Lapland Rovaniemi, Finland Renate Konrad
Vanuit de lucht Half acht van Schiphol vliegen. Om 4.15 uur rijden dus. Van Helsinki nog eens 700 kilometer. De klok een uur vooruit zetten. Vanaf Helsinki begon het landschap steeds meer witte randjes te krijgen, dan steeds bredere witte randen en 75 kilometer verderop was het best wel wit. Maar niet alles. Wat was het eigenlijk, die donkere stukken? Bos natuurlijk. En de hele witte vlakken? Meren. Overal kleine en grote meren! Het zag er geweldig uit, vooral door de zon. Een keer zagen we wolken: één lange streep filevorming. Verder geen één. Kerstbomen Geland op een compleet wit vliegveld met een streepje schoongeveegd asfalt: de landingsbaan! Zal wel vloerverwarmd zijn. Dat laten we door Uwe uitzoeken. Landing: 13:30, min 90C, zonnig. Stationcar, die al met draaiende motor en lichten aan klaar stond. Hoe lang al? Geen idee. Half uur misschien, want binnen was het lekker warm. Heb ik de kerstbomen al genoemd? In de aankomsthal, bij de bagageband, overal kerstbomen, voornamelijk donkerblauwe glitterbomen. Rare kleur? Raar seizoen zou ik zeggen. Jooni Rijden op witte straten naar Jooni, onze verhuurder. Volgens een routebeschrijving van internet. Ergens in de sneeuw, buiten de stad, lichtgele houten huisjes. Voor dat van Jooni zo'n enorme PC Hooft‐traktor. 'Oké, jullie zijn er. Nog even het weerbericht uitprinten en een jerrycan drinkwater pakken… Hallo, allemaal, jullie rijden achter me aan; die kant op.' Onbewoonde wereld Dat deden we. En wel heel lang. Dag bewoonde wereld! O nee, daar heb je een dorpje. Lage gele houten huisjes. Een af en toe een hondenuitlaters op straat. Dat wat het. Ons dorpje misschien? Nee, dat dorpje lag al kilometers achter ons, toen we bij een slagboom aankwamen. Onze man stapte uit, deed hem van slot en omhoog. Weer instappen, rijden, stoppen, slagboom dicht en op slot doen. We zijn er! Dit schijnt dus ons stukje grond te zijn, waar ons huisje staat. Maar waar dan? Heuvels, bochten, rechts en links bosjes, soms bomen en weer een heuvel en een paar bochten. Ik weet wel, dat een route de eerste keer veel langer lijkt dan dat hij is. Maar toch was het vanaf de slagboom nog drie kilometer rijden. Wat inhoudt, dat we 13 kilometer bij Rovaniemi vandaan zaten. Terwijl zoals de reisleider ons vier had beloofd!
Ons huisje Ons huisje lag in een soort bos, direkt aan een meer. Met twee kleine huisjes erbij: de schuur met het hout en de sauna. Toen Sloomi alles had uitgelegd, kon ik eindelijk foto's gaan maken, want de zon scheen zo heerlijk. En wie weet, is het de enige keer dat we hem te zien krijgen. Op naar de supermarkt. Zes kilometer terug door dat onwerkelijke landschap. Bij de slagboom leerden we snel de dikke, lompe handschoenen aan te houden, ook al is dat niet handig als je een sleutel in het slot probeert te krijgen. Maar anders vroor je gewoon vast aan het metaal. De auto gaf inmiddels min 20 aan. Winkel Supermarkten in Lapland zijn een attractie op zich. Geen alcohol, dat ist bekend, maar een hele vrieskist vol met alleen maar vis! Hele vissen, in alle soorten en maten, maar de meeste in de maat van de foto: de muikku ofwel kleine morene. Weinig verse groenten en ook niet zo'n grote keuze aan fruit. Geen wonder hier op de poolcirkel, waar de grond maar een paar maanden per jaar niet bevroren is. Maar wat zagen we daar? Zoete aardappelen? Gek land! En wat dacht je van mosterd met dropsmaak? Misschien was het ook de mayonaise, maar dat van de dropsmaak weet ik zeker! Zo moeilijk in een land met een taal, waar je niets van kunt maken. We hadden meer Engelse teksten verwacht op de producten. Dat viel vies tegen. In Rusland of China denk je dat het aan de eigenwijze letters ligt, maar dat slaat natuurlijk nergens op. In normaal schrift zou je van het Chinees ook geen woord begrijpen. Net zo veel als in Finland dus. Elanden Op de terugweg wilde Nanet binnen de grenzen van de slagboom oefenen om op witte, best gladde heuvelpiste te rijden. Het begon al behoorlijk te schemeren en Nanet was net aan haar stukje begonnen, toen er ineens drie elanden voor ons op de weg stonden. En niet zo'n kleine ook! Bij nader inzien wel twee kleintjes met hun moeder. De kleintjes waren nog geen twee meter.
Sneeuwscooters De eerste nacht min 22, 's ochtends min 20 en 's middags tijdens de sneeuwscootertocht min 8 en een beetje sneeuw. We begonnen de weerbericht‐manie te begrijpen. Min 8 lijkt in een open landschap dubbel zo koud te zijn. Crossen door de bossen, abrupt stoppen als je de route van andere vervoermiddelen [rendier‐ of hondenslee] kruist, heuveltjes op en af, bochten. En dan scheuren in de moerasgebiden en over het meer. Allemaal ontzettend leuk! Wak Maar midden op een meer in de ijzige kou stoppen om een geprek met een Russische wakvisser aan te knopen en te wachten tot hij beet heeft … En zo'n gesprek schiet ook niet echt op als de Rus eht Fins niet beheerst en de Fin weinig zegt. Finnen staan namelijk erom bekend niet veel te praten. Mijn Franse buurman in Berlijn was getrouwd met een Finse. Tot het eerste kind werd geboren, waren ze geen gemeenschappelijke taal machtig. Later leerden ze Duits. Fins leren maakte volgens hem geen zin: die praten toch niet. Doorne’s Automobiel Fabriek Het ergste was de snijdende wind, die daar vrij spel had. Even had ik het visioen dat onze drie scooters die we iets verderop hadden geparkeerd, misschien niet meer wilden starten. Bij nader inzien een onzinnig idee, want onze gids had ons uitgelegd dat het start‐ en motorsysteem van de scooters uit Nederland kwam. Het waren in wezen open DAF‐jes op ski's! Het variosysteem was dan wel geniaal, maar van al dat gasgeven verbrandde je duim zo wat, terwijl de andere vingers ‐ ondanks de handschoenen noordpoolproof waren ‐ langzaam maar zeker eraf vielen door de kou. Finse Lappen De leuke gids was niet lang , leek ‐ tenminste in zijn estreem thermopak ‐ een beetje breed en had zwart haar. Niet bepaald het beeld dat wij van Scandinaviërs hebben: lang en blond. Later viel ons overal op dat onze gids echt een doorsnee uiterlijk had. Jooni week door zijn lengte ervan af, maar ook hij was donker.
Uit eten 's Avonds uit eten bij Monte Rosa. Een naam waarmee ze vast veel Italiëliefhebbers aantrekken. In ieder geval niet met dat eten. Hoewel Traditionele rendier‐ en elandgerechten minder saai klinkt dan het in de praktijk uitpakt. We wilden dat natuurlijk ook een keer meemaken. Maar één keer was genoeg, ook de traditionele kruipbraam, waar zo wild van zijn. Hoewel ik ergens heb gelezen dat deze vruchtjes pas echt beroemd werden door de afbeelding op de Finse 2‐euro‐munt. Porsche De andere keren werd het restaurant Fransmanni. En dat me met die keuze smaak bewezen, daarvan getuigen de andere gasten: Fransmanni is het restaurant waar ook Porsche voor gekozen heeft. Jawel, Porsche. Natuurlijk is dat een Duits automerk. In het midden van het logo is een paard afgebeeld met daarboven de plaatsnaam Stuttgart. Maar als je het logo nader bekijkt ‐ en daar hadden we daar bij de ingang van het restaurant de gelegenheid toe ‐ zie de geweien. Die zijn volgens mij niet van een paard. Rendiergeweien? Wat heeft Porsche met Lapland? Ik dacht dat ze bekend staan om die lage, sportieve cabrio's, maar ik kan me natuurlijk vergissen. Je komt hier in Rovaniemi op de poolcirkel steeds Porsche tegen. Niet alleen de groepen Porscherijders die in het restaurant hun eigen eetzaal hebben of op het vliegveld op de terugreis naar hun eigen land. Nee, ook bijvoorbeeld op de snelweg: een hele stoet van wel twintig Porsche Carrera's achter elkaar! En als je goed keek dan zag je overal Aziaten achter het stuur. Dat hebben we natuurlijk uitgezocht: Camp4 van Porsche zat vlakbij Rovaniemi. Daar kun je een slipcursus van een weekje boeken. Voor mensen die op een stijlvolle manier van hun boventallig geld af willen. Geluk En Aziaten kwam je overal tegen. Volgens veel Aziatische culturen moet je een keer het noorderlicht hebben gezien. Dat brengt geluk tot aan het einde van je leven. Voor de Japanners blijft het geluk ‐ na het zien van het noorderlicht ‐ beperkt tot het verbeterde sexuelle vermogen van mannen. Volgens een Japanse legende worden kinderen die onder het noorderlicht zijn verwekt [brrrrr…] bijzonder slim en mooi. Voorspellingen Vandaar dat je zo veel Japanners zag! Ook die dag bij de VVV. Daar kwamen ze voor de voorspellingen van het noorderlicht. Daar is de VVV in Lapland voor. Voor landkaarten, weerbericht, attracties, boekingen en de kans op noorderlicht. Je maakt natuurlijk het liefst met mooi weer een tocht met het een of ander vervoermiddel. Dus vraag je eerst welk weer ze opgeven en daar stem je je boeking op af. Klinkt logisch, maar dat kun je vergeten. Het weer wisselt daar extreem onvoorspelbaar. Onze verhuurder was ook de hele tijd op zijn mobiele telefoon aan het zoeken naar de beste avond voor een noorderlicht‐excursie.
Sauna De volgende dag begon met min 2, maar al tijdens het ontbijt zaten we op 0 graden. Het sneuuwde zachtjes. De ideale dag voor de sauna. Warmer dan 60 graden lukte ons niet. Volgens Jooni moest het tussen de 80 en 100 graden zijn. Maar ja, hij wist natuurlijk niet dat wij ook nog zwemkleren aan hadden. Dat moest van Nanet omdat we nog niet echt familieleden zijn. Had ze ergens vandaan dat je dan niet naakt gaat. Rovaniemi De Bar Hemmingway met een bezoek aan Posti verbonden. Mijn neef Michael was binnenkort jarig en zou een kaartje rechtstreeks van de poolcirkel krijgen. Natuurlijk met een postzegel met de kerstman erop. Die woont namelijk hier bij Rovaniemi op de poolcirkel en is een soort handelsmerk voor de buurt hier. Kinderen uit de hele blijken aan hem te schrijven. Er zijn rekken met brieven uit de hele wereld. Als je voldoende Fins beheerst om de namen van de landen te kunnen herleiden, dan kun je zien hoeveel brieven uit jouw land komen. Nou ja, bij Nederland is het makkelijk: Holanti. Maar Duitsland konden we echt niet traceren. En daarbij is het zo voor de hand liggend als wat: Saksa. Of Saksan liittotasavalta. Bondsrepubliek Duitsland dus. Terrasjesweer De volgende dag volop zon. Een kopje koffie op het terras van ons huis moest kunnen. Het was tenslotte maar min 12. Buurtonderzoek Op ons meer had een sneeuwscooter met een soort aanhanger een pad in de diepe sneeuw gebaand. Waarschijnlijk had pa dat gedaan. De vader van Jooni was namelijk onze buurman. We liepen een rondje en ontdekten dat er echt maar drie huizen aan het hele meer waren: dat van ons, van Jooni zijn ouders, en aan de overkant van het water nog eentje dat hij verhuurde. Als je van het 'pad' afdwaalde, zakte je tot aan je knieën in de sneeuw. Dat was vermoeiend, dus je kreeg het warm in je dikke winterkleren met thermo‐ondergoed eronder.
Husky‐safari Voor de Husky‐safari bij min 8 waren all onze thermo‐ en winterkleren duidelijk onvoldoende. Er ging ‐ net als bij de tocht met de sneeuwscooter ‐ een thermische overall overheen en speciale laarzen, poolhandschoenen en noem maar op. Op de Husky‐farm lagen de honden in de zon op ons te wachten. Buiten. In de sneeuw. De tuigjes zaten al aan de slee vast. We gingen met misschien zes stellen op pad, begeleid door een jongen met walkie‐talkie en verstand van teams. Ons team moest hij steeds opnieuw samenstellen. In het begin was het te snel. Nadat hij een hond had uitgewisseld, bleek die niet zo goed met zijn buurman op te kunnen schieten. Omdat ze gingen vechten, werd er weer gestopt en gewisseld. Leuk om te zien. Toch bleef ons team te snel. Steeds stoppen en wachten tot de slee voor ons ‐ na een heuveltje ‐ weer een beetje vaart maakte. De jongen baalde ervan, hij had liever meer kilometers gemaakt; het schoot maar niet op. Het begon al met een valse start die erg veel tijd kostte. We waren nog geen kilometer van de farm verwijderd, toen de walkie‐talkieënde jongen de stoet stopte. Voor ons een mooie gelegenheid om naar de slee van de kinderen om te kijken. We dachten dat ze helemaal aan het einde waren. Even kijken, even zwaaien. Maar ze waren niet te zien. Achter de bocht misschien. De hele stoet kwam weer in beweging. Na een paar honderd meter werden we weer gestopt. Druk over een weer gepraat door die apparaten, maar we verstonden natuurlijk geen woord. Wat nu wel duidelijk te zien was: de slee met Tim en Nanet was er helemaal niet bij! We vroegen waar ze zijn, maar het enige wat de jongen losliet, was: 'Alles okay, maak je niet ongerust.' Die uitspraak was niet bepaald een geruststelling voor ons! Na weer een kwartier wachten, kwamen ze met hun slee en de Husky's aanscheuren. Ook zij hadden van die snelle honden in hun team. En bijzonder slimme. De honden kenden namelijk een weggetje tussendoor. Terwijl de hele groep afsloeg, gingen zij rechtdoor en via een andere weg rechtstreeks terug naar de farm! Toen ze daar aankwamen, snapte er niemand ook maar iets van. Het duurde dus een hele tijd tot ze doorhadden dat ze bij ons hoorden. En tot ze weer bij ons werden gebracht. Onze honden daarentegen moesten ze na afloop met geweld de farm ‐ hier op de foto helemaal links ‐ op jagen, want die wilden het liefst nog een ommetje met ons maken.
Ice Village De sledes van ons huisje namen we standaard mee. Je wist maar nooit of je onderweg niet een steil stukje straat in een rustige woonwijk tegenkwam. Of voor het laatste stukje tot aan onze slagboom. In de hoop dat het goed glad is. Voor de auto was het dan minder, maar om te sleeën helemaal goed. Het toppunt was Ice Village. Het kostte wel intree, maar we kregen korting, omdat het al zeven uur 's avonds was. Geweldige attracties om te sleeën! Extreem steile pistes, net als een glijbaan, maar dan van sneeuw en lekker verijsd. Je was sneller beneden dan je bewustzijn het kon omzetten. Wat een belevenis! Steeds weer getest, of het bewustzijn uit ervaring niet toch een kleine voorsprong op kon bouwen. Dat wilde maar niet lukken. Icebar In de Icebar warme bessensap besteld, maar de tafel ging daar echt niet van smelten. Wij trouwens ook niet: we vonden het ‐ ondanks de vellen onder onze billen ‐ best fris om daar te zitten. Sneeuwhut Ook het bed in de sneeuwhut leek ons niet gezellig. Achteraf toch blij dat we niet dat Icehotel ergens in Zweden voor een romantisch weekje met z'n tweeën hadden gekozen! Rendier Tim Het werd al donker en we waren zowat de einige bezoekers. We konden ons dus helemaal uitleven. Geen kinderen, heerlijk! Er was een draaimolen voor één persoon. Een rendierslee‐idee. Mama moest in de houten slee, want rendier Tim wist nu wel de allerhardste manier van ronddraaien … Zo hard namelijk dat het zitje met mama afbrak en zij met een smak op het ijs terecht kwam! Met haar arm onder de armleuning van de slee en heel haar gewicht daar bovenop. Noorderlicht spotten Volgens alle voorspelling was vanavond noorderlicht gegarandeerd. Bij noorderlicht denk je aan licht, maar het is ook geluid. Komt vermoedelijk door botsingen in de atmosfeer. Wij naar de kade bij het museum Artikum, waar je heel ver kunt kijken. Wat een kou! We konden het maar beter vanuit de auto bekijken, mocht het zich toch nog laten zien. Later een nog beter idee: thuis in het donker voor het raam, richting Noorden. Live TV dus. Niet echt spannend, er was namelijk helemaal niets te zien. We hoorden wel geluid. De vaatwasser was bezig.
Roze sneeuw He, he, eindelijk weer eens min 22 graden. Om half tien 's ochtends een roze zon. Snel naar buiten om te fotograferen voordat de betovering verdwenen is! Snel, maar wel zachtjes aankleden om niemand wakker te maken. Dan maar geen thermo‐ondergoed, ik bleef tenslotte maar eventjes buiten. Toch voel je het verschil direct als je naar buiten stapt. En tien minuten later wil je alleen nog naar binnen. Skigebied Op naar het skigebied voor de lunch. De kinderen om te snowboarden en wij wandelen door het witte bos naar het Sky‐Hotel bovenaan de skipiste. Mooi uitzicht en lekkere cappuccino. Even de slee uitgeprobeerd die er lag. Terug naar de auto gelopen. Voor het eerst bewust de kastjes gezien, waaraan je een kabel aansluit voor je auto om de olie vloeibaar te houden. Of zoiets. Ik had het een keer in een Zweedse krimi gelezen die in het gebied boven de poolcirkel speelde. Daar moesten ze de auto's ook steeds aansluiten anders zouden ze niet meer starten. Nu begrepen we ook waarvoor de groene kabel in het vakje van de deur bedoeld was! Niet dat wij hem hadden gebruikt. En de auto stond er al een halve dag. En dat met min 16! Excursie Niets aan de hand. Kinderen opgehaald, auto gestart en snel naar huis, koken en eten, want Sloomi kwam om 21 uur de kinderen ophalen voor de noorderlichtexcursie die ze bij hem hadden geboekt. Hij kwam binnen met de boodschap dat het noorderlicht net bezig is. En dat wij het net zo goed vanuit het meertje kunnen zien. En eventueel horen. Op dit meer had hij ook altijd gestaan om het noorderlicht te bewonderen toen hij een klein jongetje was. De kinderen gingen met hem mee naar een heuveltje in de buurt. Daar maakte hij een kampvuur en een warm drankje. Op sneeuwschoenen liepen ze dus door de wildernis ‐ waar nooit een mens komt ‐ achter een man aan die gewapend was met een bijl en een kapmes. Maar goed dat wij er niet bij stil hadden gestaan! Twijfelachtig noorderlicht Want wat dacht je van de meest griezelige scenes uit al onze Zweedse krimi's? Die hadden we daar regelmatig paraat. Zo ook die nacht op het meer. Wij gingen bij min 20 graden ernaartoe, maar wat we zagen, waren alleen van die witte vegen aan de sterrenhemel. De vegen bewogen wel, maar niet spectaculair. Wat mij betrof hoefden we dat niet al te lang te aanschouwen. Later hoorden we dat Jooni had uitgelegd dat dit het noorderlicht voorstelt, alleen zonder kleur vandaag. Hij gaf ze trouwens wel korting omdat het niet helemaal zo was als hij had gehoopt/ voorspeld.
Weg terug De laatste dag grijs en ijskoud. De kinderen 's middags naar het café van Fransmanni en wij naar het Arktikum. Op weg naar de stad 'even' getest of we de weg naar Jooni kunnen vinden, want daar moetsen we de volgende nacht naartoe om de sleutel in de brievenbus te doen. Goed idee om dit overdag te testen …Tjongejonge, dat kostte ons uren! Heel vroeg opgestaan om uiterlijk om half vijf bij het vliegveld te zijn. Dat lukte prima. Michael en ik zouden de bagage uit de auto halen en alvast naar binnen gaan. De kinderen zouden de auto een heel stuk verderop wegzetten. Maar stop! Een raar gevoel vertelde ons dat het slim was om eerst te proberen of de deuren van het luchthavengebouw wel al open zijn. Anders staan we met onze koffers en min 22 buiten te wachten. Geen idee waar dat gevoel vandaan kwam, want de deuren van luchthavengebouwen zijn natuurlijk altijd open. Maar het gevoel kwam op het juiste moment. Potdicht. Wij de kofferbak weer dicht gedaan en snel ingestapt, in de lekker warme auto. We kwamen niet meer bij, wat een verhaal! Maar pssst, jongens, concentratie! Kijk wat er achter ons gebeurt. Let op! Taxi stopte, meneer betaalde, kreeg het wisselgeld, stapte uit, pakte zijn koffer, gooide het portier dicht. Ging naar de ingang. Deur ging bleef natuurlijk dicht. Taxi inmiddels verdwenen. 'Zullen we hem aanbieden bij ons in de auto te wachten?' ‐ 'Nee, natuurlijk niet!' Stelletje aso's. In het gebouw waren we zowat de enigen. De deuren waren trouwens van slot gegaan na de tweede taxi. Er vertrok die ochtend maar één vliegtuig. En die ging dus zo belachelijk vroeg. Voor onze aansluiting van Helsinki naar Amsterdam hadden we anders best een latere vlucht kunnen nemen: drie uur vertraging omdat in Amsterdam door de storm niet kon worden geland. Alle etensbonnen omgezet in lekkernijen en uren zitten kaarten. Het spelletje heette frustreren. Bij sommige deelnemers had het die werking ook wel.
