ROMEO SOMMERS: KERST 2013 HEEFT WEER GLANS

HET VAKBLAD VOOR

DE BLOEMBOLLEN EN VASTEPLANTENSECTOR

13 DECEMBER 2013

286

32

ROMEO SOMMERS: ‘KERST 2013 HEEFT WEER GLANS’ 12

ENERGIE DOOR DE OGEN VAN SHELL

16

VROUWEN DOEN NIET ONDER VOOR DE MANNEN

28

34

DE RESET VAN BLOEMENBUREAU HOLLAND

HISTORIE VAN TUBERGEN BESCHREVEN

50

STROEVE LELIEOOGST

Nieuwe T6 Auto Command™

makkelijk gemaakt.

UITSTEKEND COMFORT. ULTIEME AUTO COMMAND™ CVT-TECHNOLOGIE. HAAL MET DEZE VIERCILINDER MEER UIT UW BEDRIJF. De nieuwe T6 Auto Command™ viercilinder is er eindelijk voor u! Met zijn wielbasis van 2,40 meter en zijn korte draaicirkel overstijgt hij iedere trekker in zijn segment. De T6 viercilinder Auto Command™ is beschikbaar in drie modellen: • T6.140 Auto Command™: nom. 110 pk en max. 143 pk, 590 Nm @ 1500 tpm; • T6.150 Auto Command™: nom. 121 pk en max. 154 pk, 634 Nm @ 1500 tpm; • T6.160 Auto Command™: nom. 131 pk en max. 163 pk, 676 Nm @ 1500 tpm. Standaard is deze trekker uitgerust met de alom bekende en eenvoudig te bedienen SideWinder™ II armleuning met CommandGrip™ en IntelliView™ IV touchscreen monitor waarop alle functies gemakkelijk en uiterst precies in te stellen zijn. Geveerde cabine, Terraglide™-voorasvering en vier elektronische regelventielen met geïntegreerde joystick behoren eveneens tot de standaarduitrusting. De T6 Auto Command™, een wendbare trekker met bewezen betrouwbaarheid en een uiterst zuinige FPT motor met SCR Tier IV technologie. Informeer vandaag nog bij een New Holland dealer! TAKE CONTROL

Naast de uitgebreide kennis en ervaring op ons vakgebied onderscheiden wij ons door het bedenken van creatieve oplossingen, het leveren van kwaliteit en het verlenen van snelle service. ° KLIMAATBEHEERSING ° CO2- EN ETHYLEENREGELING

ADVOCATEN DIE ACHTER U STAAN. 50 jaar juridische ervaring op het gebied van agrarische bedrijfsvoering en bloembollen. Voor kwekers, telers, veredelaars, veilinghuizen, handelaren en exporteurs.

° KRACHT-, LICHT- EN

HUISINSTALLATIES ° PROGRAMMA’S VOOR

BOLLENCELLEN EN KASSEN ° ZONNEPANELEN ° KEURING EN INSPECTIE VAN

Contactpersonen: Vincent Audiffred en Chris Hartsuiker.

INSTALLATIES ° ADVISERING

Zandvaart 25, 1764 NK Breezand Telefoon: (0223) 52 1500

[email protected] www.kaandorp-wijnker.nl

Vestigingen in Hoofddorp en Haarlem t 023 5175100 w swdv.nl Meer en Duin 80, 2163 HC, Lisse Tel. 0252 420446 - [email protected]

INHOUD

Het vakblad voor de bloembollenen vasteplantensectortEFDFNCFS/VNNFS

Nieuws

6

Korte nieuwsberichten

Plant in beeld

10

CNB New Plants introduceert Heuchera hybride Pink Pearls

CNB Actueel

11

Productkeuring tijdens CNB Midwinterflora

Visie

12

Shell verkent energietoekomst tot 2100

Hoveniers

14

Tuinarchitect Saskia Albrecht motor achter Tulpen Dagen Amsterdam

Vakvrouwen

16

‘Je begrijpt elkaar veel beter’

Onderzoek

18

Hoe werken enkele relatief nieuwe middelen tegen Pythium? PPO-onderzoek geeft antwoord op die vraag

Voorlichting

20

Praktijknetwerk Het Nieuwe Telen Tulp keek naar het mechanisch ontvochtigen bij meerlagenteelt

Afscheid

24

Henk Hoogervorst sluit 55 jaar carrière in de sierteelt af

Vakvenster

26

De beuk erin

Terugblik

28

BBH heeft zichzelf opnieuw uitgevonden

Kersttrends

32

Kerstmis in teken van glans en gezelligheid

Actueel

34

Auteur Kees Hoog vertelt over zijn boek ‘De bollen zijn weer best’

CNB Actueel

36

Kompas richtinggevend

Bolbloemennieuws

37

Bald ist weihnachten

4 VISIE13 december 2013

Service

38

Grondbank

40

Vraag en aanbod

41

46

Laatste nieuws

47

Actueel

50

Vaktentoonstelling bloembollen een feit

50

52

Oogst Natte novembermaand zorgt voor haperende LA-oogst

52

Branchenieuws

53

Eindejaarsshow bij Wijnker Mechanisatie

53

Nauwkeurig Oud en nieuw

54

Boomkwekerij De vele verschijningsvormen

55

Tien vragen aan Nico Ruyter

56

Keuringen

54

55

56

Toekomst van het NK Tulpenkeuren

58

Branchenieuws Vervolgonderzoek Tdgu nodig

60

Kennis Piet Vlaming: ‘Aanbod kennis aangepast’

61

Waterkwaliteit

60

58

Herhaling is en blijft nodig

64

Advies Flynth geeft diverse eindejaarstips op fiscaal gebied

65

61

Vasteplantenvaria Belofte maakt schuld

66

Teeltadvies

70

Agenda

71

Service Ziekteverzuim Glad IJs

72

Hobaho

64

65

Hobaho Relatieweek verhuist naar Mechanisatietentoonstelling

KAVB Nieuws Nieuwtjes van en voor de KAVB-kringen en -afdelingen

Nieuws CNB Algemeen 10 vragen aan... Teeltadvies Hobaho KAVB

72

Fotografie omslag: René Faas

76

13 december 2013VISIE 5

NIEUWS

Samenstelling: Redactie BloembollenVisie

Spuitlicentiebijeenkomsten GMN

LISSE - Op 27 november heeft de Raad van Commissarissen van CNB in haar eerste reguliere vergadering uit haar midden een voorzitter en plaatsvervangend voorzitter benoemd. Tot voorzitter is benoemd Wim Langelaan. Hij volgt hiermee Kees Koomen op die sinds 2007 voorzitter was en tijdens de afgelopen algemene ledenvergadering aftrad omdat hij niet meer herbenoembaar is. Wim Langelaan maakt sinds 2007 deel uit van de raad van commissarissen van CNB en is eigenaar van bloembollenkwekerij W. Th. Langelaan en Zonen B.V. uit Julianadorp. Gezien het feit dat Langelaan plaatsvervangend voorzitter was, diende ook een nieuwe plaatsvervanger benoemd te worden. De nieuwe plaatsvervangend voorzitter is Jan Menting geworden. Jan is mede-eigenaar van Bloembollenbedrijf Menting in Espel. Met het aantreden van nieuw lid Louis Poel is hiermee de Raad van Commissarissen van CNB op volle sterkte.

VOORHOUT - Op de Mechanisatietentoonstelling in Vijfhuizen vinden op 7 en 8 januari weer twee spuitlicentiebijeenkomsten plaats die door Van Gent Van der Meer Nuyens georganiseerd zullen worden. Het thema van de bijeenkomsten is dit jaar Veiligheid & Techniek. Het programma start om 10.30 uur met een inleiding van algemeen directeur Gerard Top van GMN met als onderwerpen ‘Gezonde groei, duurzame oogst’ (wat gaat er gebeuren met de gewasbescherming tussen 2013en 2023), ‘Rodenticiden’ (veranderingen in de knaagdierenbestrijding), ‘Richtlijnen’ (nieuwe veiligheidsinstructies voor het gebruik van de selector), ‘Omwonenden ….en wat nu?’ en ‘Een proeftuin heeft een belangrijke bijdrage in adviseringen’. Na de pauze gaat Erik Hogervorst dieper in op het onderwerp ‘GPS: winst of verlies’. Na de lunch om 12.30 uur volgt om 13.00 uur een bezoek aan de beurs voor het beantwoorden van een 10-tal praktische vragen. Aanmelden per omgaande bij Van Gent Van der Meer Nuyens BV, Schoolweg 74a, 1787 AW Julianadorp, e-mail: [email protected] of tel. 0223-690111. Vol = vol.

Foto’s: René Faas

Wim Langelaan nieuwe voorzitter rvc

FloraHolland stelt Handelstarieven 2014 vast

Wim Langelaan

Jan Menting

Louis Poel

Tulpenpromotie Nederland kiest voor Concept Factory

AALSMEER - Bloemenveiling FloraHolland heeft de handelstarieven voor 2014 vastgesteld. De tarieven voor logistieke middelen en Connect gelden voor alle locaties. Voor de klok zijn de tarieven opgesplitst voor enerzijds de exportlocaties (Aalsmeer, Naaldwijk en Rijnsburg) en anderzijds de binnenlandse markt (Bleiswijk en Eelde). De handelstarieven worden per 1 januari 2014 ingevoerd. Klanten van FloraHolland zijn hierover geïnformeerd. De nieuwe handelstarieven die worden ingevoerd staan op de website.

Workshops Natuurlijk Leven – Natuurlijk Telen ’t ZAND – Het platform Natuurlijk Leven – Natuurlijk Telen organiseert volgende maand in BolleNoord een viertal interessante workshops onder het motto ‘Een bodem in balans geeft ziekten en plagen weinig kans’. In de workshops worden de mogelijkheden hoe dat praktisch in zijn werk gaat door diverse inleiders uiteen gezet. De eerste workshop is op 7 januari met René Jochems van Groeibalans (thema ‘Relatie Plant & Biologie), op 14 januari gevolgd door een workshop met Gino Smeulders en Theo Georgiades (thema ‘Toegepast meten van biologische activiteit en kwaliteit). De workshop van 21 januari staat in het teken van het thema ‘Water’ met als sprekers Cees Kamp en Dennis Kos. De vierde en laatste workshop gaat over bodemvruchtbaarheid en gewasvitaliteit, verzorgd door Roelf Havinga en Ton van der Lee. De kosten voor de 4 workshops zijn € 275,- excl. BTW. Voor informatie over de workshops kunt u bellen met Ton van der Lee (0653-280 525), Roelf Havinga (0654-240 900) of Wil Braakman (0644-447 001). Zie ook www.natuurlijkleven-natuurlijktelen.nl. 6 • BLOEMBOLLENVISIE • 13 december 2013

Foto: PR

AMSTERDAM - Tulpenpromotie Nederland zet vanaf 2014 haar promotieactiviteiten voort met marketingcommunicatiebureau Concept Factory. De belangrijkste activiteit van Tulpenpromotie Nederland (TPN) is de Nationale Tulpendag op de Dam in Amsterdam. Deze dag is in 2012 samen met Bloemenbureau Holland bedacht en opgezet. Hiermee wordt de start van het tulpenseizoen gegeven. Vanaf begin 2014 neemt Concept Factory het projectleiderschap voor tulpenpromotie over van Bloemenbureau Holland. Jacqueline Doornekamp van Concept Factory is erg enthousiast over de nieuwe samenwerking. “Tulpendag is ondertussen een jaarlijks terugkerend event op de Dam en is de start van het tulpenseizoen. TPN heeft de ambitie deze Hollandse traditie ook te laten groeien op andere plekken in de wereld. Deze ambitie spreekt ons erg aan, want nog meer consumenten mogen weten wanneer het weer tijd is voor tulpen. Daarnaast biedt Tulpendag mogelijkheden voor aansluitende promotieactiviteiten.

Winnaars Tulpencompetitie FloraHolland bekend AALSMEER – Op 21 november heeft de prijsuitreiking van de FloraHolland-Tulpencompetitie 2012-2013plaatsgevonden. De winnaars zijn met een bloemetje en een oorkonde in het zonnetje gezet. Overall winnaar van de competitie werd Gebr. de Groot (foto) .Het afgelopen seizoen noteerde de Tulpencompetitie een deelnemersveld van 131 kwekers en werden in totaal 754 bossen op houdbaarheid en sierwaarde getest. De gemiddelde houdbaarheid kwam daarbij op 7.7 dagen, een verbetering van 0.4 dagen ten opzichte van het seizoen 2011-2012. De winnaars in de andere categorieën werden Vof Dolf de Wit en Zonen (vollegrond), J. Kunis Bloembollen (waterbroei), C.M. van Duivenvoorde (Strong Gold), Verbruggen Bloembollen (Leen v.d. Mark), Triflor (Dynasty), Vof Knottnerus (Viking), Vof Sjaak de Haan (Purple Prince).

Wintershow Gebr. De Vor Achterveld ACHTERVELD - Op vrijdag 27, zaterdag 28 en maandag 30 december vindt tussen 10.00 en 17.00 uur de jaarlijkse wintershow plaats bij Gebr. De Vor bv in Achterveld. In de luwte tussen kerst en nieuwjaar zet De Vor voor de eenentwintigste keer op rij haar poorten open voor de inmiddels vermaarde showdagen, waar jaarlijks duizenden bezoekers op af komen. Met de vier hoofdmerken FENDT, KUBOTA, HOLDER en SCHLIESING heeft Gebr. De Vor een breed assortiment dat op veel fans in het hele land mag rekenen. Ook dit jaar zijn er weer diverse noviteiten te bewonderen, waaronder de vernieuwde Fendt 800 en 900 Vario, Kubota GX, M6060/7060, RTV400/500/1140, GR1600ID, multifunctionele Holder X30 en Schliesing houtversnipperaars. Met de wintershow wil De Vor dank uitspreken naar de grote schare Fendt-, Kubota-, Holder- en Schliesing-fans en haar vertrouwen in de toekomst onderstrepen. Gunstige akkerbouw- en melkprijzen, subsidiemogelijkheden en een positief toekomstbeeld creëren een prima investeringsklimaat.

Minister-president Mark Rutte bezoekt C.S. Weijers & Zonen bv HILLEGOM - Minister-president Mark Rutte bracht eind november een werkbezoek aan de bollenstreek. Na een rondrit door de streek bezocht de premier het bloembollenhandelsbedrijf C.S. Weijers & Zonen bv in Hillegom. Directeur John Boot gaf een toelichting over de huidige stand van zaken in de bloembollensector en de diverse bedrijfsactiviteiten. Rutte maakte vervolgens een rondgang door het bedrijf waarbij hij verschillende producten bekeek en ruimschoots de tijd nam om zich te laten informeren. Aan het einde van bezoek was de minister-president vol lof over het Hillegomse bedrijf.

Spuitlicentieverlengingen Thema Veiligheid & techniek ALKMAAR - Op het Clusius College in Alkmaar worden op dinsdagavond 10 en 17 december twee verlengingsbijeenkomsten gehouden voor het thema Veiligheid & Techniek. Het is een open deur dat gewasbeschermingsmiddelen alleen in het gewas terecht moeten komen en niet in het milieu of in je lichaam. Om dat ook werkelijk te realiseren is minder makkelijk. De eerste bijeenkomst ‘Emissie & toepassingstechniek’ gaat over de wegen waarlangs gewasbeschermingsmiddelen in het milieu terecht kunnen komen en hoe je dat met de juiste toepassingstechniek kunt voorkomen. Bij de tweede avond ‘Bescherm uzelf en de omgeving’ staat centraal hoe je zorgt dat middelen niet in je lichaam komen en hoe je voorkomt dat de buren er last van hebben. Docent is Klaas Meijaard. Inlichtingen via tel. 072-5673191. Aanmelden via www. onderwijsgroepnwh.nl.

NAJK en Achmea tekenen partnerovereenkomst UTRECHT – Op 22 november hebben het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) en Achmea een partnerovereenkomst gesloten. Bij de samenwerking is ook Stigas –adviseur met betrekking tot veilig en gezond werken – betrokken. NAJK vertegenwoordigt 8.000 jonge agrarische ondernemers in Nederland en sluit partnerovereenkomsten met de belangrijkste spelers uit de agribusiness om hen te voorzien van kennis, ontwikkelingen en informatie uit de agrarische sector. “Achmea is de belangrijkste partij op het gebied van risicomanagement in de agrarische sector. Inzicht in en beheersing van bedrijfsrisico’s zijn voor jonge agrarische ondernemers van groot belang,” aldus NJAK-voorzitter John Hilhorst. De samenwerking tussen Achmea (lnterpolis en Avéro Achmea), Stigas en NAJK is gericht op kennisinbreng en kennisdeling. Achmea en NAJK zullen de komende tijd in het hele land bijeenkomsten organiseren voor jonge agrarische ondernemers. Stigas ziet de samenwerking als unieke mogelijkheid om vooral jonge agrarische ondernemers te bereiken met preventieadvies.

Percentage glastuinders met uitbreidingsplannen stabiliseert ROGGEL - Het percentage glastuinders met uitbreidingsplannen is ten opzichte van het afgelopen jaar gestabiliseerd op 8,2 procent. Van de Nederlandse glastuinders heeft 7,3 procent plannen om de bedrijfsactiviteiten te beëindigen. Dit is het laagste percentage ‘stoppers’ sinds 2006. Dit blijkt uit de Nederlandse GlastuinbouwScanner 2013 die AgriDirect jaarlijks uitvoert. Tijdens de telefonische inventarisatie door AgriDirect in de maanden september en oktober hebben zo’n 2.400 glastuinders vragen beantwoord over hun toekomst- en investeringsplannen. Het percentage uitbreidingsplannen onder glastuinders vanaf 2 hectare is licht gedaald van 13,7% in 2012 naar 13,2% in 2013. Het percentage glastuinders (vanaf 2 hectare) met beëindigingsplannen is met 0,7 procentpunt gedaald naar 2,0%. De potplantentelers (8,4%) hebben momenteel de meeste uitbreidingsplannen, gevolgd door de snijbloemen- (8,2%) en glasgroentetelers (8,1%). Het hoogste percentage ‘stoppers’ is terug te vinden onder de snijbloementelers en met 9,0% zelfs hoger dan het percentage uitbreiders.

PvdA Fryslân wil verbod gebruik bestrijdingsmiddelen lelies FRIESLAND - Weekblad Zuid-Friesland meldt dat de PvdA Statenfractie in Fryslân bezorgd is over het gebruik van bestrijdingsmiddelen bij het telen van lelies. De fractie heeft daarom schriftelijke vragen gesteld over dit onderwerp. De PvdA in Fryslân is van mening dat er onmiddellijk een verbod op het gebruik moet komen zolang niet is aangetoond dat het middel veilig is voor de volksgezondheid. Aanleiding voor het stellen van de schriftelijke vragen was de uitzending van het onderzoeksprogramma Zembla met als titel ‘Lelies met een luchtje’. Bij het telen van lelies worden veel bestrijdingsmiddelen gebruikt. Onder andere het middel metam- natrium, een omstreden middel waar een Europees verbod voor is. Omwonenden in Fryslân, Drenthe, Overijssel en Zeeland zouden bezorgd zijn en naar verluidt klachten hebben als ademhalingsproblemen, prikkelende ogen en huidaanslag. De GGD Noord-Nederland maakt zich grote zorgen over de gevolgen van genoemde bestrijdingsmiddelen voor de volksgezondheid. 13 december 2013 • BLOEMBOLLENVISIE • 7

Samenstelling: Redactie BloembollenVisie

Bloemenbureau beëindigt promotiebeleid in Italië

DEN HAAG - De stap die in het nieuwe regeerakkoord in Duitsland is gezet naar de invoering van een minimumloon is volgens LTO Nederland een doorbraak. “Dat voor de sterkste economie van Europa nu dit besluit is genomen, is goed voor de interne markt en gelijkere concurrentieverhoudingen in Europa”, reageert voorzitter Albert Jan Maat van LTO Nederland. CDU, CSU en SPD werden het eens over een wettelijk minimumloon van 8,50 euro per uur, al geldt tot 2017 nog wel een overgangsperiode. Maat is ook positief omdat op sociaal terrein zaken beter worden geregeld en de ruimte op uitbuiting van mensen en schijnconstructies met arbeid wordt beperkt. Hij noemt arbeid een essentieel onderdeel van maatschappelijk verantwoord ondernemen: “Dat behoort het in internationaal verband ook te zijn.”

HONSELERSDIJK - Bloemenbureau Holland stopt vanaf 2014 met consumentenpromotie op de Italiaanse markt. Door het wegvallen van de bijdrage van de handel, goed voor circa 40 procent van het promotiebudget, is het niet meer mogelijk om in alle landen van Europa promotie uit te voeren. Bloemenbureau Holland zet haar consumentenactiviteiten voor generieke promotie van bloemen en planten in Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië en Nederland nog wel voort. Charles Lansdorp is inmiddels 25 jaar vertegenwoordiger van Bloemenbureau Holland voor Italië vanuit ‘Ufficio Olandese dei Fiori’. Hij gaat vanaf januari 2014 de Nederlandse sierteeltsector rechtstreeks adviseren voor Italië. Ook Internationale Grootouderdag Festa dei Nonni wordt door Charles Lansdorp voortgezet op Europees niveau. De door hem in 2006 opgerichte ‘Felini Foundation’ ontwikkelt daarvoor onder meer creatieve concepten en projecten. Het project ‘Plants connect People’ is het thema voor Internationale Grootouderdag 2014.

Start Kennis en Innovatienetwerk dripirrigatie en fertigatie

HONSELERSDIJK Bloemenbureau Holland zet iedere maand een woonplant in de schijnwerpers. In december is dit de Hippeastrum. Consumenten en de pers in Neder land, Frank r ijk , Duitsland, Groot Brittannië en Italië worden geïnformeerd over deze bolbloem met zijn voluptueuze bloemen. FloraHolland informeert de handel over de woonplant van de maand campagne door productpresentatie op verschillende locaties. Zo licht Connect elke maand de nieuwe ‘Woonplant van de maand’ uit in de presentatieruimtes in Naaldwijk en Aalsmeer. Ook op diverse kloktribunes is er aandacht voor de woonplant van de maand. Bloemisten en tuincentra hebben de mogelijkheid om de Hippeastrum-poster te downloaden van de site van het Bloemenbureau. Naast promotiemateriaal krijgen bloemisten en medewerkers van tuincentra achtergrondinformatie en verzorgingstips over het product.

Foto: PR

Duitse stap naar minimumloon is doorbraak

WAGENINGEN - Het afgelopen jaar zijn op initiatief van DLV Plant, LTO Noord, Netafim en Yara op diverse plaatsen en in diverse teelten pilots uitgevoerd met dripirrigatie en fertigatie. Aanleiding hiervoor waren verkenningen die in het kader van klimaat en landbouw zijn uitgevoerd. Hieruit kwam naar voren dat gerichte watergiften met bijvoorbeeld dripirrigatie een methode kunnen vormen voor het opvangen van extreme weersomstandigheden (droogte en hitte). Doel van deze pilots was een eerste verkenning van de mogelijkheden die dergelijke systemen bieden als het gaat om besparing van water, mineralengebruik, effecten op de opbrengst en kwaliteit bij gewassen als consumptieaardappelen, pootaardappelen, prei, asperges, uien en bloembollen. De eerste resultaten zijn positief: een stabielere en continue groei van de gewassen lijkt ’more crop per drop’ op te leveren. Inmiddels is een Kennis en Innovatienetwerk dripirrigatie en fertigatie van start gegaan. Binnenkort vinden de eerste bijeenkomsten plaats.

Foto: PR

GreenPort Noord-Holland Noord en AZ met elkaar in zee ALKMAAR - AZ en GreenPort Noord-Holland Noord hebben een samenwerkingsovereenkomst gesloten voor 2014. De greenport zet de komende jaren sterk in op versterking en positionering van de agribusiness in de regio Noord-Holland Noord. De samenwerking met AZ moet hier aan bijdragen. “AZ past goed bij onze strategie voor de komende jaren met als voornaamste thema’s kennis en innovatie en verbinding met andere sectoren”, aldus Rien van Tilburg, voorzitter van de stichting GreenPort Noord-Holland Noord. “Wellicht kan AZ als organisatie ook een rol spelen bij onze nationale en internationale contacten en ontvangsten. Wij hebben voor 2014 al een aantal concrete afspraken en ik weet zeker dat onze samenwerking na 2014 zal worden gecontinueerd.” AZ en GreenPort NHN gaan de levering van meer biologische en duurzame producten uit het Noord-Hollandse achterland aan het AFAS Stadion onderzoeken.

8 • BLOEMBOLLENVISIE • 13 december 2013

Hippeastrum woonplant van de maand december

Ledenfinanciering blijft fundament onder coöperaties BUSSUM - Hoe kunnen coöperaties hun strategie financieren? Hebben de leden vertrouwen in de strategie van de coöperatie, dan zullen zij bereid zijn de strategie te financieren. Op de NCR Coöperatiedag sprak de NCR-achterban de voorkeur uit voor financiering door leden. Ledenfinanciering is een belangrijk coöperatief principe. Dit onderstreept dat een coöperatie van de leden is en blijft. Het merendeel van de Nederlandse coöperatieve ondernemingen heeft een sterk eigen vermogen. Deelnemers aan de NCR Coöperatiedag hebben vertrouwen in de toekomst van de coöperatieve landen tuinbouw, én in coöperatieve zelffinanciering. Op de Coöperatiedag werd tevens bekendgemaakt dat Arjen van Nuland per 1 januari 2014 Ruud Galle zal opvolgen als directeur van NCR. Ruud Galle blijft werkzaam bij NCR, met name op het terrein van onderzoek en opleidingen. NCR is een vereniging van coöperaties in de landen tuinbouw, financiële dienstverlening en de verzekeringsbranche.

Foto: PR

NIEUWS

BOLLENSTREEK - Op vrijdag 29 november organiseerde Greenport Duin- en Bollenstreek haar derde conferentie. Meer dan honderd vertegenwoordigers van bedrijven, gemeenteraden, bestuurders en onderwijs kwamen bijeen om de ontwikkelingen te bespreken en de innovatiekracht van de greenport uit te bouwen. Een primeur tijdens de conferentie was de presentatie van de Economic Board. Deze bestaat uit zes prominente vertegenwoordigers vanuit het bedrijfsleven, onderwijs/onderzoek en de zes gemeenten uit de Duin- en Bollenstreek (Gerben Ravensbergen, Leen Paape, Jos Vranken, Fred Moolenaar, Albert Lestraden en Leo van der Zon). Deze board heeft als belangrijkste taak om de voortgang van de Economische Agenda Greenport actief te bewaken en vooral te stimuleren. Vervolgens werd een doorkijk gegeven naar de activiteiten voor de eerste helft 2014: een masterclass Branding en een businessmeeting met het Leiden Bio Science Park. Tijdens de conferentie was er het Greenport Marktplein waar projecten en initiatieven gepresenteerd werden.

Flowerpower tijdens de Westerkoggeflora 2014

Streekmarkt in oude bollenschuur in Anna Paulowna ANNA PAULOWNA - In de cultuurhistorische stellingschuur van GA Preijde in Anna Paulowna worden op zaterdag 14 en zondag 15 december een streekmarkt en streekdiner georganiseerd. Regionale producenten profileren zich met hun agrarische en visserijproducten. Bloembollen en bolbloemen zullen niet ontbreken in de oude schuur. De producten die verkrijgbaar zijn op de streekmarkt worden na afloop van de markt gepresenteerd in een streekdiner, klaargemaakt door chef-kok Jacob Preijde. Daarnaast zijn er presentaties en worden er workshops aangeboden. De organisatie is in handen van Kroon van Holland, die zich te doel heeft gesteld een platform te bieden voor al het moois dat de kop van Noord-Holland te bieden heeft. “Het in contact brengen van de consument en producent, het mogelijk maken van het geven van voorlichting en het promoten van de regionale productie vinden wij erg belangrijk”, aldus Gerrit en Jacob Preijde (foto). De streekmarkt begint om 11.00 uur en is te vinden aan de Molenvaart 230.

Archieffoto: René Faas

Bloemenshow centrum Schagen

DE GOORN – Met als thema ‘Flowerpower’ wordt van 31 januari tot en met 2 februari 2014 in de Koggenhal in De Goorn de 33e editie van de Westerkoggeflora georganiseerd. Kenmerkend voor die tijd, jaren zestig en zeventig, was de diversheid aan kleuren hetgeen perfect aansluit op de kleurige tulpen. Kwekers uit Koggenland showen op de Westerkoggeflora, onder leiding van een professionele arrangeur, hun beste tulpen en laten deze keuren door een vakjury. Net als vorig jaar wordt er een jeugdcompetitie georganiseerd voor jongeren uit West-Friesland. In de ‘Tuin van de Toekomst’ tonen zij hun kennis en ervaring en worden ze gelijkwaardig gejureerd. Ter gelegenheid van de Westerkoggeflora openen twee bedrijven op 1 februari van 13.30 tot17.00 uur hun deuren voor het publiek. Loonbedrijf Theo de Wit (Kerkebuurt 191-B, Berkhout) voert veel landwerk uit voor de bloembollensector en geeft een kijkje in de keuken. Firma N.&E. Reus (Kerkebuurt 196, Berkhout) toont op haar beurt hoe een bol uiteindelijk een bloem wordt.

Floriade zoekt tien Urban Greeners ALMERE - Hoe zorgen we dat de alsmaar groeiende steden in de wereld genoeg gezond voedsel, schoon drinkwater en energie hebben? Urban Greeners, de jongerenbeweging van de Floriade 2022 Almere, zoekt het antwoord op deze vraag. De komende negen jaar ontwikkelen de Urban Greeners baanbrekende initiatieven en projecten waarbij food, fashion, kunst, design, sport, cultuur, wonen en werken op een bijzondere manier bij elkaar komen. De Urban Greeners zoeken nu tien jongeren tussen de 15 en 30 jaar om komend jaar de eerste projecten te ontwikkelen. Urban Greeners is een ondernemende jongerenbeweging die inspirerende en innovatieve initiatieven ontwikkelt voor een groene stad. Vanaf volgend jaar zullen zij met de Floriade werken aan verschillende projecten, zowel op eigen initiatief als in opdracht van bedrijven en organisaties. Heb je ook zin om groen te ondernemen? Bedenk een innovatief idee voor de Floriade en sluit je aan op www. urbangreeners.com.

SCHAGEN -Op 7, 8 en 9 maart gaat in het Noord-Hollandse Schagen een nieuw bolbloemenevenement van start: Bloemrijk Schagen. Het belooft veel moois, zo meldt het Noordhollands Dagblad. Initiatiefnemer is de KAVB-afdeling Harenkarspel, in samenwerking met Wat Bezielt Schagen, Espeq, Clusius College en Groei & Bloei. Groei & Bloei en Clusius-leerlingen gaan demonstraties bloemschikken geven op het Zizoplein in het Makadocentrum. Het Clusius zal bovendien voorlichting geven over haar opleidingen. Leerlingen van Espeq (opleidingsbedrijf voor de bouw) timmeren grote bloembakken die fraai gevuld op het middenplein van het Makado in bloemvorm worden opgesteld. Op het plein komt ook een stand van exportbedrijf Frank Uittenbogaard, specialist in mengsels voor een geschikte bij- en vlindertuin.

Onopvallende novembermaand doet stap terug AALSMEER - November 2013 telde een veildag minder dan dezelfde maand van vorig jaar. Mede hierdoor is de omzetteruggang bij snijbloemen aanzienlijk. Bij deze productgroep is het aandeel verkopen via de klok verreweg het grootst. Verder zien we bij alle groepen de typische seizoenproducten weer opduiken. Met name bij de kamerplanten waren deze nadrukkelijk aanwezig. De totale omzet was bij FloraHolland 3,3% kleiner bij een 5,4% kleiner volume dan in 2012. De middenprijs kwam uit op €0,383; dit was een krappe cent meer. De omzetontwikkeling van veel snijbloemen werd in november in rode cijfers geschreven. Roos leverde met 8,5% in de top 10 het meeste in. In vergelijk met dezelfde maand vorig jaar kwamen ruim 6% minder stelen bij een middenprijs van €0,181; een halve cent meer. Ook tulpen bleven met bijna 7% minder omzet fors achter. Dit was meer dan volledig toe te schrijven aan een kleiner volume (-7,5%). November sloot voor snijbloemen af met 5,5% minder omzet bij eenzelfde volumekrimp. De middenprijs bleef hierdoor hangen op €0,239. 13 december 2013 • BLOEMBOLLENVISIE • 9

Foto: PR

Greenport Duin- en Bollenstreek boekt grote vooruitgang

PLANT IN BEELD

CNB NEW PLANTS ™

Heuchera hybride ‘Pink Pearls’® Met het New Plants-project beoogt CNB New Plants™ nieuwe cultivars van vaste planten en boomkwekerijproducten in de markt te zetten. Uit dit project worden regelmatig nieuwe introducties in BloembollenVisie tegen het licht gehouden. In dit nummer aandacht voor de Heuchera hybride ‘Pink Pearls’.

Tekst: Henk de Jong/Wim Ciggaar Fotografie: Henk de Jong

A

nno 2013 is de Heuchera, in de volksmond ook wel purperklokje genoemd, niet meer weg te denken uit het vasteplantensortiment. Het betreft hier de winterharde typen, waar zeer recentelijk de aanwinsten Heuchera ‘Cassis’, Heuchera ‘Apricot’ en Heuchera ‘Silver Dollar’ door de Franse veredelaars Sandrine & Thierry Delabroye uit Hantay als nieuwe introductie op de markt werden gebracht. Nadat zij de afgelopen jaren vele vernieuwingen op bladkleur hadden geïntroduceerd, ligt op het moment de focus meer op de veredeling op bloemkleur en rijkbloeiendheid. Bovendien is er ook gekruist om sterkere rassen te verkrijgen. Als voorbeeld mogen de Heuchera’s gezien worden die gekruist zijn met villo-

sa die als resultaat hebben dat ze beter zon en warmte verdragen, zoals de Heuchera villosa ‘Caramel’.

NIEUWE INTRODUCTIE Ook voor de komende jaren heeft CNB Newplants™ een nieuwe lijn Heuchera’s uit het veredelingsprogramma van Sandrine & Thierry Delabroye in handen gekregen. De nieuwste aanwinst uit dit programma is de Heuchera hybride ‘Pink Pearls’. Naast de eerder dit jaar geïntroduceerde Heuchera’s, hebben Sandrine & Thierry Delabroye deze selectie goed en onderscheidend genoeg bevonden om in de markt te zetten. Volgens kenners betreft het hier een zeer unieke Heuchera die door het geelkoperen blad (bladhoogte 25-30 cm) een ware blikvanger is. Zeker in combinatie met de schitterend ogende, vele lichtroze bloemen die van vroeg (april) tot laat (oktober) bloeien en zo’n 45 tot 50 cm hoog worden.

Heuchera hybride ‘Pink Pearls’® tie over deze Heuchera die vanaf 2014 beschikbaar komt is verkrijgbaar bij Henk de Jong van CNB Newplants™.

MARKTPOTENTIE De Heuchera’s lenen zich goed voor vrijwel elke markt, variërend van de postorder tot de visueel aantrekkelijke markt en de droogverkoop. De plant is zeer geschikt voor containerteelt, maar ook voor de border en heeft vrijwel geen onderhoud nodig. Een plekje in de zon/half schaduw geniet wel de voorkeur. Meer informa-

Heuchera ‘Silver Dollar’® 10 VISIE13 december 2013

Heuchera ‘Apricot’®

Heuchera ‘Cassis’®

CNB ACTUEEL

VAN DE REDACTIE

Fotografie: René Faas

Staartje

Productkeuring tijdens CNB Midwinterflora

COLOFON

De 29ste CNB Midwinterflora die van dinsdag 7 tot en met vrijdag 10 januari in het CNB-handelscentrum te Lisse wordt gehouden zal vooral in het teken staan van de zwartwitte en grijze tinten. Ook zal er gewerkt worden met oude bollenkistjes en gaasbakken en zal middels foto’s en krantenknipsels teruggekeken worden op 29 jaar Midwinterflora. Zoals eerder vermeld is dit de laatste keer dat de show wordt gehouden om plaats te maken voor andere vormen van productpromotie. Net als vorig jaar zal er tijdens de Midwinterflora in nauwe samenwerking met de KAVB weer een productkeuring gehouden worden. Ervaren en deskundige juryleden van de KAVB voeren de keuring uit en CNB zorgt voor de administratieve ondersteuning bij de verwerking van de gegevens. Ook zal de KAVB de controle van de cultivars op zich nemen en waar nodig de soortnamen corrigeren. De eisen voor de keuring zijn minimaal zeven stelen voor vazen en minmaal drie stelen (of drie stelen op een pot of drie potten met een steel) voor bol-op-pot producten. Het aanleveren van producten en opbouw start op donderdag 2 januari. Op die dag dienen alle vaste planten, lelies en calla’s voor 9.30 uur aangeleverd te worden. Alle overige producten dienen aangeleverd te worden op vrijdag 3 januari en maandag 6 januari voor 12.00 uur. Namens de organisatie aan alle inzenders van de Midwinterflora het vriendelijke verzoek om van te voren even per mail/telefoon te laten weten wanneer men van plan is te komen om zijn producten af te leveren. Op de foto de winnaars van de 28ste editie.

BloembollenVisie is het toonaangevende, 14-daagse vakblad voor de bloembollenen vasteplantensector. REDACTIE: Wim Ciggaar (hoofdredacteur), Arie Dwarswaard, Monique Ooms, Jeannet Pennings, Gerrit Wildenbeest en Lilian Braakman (vakredacteuren). FOTOGRAFIE: René Faas.VORMGEVING: Prepress BloembollenVisie. UITGEVERS: KAVB en CNB (U.A.). REDACTIEADRES: Heereweg 347, 2161 CA Lisse, Postbus 31, 2160 AA Lisse, tel. 0252-431130, fax 0252-431127, e-mail: [email protected]. Internet: www.bloembollenvisie.nl. Tel. kantoor A. Dwarswaard: 0252-536 966. ABONNEMEN TEN: (excl. 6% BTW ): Nederland € 255,-- per jaar, Europa € 275,-- per jaar, buiten Europa € 305,-- per jaar. Aanmelden bij John Meijer, tel. 0252-431173, fax 0252-431126. Meer info over abonnementen op www.bloembollenvisie.nl. ADVERTENTIES: Bureau Van Vliet BV, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort, tel. 023-5714745, e-mail: [email protected]. VERANTWOORDELIJK HEID: De redactie werkt op basis van een redactiestatuut. Aan alle artikelen en rubrieken wordt de meest mogelijke zorg besteed. Uitgevers, redactie en medewerkers aanvaarden echter geen enkele aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die direct en/of indirect kunnen voortvloeien uit de inhoud van artikelen en/of advertenties. De redactie houdt zich het recht voor om ingezonden brieven en mededelingen niet te plaatsen dan wel te wijzigen of in te korten. Overname van artikelen is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de uitgever. NIEUWSBRIEF: BloembollenVisie verzorgt ook een dagelijkse nieuwsrubriek op internet (www.bloembollenvisie.nl).

De Zembla-uitzending van 21 november, over de veronderstelde schadelijke gevolgen van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de lelieteelt voor omwonenden, krijgt nog een vervelend staartje. Begin 2014 houdt de Tweede Kamer een debat over dit onderwerp. Een linkse meerderheid plus PVV is voor een verbod op het grondontsmettingsmiddel metam-natrium. Nu zal het waarschijnlijk niet zo’n vaart lopen. De verantwoordelijke staatssecretaris Dijksma mag dan van de PvdA zijn; ze heeft al eerder aangetoond niet van realiteitszin ontbloot te zijn; KAVB en LTO proberen in een genuanceerde notitie de Kamerleden op andere gedachten te brengen. Op voorhand is al te zeggen dat de discussie na het debat zal doorgaan, al was het alleen maar omdat het lang verbeide rapport van de Gezondheidsraad daarvoor genoeg ruimte zal laten. Emotie tegenover ratio, gezondheid tegenover economie, het is een strijd die lastig te winnen is. Legbatterijen, plofkippen, de nertsenhouderij, bijensterfte, het zijn allemaal voorbeelden waar de emotie van het grote publiek - met de duurzaamheids- en milieuwind in de rug - het heeft gewonnen van rationele, economische getinte argumentatie. Naast voortdurende communicatie met de omgeving en interne sociale controle (slordige vakgenoten - zijn ze er nog? - luid en duidelijk op hun verantwoordelijkheden wijzen) zal het lelievak daarom verdere stappen richting duurzaamheid moeten zetten. Op het gebied van teeltmethoden is al heel wat bereikt, maar de veredeling staat op dit punt min of meer stil. Uit een recent PPO-onderzoek: “Het telen van cultivars die meer resistent en minder gevoelig voor schade zijn, kan een mogelijk alternatief of aanvulling bieden voor de bestrijding met monam.” Jarenlang is echter vooral ingezet op productie- en uiterlijke eigenschappen. Een vakbrede inzet op toetsontwikkeling en resistentieveredeling in combinatie met een geïntensiveerde toepassing van de inmiddels wijd en zijd bekende teeltmaatregelen: dat is op de langere termijn de oplossing om de kritische volgers van de lelieteelt de wind uit de zeilen te nemen. Gerrit Wildenbeest

13 december 2013 • BLOEMBOLLENVISIE • 11 11

VISIE

Op weg naar een s Hoe verwarmen we over 75 jaar onze huizen of kassen? Hebben we allemaal een eigen windmolentje voor de deur en ons eigen zonnecelletje op het dak? Of leggen we ons lot richting de noodzakelijke schone energiebronnen veel meer in handen van vadertje staat? Dit soort onderwerpen komen aan de orde in Shell’s energiescenario’s. “Het zijn voor ons leermiddelen om te begrijpen waar de wereld mogelijkerwijs naar toe gaat”, zegt Ewald Breunesse, energietransitiespecialist van Shell.

EWALD BREUNESSE, ENERGIESPECIALIST SHELL

Tekst: Gerrit Wildenbeest Fotografie: René Faas


H

et denken in energiescenario’s - toekomstverkenningen - heeft bij Shell een lange traditie. “In 1972 brachten we ons eerste energiescenario uit, een jaar voor de oliecrisis”, vertelt Ewald Breunesse op het immense Haagse hoofdkantoor van de Brits-Nederlandse energiemultinational. Achteraf een historisch moment. In datzelfde jaar publiceerde de Club van Rome het wereldschokkende rapport ‘Grenzen aan de groei’, een jaar later brak de oliecrisis uit. Verschenen de eerste scenario’s met een frequentie van eens per acht jaar, de laatste jaren volgen de scenario’s elkaar sneller op. Vooral de snelle sociale en geopolitieke veranderingen zijn hiervan de oorzaak. Begin dit jaar zag de nieuwste scenariostudie met de ietwat cryptische titel ‘mountains’ en ‘oceans’ het licht. Scenario’s zijn geen toekomstvoorspellingen, maar een manier om de gedachten waar het met de energievoorziening op de lange termijn naar toe gaat aan te scherpen, stelt Breunesse met nadruk. Waarmee het beleid dan toch weer zijn voordeel kan doen. Zo kwam de oliecrisis van 1973 voor Shell niet geheel onverwacht, want in het scenario van 1972 was al een trend naar sterk toenemende aantallen auto’s gesignaleerd. Gecombineerd met productie- en prijsafspraken tussen de oliepro-

ducerende landen, was een mogelijke oliecrisis helemaal niet zo onlogisch. De scenaristen van Shell werken in onafhankelijkheid. “Het zou raar zijn als we ontwikkelingen in windenergie of kernenergie zouden veronachtzamen, alleen omdat Shell daar relatief weinig of niets in doet”, zegt Breunesse. Wat zijn de bepalende trends voor het energieplaatje van de toekomst? “Mondiaal gaat economische groei gelijk op met de groei van de energievraag en de welvaart. In het nieuwste scenario rekenen we met een groei van de wereldbevolking naar negen miljard mensen in 2050 met eveneens een verdubbeling van de energiebehoefte, inclusief de al ingeboekte besparingen. De stijging van de energievraag is er gewoon, hoe ga je dat invullen met zo weinig mogelijk CO2-emissie? Heel bepalend daarvoor is hoe mensen omgaan met de veranderende technologische mogelijkheden in relatie tot energie. Worden bijvoorbeeld auto’s sneller zuiniger dan dat er auto’s worden toegevoegd aan het wagenpark? Dat levert dan een nettobesparing op. Maar het omkeerde kan ook: als mensen energiezuinige spaarlampen massaal in de tuin gaan zetten, gebruik je per saldo misschien toch meer energie.”

chone energietoekomst CO2-emissie als veroorzaker van de klimaatverandering is pas in de latere scenario’s een sturende factor… “Vanuit historisch perspectief was de aandacht voor verstoringen aanvankelijk vooral lokaal: hoe voorkom je smog? Later kreeg het regionale dimensies, denk aan de bestrijding van de zure regen. Tegenwoordig wordt het klimaat gezien als een wereldwijd probleemveld. De scenario’s benoemen een aantal mogelijkheden om de CO 2-emissie te beperken. Allereerst kun je de nu nog dominante fossiele brandstoffen efficiënter gebruiken, dan wel er zuiniger mee om springen. Een tweede stap is een schoner gebruik van fossiele brandstoffen. Dat kan door de nadruk te verleggen van kolen via aardolie naar het schone aardgas en door CO2 af te vangen en ondergronds op te slaan of nuttig te gebruiken zoals bijvoorbeeld in de kassen. Een derde ontwikkeling betreft die van het toenemende belang van duurzame, hernieuwbare energiebronnen. Denk aan zonne-energie, windenergie of aan energiebronnen met kortlopende CO 2-emissies, zoals biobrandstoffen.” “Zonne-energie wordt in een van onze scenario’s aangemerkt als de belangrijkste energiebron vanaf 2060. Nadat Shell de investeringen in zonne-energie in 2009 op een laag pitje heeft gezet, investeren we sinds 2012 via Solar Frontier van de Japanse dochteronderneming Showa Shell - waarin Shell een 35 procents aandeel heeft - toch weer op zekere afstand in zonne-energie. Wat windenergie betreft kijken we als Shell de kat nog even uit de boom. De technologie is nog niet geheel uitgekristalliseerd, met name offshore. Windenergie is nu nog erg afhankelijk van subsidies en dat is op den duur geen gezonde basis.” Ligt het initiatief bij overheden

en grote bedrijven of nemen individuen of kleine collectieven hun energietoekomst in eigen hand, dat is in de laatste scenario’s een belangrijke vraag… “In de 2013 scenario’s ‘New Lens’ werken we twee scenario’s uit. In het ‘mountain-scenario’ ligt het initiatief bij de overheid en grote marktpartijen die samen in staat zijn om een grootschalige energie-infrastructuur op te zetten. Denk aan aardgaswinning- en distributiesystemen, CO2-opslag, maar ook aan kerncentrales. In dit scenario zien we voor aardgas, inclusief afgeleides als Liquefied Natural Gas (LNG) een belangrijke rol weggelegd. Dat kan goed, want we hebben nog voor 250 jaar voorraad bij huidig gebruik. De tuinbouw is zeker gebaat bij een goede aardgasinfrastructuur, denk aan de biogasinstallaties. Ja, voor de tuinbouw is de gouden tijd van de wkk - lage aardgasprijzen, via een wkk-installatie de volle prijs voor elektra ontvangen - voorbij. In het ‘ocean’-scenario wordt veel meer overgelaten aan de markt en aan individuele initiatieven. Energie wordt relatief duur. Dat leidt individueel of in de vorm van kleine collectieven tot investeringen in zonnepanelen en andere energiebesparende technieken. Voor de tuinbouw kun je denken aan geothermie of de gesloten energiekringloop die in kassen mogelijk is. Kassen vangen zo’n zeven keer meer zonne-energie op dan ze zelf nodig hebben. Hoe ga je dat opslaan, hoe ga je dat distribueren over de tijd, dat zijn hier de technologische uitdagingen.”

we op hun energievraag in kunnen spelen. Daarbij moeten we zowel de winkel openhouden als anticiperen op toekomstige ontwikkelingen. Op dit moment zetten wij erg in op alles wat met aardgas te maken heeft, dat lijkt op het mountain-scenario. Verder zijn biobrandstoffen - vooral bio-ethanol - een belangrijke activiteit. We zien ook perspectief in het omzetten van elektra-overschotten in waterstof. Maar dan zitten we al op het terrein van ontwikkelingen die verder weg in de toekomst liggen, waartoe ook de meer grootschalige toepassing van duurzame energiebronnen als wind- en zonne-energie behoren. Mijn auto kan nog niet rijden op zonne-energie, zonnepanelen op het dak leveren nog maar een fractie van de benodigde energie van een huishouding. Maar er vinden wel enorme technologische ontwikkelingen op dit vlak plaats. Het is voorstelbaar dat de rol van een groot bedrijf als Shell in de toekomst vooral die van systeemintegrator zal zijn: hoe breng je al die losse onderdelen samen in een energiesysteem? Wat voor soort infrastructuur komt er in de woonwijken en de bedrijven? Als er zo meteen heel veel zonne-energie wordt geproduceerd, gaan we daar auto’s van opladen of

slaan we dat op in waterstof? Daar denken we over na.” Hoe zou een tuinbouwbedrijf, met Shell’s toekomstverkenningen in het achterhoofd, zich kunnen voorbereiden op zijn energietoekomst? “Zet alle mogelijkheden op een rij en bedenk hoe flexibel of onafhankelijk je wilt zijn. Wat is bijvoorbeeld het potentieel voor aardwarmte? Aardwarmte vergt wel een zware investering , maar maakt je wel onafhankelijker van externe energieleveranciers. Tuinders zitten vaak op een kluitje, ik zou ook kijken naar wat je collectief kunt oppakken, bijvoorbeeld in de vorm van een energiecoöperatie. Wat kun je samen doen op wkk-gebied, of de aansluiting op het CO2-netwerk?” Even het korte termijn eigen belang, wat gaat de benzineprijs doen? “De prijs is niet te voorspellen, maar je kunt wel nadenken over de achterliggende trends. Gaat de economie weer groeien, hoe ligt de koersverhouding euro/dollar, hoe gaat het met de accijns, hoe ontwikkelt de vraag zich vanuit China en India? En let goed op prijsverschillen, ga gewoon shoppen.”

IJkpunten mountain-scenario - 2030: schone verbranding aardgas belangrijkste energiebron; na 2030 afname CO2-uitstoot - 2035: piek oliebehoefte - 2060: nulniveau CO2-uitstoot bereikt - 2060 25 procent elektriciteitsbehoefte voorzien door kernenergie

IJkpunten ocean-scenario Wat is in het horizontale, ietwat versplinterde ocean-scenario de rol van een energiereus als Shell? “We zijn als bedrijf afhankelijk van onze klanten. Binnen de randvoorwaarden ‘voldoende aanwezig’, de kosten en de maatschappelijke acceptatie, maken we keuzes hoe

- 2050-2060: 10 procent CO2-uitstoot afgevangen, 2075: 25 procent - Elektriciteitsopwekking 30 jaar later CO2-neutraal in vergelijking met het mountain-scenario - 2040: piek oliebehoefte - 2070 : zonnepanelen grootste primaire energiebron - 2070: 25 procent meer uitstoot CO 2 in vergelijking met het mountain-scenario


HOVENIERS

‘Met bloembollen moet je le We kennen allemaal wel de meezinger ‘Tulpen uit Amsterdam’ van Herman Emmink. Maar… hoeveel tulpen zie je nou eigenlijk in Amsterdam? Dat valt in de praktijk nogal eens tegen. Als het aan tuinarchitect Saskia Albrecht ligt – een Amsterdamse van geboorte –, komt daar de komende jaren verandering in. Haar droom: net zoveel bloembollen planten als er inwoners zijn in de stad. En dat zijn er inmiddels bijna 780.000. Tekst: Monique Ooms Fotografie: René Faas

W

e bezoeken Saskia Albrecht in haar woning in Amsterdam-Oudwest, in een knus, doodlopend straatje achter de Overtoom. Haar achtertuin is verrassend groot, zeker voor hartje Amsterdam. “Het achterste deel is de oude kweektuin van het Vondelpark, die was vroeger in bezit van de gemeente. Tegenwoordig huren en beheren wij dit als bewoners met elkaar; in de zomer is het een oase.” Saskia is van huis uit aan tuinen gewend, terwijl ze toch opgroeide in centrum Amsterdam. “Mijn ouders waren allebei dol op tuinieren, dus er moest sowieso een tuin bij het huis zijn. Lange tijd hadden we een vakantiewoning in Bergen aan Zee, met een tuin op zandgrond, waar mijn moeder verwoede pogingen deed om er van alles op te laten groeien. Later verruilden mijn ouders deze vakantiewoning voor een oude boerderij in de buurt van Leersum. Mijn vader ging aan de slag met de renovatie en mijn moeder leefde zich helemaal uit in de tuin.”

PASSIE Saskia deed altijd van harte mee en zag zichzelf later als ze groot was wel tuinarchitect worden. Uiteindelijk werd het een dubbele studie: Nederlands en theaterwetenschappen. Na een aantal jaren voor de klas, kroop het tuinbloed toch waar het niet gaan kon. “Ik werd moeder en realiseerde me opeens dat ik dan zowel op mijn werk als thuis met kinderen omringd zou zijn. Dat leek me toch wat eenzijdig. Tuinen waren nog altijd mijn grote passie, en zo heb ik alsnog besloten om het op te pakken.” Ze volgde een studie in Boskoop, verdiepte zich in historische tuinen en startte – aanvankelijk samen met een gelijkgestemde buurvrouw – een tuinontwerpbureau. Inmiddels werkt ze alweer zo’n twintig jaar zelfstandig. 14 • BLOEMBOLLENVISIE • 13 december 2013

Tien jaar geleden raakte ze via via betrokken bij de organisatie van de Open Tuindagen in Amsterdam, die in 2014 zullen plaatsvinden op 20, 21 en 22 juni. “Hieraan doen inmiddels zo’n dertig tuinen in de grachtengordel mee. In de loop der jaren is het een groots evenement geworden dat enorm veel belangstelling trekt, ook vanuit het buitenland.” En zoals dat gaat, rolde Saskia van deze opdracht in de volgende. “Museum Willet-Holthuysen klopte bij mij aan: of ik hun ‘historische tuin’ – die is aangelegd in de jaren 70, maar wel geïnspireerd is op de tuinen van vroeger – wilde renoveren. Een mooie klus. Ik ben aan de slag gegaan met hagen en eenjarigen en heb daarbij gezocht naar oude, 18e eeuwse beplanting. Om de tuin in het voorjaar een mooie aanblik te geven, maak ik ieder jaar een uitgebreid beplantingplan voor bloembollen. Daarbij zoek ik zoveel mogelijk naar historische soorten of soorten met een historische uitstraling. Het resultaat is prachtig.”

TULPEN DAGEN Andere musea zagen wat de voorjaarsbollen deden met de tuin van het Willet-Holthuysen. Ook Museum Van Loon klopte bij Saskia aan voor een bloembollenbeplantingsplan. “Dat snap ik helemaal: bloembollen brengen zoveel kleur in een seizoen dat er verder weinig kleur is in de tuin; je kunt er het tuinseizoen mee verlengen. Bovendien bloeien ze lang dus het is ook nog eens heel dankbaar werk. En je kunt er elk jaar weer iets nieuws van maken. Volop ruimte voor creativiteit dus.” Het idee ontstond om niet alleen in de tuin bij Museum Van Loon bollen te planten, maar er meer musea en particulieren in de grachtengordel bij te betrekken en er zo ‘Tulpen Dagen’ van te maken. Vier jaar geleden kwam dit de eerste keer tot stand. “Het was een heel geregel en georganiseer om alle partijen mee te krijgen – zo zorgde het Tulpenmuseum voor bollen –, maar het lukte en we speelden quitte. Het weekend was een groot succes, alle tuinen stonden er geweldig

bij. Helaas was er geen geld over om het jaar erop ook weer zo’n weekend te organiseren. Daardoor zakte het een beetje weg.” Vorig jaar werd echter 400 jaar grachtengordel gevierd, en kwam het idee van de Tulpen Dagen weer bovendrijven. “Toen is er flink uitgepakt, met grote schalen met tulpen in de vijver voor het Rijksmuseum en bakken met tulpen om de vijver. Ook andere musea in de grachtengordel deden mee en nog eens twaalf particuliere tuinen. Helaas hadden we een koud voorjaar en kwam de bloei pas laat op gang. Dat hebben we opgevangen door snijtulpen te mengen met de bollen, dan kregen bezoekers in elk geval een beeld van de kleur die was bedoeld.”

‘Ik hou ervan om lekker uit te pakken met bloembollen, dus hup tweehonderd bollen de grond in. Zo’n spektakel van kleur, daar kan niks tegenop’ Ondanks de tegenvallende bloei, was de belangstelling voor de Tulpen Dagen enorm. “Nu gaan we doorpakken. In 2014 vinden de Tulpen Dagen plaats op 3 en 4 mei en we gaan groots uitpakken. Voor de bloei in 2013 hebben we 15.000 bollen geplant, nu gaan er alles bij elkaar zo’n 30.000 bollen de grond in. Er komen ook potten in de Hermitage – dat doen we in samenwerking met Keukenhof– en er komen bakken op het Museumplein. In 2015 wil ik het nog groter maken.” Saskia’s droom is: voor elke inwoner van Amsterdam een bloembol planten: dat zijn er zo’n 780.000. Het idee hiervoor ontstond tijdens haar bezoek aan het jaarlijkse Tulpenfestival in Istanbul. “Tijdens dit driedaagse festival kun je op honderden plekken bloeiende tulpen zien: op het festivalterrein, maar ook in parken verspreid over de stad. Istanbul heeft 14 miljoen inwoners en er waren ook 14 miljoen bollen geplant. Dat vond ik zo’n mooi, verbindend gegeven, daar wil ik in Amsterdam ook graag iets mee doen.” Daarvoor zal ze nog heel wat moeten lobbyen bij de gemeente en de verschillende stadsdelen. “Maar, als het lukt, is dat alle moeite waard.”

UITPAKKEN Naast alle leuke projecten waarbij Saskia betrokken is, heeft zij het druk met haar ontwerpwerk voor particulieren. Haar klantenbestand bevindt zich grotendeels in Amsterdam,

kker uitpakken’ specifiek in de grachtengordel en in Amsterdam-Zuid. “Een tuin moeten passen bij het huis en de omgeving. In dit geval gaat het dan vaak om historische tuinen. Verder hou ik natuurlijk rekening met de wensen van de bewoners, de gezinssamenstelling en de beschikbare tijd voor en interesse in de tuin.” In al haar ontwerpen gebruikt Saskia bloembollen. “Tien tulpen bij elkaar is net niks. Ik hou ervan om lekker uit te pakken met bloembollen, dus hup tweehonderd bollen de grond in. Zo’n spektakel van kleur, daar kan niks tegenop. Mijn ervaring is dat tuineigenaren dat ook geweldig vinden. Als ik over tulpen begin, zijn ze aanvankelijk verbaasd, hebben ze er geen beeld bij, maar het resultaat leidt altijd tot enthousiaste reacties.” Saskia kiest voor verschillende vormen en kleuren. “Ik kijk goed naar welk type tulp past in welke tuin. In een wat kleinere stadstuin kies ik graag voor een leliebloemige, maar in een tuin buiten de stad mag het wel wat forser zijn.” Saskia werkt ook graag thematisch. “Museum van Loon heeft veel contacten met het Koningshuis. Dan vind ik het leuk om soorten als ‘Orange Princess’ en ‘Queen of Night’ te gebruiken. In de tuin bij het Waldorf Astoria, dat dit voorjaar opengaat na een grote verbouwing, hebben we allemaal bollen met Amerikaanse namen geplant, zoals ’Boston’, ‘Washington’ en ‘Portland’.” De reacties op tulpen en andere bloembollen zijn altijd enthousiast. Toch betekent dit niet automatisch dat consumenten zelf bollen gaan planten, constateert Saskia. “Op het moment dat je ze ziet bloeien, kun je ze niet meer planten. En tegen de tijd dat dat wel kan, zijn die bloeiende tulpen alweer uit je hoofd. In de promotie moet dus veel meer aandacht worden besteed aan het plantmoment. Een simpel berichtje over het planten van vijfduizend bollen in de tuin van het Waldorf Astoria in Amsterdam leidde tot veel aandacht in de pers, dus de wil om het op te pakken, is er wel. Voor de Tulpen Dagen in 2014 gaan er dik 30.000 bollen de grond in, geef daar aandacht aan, zonde om dat te laten liggen.” Via Fluwel – waar ze alle bollen bestelt – weet ze inmiddels van het bestaan van Tulpenland, maar: “Daar heeft men hier in de stad nog nooit van gehoord. Er kan veel steviger worden ingezet op promotie.” Met als doel: mensen laten zien wat je allemaal met bloembollen kunt doen. “Tijdens het tulpenfestival in Istanbul heb ik soorten gezien die ik nog niet kende, die ga ik nu ook gebruiken. Kun je nagaan hoe dat is voor consumenten. Er gaat een wereld voor hen open.” Kijk voor meer informatie over de Tulpen Dagen op: www.tulpendagenamsterdam.nl. 13 december 2013 • BLOEMBOLLENVISIE • 15

VAKVROUWEN

In de handel, op vergaderingen en tijdens andere bijeenkomsten zijn ze doorgaans op één hand te tellen: vrouwen. Hoe groot hun rol op veel agrarische bedrijven ook is, ze houden zich vaak schuil op de achtergrond. Onterecht, vinden ze bij Mulder Tulips in Rutten. Schoonzussen Ria en Geraldine Mulder tellen net zo hard mee als hun mannen. ‘We doen het echt met z’n vieren en dat maakt ons bedrijf sterk.’ Tekst: Jeannet Pennings Fotografie: René Faas

E

ind november zitten de bollen in de grond bij Mulder Tulips in de Noordoostpolder. Op het bedrijf worden enkel voorjaarsgewassen geteeld - tulpen en narcissen - en dat betekent dat een rustige tijd aanbreekt. Een periode van schoonmaken, machineonderhoud, de broeierij bezoeken, netwerken en plannen schetsen voor het nieuwe jaar. “En al die dingen waar je in het drukke seizoen niet aan toe komt”, vertellen Ria en Geraldine Mulder. “Je denkt altijd een stille tijd tegemoet te gaan, maar uiteindelijk vult zich dat vanzelf. En er hoort ook een vakantieperiode bij. Rond de kerst zijn we allemaal twee weken vrij.” Het klinkt misschien raar, maar zo’n rustige tijd is volgens de dames nodig. De boog kan niet altijd gespannen zijn. “Bovendien heb je tijd nodig om met elkaar te praten. Niet dat we dat anders niet doen, integendeel, we spreken elkaar juist heel veel, maar dan vooral over het dagelijkse reilen en zeilen op de kwekerij.”

De passie voor tulpen kwam bij Ria al op jonge leeftijd opborrelen. “Ik heb vroeger tijdens vakanties in de bollen gewerkt, wat ik altijd al heel leuk vond. Dat ik uiteindelijk met een kweker getrouwd ben, moest zo zijn”, lacht Ria. “Toen ik Teun leerde kennen, ben ik hier komen werken. Ondertussen zat ik op het meao. Toen ik die opleiding had afgerond, ben ik voor een verzekeringsmaatschappij op de debiteurenadministratie aan de gang gegaan. Pas in 2000 - toen Teun en ik op het bedrijf zijn gaan wonen - ben ik hier in het bedrijf gekomen.

‘Het is belangrijk dat je elkaar respecteert en gebruik maakt van elkaars sterke punten’ Geraldine (links) en Ria Mulder: ‘Door eigen taken te

TULPENMINDED Voor de grote zaken en belangrijke beslissingen kruipen de vrouwen met hun partners om tafel. “Wij runnen het bedrijf echt met z’n vieren en het is mooi dat de mannen ons destijds de ruimte gegeven hebben. Toen wij volledig in het bedrijf kwamen is de naam veranderd van P & T Mulder naar Mulder Tulips. Heel symbolisch.” De P en T refereerden aan Pieter (de man van Geraldine) en Teun (de man van Ria). Samen vormen zij de vierde generatie binnen het bedrijf dat al in 1906 werd opgericht. “Onze schoonouders Ben en Truus zijn in 1984 van Breezand naar de Noordoostpolder verhuisd. Zij zagen hier bedrijfseconomisch meer kansen en wisten dat hun zoons erin verder wilden.” Sindsdien bezit Mulder Tulips twee locaties aan de Hopweg in Rutten. Hier worden jaarlijks 80 hectare tulpen en 5 hectare narcissen verwerkt. Daarvan worden sinds drie jaar 2 miljoen bollen bij een collega-kweker op contract afgebroeid. “Wij zijn echt ‘tulpenminded’, daar ligt onze specialiteit. Met zo’n veertig cultivars kunnen klanten een volledig tulpenassortiment bij ons inkopen.” 16 • BLOEMBOLLENVISIE • 13 december 2013

De administratie en alles wat daarbij hoort, heb ik van mijn schoonmoeder overgenomen.” Ria nam gelijk het volledige pakket voor haar rekening, tot de bedrijfsbegroting aan toe. “Dingen die de accountant voorheen deed, doe ik nu. Inmiddels hebben Teun en ik vier kinderen: Gijs (16), Anne (14), Martijn (10) en Maud (6). Met een bedrijf aan huis is dat goed te combineren.”

MEER TAKEN VRIJ Het laatste kan schoonzus Geraldine beamen. Tot vijf jaar geleden had zij naast het bedrijf en gezin - met tweeling Jonas en Sarah (13) en dochter Roos (10) - ook haar eigen werk. “Op een gegeven moment werd dat echt te gek. ’s Zomers hielp ik met veel plezier mee op het eigen bedrijf. De overstap zou dus logisch zijn, maar er was niet direct een duidelijke functie voor mij. Toen onze schoonouders nog een stap terug deden, veranderde dat. Er kwamen meer taken vrij, te veel voor Pieter, Teun en Ria alleen. In 2008 ben ik volledig in het bedrijf gekomen.” Mulder Tulips was voor Geraldi-

‘Je kunt als ne de eerste kennismaking met de bloembollensector. “Ik kom zelf van een fruitteeltbedrijf, maar mijn voorkeur ging uit naar bloemschikken. Uiteindelijk heb ik zeventien jaar als vakdocent gewerkt na de Stoas in Den Bosch te hebben afgerond.” Een onderdeel van die opleiding was een stage in de productiesector. Via haar vader kwam Geraldine bij Mulder terecht waar ze de charmante Pieter tegen het lijf liep. Maar dat was niet het enige. “Ik belandde in de drukste tijd van het jaar en vond het gelijk ontzettend leuk. De verwerking gebeurt met heel veel mensen. Je vormt echt een team.” De reuring van het seizoen vindt Geraldine nog steeds het leukst. “Het personeel is helemaal

hebben, kunnen we daar ook helemaal voor gaan’

vrouw heel veel betekenen’ mijn ding. Wij hebben drie vaste medewerkers en ’s zomers in totaal zo’n honderd seizoensarbeiders: Tsjechen, Polen en scholieren. De verbondenheid met die mensen is heel groot en dat is fijn, want met z’n vieren redden wij het niet.” Naast het personeel is Geraldine verantwoordelijk voor de administratie daarvan en de mestboekhouding. Samen met Ria wordt ook de nodige tijd gestoken in het onderhouden van de website. “Het is fijn dat we allemaal hele duidelijke taken hebben”, vertellen de vakvrouwen. “Dat maakt dat we daar ook helemaal voor kunnen gaan en het uiterste eruit kunnen halen. Bovendien ga je heel intensief met elkaar om, dus is het ook belangrijk om je eigen ding te hebben. Al is het niet de bedoeling om

eilandjes te creëren, daarom zijn er veel dwarsverbanden en hebben wij veel onderling overleg.”

GESPREKSPARTNER Vaak genoeg wordt er gezegd dat het mis gaat zodra vrouwen zich in het bedrijf mengen. “Onzin”, zeggen Geraldine en Ria licht geïrriteerd. “Wij geloven echt dat het ons bedrijf sterker maakt. Doordat je als vrouw betrokken bent, weet je dat er bepaalde investeringen gedaan moeten worden en dat er regelmatig overgewerkt moet worden. Je begrijpt elkaar veel beter als de neuzen dezelfde kant op staan.” De onderneemsters merken overigens op dat ze niet de enige vrouwen in het vak

zijn. “Veel vrouwelijke collega’s hebben vergelijkbare taken, voornamelijk kantoorwerk. Dat is makkelijker te combineren met het gezin. Als je op de trekker zit, kun je niet om 15.00 uur thuis zijn. Zoals wij het bedrijf met z’n vieren runnen, dat zie je echter niet veel. Dat is jammer, want je kunt als vrouw heel veel betekenen voor het eigen bedrijf. Je bent echt een gesprekspartner. Het is goed om je daar bewust van te zijn en te staan voor wie je bent en wat je doet.” In dat opzicht mogen vrouwen volgens Ria en Geraldine best wat meer zichtbaar zijn. Rest nog één vraag: hoe houd je het met z’n vieren werkbaar? “Het is belangrijk dat je elkaar respecteert en dat je gebruik maakt van elkaars sterke punten.” 13 december 2013 • BLOEMBOLLENVISIE • 17

ONDERZOEK

Pythiumbestrijding hyac int Pythium veroorzaakt veel schade in hyacint en is niet goed te bestrijden. In een meerjarig onderzoek bij PPO is een aantal veelbelovende maatregelen (Ridomil Gold, Pseudomonas SS101 en groenbemesters) getest. Er is gekeken naar de effec-

ren te bestrijden. Daarnaast zijn er onderzoeksresultaten die aangeven dat deze bacterie de nutriëntenopname en de groei van het gewas kan stimuleren. In veldproeven met hyacint en tulp (beperkte ervaring) had SS101 geen effect op de gewasstand, maar was er wel een aanzienlijke verhoging van de bolopbrengst.

tiviteit van combinaties van maatregelen en van herhaalde toepassing. Een afdoende bestrijding bleek echter niet mogelijk.

‘Groenbemesters hebben

Een rekenmodel is ontwikkeld om de economische schade bij

in dit onderzoek geen effect

hyacint door een aantasting en het effect van een bestrijding

gehad op de aantasting en opbrengst

inzichtelijk te maken. Tekst: Peter Vreeburg, Marjan de Boer, Suzanne Breeuwsma en Peter Roelofs, PPO Bloembollen Fotografie: PPO

H

et middel Ridomil Gold, de bacterie Pseudomonas SS101 en de toepassing van groenbemesters kunnen enige, maar zeker niet afdoende, bestrijding geven van Pythium. Dit is eerder gebleken uit onderzoek bij PPO-Bloembollen. Alle drie de maatregelen hebben een verschillend werkingsmechanisme. De afgelopen vier jaar is onderzocht of een combinatie van deze drie maatregelen in een geïntegreerde beheersstrategie wel afdoende bestrijding geeft tegen Pythium.

rammenas en Japanse haver) hebben in dit onderzoek geen effect gehad op de aantasting en opbrengst. Op deze besmette grond was een vruchtwisseling, met tussentijds drie jaar een ander niet of weinig Pythiumgevoelig gewas, volstrekt onvoldoende om een zware aantasting te voorkomen.

NIEUWE ANTAGONIST Pseudomonas SS101 is een bacterie die de wortels koloniseert en in staat is Pythiumspo-

ZWARE AANTASTING Het onderzoek is uitgevoerd met hyacint op een natuurlijke besmet praktijkperceel en op een kunstmatig besmet proefveld. Hyacinten werden jaarlijks en in een vruchtwisseling geteeld. Op de zwaar besmette grond werd op het veld veel Pythiumaantasting waargenomen, maar er werd ondanks de vele maatregelen vrijwel geen betere gewasstand waargenomen. Behandelingen met Ridomil Gold en Pseudomonas SS101 konden de schade aan de bolopbrengst echter wel beperken. Alleen bij toepassing vlak voor of bij het planten van de hyacinten gaven beide producten, ondanks het matige gewas, toch elk jaar weer 20-40% meeropbrengst in hyacint. Dit is gemiddeld 0,5-1cm grotere bolmaat. Het combineren van behandelingen en herhaalde toepassing in meer jaren achtereen gaf geen extra verbetering. Een eerdere toepassing bij een vruchtwisselingsgewas had later bij hyacint geen opbrengstverbetering meer tot gevolg. Groenbemesters (blad18 VISIE13 december 2013

Vroege wortelaantasting door Pythium

Pseudomonas bleek bij planten, maar ook in het vroege voorjaar mogelijk te zijn. De bacteriën werden in het voorjaar op de wortels van hyacinten en tulpen terug gevonden. De toepassing van SS101 is nog experimenteel. Het is onduidelijk of en wanneer deze bacterie op de markt komt.

REKENMODULE Weinig bedrijven hebben een exact beeld van de economische schade door Pythium. Ook is niet altijd duidelijk of toepassing van een middel zoals Ridomil Gold zichzelf wel terugverdient. Binnen het project is een economisch rekenmodel gemaakt voor de hyacintenteelt dat inzicht geeft in de economische schade door Pythium en het financiële rendement van de toepassing van een bestrijdingsmiddel. Het rekenmodel is gebaseerd op gegevens uit het Pythiumonderzoek bij PPO Bloembollen en informatie van telers over plantdichtheden en prijzen per maat. Het model is bruikbaar voor de teelt van 10-14 cm bollen en 12-14 cm prepbollen. De teler moet hierbij, op basis van zijn eigen ervaring, een schatting maken van de verwachte oppervlakte met een lichte en met een zware aantasting en het verwachte verlies in bolmaat. Het model berekent wat het effect zal zijn van bijvoorbeeld een toepassing van Ridomil Gold (een halve tot een hele maat meer). En daaruit wordt berekend of de toepassing van het middel financieel rendabel is. Een middel heeft uiteraard alleen meerwaarde op het aangetaste areaal, terwijl de kosten van toepassing vooraf worden gemaakt voor het gehele perceel. Het rekenmodel staat in Excel 2010 en is gratis te downloaden van internet onder meer via Groen Kennisnet (zoeken in Google met de trefwoorden ‘rekenmodel Pythiumbeheersing’).

: plannen en rekenen Pythium

Vroegtijdige afsterving als gevolg van wortelaantasting door Pythium

Resumé Pythium is al jaren een bron van zorg voor menig teler van hyacint en krokus. Bij een flinke aantasting kan de opbrengst aanzienlijk lager zijn. Mogelijkheden om deze bodemschimmel aan te pakken zijn beperkt. In dit artikel komen twee mogelijkheden ter sprake: Ridomil Gold en een bacteriepreparaat.

Pythium is een grondgebonden schimmel die in diverse bolgewassen de wortels aantast en daardoor opbrengstderving veroorzaakt. Vooral in teelt van hyacint en krokus is veel schade door Pythium. Pythium is alom aanwezig in de bollenteelt. Ook zonder waardplant kan de schimmel in de grond overleven. In de grond komen vele Pythiumsoorten voor waaronder zowel nuttige soorten als schadelijke soorten. Het is niet mogelijk om aan de hand van een grondmonsteranalyse vast te stellen welk gewas risico loopt op aantasting. De perceelshistorie en betrekking tot schade door Pythium in het verleden geeft in het algemeen de meest relevante informatie voor de kans op een aantasting in een vatbaar gewas. Aantasting: Pythium tast de wortels aan in het najaar, winter en voorjaar. De schade wordt op het veld goed zichtbaar bij droog en warm weer, wanneer zieke planten vervroegd afsterven doordat ze te weinig water kunnen opnemen. De bol wordt niet aangetast. Besmetting op de bollen wordt goed bestreden door de plantgoedontsmetting met formaline en captan. Grondontsmetting: het effect van grondontsmetting (injecteren) op de bestrijding van Pythium is beperkt, onder andere doordat Pythium tot in het grondwater voorkomt en in de ontsmette grondlaag weer heel snel aantasting kan veroorzaken. Inundatie: inundatie bestrijdt Pythium niet. De dikwandige rustsporen overleven de behandeling en kunnen na de inundatie juist meer aantasting veroorzaken. Ridomil Gold is momenteel het enige toegelaten middel met een specifieke werking tegen Pythium. In de praktijk zijn de ervaringen met het middel wisselend. Andere teeltmaatregelen: vanwege de beperkte bestrijdingsmogelijkheden is het belangrijk om besmetting met Pythium zoveel mogelijk te voorkomen en op een laag niveau te houden. Een ruime vruchtwisseling is belangrijk om de opbouw van de besmetting te voorkomen. Denk hierbij ook aan het afwisselen van meer of minder gevoelige cultivars. Een goede organischestofvoorziening, bodemstructuur, waterbeheersing en een gevarieerd bodemleven zijn de belangrijkste factoren om Pythiumaantasting te beperken.


VOORLICHTING

Het Nieuwe Telen Tulp: mec De meerlagenteelt maakt in de broeierij steeds meer opgang. Aan deze nieuwe manier van broeien vindt nog volop onderzoek plaats, deels ook in de praktijk. Dit betreft onder meer het praktijknetwerk Het Nieuwe Telen bij Tulp. In dit artikel staan de luchtbehandeling en de luchtverdeling centraal, nodig voor het mechanisch ontvochtigen. Tekst en fotografie: Theo van der Gulik

V

anuit het Demonstratieproject Schoon en Zuinig is in het tulpenbroeiseizoen binnen het praktijknetwerk ‘Het Nieuwe Telen bij Tulp’ bij drie broeierijbedrijven de luchtbehandeling en luchtverdeling onderzocht. Daarbij is in kaart gebracht wat het energieverbruik bij mechanisch ontvochtigen is. De metingen op de bedrijven zijn verricht door WUR/PPO in samenwerking met DLV Plant.

BEDRIJF 1 Bij bedrijf 1 worden zowel de onderste (acht luchtslurven van veertig cm diameter) als de middelste teeltlaag (zes slurven) van de drielagenkas mechanisch ontvochtigd met vier luchtbehandelingskasten (LBK) die zorgen voor ventilatie, circulatie en opwarming van buiten- en kaslucht (figuur 1). Om het energieverbruik van het ontvochtigingssysteem te kunnen schatten is de luchtsnelheid door de verschillende slurven gemeten. Daarnaast is via Let’s Grow een energieanalyse gemaakt van de periode 8 januari t/m 21 april 2012. De gelijkstroomventilatoren draaiden op 40%. Kleiner ging toentertijd niet.

Voorkas

O

O

O

O O O O O v5 v4 v3 v2 v1

Achterkas

O

O

O

O O O a1 a2 a3

Figuur 1:Schematische weergave luchtslurven 20 VISIE13 december 2013

Luchtverdeling in ontvochtigingssysteem De luchtsnelheid in de slurven (3,7-1,7 m/s) ofwel het debiet (hoeveelheid lucht), neemt lineair af naarmate de afstand vanaf het begin van de slurf groter wordt. Verwacht mag worden dat de verdeling dan ook gelijk is. In de onderste kaslaag wordt per uur 10,2 m3/h per vierkante meter kas droge buitenlucht in de kas gebracht en in de middelste laag 9,1 m3/h per vierkante meter kas. In totaal wordt in de kas 19,3 m3/h/m2 geventileerd. De hoeveelheid lucht neemt toe of af met het toerental van de ventilator. Het toerental van de ventilatoren voor ontvochtiging heeft geen invloed op de luchtverdeling in de kas. Het gasverbruik is weergegeven in figuur 2. Het elektraverbruik is buiten beschouwing gelaten. Het gasverbruik van de LBK’s is gesplitst voor 1) verwarming buitenlucht voor ventilatie en 2) verwarming kaslucht voor circulatie. Voor ontvochtiging is slechts de ventilatie van belang. Een derde (30,5%) van het gasverbruik is voor ontvochtiging. Door het ontvochtigingssysteem wordt energie bespaard doordat de kas vaker gesloten blijft en meerlagenbroei mogelijk is. Opwarming van de kaslucht voor circulatie is 7,5%. In totaal vragen de LBK’s daarmee

Laag 3, fase 2 Geen mechanische ontvochtiging Laag 2, fase 1 Tuitblaas LBK,1 Laag 1, fase 3 Tuitblaas LBK,3

38% van het gas. Het meeste gas wordt besteed aan kasopwarming in de bovenste laag (buizensysteem) en elders (tabel 1). Verandering Na de metingen zijn op bedrijf 1 ook in de derde laag luchtslurven aangebracht voor een goede verdeling. Deze zijn vanwege de beschikbare ruimte kleiner (25 cm diameter) en worden gevoed door de LBK’s van de tweede laag. Daartoe is het toerental van de ventilatoren op 60% gebracht.

BEDRIJF 2 Het betreffende (schuur)kasdeel heeft een teeltoppervlakte van 3.744 m2 (onderste laag) + 1.872 m2 (bovenste laag) = 5.616 m2. Buitenlucht wordt aangezogen door 10 LBK’s (luchtbehandelingskasten) met elk twee aangesloten slurven, die boven containerbanen van de onderste teeltlaag hangen en een slurf die boven de containerbaan van de bovenste laag hangt. Vijf LBK’s zitten aan de westkant van de kas, vijf aan de oostkant. De slurven lopen tot halverwege de kas. Het bedrijf werkt met warmteopslag in de bodem, verspreiding via de betonvloer en warmtepompen. De luchtsnelheid in de slurven neemt af, evenredig met de afstand vanaf het begin; uit elk gaatje van een slurf komt dus evenveel lucht. Uit de metingen is af te leiden dat de beginsnelheid in de onderste slurf 3,13 m/s is en in de bovenste slurf 3,50 m/s. Bij een slurfdiameter van 30 cm is de hoeveelheid lucht 4,42 m3/uur per m2 teeltoppervlakte, of 6,63 m3/uur per m2 kasoppervlakte. Dit is ruim onder de toen aanbevolen 8 m3/uur per m2 teeltoppervlak.

chanisch ontvochtigen Energie (eenheid)

m³ gas

m³ gas/ m² teeltopp.

m³ gas/m² kas

m³ gas/ steel

Energie voor ontvochtiging

12.911

3,8

11,4

0,001519

3.126

0,9

2,8

0,000368

16.037

4,7

14,2

0,001887

Energie voor kasluchtcirculatie Totaal benodigde energie

Tabel 1. (Thermische) Energievraag (fase 1 en 3) voor ontvochtiging en opwarming kaslucht voor circulatie december t/m februari op het bedrijf ) zodat voor ontvochtiging maximaal 18% wordt verbruikt.

BEDRIJF 3

Het energieverbruik hangt af van: het aantal uren per dag dat buitenlucht aangezogen wordt x het aantal dagen x het temperatuurverschil tussen de buitenlucht en de kaslucht. Op basis van de KNMI-cijfers, een gemiddelde kastemperatuur van 17°C en een COP van 2,5, komt het elektraverbruik voor dit kasdeel in december t/m februari bij 100% ontvochtigen (oftewel continue met een debiet van 6,63 m3/uur per m2 kas) uit op 32.000 kWh voor december, 32.000 kWh voor januari en 28.500 kWh voor februari. Het geschatte verbruik voor kasverwarming in december t/m februari is ongeveer 500.000 kWh (70% van het totale energieverbruik van 45000

Bedrijf 3 heeft een systeem met twee lagen met verwarmingsbuizen in de bovenste laag. Het gasverbruik in de periode 20 februari tot 11 maart 2013 was 1.190 m3 per dag. Dit is 2,6 m3 per week per m2 teelt. De luchtsnelheid in de slurven varieert van 7 tot 1 m/s. Ook hier neemt de luchtsnelheid evenredig af. Uit ieder gaatje in de slurf komt evenveel lucht. De ventilator in de LBK stond op 70%. De hoeveelheid lucht per m2 teelt is 15 m3/uur/m2 teelt, dus bij 2 lagen 30 m3/uur/m2 netto kas. Dit is ruim. Hieronder volgt een verdeling van het gasverbruik in genoemde periode: Gasverbruik m3/ m2/week in % Totaal volgens meter 2,6 Totaal voor LBK’s 1,4 53 Opwarmen buitenlucht 1,2 85 Opwarmen kaslucht (recirculatie) 0,2 15 Gasverbruik buisverwarming bovenlaag 1,2 47

werkelijk totaal gasverbruik gasverbruik ontvochtiging

35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000

11-5-2012

21-4-2012

1-4-2012

12-3-2012

21-2-2012

1-2-2012

12-1-2012

0 23-12-2011

Het elektraverbruik van de LBK’s is niet meegenomen. Het is dus lastig om aan te geven in welke mate energiebesparing gerealiseerd wordt en/of verdere reductie mogelijk is.

Het Nieuwe Telen Tulp

40000

Gasverbruik (m3)

CONCLUSIES De hoeveelheid lucht in de luchtslurven neemt rechtlijnig af. De buitenlucht wordt bij alle drie bedrijven gelijkmatig verdeeld over de lengte van de kas ongeacht het toerental van de LBK-ventilatoren. Verdere optimalisatie van de slurven of de LBK is niet nodig. Het is nodig op iedere laag slurven aan te brengen en te ontvochtigen. Tot 25-30°C opgewarmde lucht geeft snel de warmte af aan de kaslucht. Als de slurf te lang is, verschilt de temperatuur. Bij de drie bedrijven varieert de ventilatie/circulatie in m3/m2/h teeltoppervlakte van ongeveer 4,4 tot 10 en zelfs tot 15. Optimalisatie is hier nodig. Het energieverbruik voor ontvochtigen verschilt sterk per bedrijf. Het ontvochtigingssysteem zorgt er wel voor dat er energie wordt bespaard doordat de kas vaker gesloten kan blijven en door meerlagenbroei toe te passen wat een hogere productie mogelijk maakt.

tijd

Het demonstratieproject wordt uitgevoerd door DLV Plant en PPO in samenwerking met 3 demonstratiebedrijven en vindt plaats in het kader van de demonstratieregeling ‘Schoon en Zuinig’. De betrokken installateurs zijn Frans van Zaal Totaaltechniek BV, Philips, Ateco en Polytechniek. Het doel van het project is energiebesparing in de bloembollensector door het demonstreren en communiceren van energiebesparende technieken en maatregelen tijdens de tulpenbroei. De looptijd is 3 jaar. Het project wordt gefinancierd vanuit het Programma voor Plattelandsontwikkeling (POP) met bijdragen van de EU, het ministerie van EZ aangevuld met bijdragen van de demonstratiebedrijven en betrokken installateurs.

Figuur 2 Totaal gasverbruik en gasverbruik voor ontvochtiging tijdens meetperiode 13 december 2013VISIE 21

Prettige feestdagen Noordwijkerhout Telefoon 0252-371111

2014 Samen met CNB

organiseer ik moeiteloos een succesvolle veiling?

Slechts één telefoontje naar het CNB Veilingteam is voldoende. CNB Veilingteam bereidt uw veiling zorgvuldig voor, promoot deze onder een breed koperspubliek en draagt zorg voor een levendige, succesvolle veiling en een adequate afhandeling. Of het nu om een materialenveiling gaat of om een groene veiling, het CNB Veilingteam zorgt ervoor!

CNB Veilingteam

: Materialen en groen : Inventarisatie : Samenstellen en verspreiden catalogus : Reclame & promotie : Organisatie veiling : Service & betalingszekerheid : Breed en divers netwerk van potentiële kopers Neem voor meer informatie vrijblijvend contact met ons op. Veilingmeester Jan Meijer :[email protected] :06 10 44 28 03 Veilinginkoper Ronald Walkier : [email protected] :06 53 70 06 30

Heereweg 347 2161 CA Lisse Tel. +31 (0)252 43 14 31 cnb.nl

Robijnslaan 54 2211 TH Noordwijkerhout

Bolwerk automatiseert de administratie van uw bloembollenkraam en vaste planten.

mob. 06 20297365 tel. 0252 344509 fax 0252 341632

ANEMONEN

e-mail: [email protected]

Bel (0570) 644 115 www.agrovision.nl

Een professionele aanpak Molenvaart 226 (0)223 - 52 14 20 1764 AW Breezand 06 53 41 66 89 www.aadprins.nl

AFSCHEID

‘Kennis en snelheid bepalen Per 31 december 2013 treedt Henk Hoogervorst terug als algemeen directeur van Hobaho om te genieten van zijn welverdiende pensioen. Daarmee komt officieel een einde aan 55 jaar carrière in de sierteelt. Een loopbaan die soms verrassende wendingen nam, zoals de terugkeer bij Hobaho vijf jaar geleden. In die periode bloeide het bemiddelingsbureau weer op tot een winstgevend bedrijf met visie en trots.

Tekst: Jeannet Pennings Fotografie: René Faas

V

an fulltime werkzaam - en vaak meer dan dat - naar gepensioneerd en een zee aan vrije tijd. “Het zal wel even wennen zijn”, geeft de 68-jarige Henk Hoogervorst toe. Toch ziet hij er niet tegenop. “Het is goed zo. Vijf jaar was de afspraak toen ik in 2008 als algemeen directeur bij Hobaho begon. Lang genoeg om het bedrijf weer op de rit te krijgen en dat is gelukt. Anno 2013 is Hobaho weer een winstgevend bedrijf, gezond genoeg om klanten garanties te geven die je als bemiddelingsbureau moeten kunnen bieden. Intern staan alle neuzen weer dezelfde kant op. De medewerkers zijn trots op dit bedrijf. Ik zie het als een mooie afsluiting van mijn loopbaan: 55 jaar in de sierteelt.”

VEILINGCIRCUIT Die carrière begon op de plek waar hij eind deze maand ook eindigt. “Ik was dertien jaar toen ik bij Hobaho aan de gang ging als ‘jongste bediende administratie’ van het in- en verkoopbureau”, vertelt Hoogervorst. “In het seizoen hielp ik in de veilingzaal waar mijn interesse voor het veilen is ontstaan. Ik vond het prachtig en wilde dat mijn hele leven wel doen.” Helaas was er geen ruimte in het bollenveilingcircuit en dus maakte Hoogervorst de overstap naar de bloemenveiling in Beverwijk. “Daar heb ik tot 1971 gezeten als veilingmeester. Vervolgens ben ik voor Veiling West-Friesland gaan werken als intermediair in de lelies en dahlia’s.” Lang heeft het laatste niet geduurd, want de vacature die anderhalf jaar later bij Veiling Rijnsburg vrij kwam, was Hoogervorst op het lijf geschreven. “Zij zochten iemand die wat van bollen wist en bekend was met de broeierij in zowel Noord-Holland als de Bollenstreek. Ik wist het zeker: ze zochten mij.” 24 VISIE13 december 2013

Veiling Rijnsburg was een echte regioveiling met ’s winters bolbloemen en daarna zomerbloemen. “Aan mij de taak om andere producten en de Noord-Hollandse broeierij erbij te betrekken. Mijns inziens is dat heel succesvol verlopen met als hoogtepunt het opzetten van collectief vervoer. In 1973 reed de eerste lijndienst, waarmee kwekers in de oliecrisis benzinebonnen uitspaarden.”

‘Mensen die hun vak verstaan, zullen altijd hun geld verdienen’ Een nadeel was de lage beladingsgraad buiten het tulpenseizoen om. Oplossingsgericht als hij is, besloot Hoogervorst dit zelf op te pakken. “Met een aanhanger reed ik in de avonduren de bloemen van de kwekers naar de veiling. Dat waren lange dagen.” Na vijftien jaar was hij toe aan een nieuwe uitdaging en dus kwam de uitnodiging van Hobaho om het veilingteam te versterken als geroepen. Zo kwam Hoogervorst in 1987 terug op de klok, eerst samen met Frans Hogewoning en later met Sjaak Verkade en Ton Mantel. Wat hij als jonge jongen voor ogen had, werd werkelijkheid, totdat de fysieke bollenveiling in 2002 ophield te bestaan.

SYNERGIE EN PERSPECTIEF Zijn carrièreswitch richting de Keniaanse rozenproductie beviel Hoogervorst allerminst, wat mede aanleiding was om rond 2002-2003 voor zichzelf te beginnen. HB Veilingen zag het levenslicht, gericht op materialen- en groene veilingen, taxaties en onroerend goed. “Daar bleek voldoende ruimte voor in het vak. We

hebben mooie opdrachten uitgevoerd. Ondertussen werd ik bijna dagelijkse benaderd door vakgenoten om weer een bollenveiling te starten. Dat heb ik gedaan, maar wel zoals ik het voor ogen had: digitaal.” FBA was een feit. “In 2008 werkten we met twaalf mensen en leverden we het volledige dienstenpakket aan de bollensector. Datzelfde jaar werd ik door FloraHolland benaderd. Of ik er wat voor voelde om de directie van Hobaho in te vullen? Ondanks dat het door diverse mensen in mijn omgeving werd afgeraden, heb ik het toch gedaan. Ik zag kansen en mogelijkheden. Het was bovendien de perfecte mogelijkheid om FBA en HB Veilingen bij een bedrijf met naamsbekendheid en een professionele administratie binnen te schuiven. Zelf had ik immers geen opvolging. Er ontstond synergie en meer perspectief, voor beide partijen.”

VERLENGSTUK Op het moment dat Hoogervorst aantrad als directeur stond Hobaho er niet gunstig voor. De op het laatste moment afgeketste overname door CNB werd door het vak met belangstelling gevolgd. “Er waren vooren tegenstanders en dus waren ook de reacties op mijn aantreden wisselend”, vertelt Hoogervorst. “Persoonlijk vind ik het goed dat er twee grote bemiddelingsbureaus over zijn. Het houdt elkaar scherp en klantgericht. Bij een monopolie ontstaat snel een ambtelijke organisatie en daar is het vak niet bij gebaat.” Hoogervorst is ook niet verbaasd dat de overname destijds niet is doorgegaan. “Zeventig procent van alle fusies mislukt. En kennelijk is er ruimte voor meerdere bemiddelingspartijen in de bollensector, zolang je maar een dienst met meerwaarde levert. Wat Hobaho sterk maakt? Het enthousiasme binnen de organisatie en we zijn zuinig op onze klanten. We staan met twee benen op de grond en hebben een sterke aandeelhouder. De invloed van moederbedrijf FloraHolland zou wel groter mogen zijn. Je moet niet tot elkaar veroordeeld raken, maar je kunt wel elkaars verlengstuk zijn. Bij de bloemenveiling zit bijvoorbeeld veel kennis van marketing en ketensamenwerking. Andersom zijn wij gespecialiseerd in commerciële dienstverlening, die kennis kun je uitwisselen.” Samenwerking is een terugkerend thema in de bollensector als sleutel naar de toekomst. De Hobaho-directeur plaatst daar een kanttekening bij. “Ook hier geldt: zeventig procent mislukt. Bedrijven moeten een stuk zelfstandigheid inleveren, dus je moet het alleen doen als je denkt dat je met de andere partij sterker bent en niet om problemen op te lossen.” Daar-

toegevoegde waarde’

Henk Hoogervorst: ‘Vijf jaar Hobaho-directie is een mooie afsluiting van mijn carrière’

naast merkt Hoogervorst op dat er een vaag gebied is tussen samenwerking en overname. “We zien het steeds meer om ons heen gebeuren, al dan niet vrijwillig. Schaalvergroting is onvermijdelijk, maar er is wel een limiet aan de grootte van bedrijven. Als een bedrijf heel groot wordt, moet er wel opvolging zijn, anders wordt het onverkoopbaar. Het bollenvak drijft op familiebedrijven. Zodra de directie gevoerd wordt door een niet-vakgerelateerde partij, is het bedrijf niet levensvatbaar.”

zonder bemiddelaar niet het hele jaar aan de markt zijn. Dat die markt door schaalvergroting verandert, is natuurlijk een feit. Er ontstaan meer relatiepartijen, waardoor er op den duur een overaanbod aan intermediairs zal zijn. De markt reguleert dat zelf. Opnieuw geldt: de toegevoegde waarde die je levert, is bepalend. In de bemiddeling draait alles om klanten bedienen met kennis en snelheid. Mensen die hun vak verstaan, zullen altijd hun geld verdienen.”

Boven het Noordzeekanaal ziet Hoogervorst steeds meer kwekerijbedrijven die zelf exporteren. “De nieuwe export ontstaat in de kwekerij. Of daarmee de bemiddeling overbodig wordt? Er is geen enkele kwekerij die het hele assortiment voert. Bovendien moeten er in de bollensector altijd topprestaties geleverd worden in een korte piekperiode. Als bedrijf kun je

Hoogervorst kijkt met veel plezier terug op zijn loopbaan en is in het bijzonder tevreden over de afgelopen vijf jaar. Daarbij wil hij een van zijn eerste wapenfeiten niet onvermeld laten. “Ik heb mij hard gemaakt voor één vakblad. Na onderhandelingen met CNB en de KAVB hebben wij het contract met Vakwerk opgezegd. En wat betreft Hobaho, dat is weer een

EEN ORGANISATIE

bedrijf waar bijna iedereen respect voor heeft, een betrouwbare partner. De brede dienstverlening speelt daarbij zeker een rol. Minder leuk is dat we de tak Koelen en Prepareren hebben moeten afstoten, maar het Testcentrum voor Siergewassen en de terugkomst van de veilingafdeling maken Hobaho compleet. Op onze nieuwe locatie bij PPO vormen we straks ook fysiek één organisatie. Bovendien beschikken we dan over meer ruimte wat de mogelijkheid biedt om extra vakgerelateerde diensten te ontwikkelen.” Hoogervorst zelf zal het van een afstand volgen. Als voorzitter van een aantal kwekersverenigingen blijft hij betrokken bij het vak, maar wat betreft zijn directeursplek is het volgens Hoogervorst tijd voor een jongere generatie. Die eer valt Foeke Gardenier ten deel. “Hij is ambitieus, scherp, heeft kennis en flair en beschikt over een goed geheugen. Ik heb alle vertrouwen in mijn opvolger.” 13 december 2013VISIE 25

VAKVENSTER

De beuk erin Fotografie: René Faas Tekst: Gerrit Wildenbeest Het planten van de zeven miljoen bloembollen in het najaar is voor Keukenhof onderhand een routinekwestie. Daarmee vergeleken is het planten van de 42 jonge beuken aan de beroemde Beukenlaan van Keukenhof een heel ander verhaal. In plaats van vaardige handen die het plantgoed in de grond duwen, moeten technische hulpmiddelen als kraanwagens uitkomst bieden om de al tot vijftien meter hoge ‘beukjes’ op hun plek te zetten. Of de toch al weer veertig jaar oude youngsters dezelfde leeftijd zullen halen als hun bijna twee eeuwen oude voorgangers is de vraag. Maar zeker is dat ze Keukenhof al snel weer dat stukje grandeur zullen geven dat het park zo uniek maakt in de wereld.

TERUGBLIK

Nieuwe werkelijkheid voor pr De afgelopen jaren zag Bloemenbureau Holland (BBH) zijn promotiebudget teruglopen van 22 miljoen euro in 2009 naar 8 miljoen euro in 2013. Het aantal medewerkers liep terug van 45 in 2009 naar 12 in 2013. Vanzelfsprekend heeft deze ingrijpende afslanking gevolgen voor de doelstellingen, de werkwijze en de aanpak van BBH. Samen met tijdelijk algemeen manager Annebet Penning kijkt BloembollenVisie terug op het afgelopen promotiejaar. ‘Er is veel geschrapt.’ Tekst: Monique Ooms Fotografie: René Faas

A

nnebet Penning is hoofd van de afdeling Markt & Product bij FloraHolland. Daarnaast nam zij vanaf halverwege 2013 de rol op zich van algemeen manager Bloemenbureau Holland. Zij blijft aan totdat een vervanger is gevonden, naar verwachting zal dat begin 2014 zijn. “Er zijn veel raakvlakken tussen de beide afdelingen waarvoor ik werk, dat is een mooi bijeffect van deze combinatie van functies.” Annebet erkent dat de inkrimping van het budget en het aantal medewerkers ingrijpende gevolgen heeft gehad voor BBH. “Een kleiner budget betekent vooral dat je veel minder kunt doen, veel moet schrappen en keuzes moet maken. We moesten terug naar de tekentafel en opnieuw nadenken over de vraag: waartoe zijn wij op aarde? Wat is onze meerwaarde? Wij denken dat die vooral ligt op het gebied van de (marketing)communicatie met consumenten. De individuele teler kan daarin niet bereiken wat wij als BBH wel kunnen, omdat wij veel kennis hebben van die consument. Wij vertalen die kennis naar campagnes die we heel gericht per doelgroep kunnen inzetten, zodat het effect maximaal is. De campagnes ‘Lievelingsbloem’ en ‘Woonplant van de maand’ zijn daar mooie voorbeelden van.”

KEUZES MAKEN Met iets meer dan eenderde van het budget dat BBH had, kan de promotieorganisatie beduidend minder doen. “Dus hebben we afscheid moeten nemen van een aantal zaken. Zoals het projectleiderschap van een aantal promotiecampagnes.” Dat betekent niet dat deze campagnes zijn stopgezet, benadrukt Annebet. “Wij hebben alleen het projectleiderschap overgedragen aan andere bureaus die de projecten voortzetten. Wij werken wel samen met die bureaus om - waar wij kunnen - ondersteuning te bieden. Bovendien houden we op die manier 28 • BLOEMBOLLENVISIE • 13 december 2013

ook overzicht van wat er allemaal op promotiegebied gebeurt.” Verder is het brede netwerk dat BBH in allerlei afzetlanden had, afgebouwd. “De focus ligt nu op Nederland, Frankrijk, Duitsland en Engeland.” Verder zijn de campagnes kleiner en sponsort BBH veel minder promotieprojecten dan in het verleden het geval was. “We richten onze pijlen nu op een paar grote projecten en gaan daarbij voor een optimaal effect.”

‘We moesten terug naar de tekentafel en opnieuw nadenken over de vraag: wat is onze meerwaarde?’ De enorme opkomst en populariteit van social media spelen BBH in deze situatie erg in de kaart. “Online kun je grote groepen mensen bereiken en de kosten zijn zeer beperkt. Daarbij kunnen we ook eenvoudig samenwerken met andere schakels in de keten, zoals de bloemenveiling en tuincentra. Dat doen we bijvoorbeeld bij de campagne rond de woonplant van de maand. We kiezen elke maand een andere plant, benaderen de pers hierover, leveren beeldmateriaal voor bladen, gaan ermee op Facebook en ontwikkelen promotiemateriaal voor exporteurs, bloemisten, tuincentra, retailers en andere ketenpartijen die dit vervolgens weer in hun eigen huisstijl kunnen gebruiken. Wij zetten als het ware de kapstok neer en iedereen kan er zelf mee aan de slag. Dat werkt goed.” Overigens heeft BBH voor de campagnes Woonplant van de Maand en Lievelingsbloem samen 7 miljoen euro subsidie voor drie jaar binnengehaald van de Europese Commissie. “Dat is een mooie aanvulling op ons afgeslankte budget.”

De campagne ‘Lievelingsbloem’ kent dezelfde aanpak. “Daarbij spelen we in op het thema ‘vriendschap’. Het idee is je beste vriend of vriendin te verrassen met zijn of haar lievelingsbloem. Daar omheen organiseren we allerlei acties, met de focus op social media. Voor de bloemist is dit een mooie inhaker.” De Nationale Tulpendag wordt in de toekomst niet langer onder de vlag van BBH georganiseerd. “Dit productspecifieke project gaat over naar de kwekers, die daarvoor zelf een bureau gaan inhuren. Wij ondersteunen die projecten wel in de communicatie naar de consument.” Dat het Bloemenbureau minder aan promotie kan doen, heeft er vooralsnog toe geleid dat kwekers op dit gebied actiever zijn geworden. “Dat is mooi om te zien. De productgroepen waren al heel actief en zij gaan gewoon door met hun werk. Dat moet ook. Kwekers hebben in de achterliggende periode ervaren hoe goed het is om als collectief de promotie op te pakken, dan bereik je gewoon meer dan wanneer je het allemaal alleen moet doen.” Annebet erkent dat de nieuwe situatie - na het wegvallen van het PT - tot meer versnippering leidt. “Daardoor heeft de communicatie minder zeggingskracht. Ook is er meer risico op overlap: ondernemers kunnen tegelijkertijd onafhankelijk van elkaar werken aan de oplossing van een gemeenschappelijk probleem. Dan wordt het wiel dus twee keer uitgevonden, dat kun je bijna niet voorkomen.” Toch ziet Annebet ook voordelen. “Er worden weer eens andere bureaus ingeschakeld, ook bureaus van buiten de sector, en die komen met nieuwe ideeën en invalshoeken. Zo’n impuls is alleen maar goed voor het vak.”

KALENDER Sinds dit jaar kunnen kwekers productspecifieke promotie voor de hele productgroep regelen via FloraHolland. In de oude situatie kon het zo zijn dat niet alle kwekers een financiële bijdrage leverden aan projecten voor productpromotie, terwijl zij er wel allemaal van konden meeprofiteren. “Dat is via deze nieuwe weg verleden tijd. Alleen als je bijdraagt, kun je ook meedoen. Er is geen ruimte meer voor free riders. Het draagvlak voor deze groep was al langere tijd aan het afnemen en door de nieuwe situatie is dit in een stroomversnelling gekomen.” Annebet weet te vertellen dat 24 van de 35 hoofdproductgroepen een promotieplan hebben ingediend. “Twintig plannen zijn met een meerderheid van minimaal 66,7 procent aangenomen, twee zijn er afgewezen en twee volgen binnenkort. Dat wordt dus goed opgepakt, we kunnen wel concluderen dat de kwekers erg actief zijn.” De kunst is dan om toch ergens het overzicht te houden, al was

omotie bloemen en planten

Annebet Penning: ‘Ik ben best trots op wat er nu staat’ het maar om te voorkomen dat alle promotieactiviteiten tegelijkertijd over de markt worden uitgestort. Ziet BBH daar een rol voor zichzelf weggelegd? “Ja, in het belang van kwekers en consumenten proberen wij overzicht te creëren. Dat doen we door een kalender te maken die laat zien welke projecten wanneer lopen. Die informatie komt onder andere bij collega’s van FloraHolland vandaan, zij zitten dicht op de productpromotie.” Hoewel het promotiebudget aanmerkelijk is ingekrompen, gelooft Annebet nog altijd in de toegevoegde waarde van BBH. “Als je het omrekent, besteedt de sector maar zo’n 0,4 procent van zijn omzet aan promotie en dat is relatief weinig, zeker als je het vergelijkt met andere consumentenartikelen zoals Coca Cola. Toch is er een groot verschil met andere producten. Bloemen en planten hebben namelijk de bijzondere eigenschap dat zij mensen echt raken. Er zit van nature veel emotie in het product. En dat zit bijvoorbeeld niet in chocola of wijn. Daarnaast moet je bij onze projecten ook alle

projecten vanuit de kwekers optellen, en dan is het toch nog heel wat. Alleen is de verdeling anders geworden.”

VEERKRACHT Hoewel zij zelf pas vanaf juni 2013 bij BBH betrokken is, heeft Annebet het nodige meegekregen van de bezuinigingsslag. Ze kijkt terug op ‘een intensieve periode’. “Het was een tijd van keuzes maken, onszelf opnieuw uitvinden, opbouwen en plannen maken, maar ook een tijd waarin veel collega’s afscheid moesten nemen. Dat is altijd verdrietig. Het voelt als een soort reset. Wat mij is opgevallen, is de enorme veerkracht van deze club; opstaan en weer doorgaan. Je kunt niet in zo’n fase blij-

ven hangen, we moeten dealen met de nieuwe realiteit, open staan voor de veranderingen die op ons afkomen. Dat gaat dit team goed af. We zijn met veel energie de nieuwe weg ingeslagen en ik ben best trots op wat er nu staat.” Hoewel ‘alles voorstelbaar is’, gelooft Annebet niet dat BBH uiteindelijk volledig zal verdwijnen. “De sector zal altijd behoefte houden aan een collectieve vorm van promotie. Bovendien is de kennis die wij hebben van consumenten niet aanwezig bij individuele kwekers. Dat zou een groot gemis zijn.” Met die vraag gaat het BBH-team zich ook niet bezighouden. “Wij gaan lekker aan de slag met onze projecten en plannen. Daarmee kunnen wij onszelf waarmaken.”

Resumé Met de stopzetting van het PT werd ook Bloemenbureau Holland geraakt. Het budget van de promotieorganisatie voor bloemen en planten werd stevig teruggeschroefd. Dat leidde automatisch tot een afslanking van de organisatie en van het aantal promotieprojecten. Hoe kijkt tijdelijk algemeen manager Annebet Penning terug op deze periode?

13 december 2013 • BLOEMBOLLENVISIE • 29

Bestuur en medewerkers van de Koninklijke Algemeene Vereeniging voor Bloembollencultuur ZHQVHQXÀMQHIHHVWGDJHQHQHHQYRRUVSRHGLJ

VWH

flora

&1%0,':,17(5

:HSDNNHQQRJppQNHHUJURRWVXLW TOEGANG GRATIS

PROGRAMMA

CNB Midwinterflora van 7 t/m 10 januari 2014

• Woensdag 8 januari: Vanaf 14.00 uur: haringkar.

• • • •

Dinsdag 7 januari Woensdag 8 januari Donderdag 9 januari Vrijdag 10 januari -

11.00 - 19.00 uur 08.30 - 19.00 uur 08.30 - 21.30 uur 08.30 - 17.00 uur

CNB Handelscentrum, Heereweg 347, Lisse Meer informatie: CNB Lisse Tel: +31 (0)252 43 13 16 E-mail: [email protected] www.midwinterflora.nl

• Donderdag 9 januari: Vandaag kunnen alle gasten een foto van zichzelf laten maken, die geplaatst wordt op de cover van BloembollenVisie. Deze cover kan iedereen meenemen als aandenken aan de CNB Midwinterflora. • Vrijdag 10 januari: Vanaf 10 uur: overheerlijke stroopwafels, vers gebakken. We zien u graag op de CNB Midwinterflora!

KERSTTRENDS 2013

Weg met de recessie, welkom zilver en goud Na een lange periode van economische crisis, is het onderhand wel eens genoeg geweest. De consument is nu klaar met al die negatieve verhalen. Het wordt hoog tijd voor wat glans, warmte en gezelligheid. Dat zien we dan ook duidelijk terug in de kersttrends voor 2013. ‘Het mag weer sjiek.’ Tekst: Monique Ooms Fotografie: René Faas

V

oor de kersttrends van 2013 gaan we in gesprek met trendwatcher en groenstylist Romeo Sommers. Romeo kent een lange historie in het sierteeltvak. Hij is opgeleid als bloemist, studeerde bedrijfskunde met als specialisatie marketing en heeft een rijk gevuld cv met bijvoorbeeld een spannende stage in Londen - waar hij onder meer bloemwerk maakte voor Buckingham Palace - en in Thailand - waar hij ontwikkelingswerk deed -, banen in de bloemisterij, in de groothandel en in de tuincentrumbranche. Enige tijd had hij in het TV-programma De Tuinruimers van Rob Verlinden een eigen rubriek als het gezicht van Intratuin. Drie jaar geleden besloot hij al deze kennis en ervaring eens volledig onder zijn eigen naam te gaan inzetten. Sindsdien timmert hij aan de weg onder de bedrijfsnaam ‘By Romeo’ waarmee hij zich richt op trends, groenstyling en de ontwikkeling van concepten.

GROENE VINGERS Daarnaast is hij - samen met zijn partner Marcel Ploegmakers en samenwerkingspartner John Hak - de initiatiefnemer achter Green your day, dat als doel heeft consumenten te laten ervaren dat ‘groen’ helemaal niet moeilijk


is, maar juist makkelijk en vooral erg leuk. We bezoeken Romeo op de Margriet Winter Fair waar Green your day de grootste stand in hal 3 is. “Je hoort mensen zo vaak zeggen: ‘Ik heb geen groene vingers.’ Dus laten ze al dat moois maar voor wat het is. Dat is toch zonde? Ons uitgangspunt is: iedereen heeft groene vingers. Met Green your day willen wij groen leuk en toegankelijk maken voor een groot publiek.” Dat lijkt op de Margriet Winter Fair heel aardig te lukken, de stand wordt overspoeld door enthousiaste vrouwen die de gepresenteerde voorbeelden, de instructiefilmpjes en de demonstraties van Romeo en zijn collega’s gretig in zich opnemen. “We krijgen alleen maar enthousiaste reacties, dat is erg leuk.”

‘De afstand tussen de kwekerij en de consument is te groot’ De ideeën van Romeo slaan niet voor niets zo goed aan, want: “Groen, bloemen en planten zijn weer ‘hot’. Ook in de mode- en designwe-

reld zie je het gebruik van bloemen en planten toenemen. Kijk naar de stoffen en prints die worden gebruikt, de bloemendessins die je overal ziet terugkomen. De catwalks van Chanel en Dior zijn rijkelijk aangekleed met bloemen. Stylisten van woonbladen werken in hun fotografie volop met bloemen en planten. Dat sijpelt door naar consumenten, die nemen dat vanzelf over, ook zij willen voor zichzelf een groene wereld creëren.” Een mens voelt zich lekker in een groene omgeving, het draagt bij aan zijn welzijn, dat is door verschillende onderzoeken aangetoond, benadrukt Romeo. “Consumenten halen dan ook maar wat graag de buitenwereld naar binnen. Ik laat daar op deze beurs wat voorbeelden van zien: een miniwereldje in een glazen stolp, een klein tuintje in een glazen schaal, vetplanten in een glazen bol. Planten die je eerst alleen buiten kon gebruiken, zoals helleborus, kun je nu ook in je huiskamer zetten. Zo raken buiten en binnen steeds meer met elkaar verweven.”

CHIQUER Als we dan even doorpakken naar de kersttrends van 2013 stelt Romeo vast dat ‘de consument de crisis beu is’. “Het duurt al te lang, het mag nu wel weer eens leuk worden. Deze kerst mag het dan ook allemaal wat chiquer zijn. We zullen veel wit, zilver, goud en koper zien. Om te voorkomen dat de uitstraling te kil wordt, worden natuurlijke materialen toegevoegd, zoals hout, maar ook planten. Wij laten in de stand mooie voorbeelden zien van kerstarrangementen met een witte helleborus. De toepassing van natuurlijke materialen maken de uitstraling zachter.” Het mag ook allemaal weer wat romantischer. “We zien de pastelkleuren weer helemaal terugkomen en - naast zachte kleuren - ook de zachtere vormen.” Romeo ziet direct kansen voor de sier-

Romeo Sommers: ‘De consument wil inspiratie, goede ideeën en hulp om die uit te voeren’ teeltsector om daarop in te spelen met passende producten. “Denk bijvoorbeeld aan cyclaam met een gekarteld bloemblad, de Merengue.” In de kersttrends voor 2013 vinden we ook Scandinavische invloeden terug. “Denk daarbij aan natuurlijke en verantwoorde materialen met een ambachtelijke uitstraling. Ook het ‘zelf doen’ is weer helemaal hot. We gaan deze kerst dus zelf aan de slag met allerlei materialen om een mooi kerststuk of andere kerstcreaties te maken. Zo maak je het thuis gezellig, creeer je een goede sfeer en een mooi decor voor de kerstmaaltijd.” De kersttrends van nu bieden

ook ruimte voor nostalgie, maar: “Het mag niet oubollig zijn.” Naast alle warmte en knusheid, is er ook een tegenstroming: die van de neonkleuren. “Die zagen we al in de mode, nu zie je ook neonkleurige kerstmaterialen. Ik denk dat de markt hiervoor klein is, kerst blijft toch een traditioneel feest.” Om te weten wat ‘hot’ is en wat ‘not’ hoef je niet per sé trendwatcher te zijn, stelt Romeo. “Je hoeft alleen maar met consumenten in gesprek te gaan om te weten wat er leeft, wat mensen bezighoudt, welke vragen zij hebben en waar behoefte aan is. Dat kan een kweker ook. De afstand tussen de kwekerij en de consument is in veel gevallen te groot. Hoe weet je dan als kweker wat je moet produceren en waar dat aan moet voldoen?” Met het concept van Green your day biedt Romeo een podium aan kwekers om in contact te komen met consumenten. “Wij hebben kwekers uitgenodigd om in onze stand op de Margriet Winter Fair te komen staan met hun product en het gesprek aan te gaan met bezoekers. Ze krijgen hier dagelijks tal van vragen, er gaat voor beide partijen - de kweker én de consument - een wereld open. De consument wil inspiratie opdoen, goede ideeën aangereikt krijgen en hulp bij de uitvoering van die

ideeën. Verplaats je in de consument: hoe zal hij jouw product gebruiken? Daar kan de sector nog veel beter op inspelen.” Neem nou amaryllis, illustreert Romeo. “Zet een amaryllis simpelweg op een glazen vaas en moet je kijken wat voor reacties dat oplevert. In plaats van één bol verkoop je er opeens drie.” De bollensector kan volop profiteren van de huidige hang naar nostalgie. “Speel in op dit gevoel met de verpakking en de presentatie, vertel een verhaal bij het product. Niet benadrukken dat het lang duurt voordat een bol gaat bloeien, maakt het juist spannend. Maak groen weer leuk.”


ACTUEEL

Van Tubergen: opkomst en Ruim driehonderd pagina’s telt het boek De bollen zijn weer best over het familiebedrijf Koninklijke Bloembollen- en Zaadhandel van Tubergen BV uit Haarlem. Nazaat Kees Hoog werkte zes jaar aan het boek, dat een heel gevarieerd beeld schetst van een bedrijf dat in binnen- en buitenland een begrip was als het om bijzondere bolgewassen ging. Het boek is er, maar nog is niet alles verteld. Tekst: Arie Dwarswaard Fotografie: René Faas, Archief Van Tubergen, KAVB

W

ie op het internet gaat zoeken op Van Tubergen Haarlem krijgt meer dan 30.000 hits. Wie datzelfde doet voor toenmalig plaatsgenoot Krelage komt maar aan een vijfde van dat aantal. Dat verschil maakt direct duidelijk waarom de naam Van Tubergen nog steeds klinkt als het gaat om bijzondere bolgewassen, terwijl dat voor Krelage al lang niet meer het geval is. Eén kanttekening is daarbij wel op zijn plaats: de firma E.H. Krelage & Zn werd in 1920 geliquideerd, terwijl Van Tubergen nog steeds bloembollen verkoopt.

LIEFHEBBERIJ Zes jaar lang verdiepte nazaat Kees Hoog uit Leersum zich in de geschiedenis van wat officieel bekend stond als Koninklijke Bloembollenen Zaadhandel van Tubergen BV. Zijn vader was Kees Hoog, die samen met onder meer zijn broer Tom Hoog het bedrijf leidde tot in de

jaren zestig. Hun vader was Jo Hoog, die samen met zijn broer Thomas Hoog in 1919 de zaak overnamen van grondlegger Cornelis Gerrit van Tubergen, die zelf kinderloos bleef. Zijn zus Teunisje van Tubergen trouwde met dominee Thomas Hoog en hun twee zonen waren de enige nazaten van de familie Van Tubergen die het bedrijf konden en wilden overnemen.

‘Tijdens het schrijven van dit boek is de bewondering voor Van Tubergen alleen maar gestegen’ Met Cornelis van Tubergen begint een bedrijfsgeschiedenis, die zich kenmerkt door veel liefhebberij en netwerken, maar ook door een te traag reageren op veranderingen in de maat-

Kees Hoog: ‘Ongelofelijk om te lezen wat de bollenzo schappij. Dat hele scala aan ontwikkelingen is door Kees Hoog beschreven in het onlangs verschenen boek De bollen zijn weer best, dat hij in eigen beheer heeft uitgegeven. “Nu kon het nog. Nu waren er nog mensen die veel over het bedrijf konden vertellen”, aldus Hoog. Zelf heeft hij nooit in het bedrijf gewerkt. “Ik ging economie studeren en kreeg een baan in het bedrijfsleven. Ik was wel aandeelhouder, en heb de periode van 1960 tot 1977 vanaf de zijlijn meegemaakt.”

TABAK

Een markant beeld uit de jaren dertig van de twintigste eeuw. Kwekerij Zwanenburg met op de achtergrond de rooms-katholieke Sint Bavo 34 • BLOEMBOLLENVISIE • 13 december 2013

Cornelis van Tubergen was de zoon van een Amsterdamse tabakshandelaar. Hij had echter meer interesse in bloemen en planten. In 1868 wist hij zijn vader te bewegen om grond en pand van buitenplaats Zwanenburg te Haarlem aan te kopen. Gelegen langs de Leidsevaart, waar het huisraad per schuit naar toe werd gevaren. Daar kwam een bedrijf tot bloei dat wereldfaam zou verwerven. Grondlegger Cornelis van Tubergen moet volgens Kees Hoog een goed gevoel voor de handel in bloembollen hebben gehad. “Hij heeft een stevig fundament gelegd, waarop mijn grootvader Jo en zijn broer Thomas Hoog konden voortbouwen. Van Cornelis is verder niet zo veel bekend. Wat we weten is dat hij een charmante man was, die goed kon vertellen. Ook schreef hij menig artikel voor het Engelse tijdschrift The Gardeners’ Chronicle’.”

ondergang van een begrip zijn in het boek opgenomen. “Het is ongelofelijk om te lezen wat deze mannen allemaal deden om voor Van Tubergen nieuwe bolgewassen te zoeken en naar Haarlem te sturen. Vaak vonden ze dagen niets en doorstonden ze zware ontberingen, soms met gevaar voor eigen leven. In diezelfde tijd werd er al volop gekruist op kwekerij Zwanenburg. Die combinatie zorgde voor heel veel nieuwe introducties en zette het bedrijf daarmee wel op voorsprong ten opzichte van andere bedrijven. En daar hebben ze nog heel lang van kunnen profiteren.”

JUWEELTJES

ekers meemaakten’

BOLLENZOEKERS Veel indruk op de schrijver maakte de periode 1890 tot 1914, waarin Van Tubergen vijf plantenverzamelaars op pad stuurde naar de meest onherbergzame streken van Klein- en Centraal-Azië. De correspondentie van die periode is bewaard gebleven en leverde veel stof op om over te schrijven. Delen van de briefwisseling

Decennialang verzorgde C.G. van Tubergen een breed scala aan uitvoerige, kleurrijke catalogi

Zelf trokken de firmanten nauwelijks de wereld in. De Verenigde Staten en Canada werden bediend via een agent, en zo werkten ze ook in diverse Europese landen. Hun verkoopkracht school in de catalogi die ze uitbrachten. Hoog heeft er heel veel bekeken. “Het waren juweeltjes, zowel van buiten als van binnen. Er werd echt een enorm sortiment bloembollen aangeboden.” Bijzonder aan Van Tubergen was dat de bollenhandel aan importeurs werd gecombineerd met de zaadhandel aan particulieren. Vanaf het begin verkocht Van Tubergen naast bollen ook zaden. De reden ervan was simpel. In de winter was er weinig werk in de bollen. Door zaden te gaan verkopen was er ook in de winter werk. De zaadhandel richtte zich voornamelijk op Nederland, wat voor een deel de naamsbekendheid van Van Tubergen helpt te verklaren.

STILSTAND Na de Tweede Wereldoorlog begon volgens Kees Hoog eigenlijk al de stilstand, die uiteindelijk leidde tot de gedwongen verkoop in 1977. “Toen ik in 1960 aandeelhouder werd meldde ik dat er niet goed werd gerekend. De kosten werden nauwelijks in de gaten gehouden. De flinke stijging van de lonen in de jaren zestig werd niet verrekend in hogere prijzen. De toenmalige directeuren zetten de hobby van hun vader voort. In opleidingen werd niet geïnvesteerd. Met die opmerkingen van mij werd eigenlijk niets gedaan.” In de jaren zeventig werd er slechts verlies geleden. In 1973 liet Van Tubergen een onderzoek uitvoeren door haar registeraccountant. Deze stelde onder meer vast dat er veel te weinig naar de kosten werd gekeken, en dat de inkoop en verkoop onvoldoende op elkaar waren afgestemd. Hoewel de directie op basis van dat rapport nieuwe initiatieven ontplooide was een gedwongen bedrijfsbeëindiging in 1977 onafwendbaar. De naam van het bedrijf bleef bestaan, maar de familie Hoog raakte uit beeld. Die laatste fase ziet Hoog als traumatisch voor de direct betrokkenen. “Dat maakte het ook niet gemakkelijk om er over te schrijven. Ik heb dat

Introducties van Van Tubergen De expedities en vele veredelingsprogramma’s hebben de bloembollensector zeer veel nieuwe introducties opgeleverd. In het boek is een uitgebreid overzicht opgenomen. Een aantal van die noviteiten zijn: - Allium christophii - Anemone blanda ‘White Splendour’ - Crocus chrysanthus ‘E.A. Bowles’ - Crocus vernus ‘Haarlem Gem’ - Gladious callianthus ‘Murielae’ - Hyacinthus orientalis ‘Tubergen’s Scarlet’ - Hymenocallis festalis ‘Zwanenburg’ - Iris bucharica - Muscari armeniacum ‘Cantab’ - Scilla mischtschenkoana syn. S. tubergeniana - Tulipa ‘Mrs. John T. Scheepers’ - Tulipa kaufmanniana ‘Stresa’ - Tulipa fosteriana ‘Juan’ - Tulipa clusiana ‘Cynthia’

Het boek Het boek De Bollen zijn weer best, de geschiedenis van het Haarlemse familiebedrijf Koninklijke Bloembollen- en Zaadhandel van Tubergen BV, ISBN 978-90-8704-378-0, telt 304 pagina’s en kost 25 euro. Het boek bevat veel beeldmateriaal en is vlot geschreven. Kees Hoog heeft het uitgegeven in eigen beheer. wel gedaan, maar wel met afstand, en op zakelijke toon.”

NOG MEER Met ruim driehonderd pagina’s is veel, maar nog niet alles verteld. “In het boek komt onder meer de relatie met Mrs. Ellen Willmott naar voren. Een hele interessante connectie, waar nog meer over te vinden moet zijn in Engeland. Ook met Edward Bowles is veel gecorrespondeerd. Het is er tot nu toe niet van gekomen om dat nader uit te zoeken.” Ook de collectie catalogi heeft Kees Hoog nog niet volledig in beeld. “Van het bedrijfsarchief is vrijwel niets over, en dus ook niet van de collectie catalogi. Delen ervan heb ik in de KAVB-bibliotheek teruggevonden, maar er moet nog veel meer zijn. Die bibliotheek is trouwens van grote waarde geweest voor dit boek. Zonder die bron was ik niet zo ver gekomen.” Nu is het schrijven klaar. “Ik ben blij dat ik het heb kunnen doen. Tijdens het schrijven van dit boek is de bewondering voor Van Tubergen alleen maar gestegen.” 13 december 2013 • BLOEMBOLLENVISIE • 35

CNB ACTUEEL

Het kompas U kent het allemaal, een relatief eenvoudig instrument dat feilloos richting aangeeft. Het gebruik van een vorm van een kompas was al ver voor de jaartelling bekend bij de Chinezen. Inmiddels is het op allerlei manieren al geïntegreerd in veel producten. Tekst: Frans van der Geer Fotografie: René Faas

D

e technieken zijn met name de laatste 20 jaar sterk verfijnd en het gebruik van bijvoorbeeld een Tom Tom is gemeengoed geworden. Stappen we in de auto, dan zetten we het navigatiesysteem aan. We constateren dat navigatiesystemen een onderdeel van ons leven zijn geworden en ook niet meer zijn weg te denken. In de landen tuinbouw is het tegenwoordig al een veel voorkomend fenomeen dat er op tractoren navigatiesystemen zijn ingebouwd. Als er mest uitgereden wordt, dan vindt de registratie van de percelen waarop dit gebeurt via satellieten plaats.

DOEL EN RICHTING KIEZEN Persoonlijk ben ik helemaal weg van techniek en heb me daar ook altijd voor geïnteresseerd. Bij de introductie van de eerste personal computer ben ik die gaan gebruiken en ik zou

er ook niet meer buiten kunnen. Wat zou het mooi zijn als we bijvoorbeeld bij het leiden van een bedrijf ook over een dergelijk navigatie-instrument zouden kunnen beschikken. Een vorm van een kompas dat ons de goede richting aangeeft nadat we ons doel bepaald hebben. Natuurlijk zijn er al veel hulpmiddelen die ons ten dienste staan om te kunnen berekenen wat wel en wat niet lonend zal zijn maar de uitkomst hangt in dat geval toch ook af van wat je er als parameters instopt. Ik vrees dat het runnen van een bedrijf toch gewoon mensenwerk zal blijven. Gebruikmaken van de juiste hulpmiddelen maar daarbij vooral je gezonde verstand blijven gebruiken. Natuurlijk is de uitkomst niet gegarandeerd. Zeker in de agrarische sector ben je afhankelijk van heel veel factoren en niet in de laatste plaats de natuur.

DECEMBERMAAND In deze maand worden veel werkzaamheden afgerond om klaar te zijn voor de winter. De decembermaand is een maand met een aan-

tal traditionele huiselijke festiviteiten zoals Sinterklaas, Kerstmis en Oudjaar. Een maand met voor veel mensen wat extra vrije dagen en waarin er nadrukkelijker wat meer aandacht voor gezin en familie is. Ook wordt er teruggeblikt en worden er vaak in deze maand plannen gesmeed voor het komende jaar. Vaak moeten er in de maand december nog veel werkzaamheden maar ook zaken worden afgewerkt. Wij merken bij de makelaardij dat er relatief veel relaties zijn die in de maand december nog transacties afgerond willen hebben. Dat geldt zeker dit jaar.

PLANNEN MAKEN Zoals gezegd worden er relatief veel plannen voor het nieuwe jaar in december gemaakt. Er worden keuzes gemaakt over wel of niet bijbouwen van een schuur of van een kas. Gaan we grond bijkopen of gaan we juist afslanken. Moeten er nieuwe machines bijkomen. Moeten we het bedrijf reorganiseren, kiezen we een andere richting? Over al dat soort vragen wordt gedacht en is een antwoord nodig. Die beslissing kun je niet altijd in je eentje nemen en daar heb je vaak advies bij nodig. Als wij als team van CNB-Makelaardij bv (Wim, Bas, Frans en Sandra) daarbij een rol kunnen spelen dan zijn wij u graag van dienst. Wij wensen u allen bijzonder fijne en sfeervolle maar vooral inspirerende feestdagen en een gezond 2014.

Het team van CNB-Makelaardij bv met v.ln.r. Sandra Bouckaert, Bas Scholten, Frans van der Geer en Wim Zandwijk 36 • BLOEMBOLLENVISIE • 13 december 2013

BOLBLOEMENNIEUWS

Bald ist Weihnachten Een veertiendaagse rubriek met nieuwtjes van het bolbloemenfront. Tekst: Piet Kralt hoofdredacteur FloraHolland Magazine Fotografie: René Faas

D

e Duitstalige kop boven mijn bijdrage van deze week doet me terugdenken aan mijn jonge jaren. Lang geleden, toen ik jonger, mooier en slanker was, ben ik een aantal jaren lijnrijder geweest. Ik reed op Duitsland, zoals ze dat in Rijnsburg zeggen. En in Duitsland waren ze tussen Allerheiligen en half december in afwachting van de Kerst. Dan kon je weer bloemen verkopen. Dan kwam er weer actie in de tent. Dus klonk het verwachtingsvol: Bald ist Weihnachten. Ik moest aan die woorden denken, toen ik van de week een amaryllisteler aan de telefoon had. Hij was mopperig. De prijzen van zijn product wilden maar niet echt aantrekken. Het zal toch niet zo zijn, dat het seizoen van mijn product zich straks tot de Kerstweek alleen beperkt. Wat hij niet zei, was wat ik er achteraan dacht: van een seizoen van een week kan geen schoorsteen roken. En toch is dat wat we steeds vaker zien. De wereld leeft steeds meer in extremen. Het is hout of goud. Bloemenprijzen - om het daar nu maar even bij te houden - schieten de lucht in vanwege Valentijnsdag, Russische Vrouwendag of Engelse Moederdag. “Maar”, zei

die Amsterdamse bloemist, die ik vorige week sprak, “hoe leg ik mijn klanten uit dat zijn rozen dubbel zo duur zijn omdat ze aan de andere kant van Europa een feestje hebben?”

EEN DRUKTE VAN BELANG Bald ist Weihnachten. Ik weet nog hoeveel stress die feestdrukte in de handel met zich meebracht. Wat nooit gebeurde, gebeurde dan. Lijnrijders reikten bestellijsten uit aan klanten om alvast inzicht te krijgen in wat er nodig was. Inkopen was een heksentoer, want het winteraanbod van toen was veel kleiner dan dat van nu, omdat er veel minder import was. Als het weer open was, kon je de klok erop gelijk zetten, dat de bloemen duur zouden worden. Met altijd het onprettige gevoel, dat het weer drie dagen voor Kerst kon omslaan en er een veel minder aantrekkelijke marktsituatie kon ontstaan. En of dat allemaal nog niet genoeg was, had je doorgaans ruimtegebrek in je vrachtwagen. Ook hier gold de wijsheid van die oude veilingbestuurder: je kunt geen huis bouwen voor een verjaardag. Maar ja, je klanten verwachtten wel, dat jij alle handel kon meenemen, die jij wou hebben. En als dat allemaal achter de rug was, was er nog een onzekerheid: zijn al mijn klanten in staat om te betalen. Want ook toen waren slechte risico’s in de sierteeltwereld al aan de orde van de dag. Ik denk, dat er voor de meeste handelsbedrijven sindsdien niet zo vreselijk veel veranderd is.

Ook nu moet er in korte tijd veel gebeuren. Wat wel veranderd is, is dat er zo veel aanbod voorhanden is, dat de kerstdrukte korter kan duren. De vraag is maar kort groter en handelaren kunnen het risico nemen om te wachten. Ook hier zie je dat het voorraadrisico steeds meer naar de producent verschuift.

KERSTDRUKTE OP KOMST Van kerstdrukte is in de veiling dan ook nog geen sprake. We zien al wel flinke omzetten in het directe kanaal, maar we zien ook, dat bijvoorbeeld de tulpen vanmorgen best aardig werden betaald. Dat geeft de burger moed. Wat je van de komende dagen mag verwachten? Koffiedikkijken is niet mijn sterkste punt. Als ik een voorspellende gave had gehad, was ik waarschijnlijk wel in de handel terecht gekomen. Aan het feit, dat mij dat niet is overkomen, mag u afleiden dat mijn voorspellend vermogen beperkt is. Toch, voor wat het waard is, mensen willen wel graag Kerst vieren en dat mag best een beetje mooi zijn. De crisis houdt meer mensen dan vroeger binnen de deur en dan ligt het voor de hand, dat ze het thuis een beetje mooi maken. Als dat klopt en we houden open weer (de veertiendaagse voorspelling ziet er nu goed uit, maar meestal klopt die niet) en als er dan nog wat dingen meezitten, dan zouden we best eens een goede Kerst kunnen krijgen voor bloemen en planten. In elk geval hoop ik dat vurig voor u. Bald ist Weihnachten.


SERVICE VERTEGENWOORDIGERS CNB NAAM Theo van Aanholt Erik Barnhoorn Paul van Bentem Leo van den Berg Dirk Bloothoofd Jan Boon Nick Broersen Adri van Dun Jurgen de Graaff Jan Gutter Martin Heemskerk Ron Hoogeveen Onno Immink Henk de Jong René Koordes Ted Kortekaas Arno Kroon Hein Lommerse Michel Longayroux Siebren Mantel René van Marrewijk Dick de Mooy Ard Mulder Frank Neuvel Henri Omta Rob Paarlberg Hans Pater Bas Scholten René Schrama Piet Takken Erwin Vriend Ed Walkier Ronald Walkier Richard Walkier Dick de Wit Hawikjo Wijnands Wim Zandwijk Rien van Zuilekom Piet Zoutenbier

TELEFOON CNB TELEFOON PRIVÉ 0252-431103 0224-593075 0252-431286 0252-431383 0252-431413 0223-523873 0252-431284 0223-769067 0252-431162 0252-431303 0252-431296 0527-271970 0252-431240 0252-431255 0252-431256 0252-431214 0252-431305 0252-416877 0252-431393 0252-340660 0252-431390 0252-431137 0252-431257 0223-641002 0252-431174 0252-344409 0252-431381 0228-323023 0252-431259 0252-431304 0252-431361 071-4023313 0318-514812 0252-431363 0252-431274 0224-291535 0252-431362 072-5150250 0252-431224 0252-431325 0223-534820 0252-431249 023-5716372 0252-431298 0527-203365 0252-431367 0228-314981 0252-431306 0252-431273 0252-411191 0252-431216 0252-431368 0228-513590 0252-431171 071-3621591 0252-431179 0252-532228 0252-431261 071-3619142 0252-431345 071-3611104


FAX PRIVÉ 0224-591522 0252-431465 0252-377932 0223-523782 0223-769068

0527-271970 0252-431254 0252-431277 0252-419505 0252-431164 0223-645299 0252-520968 0228-323024

071-4028342 0318-514819

072-5153193 0252-413842 0223-534822 0527-201822 0228-316869 0252-431167 0252-419748 0252-431164 0228-521620 071-3621592 0252-532155 0252-431410

MOBIEL 06-53174195 06-22524987 06-53755312 06-53718254 06-53293161 06-22485266 06-12296820 06-20019369 06-53518289 06-51209462 06-20669208 06-53390229 06-53750126 06-22468536 06-20611028 06-51145809 06-53160204 06-53842830 06-53356450 06-53690252 06-12886803 06-51587419 06-30669654 06-53268760 06-51588053 06-53929136 06-53299617 06-22236845 06-53390228 06-53174194 06-53396784 06-53439349 06-53700630 06-22999229 06-53866219 06-22377259 06-53644594 06-30669934 06-20397884

E-MAIL [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

SPECIALISME/GEBIED gladiolen Noord.Zandgebied, de Zuid, broeitulpen muscari bijzondere bolgewassen en tulpen lelies tulpen calla’s Flevoland lelies lelies lelies vaste planten daghandel vaste planten dahlia’s, calla’s lelies, tulpen narcis, tulp, bijz.bolgew. en bol op pot daghandel narcissen en bijz. bolgew. West-Friesland lelies calla’s Rijnsburg e.o. vaste planten, boomkwekerij West-Friesland daghandel lelies narc., tulp, bijz.bolg., hyac., bol op pot daghandel irissen hyacinten en bol op pot vaste planten gladiolen, tulpen NOP lelies daghandel daghandel en veilinginkoper dahlia’s, calla’s West-Friesland daghandel hyacinten vaste planten daghandel lelies

IN EN VERKOOPBUREAU NAAM Paul Peters Marcel Nijssen Hans Ruigrok Sjaak van Ruiten

FUNCTIE Salesmanager Kwekersverenigingen Reclames&Geschillen, Veilingen Reclames&Geschillen

TELEFOON CNB 0252-431493 0252-431343 0252-431129 0252-431123

MOBIEL 06-20411035 06-10311972 06-22975731 06-51312197

E-MAIL [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

TELEFOON CNB 0252-431200 0252-431200

FAX 0252-431126 0252-431126

E-MAIL [email protected]

TELEFOON CNB 0252-431431 0252-431129 0252-431273

MOBIEL 06-10442803 06-22975731 06-53700630

E-MAIL [email protected] [email protected] [email protected]

TELEFOON CNB 0252-431306 0252-431273

MOBIEL 06-53439349 06-53700630

E-MAIL [email protected] [email protected]

FUNCTIE Commerciele binnendienst Salesmanager Hoofd Kwaliteitszorg

TELEFOON CNB 0228-530131 0228-530174 0228-530190

MOBIEL 06-23960145 06-53940502


FUNCTIE Teeltbegeleider Teeltbegeleider Teeltbegeleider

TELEFOON CNB 0228-530190 0228-530160 0252-431224

MOBIEL 06-53940502 06-44074093 06-53299617


TELEFOON 0252-431431 0228-530130 0224-590475

FAX 0252-431254 0228-517411 0224-593603

GEOPEND: 08.00-17.00 (kantoor vanaf 08.30) 08.00-17.00 (kantoor vanaf 08.00) Bezoek op afspraak

COMMERCIËLE ADMINISTRATIE openingstijden: 8.15 - 17.00 uur NAAM Algemeen CNB Online

FUNCTIE

GROENE EN MATERIALENVEILINGEN NAAM Jan Meijer Hans Ruigrok Ronald Walkier

FUNCTIE Veilingen Veilingen Veilinginkoper

AANBOD MATERIALEN ONLINE NAAM Ed Walkier Ronald Walkier

FUNCTIE

CNB KOEL EN PREPARATIEBEDRIJF NAAM Jos Duin Nico Hof

CNB KWALITEIT+ NAAM Nico Hof Robèr Laan Hans Pater

CNB VESTIGINGEN CNB CNB Koel- en Preparatiebedrijf CNB, Kantoor BolleNoord

ADRES Heereweg 347, 2161CA Lisse Veilingweg 1, 1611 BN Bovenkarspel Groteweg 9, 1756 CK ‘t Zand


GRONDBANK CNB MAKELAARDIJ T: 0252431360 F: 421394 MAKELAARDIJCNB.NL BAS SCHOLTEN 0622 23 68 45 B.SCHOLTENCNB.NL WIM ZANDWIJK 0653 64 45 94 W.ZANDWIJKCNB.NL F.G. V.D. GEER 0653 34 20 55 F.V.D.GEERCNB.NL AANBOD ANNA PAULOWNAtIBWFSTUVMQFOMBOE UVMQFO UFFMUTFJ[PFO BEUSICHEM BETUWEtIBMJDIUFLMFJ HSPOE VJUFSXBBSEFO

EJWFSTFUFFMUFO WBOBG IFEFOUPUJOPWFSMFH CRUQUIUS/ZWAANSHOEKtIB[BOE HSPOE EJWFSTFUFFMUFO WBOBGIFEFOUPUJO PWFSMFH DEN HELDERtIBFFSTUFLMBT[BOEHSPOE UVMQFO JSJTTFO OBSDJTTFOFOFWFOU;BOUFEF TDIJB WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH HAARLEMMERMEERtIB[BOEHSPOE DBMMBT EBIMJBT WBTUFQMBOUFO WBOBGNBBSU UPUJOPWFSMFH HILLEGOMtSS[BOEHSPOE EJWFSTF UFFMUFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH HILLEGOMtSS[BOEHSPOE EJWFSTF UFFMUFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH HILLEGOMtSS[BOEHSPOE EJWFSTFUFFM UFO EJSFDUCFTDIJLCBBS LIMMENt IB[BOEHSPOE EJWFSTFUFFMUFO EJSFDUCFTDIJLCBBSUPUJOPWFSMFH LISSEt IB[XBSUFHSPOE WBTUFQMBOUFO QJPFOFO WBOBGIFEFO WPPSNFFSEFSFKBSFO VOGELENZANGtIB[BOEHSPOE EJWFSTF UFFMUFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH NOORDWIJKtSS[BOEHSPOE EJWFS TFUFFMUFO WBOBGOBKBBSWPPSNFFSEF SFKBSFO NOORDWIJKtIB[BOEHSPOE ;BOUFEF TDIJBTPGEBIMJBT UFFMUTFJ[PFO NOORDWIJKtIB[BOEHSPOE EJWFSTFUFFM UFO UFFMUTFJ[PFO NOORDWIJKtN2[BOEHSPOE EJWFSTF UFFMUFO WBOBGIFEFOUNJOPWFSMFH NOORDWIJKERHOUTtSS[BOEHSPOE XPSUFMFO WFST HFFOBGEFLQFFO UFFMUTFJ[PFO NFEJPPLUPCFS NOORDWIJKERHOUTtSS[BOEHSPOE EJWFSTFUFFMUFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH NOORDWIJKERHOUTtSS[BOEHSPOE EJWFSTFUFFMUFO IFEFOUPUJOPWFSMFH NOORDWIJKERHOUTtSS[BOEHSPOE EJWFSTFUFFMUFO WBOBGIFEFOCFTDIJLCBBS NOORDWIJKERHOUTtDBN2[BOE HSPOE EJWFSTFUFFMUFO WBOBGIFEFOUPUJO PWFSMFH NOORDWIJKERHOUTtIB[BOEHSPOE OBSDJTTFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH NOORDWIJKERHOUTtSS[BOEHSPOE EJWFSTFUFFMUFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH 40 VISIE13 december 2013

NOORDWIJKERHOUTtSS[BOEHSPOE EBIMJBTPGCMPFNFO IFEFOUPUJOPWFSMFH REESERVEEN/HARDENBERGtIBBLLFS CPVXMBOEHSBTMBOE UVMQFOUFFMU WBOBGIFU OBKBBSCFTDIJLCBBS VIJFHUIZENtIB[BOEHSPOE EBIMJBTPG BOEFSF[PNFSUFFMU IFEFOUPUJOPWFSMFH VOORHOUTtSS[BOEHSPOE UVMQFOPG BOEFSFUFFMU IFEFOUPUBVHVTUVT VOORHOUTtSS[BOEHSPOE OBSDJTTFO PGUVMQFO UFFMUTFJ[PFO VOORHOUTtSS[BOEHSPOE UVMQFO UFFMUTFJ[PFO VOORHOUTtSS[BOEHSPOE OBSDJTTFO PGUVMQFO UFFMUTFJ[PFO VOORHOUTtSS[BOEMBOE UVMQFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH VOORHOUTtSS[BOEMBOE EJWFSTF WBOBGOPWFNCFSUPUJOPWFSMFH VOORHOUTtSS[BOEMBOE EJWFSTFUFFM UFO QFSJPEFKBBS WBOBGIFEFOUPUJOPWFS MFH VOORHOUTtSS[BOEMBOE WBTUFQMBO UFO CMPFNFO IFEFOWPPSNFFSEFSFKBSFO KASRUIMTE LISSEtN¤LBTSVJNUF BGEFMJOHFO EJWFSTFUFFMUFO WBOBGIFEFO LISSEtN¤CSPFJSVJNUF CPMCMPFNFO WBOBGIFEFOCFTDIJLCBBS LISSEtN¤LBTSVJNUF WPMMFHSPOE EJWFSTFUFFMUFO WBOBGIFEFOUPUEFDFNCFS 2014 LISSEtN¤LBTSVJNUFNFUTDIVVS EJWFSTFUFFMUFO WBOBGIFEFOCFTDIJLCBBS WERVERSHOOFtN¤CSPFJSVJNUFNFU TDIVVSFODFMMFO CSPFJFSJK WBOBGEJSFDUUPUJO PWFSMFH ZWAAGDIJKtN¤CSPFJSVJNUFNFU TDIVVSFODFMMFO CSPFJFSJK WBOBGJOPWFSMFH CELRUIMTE LISSEtN2LPFMDFM¡$ WPPSEJWFSTFQSP EVDUFO WBOBGIFEFOUPUEFDFNCFS HILLEGOMtN2LPFMWSJFTDFMMFO

EJWFSTFQSPEVDUFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFS MFH HILLEGOMtDFMMFOWPPSMFMJFLJTUFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH HILLEGOMtDFMMFOWPPSMFMJFLJTUFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH NOORDWIJKERHOUTtN2LPFMWSJFT DFM UPU¡$ EJWFSTFQSPEVDUFO WBOBGIFEFO UPUOPWFNCFS BEDRIJVEN LISSEtN2LBOUPPS LFVLFOFOUPJMFUFO PQTMBHSVJNUFPQEFCFHBOFHSPOE WBOBG IFEFO LISSEtN2CFESJKGTSVJNUF FOLFMFDFM MFO LBT SPMLBTTFOFOMBOE PPLJOHFEFFMUFO UFIVVS JOPWFSMFH

LISSEtN2CFESJKGTSVJNUF FWFOUVFFM NFUDFMSVJNUF WBOBGJOPWFSMFH NIEUW VENNEPtN2CFESJKGTSVJNUF IBM

WPPSTDIPOFPQTMBH WPPSNFFSEF SFKBSFO VRAAG ANDIJK FPLNtDBIB[BOEHSPOE UVMQFO UFFMUTFJ[PFO MEDEMBLIKLNtIB[BWFM[BOELMFJ HSPOE LPPM DBNBBSUUNFJOEOPWFN CFS BOLLENSTREEKtIB[BOEHSPOE XPSUF MFO WBOBGNFJUPUEFDFNCFS FWUBGEFL BOLLENSTREEKtIB[BOEHSPOE XPSUF MFO EFFMWSPFH EFFMWPPSBGEFL BOLLENSTREEKtIB[BOEHSPOE WBTUF QMBOUFO UFFMUTFJ[PFO BOLLENSTREEKtIB[BOEHSPOE ;BOUF EFTDIJB UFFMUTFJ[PFO BOLLENSTREEKtUPUIB[BOEHSPOE IZBDJOUFO UFFMUTFJ[PFO BOLLENSTREEKtIB[BOEHSPOE WBTUF QMBOUFO UFFMUTFJ[PFO BOLLENSTREEKtIB[BOEHSPOE WBTUF QMBOUFO UFFMUTFJ[PFO BOLLENSTREEK tDBIB[BOEHSPOE QJPF OFO WBOBGJOPWFSMFH HILLEGOM FPtIB[BOEHSPOE IZBDJO UFO UFFMUTFJ[PFO KOP VAN NOORD-HOLLAND tIB [BOEMBOE BBSEBQQFMFO UFFMUTFJ[PFO URSEMFPtIB[XBSUFHSPOEPGMJDIUF [BWFM QJPFOFO WBOBGIFEFOWPPSNFFSEF SFKBSFO VOORHOUTFPtIB[BOEHSPOE IZBDJO UFO UFFMUTFJ[PFO VENHUIZENFPtIBLMFJHSPOE CMPFN LPPM UFFMUTFJ[PFO ZIJPEtUPUIB[BOEHSPOE IZBDJOUFO UFFMUTFJ[PFO VRAAG KASRUIMTE NOORDWIJKERHOUT FPtN¤LBT SVJNUF POWFSXBSNE

TJFSUFFMUWFSEFMJOH NBYJNBBMKBBS NOORDWIJKERHOUT FPtN¤LBT SVJNUF POWFSXBSNE

QMBOUFOPQLXFFL WBO BGKBOVBSJWPPSNFFSEFSFKBSFO RIJNSBURG FPtN¤SPMLBT SS PQFOHSPOE EJWFSTF NFFSEFSFKBSFO RIJNSBURG/BOLLENSTREEKt N2LBTSVJNUF POWFSXBSNE TJFSHSBT BQSJM UNPLUPCFS VRAAG SCHUURRUIMTE VOORHOUT/LISSE FPtN¤TDIVVS SVJNUFNFULPFMDFMMFO MFMJFWFSXFSLJOH WPPS NFFSEFSFKBSFO WEILAND WESTELIJK ZUID HOLLANDtIBXFJ MBOE WFFUFFMU FFOPGNFFSEFSFKBSFO

VRAAG EN AANBOD

GEHEEL VRIJBLIJVEND

CNB BEMIDDELING CNB HYACINTENTEAM WIM ZANDWIJK

BAS SCHOLTEN

T: 0653644594 T: 0252431179 F: 0252431194 T: 0622236845 T: 0252431325

VOOR ALLE

HYACINTEN

2.500 4.000 800 3.000 4.000 500 1.000 4.500 1.200

KUNT U BIJ ONS TERECHT

Multiflora I, II en III.

Hyacint Rembrandt exclusief bij CNB RON HOOGEVEEN T: 0653390229 MAIL: R.HOOGEVEENCNB.NL

VASTE PLANTEN Vraag en aanbod VRAAG SNIJBLOEMEN, OOGST 2013-’14

Agapanthus blauw en wit, oude snijhoeken Paeonia kleur / soorten, oude snijhoeken AANBOD 2013

5.000 40.000 10.000 15.000 7.000 20.000 5.000

5.000 4.000 5.000 1.200 3.500 1.000 2.500 2.400 7.500 2.500

Achillea Parkers Variety 1e Aconitum arendsii 1e en 2e grootte Aconitum Blue Lagoon 1e Aconitum Blue Valley 1e Aconitum Blue Valley 2e Alchemilla mollis 1e Alchemilla robustica 1e Aster Ann Leys stekken/TC Astilbe op kleur 2-3, 4-op Astilbe Amerika 2-3, 4-op Astilbe Amethyst 4-op Astilbe Brautschleier 2-3, 4-op Astilbe Bumalda 4-op Astilbe Deutschland 2-3, 4-op Astilbe Diamant 2-3, 4-op Astilbe Elisabeth van Veen 4-op Astilbe Etna 4-op Astilbe Europa 2-3, 4-op Astilbe Erika 2-3, 4-op

10.000 5.000 150 m2 5.000 7.500 15.000 20.000 10.000 10.000 4.500 5.000 5.000 5.000 7.500 4.000 3.000 6.000 600 1.500 op aanvraag op aanvraag op aanvraag op aanvraag op aanvraag op aanvraag op aanvraag op aanvraag 1.500 2.000 5.000 2.000 150 mtr op aanvraag op aanvraag op aanvraag 2.000 4.000 2.000 8.000 5.000 1.500 1.500 600 2.000 4.500 750 500 1.000 5.000 5.000 5.000 4.000 5.000 op aanvraag

Astilbe Fanal 4-op Astilbe Gladstone 2-3, 4-op Astilbe Granat 4-op Astilbe Hennie Graafland 2-3, 4-op Astilbe Peach Blossom 4-op Astilbe Rheinland 4-op Astilbe Spinell 4-op Astilbe Weisse Gloria 4-op Astilbe Zuster Theresa 4-op andere soorten op aanvraag Astrantia Abbey Road ® 2e Astrantia Abbey Road ® 1e Chelone Oblique 3 jarige hoek Dicentra Luxeriant 2-3 Dicentra Luxeriant 4-op Dicentra spectabilis 1-2 neus Dicentra spectabilis 2-3 neus Dicentra spectabilis 3-5 neus Dicentra spectabilis 4-op neus Dicentra Alba 1-2 neus Dicentra Alba 2-3 neus Dicentra Alba 3-5 neus Dicentra Alba 4-op neus Dicentra Valentine® 1-2 neus Dicentra Valentine® 2-3 neus Dicentra Valentine® 4-op neus Epemedium rubrum 1e Eucomis Sparkling Burgundy 18-op Eucomis Octopus 12-op Gentiana Blue Magic® potteelt Gentiana Marsha® snij/potteelt Gentiana White Magic® potteelt Gentiana Purple Sensation® snij Gentiana Diva® nieuw snij Geranium Rozanne® vlg Geranium diverse soorten Helleborus niger 1-2 neus Heuchera diverse soorten vlg/TC Ligularia Britt Marie Crawford 1e Ligularia Britt Marie Crawford 2e Liriope Ingwersen 1e of P-9 Liriope Gold Banded 1e Lysimachia 2 jr. hoek Ophiopogon Niger 1e of P-9 Ophiopogon Minor 1e of P-9 Ophiopogon planiscapis tray 84 Paeonia Alba Plena 3-5 neus Paeonia Boule de Neige 2-3, 3-5 neus Paeonia Buckeye Bell 2-3, 3-5 neus Paeonia Coral Charm 1-2 neus Paeonia Coral Charm 2-3, 3-5 neus Paeonia Coral Sunset 3-5 neus Paeonia Duchesse de Nemours 2-3, 3-5 Paeonia Elsza Lundy 2-3, 3-5 neus Paeonia Festiva Maxima 2-3, 3-5 neus Paeonia Hanry Bockstoyce 2-3, 3-5 neus Paeonia Many Happens Return 2-3, 3-5 Paeonia Mothers Choice 2-3 neus Paeonia Primavere 2-3 neus Paeonia Red Charm 2-3 neus Paeonia Sarah Bernhard 1-2 neus Paeonia Shirley Temple 2-3, 3-5 neus Paeonia Sorbet 2-3 neus Paeonia wit 2-3 neus Papaver diverse soorten vlg

2.000 1.500 10.000 10.000 10.000 20.000 op aanvraag 1.000 7.500

Phlox Rembrandt 2 jr. ongedeeld Phlox Bright Eyes 2 jr. ongedeeld Phlox Bright Eyes 1e Phlox Rembrandt 1e Phlox Dusterlohe 1e Phlox gemengd 1e Solidago Strahlenkrone 2 jr. ongedeeld Tradescantia Perrines Pink 1e Tradescantia Sweet Kate 1e

VRAAG EN AANBOD

Fust: VHM kratten; VML kratten; Leliekratten

LAAT UW VASTE PLANTEN OP CONTRACT TELEN

o.a. Paeonia - Astilbe - Agapanthus Inlichtingen: Ron Hoogeveen CNBDAHLIATEAM RENÉ KOORDES

T: 0252431390 T: 0620611028 RICHARD WALKIER T: 0252431216 T: 0622999229 EMAIL: DAHLIATEAMCNB.NL VRIJBLIJVEND AANBOD DAHLIA’S OOGST 2013 1E GROOTTE

Akita Apache Blauw Arnhem Autumn Fairy Bantling Boy Scout Brindisii Colorfull Investment Diana’s Memory Diva Duet El Paso England’s Glory Excentrique Explosion Fangio Fernridge Painted Lady Fiorentina® Fire and Ice ® Floyd’s Heatwave Holland Festival Hy Impact Ilana’s Dream Jan van Schaffelaar Jeanne d’Arc Jowey Gipsy Jura Kelvin Floodlight Lilac Bull Little Beeswings Lovelife ® Lucky Stripes Maldiva Mambo Menorca

Mero Star Nagano Nita Nuit D’Ete Onesta Orange Nugget Painted Girl Painted Madam Park Record Paso Doble Penelope Petra’s Wedding Pink Magic ® Potluck Preference Purple Diamond Purple Haze Red Pygmy Rosella Sir Alf Ramsey Snoho Diana Soulman Soulmate Sunset Tropical Sunshine Superblack Tahiti Sunrise Thomas A Edison Verdi Viking White Onesta Wittem Wittemans Best Yellow Investment Yellow Sneezy


VRAAG EN AANBOD

CNB BEMIDDELING BLOEMBOLLENTEAM MICHEL LONGAYROUX DICK DE WIT JAN BOON

T: 0653356450 T: 0653866219 T: 0622485266

AANBOD 2013

5.000 kg

Blumex

5-10

AANBOD 2014

DICK DE MOOY ADRI VAN DUN

T: 0651587419 T: 0620019369

LEO V.D. BERG ONNO IMMINK

T: 0653718254 T: 0653750126

1.500kg

Timeless®

ong

7,50

4.000 kg

Crossfire®

4-11

5,00

5.000 kg

Tom Pouce®

0-11

3,00

3.000 kg

Doberman®

4-11

2,00

5.000 kg

Triple A®

ong

3,00

4.000 kg

Irene Parrot®

3-12

5,00

5.000 kg

Up Date®

ong

5,00

porties

Mascara®

5,00

4.000 kg

Morgana®

4-11

3,00

Rodeo Drive®

ong

10,00

4.000 kg

White Master®

ong

15.000 kg

First Class

5-10

1,60

2.000 kg

Blue Diamond

5-10

4.000 kg

Red Planet®

ong

4,00

15.000 kg

Escape

5-10

1,75

2.500 kg

Melrose®

5-10

4.000 kg

Robinho®

4-11

2,50

10.000 kg

Royal Virgin®

5-10

1,50

4.000 kg

Allicante®

4-11

2,00

2.000 kg

Smirnoff®

3-12

7,00

10.000 kg

Candy Prince®

5-10

1,50

5.000 kg

Aquilla®

5-11

2,00

10.000 kg

Grand Perfection®

5-10

1,25

4.000 kg

Belicia®

ong

4,00

VRAAG TULPEN 2014

3.000 kg

Renegade

5-11

3,00

5.000 kg

Cartouche®

5-11

2,00

10.000 kg

5.000 kg

Flash Point®

5-11

4,25

5.000 kg

Columbus®

5-11

5,00

5.000 kg

Silver Dollar

5-10

10.000 kg

Lalibella

ong

5.000 kg

Dynasty

500 kg 1.000 kg

1.000 kg

Carola

5-11

5.000 kg

Denmark®

5-11

5.000 kg

Jumbo Pink®

5-11

10.000 kg

Pallada

5-11

5-11

10.000 kg

Purple Prince

5-11

Milkshake®

ong

10.000 kg

Strong Gold

5-11

Time Out®

ong

10.000 kg

Strong Love

5-11

400 kg

Tresor®

ong

10.000 kg

Verandi

5-12

1.500 kg

Adore®

ong

9,00

Antarctica®

0-11

3,50

5.000 kg

Bourbon Street®

ong

4,00

1.000 kg

Bullit®

ong

18,00

2.500 kg

Circuit®

ong

5,00

1.500 kg

Expression®

ong

9,00

Russia

ong

15,00

2.500 kg

Strong Fire®

0-12

6,00

1.500 kg

Surrender®

ong

7,50

10.000 kg

500 kg

PIET TAKKEN

3,25

3,6 ha tulpenland, omgeving Bant 10 ha tarweland, omgeving Creil geschikt voor traditionele teelt, AM-vrij VRAAG CONTRACTTELERS

voor anemonen in Noordelijk Zandgebied Adore

T: 527203365 F: 201822 T: 0653174194

Carola Denmark Pallada Strong Gold Strong Love® Verandi White Prince Yellow Flight®

0-11 0-11 0-11 0-11 0-12 0-11 0-12 0-11


Crocosmia AANGEBODEN

VRAAG TULPEN OOGST 2014

10.000 kg 10.000 kg 10.000 kg 10.000 kg 10.000 kg 10.000 kg 5.000 kg 10.000 kg

AANBOD LAND

Net bedrijf dat tulpen en/of narcissen voor u op contract wil telen voor oogst 2014. 1,60 2,50

3,75

t0NHFWJOH+VMJBOBEPSQ

&

Montbretia Kwekerij Davelaar

t0QHPFE[BOEMBOE Inlichtingen: Arno Kroon 06-53160204

Verkoop: Hein Lommerse tel: 0252-431174

GEHEEL VRIJBLIJVEND

CNB BEMIDDELING CALLATEAM NICK BROERSEN RENÉ KOORDES

T: 0252431303 T: 0252431390

M: 0612 296 820 M: 0620 611 028

RENÉ VAN MARREWIJK RICHARD WALKIER

T: 0252431304 T: 0252431216

M: 0612 886 803 M: 0622 999 229

Calla ‘Paco’®

KLEUR:

Paars

BLAD:

Enkele spikkels

TOEPASSING:

Pot en snij

VEREDELAAR:

Sande B.V.

OMSCHRIJVING:

Zeer geschikt voor alle potmaten, zelfs de mini en kleine potten

[email protected] 13 december 2013VISIE 43

VRAAG EN AANBOD

™

Omphalodes ‘Blue Eyes’®

Omphalodes ‘Blue Eyes’® Engish General information Cultivar US .............................................. Group / Family ........................................ Genus .................................................. Trade Name ......................................... Foliage Height ..................................... Flower Height ...................................... Foliage Color ........................................ Flower Color ......................................... Unique characteristics ......................... Flowering period ................................. Perpetually flowering .......................... Fragrant ............................................... Habitat ................................................. Suitable uses ........................................ Hardiness zone ..................................... Immersion ............................................ Decidious .............................................. Dry sales ............................................... Plant breeders’ rights ........................... Available ..............................................

Omphalodes ‘Blue Eyes’® Nederlands Algemene informatie Cultivar NL ............................................ Soort ..................................................... Geslacht ................................................ Handelsnaam ....................................... Bladhoogte ........................................... Bloemhoogte ........................................ Bladkleur .............................................. Bloemkleur ........................................... Bijzonderheden .................................... Bloeiperiode ......................................... Doorbloeiend ........................................ Geurend ................................................ Standplaats .......................................... Gebruikerswaarde ................................ Winterhard ........................................... Spoelen ................................................. Bladverliezend ...................................... Droogverkoop ....................................... Kwekersrecht ........................................ Beschikbaar ..........................................

‘Blue Eyes®’ runnemarkii Omphalodes Navelwort 8’’ 8’’ Green/Grey Blue Big flowers April/May No No Half shade/Sun Border 5-9 Yes Yes Yes PPAF ™ 2013

‘Blue Eyes®’ runnemarkii Omphalodes 15-20 cm 15-20 cm Groen/Grijs Blauw Grootbloemig April/Mei Nee Nee Half schaduw/Zon Border Ja Ja Ja Ja PPAF ™ 2013

Inlichtingen/information: e-mail

Henk de Jong


[email protected]

CNB BEMIDDELING

HET CNB-LELIETEAM WENST U EEN GEZOND EN VOORSPOEDIG 2014

INLICHTINGEN: Dirk Bloothoofd Jurgen de Graaff Jan Gutter Martin Heemskerk Siebren Mantel Dick de Mooy Erwin Vriend

CNB

TEL. PRIVÉ

FAXNR.

MOBIEL

E-MAIL

0252-431284 0252-431240 0252-431255 0252-431256 0252-431259 0252-431361 0252-431367

0223-769067

0223-769068

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

TELEFONISCHE VERKOOP: CNB Henri Omta Piet Zoutenbier

0252-431274 0252-431345

071-4023313 0228-314981

071-4028342 0228-316869

06-53 293161 06-53 518289 06-51 209462 06-20669208 06-53 690252 06-51 587419 06-53 396784

TEL. PRIVÉ

FAXNR.

MOBIEL

E-MAIL

0224-291965 071-3611104

0252-431176 0252-431410

06-51 588053 06-20 397884

[email protected] [email protected]

0252-431254


LAATSTE NIEUWS

Tekst: Redactie BloembollenVisie

Foto: René Faas

Lentetuin Breezand 2014 goes Down Under

Floratuin catalogus 2014 JULIANADORP - Het bestuur van de Floratuin biedt belangstellenden ook volgend jaar weer de mogelijkheid om een advertentie te plaatsen in de Floratuin-catalogus dan wel ruimte te kopen voor cultivarfoto’s in deze gids. De Floratuin is een showtuin voor bloembolgewassen waar vooral nieuwe maar ook bestaande rassen staan opgeplant. De tuin biedt zowel kwekers als exporteurs de mogelijkheid zich op de hoogte te stellen van het assortiment dat voorhanden is. De ervaring uit voorgaande jaren leert dat er een duidelijke behoefte is bij kwekers om hun producten te etaleren en bij potentiële kopers om de bloeiende producten te aanschouwen. De Floratuin-catalogus is daarbij een belangrijke schakel en zal met één van de edities van BloembollenVisie in maart 2014 worden verzonden naar zo’n 3.500 adressen. Voor vragen kunt u contact opnemen met de leden van het CNB Florateam. De uiterlijke inleverdatum is 31 januari 2014. Het correspondentieadres is [email protected].

BREEZAND - De Lentetuin Breezand belooft ook dit jaar weer een waar spektakel te worden. Van 27 februari tot en met 3 maart 2014 staan duizenden tulpen, narcissen, krokussen, hyacinten, Zantedeschia en andere bijzondere bolgewassen in een warm oord, want ‘De Lentetuin goes Down Under!’ Zoals ieder jaar wordt het ZAP-complex in Breezand omgetoverd tot een voorjaarsspektakel. Vijf dagen lang genieten ruim 20.000 bezoekers van de mooiste tulpen, narcissen, krokussen, hyacinten, calla’s, lelies en andere bijzondere bolgewassen. Nergens is de variëteit aan bolbloemen zó groot. Ruim veertig kwekers brengen het voorjaar tot leven en bieden de bezoeker een zee aan inspiratie met prachtige bloemstukken en fraaie decoraties. De Voorjaarsbeurs maakt het evenement compleet. Dit jaar maakt Martin Elling zijn debuut als arrangeur. Met zo’n thema als openingsnummer kunnen bezoekers veel verwachten, zoals het bekende kangoeroebord, de flying doctors, de grote Ayers Rock en niet te vergeten het Opera house.

Nieuwjaarslunch bij CNB LISSE - Op donderdag 2 januari organiseert CNB voor medewerkers en klanten tussen 12.00 en 13.00 uur een nieuwsjaarslunch. Het betreft een buffet in de vorm van een broodmaaltijd met salades en soep. Een beetje warm en een beetje koud dus en bedoeld om het nieuwe jaar op een leuke, informele manier met collega’s en klanten te beginnen. De nieuwjaarslunch neemt de plaats in van het nieuwjaarsontbijt dat CNB al jaren organiseert voor de medewerkers op de eerste werkdag van het nieuwe jaar. Het leek CNB een goed idee om dit aan te passen en de klanten deel te laten uitmaken van deze traditie in de vorm van een lunch. Aanmelden is niet nodig, maar het is wel zaak om tijdig aanwezig te zijn in het CNB-handelscentrum, want op is op.

Jan Pennings voorzitter RHS Bulb Committee

Inloopdag Innoventis BREEZAND - Onderzoekscentrum Innoventis te Breezand houdt op maandag 23 december in samenwerking met Van Gent van der Meer Nuyens bv een inloopdag waar de resultaten van onderzoeken in lelies en gladiolen van oogst 2013 getoond worden. Daarnaast laten 2 stagiaires van het Clusius College uit Hoorn de afbroeiresultaten van de bemestingsproeven van 2012 in lelies zien. Zij hebben zich gericht op PlAMV en bemesting. Aansluitend houdt Renate Ellens, onderzoeker moleculaire biologie bij H.L.B. een lezing over de resultaten van PCR-getoetste watermonsters uit binnen- en buitenland. Tevens geeft zij een uiteenzetting van de PCR van leliebollen-monsters: van bol tot uitslag. Het is mogelijk deze bijeenkomst mee te laten tellen voor licentieverlenging. Hiervoor dient men de spuitlicentie mee te nemen en om 10.00 uur aanwezig te zijn voor de lezing. Er wordt gezorgd voor een lunch in kerststijl! Belangstellenden zijn van harte welkom bij Onderzoekscentrum Innoventis op 23 december a.s. tussen 9.30 en 15.00 uur aan de Zandvaart 5 in Breezand. 46 VISIE13 december 2013

Foto: PR

LONDEN - De Royal Horticultural Society in Londen heeft Jan Pennings uit Breezand benoemd tot voorzitter van de Bulb Committee. De RHS heeft eerder dit jaar een aantal bloembollencommissies samengevoegd tot de Bulb Committee. Een van de in Nederland meest bekende committees was de Daffodil and Tulip Committee. In het verleden maakten vaker Nederlanders uit van dat committee, zoals Wim Lemmers en Mattheus Zandbergen. Het nieuwe committee zal zich gaan richten op een breed scala aan bolgewassen. Naast tulp en narcis zal dat in ieder geval lelie, dahlia en hyacint zijn.

Remarkable tulp geplant voor het Vredespaleis DEN HAAG - Begin december is de Remarkable-tulp voor het Vredespaleis geplant, hét symbool van vrede en recht van de stad Den Haag. Burgemeester Van Aartsen van Den Haag en secretaris-generaal Jones-Bos van het ministerie van Buitenlandse Zaken hadden de eer om de tulp te planten ter gelegenheid van de grootste top die ooit in Nederland wordt gehouden, de Nuclear Security Summit (NSS). Buitenlandse Zaken biedt de speciale tulp aan als decoratie voor de stad en het gebied rondom het World Forum. Tijdens de top zullen bakken met Remarkable-tulpen van Jac.Uittenbogaard & Zonen de stad Den Haag sieren. Bij de opening van de Keukenhof, vlak voor de top, wordt de tulp officieel gedoopt. De Nuclear Security Summit wordt 24 en 25 maart 2014 gehouden in het World Forum in Den Haag. Er worden 58 wereldleiders verwacht, samen met 5.000 delegatieleden en 3.000 journalisten. Doel van de top is het voorkomen van nucleair terrorisme wereldwijd.

ACTUEEL

De Vaktentoonstelling bloembollen, als alternatief voor het HFF, gaat definitief door. Van 20 tot en met 23 februari zullen in de kassen van Proeftuin Zwaagdijk over een oppervlakte van ruim 2000 m2 een groot aantal bloemen en machines hun opwachting maken, met daaromheen de proeven van Proeftuin Zwaagdijk. Verder komen er een tweetal vakavonden op de donderdag en vrijdag. Tekst: Wim Ciggaar Archieffoto: René Faas

E

en werkgroep, bestaande uit Gerard Reus (voorzitter en woordvoerder), Pieter Duin (Proeftuin Zwaagdijk), Ilona Hessels-Vroling (secretariaat), Willem Boon (inzender en mede-initiatiefnemer) en Peter Laan, heeft de afgelopen maanden in stilte gewerkt aan de verdere uitbouw van het initiatief, dat vlak voor de rooitijd gelanceerd werd. Dat gebeurde pas nadat eerst geïnventariseerd was hoe groot de draagkracht onder de inzenders van het HFF daadwerkelijk zou zijn. Toen bleek dat die score ruim 90 procent bedroeg werd besloten door te gaan en een geschikte locatie te zoeken.

MARKTBROEI Die vond de werkgroep al gauw bij Proeftuin Zwaagdijk, waar men over ruim 2000 m2 kan beschikken voor de bloemen en een Agribeurs met stands van innovatieve bedrijven binnen de bloembollensector. De werkgroep was blij verrast over het aantal aanmeldingen voor de Agribeurs, die nu helemaal is volgeboekt. Daarnaast staan in de kassen om de beurs heen de proeven van Proeftuin Zwaagdijk die tijdens de show eveneens te bezichtigen zijn. Gerard Reus: “Het is een vaktentoonstelling die bedoeld is voor het gehele bloembollenvak. De basis van de show is de marktbroei die gesitueerd wordt in de ruimte waar de marktbroei van Proeftuin Zwaagdijk altijd stond en in de hal achter de kantoren.

In deze hal van Proeftuin Zwaagdijk zal een deel van de marktbroeishow te zien zijn. Aan kistengeld betalen de inzenders hetzelfde als bij het HFF

Vaktentoonstelling bloembollen een feit Deze twee showruimten worden met elkaar verbonden door een ontmoetingsplein waar ook de stands van Hobaho en CNB gesitueerd zijn alsmede FloraHolland met langs de zijkanten de Agribeurs.” Pieter Duin aanvullend: “In de twee marktbroeishowruimten komen lange tafels met marktbroei in een setting zoals men die van Proeftuin Zwaagdijk gewend is met langs de zijkant een tribuneopstelling met potten showtulpen, steekwerk en arrangementen. In het midden komt een Trade Fair waar broeiers aan handel en export hun (nieuwe) assortiment veilklaar gemaakt kunnen presenteren. Voor de inrichting van de beurs hebben we overigens een beroep mogen doen op Lydia Boots en Esther Duin die het ontwerp gemaakt hebben.”

VAKGEBEUREN Dat de Trade Fair vergelijkbaar is met die van FloraHolland in Aalsmeer is volgens Gerard Reus, tevens voorzitter van de Productcommissie Tulp van de bloemenveiling, geen toeval. “Voor tulpen komt de Trade Fair in Aalsmeer voor het mooie namelijk te vroeg. Dat is jammer. Vandaar, dat wij het nu opgepakt hebben en ook de bloemenexport en retail zullen uitnodigen om de show te komen bezichtigen. We hopen daarmee een compleet vakgebeuren te kunnen bieden. De nadruk ligt op de donderdag en vrijdag. Dat zijn de vakdagen en de show is dan alleen toegankelijk voor vak-

genoten. Het moet een gezellig, laagdrempelig gebeuren worden met volop gelegenheid om te netwerken. Op de zaterdag en zondag zijn naast vakgenoten ook hun gezinsleden en medewerkers van harte welkom.”

VAKAVONDEN Voor de donderdag- en vrijdag staan tevens een tweetal vakavonden gepland. Pieter Duin: “Die zijn op voorinschrijving toegankelijk en beginnen om plm. vijf uur ’s middags, inclusief buffet/maaltijd. Op de donderdag vindt aansluitend een gezamenlijke presentatie plaats van CNB en Hobaho, gevolgd door een spreker die dieper zal ingaan op de nieuwe media en de mogelijkheden die deze te bieden hebben om nog beter met de klant in contact te komen. De vrijdag kent een door Flynth/Rabobank te verzorgen programma, alsmede een nog nader bekend te maken spreker.”Voor Gerard Reus staat vast, dat met deze opzet het doel dat de initiatiefnemers voor ogen hebben bereikt wordt. “Het doel is om de informatie die ze elk jaar nodig hebben voor de vakgenoten niet verloren te laten gaan. Soortenkennis en informatie-uitwisseling is voor zowel kweker als broeier en handelaar erg belangrijk. Dit is zo’n breed opgezette vakshow dat je weer voor het hele jaar geïnformeerd bent. Wij willen een vaktentoonstelling zijn voor het product, zoals de Mechanisatietentoonstelling dat is voor de machines en materialen.” 13 december 2013 • BLOEMBOLLENVISIE • 47

Akervoorderlaan 2 - 2161 DS Lisse - telefoon 0252-211114* - fax 0252-211115

Wij wensen al onze relaties een heel fijn Kerstfeest en een gelukkig 2014 www.kistenfabriek.nl

[email protected]

De snelle potgrondlijn www. egmondpotgrond.nl t. 020 4110386

potgrond

Het team van

wenst al haar lezers en relaties

Prettige Kerstdagen en een Gelukkig Nieuwjaar

Fijne feestdagen en graag tot ziens in 2014! t Marktkennis t Product- en assortimentskennis t Kwaliteitsbegeleiding t Betalingszekerheid t Ondersteuning bij reclames en geschillen t Marketing en promotie van uw product t Toegang tot de juiste zakelijke netwerken t De beste verkooppositie Neem voor meer informatie vrijblijvend contact met ons op.

Heereweg 347 2161 CA Lisse Tel. +31 (0)252 43 14 31

cnb.nl

OOGST

LELIEOOGST

‘Perceelskeuze steeds belangrijker’ Seizoenen herhalen zich zelden op dezelfde wijze, maar het lelieoogstseizoen 2013 lijkt toch verdacht veel op dat van vorig jaar. Toen door de vele regenval een moeizame rooitijd, ook dit jaar bezorgde Pluvius het rooien van de LA’s en de eerste Oriëntals het nodige ongemak. De opbrengsten zijn als ‘normaal’ te karakteriseren, met wellicht iets minder grote maten. Tekst: Gerrit Wildenbeest Fotografie: René Faas

A

ls we begin december Kees Burger, voorzitter van de KAVB-productgroep Lelie, en firmant van de firma Burger (vestigingen in Valkkoog en Espel) spreken, zijn de LA’s er wel merendeels uit, maar het algemene beeld bij hem en bij collegatelers is dat het rooien met horten en stoten is gegaan. “Normaal rooi je in de Noordoostpolder 2 hectare per dag, nu ging het op de nattere percelen soms de helft langzamer.” Zelf konden ze toch nog wel aardig doorrooien omdat ze in het algemeen op de lichtere percelen zitten en werken met een relatief licht machinepark. Kees ziet niet zoveel voordelen van het rooien met rupsen, want dan wordt de afvoer van het land - de kieper – al gauw de zwakke schakel. In een jaar als dit en het vorig jaar blijkt weer eens hoezeer de perceelskeuze het rooien beïnvloedt. “Hoe het perceel is klaargemaakt, de voor-

vrucht, het is allemaal belangrijk. Het hangt soms van de kleinste dingen af. Vorig jaar is het bieten rooien onder slechte weersomstandigheden gebeurd. Teel je nu op zo’n perceel lelies, dan is de grond verdicht en rooit het lastig. Maar had je graan of gras als voorvrucht, dan gaat het een stuk beter. En het scheelt natuurlijk ook of je direct na het planten een klap water hebt gehad.”

‘Zolang het niet gaat vriezen zijn wij tevreden’ Regionaal zijn er uiteraard ook grote verschillen. Zelf telen ze ook een deel van hun areaal in Brabant, waar op de grofzandige zandgronden altijd wel kan worden gerooid. Hun contractteler aldaar teelt voor meerdere contracttelers in totaal ruim honderd hectare, waarvan hij er begin december inmiddels 80 hectare gerooid

Impressies van de verwerking bij de firma Burger, vestiging Espel 50 • BLOEMBOLLENVISIE • 13 december 2013

heeft. Het areaal Oriëntals van Burger aldaar wordt vanaf 5 december als laatste gerooid; de eerste week van december staat nog in het teken van de verwerking van de LA’s; voor het rooien van de tweejarige Oriëntals in Frankrijk worden begin december de voorbereidingen getroffen. Met naar schatting een dag of tien rooibare dagen na Sinterklaas, zullen al met al de laatste Oriëntals er wel rond 20 december uit zijn. De Poolse medewerkers in de schuur kunnen dan naar huis om Kerst te vieren, waarna in januari nog een drietal weken nodig is voor de verwerking. De bollen bestemd voor de export zijn het eerst aan de beurt, de late Oriëntals voor eigen gebruik vanaf half januari, mede gezien hun voorkeur voor een goed afgerijpt product,

NORMALE OPBRENGSTEN Kees Burger stelt dat bij hen het koude voorjaar weinig gevolgen heeft gehad voor de opbrengsten. “Je kon goed op tijd planten, waardoor het gewas tijdens de kou in mei goed boven de grond stond. Ach, je hebt elk jaar wel een periode van stilstand, nu was dat in mei en juni. Maar later was het mooi weer met 20-25 graden Celsius. Telers die laat hebben geplant, hebben denk ik wel meer groeivertraging opgelopen.” Op één perceel vielen de opbrengsten wel tegen, omdat er beregend is met te zout water. Vorig jaar waren de LA’s er 1 december uit, dit jaar 28 november, dus is het bij de firma Burger eigenlijk toch nog vlot gegaan. “Er vielen wel rooidagen uit, maar op de dagen dat we konden rooien, rooiden we vlotter, waarbij we dan wel dagen maakten van zes uur ’s ochtends tot

negen uur ’s avonds.” Juist doordat er niet zo snel werd gerooid - “we hebben onze Polen zelfs een paar dagen maar huis gestuurd” - zijn er goed afgerijpte bollen geoogst. “We pakten geen onrijp product, wat nog wel eens voorkomt als je voor de voet weg kunt door rooien.” Rijpe bollen betekent weinig stelen, wat bevorderlijk is voor een vlotte verwerking. “We hadden weinig voorraad, altijd lege cellen over. Een dag voor de droogwand en dan over de pluislijn,dat was het.” Over de handel meldt Kees dat het sortiment dat wordt geteeld binnen kwekersvereniging Bloems vrijwel geheel is voorverkocht tegen op zich wel renderende prijzen. Maar over het geheel genomen liggen de bollenprijzen dit jaar op een niveau, dat voor de kweker te weinig marge oplevert, zelfs voor soorten binnen een kwekersgroep, “De gemiddelde prijs is gewoon niet goed genoeg en is vanaf vorig jaar met 1 tot 1,5 cent per bol gedaald. Dat is onvoldoende om met een goed rendement te telen.” Daarbij komt dat de teelt door het PlAMV-verhaal duurder is geworden: er moet meer geschubd worden, plant-

goed van sommige soorten moet eerder weg worden gegooid. Hopen op nieuwe markten of krimpen zijn mogelijke uitwegen. In het nabije verleden konden nieuwe markten als Japan en later Rusland en China de uitbreidingen vaak opvangen, maar nu ziet Burger niet zo gauw een soortgelijke ster aan het firmament verschijnen of het zou misschien India moeten zijn. Wat de telers zelf in de hand hebben is – het is al vaker gezegd – marktgericht telen, wat in de huidige situatie betekent: krimpen. “Wij zelf gaan dat zeker doen.”

VERGELIJKBAAR Dick Schoon BV Bloembollenkwekerij (Callandsoog) teelt circa 40 hectare lelies in de groepen Oriëntals (onder andere ‘Lake Michigan’, ‘Montezuma’, ‘Pathos’, ‘Pink Marmara’, ‘Siberia’, ‘Viviana’, ‘Siberia’, ‘Sapporo’) LA’s (‘Navarin’, ‘Brindisi’, ‘Indian Summerset’) en OT (‘Palazzo’, ‘Pinnacle’, ‘Relevation’, ‘Robina’, ‘Zambesi’), totaal ongeveer achttien cultivars. De huidige eigenaar Geert Schoon is de derde generatie in het bedrijf, dat is opgericht door Arie Schoon en verder is uitgebouwd door Geert’s vader Arie. Als we Geert begin december spreken, zijn de LA’s er ruimschoots uit en is de Oriëntal/OT-oogst al volop aan de gang. “We zijn 25 oktober begonnen met het rooien van de LA’s en hopen voor de kerst de laatste Oriëntals eruit te hebben”, vertelt Geert. Hij noemt het rooiseizoen aardig te vergelijken met vorig jaar al is het nu natter waardoor de rooiomstandigheden zwaarder zijn. De opbrengsten zijn normaal, dat geldt ook voor

de kwaliteit. Zijn conclusie: “Zolang het niet gaat vriezen, zijn wij tevreden.”

LATER CNB-vertegenwoordiger Jurgen de Graaff heeft het idee dat er in de LA’s minder grote maten zijn, wat te maken kan hebben met het koude voorjaar en warme zomer. “De oogst is vaak soorten regioafhankelijk.” Het grootste areaal LA’s staat zoals bekend in de Noordoostpolder, waar het rooien behoorlijk last heeft gehad van de nattigheid. “De meeste LA’s zijn nu (begin december) wel gerooid; men is nu nog deels aan het afleveren.” Begin december is het rooien van de Oriëntals en de OT’s in volle gang, maar ook hier lijkt het erop dat er minder dikke bollen zullen zijn (maat 18-20). Al met al zal er sprake zijn van een gewone oogst. Op het moment van ons gesprek – maandag 2 december – is het een heldere, koude dag, goed lelieweer dus. Als deze lijn zich voortzet en er niet te veel water bij komt kan er de komende tijd goed doorgerooid worden, maar sommige telers zullen toch moeite hebben om voor de kerst de Oriëntals en OT’s verwerkt te krijgen. “De oogst is later, het gewas rijpt langzamer af. Het product moet wel afgerijpt zijn op moment van oogsten, als je te onrijp rooit moet je meer stelen trekken waardoor de verwerking meer tijd kost, met eventueel nadelige kwaliteitsgevolgen in het traject dat de bollen daarna doorlopen.” Wat de handel betreft zijn de gevraagde, goede soorten veelal goed voorverkocht. Naar deze soorten blijft er vraag bestaan. Helaas zijn de overschotten van de minder gewilde soorten veel moeilijker aan een baas te helpen.

Resumé De LA- en Aziatenoogst is door de natte novembermaand met horten en stoten verlopen, zonder dat er zich echt grote problemen hebben voor gedaan. Een goede perceelskeuze wordt een steeds belangrijker factor. Inmiddels is de Oriëntaloogst in volle gang. In alle gevallen lijkt er sprake te zijn van een gewone oogst met wellicht iets minder grote maten.


BRANCHENIEUWS

‘Met PLM wordt het werken gemakkelijker’ Om het jaar gezellig af te sluiten, heeft Wijnker Mechanisatie bv in Breezand een eindejaarsshow op 30 en 31 december. Nieuwigheden zijn hier te bewonderen onder het genot van een lekker hapje en drankje. Jan Wijnker: ‘Het is goed om klanten te spreken in zo’n setting. Je hoort dan ook hoe het seizoen bij je klanten verloopt.’ Tekst en fotografie: Lilian Braakman

B

ij Wijnker Mechanisatie wordt het een drukke bedoening op de laatste twee dagen van het jaar. Met de eindejaarsshow in het vooruitzicht zijn de voorbereidingen al getroffen. Jan Wijnker vindt het belangrijk om juist open dagen aan het einde van het jaar te houden. “Vroeger hadden veel bedrijven een eindejaarsshow. Dat was altijd heel gezellig en de sfeer was goed. Omdat wij niet op de Mechanisatiebeurs staan met een eigen stand leek het ons een goed idee om elke twee jaar een eindejaarsshow te organiseren. Twee jaar terug hielden we het voor het eerst en dat beviel goed. Belangrijk vind ik dat je hoort van kwekers wat er zoal op de bedrijven speelt en hoe het seizoen is verlopen. Iedereen is wel-

De eindejaarsshow van Wijnker Mechanisatie bv wordt gehouden op 30 en 31 december. Op beide dagen zijn alle geïnteresseerden welkom aan de J.C. de Leeuwweg 26 te Breezand.

Jan Wijnker 52 • BLOEMBOLLENVISIE • 13 december 2013

kom. Klanten en niet klanten, maar ook particulieren.” Het aanbod nieuwigheden omvat dit jaar een aardige collectie. Klapstuk van de show is een New Holland T6-trekker met Auto Command (vario). Voor alle geïnteresseerden in heftrucks is de nieuwe Toyota Traigo 80 te zien. Omdat Wijnker vanaf 1 december dealer is geworden van Hitachi tuingereedschap, zal er ook een flink aanbod elektrisch gereedschap geshowd worden.

TELLEN Het bedrijf zelf staat ook niet stil. Zo is Jan bezig met de reeds bestaande Tel-O-Scope van Cremer voor op plantmachines. Deze machine telt het aantal bollen dat geplant wordt. Wijnker: “Als extra hiervoor hebben we een PLC ontwikkeld zodat de kweker het aantal stuks

per roe gemakkelijk kan aanpassen. De toevoer wordt automatisch geregeld.” Een ander voordeel dat Wijnker opnoemt over het tellen van de bollen is het voorraadbeheer. “Doordat kwekers precies weten wat er is geplant kunnen ze gerichter voorverkopen. Het blijft een natuurproduct maar de inschatting is gemakkelijker te maken.”

ONTWIKKELINGEN Omdat precisie landbouw management (PLM) in opmars is mengt Wijnker zich in deze ontwikkelingen. “PLM is een softwarepakket waarmee de gelogde gegevens vanuit het GPS-scherm opgeroepen kunnen worden om in te zien en te bewerken. Zo kun je bijvoorbeeld goede en slechte plekken in het perceel in kaart brengen en besluiten om hier meer of minder kunstmest te strooien. Het datatransport vindt plaats door middel van een USB-stick.” Dennis – de zoon van Jan – is bezig cursussen te volgen om dit eigen te maken. “Nu vele kwekers gewend zijn aan GPS willen sommigen meer dan alleen recht rijden en dat kan met PLM. Daarmee wordt het werk een stuk gemakkelijker.” Deze ontwikkelingen en nieuwe machines zorgen voor een breed aanbod op de eindejaarsshow in Breezand. Er is genoeg vernieuwing te zien, en dat net voor het einde van het jaar 2013.

NAUWKEURIG Tekst: Arie Dwarswaard Fotografie: René Faas

V

anaf nu begint het grote terugblikken. Kranten, tijdschriften, radio en televisie, allemaal kijken ze nog eenmaal om. Wat bracht het jaar 2013 ons? Wat waren hoogtepunten, wat dieptepunten, welke sportieve prestaties moeten we in ons geheugen prenten, welke bekende Nederlanders ontvielen ons? Welke bolgewassen brachten veel geld in het laatje, en van welke opnieuw laag salderende gewassen moesten we definitief afscheid nemen? Dit jaar nog een PT, maar wat zal volgend jaar gaan brengen? Het jaar loopt op zijn einde. De grens van oud en nieuw nadert. Dat is ook in de KAVB-keuringszaal te merken. De laatste gewassen komen in november nog in bloei. Dat geldt voor een aantal herfstbloeiende krokussen, voor sommige soorten Colchicum en Cyclamen, en voor Nerine undulata. December is meestal de maand waar het nieuwe jaar al weer zijn eerste tekenen laat zien. De eerste hyacinten, tulpen en narcissen, een vroege sneeuwklok, het zijn de lichtpunten die helpen om de donkerste tijd van het jaar door te komen. Wat heeft dat nu te maken met het gewas dat op de foto staat? Nerine undulata en de jaarwisseling, wat hebben die met elkaar gemeen? Niets en alles. Als het gaat om het jaar 2013 als eenheid van tijd dan is er geen enkele overeenkomst. Nerine undulata is al eeuwen bekend, en dat zal zo blijven. Maar als het gaat om de naam, dan is daar zeker het begrip oud en nieuw op toe te passen.

IETS ACHTER De overgang van oud naar nieuw komt in beeld als we de volledige naam van dit bolgewas opzoeken. En dan zien we dat achter Nerine undulata nog de letters L. en Herbert staan. L. staat tussen haakjes, Herbert niet. De International Checklist of Hyacinths and Miscellaneous Bulbs van de KAVB vermeldt onder die naam nog Amaryllis undulata in cursieve letters. Wat is hier aan de hand? De Zweedse botanicus Carolus Linnaeus publiceerde in 1753 een boek dat de wereld van de naamgeving blijvend zou veranderen. In zijn Species Plantarum beschreef hij een nieuwe indeling van het plantenrijk, gebaseerd op de geslachtskenmerken van de bloem. Op basis van die indeling kwam hij ook enkele Kaapse bolgewassen tegen die hem sterk deden denken aan Amaryllis. In ieder geval kwam het aantal meeldraden en de plaats van de stamper sterk overeen. En dus gaf hij dit bolgewas de naam Amaryllis undulata. Naamgeving is echter geen statische, maar vooral een dynamische wereld. Nieuwe inzichten zijn er regelmatig, en als er voldoende draagvlak is voor dat nieuwe inzicht, dan kan

Nerine undulata

Oud en nieuw Het hele jaar door is in de KAVB-keuringszaal een zeer gevarieerde hoeveelheid bol- en knolgewassen te zien. In de rubriek Nauwkeurig wordt op een van die gewassen ingegaan. Dit keer is dat Nerine undulata. het gebeuren dat een nieuwe naam de voorkeur krijgt boven de oude naam. En zo ging het ook met Amaryllis undulata. De Britse botanicus en predikant William Herbert keek nog eens goed naar het werk van Linnaeus, en zag overeenkomsten tussen een aantal Kaapse bolgewassen die op basis van de bloemvorm sterk op elkaar leken. En dus wijzigde hij de naam van Amaryllis undulata in Nerine. Dat deed hij ook bij Amaryllis sarniensis, dat Nerine sarniensis werd. En Herbert is ook degene die het geslacht Nerine introduceerde.

TERUGKIJKEN Net als het terugkijken bij de jaarwisseling

gebeurt dat dus ook in de taxonomie. Met het tussen haakjes zetten van de oorspronkelijke naamgever zorgen taxonomen er voor dat duidelijk blijft hoe het ook al weer zat. Linnaeus was de eerste die dit gewas een naam gaf. Op zijn werk is voortgebouwd door, in dit geval, William Herbert. En diens visie werd voldoende gedeeld om als leidende naam geaccepteerd te worden. Linnaeus krijgt echter wel de eer die hij verdient, ook al staat hij tussen haakjes. We kijken terug, en we kijken vooruit. Het jaar 2014 dient zich aan, met nieuwe inzichten, met zaken die tussen haakjes worden gezet, met elke week weer een bloeiende en boeiende keuring. 13 december 2013VISIE 53

BOOMKWEKERIJ

Er zijn nieuwe ontwikkelingen binnen het geslacht Berberis. Met name bij de bladkleur. Deze ontwikkelingen hebben consequenties voor het imago van de plant; Berberis verandert van ‘plantsoenplant’ langzaam maar zeker naar visueel aantrekkelijk product. Tekst: Emiel van den Berg Fotografie: www.visionspictures.com

B

erberis is een heester die vrijwel iedereen kent. Vanwege de oersterke eigenschappen was de plant vorige eeuw geliefd in openbaar groen en als lage erfafscheiding in privétuinen. Bij de bladverliezende soorten ging het vooral om B. thunbergii en de roodbladige cultivar ‘Atropurpurea’. Bekende bladhoudende soorten zijn B. darwinii, B. stenophylla en B. linearifolia. Van de familie van zuurbesachtigen, de Berberidaceae, is Berberis de belangrijkste en bekendste vertegenwoordiger. Het meer dan 500 soorten tellende geslacht komt over de gehele wereld voor. Van de heesters is Mahonia een andere vertegenwoordiger net als de kruisingsvorm Mahoberberis. Van de vaste planten behoort onder andere Epimedium tot de zuurbesachtigen. Ook Podophyllum is familie. Een gemeenschappelijk en eenvoudig waarneembaar kenmerk van zuurbesachtigen is de gele kleur van het hout en de wortels. Het geslacht Berberis heeft zuurbes als Nederlandse naam. Kenmerkend voor de zuurbes zijn de zogenaamde bladdoorns waardoor de plant juist in plantsoenen en op erfgrenzen lange tijd populair is geweest. De wetenschappelijke naam is een oude plantennaam van onbekende oorsprong.

ROODBLADIG Binnen het aanbod Berberis is ruime keus uit zowel bladverliezende als bladhoudende soorten. Vooral bij die soorten die blad houden valt de vaak uitbundige bloei op, soms gevolgd door opvallende en meestal blauwe bessen. Bij de bladverliezers gaat het meer dan ooit om het gekleurde blad. B. thunbergii is daarbij de belangrijkste soort omdat het aantal cultivars van B. thunbergii steeds maar stijgt en de diversiteit binnen de bladkleuren alsmaar toeneemt. Sommige variëteiten vertonen ook nog eens intense herfstverkleuringen. De soort B. thunbergii komt van oorsprong uit Japan en China en groeit uit tot een compac54 VISIE13 december 2013

Berberis thunbergii ‘Maria’

Opvallend gekleurde nieuwkomers bij Berberis te, ruim 1 meter hoge en brede heester. Zowel de sterke vertakking als de grote hoeveelheid bladdoorns zorgen ervoor dat een aantal planten bij elkaar een ondoordringbare hindernis vormen. B. thunbergii heeft groen blad, bloeit nogal onopvallend met lichtgele bloemen in het voorjaar en heeft in het najaar koraalrode bessen en een sterke bladverkleuring. Enkele al vele jaren bekende roodbladige variëteiten zijn ‘Atropurpurea’ met dezelfde habitus als de soort en ‘Atropurpurea Nana’ die een dicht vertakte dwerggroei tot 50 centimeter hoogte heeft. ‘Dart’s Purple’ heeft diep purperbruin loof, ‘Bagatelle’ ook maar komt hooguit tot 30 centimeter hoogte en ‘Helmond Pillar’ groeit smal zuilvormig. Een forse groeier is ‘Red Chief’ die een losse habitus heeft en bijna 2 meter hoog wordt. Nieuwer is de cultivar ‘Orange Dream’ die een bronzen medaille won op Plantarium 2011. Deze zeer winterharde selectie heeft fijn lancetvormig blad in een bijzondere opvallende oranje tot lichtrode kleur. Met een hoogte van 50-60 cm is de plant geschikt als solitaire plant, vakbeplanting en haag. De eveneens zeer winterharde ‘Red Dream’ is vergelijkbaar maar heeft donkerrood tot donkerbruin blad ‘Rosy Rocket’ heeft een opgaande habitus tot een kleine meter. Van deze cultivar is de bladkleur zeer opvallend, het overwegend rood

heeft duidelijke witte, lichtroze en lichtrode vlekken. ‘Golden Ring’ is een cultivar met rood blad dat een lichte groengele rand heeft. Een weinig voorkomende bladkleur is te vinden bij ‘Orange Rocket’, te omschrijven als warm oranjerood, de kleur van baksteen. Met een opgaande groeiwijze en een trage groei blijft de plant onder de meter. De compacte bolvorm van ‘Admiration’ blijft onder de 50 cm hoogte. Ook deze cultivar - een kruisingsvorm tussen een rood- en een geelbladige B. thunbergii - heeft een bijzondere fris oranjerode bladkleur. Elk blad heeft een smalle gele bladrand.

GEELBLADIG Bekendste geelbladige selectie is ‘Aurea’ maar inmiddels zijn er meer cultivars met geel blad. ‘Tiny Gold’ heeft ovaal blad dat heldergeel van kleur is. Met zijn compacte groei komt de plant amper boven de 30 cm uit. De cultivar verdraagt prima zonlicht, net als de wat meer opgaande, min of meer zuilvormig groeiende ‘Maria’ en ‘Golden Torch’. ‘Golden Rocket’ heeft ook een opgaande habitus tot 60 cm met heldergeel blad en ‘Golden Carpet’ tot slot heeft meer spreidende takken en is als bodembedekker te gebruiken. Voor alle vormen van Berberis thunbergii geldt overigens dat ze prima snoei verdragen.

TIEN VRAGEN AAN... Tekst: Monique Ooms Fotografie: René Faas

1

6

2

7

IN WAT VOOR OMGEVING BEN JE OPGEGROEID? “Ik ben opgegroeid aan de Grasweg naast het bedrijf van De Jager, temidden van de bloembollenvelden. Tot mijn 10e jaar was ik hier echt ieder vrije uurtje te vinden. In 1977 werd het bedrijf van De Jager verkocht en begonnen mijn vader en oom aan de Molenvaart voor zichzelf.” HOE ZOU JE JE KINDEREN WILLEN TYPEREN? “Ik vind het leuk om veel van mijzelf in onze kinderen terug te zien. Bij Annika (17), Julia (15), Mats (12) en Centa (10) zie je nu al dat het echte doeners en ook doorzetters zijn, geen klagers. En als ze meehelpen, dan stoppen ze pas als het klusje geklaard is. Ik heb alleen het idee dat ze de intelligentie meer van hun moeder hebben, ha ha.”

3

Nico Ruyter Direct na de middelbare tuinbouwschool ging Nico Ruyter (46) aan de slag op het familiebedrijf, bloembollenkwekerij Gebr. Ruyter in Breezand. Hij begon samen met zijn vader, oom en jongere broer, maar inmiddels is Gebr. Ruyter alweer zes jaar een

WELK ANDER BEROEP ZOU JE WILLEN UITOEFENEN? “Ik kan mij eigenlijk moeilijk een ander beroep voorstellen. Ik ben wel eens nieuwsgierig naar hoe het zou zijn om een week voor een baas te werken. Op welke manier vul je dan je vrije uurtjes in? Iedere dag een stapeltje post, mails, administratie, de spanning wat het weer gaat doen... Dat is dan allemaal anders.”

4

WAT ZIJN JE HOBBY’S? “Ik probeer in mijn schaarse vrije tijd zoveel mogelijk de thuiswedstrijden van mijn cluppie AZ te bezoeken. Dat is echt mijn uitje. En als het even kan, vind ik het ook leuk om naar de voetbalwedstrijden van Julia, Mats en Centa te kijken.”

5

WELKE TOEKOMSTVER WACHTING HEB JE VOOR JE BEDRIJF? “De toekomst van ons bedrijf zie ik vooral in het telen van soorten die niet bij veel andere bedrijven geteeld worden. Met enkele veelbelovende Muscari’s en verschillende soorten tulpen, hopen wij ons te kunnen onderscheiden. In onze stand op de Lentetuin Breezand kunnen wij deze mooi etaleren.”

VOOR WIE HEB JE DE MEES TE BEWONDERING IN HET VAK? “Ik heb veel bewondering voor de grondleggers van het bedrijf. Mijn ouders, oom en tante zijn met niets begonnen. Na jaren van hard werken, zijn zij nog steeds vaak op het bedrijf te vinden. Gelukkig is het echte moeten er inmiddels een beetje af.”

WAT IS DE WAARDE VAN STANDSORGANISATIES ALS KAVB EN LTO? “Ik zit ruim tien jaar in het bestuur van de KAVB/LTO afdeling Breezand-Anna Paulowna. Nog steeds heb ik het idee dat er kwekers zijn die niet beseffen hoeveel problemen die spelen in ons vak door de KAVB/LTO getackeld moeten worden. Dat is jammer want we moeten het toch echt met zijn allen doen. Samen sta je immers veel sterker.”

8

HOE STA JE TEGENOVER DE POLITIEK? “Ik vind het jammer dat er steeds minder zelfstandig ondernemers actief zijn in de plaatselijke politiek. We kunnen niet zonder de politiek, maar er wordt wel makkelijk omgegaan met andermans centen. Als wij zo een bedrijf zouden runnen, hielden wij het niet lang vol. Al die declaraties, de kwestie Ton Hooijmaijers... het houdt niet op.”

9

HOE SCOORT DE BLOEMBOL LENSECTOR OP MILIEUGE BIED, NAAR JOUW MENING? “Wij hebben als sector al een flinke slag gemaakt op milieugebied. Maar, als je dan laatst Zembla hebt gezien en hoort hoe de makers daarvan eropuit waren om alles heel gekleurd en verknipt weer te geven, doe je weer een flinke stap achteruit.”

10

WELKE WERELDWIJDE ONTWIKKELING KUN JE NIET BEGRIJPEN? “Het is ronduit teleurstellend dat er nog veel mensen op de wereld zijn die niet genoeg te eten hebben. Als je toch ziet wat wij allemaal aan voedsel verspillen, is dat toch echt doodzonde.”

eenmansbedrijf met Nico aan het roer. 13 december 2013 • BLOEMBOLLENVISIE • 55

KEURINGEN

‘Een duidelijke en structure Met het korten van de dagen kondigt een nieuw seizoen zich aan. Het seizoen van de tulpenkeuringswedstrijden namelijk met als start de algemene keuring op 7 januari tijdens de Mechanisatiebeurs. De scores die daar behaald worden kunnen deelnemers meenemen naar de regio waar ze normaliter keuren.

Tekst: Lilian Braakman Fotografie: René Faas

V

oor het NK Tulpenkeuren is dit jaar wel het een en ander veranderd. Door het wegvallen van het Holland Food & Flowers (HFF) is daar niet meer de mogelijkheid om de finale te organiseren. Het bestuur moest dus op zoek naar een nieuwe locatie en die hebben ze gevonden: bloemententoonstelling Keukenhof. Bestuursleden Gerard van Dijk en Jan Hein de Boer zijn enthousiast over de nieuwe locatie. Van Dijk: “Tijdens het HFF organiseerden wij eigenlijk alles. We stonden los van de organisatie maar hielden het NK in Bovenkarspel vanwege het historisch aspect. Toen wij afgelopen zomer de organisatie van het HFF vroegen naar de mogelijkheden voor aankomend jaar kregen we te horen dat ze de show een jaar wilden overslaan. Afgelopen voorjaar waren wij begonnen met een consumentenkeuring op Keukenhof. Deze beviel van beide kanten zo goed, dat een compactere samenwerking in de toekomst wellicht een goed idee zou zijn. Met dat gegeven in ons achterhoofd hebben wij gekeken naar geschikte kandidaten voor de finale van het NK Tulpenkeuren in 2014. Keukenhof sloot het beste aan bij ons beeld en biedt een stabiele toekomst. Daarnaast heeft Keukenhof veel middelen beschikbaar die kunnen bijdragen aan een goed evenement. Zo nemen ze het NK Tulpenkeuren 56 • BLOEMBOLLENVISIE • 13 december 2013

Bestuursleden Jan Hein de Boer (links) en Gerard van Dijk

mee in hun PR-uitingen en ondersteunen ze de organisatie. Voor Keukenhof is het NK Tulpenkeuren een extra beleving. Een ‘win-win’ situatie voor ons beide.”

‘Hulde voor de jeugd van tegenwoordig’ Over de invulling van het NK Tulpenkeuren is druk gesproken. Van Dijk: “De eerste volle week na opening van Keukenhof wordt een tulpenweek. Consumenten krijgen de kans om van dinsdag tot en met vrijdag te keuren. Hier worden leerlingen van het Fioretti Colle-

ge uit Hillegom bij betrokken: derdeklassers van Havo en VWO. Zo’n twintig leerlingen worden geselecteerd die op de woensdag van de CNB Midwinterflora uitleg krijgen over hoe er gekeurd moet worden en waar deelnemers op moeten letten. Zo kunnen de leerlingen bezoekers uitleggen hoe het werkt en aanmoedigen om mee te doen. Hulde voor de jeugd van tegenwoordig. Vorig jaar deden de leerlingen voor het eerst mee en toen waren ze razend enthousiast. Ze spraken bezoekers in alle talen aan en dat was te merken. Zo waren er 44 verschillende nationaliteiten die hebben mee gedaan aan de keuring.” Uit de deelnemende bezoekers wordt om de twee dagen een winnaar bekend gemaakt. Er zijn dit jaar twee prijzen omdat de tulpen na twee dagen worden ververst. De Boer vertelt: “Als klapstuk van de week is op vrijdagavond het NK Tulpenkeuren.

le basis voor de toekomst’ onale besturen zagen dat allemaal positief.” Deze verandering zullen deelnemers dit jaar nog niet erg merken. Meer keren een keuring laten plaatsvinden wordt dit jaar namelijk lastig voor sommige afdelingen. “De regio’s die zelf hun tulpen verzorgen kunnen misschien wat schuiven, maar de andere keuringen die met door onze stichting verzorgde bollen werken niet. Die zijn voor 2014 al opgeplant en daar is weinig meer aan te veranderen. Uiteraard kunnen deelnemers ook meedoen bij andere regio’s als hen dat beter uit komt.” Zo kan ook de uitslag van de eerste keuring – de aftrap van het seizoen tijdens de Mechanisatiebeurs worden meegenomen. “Tijdens de mechanisatiekeuring komen tevens alle juryleden bijeen om met elkaar de eerste keuring te jureren. Door dit te doen zorgen we ervoor dat alle juryleden op een lijn keuren.” Een andere verandering dit jaar is dat afdeling Wervershoof een aparte keuring voor Poolse werknemers gaat organiseren. “Bedrijven in de buurt worden aangeschreven en geënthousiasmeerd. Zo wordt het keuren een vakgericht uittje waarin werknemers op een andere manier bezig zijn met tulpen. Het is leerzaam en daarnaast kan het zorgen voor een meer saamhorigheid onder het personeel. Mocht dit een succes worden, dan kunnen we dit breder trekken. Wanneer kwekers in een andere regio perso-

neel willen meenemen naar de keuringen mag dat uiteraard ook.” Zo’n groot evenement is mede afhankelijk van sponsoren. Nu het PT wegvalt is er aankomend jaar een nieuwe sponsor bijgekomen: Agrifirm. Daarnaast wordt NK Tulpenkeuren gesponsord door CNB, BloembollenVisie, Hobaho, Flynth, Interpolis en uiteraard Keukenhof. De sponsoren wordt dit jaar meer in beeld gebracht. “We willen bij de thema-avonden sponsoren uitnodigen zodat het naast een gezellige avond ook een leerzame avond wordt. Hetzelfde geldt voor de dag van de prijsuitreiking. Ook dan willen we de sponsoren meer actief betrekken bij het NK.”

TOEKOMST Al met al zijn er een aantal veranderingen voor de aankomende editie, maar de wijziging van de locatie van de finale is toch wel de grootste waar de heren volledig achter staan. “Het toekomstperspectief is met deze samenwerking sterker en professioneler geworden. Om dit ook in het bestuur door te voeren zijn we nog op zoek naar nieuwe gezichten voor de stichting.” Geïnteresseerden kunnen zich melden via [email protected]. Intussen zijn de voorbereidingen in volle gang, maar de meeste afspraken zijn al vastgelegd. Van Dijk en De Boer zijn er in ieder geval helemaal klaar voor.

Voorlopige keuringsdata 2014: Regio’s Daar worden de 65 beste keurders uit de regio’s uitgenodigd om te keuren, samen met de twee winnaars van het afgelopen jaar.” Waarschijnlijk gaan de deelnemers dit jaar gezamenlijk keuren en niet in twee groepen, zodat de winnaars gezamenlijk kunnen eten.

TIJDWINST Doordat het NK dit jaar zoveel later is, kunnen de regio’s vaker keuringen organiseren, geeft voorzitter Van Dijk aan. “Deelnemers moeten drie keer meedoen om mee te dingen naar een plaats op het NK. Mocht een ondernemer het te druk hebben en er zijn maar vier keuringen, dan is de kans groot dat hij er te veel mist. Als er meer ruimte is zou een kweker ook eens in de twee of drie weken kunnen gaan keuren. Het wordt dan gemakkelijker voor deelnemers om voldoende keren mee te spelen. De regi-

Stede Broec : Kennemerland : Bollenstreek : Zuidwest Nederland : Anna Paulowna/Breezand : Creil Niedorp Wervershoof

15, 22 en 29 januari en 5 en 12 februari 2014 16 en 30 januari en 27 februari 2014 tijdens de Mechanisatietentoonstelling 7, 8 en 9 januari 2014 15 januari en 10 februari 2014, datum 3e keuring volgt 10, 11, 17, 18, 24, 25 en 31 januari en 1, 7, 8, 14 en 15 februari 2014 : 28 januari en 11, 18 en 25 februari 2014 : 17, 18, 24, 25 en 31 januari en 1, 7, 8 en 15 februari 2014 : 17, 24 en 31 januari en 7, 14 en 21 februari 2014

Consumentenkeuringen Lenteflora Lisse Keukenhof Lisse

: 14, 15 en 16 februari 2014 (voor bezoekers tentoonstelling) : 25, 26, 27 en 28 maart 2014 (voor bezoekers)

Finale De finale van het NK is op vrijdag 28 maart 2014 in het Willem Alexander Paviljoen van de Keukenhof.


BRANCHENIEUWS

Teelt de grond uit mogelijk, m De meeste bolgewassen groeien gewoon in de grond. Toch zijn er nog andere manieren. Het programma ‘Teelt de grond uit’ onderzocht de verschillende mogelijkheden zoals telen op water, substraten en op een afgedichte ondergrond. Tijdens een informatiedag in Venray werd de stand van zaken tot nu toe toegelicht. Er zijn mogelijkheden, maar vervolgonderzoek is gewenst. En dat komt er. Tekst: Lilian Braakman Fotografie: René Faas

H

et symposium over Teelt de grond uit bezoekt hij om een duidelijke reden: “Onze klanten vragen naar de mogelijkheden van ‘Teelt de grond uit’. Daar kunnen wij nog geen antwoord op geven. Ik kom naar het symposium om meer over de verschillende manieren te weten te komen en welke vooren nadelen deze teeltwijzen hebben. Eventueel zouden wij deze zelf kunnen toepassen voor onze klanten,” geeft Robbert Biemans van Beekenkamp Plants uit Maasdijk aan. Meer willen weten over de resultaten is de vraag die speelt onder de deelnemers van het symposium ‘Teelt de grond uit’ (Tdgu) dat woensdag 27 november 2014 plaatsvond in Venray. Onder de aanwezigen waren geen bloembollentelers. Dat er geen bollentelers aanwezig waren, betekent niet dat het programma niet voor hen

interessant was. Het onderzoeksprogramma is namelijk niet alleen gericht op vollegrondsgroente, maar ook op boomteelt, bloembollen (lelie en hyacint), fruit, zomerbloemen en vaste planten. Zo zijn lelies en hyacinten getest in verschillende systemen zoals drijvende teelt in een bak, telen in substraatbedden, goten in de grond en het telen op een afgedichte ondergrond.

‘Uit het onderzoek blijkt dat de potentie van emissiereductie groot is’ In het programma Tdgu werkten telers, onderzoekers en adviseurs samen. Vanaf 2010 is onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van rendabele teeltsystemen, naar de vraag hoe is

Janjo de Haan te voldoen aan de waterkwaliteitseisen van de EU, en naar hoe de maatschappij naar de vollegrondstuinbouw kijkt. De belangrijkste resultaten werden per onderwerp in een workshop gepresenteerd. Zo’n honderd belangstellenden kwamen op het symposium af. Uit het onderzoek blijkt dat de potentie van emissiereductie groot is. “Vijftig tot zeventig procent emissiereductie is mogelijk, maar wel afhankelijk van diverse factoren. Zo is er een aantal aandachtspunten zoals ziekten en plagen. De oplossing hiervoor is een vitaal systeem.” Met deze woorden opent Janjo de Haan het symposium. Simpel gezegd, maar hoe creëren telers dat per systeem van Tdgu? (op water, op substraat of op een afgedichte grond). Risico’s zijn bijvoorbeeld in water een zoutophoping, dat met een goed waterbeheer zou voorkomen kunnen worden. Omdat het in Nederland veel en hevig kan regenen, is neerslagoverschotbeheer belangrijk. Buitenteelt kan niet gemakkelijk snel afgedekt worden en wat als goten overstromen waardoor de voedingsstoffen wegspoelen? Deze punten staan op een lijst met aandachtspunten die verder worden aangevuld met een hoog energieverbruik, broeikasgasemissies en rentabiliteit. Verder blijven er vragen over het bestrijden en voorkomen van ziektes en plagen. Deze punten zullen in het vervolgonderzoek, dat al klaar ligt bij PPS (Publiek-Private Samenwerking) topsector Tuinbouw en Uitgangsmateriaal, verder behandeld worden omdat er nog geen eenduidige oplossing is.

ZIEKTEWEERBAARHEID

Innovatieve druppelaars met sensoren waren te zien op de tuinbouwbeurs 58 • BLOEMBOLLENVISIE • 13 december 2013

In de eerste workshop gingen Tycho Vermeulen en Matthijs Blind in op de vraag hoe kwekers bij Tdgu hun systeem vitaal en vrij van ziekten en plagen kunnen houden.

maar niet zonder onderzoek Voor alle duidelijkheid: er zijn twee varianten binnen ‘Teelt uit de grond’: telen op een substraat of telen zonder. Onder substaat vallen teeltbedden, teelt in goten, potten en bakken. Onder substraatloos valt het telen op water of in goten met stromend water. In het onderzoek naar ziekteweerbaarheid tegen Pythium in hyacinten, geteeld in substraten, bleek dat Ridomil voor de minste uitval zorgt (6%), op de voet gevolgd door Pseudomonasbacteriën in combinatie met compost (10%). Wanneer alleen Pseudomonas wordt gebruikt is het percentage uitval meer dan twee keer zo hoog. De derde variant, het toevoegen van perliet tot een porievolume van dertig procent, geeft bijna twintig procent uitval. Bij onbehandelde hyacinten viel iets meer dan zestig procent uit. Behandeld met GFT en labiele koolstof voor bioleven was het percentage uitval zelfs hoger: ongeveer zeventig procent. De resultaten van het onderzoek geven aan dat een lagere aantasting door Pythium kan worden gerealiseerd door de verlaging van de bulkdichtheid door de inhoud luchtiger te maken met perliet en het toevoegen nuttige Pseudomonas (SS101).

Tygo Vermeulen

SENSOREN Het vochtvasthoudend vermogen is iets waar PPO-onderzoeker Henk van Reuler – die de tweede workshop over watervoorziening verzorgde - de telers op wijst voor substraatteelt in de open lucht “Tijdens een regenbui kan er in een korte tijd veel water vallen. Dit moet de plant wel aankunnen. Tussen gietbeurten door is het raadzaam om minimaal twee uur geen water te geven.” Via verschillende manieren kan het water bij de plant komen: overhead (met sproeiers boven het gewas), eb en vloed (een buis onder de potten waar water van kant naar kant stroomt) en druppelaars (per pot

In de stand van PPO op de tuinbouwbeurs wordt gediscussieerd over de een druppelaar). Elke wijze heeft zo zijn voordelen. Met de overhead methode is nachtvorst te bestrijden en druppelaars kunnen gericht water geven. Nadeel is echter dat er in elke pot een druppelaar moet, die gericht gecontroleerd dient te worden of deze werkt of niet. Als een sproeier het niet doet, valt het sneller op. Van Reuler ziet in de toekomst veel veranderingen. Zo kan de weeggoot uit de glastuinbouw ook buiten worden gebruikt. ‘Sensoren zullen een steeds belangrijkere rol spelen in het doorgeven van gegevens en straks komt er een 3D-printer die een sensor print die met de plant meegaat richting de consument.” De zaal reageert hier rustig op en ziet het nog niet allemaal direct gebeuren. Punten die aanspreken zijn vooral de controleerbaarheid en de vraag met welke sensor de producten gevolgd moeten worden. Alle sensoren volgen is te veel, dus moet er een gekozen worden. Maar elk product heeft andere behoeften en is verschillend van grootte.

INFORMATIEBEHOEFTE Omdat de mening van de maatschappij steeds

belangrijker wordt, ging er ook een workshop over maatschappelijke acceptatie, verzorgd door Stefanie de Kool. In het project Tdgu zijn er consumentenpanels die van afstand (via video en foto’s) en van dichtbij op een deelnemend bedrijf hebben gekeken. De meningen van de panels zijn genoteerd en daaruit kwam veelal naar voren dat de consumenten meer willen weten over wat er allemaal gebeurt en hoe. “Informatie is alles”, geeft De Kool aan. “De consumenten zijn eerder positief als ze een bedrijf daadwerkelijk hebben bezocht dan anderen die alleen een bedrijfsfilm hebben gezien. De nieuwe systemen worden gewaardeerd omdat ze er verzorgd uitzien, een goede werkhoogte hebben en innovatief zijn. Wat we wel veel hoorden was het bericht dat de bedrijfspanden als lelijk worden ervaren. Oplossing hiervoor is om deze panden meer in het landschap te laten op gaan door bomen eromheen te planten.” Uit het verhaal van De Kool komt naar voren dat de maatschappij duidelijk behoefte heeft aan informatie, waar de telers die dag ook voor kwamen.

Resumé In het programma ‘Teelt de grond uit’ (Tdgu) ontwikkelden onderzoekers van Wageningen UR en Proeftuin Zwaagdijk samen met telers en adviseurs uit de sectoren vollegrondsgroente, boomkwekerij, bloembollen en fruitteelt nieuwe gesloten teeltsystemen die voldoen aan de Europese regelgeving voor de waterkwaliteit. Hierbij werd gekeken naar rendabel telen met minimale emissie van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen. Het programma is in 2009 gestart en in 2010 zijn prototypen van nieuwe teeltsystemen gebouwd en getest. Deze testfase liep tot eind 2013.


KENNIS

Wat is nodig om te doen wat je doet? Geld, mensen, maar vooral kennis. Welke kennis is belangrijk, hoe sla je kennis op, wat deel je er van met anderen? Vragen en antwoorden in de serie Kennis. In deze achtste aflevering Piet Vlaming, cursuscoördinator van de Onderwijsgroep Noordwest Holland, onderdeel van het Clusius College. Tekst: Arie Dwarswaard Fotografie: René Faas

Z

ijn omgeving wist het eerder dan hij. Piet Vlaming, die komt nog wel eens in het onderwijs terecht. En zo geschiedde, zij het via een hink-stap-sprong door eerst Geologie te gaan studeren, gevolgd door Plantenziektenkunde in Wageningen. “Het was 1981 en de banen lagen niet voor het oprapen. Tot ik werd benaderd om op de Middelbare Landbouwschool in Hoorn te solliciteren. Die vraag overviel me, want daar had ik zelf nooit aan gedacht. Toen ik bericht kreeg dat ik was aangenomen heb ik zelfs nog even bedenktijd gehad. Het bleek niet nodig. Ik vond het werk heel erg leuk, en het ging me ook steeds beter af. Ik gaf onder meer biologie.” Door de AOC-vorming fuseerde de school met onder meer de plaatselijke Rijks Middelbare Tuinbouwschool. “Daar gingen net een paar docenten met pensioen. En zo werd ik daar leraar gewasbescherming, het vak waar ik in had gestudeerd.” Zo’n tien jaar geleden werd de spuitlicentie geïntroduceerd, en ontstond er vraag naar bijeenkomsten voor verlenging van de spuitlicenties. “Als AOC zagen we daar een rol voor ons weggelegd. Ik werd door het Clusius College gevraagd om daar aan te gaan mee werken. Ik realiseerde me al snel dat hiervoor actuele kennis noodzakelijk was. Het lukte om te gaan samenwerken met PPO, dat net op dat moment naar nieuwe mogelijkheden zocht om de kennis die zij hadden te verspreiden. Uit die samenwerking zijn lespakketten ontstaan, waar heel veel gebruik van is gemaakt. De hoeveelheid werk nam daardoor zo toe dat ik het lesgeven heb opgegeven. Op zich jammer, maar het werk dat ik nu doe is ook heel erg de moeite waard.”


PIET VLAMING:

‘Aanbod kennis aangepast’ Buiten de verplichte bijeenkomsten vanwege de verlenging van de spuitlicentie is het aanbod van cursussen in de bloembollensector relatief gering, stelt Vlaming vast. “Waar er voorheen elke winter keuze genoeg was, is dat nu veel minder. Dat is een gegeven. Dit betekent niet dat ondernemers niet in kennis zijn geïnteresseerd, integendeel. Ze halen veel uit vakbladen, zo blijkt uit onderzoek van Wageningen UR, en vinden het contact met hun collega’s belangrijk. Studiegroepen bezoeken ze bijvoorbeeld wel graag om kennis op te doen. Daarnaast spelen voorlichters nog steeds een belangrijke rol. En niet te vergeten het internet. Dat er wel degelijk behoefte aan kennisvergaring via cursussen bestaat, bleek afgelopen winter bij de EVTO-cursus nieuwe stijl, die vanwege de grote belangstelling een vervolg krijgt. Dat vind ik mooi om te zien.” De geschetste ontwikkeling is aan de cursuscoördinator niet voorbijgegaan. “We hebben ons kennisaanbod aangepast aan die ontwikkeling. Dat is niet alleen voor cursussen gebeurd, maar parallel daaraan ook in het middelbaar bloembollenonderwijs. Vanuit de Bollenacademie, waar ik secretaris van ben, heeft dat onderwijs echt een nieuwe opzet gekregen

die veel meer is gericht op het zelf verwerven van kennis. En het lesmateriaal dat we voor dat onderwijs ontwikkelen, bieden we ook te koop aan voor belangstellenden. Dat voorziet ook in een behoefte. Met de opbrengst van de verkoop kunnen we eigenlijk elke drie jaar weer een nieuwe versie uitbrengen. En we zijn veel meer kennis gaan ontsluiten via het internet. Via Groenkennisnet en Bloembollenweb zijn allerlei zaken te vinden, zoals artikelen, rapporten en ziektebeelden. Daar komen er binnenkort weer enkele honderden van bij. Ondernemers vinden dit prima. Ze kunnen de gevonden kennis op hun eigen bedrijf toepassen en gebruiken.”

ZELF DOEN Wat ook meespeelt in de afnemende belangstelling voor cursussen is volgens Vlaming het opleidingsniveau. “In tien jaar tijd is het opleidingsniveau van ondernemers echt toegenomen. Eigenlijk is een MBO-opleiding alleen niet meer voldoende om een kwekerij of broeierij te leiden. Ik zie steeds meer ondernemers met een HBO-opleiding. Die zijn heel goed zelf in staat om in het bedrijf de kennis over te dragen aan hun medewerkers.”

WATERKWALITEIT

Emissie beperken waar mogelijk Een dubbelrol voor Pascal Alkemade in het project ‘Schoon erf, schone sloot.’ Naast deelnemer in het project is hij ook afgevaardigde van het Milieuplatform (MPF) van de KAVB. Het belangrijkste aan zijn deelname vindt Alkemade de ervaring. ‘Zo kun je beter uitleggen hoe het werkt omdat je het zelf ervaart.’ Tekst: Lilian Braakman Fotografie: René Faas

D

e afgelopen vijftien jaar is de emissie van gewasbeschermingsmiddelen veel minder geworden dan in de jaren ’90. Naar aanleiding van de druk die toentertijd is ontstaan vanuit de milieubeweging is het Convenant Duurzame Gewasbescherming opgesteld, dat twee jaar terug is afgerond. Begin jaren ’90 is tevens het Milieuplatform Bloembollensector opgericht vanuit de KAVB. Arjan Kuijstermans (44) – beleidsmedewerker bij de KAVB – is actief betrokken bij het MPF: “We hebben flinke stappen vooruit gezet, maar we zijn er nog niet. In het begin is er een lijst opgesteld van knelpunten: middelen die te vaak worden gevonden in het oppervlaktewater. Daarover is jaarlijks gerapporteerd in de milieuvoortgangsrapportage van het Landelijk Milieuoverleg Bloembollen. Op het moment staan er nog drie van de oorspronkelijke middelen op. Dat geeft aan dat we op de juiste weg zijn. Er is een grote slag geslagen op het land met driftreductie en de teeltvrije zone, maar op het erf kan nog een verbeterslag worden gemaakt.” Deelnemer aan het project Pascal Alkemade (40) sluit hierop aan: “Het zijn vaak kleine dingen. Ik wil niet zeggen dat je bedrijfsblind wordt, maar je bent bezig met de dagelijkse gang van zaken. Soms weet je niet eens waar het vandaan komt. Zo werd er bij mij een middel gevonden dat we al jaren niet meer gebruiken. Door het project worden emissieroutes onderzocht en zo kwamen we erachter dat het van verhuurde kisten was afgespoeld door de regen en zo in mijn put terecht kwam.”

MPF kijkt Alkemade sowieso al kritisch naar de gang van zaken, maar ook bij hem nam de bewustwording tijdens het project verder toe. “Je kijkt zeker kritischer naar bepaalde dingen en het is niet altijd makkelijk om je bedrijfsvoering daarop aan te passen. Als echter door te werken met een tweede heftruck tijdens het dompelen blijkt dat je emissie kan tegengaan, lijkt mij dat een kleine moeite.”

INDICATIE Aan het onderzoek zitten wel haken en ogen. Zo vertelt Alkemade: “Er wordt gemeten in een put op het erf. Een put is geen afspiegeling van het oppervlaktewater, maar geeft wel een indiHet project ‘Schoon erf, schone sloot’ onderzoekt emissie op bedrijven. Het doel van dit project is om de emissie te verminderen door kwekers bewust te maken van het probleem en zo het water schoner te krijgen en te houden.

catie van de middelen en emissieroutes die er kunnen zijn. Heeft het net veel geregend, dan zijn de getallen anders dan wanneer het droog is. Ook is niet duidelijk hoeveel er daadwerkelijk in het oppervlaktewater komt.” Kuijstermans geeft aan dat er aan de getallen geen waarde kan worden toegekend: “Hoe ver de put van de ontsmettingsplaats afligt en hoe het seizoen verloopt zijn zaken die invloed hebben op de hoeveelheid emissie. Het gaat erom welke stoffen worden gevonden en hoe dat kan worden verminderd.” Ook al worden toelatingen ingetrokken, dan houdt het nog niet op voor de KAVB. “Wij proberen deze problemen op te lossen”, geeft Kuijstermans aan. “We zijn nu bijvoorbeeld over Actellic nog in gesprek. Deze middelen zijn er niet voor niks en daarom proberen we voor de sector vrijstellingen te regelen zolang er geen goede alternatieven zijn. Aan die alternatieven wordt echter ook gewerkt en dat is belangrijk. Want wanneer de sector het met minder of zonder Actellic kan redden wordt daarmee ook een groot emissieprobleem opgelost” Wat Kuijstermans tevens belangrijk vindt is de rol van gewasmiddelenadviseurs: “Het is niet alleen de verantwoording van de ondernemer. De adviseurs staan dicht bij de gebruikers zelf en kunnen duidelijk maken hoe middelen gebruikt moeten worden, bijvoorbeeld tijdens de verlenging van spuitlicenties. We moeten proberen met zijn allen er het maximale aan te doen.”

BEDRIJFSVOERING Beiden vinden het belangrijk dat de boodschap herhaald blijft worden om ondernemers bewust te maken van het probleem. Alkemade: “Sommige normen zijn zo laag dat het heel lastig is om daar onder te blijven, maar als we weten hoe we het kunnen verminderen vind ik dat iedereen dat moet doen.” Als lid van het

Pascal Alkemade (links) en Arjan Kuijstermans 13 december 2013 • BLOEMBOLLENVISIE • 61

TURN KEY PROJECTS

Leeuwenhoekweg 58 - 2661 DD Bergschenhoek - The Netherlands T. +31 (0)10 - 521 2644 - kgsystems.nl - keesgreeve.nl - Follow us on: @KG_SYSTEMS

Tel Auto

: 0223-522135 : 06-53719915

Fax: 0223-521480 E-mail: [email protected]

Kijk nu op onze website www.fredsteenvoorden.nl Ook maken wij nieuwe spoelmachines! Steenvoorden Machines BV wenst alle relaties prettige feestdagen en tot ziens op de mechanisatie stand nummer 1A11 6 x Compas afvoer/leesband 80cm x 900cm met zijgoten en 3 x met onderband 20cm x 480cm in goede staat. 3 x Compas afvoerband 20cm x 950cm 3 x met op het einde een knikje van 60cm, in nette staat ook te gebruiken onder bovenstaande banden voor vuil afvoer. 1 x Compas afvoerband 30cm x 1100cm nieuwe band of inkorten 1 x Compas afvoerband 20cm x 1000cm in nette staat. 1 x Compas afvoerband 60cm x 130cm op laag pootstel in knappe staat. 1 x Compas afvoerband breedte 120cm, totaal 400cm eerste 250cm vlak en de andere 150cm omlaag met knik. 1 x Compas leesband 120cm x 1225cm in zeer nette staat. Alle bovenstaande banden zijn in tekorten op gewenste maat. ABS AFP 0831.3 M13/6 Dompelpomp 10m3 bij 4 M//WK 50m3 bij 1 M//WK 1,8Kw Afzuiger/exhauster 30kw in/afvoerpijp Ø500mm in zeer goede staat met schakelkast Allround trommelspoeler 2500 x 1300mm opknapper Allround trommelspoeler 1650 x 5000mm dubbel portaal, zo uit het werk, gereviseerd of geheel gestraald en gespoten de keus is aan u. Allround combi trommelspoelmachine met kluitenscheider, trommel 3750 x 1650 zo uit het werk of geheel gereviseerd. Allround bunker 5000 x 1500 band breedte geschikt voor kippers, ketting aan gedreven band met frequentie geregelde snelheid. Van Dijke zwenkband 90 x 3000mm in goede staat. Botman stenen/kluitenscheider type 450K rechts zo uit het werk in goede staat of geheel gereviseerd. Botman trommel spoeler 1650 x 3750mm, moet nog geheel opgeknapt worden Voor alle onderdelen, onderhoud en service van uw Botman machines,en ook andere merken o.a Antha, Compas bel VESTON BV. 0223-521061/2644 VESTON BV/ Vermaire 0653-719915 Fred Steenvoorden

2014 Op de drempel van het nieuwe jaar danken wij u hartelijk voor het in ons gestelde vertrouwen en wensen u fijne kerstdagen en een in alle opzichten goed 2014

Verbindt • Adviseert • Organiseert Postbus 6 • 2160 AA Lisse • Telefoon (0252) 43 47 77 • Fax (0252) 43 46 77 • www.hobaho.nl • [email protected]

ADVIES

Voorkom verliesverdamping Wat kunt u als ondernemer nog voor maatregelen nemen in december, om in 2014 niet onnodig belasting te betalen? Flynth adviseurs en accountants heeft enkele belangrijke tips voor u op een rij gezet. Tekst: Flynth Fotografie René Faas

S

inds 2007 is de termijn voor de voorwaartse verliesverrekening (het verrekenen van verliezen met in de toekomst behaalde winsten) beperkt tot negen jaar. Dit geldt zowel voor de inkomsten uit werk en woning (box 1), de aanmerkelijk belangheffing (box 2) als voor de vennootschapsbelasting. Dat betekent dus dat u in 2013 alleen verliezen van 2004 en later mag verrekenen. De termijn voor de achterwaartse verliesverrekening is beperkt tot een jaar. Voor het inkomen uit werk en woning (box 1 in de inkomstenbelasting) geldt een uitzondering; hiervoor is de oude termijn van drie jaar gehandhaafd. Ondernemersverliezen van 2013 kunt u dus alleen achterwaarts verrekenen met winsten behaald in 2010, 2011 en 2012. Verliezen van een bv of een aanmerkelijk belanghouder zijn slechts een jaar achterwaarts en negen jaar voorwaarts verrekenbaar. Tip: Heeft u in het verleden een verlies geleden? Kijk dan of u het ‘fiscaal verdampen’ misschien kunt voorkomen door winsten naar voren te halen. Dit kan bijvoorbeeld door het uitstellen van kosten en lasten, het laten vrijvallen van voorzieningen of - als u recht heeft op willekeurige afschrijving - in het jaar minder of helemaal niet af te schrijven. Ga vooral na of u nog een verrekenbaar verlies hebt openstaan uit 2004. Dat verlies verdampt immers per 1 januari 2014, tenzij dat verlies wordt gecompenseerd met winst in 2013. Uw adviseur kan voor u het optimum berekenen.

VOORLOPIGE VERLIESVERRE KENING? U kunt bij de aangifte over een verliesjaar direct een verzoek om voorlopige verliesverrekening doen bij de Belastingdienst. De inspecteur verrekent dan 80% van dit verlies ‘bij voor bezwaar vatbare beschikking’ met positieve 64 • BLOEMBOLLENVISIE • 13 december 2013

Een warmte-kracht-koppeling kan onder de EIA-regeling box 1-inkomsten uit de drie voorgaande jaren (inkomstenbelasting) of het voorgaande jaar (vennootschapsbelasting). Deze verrekening vindt dus plaats voordat de definitieve aanslag over het verliesjaar is vastgesteld. Voorwaarde is wel dat de aanslagen over de oude jaren, waarmee u het verlies wilt verrekenen, definitief zijn opgelegd. Het voordeel van voorlopige verliesverrekening? U kunt eerder beschikken over uw belastingteruggave als gevolg van deze verrekening. Normaal gesproken moet u daarop wachten totdat de aanslag over het verliesjaar is vastgesteld, wat soms wel even kan duren. Eerder uw geld terugkrijgen is in deze tijd een welkome aanvulling op uw liquiditeitspositie.

IN 2013 NOG EIA OF MIA? Wanneer u investeert, kunt u in aanmerking komen voor energie-investeringsaftrek (EIA). U moet dan investeren in bedrijfsmiddelen die voorkomen op de zogenoemde energielijst. De aftrek bedraagt 41,5% bij investeringen vanaf 2.300 euro. De EIA bedraagt in 2013 maximaal 48.970.000 euro. Ook voor investeringen in milieuvriendelijke bedrijfsmiddelen kunt u als ondernemer via de milieu-investeringsaftrek (MIA) fiscaal voordeel verkrijgen. Op de zogenoemde milieulijst kunt u de bedrijfsmiddelen vinden die in aanmerking komen (vanaf 2.300 euro), inclusief de daarbij behorende aftrek. De milieulijst voor het jaar 2013 kent aftrekpercentages van 13,5%, 27% en 36%. Tip: Het minimumbedrag per investering om in aanmerking te komen voor de EIA, MIA en VAMIL (willekeurige afschrijving milieubedrijfsmiddelen) wordt met ingang van 1 januari 2014 verhoogd van 450 naar 2.500 euro. Mogelijk kunt u vooruitlopend hierop kleinere investeringen naar voren halen. Het drempelbedrag

voor de kleinschaligheidstoeslag (KIA) blijft overigens gewoon op 450 euro. Let op: Er zijn voorwaarden verbonden aan de toepassing van de faciliteiten. Zo moet u de EIA of MIA binnen drie maanden na het aangaan van een verplichting rechtstreeks aanvragen bij het digitale loket van Agentschap NL. Vraag uw adviseur om advies.

STEL DIVIDEND UIT In 2014 wordt het in box 2 in de inkomstenbelasting geldende tarief voor inkomen uit aanmerkelijk belang incidenteel verlaagd. Tot een bedrag van 250.000 euro geldt dan een tarief van 22% in plaats van 25%. Over het meerdere bent u 25% verschuldigd. Het kan dus interessant zijn om nog even te wachten met een dividenduitkering uit uw bv. U kunt hiermee immers maximaal 7.500 euro besparen. Tip: Heeft u een fiscaal partner, dan kunt u in totaal maximaal 500.000 euro tegen het lagere tarief aan dividend uitkeren. U mag namelijk allebei het verlaagde tarief van 22% toepassen over de eerste 250.000 euro aan inkomen uit aanmerkelijk belang. De maximale besparing komt dan uit op 15.000 euro.

Download alle december belastingtips Kijk op www.flynth.nl voor de gratis te downloaden pdf met alle eindejaarstips voor 2013. Heeft u naar aanleiding van deze tips nog vragen? Neem dan contact op met de Flynth-vestiging bij u in de buurt of mail uw vraag naar fiscale-zaken@flynth.nl.

VASTEPLANTENVARIA

Belofte maakt schuld Tekst: Henk van den Berg teelten bedrijfsadvies (0252) 340301 / 06-51312207 Fotografie: René Faas

B

elofte maakt schuld is een oud gezegde dat op dit moment meer dan ooit actueel is. Te veel handel loopt fout doordat er dingen worden beloofd die niet waar te maken zijn. Soms is het niet alleen beloofd, maar veel meer verzwegen dat degene waar de afspraak mee wordt gemaakt niet het goede beeld heeft van de afspraak. Soms wordt er ook zomaar vanuit gegaan dat degene waarmee de afspraak is gemaakt precies weet wat er wordt bedoeld. Toch is deze onduidelijke manier van communiceren, uit angst dat een eventuele deal niet doorgaat, een van de grootste oorzaken van problemen met afnemers. Nog steeds denken telers dat het goed is als je niets hoort.

WETEN WAT MOGELIJK IS Om geen dingen te beloven die niet mogelijk zijn, moet er wel duidelijk zijn wat er wel mogelijk is. De leverantie van planten die te vroeg zijn gerooid afleveren met het verhaal dat de planten probleemloos de winter door te bewaren zijn is één van de meest voorkomende voorbeelden. Als een plant -vaak op verzoek van de klant- te vroeg is gerooid, hoort hier het verhaal bij dat de klant de planten beter moet bewaren vanwege de grotere gevoeligheid van deze planten. Er zijn dan globaal drie reacties mogelijk. De eerste reactie is waardering dat u de klant waarschuwt voor problemen die hem geld kun-

nen kosten. De tweede reactie is dat de klant de planten niet meer te vroeg wil hebben. Vaak wordt een plant alleen maar vroeg besteld omdat dit goed uitkomt. Soms zit er helemaal geen andere noodzaak achter dan gemak. Als dit risico’s met zich meebrengt is ook de klant verstandig en gaat akkoord met een latere levering. De derde reactie dat de klant de planten niet koopt omdat een andere teler wel wil leveren en wel garandeert dat het goed is. Deze teler belooft de klant iets dat hij niet kan waarmaken. Deze klant is dus het volgende jaar weer zoekende naar planten. Erg vaak gebeuren er fouten door onwetendheid. Handelspartijen gaan er vanuit dat de verkoper weet dat het goed is en gaan er blindelings van uit dat de planten die zij kopen probleemloos moeten zijn. Het is dus de plicht van de verkoper om aan te geven waar problemen kunnen ontstaan. Als je het probleem van de klant kunt oplossen door goed advies, wordt er het volgende seizoen weer handel gedaan. Zonder problemen verdient de klant meer en zal eerder terugkomen. Informeren dus.

DOEN WAT JE BELOOFT Als er beloftes zijn gemaakt die bij nader inzien, door omstandigheden die niet te voorzien waren, niet nagekomen kunnen worden, moet de klant op tijd worden geïnformeerd. Denk hier bijvoorbeeld aan te weinig planten, of planten die niet de maat gegroeid zijn die is beloofd. Zodra dit duidelijk is, moet de afnemer hiervan op de hoogte worden gesteld. Het is pure korte termijn politiek om hiermee te wachten tot de levering en de klant wel moet afnemen omdat hij geen alternatief meer

heeft. Op dat moment neemt hij de planten af en zal verder nooit meer iets bij u kopen. Was deze klant wel tijdig geïnformeerd, dan bestaat inderdaad de kans dat hij van de koop afziet, maar uw bedrijf is in betrouwbaarheid voor de toekomst gestegen. In de praktijk wordt er in de meeste gevallen een voor beide partijen passende oplossing gezocht en ook gevonden. Zelfs bij twijfel is het ’t beste om de klant hiervan op de hoogte te stellen. Vaak leidt een dergelijke melding tot vroegtijdig overleg tussen koper en verkoper zodat er nieuwe afspraken kunnen worden gemaakt.

ZELFVERTROUWEN Als je als teler achter je product staat moet er geen enkele schroom zijn om een dag na de leverantie de klant te bellen om te vragen of alles naar verwachting is verlopen. Voor veel telers is er de natuurlijke angst dat er misschien tegen alle goede zorgen in toch iets is fout gegaan of dat de klant andere verwachtingen heeft gehad. Het is dan helemaal niet leuk als de klant tijdens zo’n gesprek aangeeft dat hij de maat iets groter had verwacht, terwijl hij nooit zou reclameren als u niet had gebeld. Toch getuigt dit gesprek van het vertrouwen, dat u als teler in uw product heeft. U moet misschien wel eens een onterecht verhaal aanhoren, maar u weet wel wat er speelt en bij de koper kunt u niet meer stuk. Overwin dus die natuurlijke schroom en vraag of het goed was. Een gezonde dosis zelfvertrouwen wordt u door niemand kwalijk genomen. Bent u terecht bang om te bellen, dan heeft u echt iets fout gedaan. Je mag zelfs een lekke emmer leveren, als er maar gemeld is dat de emmer lek is.


TEELTADVIES

INHOUD ALGEMEEN Bodembiologie ...............................................................66 Compost Grondbewerking Knolcyperus Potgrond Voor - en nabehandeling Watergift

DICENTRA Vermeerdering

VERBASCUM Wortelstek

LELIE Warmwaterbehandeling...........................................67

GLADIOOL Wwb kralen Fusarium Bewaring pitten en kralen

ZANTEDESCHIA Bewaren plantgoed

LELIE Naoogstbehandeling Bodemschimmels Lange bewaring

HYACINT Kou pothyacint

IRIS Aanvoerstadium .............................................................68

NARCIS Broeiafwijkingen Strijken gewas

TULP Voortrekken Kou kunstlichtbroei Afvalwater broei op water

ZANTEDESCHIA

VASTE PLANTENtBOLLENtKNOLLENtBLOEMENt ALGEMEEN

ALGEMEEN

BODEMBIOLOGIE Een gezonde bodem is de basis voor een geslaagde teelt. Steeds meer bedrijven verdiepen zich daarom in het onderwerp biodiversiteit in de bodem, ook wel bodembiologie genoemd. Er worden op dit gebied diverse producten aangeboden. Kijk echter altijd eerst naar de basis. Waarom is uw bodembiologie niet optimaal? Vergelijk bodemleven met bovengrondse dieren: voor een goede ontwikkeling zijn zuurstof, vocht, voeding en een schuilplaats nodig. Dit geldt ook voor ondergronds leven. Vaak vormen deze basisingrediënten de beperkende factor. Een teler kan deze verbeteren door een goede drainage, een goede bodemstructuur, vruchtwisseling en groenbemesters en een divers aanbod van organische stof. Geef prioriteit aan deze basiszaken. De bodembiologie zal op deze manier verbeteren. Aanvullend kunt u kiezen voor producten die bodemleven stimuleren. Let op dat het aanbod zeer groot is. Voer met veelbelovende producten altijd proeven uit waarbij behandelde en onbehandelde proefvakken met elkaar kunnen worden vergeleken. COMPOST Als u gebruiksruimte over heeft, kunt u nog compost laten aanvoeren. Vraag voorafgaand aan de aanvoer van compost een analyse aan waarop melding wordt gemaakt van het gehalte droge stof, stikstof en fosfaat. Deze waarden kunnen per partij compost namelijk behoorlijk verschillen. Op deze manier weet u hoeveel mineralen er worden aangevoerd. Ga dus niet uit van de gegevens van compost die u in het voorjaar al hebt aangevoerd, maar vraag opnieuw een analyse aan.

Doodspuiten winterdek ............................................69 Controle middelenkast Perceelskeuze Water opzetten Werkhouding broeierij Gevel met binnendozen

GRONDBEWERKING Voer kerende grondbewerking uit als de bouwvoor droog is. Water en modder onderwerken is altijd funest. Ondergeploegde modder vormt al snel een storende laag. Zorg dus in ieder geval dat het bovengrondse water afgevoerd of weggezakt is. Pas dan kan een verantwoorde bewerking worden uitgevoerd.

DE TIPS OVER VASTE PLANTEN WORDEN SAMENGESTELD DOOR DE VASTEPLANTENADVISEURS VAN DLV PLANT BV, T 0172 21 28 27.

KNOLCYPERUS Controleer vaste planten bij het rooien en verwerken op knolcyperus. Knolcyperus behoort tot de familie van de cypergrassen of schijngrassen en is in ons land geïmporteerd. Knolcyperus maakt aan de wortels kleine, bruinzwarte knolletjes, ongeveer zo groot als gladiolenkralen. Om verspreiding van dit probleemonkruid te voorkomen geldt sinds 1993 de Verordening Bestrijding Knolcyperus. Op een besmet perceel mogen ten minste drie jaar geen risicogewassen worden geteeld. Risicogewassen zijn akker- en tuinbouwgewassen waarvan de ondergrondse delen worden meegeoogst, dus ook vaste planten vallen hieronder.

T bij bewaring knollen

ALGEMEEN


POTGROND Evalueer de teelt van vaste planten in plug of pot als voorbereiding op het nieuwe seizoen. Veel bedrijven ervaren het als knelpunt dat planten te weelderig groeien. Ook mosgroei of slecht de winter doorkomen is een probleem. Om dit te voorkomen kan een aangepast potgrondmengsel worden gebruikt. Ook kan de hoeveelheid meststoffen worden aangepast aan de omstandigheden. Bij het gebruik van langzaam werkende meststoffen is 1-2 kg per m3 potgrond dikwijls al voldoende, afhankelijk van het teeltdoel, de teeltduur en het afzetkanaal. Kies een gecoate meststof met een hoger kaligehalte en kies voor een langere werkingsduur omdat deze rustiger vrijkomt. Gebruikt u naast de gecoate meststof een startmeststof zoals PG Mix, overweeg dan een variant te nemen met een laag gehalte aan fosfaat. Overleg hierover met uw adviseur of leverancier van potgrond. VOOR  EN NABEHANDELING Bij gewassen die gevoelig zijn voor een kookbehandeling kan de schade worden beperkt door ze voorafgaand aan het koken twee dagen ingepakt in plastic bij 25 of 30°C te plaatsen. Door deze behandeling te combineren met een nabehandeling (een dag of vier ingepakt in plastic bij 15 of 20°C) kan de schade nog verder worden beperkt. Zo heeft Aconitum napellus baat bij een voorbehandeling en Geranium ‘Johnson’s Blue’ baat bij de gecombineerde vooren nabehandeling. WATERGIFT Geef vaste planten in de kas indien nodig bij voorkeur ’s morgens vroeg water op een zonnige drogende dag. Het gewas kan dan snel opdrogen. In de herfst en winter is de verdamping van gewassen in kassen en tunnels over het algemeen zeer beperkt. Gaat het gewas nat de nacht in dan is het veel gevoeliger voor diverse schimmelaantastingen.

DICENTRA

VERMEERDERING De meeste Dicentra wordt door scheuren vermeerderd. Doe dit pas in januari als de plant volledig in winterrust is. Cultivars van Dicentra formosa, bijvoorbeeld ‘Luxuriant’ kunnen worden vermeerderd door stek te nemen van ondergrondse uitlopers.

VERBASCUM

WORTELSTEK Het is nu een goede tijd om wortelstekken te maken van Verbascum. Let op dat de bovenkant van de stekken ook werkelijk boven blijft. Maak er bosjes van en doe er een elastiekje omheen. Hierna kan het stek, evenals bij Centaurea, in kisten worden gezet, gestapeld en ingeseald.

LELIE

WARMWATERBEHANDELING Voer de warmwaterbehandeling uit met lelies die in rust zijn, en dus geen spruitvorming hebben. Geef Aziatische hybriden vanaf de oogst een warmwaterbehandeling van twee uur 41°C. Geef Orientalhybriden vanaf zes weken na de oogst twee uur 39°C of twee uur 41°C in combinatie met twee dagen vooren nawarmte bij 20°C. Geef Longiflorums in de periode half december-half januari twee uur 39°C. Geef LA’s in de periode half december-eind januari twee uur 39°C. ‘Kook’ de nieuwe kruisingen, zoals OT’s, LO’s en AO’s twee uur bij 39°C. Kortere kookduren en lagere temperaturen dan 39°C hebben geen effect op bladaaltjes. Opmerking: Voeg aan het warmwaterbad 0,5- 1,0% captan 546 g/l of een reinigingsmiddel toe om verspreiding van ziekten zoveel mogelijk te voorkomen. Door de schubbollen te ‘koken’ is de kans groot dat het fijne plantgoed vrij van bladaaltjes is. Kook in die situatie alleen het grove plantgoed. Behandel van cultivars waarin gemakkelijk dubbelneuzen voorkomen juist het fijne plantgoed, dat niet leverbaar groeit. De warmwaterbehandeling gaat pas in als het bad de gewenste temperatuur van 39°C of 41°C heeft bereikt. De opwarmtijd is veelal 30-45 minuten. Laat uw ketel nakijken als de opwarmtijd langer is dan 45 minuten.

GLADIOOL

WWB KRALEN Een warmwaterbehandeling (wwb) van kralen is een teeltmaatregel die niet achterwege kan blijven. Een wwb bestrijdt verschillende ziektes zoals Botrytis, droogrot, heksenbezemvergelingsziekte en, voor een deel, Fusarium. De volgende maatregelen zijn belangrijk: tCFXBBSEFLSBMFOWBOBGIFUSPPJFOUPUEFXXC DPOTUBOUCJK¡$ tEFUJKEUVTTFOSPPJFOFOXXCNPFUNJOJNBBM zes weken zijn, maar bij voorkeur drie tot vier NBBOEFOOBIFUSPPJFO tPWFSKBSJHFLSBMFOJOWFSCBOENFUTDIBEFHFFO XXCHFWFO tL SBMFOWBOLOPMMFO[JKOHFWPFMJHFSWPPSTDIBEFEPPSXXC tHSPUFSFFOTMFDIUJOEFIVJE[JUUFOEFLSBMFO zijn gevoeliger voor wwb. FUSARIUM Een wwb van een half uur bij 53°C bestrijdt Fusarium niet helemaal. Daarvoor is 57°C nodig, maar bij 57°C is er grote kans op ‘verkoken’. Het is dus een hachelijke zaak om tegen Fusarium te koken. Het is beter om met Fusarium besmette kralen niet aan te houden. Is dit wel het geval, geef ze dan als allerlaatste een wwb om besmetting van de gezonde partijen te voorkomen.

BEWARING PITTEN EN KRALEN Voor de bewaring van pitten en kralen gelden specifieke adviezen. Deze luiden als volgt: Pitten Bewaar pitten na goed drogen en eventueel verwerken enkele weken bij 15-17°C en daarna bij 9-10°C. Leverbare knollen en pitten kunnen gerust bij elkaar in de cel staan. Houd de RV tijdens de bewaring op 70%. Een drogere bewaring heeft het verstenen tot gevolg, vooral bij de kleinere maten en pitten met een matige huid. Voor een gelijkmatige temperatuur en luchtvochtigheid is een regelmatige luchtcirculatie in de cel nodig. Vergeet niet ook bij pitten regelmatig een behandeling tegen trips uit te voeren. Kralen Bewaar de kralen vanaf het rooien tot aan de warmwaterbehandeling (wwb) bij 20-25°C. Van belang is een regelmatige luchtbeweging in de bewaarruimte aan te houden. Om van de wwb geen schade te ondervinden de wwb drie tot vier maanden na het rooien toepassen. Na de wwb is snel afkoelen en drogen van groot belang. Houd de temperatuur daarna op 9-10°C.

ZANTEDESCHIA

BEWAREN PLANTGOED Nadat de knollen zijn gedroogd en geschoond staan ze in gaasbakken in de cel. De plafondventilatoren moeten continu draaien. Een goede bewaartemperatuur en luchtvochtigheid is 13°C en 70%. Als de spruiten later in de bewaring uit gaan lopen kan de temperatuur omlaag naar 9°C.

rot en Phytophthora met 2,5-4 ml AAterra per m². Werk het middel goed door de bovenste 15-20 cm. De laagste dosering geldt voor zandgrond, de hoogste voor klei- en humusrijke gronden. Als in de voorgaande teelt AAterra is gebruikt, is in de volgende teelt de halve dosering van dit middel voldoende. Gebruik bij bakkenteelt preventief 2,5 ml/m3 grond Ridomil Gold tegen deze schimmels. Gebruik in de vollegrond 4-6,5 ml per 100 m2. Wanneer al aantasting is gevonden, regen dan 15-20 ml per 100 m2 in. Als Phytophthora na opkomst problemen veroorzaakt kan aanvullend met 15-20 ml/100 m² Ridomil Gold worden beregend of 0,05% Paraat of 0,15% Previcur Energy gebruikt worden. Tegen Rhizoctonia solani is ook na het stomen een grondbehandeling met 3,2 ml Rizolex per m2 noodzakelijk. Frees Rizolex10 cm door de grond. Inregenen werkt nauwelijks.

BODEMSCHIMMELS In de bloementeelt komen de volgende grondschimmels voor: Pythium (wortelrot), Rhizoctonia, Phytophthora en Fusarium/Cylindrocarpon.

LANGE BEWARING Begin in december met het invriezen van de lelies voor de lange bewaring. Begin met het invriezen als het suikergehalte op zijn hoogste punt zit. Voor het invriezen kan de celluchttemperatuur tijdelijk tot -3 à -4°C zakken. Veelal duurt het een paar weken voordat de lelies in het ijs zitten. Daarna moet de celtemperatuur voor Aziaten -2°C en voor Orientals, Aziaten en Longiflorums op -1,5°C worden ingesteld. LA’s met een hoog suikergehalte kunnen beter bij -1,5°C worden bewaard. Werk met een klein temperatuurverschil op de verdamper om uitdrogen van de bollen door het invriezen te voorkomen. Hiervoor moet de capaciteit van de verdampers wel voldoende zijn. Zorg daarnaast voor een goede circulatie in de cellen, door bij het stapelen tenminste 15 cm van de wanden te blijven en ook tussen de pallets 10 cm ruimte te laten. Controleer regelmatig of de bollen al goed in het ijs zitten! Lelies laten zich voor de lange bewaring beter in ULO bewaren. In Orientals is verschil in gevoeligheid voor vorstschade. Zo kunnen bijvoorbeeld‘Le Rêve’, ‘Acapulco’ en ‘Marco Polo’ het best bij -0,5 tot -1°C worden bewaard. Controleer de temperatuur in de kisten.

Bestrijding: Stoom besmette kasgrond. Bedrijven die jaarrond lelies telen, stomen meestal een maal per jaar. Behandel de grond tegen Pythiumwortel-

KOU POTHYACINT Bij het broeien van niet-geprepareerde hyacinten gelden de volgende koudeperioden voor

LELIE

NAOOGSTBEHANDELING De bloei van Aziaten laat in de winter vaak te wensen over. Verbeter dit door de volgende maatregelen te nemen: t4 OJKEFMFMJFTWPMEPFOEFSJKQNJOJNBBMESJF HFLMFVSEFLOPQQFO t7PPSLPNVJUESPHJOHJOEFLBTFOEFTDIVVS t;FUEFMFMJFTCJOOFOFFOVVSOBIFUTOJKEFOPQ XBUFS t7FSXFSL[PTOFMNPHFMJKLOBEFPPHTU t-BBUEFMFMJFTWPMEPFOEFWPDIUPQOFNFOBMT [FWFSEFSESPPHPQHFTMBHFOXPSEFO t0OUCMBEFSEFTUFMFONJOJNBBMUJFODN [PEBU FSHFFOCMBEJOIFUXBUFSLPNU t7FSWFSTIFUXBUFSBMTIFUUSPFCFMXPSEU t#FXBBSEFMFMJFTCJK¡$ t#FIBOEFMEFDVMUJWBSTXBBSWPPSIFUEPPSEF veilingen is voorgeschreven voor met STS (zilverthiosulfaat).

HYACINT


TEELTADVIES

VASTE PLANTENtBOLLENtKNOLLENtBLOEMENt ALGEMEEN

CPMMFOPQHFQMBOUSPOEIBMGEFDFNCFSEJSFDUVJU EF¡$ A1JOL1FBSM A8IJUF1FBSM A#MVF1FBSM A1VSQMF4FOTBUJPO A4QMFOEJE$PSOFMJB A.JOPT XFLFO A$BSOFHJF A"JPMPT A'POEBOU A%FMGU#MVF A#MVF 4UBS A$IJOB1JOL A1VSQMF4UBS XFLFO A+BO#PT A8PPETUPDL XFLFO Opmerking: cijfers zijn gebaseerd op praktijkervaring.

meestal gepaard met een ongelijke stand. Het wordt veroorzaakt door: tUFWSPFHJOIBMFOIPVEEFHFBEWJTFFSEFLPVdeperiode aan; tUFESPPHCSPFJFO[PSHWPPSWPMEPFOEFXBUFS FOFFO37JOEFLBTWBOCPWFOEF tFFOPOKVJTUFCPMCFIBOEFMJOH WPPSBMFFOUF LPSUFQFSJPEF¡$LBOCSVJOWFSLMFVSJOHWBO EFTQBUIBHFWFO

%F[FLPVEFQFSJPEFOHFMEFOBMMFFOBMTEFCPMMFO[JKOPQHFQMBOUJOFFOCFXPSUFMJOHTSVJNUF CJK¡$#SFOHEFUFNQFSBUVVSUFSVHOBBS¡$ BMTEFQFOOFOUFMBOHXPSEFO7PPSJOEFLVJM PQHFQMBOUFCPMMFOHFMEFOEF[FMGEFLPVEFQFSJPEFO NJUTEFLVJMUFNQFSBUVVSBnPQFOEWBO UPU¡$JTHFXFFTU"MTEFLVJMUFNQFSBUVVSMBHFS XPSEUEBO¡$JTIFUCFUFSEFLPVEFQFSJPEFUF verlengen. Het is ook mogelijk de opgeplanUFCPMMFOWBOVJUEFLVJMJOFFODFMUF[FUUFOCJK FFOUFNQFSBUVVSUVTTFOEFFO¡$%FTQSVJUFO[VMMFOEBOCFUFSTUSFLLFOEBOJOFFOUFLPVEFLVJM7BBLJTFFOQFSJPEFWBOUXFFUPUESJF weken cel al voldoende.

Te korte manchetten: %FMFOHUFWBOEFNBODIFU JTDVMUJWBSBGIBOLFMJKL)PVEIJFS WPPSBMWPPS EFWSPFHTUFCSPFJSFLFOJOHNFF,JFTCJKWPPSLFVSDVMUJWBSTEJFWBOOBUVSFMBOHFNBODIFUUFO NBLFO%FMFOHUFWBOEFTQSVJUCJKIFUJOIBMFO CFÕOWMPFEUTUFSLEFVJUFJOEFMJKLFMFOHUFWBOEF NBODIFU)PFMBOHFSEFTQSVJUCJKIFUJOIBMFOJT IPFMBOHFSEFNBODIFUXPSEU%FCSPFJFSLSJKHU TQSVJUFONFUWPMEPFOEFMFOHUFEPPSUF[PSHFO WPPSFFOLPFMUFNQFSBUVVSWBO¡$FOEPPSOJFU UFWSPFHJOUFIBMFO%JFQQMBOUFOWBOEFCPMMFOFOBGEFLLFOWBOEFTQSVJUFOOBIFUJOIBMFO IFCCFOHFFOJOWMPFEPQEFNBODIFUMFOHUF

IRIS

AANVOERSTADIUM )FUPPHTUTUBEJVNTQFFMUFFOCFMBOHSJKLFSPM CJKIFUPQFOLPNFOWBOEFJSJTCMPFNFOPQEF WBBT0OSJKQHFPPHTUFCMPFNFOLPNFOOJFUPG OBVXFMJKLTPQFO)FUBBOWPFSFOWBOWPMEPFOEFSJKQFJSJTTFOPQEFWFJMJOHJTEBOPPLCFMBOHSJKL7PMEPFOEFSJKQ[JKOEFCMPFNFOBMT[FFFO QVOUWBODNIFCCFO0OEFSEFQVOUXPSEU WFSTUBBOEFUPUBMFMFOHUFWBOIFUHFLMFVSEF EFFMWBOEFCMPFNLOPQ)FUPQFOLPNFOWBO EFCMPFNFOWBOA#MVF.BHJDXPSEUBBO[JFOMJKLWFSCFUFSEEPPSEFLBTUFNQFSBUVVSWJKGUPU [FWFOEBHFOWPPSEFPPHTU BMTEFCMPFNLOPQQFO[JDIUCBBS[JKO UFWFSMBHFOUPU¡$/BUVVSMJKLCFQBBMUOJFUBMMFFOEFCMPFNLOPQEFLXBMJUFJUWBOEFCMPFN;FUEBBSPNEFCMPFNFOPQ HFLPFMEXBUFSJOEFLPFMDFMFOIPVEEFUFNQFSBUVVSJOEFDFMPQ¡$,PFMOJFUEJFQFSPN UFMFVSTUFMMJOHCJKEFDPOTVNFOUUFWPPSLPNFO

/"3$*4

BROEIAFWIJKINGEN +BBSMJKLTLPNFOFSJOEFCSPFJFSJKWBOOBSDJTTFO EJWFSTFUFFMUQSPCMFNFOWPPS[PBMT Bloemverdroging: %JUWFSTDIJKOTFMPOUTUBBUCJK HFCSVJLWBOFFOUFLMFJOFCPMNBBU UFWSPFH SPPJFO UFWSPFHJOEFLBTCSFOHFO UFIPHF LBTUFNQFSBUVVS UFXFJOJHXBUFSPGFFOUFMBHF MVDIUWPDIUJHIFJEUJKEFOTEFLBTQFSJPEF#MPFNverdroging is te voorkomen door: tEFCPMMFOEFKVJTUFUFNQFSBUVVSCFIBOEFMJOH te geven; tIFUHFXBTJOCMPFJUFUSFLLFOCJKFFOOJFUUF IPHFUFNQFSBUVVS tUF[PSHFOWPPSWPMEPFOEFXBUFSFOFFOIPHF SFMBUJFWFMVDIUWPDIUJHIFJE Bruinverkleuring spatha: %JUWFSTDIJKOTFMHBBU 68 VISIE13 december 2013

STRIJKEN GEWAS )FUTUSJKLFOWBOOBSDJTTFOCFUFLFOUNPFJMJKLFSFPPHTU TMFDIUFSFLXBMJUFJUFOWFSMJFTWBOCMPFmen. 4USJKLFOJTUFWPPSLPNFOEPPSSFLFOJOHUFIPVEFONFUEFWPMHFOEFGBDUPSFO t%F¡$CFIBOEFMJOHHFFGUFFOTOFMMFSFHF XBTHSPFJ7PPSCSPFJJOKBOVBSJNFUWSPFHFDVMUJWBSTWPPS[JDIUJH[JKONFUIFUHFWFOWBOEF[F CFIBOEFMJOH t&YUSBLPVEFHFFGUFFOMBOHFSFOTMBQQFSHF XBT%FHFBEWJTFFSEFLPVEFQFSJPEFBBOIPVEFOFOWPPSEFMBUFCSPFJDVMUJWBSTNFUFFO MBOHFLPVEFQFSJPEFHFCSVJLFO t0OHFLPFMEFCPMMFOOJFUUFWSPFHQMBOUFO BO EFSTJTCJKCSPFJJONBBSUFOBQSJMEFLPVEFQFSJPEFUFMBOH7PPSEFMBUFCSPFJEFCPMMFOUPU QMBOUFOCFXBSFOCJK¡$%FVJUFSTUFQMBOUEBUVNJTIBMGOPWFNCFS t%FLBTUFNQFSBUVVSFOEFSFMBUJFWFMVDIUWPDIUJHIFJEWFSMBHFOBMTIFUHFXBTESFJHUUFTUSJKken; t# JKFFOIPHFQMBOUEJDIUIFJELPNUFSNJOEFSMJDIUUVTTFOIFUHFXBT)JFSEPPSLBOIFU HFXBT NFUOBNFCJKDVMUJWBSTNFUWFFMCMPFNFO TOFMMFSHBBOTUSJKLFO%FCPMMFOEVTOJFU UFEJDIUQMBOUFO t&FOTUJLTUPGCFNFTUJOHJTJOEFCSPFJFSJKOJFU OPEJH4UJLTUPGHFFGUFFOMBOHFSFOTMBQQFS gewas.

TULP

VOORTREKKEN #JKUVMQFOCFTUBBUFSFFOFFOWPVEJHFNFUIPEFPNEFLBTQFSJPEFUFWFSLPSUFO%JUHFCFVSU EPPSUVMQFONFUOPHUBNFMJKLLPSUFQFOOFO PQEFTUBQFMAWPPSUFUSFLLFO%FEVVSWBOIFU WPPSUSFLLFOJTBGIBOLFMJKLWBOEFQFOMFOHUF EF LPVEFQFSJPEFFOEFUFNQFSBUVVSXBBSCJKIFU XPSEUVJUHFWPFSE)FULBOJOQSJODJQFHFCFVSFO JOFMLFSVJNUFEJFXBSNFSJTEBOEFCFXPSUF-

MJOHTSVJNUF CJKWPPSCFFMEEFWFSXFSLJOHTSVJNUFPGEFLBT[FMG7PPSUSFLLFOJTBMMFFONPHFMJKL BMTEFCPMMFOWPMEPFOEFLPVEFIFCCFOHFIBE "MTPQEFXPSUFMTPOEFSEFLJTUFOWFFM#PUSZUJTDJOFSFBWPPSLPNUJTIFUCFUFSPNOJFUWPPS UFUSFLLFOJOWFSCBOENFUTQSVJUCFTDIBEJHJOH %PPSWPPSUSFLLFOPOUTUBBUFSNFFSPOHFMJKLIFJE JOEFLBTUVTTFOEFCBLLFO KOU KUNSTLICHTBROEI #JKCSPFJWBOUVMQFOPOEFSLVOTUMJDIUJTEFLBOT PQUFMBOHFUVMQFOHSPUFSEBOCJKCSPFJJOEF LBT#JKDVMUJWBSTEJFHFNBLLFMJKLUFMBOHXPSEFONPFUIJFSNFFSFLFOJOHXPSEFOHFIPVEFOEPPSEFLPVEFQFSJPEFABBOEFLPSUFLBOU UFIPVEFO CJKWPPSCFFMEFFOXFFLLPSUFSEBO JOEFUBCFMMFOCJKEFCSPFJTDIJKGBBOHFHFWFO %PPSEFWBBLXBUIPHFSFMVDIUWPDIUJHIFJEJO EFLVOTUMJDIUSVJNUFJTIFUFWFOFFOTSBBE[BBN EFUFNQFSBUVVSPQ¡$UFIPVEFO%JUPN UFTOFMMFHSPFJNFUNFFSLBOTPQLMFJOFCMPFNFOFOLJFQFOUFHFOUFHBBO4USFFGOBBSFFO MVDIUWPDIUJHIFJEWBONBYJNBBMUVTTFOIFU gewas. Ventileer daarom op tijd. AFVALWATER BROEI OP WATER &SCMJKGUCJKEFCSPFJPQXBUFSWBOUVMQFOXBUFS PWFS0N[PNJONPHFMJKLXBUFSPWFSUFIPVEFOLBOEFCFWMPFJJOHJOIFUBMHFNFFOVJUBMT EFFFSTUFUVMQFOXPSEFOHFPPHTU"BOMP[JOHFOWBOTVCTUSBBUUFFMUFOXPSEFOFJTFOHFTUFME EPPSEFXBUFSLXBMJUFJUTCFIFFSEFS"MTHFXBTCFTDIFSNJOHTNJEEFMFO[JKOHFCSVJLUNBHIFU XBUFSOJFUXPSEFOHFMPPTEPQIFUSJPPM-P[FO PQIFUPQQFSWMBLUFXBUFSNBHOPPJU"MTFS NFFSEBONNPM/BJO[JU NBBSPPLBOEFSF NFTUTUPõFOPGHFXBTCFTDIFSNJOHTNJEEFMFO NBHNFOIFUBMMFFOWFSTQSFJEPWFSIFUMBOE VJUSJKEFO7PPSEF[FMP[JOHFOJTFFOWFSHVOOJOH OPEJHWBOEFHFNFFOUF#JKEFUFFMUWBOCMPFNFONBHNFOOJFUNFFSEBOLHTUJLTUPGQFS IBMP[FO6JUPOEFS[PFLJTHFCMFLFOEBUEJUSFTUXBUFSUFHFCSVJLFOJTJOEFMBBUTUFGBTFWBOEF UFFMU&SXBTHFFOWFSTDIJMJOHFXJDIUPGMFOHUF CJKIFUHFCSVJLWBOSFTUXBUFS0OUTNFUUFOWBO IFUXBUFSJTOJFUOPEJH

;"/5&%&4$)*"

T BIJ BEWARING KNOLLEN %FCFXBBSUFNQFSBUVVSWBOEFLOPMMFOWPPS EFCMPFNFOUFFMUJT¡$"MTEFLOPMMFOOPEJH [JKOWPPSFFOWSPFHFCMPFJPOEFSHMBT CFXBBS EFLOPMMFOEBO[FTXFLFOWPPSIFUQMBOUFOCJK

18-20°C. Hierdoor groeien de spruiten alvast iets uit en zal de groei in de kas iets vlotter zijn. Bij een lange bewaring is het beter om de knollen na het drogen en schonen bij 9°C te bewaren. De spruit blijft zo beter in rust. Het gevolg van een lange bewaring en late plantdatum is dat de eerste bloem vrij snel komt en kort blijft.

ALGEMEEN

DOODSPUITEN WINTERDEK Spuit het gras- of graandek dood met glyfosaat (onder meer Roundup). Roundup Max is het snelst regenvast van de glyfosaatmiddelen. Bij gebruik van glyfosaat duurt het relatief lang voordat het gras of graan afsterft, maar het bestrijdt de nieuwe ondergrondse uitlopers goed. Na het spuiten van de oude glyfosaat moet het minimaal vier tot zes uur droog zijn voor een goede opname. In de winterperiode zijn er weinig spuitbare dagen. Het is daarom aan te raden om al bij het doodspuiten van gras of graan Chloor-IPC als bodemherbicide mee te spuiten mits er geen dik strodek op ligt. Chloor-IPC bestrijdt kiemende onkruiden, zodat de grond tot aan opkomst onkruidvrij blijft. CONTROLE MIDDELENKAST Het eind van het jaar leent zich goed om de gewasbeschermingskast weer eens te ordenen en te controleren. Let hierbij op de volgende aandachtspunten: t"MMFWPPSSBEFOBBOHFXBTCFTDIFSNJOHTNJEdelen die groter zijn dan 25 kg moeten in een afgesloten ruimte of kast worden opgeslagen; t&FOVJU[POEFSJOHEBBSPQJTEFXFSLWPPSSBBE zijnde een grootverpakking van aangeleverde middelen die binnen 48 uur toegepast wordt. Deze moet overigens wel op een vloeistofkerende vloer worden gezet; t;FUQPFEFSTCPWFOWMPFJCBSFNJEEFMFO t;FUWMPFJCBSFNJEEFMFOJOFFOMFLCBL t;FUPOLSVJENJEEFMFOCJKFMLBBS t*TFSOPHWPMEPFOEFBETPSQUJFNBUFSJBBM t;JKOBMMFWFJMJHIFJETCMBEFOWBOEFNJEEFMFO BBOXF[JH t)FCCFOBMMFNJEEFMFOOPHFFOUPFMBUJOH t7FSXJKEFSMFHFWFSQBLLJOHFOFOSFTUBOUFOEJF niet meer worden gebruikt; t*TEFLBTUWPPS[JFOWBOEFCPSEFOi#FTUSJKEJOHTNJEEFMFOw i7VVS PQFOWMBNFOSPLFO WFSCPEFOw i7FSCPEFOUPFHBOHWPPSPOCFWPFHEFOw PERCEELSKEUZE 7FFMCMPFNCPMMFOCFESJKWFO[JKOWPPSEFUFFMU aangewezen op onbekend huurland. Niet alle percelen zijn echter geschikt. Om de geschiktheid van huurland te beoordelen is tijdige PSJÑOUBUJFFFOWFSFJTUF7PPSBMOBWFFMSFHFOJT dit zinvol. Door kuilen te graven in het perceel kan de teler een goede indruk krijgen over: tI FUHFIBMUFBBOIVNVTFOBGTMJCCBBSJOEF bovengrond; tEFEJLUFWBOEFCFUFFMCBSFMBBH

tIFUXFMPGOJFUBBOXF[JH[JKOWBOWFSEJDIUF lagen; tEFTUSVDUVVSWBOEFPOEFSHSPOE QPSJÑO XPStels); tEF[BOEHSPGIFJE Door ook informatie te verzamelen over de werking van de drains, de draindiepte, de drainafstand, de peilbeheersing, de vlakligging van het perceel, de beregeningsmogelijkheden, de voorvrucht, eventuele probleemonkruiden, aaltjesbesmetting, gebruikte herbiciden en de teeltverboden en voorschriften, kan de teler de geschiktheid van een perceel goed beoordeMFO%FTHFXFOTULBO%-71MBOUEF[FCPEFNHFschiktheidsbepaling doen. De grondsoortenkaart, die gehanteerd wordt in de nieuwe mestwetgeving, blijkt in een aantal gevallen niet te kloppen. Een ondernemer die denkt dat de kaart onjuist is moet zelf onderzoek uit laten voeren en bezwaar maken bij het ministerie. Iedereen met een relatienummer van Dienst Regelingen kan bij het DR-loket de kaart inzien. WATER OPZETTEN In sommige gebieden kan de grondwaterstand in bepaalde perioden relatief diep komen te staan, ook bijvoorbeeld tijdens een periode met vorst. Droge grond bevriest sneller, de temperatuur bereikt lagere waarden dan bij vochtigere grond, en de vorst dringt ook dieper de grond in. In een droge grond kan dus sneller vorstschade optreden. Om mogelijke vorstschade te voorkomen wordt in polders vaak het oppervlaktewater ‘opgezet’. Op grove duin- en zeezandgronden kan door middel van infiltratie via de drainagebuizen de grondwaterstand op peil worden gehouden. Let hierbij op het zoutgehalte van het gebruikte water. De EC van het infiltratiewater mag niet hoger zijn dan circa 1,2 mS/cm om problemen met de beworteling ten gevolge van zoutophoping te voorkomen. In gebieden met zoute kwel wordt die waarde betrekkelijk snel overschreden, door extra kwel vanwege het vaak lagere polderpeil gedurende de winter. WERKHOUDING BROEIERIJ Een optimale werkhouding in de broeierij CFQFSLUSVHLMBDIUFO7PPSBMXFSLIPPHUFFO werkbreedte zijn belangrijk. Bij een lichaamslengte van 1,70, 1,80 en 1,90 m is de optimale

werkhoogte bij potgrondbroei respectievelijk 80, 85 en 90 cm. De werkhoogte is de afstand van de grond tot het aangrijppunt van de plant (= net boven de bol). De tablethoogte is circa DNMBHFS7PPSEFCSPFJFSJKPQXBUFSHFMEU een ander aangrijppunt; pas hier dus de tafelhoogte op aan. Als richtlijn geldt een tafelhoogte van 40 tot 45 cm. Bij een goede werkhouding ligt de maximale werkbreedte rond de 60 cm. Dit resulteert in tabletten van 1,20 m breed. Wanneer met bredere tabletten wordt gewerkt is het beter de werkhoogte te verlagen. Bedenk dat alleen bij een optimale werkhouding maximaal gepresteerd kan worden. GEVEL MET BINNENDOZEN

De meeste bloembollenschuren worden gebouwd met sandwichpanelen, omdat deze goed isoleren en gemakkelijk te bevestigen zijn. Een zeer groot nadeel van sandwichpaneMFOWPSNUFDIUFSEFHFMVJETXFFSLBBUTJOH7PPSal in verwerkingsruimten kan dit een bron van ergernis zijn. Er zijn bouwsystemen die goed scoren op de criteria geluidsabsorptie, thermische isolatie, duurzaamheid en prijs. Het gebruik van zogenaamde binnendozen met daarin steenwolmatten blijkt daarbij bijzonder EPFMUSFõFOE;F[JKOFSJOWFMFWBSJBOUFOFOCJFEFOVJUTUFLFOEFPOUXFSQNPHFMJKLIFEFO;F functioneren bovendien als brandwand. Gordingen zijn niet meer nodig, zodat stofophoping beperkt blijft. In het dakvlak zijn vergelijkbare systemen mogelijk. Het is zonder meer aan te raden om te informeren naar de mogelijkheden. De meerkosten vallen echt mee als je dit afzet tegenover het voordeel van minder geluid!

SAMENSTELLING: %-7#-0&.#0--&/&/ BOLBLOEMEN. NADERE INFORMATIE: %-75&".)*--&(0. 0252 68 85 41


AGENDA Tekst: Wim Ciggaar, Fotografie: René Faas 16 december Speciale Kerstkeuring KAVB. Locatie: KAVB-keuringszaal, Heereweg 347 - Lisse (CNB). Meer info over inbrengtijden en het prijsvragenprogramma is te vinden op www.kavb.nl 19 december Eindejaarsbijeenkomst Anthos. Locatie: Corpus Congress Centre - Oegstgeest ( A44 - afslag Leiden). Aanvang: 14.30 uur. Gastspreker: Jan Kees de Jager. Aanmelden via Anthos 23 december Open dag lelies en gladiolen. Organisatie: Proeftuin Innoventis Breezand. Tijden: 9.30 - 15.00 uur 27 t/m 31 december Vuurwerkshow. Organisatie: Hybris BV, Triflor BV en Vertuco BV. Locatie: Triflor BV, Tulpenkade 1, 1734 JP Oude Niedorp. Tijden: 27/12 8.00 - 17.00 uur, 28/12 8.00 - 15.00 uur, 30/12 8.00 17.00 uur en 31/12 8.00 - 15.00 uur 27, 28 en 30 december Wintershow Gebr. de Vor Achterveld BV. Locatie: Hessenweg 164, 3790 CA Achterveld. Tijden: 10.00 - 17.00 uur. Meer info: www.devor.nl 30 en 31 december Eindejaarshow Wijnker Mechanisatie. Locatie: J.C. de Leeuwweg 26 - Breezand 2014 7 t/m 10 januari 29 ste CNB Midwinterflora. Locatie: CNB-vestiging, Heereweg 347, 2161 CA Lisse. Tijden: 7/1 van 11.00 - 19.00 uur , 8/1 van 8.30 - 19.00 uur, 9/1 van 8.30 - 21.30 uur en 10/1 van 8.30 - 17.00 uur 7 t/m 9 januari

tie: Expo Haarlemmermeer - Vijfhuizen. Tijden: 18.00 - 22.00 uur. Aanmelden (t/m 6 januari) via www.hobaho.nl/relatieweek 2014. Meer info: Jeannette v.d. Hulst, tel. 0252-434 819 Workshop Natuurlijk Leven - Natuurlijk Telen. Thema ‘Plant en Biologie’ met René Jochems (Groeibalans) over subtiele wisselwerkingen tussen biologie en nutriënten. Locatie: BolleNoord, Groteweg 9 - ’t Zand. Meer info en opgave via www.natuurlijkleven-natuurlijktelen.nl 8 en 9 januari FloraHolland Winter Fair. Locatie: FloraHolland Aalsmeer. Info: www.floraholland.nl 8 januari Lunchbijeenkomst Greenport Holland. Inleiders: Loek Hermans (voorzitter Greenport Holland) met een vooruitblik op 2014 en Paul Bringmann (bedenker en oprichter restaurant La Place) over zijn succesformule. Locatie: Keukenhof - Lisse. Tijden: 11.30 - 13.00 uur. Aanmelden verplicht Aansluitend bijeenkomst Tuinbouw Ondernemersprijs. Inleiders: Esther de Lange (lid Europees parlement en vertegenwoordiger tuinbouw in Brussel), Erik Moor (winnaar Tuinbouw Ondernemersprijs 2013) en Peter Swinkels (oud-topman Bavaria). Locatie: Kekenhof - Lisse. Tijden: 13.00 - 18.00 uur. Aanmelden via www. tuinbouwondernemersprijs.nl 9 januari Vakavond Hobaho. Organisatie: Hobaho. Thema: ‘Het vraagstuk TVX in tulp’. Sprekers: Martin van Dam (PPO), Peter Knippels (BKD) en Louis Poel (Poel Bloembollen BV) Locatie: Expo Haarlemmermeer - Vijfhuizen. Tijden: 18.00 22.00 uur. Aanmelden (t/m 6 januari) via www. hobaho.nl/relatieweek 2014. Meer info: Jeannette v.d. Hulst, tel. 0252-434 819 Jaarvergadering KAVB-productgroep gladiool 10 en 11 januari 1e tulpenkeuring Breezand. Locatie: Museum Oud Anna Paulowna, Zandvaart 5 - Breezand. Overige keuringen: 17 en 18/1, 24 en 25/1, 31/1 en 1/2, 7 en 8/2, 14 en 15/2. Tijden: vrijdag van 16.00 - 21.00, zaterdag van 9.00 - 15.30 uur

64ste Mechanisatietentoonstelling Bollenstreek. Locatie: Expo Haarlemmermeer, Stelling 1, 2141 SB Vijfhuizen. Tijden: 10.00 - 21.30 uur. Tevens tulpenkeuring en spuitlicentiebijeenkomsten Van Gent Van der Meer Nuyens 7 januari Vakavond Hobaho. Thema: ‘Ben je flexibel genoeg in een veranderende markt’. Organisatie: Hobaho i.s.m. Rabobank Bollenstreek. Loca70 VISIE13 december 2013

11 januari Open middag Germaco BV t.g.v. 25-jarig jubileum. Locatie: Geerling 4/B, 1611 BT Bovenkarspel. Tijden: 13.00 - 17.00 uur 13 januari 1e KAVB-keuring 2014 14 januari Workshop Natuurlijk Leven - Natuurlijk Telen. Thema: ‘Meten van biologische activiteit en kwaliteit’. Inleiders: Gino Smeulders (biogeo-

loog) en Theo Georgiades. Locatie: BolleNoord - ’t Zand. Meer info en opgave via www.natuurlijkleven-natuurlijktelen.nl 15 januari 1e tulpenkeuring Zuidwest Nederland. Locatie: restaurant Grevelingen, Parallelweg 1- Bruinisse. Overige keuringsdata: 10/2 (locatie: Mol Agrocom, Energiebaan 15 - Oude Tonge. Datum 3e keuring nog niet bekend 1e tulpenkeuring Stede Broec. Locatie: CNBmijnzaal - Bovenkarspel. Tijden: 17.00 - 21.00 uur, prijsuitreiking 21.30 uur. Overige keuringsdata: 22 en 29/1, 5 en 12/2 16 januari 1e tulpenkeuring Kennemerland. Locatie: Van Gent Van der Meer Nuyens, Uitgeesterweg 1b - Limmen. Overige keuringsdata: 30/1(locatie: bloembollenbedrijf John Hopman, Herenweg 91 - Egmond-Binnen) en 27/2 (locatie: De Waard, Duinweg 3a - Castricum, incl. inleiding gemeenschappelijk landbouwbeleid) 17 en 18 januari 1e tulpenkeuring Niedorp. Locatie: Triflor BV, Tulpenkade 1 - Oude Niedorp.Overige keuringsdata: 24 en 25/1, 31/1 en 1/2, 7 en 8/2, 15/2. Tijden: vrijdags van 15.00 - 22.00 uur, zaterdags van 9.00 - 16.00 uur 17 januari 1e tulpenkeuring Wervershoof. Locatie: Cultureel centrum De Schoof, Dorpsstraat 69 - Wervershoof. Overige keuringen: 24/1 en 31/1, 7/2, 14/2 en 21/2. Tijden: 19.00 - 21.00 uur 18 januari 3e Nationale Tulpendag. Locatie: De Dam Amsterdam 21 janauri Workshop Natuurlijk Leven - Natuurlijk Telen. Thema: ‘Water’. Inleiders: Cees Kamp en Dennis Kos (HH Noorderkwartier). Locatie: BolleNoord - ’t Zand.Meer info en opgave via www.natuurlijkleven-natuurlijktelen.nl 24 januari Leliemiddag Andijk. Organisatie: Lelievereniging West-Friesland en CNB. Locatie: Het Dorpshuis, Sportlaan 1 - Andijk. Aanvang: 13.00 uur. Start programma13.30 uur Buitenland 17 t/m 26 januari Grüne Woche - Berlijn. Meer info: www.gruenewoche.com 28 t/m 31 januari IPM- Essen. Meer info: www.ipm.essen.de Aanmeldingen voor deze agenda: [email protected]

SERVICE

STIGAS tips • TEKST : MARCEL VAN DIEPEN, STIGAS ALKMAAR

Ziekteverzuim (ook een zorg voor werknemers) De landen tuinbouw zit met een gemiddeld ziekteverzuimpercentage van ongeveer 3% nog steeds bij het laagste van Nederland. De bloembollensector zat daar gemiddeld nog iets onder, maar schommelt nu ook rond de 3%. De gedachte: “dat valt dus wel mee”, “daar hoeven we geen aandacht aan te besteden”, is niet verstandig. Aan een stijging van het verzuim zijn behoorlijke kosten verbonden. Voorkomen is beter dan genezen, maar ondanks goede preventieve maatregelen kan ziekte niet altijd worden voorkomen. We praten overigens liever niet over ziekte, maar over niet, of in beperkte mate in staat zijn om te werken. Het is belangrijk te weten dat niet alleen de werkgever, maar ook de werknemer zijn eigen verantwoordelijkheid heeft bij arbeidsomstandigheden (preventie), ziekteverzuim en reïntegratie. Voorheen werd vrijwel alle administratie rondom ziekteverzuim overgelaten aan de boekhouder, maar met de Wet verbetering poortwachter hebben werkgever en werknemer een aantal taken, verplichtingen (en rechten). Stigas verzorgt verschillende trainingen op het gebied van verzuim. Er is onder andere een workshop ‘Ziekteverzuim, ook jou een zorg!’ waarin de deelnemers de boodschap meekrijgen dat zij een essentiële medespeler zijn in dit hele proces. Medewerkers krijgen de volgende vragen voorgeschoteld: - weet je wat er allemaal gebeurt als jij je ziek meldt? - weet je wat voor wettelijke rechten en plichten er dan gelden? - weet je wat de consequenties van blijvende arbeidsongeschiktheid voor jou kunnen zijn? - weet je hoe je ervoor zorgt dat je niet ‘buitenspel’ komt te staan? Als je ziek bent en langdurig niet kunt werken heeft dit veel gevolgen. In het begin lijkt veel vrije tijd misschien wel leuk, maar op den duur gaat dat toch vervelen. Je loopt kans om in een sociaal isolement te raken. Je spreekt je collega’s minder en je hebt ook steeds minder gespreksstof. Daarnaast kunnen er spanningen met je partner ontstaan. Financieel moet je ook flink inleveren. Hoeveel hangt af van de CAO, maar dit zal al snel 30% van je basisloon bedragen, naast natuurlijk alle extra’s die je in moet leveren. En dan hebben we het nog niet over de bijstand, waar je na twee jaar ziek zijn in terecht kunt komen.

GLAD IJS Terugblik Soms wordt er in een column heel wat afgeneuzeld. Ik ben daar ook heel niet vrij van en heeft het inhoudelijke af en toe meer het gehalte van een derde helft na het sporten. Zo vraagt mevrouw Glad IJs mij weleens waar we tijdens dat uurtje nazitten zoal over gesproken hebben. Het antwoord is voorspelbaar: “Over van alles, maar het ging meestal nergens over.” Ach ja, lekker neuzelen. En dan, met alle achting hoor (er zijn veel belangrijkere zaken te benoemen), maar de column van onze nieuwe KAVB-voorzitter die onder de noemer Terugblik op 15 november in dit blad stond afgedrukt, was daar ook niet vrij van. Nu is het een ongeschreven wet dat je medecolumnisten niet gaat becommentariëren, want je kunt de bal zo terug verwachten. Toch kan ik het deze keer niet laten. Want waarom moet je half november terugkijken als het jaar voor veel bollenboeren nog lang niet om is? Zo moesten er bijvoorbeeld op 15 november nog meer dan duizend hectare tulpen geplant worden. Je kon zo al die percelen doodgespoten grasland lokaliseren die nog lagen te wachten op Leen v.d. Mark en consorten. Het was de eerste helft van november veel te nat op de klei om te planten en ja, dan is geduld een schone zaak. Tja, en dan ook nog te weten dat er half november voor een honderd miljoen euro aan lelies gerooid en daarna afgeleverd moeten worden. De Orientals en OT’s zijn niet eerder rooirijp. Dat blijft toch iedere keer weer een hectisch gebeuren, want de winter kan zomaar toeslaan. Er zal dan ook heel wat keren via buienradar naar de meerdaagse verwachting worden gekeken. Dan heb je wel wat anders aan je hoofd dan terugblikken nietwaar?

De workshop ‘Ziekteverzuim, ook jou een zorg’ zal worden gegeven door een arbeids- en organisatiedeskundige van STIGAS (één dagdeel, in-company). Ook is er een workshop ‘Werken aan morgen’, ‘Verzuimmanagement’ en ‘Voeren van verzuimgesprekken’. Hier wordt in een volgende Stigastip aandacht aan besteed.

Men kan met kerst het jaar bestuurlijk wel afsluiten, oké. Maar dat gaat voor de werkers in de bloembollenbranche al jaren niet meer op. Neem de tulpenbroeierij. Miljoenen stuks worden er voor de jaarwisseling opgeplant en staan met de neuzen omhoog lekker groter te worden, waardoor je normaal gesproken half december los kunt gaan. En dan heb ik het niet eens over de broeierij van de hyacinten en narcissen. Volop al potjes te krijgen voor de kerst, dat is toch prachtig! De broeiers kunnen bijna niet wachten met oogsten. Lopen iedere dag door de kas en horen en zien hun kindertjes groeien. Terugblikken? Doen we wel in april.

Voor aangesloten bedrijven (wat geldt voor de meeste bloembollenbedrijven) worden deze trainingen gegeven tegen gereduceerd tarief of zijn soms zelfs gratis. Ga voor meer informatie naar onze website www.stigas.nl. Ook vergoedt Colland deelname aan verschillende cursussen. Kijk op www.collandarbeidsmarkt.nl.

En om nu al uit te kijken naar de zomer van volgend jaar? Dat kan, meneer de voorzitter, echt nog wel even wachten. Eerst maar eens een Elfstedentocht. Toch?

Wat betekent jouw ziekteverzuim voor je werkgever? Jouw afwezigheid betekent verlies van jouw kennis, kunde en vaardigheden. Je collega’s krijgen het extra druk met jouw taken erbij. Hierdoor kan de kwaliteit van het werk, het product en de relatie met je collega’s en de klant onder druk komen. Daarnaast is er natuurlijk nog de financiële kant van het verhaal: jouw loondoorbetaling, je vervanging/productieverlies/overwerk, begeleiding en administratieve kosten plus een verhoging van de premie. Bij elkaar kost dit jouw werkgever elke dag al gauw 2 tot 2,5 keer jouw dagloon.

Bel of mail: Marcel van Diepen (06 20140798), [email protected], of bel het Stigas infonummer (071 568 9000). 13 december 2013 • BLOEMBOLLENVISIE • 7171

SERVICE HOBAHO

HOBAHO BEMIDDELEN DIRECTEUR

zaak (0252) 434 709 fax (0252) 434 609

Sam van Egmond RECLAMES

naam Theo van Dijk

zaak (0252) 434 715

fax (0252) 434 615

mobiel 06 510 115 83

zaak (0252) 434 706

fax (0252) 434 606

e-mail [email protected]

prive (0252) 411 258

e-mail [email protected]

e-mail [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

fax prive (0224) 591 823 (0252) 434 643 (0252) 434 617 (084) 750 2327 (0252) 434 628 (0252) 434 625 (071) 3319 365 (0228) 562 517 (0252) 434 656 (0224) 582 351 (0223) 647 600 (0252) 434 618 (0252) 434 649 (0252) 434 622 (0252) 434 635 06-30577693 (0252) 434 642 (020) 600 5716 (0252) 434 632

ADMINISTRATIE

naam In- en verkoop REGIOKANTOOR

Kantoor BolleNoord

zaak (0224) 591 444 fax (0224) 593 518

VERTEGENWOORDIGERS

naam Peter Apeldoorn Rick Bleeker Rober Dol John Droog Piet Goemans jr. Ronald van Gijlswijk Per Hoogenboom Simon Huisman Wilfred Keijzer Johan Kiekebos Tinus Lustig Marco Meijer Rob Müller Marcel Noppen Peter Nulkes Ruud Pennings Frank van der Ploeg Aad Rood Rik Schoon Joost Schut (agent) Bob Siecker Eric Steltenpool Dick Timmer Paul Verkleij Rob Visser Gert Vriend Nico Wiering Bert Zonneveld Kuno Zonneveld

zaak (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0591) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252)

434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 521 434 434 434 434 434 434 434 434 434

731 743 717 747 728 829 724 723 756 746 752 718 749 722 735 750 742 834 732 508 730 754 720 753 738 739 721 726 719

fax (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252)

434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434 434

631 643 617 647 628 625 624 623 656 646 652 618 649 622 635 650 642 677 632 677 630

(0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252) (0252)

434 434 434 434 434 434 434

620 653 638 639 621 626 619

mobiel 06 536 06 229 06 510 06 212 06 534 06 538 06 201 06 539 06 551 06 139 06 537 06 511 06 513 06 533 06 513 06 513 06 533 06 511 06 516 06 528 06 533 06 215 06 533 06 116 06 513 06 536 06 533 06 513 06 531

954 714 872 629 302 451 374 306 827 353 337 456 897 779 897 894 799 942 873 442 795 008 666 036 894 718 119 894 735

23 35 80 39 06 33 57 24 23 83 83 19 39 82 38 79 36 94 20 06 69 47 71 88 75 57 01 66 15

HOBAHO KETENDIENSTEN functie Manager Administratie

naam Arno Verkley

zaak

mobiel 06 533 915 07

(0252) 434 703

fax/e-mail [email protected] (0252) 434 603

TESTCENTRUM VOOR SIERGEWASSEN

adres Hyacinthenlaan 8

postcode 2182 DE Hillegom

zaak (0252) 517 687

fax (0252) 525 347

[email protected]

zaak (0252) 516 746

mobiel

e-mail

HOBAHO KOELEN & PREPAREREN functie Directeur Adviseur Administratie

naam Peter Koeman Gert van Breugel Frank van der Erf

(0252) 516 746

06 516 691 61 06 532 508 03

[email protected] [email protected]

adres Hyacinthenlaan 16 3e Loosterweg 40

postcode 2182 DE Hillegom

zaak (0252) 516 746

fax (0252) 519 139

voor informatie [email protected]

voor afroepen partijen [email protected]

naam

fax (0224) 590 498 (0224) 590 372

mobiel

Patrick Blijleven

zaak (0224) 590 888 (0224) 590 888

06 202 189 99

e-mail [email protected] [email protected]

Eline Schilder

(0224) 590 888

(0224) 590 372

06 515 535 39

[email protected]

HOBAHO VEILEN functie Kantoor BolleNoord Veilingmeester Veilingen, bemiddeling: materialen & machines


(0252) 434 630 (0224) 299 997 (0252) (0228) (0229) (0251) (0252)

434 592 574 652 434

638 560 872 516 619

NIEUWS HOBAHO

Hobaho Relatieweek verhuist naar Mechanisatietentoonstelling Geheel volgens traditie organiseert Hobaho in de eerste volle week van januari weer haar relatieweek. Het moment om klanten in informele setting te ontmoeten en actuele onderwerpen onder de aandacht te brengen. Dit jaar is de Mechanisatietentoonstelling in Vijfhuizen als onderkomen gekozen. Daarmee hoopt het bemiddelingsbureau niet alleen een breder, maar ook een jonger publiek op de been te krijgen. De Hobaho Relatieweek – van 6 tot en met 10 januari 2014 – vindt plaats op een nieuwe locatie. “We hebben ervoor gekozen om aan te sluiten bij de Mechanisatietentoonstelling in Vijfhuizen”, vertelt Sam van Egmond, directeur bemiddelen. Die verhuizing kent volgens hem verschillende beweegredenen. “Na 2014 is de CNB Midwinterflora van voorbije aard en de Mechanisatietentoonstelling is eerder al verhuisd. Het betekent dat Lisse in die eerste volle week van januari niet meer het centrum voor de bollensector is. Om onze relaties effectiever te bereiken hebben wij gekozen voor Vijfhuizen als plaats van handelen. We hopen daarmee meer jong publiek te trekken en de relatieweek ruimer toegankelijk te maken voor relaties van buiten de Bollenstreek. Vijfhuizen is een mooi compromis als het gaat om bereikbaarheid.” De Expo Haarlemmermeer biedt met een kleine 300 plaatsen tellend auditorium een prima faciliteit. “Het doel om de zaal vol te krijgen is ambitieus”, geeft Van Egmond toe, “maar dat was een extra uitdaging bij het opzetten van het programma.” Flexibiliteit Dat programma begint dinsdag 7 januari met een vakavond, georganiseerd in samenwerking met Rabobank Bollenstreek. Het thema ‘Ben je flexibel genoeg in een veranderende markt?’ volgt op het onderzoeksrapport ‘Floreren met flexibiliteit’ van de Rabobank. “De toekomst is onvoorspelbaar, maar een ding is zeker: veranderen doet het”, zegt Van Egmond. “De vraag aan ondernemers is of zij daar flexibel genoeg voor zijn. Want als je doet wat je deed, blijf je wie je bent.” De Rabobank heeft de Flexibiliteitsscan ontwikkeld, die via verschillende regiokantoren reeds is uitgerold. “Wij gaan dit op de eerste vakavond nog wat concreter maken. Samen met Ruud Paauwe, sectormanager tuinbouw bij de Rabobank, en de aanwezigen gaan we met behulp van stemkastjes direct een beeld schetsen van hoe de zaal over bepaal-

Sam van Egmond: ‘Relaties effectiever bereiken’ de scenario’s denkt. Vervolgens zal een forum met vier jonge toonaangevende ondernemers hier verder op ingaan.” Het forum bestaat uit Mariska Foppen van Waterdrinker Aalsmeer, Erik Willemse van Roma Nova, Bas Karsten van Rainbow Colors en Mark Vink van Q.J. Vink & Zn. “Flexibiliteit is natuurlijk maatwerk, maar het is interessant om te weten hoe anderen daar vorm aan geven en om daar vervolgens je eigen conclusies aan te verbinden.” TVX in tulp De tweede vakavond op donderdag 9 januari staat in het teken van TVX in tulp. “Afgelopen jaar is er veel aandacht geweest voor virussen in het algemeen”, merkt Van Egmond op. “Het Actieplan Virus Tulp mist zijn uitwerking niet. De sector heeft gezamenlijk de luizenvluchten in kaart gebracht. Echter, TVX wordt verspreid door galmijt en vectoren in de grond waarvan we de effecten niet kennen. Het is dan ook belangrijk om in een vroeg stadium met elkaar om tafel te zitten. Te lang wachten betekent grotere versprei-

dingrisico’s.” PPO’er Martin van Dam zal kennis delen omtrent verspreiding en de mate van infectie. Peter Knippels van de BKD legt de link met Lelie 2.0. – wat is de les die wij kunnen trekken uit de ervaringen met PlAMV? – en gaat vooral in op de toetsingsmethode. Tot slot bespreekt Louis Poel, kweker en voorzitter van de productgroep tulp, wat een en ander betekent voor de individuele kweker. “Uiteindelijk gaat het er om dat we met elkaar een beeld krijgen van de huidige manier van werken en hoe we infecties, van welk virus dan ook, beheersbaar maken”, aldus Van Egmond. Beide vakavonden beginnen om 18.45 uur en worden voorafgegaan door een broodjesbuffet. Hobaho is ook met een stand op Mechanisatietentoonstelling aanwezig waar het op woensdag 8 januari van 17.00 tot 18.00 uur Happy Tapas-hour is. Net zoals voorgaande jaren zijn klanten ook de gehele week welkom aan de Grachtweg in Lisse waar men samen met de intermediairs gratis gebruik kan maken van het lunchbuffet. 13 december 2013 • BLOEMBOLLENVISIE • 73

VRAAG EN AANBOD HOBAHO

GEHEEL VRIJBLIJVEND Aanbod gladiolen oogst 2013 HOLLAND GLADIOLUS GROUP Ronald van Gijlswijk 06 538 451 33 Email [email protected] Alexandra the Great Casablanca

Dubbele late tulp: zift 12-op € 90,00 zift 11-12 € 75,00 Rob Müller Mobiel Telefoon Email

1.500

06 513 897 39 0252-434749 Fax 434649 [email protected]

Milkshake®

ong

30,00

15.000

Mistress®

5-10

1,25

4.000

Monsella®

5-10

1,75

7.000

Montreux®

5-10

1,50

5.000

Orange Princess

5-11

3,75

15.000

Pikant®

5-10

2,00

10.000

Pink Flag®

5-11

2,50

2.500

Pionier® incl. 1-15 ha lic.ben11

4,00

Charisma

1.000

Pretty Princess

ong

9,00

Columbus

10.000

Prinses Irene

5-11

1,75

Emotion Georgia Peach

Aanbod tulpenplantgoed

Princess Lee

Broeibollenteam Rick Bleeker Per Hoogenboom Simon Huisman

Puccini Rosiebee Red White Knight

Bijzondere bolgewassen aangeboden:

TOP7 Rober Dol Marco Meijer Marcel Noppen Frank van der Ploeg Rik Schoon Dick Timmer Nico Wiering Kuno Zonneveld

06 229 714 35 06 201 374 57 06 539 306 24

06 510 872 80 06 511 456 19 06 533 779 82 06 533 799 36 06 516 873 20 06 533 666 71 06 533 119 01 06 531 735 15

Aanbod 2014

Purple Flag

6,00

5-10

1,75

2.000 5.000

Red Planet®

ong

4,00

Red Princess

ben11

3.000

4,50

Renegade®

4-11

3,00

ong

15,00

Russia®

4.000

Robinho®

4-11

2,50

10.000

Ronaldo®

4-11

1,65

10.000

Royal Virgin®

0-11

1,50

2.000

Sahara Rally

ben11

20.000

Salmon Prince®

4-11

1,50

15.000

Seadov

4-10

1,65

4-11

1,50

5.000

Silver Dollar

10.000

Snowboard®

ben11

3,00

2.000

Smirnoff®

ben12

7,00

2.500

Spitfire®

ong

7,50

2.500

Strong Fire® 2015

10.000

Strong Gold

ben12

5,00

5-10

3,00 1,50

Prijs

15.000

Sunny Prince®

0-10

10.000

Super Parrot®

5-10

2,00

ben11

2,75

1.500

Surrender®

ong

7,00

Alicante®

4-11

2,00

1.000

Timeless® incl. 1 ha lic.

ong

9,00

André Citroen

5-10

2,00

1.000

Time Out®

ong

17,50

5-11

2,00

5.000

ben11

3,25

800

ong

4,00

ong

18,00

Candy Prince® kl.I Jap. 5-10

4.000

Cartouche®

1.000

Columbus®

Abba

5.000

Alibi®

4.000 3.000 5.000

Aquilla®

5.000

Antarctica®

4.000

Belica®

1.000

Bullit® (paars Buis)

Maat

ben11

3,00

Tresor®

Tom Pouce®

ong

35,00

5.000

Triple A®

ong

2,50

5.000

Update®

ong

6,00

1,75

10.000

Van Eijk®

5-10

1,00

5-11

2,00

5.000

Virichic®

ben11

2,50

ben12

5,00

4.000

White Master®

ong

5,00

5.000

White Prince®

ong

3,00

Aafke®

5-11

2,00

Barcelona

5-10

10.000

Coquette

5-11

2,00

4.000

Crossfire®

4-11

5,00

5.000

Deshima

5-10

1,50

Vraag

500

De Dijk®

ong

17,50

10.000

Doberman®

4-11

2,00

5.000

Dynasty®

5-11

1,75

3.000

Christmas Gift

ong

10,00

3.000

Columbus®

5-11

1,75

7.000

Dynasty®

3.000 12.000 1.500 10.000 700 3.500


6.000

500

ong

1,50

8.000

12.000

Tabledance (Yokohama x Upstar)

Prinses Irene Parkiet®

5-10

Aantal kg Productnaam

Erythronium Pagoda oogst 2013

3.500

Expression® Flaming Flag® Flying Dragon® Irene Parrot®

5-11 ben-12

4,00

5-10

1,60

5-11

3,00

ong

7,00

5.000

Denmark®

ben12

5,00

2.000

Flash Point®

ben-5

3,75

5-10

1,50

5.000

Jumbo Pink®

5-10

2,75

10.000

Jan Seignette®

10.000

King’s Orange

5-11

1,50

10.000

Kung-Fu

5-10

1,50

10.000

Kung-Fu

5-11

1,75

10.000

Margarita

5-10

2,00

5.000

Leen van der Mark

5-10

1,50

10.000

Orange Dream®

5-11

1,50

5.000

Light Pink Prince®

ong

3,00

15.000

Strong Gold

5-10

2,50

10.000

Verandi

5-11

2,50

1.500

Lions Glory® 2015

ben11

4,00

1.700

Marit

ben11

3,00

5.000

Match®

ben11

3,25

7.000

Maureen

4-11

4,50

GEHEEL VRIJBLIJVEND Vraag en Aanbod Hyacinten Inmiddels hebben wij ons vol op de handel voor 2014 gericht. De meeste ‘natte’ bollen zijn inmiddels verhandeld. De handel in ‘droge’ stuks krijgt ook steeds meer vorm en verloopt goed. De potten broeierij loopt goed door. De potjes worden voor redelijke prijzen door voornamelijk de bemiddeling verhandeld. De prijzen op de klok vallen niet altijd helemaal mee. De snijbroeierij begint nu ook op dreef te raken. Hier ligt het prijsniveau nog onder verleden jaar.

1.400 rr Vers wortelenland 1-11-2014 Bollenstreek

2014

14907 Weegschaal

1.400 rr Hyacintenland

10-8-2015 Lisse

2015

14906 Afdekzeilen

2.300 rr Narcissenland

15-8-2015 Bollenstreek

2015

14905 Ontklisterunit


10-8-2015 N’wijkerhout

2015

14904 Afzuigmond

-

100,00

2.500 rr Afdekpeenland


2015

14903 Rollenbaan

-

100,00

500 rr Nanussenland


2.000 m2 Vollegrondskas

Hillegom

2014

14902 Tractor

2014

14900 Plantmachine

Ook voor vraag en aanbod van Werkbollen kunt u contact met ons opnemen. Kijk voor onder andere exclusief kwekersrechtsoorten op www.hyacinthus.nl en www.bluepearl.nl

3.500,00

Van Hienen

1.000,00

14898 Grondvijzel

2014

14896 Elevator

2.000 rr Zantedeschialand 1-12-2014 Bollenstreek

2014

14895 Stortbunker

2014

14894 Assimilatielampen


10 ha Kleigrond voor sla 3.000 m2 Vollegrondskas

1-10-’14 Schermer

2014

1-12-2013 Bollenstreek ‘14/’15

14893 GEVRAAGD: Kopmachine

-

14892 Broeicontainers

- p.s. 50,00

14891 Leliekratten

7.300,00

Burnham

1.250,00

14885 Beregeningtransportbuizen Laval p.s. 27,50 Te huur aangeboden:

Tot:

Omgeving Oogstjaar

400 m2 Opslag/verwerkingsruimte vanaf 1-4-2014

‘13/14

14884 Sorteermachine

200,00

Bercomex

1.500,00

14882 Bosband

500 rr Tulpenland


2014

14881 Europallets

700 rr Bloemenland

1-9-2014 Voorhout

2014

14879 Kunstmeststrooier

1-8-2014 Voorhout ‘13/2014 ‘14/2015

1.250,00

14877 Bestrijdingsmiddelencontainer

-

14876 Dieseltank

-

750,00 250,00

14874 Leesband

Compas

500,00

1-9-2014 Noordwijk

Compas

2.800,00

2014

14873 Poetsmachine

1.100 rr Tulpenland

10-8-2014 Lisse

2014

14872 Broei- en prikbakkenBulbfust (Novakrat)p.s. 3,00

3.500 rr Groentenland


2014

14869 Exportkratten NIEUW

-

2014

14867 Leliekratten

-

p.s. 2,25

p.s. 2,21

2.400 rr Best bollenland

Limmen

600 rr Hyacintenland

1-8-2015 Noordwijk ‘14/2015

14865 Onderzetters

50x75 cm

p.s. 2,00

750 rr Tulpenland

1-8-2014 Voorhout

2014

14863 Telmachine (planten) Van Rooijen

600,00

1.200 rr Dahlialand

1-11-2014 Voorhout

2014

14862 Plukkarren

1-11-2014 Voorhout

2014

14859 Beregeningsbuizen


2014

14857 Tractor

450 rr Gladiolenland

25-8-2014 Lisse/Hillegom 2014

14856 Tractor

Fiat

6.950,00

175 m2 Koelcelruimte

1-10-2014 Voorhout2013/2014

14853 Compressor

Raltec

250,00

John Bakker p.s. 80,00 Laval p.s. 15,00 John Deere 16.500,00

330 kuubkisten Koelcelruimte

De Zilk 2013/2014

14852 Platte wagen

-

200,00

40.000 leliekratten Koelcelruimte

Julianadorp ‘13/’14

14851 Schuimen

-

p.s. 1,25

14849 Landbouwwagen

Voor vragen over gebruikswaarden en aanbod in alle gladiolenrassen

14848 Afvalbak 14847 Kuubskisten

Kunt u contact opnemen met: Tinus Lustig specialist in gladiolen 06 537 337 83 Mail: [email protected] Voor droogverkoop en bloemproductie

Vraagprijs

-

250,00

14909 Leliekratten

-

p.s. 2,25

Curver / Curtec

p.s. 0,20

14908 Tussenpootjes

275,00 500,00

Agrifirm

350,00

Compas

600,00

14842 Heteluchtkachel

Thermobile

1.600,00

14841 Opplantmachine

Allround

4.000,00

14840 Stortpit

Compas

150,00

14837 Opvoerelevator

Langco

450,00

14836 Slangenhaspel

Brinkman

1.000,00

14835 Haspel 14833 Elektrische palletwagen

-

1.000,00

Linde

1.750,00

14832 Stapelstation

Potveer 15.000,00

14831 Ploeg

Lemken

750,00

-

p.s. 0,75

14830 Gaasbakken

Vraag & aanbod www.hobaho.nl Hobaho Veilen 0224 590888 Artikel

Olimex Miedema

Omnivent p.s. 45,00

14846 Leesband

Merk

Omgeving Oogstjaar

p.s. 5,00

Rauch

2014

14910 Mobiele afzuiger Tot:

80x120

1-8-2014 Zwaanshoek

Artnr.

1-12-14 N’wijk/Nw.hout 2014

900,00

Schouten

2014

15-8-2015 De Zilk

Demco

14883 Tussenband


250 rr Bloemenland

Te huur gevraagd: Product

p.s. 2,25 p.s. 1,00

Van den Berg

De landbank

3.000 rr Hostaland

Wavin

14886 Kachel

1-8-2015 Callantsoog

14850 Ontbladermachine

Opp. / rr

N.o.t.k.

14887 Boslijn

400 rr Dahlialand

06 513 894 79

150,00

Philips p.s. 30,00

2015

2.500 rr Dahlialand

Ruud Pennings

350,00

-

5.000 rr Hyacintencontractteelt 1-8-’15 Julianadorp e.o. 2015


1.000 rr Bloemenland

@hyacintenteam

500,00

14888 Broeibakken

3.500 rr Tulpenland

Hyacinten Team Hobaho op Twitter

Drimac Compas

2014

500 rr Zantedeschialand 10-11-2014 Noordwijk

1.400 rr Narcissenland

Informatie: Hyacinten Team Hobaho Piet Goemans jr. 06 534 302 06 Bob Siecker 06 533 795 69 Paul Verkleij 06 116 036 88 Coördinator Kwekersverenigingen: Piet Goemans sr. 06 532 950 91

600,00

Massey Ferguson

2014

1.137 rr Tulpenland

Hyacinten medley

Antha

5 ha Kleigrond voor rode kool1-10-’14 Schermer

700 rr Gladiolenland

100,00

- p.s. 50,00

10 ha Kleigrond voor broccoli 1-10-’14 Schermer

1.400 rr Naland, vers voor wortelen1-12-’14 Bollenstreek 2014

Neem vrijblijvend contact met op ons voor informatie over het gehele sortiment hyacinten oogst 2014, nat van het veld of droog, voor zowel vroeg/laat broei en droogverkoop.

Prior

Volg het aanbod van machines en materialen op:

@hobahoveilen


KAVB NIEUWS KEURING

Alle aandacht December is de maand van de verwachting. Eerst is er Sinterklaas met al zijn cadeautjes, later in de maand het kerstkind waar velen naar uitkijken. In de KAVB-keuringszaal is het wachten op nieuwe tulpen, narcissen en andere voorjaarsbloeiers. Met als plezierige bijkomstigheid dat hetgeen er nu staat alle aandacht krijgt.

D

Fotografie: René Faas

e natuur laat zich niet dwingen. Waar in andere jaren al begin december de eerste tulpen konden worden geshowd is dat dit jaar echt niet aan de orde. Als er iets valt terug te blikken op het weer van 2013 dan zal het zeer langdurig koude voorjaar velen nog lang bijblijven. Keukenhof sloot op een moment dat er nog duizenden tulpen stonden te bloeien; dat gebeurt maar heel af en toe. Een dergelijk voorjaar laat zijn sporen nog lang na. Bijvoorbeeld in de broeierij, en daarmee ook in de KAVB-keuringszaal. De eerste tulpen van Nederlandse bodem komen niet veel eerder dan begin januari voor de klok. Dat zal ook op de laatste Midwinterflora vast te zien zijn. De afgelopen weken stonden er geen tulpen in de

Nerine bowdenii ‘Isabel’

LATE NERINE

Galanthus reginae-olgae KAVB-keuringszaal, en slechts eenmaal hyacinten. Het tekent de traagheid van het seizoen.

VROEGE SNEEUWKLOK Een bolgewas dat zich niets gelegen laat liggen aan het lange, koude voorjaar is Galanthus reginae-olgae. Het betreft hier een echte najaarsbloeier, die altijd begin december zijn bloemen laat zien. Inzender Sjaak de Groot zette maandag 2 december echt een hele fraaie pot neer met zomaar dertig tot veertig bloemen. Het soort komt van oorsprong uit Griekenland, en is niet de enige najaarsbloeiende sneeuwklok. Ook de uit Turkije afkomstige G. peshmenii bloeit al in de herfst.

Oxalis versicolor

KONINKLIJKE ALGEMEENE VEREENIGING VOOR BLOEMBOLLENCULTUUR Postbus 175 • 2180 AD Hillegom • Bezoekadres: Weeresteinstraat 10a • 2181 GA Hillegom, telefoon (0252) 536 950 • fax (0252) 536 951 • e-mail: [email protected]


Zo vroeg als de geshowde sneeuwklok is, zo laat bloeien nog diverse soorten en selecties van het geslacht Nerine. Van nature zijn het herfstbloeiers, alleen dan in de periode maart tot en met mei. Ze komen immers van nature voor op het Zuidelijk Halfrond (Zuid-Afrika) en daar valt de herfst precies omgekeerd ten opzichte van ons najaar. Inzender C.P.J. Breed liet de afgelopen weken nog diverse varianten zien binnen dit geslacht. Dit betrof bijvoorbeeld een zaailing van Nerine sarniensis met een kleur die het midden houdt tussen roze en rood. Ook kon hij de witte Nerine flexuosa ‘Alba’ tonen, evenals Nerine bowdenii ‘Isabel’. Deze laatste valt op door de intens roze kleur en de forse bloemen. Ten slotte laat deze inzender ook nog Oxalis versicolor zien. Het geslacht Oxalis telt vele honderden soorten, waaronder deze. Bijzonder aan Oxalis versicolor is de tweekleurige bloemknop. Als de bloem dicht is, zie je een gedraaide afwisseling van felroze en wit: net een vroegere barbierstok. In geopende toestand zijn de witte bloempjes te zien, die aan de rand fijn roze zijn. Ook heel decoratief.

www.kavb.nl

HET PANEL De toekomst van het middel Actellic is onzeker. Het middel is voor veel ondernemers belangrijk als het gaat om de bestrijding van diverse soorten mijten. Vandaar deze keer de stelling

COLUMN Stilzitten?

Zonder Actellic kunnen we wel stoppen met bollen telen Piet van der Poel, teler van tulp, narcis, hyacint en broeier van snijhyacint, Noordwijkerhout Ik vind het heel jammer dat dit verbod zo uit de lucht komt vallen. We krijgen als sector en industrie zo niet de gelegenheid om alternatieven te onderzoeken. Er zijn wel proeven genomen met roofmijten, maar deze zijn mijns inziens nog niet goed genoeg. Ik hoop dat de KAVB het voor elkaar zal krijgen om een lobby op touw te zetten zodat we het middel in ieder geval kunnen blijven gebruiken tot er voldoende effectieve andere middelen op de markt zijn om onze cellen te behandelen. Ik denk dat we anders bij de teelt en de broeierij van onze producten grote problemen gaan krijgen.

Jacob Jan Dogterom, tulpenteler, Oude Tonge Zonder Actellic kunnen we denk ik nog niet. Of het zo hard gesteld is dat we dan geen bollen meer kunnen telen is voor mij de vraag. Het middel Movento heeft nog maar een jaar een toelating in tulpen en de tijd zal het leren of we door dit middel helemaal zonder Actellic kunnen. Wat te denken van afbroei? Hoe gaan we die behandelen of werkt Movento anderhalf jaar lang? Een zwakke plant in het veld, neemt die genoeg middel op? Laten we geen oud middel weg doen, al is het alleen maar om het te behouden voor bijzondere situaties voordat we zeker weten dat het nieuwe middel in alle situaties voldoet.

Jan Pepping, teler en broeier, Egmond-Binnen Actellic is zeer belangrijk voor de bollenteelt. Momenteel het enige toegelaten middel tegen de bestrijding van de tulpengalmijt. Zonder dit middel zal het erg lastig worden om deze mijt te bestrijden. Zeker nu er steeds meer eisen vanuit het buitenland komen waaraan de bollen moeten voldoen. Zonder dit middel zal het lastig, haast onmogelijk zijn om aan deze eisen te kunnen voldoen. De schade die de tulpengalmijt in de bollen veroorzaakt geeft momenteel al grote zorgen binnen de sector. Door het verdwijnen van dit middel zal dat alleen maar erger worden. Zolang er geen alternatieve middelen ter bestrijding van tulpengalmijt toegelaten worden, is het van belang dat de KAVB en LTO zich inzetten om te zorgen dat dit middel blijft. Belangrijk is het wel dat de toepassing goed gebeurt, zodat er geen resten in het oppervlaktewater komen.

Onder vuur liggen, onder het vergrootglas liggen, als je geschoren wordt... vul zelf maar in. Het zijn allemaal bekende uitdrukkingen die helaas op dit moment op onze sector van toepassing zijn. Wie de uitzending van Zembla op 21 november gezien heeft en gevolgd heeft wat de nasleep daarvan tot nu toe geweest is, weet wat ik bedoel. Natuurlijk kunnen we het wegredeneren met de opvatting dat alles was opgehangen aan een paar incidenten met de toepassing van gewasbeschermingsmiddelen in het verleden. Maar daar komen we niet mee weg. Het gaat erom dat er door de uitzending bij de gemiddelde kijker een zeer negatief beeld over de bloembollensector is neergezet. Dan gaat het er niet meer over of de feiten juist of onjuist zijn, dan gaat het over imago en over emoties. En dat zijn zaken waarop van toepassing is dat die te voet komen en te paard gaan. Inmiddels zijn er vragen gesteld aan de staatssecretaris en is er een meerderheid in de Tweede Kamer om het gewraakte middel te verbieden. Dit alles zal ongetwijfeld ook zijn invloed gaan hebben op de toelating van andere middelen in de nabije toekomst. Een Kamerdebat is aangekondigd begin volgend jaar en dus is er veel werk aan de winkel voor onze lobbyisten om te trachten alles in goede banen te leiden. Maar ook u als ondernemer moet in gesprek met de maatschappij in uw omgeving om duidelijk te maken waar u mee bezig bent. De KAVB heeft een specifieke campagne in uitvoering om ondernemers te begeleiden in het leggen en onderhouden van contacten met de omgeving. De bollensector in Noordoost-Nederland heeft een eigen gedragscode opgesteld en er zijn ook individuele bedrijven die met een eigen brochure hun omgeving informeren over hun doen en laten. Kortom, hoewel we geschoren worden is stilzitten op dit moment geen optie. De aanstaande feestdagen zijn bij uitstek geschikt om eens na te denken hoe dit zelf op te gaan pakken in het nieuwe jaar. Ik wens u daarbij veel inspiratie toe. René le Clercq Algemeen voorzitter KAVB


KAVB NIEUWS

Het zoeken naar alternatieve methoden en middelen om ziekten en plagen in de bloembollen aan te pakken zal volgend jaar een stuk lastiger zijn. Dat stelde het Milieuplatform Bloembollensector vast tijdens de onlangs gehouden vergadering. Centraal in deze vergadering stond de onzekere toekomst van diverse middelen, zoals formaline en Actellic. Het Milieuplatform heeft altijd actief meegedacht met het onderzoek als het ging om alternatieven. Dat is ook nu aan de orde omdat de kans groot is dat formaline en Actellic op enige termijn niet meer inzetbaar zijn. Door een voorstel van een verscherpte risicoclassificatie moet formaldehyde volgend jaar waarschijnlijk zonder emissie in het binnenmilieu worden toegepast. Actellic is een van de stoffen die regelmatig in te hoge concentraties in het oppervlaktewater wordt aangetroffen. Voor beide stoffen zijn mogelijk alternatieven voorhanden, maar onderzoek is nodig om na te gaan wat de werking is, en hoe de gewassen reageren op die behandelingen. Eén ervan is Controlled Atmosphere and Temperature Treatment (CATT) dat in diverse andere teelten buiten de sector positieve resultaten liet zien. Voorzitter Jan Apeldoorn sprak zijn zorg uit over de financiering van het onderzoek aan zo’n nieuwe methode. Vanaf 1 januari 2014 is er geen collectief geld meer omdat er dan geen vakheffing meer wordt geïnd. Dit vraagt om de inzet van andere vormen van financiering. Aandacht was er ook voor de gevolgen van de uitzending van Zembla over de lelieteelt in relatie tot omwonenden. KAVB en LTO Noord werken aan een eenduidige boodschap voor de diverse doelgroepen. Het Milieuplatform vindt een dergelijke stap heel belangrijk. Ten slotte kon de KAVB melden dat de kans groot is dat het energieonderzoek binnen het convenant Schoon en zuinig in 2014 kan worden voortgezet. Dit leek eerder dit jaar niet meer mogelijk omdat het Ministerie van EZ had aangegeven geen budget meer beschikbaar te hebben voor dergelijk energieonderzoek. De KAVB zoekt samen met andere sectoren binnen LTO (open teelten) en het ministerie naar structurele oplossingen.

Foto: PR

Milieuplatform: zorg om financiering onderzoek alternatieve middelen

Bereikbaarheid KAVB tussen Kerst en Nieuwjaar Tussen Kerstmis en Nieuwjaar is de KAVB beperkt bereikbaar. De KAVB is op vrijdag 27 december gesloten. Op 30 en 31 december is de KAVB telefonisch niet bereikbaar. Voor dringende zaken kunt u een e-mail sturen naar [email protected].

Data jaarvergaderingen De komende maanden vinden diverse jaarvergaderingen van KAVB-productgroepen plaats. Bijgaand de data die inmiddels bekend zijn. Via de digitale nieuwsbrieven ontvangen telers van de betreffende gewassen een uitgebreid programma inclusief locatie en tijdstip. Datum 9 januari 2014 31 januari 2014 12 februari 2014 20 maart 2014

KAVB bezoekt kringvergaderingen De afgelopen weken hebben directeur Prisca Kleijn en algemeen voorzitter René LeClercq de vergaderingen in de kringen bezocht ter voorbereiding op de algemene ledenvergadering die op 18 december wordt gehouden in Lisse. Op de vraag waarom de KAVB zoveel tijd steekt in deze bezoeken is het antwoord duidelijk. “Voor een vereniging als de KAVB is het van belang om te weten welke zaken er bij de leden in de verschillende regio’s spelen. Ook is het een goede manier om de leden te informeren over zaken die op landelijk niveau spelen en te horen hoe hier over wordt gedacht”, aldus Kleijn. Ook dit jaar waren er weer een fors aantal onderwerpen die tijdens de vergaderingen besproken werden. Naast de financiële huishouding van de KAVB stonden dit jaar ook enkele andere onderwerpen op de agenda. Kleijn: “In veel kringen is uitgebreid gesproken over het vrijwillig financieren van activiteiten die vanaf komend jaar niet meer via het PT gefinancierd kunnen worden. Denk hierbij aan de vrijwillige onderzoeksfondsen per gewas en de alternatieve stengelaaltjesregelingen die voor tulp en narcis zijn ingericht. In alle kringen is er gelukkig veel draagvlak voor de initiatieven van de KAVB op deze gebieden. De leden vinden het belangrijk dat er via de KAVB geld bijeen gebracht wordt voor zaken die voor de kwekerij van belang zijn.” Andere onderwerpen die aan de orde kwamen waren de afbouw van het Productschap Tuinbouw, actuele zaken rondom gewasbeschermingsmiddelen, fytosanitaire zaken en het imago van de sector.

KONINKLIJKE ALGEMEENE VEREENIGING VOOR BLOEMBOLLENCULTUUR Postbus 175 • 2180 AD Hillegom • Bezoekadres: Weeresteinstraat 10a • 2181 GA Hillegom, telefoon (0252) 536 950 • fax (0252) 536 951 • e-mail: [email protected]


Gewas Gladiool Dag van de Tulp Leliedag Hyacint

www.kavb.nl

Excursiebijeenkomst Zicht op stof

Foto: PR

Gereserveerde tulpennamen

De KAVB besteedt extra aandacht aan stof in het kader van het project ‘Zicht op stof’. Het doel van het project is om werkgevers en werknemers te informeren over stof en de risico’s die het met zich kan meebrengen. Om te kijken hoe andere sectoren omgaan met stof organiseert de KAVB op 30 januari 2014 van 13.3016.00 uur een excursie- en informatiemiddag in Creil. Eenvoudige hulpmiddelen, zoals het gebruik van stofzuigers en persoonlijke beschermingsmiddelen, kunnen helpen om blootstelling aan stof te verminderen, maar zijn vaak niet afdoende. Het aanpassen van processen en het nemen van technische maatregelen zijn vaak nodig. Uienteelt- en verwerkingsbedrijf Broer bv in Creil heeft in samenwerking met Jongejans Luchttechniek een schoningssysteem uitgedacht en ontwikkeld waarbij het vrijkomen en verspreiden van stof zoveel mogelijk beperkt wordt. De informatiebijeenkomst start in het Poortershuys in Creil met diverse inleidingen waarbij het onderwerp stof vanuit diverse kanten wordt belicht. Vervolgens wordt een rondleiding verzorgd op het bedrijf van Broer bv. Tevens kunnen bezoekers hun longfunctie laten meten. De bijeenkomst wordt mede georganiseerd door Broer bv, Jongejans Luchttechniek en Stigas. Meer informatie en aanmelding: Stan van Oers, beleidsmedewerker KAVB (0252-536953), [email protected]

In april 1999 is de nieuwe regeling betreffende de KAVB-registratie en -reservering van tulpennamen gepubliceerd. Hierbij is aangegeven dat de in principe goedgekeurde namen zullen worden gepubliceerd in BloembollenVisie. De lezer kan op namen uit deze regelmatig verschijnende rubriek reageren. De reacties dienen onder vermelding van het referentienummer in principe binnen vier weken na publicatiedatum bij de KAVB binnen te zijn. In voorkomende gevallen zal na het verstrijken van deze termijn worden overgegaan tot definitieve registratie, wanneer de cultivar heeft voldaan aan de eisen van onderscheidbaarheid, uniformiteit en stabiliteit. Een reservering die niet binnen een jaar tot opplant en registratie leidt, vervalt. Graefin Bettina, mutant Princess Household, geel met rood, Ligthart Bloembollen Signature, zaailing VS-99-3 Vitauts Skuja, wit, gefranjerd, J.S. Pennings Sweet Amy, zaailing Remarkable, rood, dubbel, Kapiteyn Speciale Culturen Fedor Dobronravov, zaailing G116, geel triumf, Ligthart Bloembollen Pink Fisher, mutant Leo Visser Ebbers, roze, Holland Bolroy Markt Purple Sensation, zaailing paars kort P.v. Bentem, paars, N. Pijnacker & Zn Firestorm, mutant Washington, rood met geel, Ph. Hoogland Bloembollen Markrand, mutant Leen van der Mark, geelgroene bladrand, Veco Groente en Bloembollen Paradero, zaailing 95.012.366-1, roze, triumf, Remarkable Tulips Goldmember, zaailing Marax, geel, dubbel, Maveridge International Cabanna, mutant First Class, parkiet, Borst Bloembollen & Van Schagen

Foto: PR

Tweedaagse retailsafari naar Londen op 20 en 21 februari 2014

KAVB-keuringen De laatste keuring in 2013 is de Kerstkeuring. Deze vindt plaats op maandag 16 december. Op 23 en 30 december is er geen keuring. Ook maandag 6 januari 2014 is er geen keuring, omdat dan de Midwinterflora wordt opgebouwd. De eerste keuring in 2014 vindt plaats op maandag 13 januari.

KAVB-Jong! organiseert op 20 en 21 februari 2014 samen met Consumerview een tweedaagse retailsafari naar Londen. Een unieke kans om de Engelse markt van dichtbij te bekijken. Een markt die in beweging is en boeiende ontwikkelingen rondom de afzet van bolproducten laat zien. Na een uitgebreide marktpresentatie worden onder andere relevante supermarkten, bouwmarkten, tuincentra, groothandel en andere verkooppunten bezocht om te ervaren hoe de markt op het gebied van met name bolbloemen en bolgewassen wordt ingevuld. Er is nog een beperkt aantal plaatsen beschikbaar voor KAVB-leden. Aanmelden kan tot 20 december aanstaande. Voor meer informatie of aanmelding kun je contact opnemen met Stan van Oers (0252-536950, [email protected]).


tŝũŶŬĞƌDĞĐŚĂŶŝƐĂƟĞs J.C. de Leeuwweg 26 1764 NG Breezand dĞů͗ϬϮϮϯͲϱϮϯϱϵϬͲ&Ăǆ͗ϬϮϮϯͲϱϮϯϱϵϲ ǁǁǁ͘ǁŝũŶŬĞƌŵĞĐŚĂŶŝƐĂƟĞ͘Ŷů ŝŶĨŽΛǁŝũŶŬĞƌŵĞĐŚĂŶŝƐĂƟĞ͘Ŷů

Eindejaarsshow 30 en 31 december. Graag tot dan! ǁǁǁ͘ǁŝũŶŬĞƌŵĞĐŚĂŶŝƐĂƟĞ͘Ŷů

Trekkers te koop gevraagd

Voor export alle types

0DVVH\)HUJXVRQ -RKQ'HHUH 6DPH 8QLYHUVDO/87%

/DQGLQL )RUG )LDW =HWRU

6FKDGHURHVWRIPDQNHPHQWHQJHHQEH]ZDDU 8NXQWDOOHVDDQELHGHQ H&G Exporttractors Abbestederweg 30 B T 06 10922015

1759 NB Callantsoog T 06 53672173

www.exporttractors.nl

Heeft u last van PlAMV? Swart tynaarlo weet er raad mee!!

ilk, V De Z A 1 9 1 2 72, inweg 3 252) 516027. u d r e k l i Z Tel.: (0 Een nieuwe klant binnenhalen? Valt niet mee!

Bel 023 571 47 45 en vraag naar Remco Wijnhout of mail [email protected] voor gratis advies over de advertentiemogelijkheden.

www.bureauvanvliet.com

Hobaho: specialist in online materialenveilingen Machines en materialen voor de agrarische sector

Ga naar www.hobaho.nl en schrijf u in voor onze nieuwsbrief!

Innovatie in Lelieverwerking

VLAMING Intern Transport 7R\RWDODQFHHUWQLHXZH9VHULH +HIYHUPRJHQYDQWPWRQ *HwQWHUHVVHHUG" .LMNRSRQ]HZHEVLWH ZZZYODPLQJLQWHUQWUDQVSRUWQO YRRUGHVSHFLILFDWLHV

7 = DDGP DU NW _ % HGULMI YHQ S DU N: )2 : HV W_= ZDDJ GLM N 2 RV W _7 _ ) _( LQI R# YO DP LQ J JU RHSQ O

Weegtelmachine / 9 Sporen Grote voordelen: - Kleine cuppen. - Hoge capaciteit. - Bijzonder geschikt voor kleine maten. - Invoerbreedte.

Total Systems BV Industrieweg 31 1775 PV Middenmeer tel. +31(227) 501211 www.totalsystems.nl

Postbus 21, 2215 ZG Voorhout

Open dag Lelies en Gladiolen Proeftuin Innoventis Breezand 23 december 2013 van 9.30 tot 15.00 uur. U bent van harte welkom! [email protected], www.gmnbv.nl Vestigingen: Bovenkarspel T 0228 - 51 65 50 . Breezand T 0223 - 52 17 52 .

Horst T 077 - 399 91 11 Julianadorp T 0223 - 69 01 11 .

Voorhout T 0252 - 21 10 63 . Limmen

E N I L ON

G N I L I E V N E MATERIAL

i.o.v. De Verenigde Koelhuizen Hobaho BV Uitgebreid bloembollen inventaris Start datum: 14-01-2014, 08:00 uur - Eind datum: 15-01-2014, 20:00 uur Kijkadres: Hobaho, Akervoorderlaan 53a, 2161 DR, Lisse Kijkdagen: (tijdens mechanisatieshow Vijfhuizen) Dinsdag 7 januari, Woensdag 8 januari en Donderdag 9 januari van 8.30 tot 16.30 uur Afhalen: Vrijdag 17 januari, 8.00 tot 15.00 uur Veilingadres: www.hbinternet.nl

Verbindt • Adviseert • Organiseert Postbus 6 • 2160 AA Lisse • Telefoon (0252) 43 47 77 • Fax (0252) 43 46 77 • www.hobaho.nl • [email protected]

Polytechniek ontzorgt bij het realiseren en onderhouden van uw technische installaties

en medewerkers Wensen U

Prettige Kerstdagen Voorspoedig Nieuwjaar 0048 601 159 267

[email protected]

Advisering - Koudetechniek - Luchtbehandeling - Watertechniek Verwarming - Regeltechniek - Elektrotechniek - Service & Onderhoud

WWW.POLYTECHNIEK.NL Koggeweg 63, 1607 MT Hem. Postbus 2, 1606 ZG Venhuizen. Telefoon 0228-54 54 54. E-mail: [email protected]

“VUURWERK” bij TRIFLOR B.V. HYBRIS B.V., TRIFLOR B.V. en VERTUCO B.V. presenteren voor de 6e maal in successie de laatste tentoonstelling van 2013 en de eerste van het nieuwe seizoen op: VRIJDAG 27 December van 8:00 tot 17:00 uur ZATERDAG 28 December van 8:00 tot 15:00 uur MAANDAG 30 December van 8:00 tot 17:00 uur DINSDAG 31 December van 8:00 tot 15:00 uur Wij laten een uitgebreid assortiment nieuwe rassen zien. Tevens is er een keuringswedstrijd waarbij leuke prijzen te winnen zijn. Wees er ook vroeg bij en kom op een van bovengenoemde dagen langs bij TRIFLOR B.V. TULPENKADE 1, 1734 JP, OUDE NIEDORP.

E X T

$ DINSDAG 7 JAN. - WOENSDAG 8 JAN. 10.30-13.00 UUR - INCLUSIEF LUNCH TEL. 0223-690111- E-MAIL: [email protected] MAX. 60 PERS. PER DAG - VOL = VOL BIJEENKOMST VEILIGHEID EN TECHNIEK $ DINSDAG 7 JAN.: “BEN JE FLEXIBEL GENOEG IN EEN VERANDERDE MARKT?” (I.S.M. RABOBANK BOLLENSTREEK) DONDERDAG 9 JAN.: “HET VRAAGSTUK TVX IN TULP” INFO: WWW.HOBAHO.NL

R

$

VOOR INFORMATIE: WWW.NKTULPENKEUREN.NL

A

$ DE 1E MARKTBROEISHOW 2014 DE VROEGSTE RASSEN ZOALS IN DE PRAKTIJK GEBROEID BIJ PROEFTUIN ZWAAGDIJK.

OPENINGSTIJDEN: DINSDAG 7 JANUARI 10.00 - 21.30 WOENSDAG 8 JANUARI 10.00 - 21.30 DONDERDAG 9 JANUARI 10.00 - 21.30 WWW.SMTB.NL - [email protected]

! "#

UUR UUR UUR

ROMEO SOMMERS: KERST 2013 HEEFT WEER GLANS

Recommend Documents