillebotte (1848-1894), De parketschrapers, 1875, olieverf op doek, 102 x 145 cm, Musée d’Orsay, Parijs
Peter de Grote
Verzamelaar van kennis en kunst In het kader van het Nederland-Ruslandjaar 2013 presenteert de Hermitage Amsterdam een tentoonstelling over Peter de Grote. Een markante, bevlogen en leergierige tsaar, die zich wijdde aan de modernisering van zijn land. Onderwijl legde hij talrijke verzamelingen aan die de basis vormden voor de huidige kunstcollectie van de Hermitage in St.-Petersburg.
tekst: Ruud van der Neut foto’s: collection State hermitage Museum st.-petersburg
Anoniem, naar Jean-Marc Nattier (1685-1766), Portret van Peter de Grote (detail), Rusland, na 1717, olieverf op doek, 142,5 х 110 cm
Peter de Grote
Dasha Zhukova
mondain met een missie Decennia lang leek er in Rusland geen hedendaagse kunstcultuur te bestaan. Dat is nu aan het veranderen, niet in het minst dankzij Dasha Zhukova. Al is er evengoed sprake van een heropleving van de censuur. TEKST: rogier Ormeling
Bovenaan: ex-en interieur van de eerste vestiging van Garage in een voormalige busremise, in 1926 ontworpen door de constructivistische architect Melnikov. Portret van Dasha Zhukova met links een schilderij van Ilya Kabakov uit 1993 – het collectioneurspaar Abramovich-Zhukova kocht recent een hele collectie Kabakovs – en rechts een computerschets van het exterieur van de nieuwe vestiging van Garage in Gorky Park, ontworpen door Rem Koolhaas. Op de volgende rij links een interieurschets van het Koolhaas-gebouw en rechts een maquette van het tijdelijk uit onder meer papier en karton opgetrokken onderkomen van Garage in Gorky Park. Picasso’s ‘Naakt met groene bladeren en buste’ (1938), het duurst geveilde schilderij ter wereld, is voor ruim 79 miljoen euro in het trotse bezit gekomen van Roman Abramovich en Dasha Zhukova. Daarnaast een Garage-expositie (2009) van de collectie François Pinault met werk van Dan Flavin. En een luchtfoto van het Nieuw Holland Eiland, gelegen in St.-Petersburg. Het werd door Abramovich voor bijna 300 miljoen euro gekocht voor Dasha, die er een cultureel-creatief bolwerk van gaat maken (www.newhollandsp.ru).
maart 2013 Tableau Fine arts magazine | 55
veilingen
aan de markt overgeleverd
tekst: Adrie van Griensven
In 2012 werd wereldwijd ongeveer evenveel aan kunst en antiek besteed als een jaar eerder: $47,8 miljard. Aziatica dragen nog het meeste aan deze cijfers bij, en grote namen in de moderne en eigentijdse kunst. Gekocht door gedreven verzamelaars en musea, door een nauwelijks te stuiten aantal nieuwe verzamelaars - succes wil kunst - en door investeerders voor wie enkel het financiële telt. Kunst kost geld. Dat was nooit anders, maar daar draait het nu meer dan ooit om.
Geld rouleert met een enorme snelheid, wordt in kunst omgezet, en omgekeerd: kunst genereert geld. Iedereen is volledig overgeleverd aan de markt en dat is steeds pregnanter zichtbaar. TEFAF International Art Market Report stelt dat veilingen iets minder dan de helft van genoemde miljarden voor hun rekening nemen; de omzet van alle grote en kleine huizen bij elkaar zou dan uitkomen op zo’n €22,45 miljard. Een verdrievoudiging binnen tien jaar! De twee veilinggiganten Sotheby’s en Christie’s nemen de grootste hap. Christie’s noemde €4,69 miljard als totaalomzet voor 2012, tegenover €4,26 miljard een jaar eerder (10 procent meer). Van alle bieders was 19 procent nieuwe klant. Private sales brachten €750 miljoen binnen. Met internetveilingen vormen deze private sales voor Christie’s de toekomst. ‘Mogelijk doen over tien jaar onze private sales evenveel als de veilingen,’ stelde Marc Potter van het veilinghuis, ‘daar richten we ons op.’ Overigens op het gevaar af dat private sales en reguliere veiling elkaar beconcurreren. Christie’s begon 2013 goed met schilderijen en sculpturen van oude meesters in New York – Fra Bartolommeo, Botticelli en Chardin –, die €66,2 miljoen in het laatje deden vloeien. Aan impressionisten en klassiek werd in Londen €189,5 miljoen geïncasseerd. Sotheby’s sloot het boekjaar af met een omzet van €3,82 miljard, 4 procent meer dan de €3,75 miljard van het jaar ervoor. In januari brachten hun oude meesters in New York €60 miljoen op. Records voor onder meer twee stillevens van Gerard van Spaendonck en een nieuw ontdekte Memling. Het meest aantrekkelijke schilderij was Suzanna en de ouderlingen (schatting €4-7 miljoen) van de vooral om zijn gelikte portretten bekende 18de-eeuwer Pompeo Batoni. Een particulier betaalde €6,38 miljoen voor zijn trofee. Nog beter presteerden de impressionisten en klassiek modernen in Londen: €171 miljoen. ››
Recordopbrengsten
Top tien 2012: 1. Edvard Munch, De schreeuw, €89,7 mln, Sotheby’s 2. Mark Rothko, Orange, Red, Yellow, €65 mln, Christie’s 3. Mark Rothko, No 1 (Royal red and Blue), €56,2 mln, Sotheby’s 4. Raphael, Hoofd van een jonge apostel, €35,8 mln, Sotheby’s 5. Li Keran, Duizenden heuvels in karmozijn, €34,4 mln, Poly International 6. Roy Liechtenstein, Sleeping Girl, Sotheby’s, en Francis Bacon, Figure writing reflected in Mirror, Sotheby’s, €33,69 mln 7. Andy Warhol, Statue of Liberty, Christie’s, en Claude Monet, Waterleliën, Christie’s, €32,8 mln 8. Pablo Picasso, Nature morte aux tulips, €31 mln, Sotheby’s 9. Franz Kline, Untitled, €30,2 mln, Christie’s 10. Miró, Peinture (Étoile bleue), €27,6 mln, Sotheby’s
1
3
2
4
5
6
6
7
8
7
9
< Joan Miró (1893-1983), Peinture (Étoile Bleue), 1927, olie op doek, 115,5 x 89 cm, richtprijs €17-23 miljoen geveild bij Sotheby’s Londen voor €29,3 miljoen maart 2013 Tableau Fine arts magazine | 49
