Routewerk
|
Travelingo
|
Uitgeverij Gegarandeerd Onregelmatig 9
Voor een ontmoeting met een wild zwijn moet je naar de Veluwe of de Veluwezoom. Zwijnen zijn de voorouders van ons tamme varken en dat zie je meteen aan de grote platte snuit, waarmee ze lekker in de grond wroeten. Het eerste dat opvalt aan een wild zwijn is de krachtige uitstraling: wat een power staat daar tussen de bomen! De wandelroute doorkruist zijn leefgebied. Je komt door ruig en heuvelachtig landschap en passeert een vieze modderpoel: de ideale badderplaats voor het zwijn. Zie je hier ook omgewroete aarde, dan weet je zeker dat je goed zit. Ook bij uitkijkpost Elsberg kun je zwijnen spotten.
route
startpunt
eigen vervoer
openbaar vervoer
eten en drinken
7,5 km (met uitkijkpost:
parkeerplaats De Lange
A348 Arnhem-Zutphen, via
• niet mogelijk
geen horeca onderweg
waar is het wild?
8,5 km)
Juffer, Schaapsallee, Laag-
Dieren naar Laag-Soeren
• tip: huur een fiets in
Soeren
(N786); na bord ‘bebouwde
centrum Dieren (6,5 km)
uitkijkpost Elsberg halverwege de route op kruising met drinkpoel
kom Laag-Soeren’ linksaf, Badhuislaan – wordt Schaapsallee – asfaltweg door bos helemaal volgen tot einde bij parkeerplaats
1 Wild zwijn Veluwse knorrepot 10
Modderbad
Wildviaduct Terlet
Ter verzorging van hun vacht en huid
Op ruim vijf kilometer van de route
nemen wilde zwijnen regelmatig een
(hemelsbreed) ligt het allereerste eco-
modderbad. Ze zoeken een natte plek
duct van ons land: Terlet (1988). Het
op waar ze regelmatig terugkeren.
ligt over de A50 en de Apeldoornse-
Dan gaan ze gezellig met z’n allen
weg en verbindt de Veluwezoom met
badderen. Als het laagje modder op
het Deelerwoud. Zwijnen maken er,
hun huid is opgedroogd, schuren ze
net als edel- en damherten, graag
langs een boom om het eraf te krij-
gebruik van, terwijl het autoverkeer
gen. Zo verwijderen ze huidparasieten
onder hen doorraast. Het ecoduct is
en zijn ze weer lekker schoon.
niet toegankelijk voor mensen.
11
3
2
Na circa 25 m op T-kruising linksaf, rode route verlaten. Breed pad volgen door beukenbos. Op kruising met drinkpoel rechtdoor, licht omhoog. De kans is groot dat je in de directe omgeving van de poel sporen van zwijnen tegenkomt: omgewoelde aarde, pootafdruk, uitwerpselen en kijk eens naar de bast van de boom. Op verhard fietspad linksaf.
4
Eerste pad scherp rechtsaf, nu steeds pad door beukenbos volgen. Later gaat
1 3
het licht omhoog; voorbij zijpad rechts loop je steil omhoog. Dan steil naar beneden, even vlak, naar rechts buigend. Voordat het weer licht omhoog gaat, ga je schuin rechtsaf, een pad omzoomd door beukenbomen (je loopt er zo voorbij). Nu licht omhoog tot aan de verharde weg.
uitkijkpost
5
4
© Topografische Dienst Kadaster
drinkpoel
5
Hier rechtsaf met aan linkerzijde de heide en uitkijkpost Elsberg. Een wildrooster oversteken en aan het eind van de Burg. Bloemersweg linksaf. Steeds rechtdoor tot aan de parkeerplaats.
Naar uitkijkpost Elsberg: vanaf parkeerplaats linksaf, informatiepaneel aan linkerzijde passeren, pad omhoog. Steeds rechtdoor, later steil naar beneden. Tweemaal door houten klaphek naar de uitkijkpost. Zelfde weg terug.
Logboek wildspotten!
Routebeschrijving
1
datum
Vanaf parkeerplaats Lange Juffer, met rug naar informatiepaneel, rechtdoor
tijd
over de asfaltweg, Schaapsallee. Waar weg naar rechts buigt, ga je rechtdoor langs slagboom, onverhard pad op. Volg de rode route (pijltje op houten paal)
locatie
tot aan blokje 3; hier volgt ook de beschrijving. Op kruising rechtdoor. Pad buigt naar rechts. Op kruising met Eerbeekse Veldpad rechtsaf, breed pad met fietspad ernaast.
2
aantal
Zwijnenvocabulaire
gespot
wel
niet
goed Twickel in. Op driesprong rechtsaf. Op kruising van paden het hoofdpad
• volwassen mannetje: keiler
sporen
wel
niet
volgen met bocht naar links. Op ongelijke kruising (Twickel uit en Veluwezoom
• volwassen vrouwtje: bagge
in), rechtsaf. Pad volgen over een heuveltje en door een houten klaphek.
• allerjongste biggetjes: frislingen
uitwerpselen
wel
niet
foto
wel
niet
Op asfaltweg linksaf en aan overzijde meteen rechtsaf. Na circa 400 m buigt pad naar links. Steeds rechtdoor, Nationaal Park de Veluwezoom uit en Land-
• biggen tussen 1-2 jaar oud: overlopers • leefgroep van zeugen en biggen: rotte • badplaats: zoel
12
13
de natuur. Maar dan leef je daar, hoor je de vogels en opent zich een andere kant van het bos. En ik kwam regelmatig zwijnen tegen. Zag ze wandelen of rennen met biggetjes en overlopers – zwijnen tussen een en twee jaar oud – erachteraan. De grootste meestal voorop, een schitterend gezicht. Tijdens het merken van bomen die gekapt moesten worden, kwam ik wel eens te dicht bij een nest. Wat je dan beleeft, is overdonderend. Als een katapult springen Harry Hees
ze er allemaal in een keer uit. Zij geschrokken, ik niet minder. Na de eerste schok staan ze op zo’n vijftig meter afstand te kijken, zo van ‘wat is dat nou wel? ‘Van lieverlee vermengde het indrukwekkende van zulke ontmoetingen zich met kennis over hun levenswijze. Ik ontdekte hoe mooi dit dier in het Veluwse landschap past.’
Het wild zwijn is een oerbeest! Harry Hees - boswachter:
Is zo’n ontmoeting niet gevaarlijk? ‘Helemaal niet, ze vallen je niet aan, dat heb ik tenminste nooit meegemaakt. Ze rennen weg.’ Een onderbreking als Harry’s mobiel in de zak van zijn groene Staatsbosbeheeroutfit rinkelt. Ze weten hem ook onder de bomen te vinden. Hij staat op en maakt een afspraak voor vanmiddag met de andere kant. ‘Waar waren
‘Elke keer weer imponeert het wilde zwijn me. Dan staat daar ineens zo’n ontzettend robuust dier tussen de bomen. Zijn grote brede rug loopt, net als bij een bizon, naar achteren een beetje af. Het is gewoon een oerbeest. Zo’n gevoel van eerbied overvalt me steeds.’
we, nee, ze zijn veel te schuw, als je te dichtbij
B
moment ergens voor kiezen, is ook voor mij
maar midden in het bos waar hij zo mee is vergroeid. Rondom liggen zwijnenlegers
‘Wie tegen de avond gaat, heeft ook op de gebaande wegen een aardige kans op
– kuilen in het zand waar de dieren overdag rusten – , er staan sporen in het zand
zwijnen. Overdag voelen de dieren zich niet veilig genoeg om op pad te gaan. Ze
en de grond is hier en daar vol verve omgewroet. Naast ons begint een smal paadje
liggen in het bos in hun leger. Tegen de schemering hebben ze honger en staan
waar alle begroeiing is platgetrapt. ‘Hier lopen de zwijnen hun vaste route, net als
te popelen om voedsel te zoeken. Dan komen ze in de benen. Tussen avond- en
de edelherten en andere dieren, trouwens,’ legt hij uit.
ochtendschemering scharrelen ze hun eten bij elkaar. Ook ‘s ochtends heb je wel
oswachter Harry Hees maakt graag tijd vrij om te vertellen over zijn voor-
komt, vluchten ze weg. Dat kan in een drafje, rustig voor je uit of langs je heen. Ze kunnen alle kanten op en waarom ze op een bepaald nog steeds een raadsel.’
liefde voor het wilde zwijn, al is zijn agenda overvol. Hij parkeert zijn jeep langs een bospad in ‘zijn’ Kootwijkse deel van de Veluwe. ‘Zullen we een
Alles leuk en aardig, maar jij loopt dwars door de bossen. Hoe zit het met
rustig plekje opzoeken om te praten?’ En bij Harry is dat geen kantoorplek,
wandelaars die op de paden moeten blijven?
kans ze te zien, maar zodra ze hun buik vol hebben, gaan ze terug naar hun leger. Was het meteen raak bij jou, na het zien van de eerste zwijnen?
Verder is het handig rustig te wandelen en weinig of niet te praten. Een zwijn kan je
‘Nee, dat groeit. Vers van de bosbouwschool was ik in het bos maar met één ding
al op vijfhonderd meter afstand horen. Voor een mooie ervaring hou je de pas erin,
bezig; hoe snel kan ik een boom omzagen en van zijn takken ontdoen, zorgen dat
zelfs als je ze ziet. Ik weet het, heel moeilijk op zo’n moment. Maar als je blijft staan
hij aan de weg komt te liggen en verkocht wordt. Dat was mijn eerste ervaring in
en kijkt, maken ze zich uit de voeten.’ 15
Weetjes En als je pech hebt?
Gewicht
mannetje 60-120 kg, vrouwtje 50-80 kg
‘Dat is jammer, maar op sporen kun je bijna altijd rekenen. De belangrijkste zijn
Grootte
lengte kop-romp: mannetje 105-167 cm en
pootafdrukken van een zwijnenfamilie die een zandweg heeft overgestoken. Moet
vrouwtje 100-146 cm,
het niet vriezen, natuurlijk. Bij een diepe afdruk in het zand zie je twee voortenen en
schofthoogte: mannetje 64-109 cm en
2 1
3
halverwege nog twee achterteentjes. Die laatste steken als een soort ‘V’ buiten de
vrouwtje 59-89 cm, lengte staart 16-30 cm
voortenen uit. Dit is typerend voor zwijnen. En bij modderpoelen moet je oplettend
Leeftijd
8-10 jaar
zijn. Hier zie je dikwijls gladde schuurplekken aan boomstammen, met haren en al.
Geluid
knorrend/brommend; bij angst een hoog geschreeuw
Trouwens, je kunt wel denken ‘geen zwijn te bekennen’, terwijl je ze op twintig meter
Eten
alleseter; van wortels, eikels, bessen tot insecten, kikkers en kleine
bent gepasseerd.’ Weer het mobieltje, een greep in de jaszak en een kort gesprek.
knaagdieren
Om vervolgens de draad op te pakken met een ‘Het komt vaak voor dat ze jou wel
Leefwijze
in groepen (gezins- of familieverband), 5-13 dieren
zien, maar jij hen niet. Een spannende gedachte, toch?’
Voortplanting vrouwtje is 4 maanden drachtig, jongen worden mrt-mei geboren;
ouders verdedigen hen fel, dus: afstand houden, rustig doorlopen
Waar
in loof- en gemengd bos met natte plekken;
1
Veluwezoom
2
Sporen
1
pootafdruk
uitwerpselen
2
Veluwe
3
Nationaal Park de Meinweg omgewoelde grond langs wegberm
3
in bos, op akkers, schuurplek op boomstam (50 cm boven de grond),
haren aan prikkeldraad/gaas: stug, dik, 10 cm lang, licht uiteinde
2 1
3
Familiebanden
Wilde tocht
De leidzeug is de spil van een zwijnen-
Maak een wild(e) fietstocht met natuur-
gezin. Zij is het die de biggetjes en over-
fotograaf Gerrit Rekers en hij belooft:
lopers van alles leert; waar is het veilig,
‘Geen wild, geld terug’! Dat kunnen
waar is het voedsel, over welke wegen
edelherten, damherten of vossen zijn,
kun je er komen? De leidzeug bewaakt
maar aan het begin van de avond zijn
het allemaal. Ook zorgt ze ervoor dat
het vaak wilde zwijnen. Gerrit houdt
haar kroost niet zomaar door vreemde
zich sinds 1985 beroepsmatig bezig
mannetjes wordt gedekt. Die jaagt ze
met natuurfotografie en natuurtochten.
weg en met succes!
Voor verrekijkers wordt gezorgd. Kijk op natuurrondleidingen.nl voor informatie.
16
17
