RISKANT RISICO WILLEM LANDMAN OPLEIDING COÖRDINATOR BELEGGEN HOGESCHOOL VAN AMSTERDAM SENIOR WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEKER CAREM (CENTRE FOR APPLIED RESEARCH ON ECONOMY MANAGEMENT) PHD CANDIDATE NIJENRODE BUSINESS SCHOOL AUTEUR FINANCIEEL DAGBLAD/ESB/ ME JUDICE/TEO
CAREM
Onderzoek naar: — gedrag van particuliere beleggers en financieel gedrag van jongeren. — toegang MKB tot de kapitaalmarkt. — ethiek en leiderschap.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
NIJENRODE — Promotieonderzoek naar:
“Risicoperceptie van particuliere beleggers” Sponsor: Stichting Capital Amsterdam Promotor: Prof. dr. Jaap Koelewijn
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
PROBLEEMSTELLING PRESENTATIE Bestaat de rationeel handelende particuliere belegger die bewust met risico omgaat ? Zo nee, hoe is dit beeld ontstaan ? Zo ja, heeft het zin voor de financiële sector en zij die daar mee te maken hebben (productontwikkelaars, aanbieders, adviseurs, analisten, wetgever en toezichthouder) om deze consument als rationeel en risicobewust te benaderen ? VBA 28 mei 2015
29-5-2015
SUBVRAGEN PRESENTATIE
— Hoe om te gaan met: a. risico in het algemeen, b. beleggingrisico in het bijzonder, c. risicoperceptie van particuliere beleggers. d. Risicoprofiel vraagstuk - Consistentie van vragenlijsten, - Consistentie van vragen/antwoorden, - Consistentie van profielen (Loonen/v.Raaij), - Consistentie van profiel/advies, - Consistentie van beleggergedrag.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
DOELSTELLING VANDAAG
HOE TE KOMEN TOT EEN RISICO ATTITUDE METING DIE : A. WAARDEVRIJ INVENTARISEREND EN B. INTROSPECTIEF EN BEWUSTMAKEND IS.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
MIND THE GAP
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
NEVENVRAGEN
— Gat tussen risico en beleving van risico. — Gat tussen wetenschap en praktijk. — Gat tussen resultaten van onderzoeken en
implementatie. — Gat tussen meting van risico-attitude en toepassing. VBA 28 mei 2015
29-5-2015
VANOCHTEND “De industrie ontwikkelt zich langzaam aan van gefocust op producten,naar gefocust op risico – beheersing en naar gefocust op beleggingsdoelen.” Dat zegt Ivar Roeleven, directeur beleggingsfondsen Europa bij NN Investment Partners, voorheen ING Investment Management, in gesprek met Fondsnieuws. En dat is hard nodig, vindt hij. 'De industrie opereert nog teveel vanuit generieke risicoprofielen en traditionele asset allocatie. De particulier denkt vaak anders. Hij of zij denkt in specifieke behoeften en doelen. Iets concreets dat hij of zij op een bepaald moment wil bereiken. Een potje dat de kinderen in staat moet stellen om te studeren, een potje voor een droomreis tijdens de voorgenomen sabbatical of een aanvulling op een steeds onzekerder pensioen. Iedere behoefte heeft haar eigen opbouwtijd, haar eigen decumulatiepatroon en haar eigen hardheid waarmee je het bedrag nodig hebt.‘ Fondsnieuws 28 mei 2015 VBA 28 mei 2015
29-5-2015
TOT DE 17E EEUW Geen sprake van enige beschouwing over risico. Men was geïnteresseerd in kansberekening(dobbelen!)
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
Ratiociniisin in ludo aleau (De berekening van kansspelen)
Cardano
VBA 28 mei 2015
Huygens
Newton
Pascal
29-5-2015
VAN KANS NAAR RISICO Daniel Bernouilli :
Specimen Theoriae Novea de Mensura Sortis vrij vertaald :
..een nieuwe theorie over de berekening van risico. Vertaald in Econometrica – Vol..22 – 1954 - blz 23-26
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
1738
“ieder mens heeft een uniek set waarden en handelt daarnaar. Het nut van iets is afhankelijk van de specifieke omstandigheden van een mens die een schatting maakt van het risico dat hij gaat lopen. Er is geen reden om te veronderstellen dat het risico waarop door mensen wordt geanticipeerd voor iedereen hetzelfde is”.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
RISICO PERCEPTIE
De risicoperceptie is volgens Bernouilli een subjectieve waarde i.c een gewogen gemiddelde van elke uitkomst die door zijn waarschijnlijkheid wordt gewogen. Hierover later meer! Slovic en Kahneman in de 21e eeuw.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
DE ECONOMEN - ADAM SMITH
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
1723-1790
• Onzichtbare hand die het evenwicht op de
markt regelt (Wealth of Nations), uitgaande van een rationeel handelende consument die:
• op zoek is naar maximale behoefte bevrediging, • die beschikt over alle informatie die nodig is om een •
keuze te maken en daarbij, een weloverwogen risico afweging kan maken.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
18e en 19e eeuw
Neoklassieke economie: • hypothetische nuts maximalisatie door particulieren, • winst maximalisatie door bedrijven, • keuzes begrensd door inkomen en kosten, • in overeenstemming met de rationele keuzetheorie.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
BEELD
Er ontstaat een beeld van een rationeel handelende consument en een gedragswetenschap die gebruik maakt van de technieken die in de β- wetenschappen zijn ontwikkeld.
Het uitgave gedrag van een consument in een bepaalde maand is lineair afhankelijk van het inkomen van de vorige maand. VBA 28 mei 2015
29-5-2015
NATUURWETENSCHAPPELIJKE PRINCIPES Samuelson schreef in 1947 in zijn proefschrift over deze in de economie gebruikte methoden reeds:
”It may be pointed out that this is essentially the method of thermodynamics, which can be regarded as a purely deductive science based upon certain postulates” Samuelson, Paul, 1947 – Foundations of Economic Analysis
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
KEYNES ”There is little likelihood of our discovering a method of recognizing particular probabilities, without any assistance whatever from intuition or direct judgment… A proposition is not probable because we think it so.”
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
ANDREW LO - MIT(2014)
“Conservation laws, symmetry and isotropic nature of space are powerful ideas in physics that simply do not have exact counterparts in economics. A purely deductive approach may not always be appropriate for economic analysis”.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
SCHELLING
“it is only in economics that the individual is modelled as a coherent set of preferences and certain cognitive facilities” Thomas Schelling 1984
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
DE RATIONELE CONSUMENT ? In een door de Engelse evenknie der AFM, the Financial Service Authority, uigevoerde studie naar de financiële kennis van burgers wordt financiële bekwaamheid als volgt omschreven: “Financial capable people are able to make informed financial decisions. They are numerate and can budget and manage effectively. They understand how to manage credit and debt. They are able to asses needs for insurance and protection. They can assess the different risk and returns involved in different saving and investment options. They have understanding of the wider ethical, social, political and environmental dimensions of finances”
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
NATIONAL LOTTERY
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
BEHAVIORAL FINANCE
Maakt duidelijk dat consumenten beperkt rationeel handelen. Let op: Niet irrationeel ! Indien dit het geval is, de optelsom van dit handelen (de markt ! ) ook niet volledig rationeel functioneert.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
PROSPECT THEORY & LOSS AVERSION Kahneman & Tversky
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
KAHNEMAN HIMSELF..
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
ENDOWMENT - THALER
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
BEKERS — In 1990 Thaler teamed with Daniel Kahneman and Jack L.
Knetsch to conduct a clever experiment involving Cornell undergrads and coffee cups.
— He distributed coffee cups to half of the students but left the
other half empty handed.
— The former group estimated a selling price and the later group
a buying price. Would the students with coffee cups ask for more? This is exactly what the all-star team of researchers found; the undergrads with cups were “unwilling to sell for less than $5.25,” while their less fortunate peers were “unwilling to pay more than $2.25-$2.75.”
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
HEURISTIEK en BIASES — Aangezien we in een onzekere omgeving werken nemen
cq. vellen we niet op grond van rationele overwegingen een beslissing of een oordeel maar op basis van vuistregels.
GEVRAAGD NAAR HET VERBAND TUSSEN RISICO EN RENDEMENT ZEGT 64% VAN DE ONDERVRAAGDE BELEGGERS: INDIEN BIJ EEN BELEGGINGSPRODUCT EEN GROOT RISICO WORDT AANGEGEVEN, BETEKENT DIT DAT ER EEN HOOG RENDEMENT ZAL WORDEN BEHAALD.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
BIASES — Selfserving bias: Prof. Janka Stoker aan de Rijks Universiteit Groningen stelt met betrekking tot de schuldvraag over de kredietcrisis: “Zolang het goed ging was dat te danken aan onze kwaliteiten. Maar de daling van de aandelenkoers ligt aan anderen: aan domme, op korte termijnwinsten jagende aandeelhouders, onoplettende toezichthouders en avontuurlijke cowboys in Amerika.“
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
ZELFOVERSCHATTING
— ODEAN 1999 — Trading is hazardous to your wealth. — Inzage in 50.000 sells & 50.000 buys.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
TRADING IS HAZARDOUS TO YOUR WEALTH. — Individual investors who hold common stocks directly pay a
tremendous performance penalty for active trading. Of 66,465 households with accounts at a large discount broker during 1991 to 1996, those that trade most earn an annual return of 11.4 percent, while the market returns 17.9 percent. The average household earns an annual return of 16.4 percent, tilts its common stock investment toward highbeta, small, value stocks, and turns over 75 percent of its portfolio annually.
— Overconfidence can explain high trading levels and the
resulting poor performance of individual investors. Our central message is that trading is hazardous to your wealth.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
VERSCHIL MAN - VROUW BOYS WILL BE BOYS – BARBER AND ODEAN — Theoretical models predict that overconfident investors trade excessively.
We test this prediction by partitioning investors on gender. Psychological research demonstrates that, in areas such as finance, men are more overconfident than women. Thus, theory predicts that men will trade more excessively than women. — Using account data for over 35,000 households from a large discount
brokerage, we analyze the common stock investments of men and women from February 1991 through January 1997. We document that men trade 45 percent more than women. Trading reduces men’s net returns by 2.65 percentage points a year as opposed to 1.72 percentage points for women.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
HOUSEHOLD SURVEY DNB Onderzoek Nederlandse Bank onder 1500 deelnemers. Slechts 8% had alle vragen goed over beleggen goed. Vrouwen wisten veel minder maar deden het veel beter.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
GEDRAG BEÏNVLOED DOOR DE MARKT
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
NEURO ECONOMIE
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
SWAAB EN LAMME
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
ONDER DE SCAN
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
GEDRAG IS GEDETERMINEERD.
“You have to take away some brain areas to make people more rational. The medial prefrontal cortex”. Koenigs et al,Nature 2007
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
BEELD VAN DE BELEGGER
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
SLOVIC
Risico is niet iets wat er is, los van ons denken en onze culturele opvattingen, klaar om gemeten te worden. Mensen hebben het concept van “risico” bedacht om beter te kunnen omgaan met de gevaren van onzekerheden van het leven. Deze gevaren zijn weliswaar reëel, maar er is niet zoiets als een reëel risico of objectief risico. VBA 28 mei 2015
29-5-2015
KAHNEMAN
Risicobeleid is niet meer dan een breed kader dat een bepaalde riskante keuze onderbrengt in een verzameling van soortgelijke keuzen. Daniel Kahneman– Thinking Fast and Slow - 2011
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
KENNETH ARROW — Kenneth Arrow, de grondlegger van het huidige
riskmanagement. — Zuid Oost Azië 2e wereldoorlog.
— Op de vraag van Arrow waarom ze dan toch door
gingen met het maken van dergelijke risico analyses antwoordden zij :“The generals need them in order to make the plans”. VBA 28 mei 2015
29-5-2015
MIND THE GAP — VERSCHIL TUSSEN RISICO EN PERCEPTIE VAN
RISICO: RISK PERCEPTION
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
TEMPERATUUR ↔GEVOELSTEMPERATUUR
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
RISICO ↔ PERCEPTIE — WE VRAGEN NAAR HET RISICO TERWIJL WE
BEDOELEN TE VRAGEN NAAR DE RISICO PERCEPTIE. — VRAGEN NAAR RISICO PERCEPTIE IS
RELEVANTER AANGEZIEN HET RISICO NIET TE BEPALEN VALT.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
PETER L.BERNSTEIN
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
INTERVIEW VOOR McKINSEY — http://www.mckinseyquarterly.com/Peter_L_Berns
tein_on_risk_2211
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
RISICO VOORSPELBAAR EN/OF KWANTIFICEREN ? — Risico = Kans x Gevolg x Blootstelling — Objectief – subjectief risico ?
Objectief risico gedefinieerd als marktrisico. Subjectief als risico van het individu en zijn gedrag. — Meetbaar (markt)risico ?
Kun je er een percentage of weging aangeven ? — Rangorderlijk risico. Kun je een gradatie aangeven in
risico’s ?
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
MARKT RISICO Sinds de publicatie van de ‘Black Swan' moeilijk houdbaar dat dit voorspelbaar is.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
RANGORDERLIJK
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
RISICO’S VAN FINANCEEL GEDRAG — Geen leereffect. Cognitieve dissonantie ! — Onomkeerbare handelingen. — Grote gevolgen ! — Risico moeilijk in te schatten en afhankelijk van een
groot aantal niet beïnvloedbare factoren.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
ONTWIKKELING VAN BELEGGERS
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
HUISVADERS “WEDUWEN EN WEZENFONDS”
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
FEAR AND GREED
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
IEDEREEN KAN BELEGGEN “Op schooldagen mag je maximaal 2 uur per dag kleine klusjes doen (autowassen, oppassen). Op zaterdag en in de vakantie mag je ook licht werk doen (supermarkt). Iedereen die meer dan 4,5 uur per dag werkt, heeft recht op een half uur pauze (kun je even kijken hoe het met je beleggingen gaat). Wie erover denkt om met beleggen te beginnen, moet weten dat je je geld maar beter op een spaarrekening kunt laten staan als je niet tegen een beetje spanning kunt. Want beleggen is een uitdaging.” — Iedereen kan beleggen - Diverse auteurs - Postbank 1999 - blz. 13 VBA 28 mei 2015
29-5-2015
IN DE VS
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
MOBIELE TELEFOON
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
HUIDIGE SITUATIE 2014 —
The average age was 45: 62% male-, and 10% female-investor (28% had a joint account).
—
The average transaction was 3,47 per month: 49% in derivatives, such as options, 6% in futures and the remaining 45% consisted of stock trade of which 95% was in Dutch companies.
—
During this period the average amount in the investment accounts was € 32.237,--.
—
By the end of the summer of 2014 770.000 households were active as private investor in the Dutch financial markets, an increase of 20% compared to 2013.
—
Most private investors have experience in investing during 10 years or more.
—
Mutual funds are still popular among Dutch investors. 72% of the private investors invests in mutual funds whereas 1/3 of the private investors only invests in these funds.
The capital weighed distribution has not changed much in comparison to the summer of 2013: — 49% in mutual funds (48% in 2013) — 41% in shares (42% in 2013) — 9% in bonds ( 8% in 2013) — 2% in derivatives ( 2% in 2013)
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
DEELCONCLUSIE ECONOMISCHE WETENSCHAP KIJKT INMIDDELS ANDERS NAAR BELEGGERS EN HUN GEDRAG. — BEPERKT RATIONEEL. — REAGEERT VERSCHILLEND OP WINST OF VERLIES. — IS VAAK OVERCONFIDENT. — NEEMT INFORMATIE OVER RISICO VAAK ANDERS
WAAR DAN BEDOELD. — BESCHIKT VAAK NIET OVER EEN FINANCIËLE BUFFER OM TEGENSLAGEN OP TE VANGEN. VBA 28 mei 2015
29-5-2015
FINANCIËLE SECTOR
— Kan hier niet aan voorbijgaan. — Van “Caveat emtpor” tot “Ken je klant ” — Zorgplicht ook vanuit moreel oogpunt. — Politieke en publieke opinie.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
TWEELEDIG
— PRODUCTWAARSCHUWING
— RISICO PROFIEL BELEGGER
Indien de beurs 2 dagen achtereen daalt. Wat doet u?
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
UITGANGSPUNTEN — De maatmens gedachte. — Dit betekent dat de risico indicator niet wordt
toegespitst op het profiel van de individuele afnemer. — Deze maatmens is een niet-rokende man van 35 jaar. — Reden achter de maatmens is dat uit onderzoek blijkt dat consumenten vroeg in het aankoopproces van een financieel product over een FB willen kunnen beschikken.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
EERDER ONDERZOEK NAAR AFM METHODE RISICO BELEVING
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
NUDGE VRAGEN: PC ANTWOORD
Leest u bij aanschaf van financiële producten de bij Dat product behorende financiële bijsluiter ? — 80% gaf aan die te lezen. — 1/3 gaf aan de volledige bijsluiter te lezen !
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
KWANTIFICEERBAAR MAKEN VAN PRODUCTEN Opbouwproduct
Schuldproduct
Zeer klein
Uitbetaling inleg volledig Gegarandeerd.
Aflossing schuld volledig gegarandeerd.
Klein
Uitbetaling van 80% of meer van inleg gegarandeerd; EN GUISEpercentage 95 % of meer
Aflossing van 80% of meer van schuld EN GUISE-percentage 90% of meer.
Vrij groot
Minder dan 80% van inleg gegarandeerd; EN GUISEpercentage 90% of meer.
Minder dan 80% van schuld gegarandeerd; EN GUISE-percentage 80% of meer.
Groot
GUISE-percentage tussen 75% en 90%.
GUISE-percentage tussen 65% en 80%.
Zeer groot
GUISE-percentage kleiner dan 75%.
GUISE-percentage kleiner dan 65%.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
AFM MANNETJES
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
NIEUWE RISICO WIJZER.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
ILLUSSIE VAN ZEKERHEID
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
WAT IS HET GROOTSTE RISICO ?
ANTWOORD
PERCENTAGE
Niet behalen rendement
12%
Niet behalen van eindsom
6%
Kwijtraken van inleg
82%
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
MOET ER ALTIJD GEWAARSCHUWD WORDEN VOOR RISICO ?
ANTWOORD
PERCENTAGE
Altijd waarschuwen
50%
Nooit waarschuwen
36%
Geen mening
14%
HOE WAARSCHUWEN ? ·22% wil op een grafische wijze worden gewaarschuwd ·52% via een schriftelijke tekst
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
RISICO↔RISICOPERCEPTIE ? — Wettelijk verplicht te vragen naar risico attitude.(MIFID) — Gebeurt dit adequaat ? — Onderzoek naar: 1. Are the questions asked and the possible answers given
(in the case of multiple choice answers) identical or consistent? 2. Is the outcome of each questionnaire identical and will lead to the same profile independent of the bank? 3. Are products advised by banks based on similar profiles comparable or lead to the same return? 4. Do private investors stick to the outcome of their profile or are they easily tempted to invest outside their given profile? VBA 28 mei 2015
29-5-2015
ONDERZOEK NAAR RISICO TOLERANTIE Risk tolerance consists of an objective- and a subjective part. The objective part is mainly determined by: a. the so called investment horizon b. the investment goal c. and the financial position of the private investor. The subjective risk tolerance is the risk investors are willing to run based on their own private view of the market. Mainly determined by the mood situation a private investor is in, a mood that is highly influenced by: a. the financial news, b. stock market developments and c. the general sate of the economy.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
RISICO VS PERCEPTIE
IN DE VRAGENLIJSTEN WORDT VEELVULDIG EN EIGENLIJK ALEEN MAAR STILGESTAAN BIJ HET RISICO EN NIET BIJ DE RISICOPERCEPTIE WAARDOOR DE VRAGENLIJSTEN – ZO DEZE AL CONSISTENT ZIJN – AAN HUN DOEL VOORBIJSCHIETEN.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
DOEL IS 2 LEDIG
— FINANCIËLE SECTOR KRIJGT EEN JUIST BEELD
VAN DE HUIDIGE EN GEWENSTE FINANCIËLE SITUATIE VAN DE BELEGGER (OBJECTIEVE DEEL). — BELEGGER KRIJGT EEN GOED BEELD VAN ZIJN
EIGEN ATTITUDE (SUBEJCTIEVE DEEL).
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
ONDERZOEK NAAR VRAGENLIJSTEN In total 21 questionnaires were examined, containing 235 questions. Of these questions 187 could be categorized in one way or another.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
ANALYSE VAN DE VRAGEN — The amount of questions asked vary. — Most questions deal with the amount of years active
(16%), risk and return (9%) and experience(also 9%). The AFM emphasizes the importance of aftercare by the bank and that the investor still should be made possible to reach his/her goal in case of disappointing results. This can be made possible to adjust the profile of the investor. Only 3 banks ask a question about this possibility. Also a question about asset preservation is merely asked by 3 banks.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
DIFFERENCE BETWEEN BIGGER AND SMALLER BANKS ? The question about the amount of years active is most and equally popular among small and big banks.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
DIFFERENCE BETWEEN BIGGER AND SMALLER BANKS Remarkable is that bigger banks - although (because?) they have more smaller investors among their customers - ask more then smaller banks about : a. the size of the capital owned b. the origin of income c. and the height of the present income In general it can be concluded that there are significant differences regarding the amount and the content of the questions submitted to private investors when asked about their risk appetite. This leads to the conclusion that there is no non normative way of ascertaining the risk profile.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
POSSIBLE ANSWERS Are the possible answers given (in the case of multiple choice answers) identical or consistent? — The differences between the answers submitted is so
extreme that it was impossible to categorize them in one way or another. All questionnaires work with so called multiple choice answers with significant differences as given answers on the same question.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
METEN MENTALE RISICOHOUDING:
Indien de beurs 2 dagen achtereen daalt. Wat doet u?
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
ANTWOORD 1
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
ANTWOORD 2
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
ANTWOORD 3
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
FRAMING: DONORSCHAP
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
RISK AND RETURN In the total of 21 questionnaires 17 posed a question regarding return and risk. As possible answers were given: A. B.
Degree of satisfaction with a result on a so called Likert-scale, and/or A ratio of return and risk and/or percentage composition.
Regarding questions of a possible decrease in value of the investment, acceptable by the investor (Imagine that the stock market drops by …) none of the investigated banks employed a similar answer. A. B. C. D. E.
€ 5000,-- is acceptable substantial reduction is unacceptable. sleepless nights are unacceptable financial and emotional consequences are unacceptable radical changes in lifestyle are unacceptable
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
EXPERIENCE — The favorite questions of all banks, regarding the
experience investors have, showed 21 different answers varying from the amount of years (no identical statistical classification) to whether one has experienced the 1987 crash. — In general it can be concluded that there are significant
differences regarding the given answers submitted to private investors when asked about their risk appetite. This leads to the conclusion that there is no non normative way of ascertaining the risk appetite. VBA 28 mei 2015
29-5-2015
OUTCOME IDENTICAL ? Is the outcome of each questionnaire identical and will lead to the same profile independent of the bank? Loonen en Van Raay made it became clear that this is not the case. Both authors divided their investigation in three sub questions: — Is there a substantial difference between the advised investment categories (shares, bonds etc.)? — Is the advice given consistent with the classified risk profile? — What are the differences in results regarding the advised investment categories? Loonen en Van Raay conclude: “Een belegger krijgt dus op basis van zijn antwoorden op de risicovragenlijsten vermogensverdelingen geadviseerd die een grote inconsistentie vertonen”.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
ADVISED PRODUCTS Are products advised by banks based on similar profiles comparable or lead to the same return? The result of an investigation by “Beleggingsmatch.nl” in 2013 among 15 large investment banks over a period of 5 years was that within the profile “offensive” there was a spread of 28% between the most and least successful bank. — In the neutral profile Investment Bank Alex obtained a 15.4% result whereas RABO Bank only 5,9%. The investigators conclude that the results were mainly due to “different risks taken within the same profile”. —
More recent the “Consumentenbond” (The Dutch Consumer’s Union) registered a complaint with the Dutch Minister of Finance Dijsselbloem that “it is not possible for private investors to compare the profiles of banks”. In a survey conducted by the Dutch Financial Time’s (Financieele Dagblad) among 10 different banks it became clear that the differences in the way banks translate the given answers in a profile is enormous. —
Article published on 28th July 2014 – page 17
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
INVESTORS Do private investors stick to the outcome of their profile or are they easily tempted to invest outside their given profile? — Provided that profiles are set up with an normative
tool and lead to a comparable profile, which leads to a similar return on investment with different banks: the question is still whether this tool will prohibit especially the vulnerable and less knowledgeable investors, who maybe should be protected against themselves - to act outside the boundaries of their profile.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
BEHAVIOR OF INVESTORS — According to various scientific articles private
investors are non-rational actor’s and will respond to risk in a different way. Based on various heuristics and biases they will come to their decisions. — In a test, conducted in the spring of 2014 at the Economic Faculty of the University of Applied Science Amsterdam, 265 private investor were investigated. Their choice of a so called risk profile was established with a questionnaire and divides in a normal distribution as follows: VBA 28 mei 2015
29-5-2015
VERDELING
Profile
Category
Percentage
Number
A
Very defensive
12,5%
33
B
Defensive
19,3%
51
C
Neutral
36,2 %
96
D
Offensive
8,5%
49
E
Very offensive
13,5%
36
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
INVESTMENT CHOICE
— Investors were then asked to make a choice of
various investment products, each with information regarding the risk involved, whereas risk was defined as “the chance you might lose your total investment” given in a percentage. — After making this choice out of investment products with a fixed risk /return ratio, it was possible to conclude that the choices could be categorized as follows: VBA 28 mei 2015
29-5-2015
INVESTMENT CHOICES
Profile
Category
Number
Match %
A
Very defensive
29
87,8%
B
Defensive
53
94,1%
C
Neutral
100
100%
D
Offensive
48
97,9%
E
Very offensive
35
88,9%
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
SAME – LOWER - HIGHER — 29 investors still matched their original risk profile A (87,8%
—
— —
—
of the original group chose products that matched their original profile - 4 chose higher categorized products (B). 53 investors of which 48 still matched their original risk profile B (94,1% of the original group chose products that matched their original risk profile - 3 chose higher categorized products(C). 100 investors of which 96 still matched their original risk profile C 1 chose lower B(100% of the original group) 48 investors of which 48 still matched their original risk profile risk matched profile D (97,9% of the original group -1 chose lower (C). 35 investors of which 32 still matched their original risk profile E (88,9% of the original group).
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
VULNERABLE GROUP
Also was determined which investors were the most vulnerable by asking them: “Would you get in serious financial trouble if you would at least lose 50% of your investment?” Their affirmative answer lead to the following division:
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
VULNERABILITY
Profile
Amount investors
Risk profile A
27 investors
Risk profile B
48 investors
Risk profile C
63 investors
Risk profile D
12 investors
Risk profile E
12 investors
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
VULNERABLE
A majority of ”vulnerable” investors can therefore be found in the very defensive, defensive and neutral risk Profiles and in total 124 investors (58,1%) stated that they would get into serious financial problems if they would lose 50% or more of their initial investment.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
TWO WEEKS LATER
Two weeks later a following choice set was given to the same investors after asking them whether they would like to change their profile based upon advancing insight or dramatic changes in their lives or the economy. None of them wished to do so.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
CHANGE OF CHOICE Thus it became possible to check in which way the choices made changed in comparison to the first portfolio and/or still matched the profile: — 17 still matched their original profile A (12 chose higher - 58,6% — — — —
match - decrease of 41,3%) 12 still matched their original profile B (41 all chose higher – 22,6 % match - decrease of 77,4%) 39 still matched their original profile C (16 lower/45 higher - 39 % match - decrease of 41%) 2 stilll matched their original profile D (46 higher - 4% match decrease of 96%) 31 stilll matched their original profile E ( 4 lower - 88,5 % match decrease of 11,5%)
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
SCHEDULE
Profile Profile A
Number match 17
Higher
Match %
% Change
12
58,6%
41,3%
22,6%
77,4%
39%
41%
4%
96%
88,5%
11,5%
Profile B
12
41
Profile C
39
45
Profile D
2
46
Profile E
31
VBA 28 mei 2015
Lower
16 4
29-5-2015
VRAAGSTELLING Bestaat de rationeel handelende particuliere belegger die bewust met risico omgaat ?
Nee ! Hoe is dit beeld ontstaan ?
Ten gevolge van de in de economische wetenschap verankerde uitgangspunten over gedrag en risico. VBA 28 mei 2015
29-5-2015
APPLIED SCIENCE
AANBEVELINGEN 1. Ontwikkel een uniforme vragenlijst. 2. Maak deze dynamisch. 3. Maak deze zowel : a. Introspectief – voor de klant zelf b. Profilerend – voor de aanbieder
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
OBJECTIEF Deel de vragen op in: a. objectief deel: - kennis - ervaring - situatie huishouden - besteedbaar inkomen - belegd deel van het inkomen - weerstandvermogen - looptijd van de beleggingen - doelstelling van de belegging VBA 28 mei 2015
29-5-2015
RISICODEEL
In overeenstemming met Holzhauer & McLead vragen over: b. Risicoattitude. - generic risk attitude - risk capacity - loss aversion - risk knowledge - risk preferences VBA 28 mei 2015
29-5-2015
RISK PREFERENCES
Risk tolerance is the combination of risk preferences* defined with respect to the characteristics of risk and return on an investment option and with respect to risk attitude, understood as the set of emotional and psychological components that affect an individual’s perception to risk and therefore, his/her emotional capacity to take risk.
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
VRAGEN ?
—
[email protected]
VBA 28 mei 2015
29-5-2015
