BIBF | Beroepsinstituut van erkende Boekhouders en Fiscalisten
INHOUD p. 1/ R esultaten van de enquête : Uw relatie als ondernemer met uw boekhouder p. 6/ S ociale en fiscale fraude : welke gevolgen voor de economische beroepsbeoefenaars ?
Resultaten van de enquête : Uw relatie als ondernemer met uw boekhouder
Deze enquête, met als titel «Vertel ons alles over het contact met uw boekhouder !», genoot de steun van de UCM, (Union des Classes Moyennes), de UNPLIB (Union Nationale des Professions Libérales et Intellectuelles de Belgique), het VBO (Verbond van Belgische Ondernemingen, BECI (Brussels Enterprises, Commerce and Industry), het COm (Centrum voor Ondernemingen in moeilijkheden), UNIZO (Unie van Zelfstandige Ondernemers), FVIB (Federatie voor Vrije en Intellectuele Beroepen) en van de Beurs Ondernemen 2012 waarvan het BIBF een partner is. Op het evenement waren aanwezig : – Mevrouw Sabine Laruelle, Minister van Middenstand, KMO’s, Zelfstandigen en Landbouw; – Mevrouw Christine Darville, Hoofd van het juridisch departement van het VBO; – De heer Kris Baetens, Adviseur bij de Studiedienst van UNIZO en woordvoerder van FVIB in het paritair comité van de vrije beroepen; – De heer Olivier Kahn, Coördinator van het Centrum voor Ondernemingen in moeilijkheden (COm – BECI); – De heer Christophe Wambersie, Secretaris-generaal van de UCM en Gedelegeerd bestuurder van de UNPLIB.
1
Ook een vijftiental journalisten uit de geschreven en audiovisuele economische en financiële pers was present. Na een dankwoord ten aanzien van Minister Sabine Laruelle voor haar permanente inzet voor de zelfstandigen en de vrije beroepen en haar vastberaden houding ter verdediging van hun rechten in de regeringscoalitie, staken de heer Jean-Marie Conter, Voorzitter, en de heer Xavier Schraepen, Ondervoorzitter van het BIBF, meteen van wal met de bespreking van de resultaten van de enquête.
De politiek moet een essentiële rol spelen Mevrouw Laruelle stelt vast dat ongeveer een kwart van de beginnende ondernemers (starters) niet in hun project slagen en hun activiteiten al tijdens het eerste jaar stopzetten. Zij stelt vast dat de steeds toenemende complexiteit van de regelgevingen meer dan ooit de bijstand vereist van een beroepsbeoefenaar, die, naast zijn boekhoudkundige en fiscale activiteiten, ook de taak van raadgever bij de ondernemers zal moeten opnemen. Zij onderstreept dat de rol van de politiek cruciaal blijft in deze materie : als maatregelen die de federale Regering heeft uitgewerkt (of zal uitwerken) om het ondernemerschap te bevorderen, vermeldt zij onder meer : het economisch herstelplan, de nieuwe wijze van berekening van de sociale bijdragen (de evaluatie is voorzien tegen eind 2012), de steun bij de oprichting van ondernemingen (Initio-lening, enz.), de Pa c i o l i N r. 3 4 0 B I B F -I P C F / 3 0 a pr i l - 1 3 me i 2 0 1 2
P 309340 – Afgiftekantoor 9000 Gent X – Tweewekelijks – Verschijnt niet in de weken 28-33
13 maart 2012 was voor het BIBF een belangrijke dag met de organisatie, in de prestigieuze lokalen van de Club van Lotharingen in Brussel, van een persconferentie, waar de resultaten bekendgemaakt werden van een enquête die het Instituut eind 2011 en begin 2012 gehouden heeft bij 500 ondernemers en vrije beroepen uit de drie Gewesten.
uitgaven vermijden, als ze zich door een vakbekwame cijferberoeper lieten begeleiden en adviseren.
Een preventieve en pedagogische rol
Persconferentie «Enquête BIBF» het panel en de aanwezige pers
administratieve vereenvoudiging (cf. de afschaffing van de indiening van een jaarrekening voor de microentiteiten), enz. Vervolgens gingen de Voorzitter en de Ondervoorzitter over tot de bespreking van de resultaten van de enquête bij de ondernemers en de vrije beroepen. De bevraagde ondernemingen erkennen de meerwaarde van de erkende boekhouder(-fiscalist) : – meer dan 75 % van de ondernemers en beoefenaars van een vrij beroep is tevreden tot zeer tevreden over het professionele taalgebruik van hun boekhouder; – bijna 60 % beschouwt hem als hun bevoorrecht raadgever en partner; – 77,71 % van de ondernemers die reeds een fiscale controle hebben meegemaakt, verklaart dat hun boekhouder hen goed begeleid heeft; – slechts 21,61 % van de ondervraagden maakt met hun boekhouder boordtabellen en reporting (beheersraming).
De boekhouder als «cijfergoochelaar» moet plaats maken voor deze als bedrijfsadviseur De Voorzitter onderstreept dat dit resultaat over het algemeen zeer positief is voor wat de perceptie van het beroep door de ondernemingen en de vrije beroepen betreft. Hij meent dat de boekhouder niet langer als een «cijfergoochelaar», maar als een bedrijfsadviseur moet worden aanzien, zeker in tijden van crisis. Jammer genoeg zien teveel cliënten de boekhouder nog als een specialist in boekhouding en fiscaliteit, en niet als een raadgever die de onderneming kan bijstaan in haar strategische keuzen met het oog op haar toekomstige ontwikkeling. Tal van kmo’s en veel zelfstandigen-natuurlijke personen zouden heel wat zorgen en
2
Volgens de Voorzitter behoort het tot de opdracht van de economische beroepsbeoefenaar om zijn cliënt te waarschuwen wanneer hij beseft dat een of ander initiatief van zijn cliënt schadelijke gevolgen kan teweegbrengen voor de onderneming of de werknemers. We moeten zeer aandachtig zijn voor wat we «de knipperlichten» zouden kunnen noemen. De boekhouder moet deze, in samenwerking met zijn cliënt, in de onderneming installeren en, bij het geringste signaal, zonder dralen reageren om de koers bij te stellen. Bijvoorbeeld : niet-betaling van de btw en de RSZ-verplichtingen, daling van de productie, daling van de omzet, vertraging bij de leveringen, betalingsachterstand van de klanten, enz. Door «preventie-tools» te implementeren, zal de onderneming zich indekken tegen interne disfuncties. Het doel is uiteraard moeilijkheden vermijden door preventie. De boekhouder mag er vooral niet voor terugdeinzen aan zijn cliënt de redenen uit te leggen waarom hij op een bepaalde manier te werk gaat. In dergelijk geval vervult hij een pedagogische opdracht. Tussen de cijferberoeper en zijn cliënt moet transparantie heersen. Daartoe is het noodzakelijk dat de boekhouder zijn cliënt leert om een balans en een resultatenrekening te lezen en te interpreteren. Als er dan moeilijkheden aan het licht komen (preventieve rol) zal de boekhouder het makkelijker hebben om deze aan zijn cliënt uit te leggen (opvoedende rol). Het zal evenmin overbodig zijn de cliënt leren gebruik te maken van boordtabellen, als hij daarmee niet vertrouwd is. De boordtabel kan beschouwd worden als een stuurinstrument waarover een verantwoordelijke of zijn team kan beschikken om beslissingen te nemen en te handelen met het oog op het bereiken van een doel dat bijdraagt tot de verwezenlijking van objectieve doelstellingen. Het is een beheersinstrument om de evoluties en de effecten van de werking van een systeem te oriënteren, en een team te begeleiden door de ontwikkeling van een collectieve reflectie met het doel de middelen zo goed mogelijk te gebruiken. Op dat gebied wijst de enquête uit dat er nog werk voor de boeg is (zie supra). Maar de vervulling van die dubbele opdracht vereist een klimaat van vertrouwen tussen de boekhoudprofessional en zijn cliënt. Sommige cliënten zien hun boekhouder maar vier maal per jaar (kwartaalaangevers bij de btw) of maar eens per jaar (opstelling van de jaarPa c i o l i N r. 3 4 0 B I B F -I P C F / 3 0 a pr i l - 1 3 me i 2 0 1 2
gevolgen dan ook rampzalig. Hij dringt er dus op aan dat de zelfstandige in eerste instantie moet nagaan of zijn boekhouder(-fiscalist) erkend is door het BIBF. Wat betekent de erkenning door het BIBF ?
Persconferentie «Enquête BIBF» : Minister Sabine Laruelle, Jean-Marie Conter (Voorzitter BIBF) en Xavier Schraepen (Ondervoorzitter BIBF)
rekening). Dan is het natuurlijk moeilijk of zelfs onmogelijk om een vertrouwensrelatie op te bouwen. Nog al te vaak denken de zelfstandigen dat, om hoge erelonen te vermijden, de tussenkomst van een boekhouder moet beperkt blijven tot het bijhouden van de boekhouding en het opmaken van de belasting- en btw-aangiften. De Voorzitter preciseert dienaangaande dat het ereloon van een boekhouder niet alleen de boekhoudkundige en fiscale prestaties vergoedt, maar ook het administratief werk vooraf en nadien en, desgevallend, de financiële analyses. En in de huidige economische context moet de boekhouder vaak optreden tegen onbetaalde facturen, wat soms een bemiddelingsprocedure met klanten-wanbetalers impliceert teneinde de onbetaalde vorderingen geheel of ten dele in te vorderen. Hij onderstreept dat er op dat gebied geen bindende tarieven gelden. Bij de bepaling van zijn ereloon houdt de boekhouder rekening met de moeilijkheidsgraad en de omvang van de opdracht, zijn bijzondere competenties en de algemene kosten die eigen zijn aan zijn activiteit. Hij kan geen onverantwoord verlaagde of verhoogde erelonen toepassen. Hij mag geen commissieloon, makelaarsloon of andere voordelen in verband met zijn opdrachten toekennen of in ontvangst nemen, daar die zijn onafhankelijkheid of rechtschapenheid zouden kunnen aantasten. Er kunnen ook andere criteria meespelen, zoals de financiële toestand van de cliënt en de geografische ligging van zijn activiteiten (in sommige regio’s worden hogere erelonen aangerekend dan in andere) .
Is uw boekhouder(-fiscalist) erkend ? Niettegenstaande de verschillende beroepsinstituten van de economische beroepen al een aantal jaren bestaan, moet de Voorzitter, bij de overname van dossiers, vaststellen dat sommige zelfstandigen hun boekhouding laten voeren door een niet-gekwalificeerd persoon. In de grote meerderheid van de gevallen zijn de
3
Ze houdt voor de zelfstandige (bedrijfsleider of beoefenaar van een vrij beroep) een vierdubbele garantie in : – de boekhouder-fiscalist is onderworpen aan een strikte deontologische code; – in geval van een tekortkoming, nalatigheid of vergissing is zijn burgerlijke beroepsaansprakelijkheid gedekt; – de erkende boekhouder is een zelfstandige die geen andere handelsactiviteit uitoefent; – zijn kennis wordt gegarandeerd dankzij een jaarlijkse verplichting tot permanente vorming die door de organen van het BIBF wordt gecontroleerd.
De reacties van de partners van de enquête Mevrouw de Minister Sabine Laruelle onderstreept welke belangrijke rol de boekhouders(-fiscalisten) spelen in het leven van de ondernemingen en in het bijzonder van de kmo’s. Hun expertise is van primordiaal belang voor de ondernemers, want een kwaliteitsvolle begeleiding is onontbeerlijk, niet alleen bij de start van een onderneming, maar tijdens het hele leven ervan, tot bij de overlating. Dankzij de professionals die de boekhouders(-fiscalisten) zijn, kunnen allen die zich in het zelfstandig avontuur storten, rekenen op specialisten die problemen kunnen vaststellen en erop inspelen, risico’s inschatten, helpen bij de planning van investeringen en dat alles op onpartijdige wijze. De heer Olivier Kahn verklaart dat hij veel ondernemingen in moeilijkheden ziet, de reden waarom hij nauwe banden met het BIBF onderhoudt, want hij meent dat de boekhouder de eerste partner is van de ondernemer. Hij is de enige die zo dicht bij de zelfstandige staat. De cliënten waarderen ten zeerste de uitvoering van de wettelijke verplichtingen. Het is dan ook een betreurenswaardig feit dat meer dan 40 % van de ondernemers hun boekhouder niet in verband brengt met de groei van de onderneming en hierdoor de rol van de boekhouder te beperkt blijft. De ondernemers die wij vandaag ontmoeten en die behoren tot de 60 % die hun boekhouder wel betrekt bij de toekomst van hun onderneming, verwachten van hun beroepsbeoefenaar een grotere betrokkenheid bij zaken zoals de beheers- en managementstrategie. Deze materies bieden toekomstperspectieven. De heer Kahn meent dat bepaalde moeilijkheden die de ondernemingen ondervinden, zeer ernstig zijn. De indicatoren worden niet opgevolgd, als die er al zijn. Pa c i o l i N r. 3 4 0 B I B F -I P C F / 3 0 a pr i l - 1 3 me i 2 0 1 2
Zolang de onderneming cash heeft gaat alles goed, en als er geen cash is, gaat alles slecht. Dat werkt zeer remmend. Indicatoren en boordtabellen zijn niet alleen maar cijfers. Ze dienen als preventie, prognose en analyse. De invoering van boordtabellen impliceert een echte samenwerking tussen de boekhouder en de ondernemer. De ondernemer moet zijn boekhouder, die zijn voornaamste raadgever is, vaker ontmoeten. De heer Kahn voegt er nog aan toe dat, hoewel de boekhouder zich beschikbaar moet maken voor zijn cliënten, de cliënten ook moeten leren zich te organiseren. Ook hier is volgens hem nog veel werk aan de winkel. Mevrouw Christine Darville kan de heer Kahn alleen maar bijvallen. Zij wijst op de steun van het VBO voor de enquête over de perceptie van de boekhouders door de economische wereld. De boekhouder vervult een taak van assistentie en adviesverlening die cruciaal is in de ontwikkeling van de ondernemingen en in het bijzonder voor de kmo’s, die vaak over onvoldoende middelen beschikken om zelf intern deze vaardigheden te verwerven. De boekhoud- en fiscale wetgeving is complex en een bijzondere kennis en kunde is vereist om deze in de ondernemingen correct te bevatten en toe te passen. Zij meent dat de opdracht van de boekhouder in het bijzonder toegespitst is op twee imperatieven : de ondernemingen correct adviseren zodat ze ten volle kunnen profiteren van de mogelijkheden die de wetgeving biedt, maar hun tevens wijzen op de grenzen ervan en dit om misbruik te vermijden. Zij wijst er niettemin op dat het beheer van de onderneming de uitsluitende verantwoordelijkheid is van de ondernemer. Er kan geen sprake van zijn dat de boekhouder zich in de plaats zou stellen van de ondernemer om strategische beslissingen te nemen. Mevrouw Darville maakt evenwel een kanttekening bij de tevredenheid die uit de resultaten van de enquête blijkt. Vooreerst betreurt zij de gereserveerdheid en de terughoudendheid vanwege de boekhouders om een financieel plan op te stellen bij de oprichting van een BVBA Starter. Zij merkt dat heel wat boekhoudprofessionals aarzelen om zich hieraan te wagen, uit vrees voor de gevolgen in geval van een vroegtijdig faillissement van de starter. De heer Conter moet dienaangaande toegeven dat het BIBF inderdaad nog een inspanning moet leveren om de boekhouders voor deze problematiek te sensibiliseren. De heer Kris Baetens meent eveneens dat een nauwe samenwerking tussen de boekhouders en de onderneming vereist is. De vertrouwensrelatie met de cliënt, de beschikbaarheid van de boekhouder en de kwaliteit van zijn advies zijn onmiskenbaar typische eigenschappen van de vrije beroepen. Hij vindt ook dat de
4
resultaten van de enquête bevestigen dat deze eigenschappen aanwezig zijn in de contacten tussen de erkende boekhouders-fiscalisten en hun cliënten. Bijna zes op tien respondenten beschouwt hun boekhouder als een bevoorrechte partner en vertrouwenspersoon. Ook bij investerings- of ontwikkelingsprojecten betrekt zes op tien hun boekhouder. De enquête toont tevens aan dat 80 % van de bevraagden vindt dat hun boekhouder gemakkelijk bereikbaar is. De meerderheid van de ondernemingen verklaart ook dat ze de technische taal van hun raadgever begrijpt, wat een voorwaarde is voor de instandhouding van de vertrouwensrelatie. Deze resultaten zijn dus veeleer positief en bemoedigend, ook al moeten er nog inspanningen geleverd worden. Maar de enquête geeft ook aan dat de boekhouder, volgens 8 op 10 respondenten, zijn cliënteel nauwelijks informeert over premies en investeringssteun. De heer Baetens onderstreept dat UNIZO en FVIB hierin een opportuniteit tot handelen zien. Steunmaatregelen zijn bedoeld om de ondernemingen ruggensteun te verlenen. Maar de ondernemer moet op de hoogte zijn van het bestaan ervan. In deze economisch onzekere tijden zou het ideaal zijn dat de boekhoudprofessionals de ondernemingen daarin nog meer begeleiden. Het is belangrijk erop te wijzen dat de boekhouder de uitgelezen persoon is om de ondernemingen te informeren over de mogelijkheden geboden door de wet op de continuïteit van ondernemingen (WCO). Om te concluderen stelt de heer Baetens nog vast dat weliswaar slechts 4 op de 10 respondenten geen regelmatig overzicht krijgt van hun resultaten, maar dat dit nog vatbaar is voor verbetering. Het is immers belangrijk dat ook de ondernemer zelf op de hoogte blijft van zijn resultaten om zijn beheer hierop te anticiperen. Hij vindt ook dat de wijze waarop de ondernemers tegen hun boekhouder aankijken moet veranderd worden. Teveel ondernemers denken nog altijd dat een boekhouder onder de arm nemen een noodzakelijke kost is. Ze moeten ervan overtuigd worden dat een boekhoudprofessional raadplegen daarentegen een investering is voor de toekomst en het voortbestaan van hun onderneming. De heer Christophe Wambersie deelt de mening van zijn collega van UNIZO. De boekhouder is een onmisbare pion van de onderneming geworden, vanaf de oprichting tot de overlating ervan. Ook meent hij dat de boekhouder niet enkel een dienstverrichter is, maar ook een partner met als voornaamste opdracht de bedrijfsleider bewust te maken van de interne en externe gebeurtenissen die de onderneming beïnvloeden. Hij stelt vast dat de enquête, in zijn geheel, aantoont dat de ondernemers veeleer tevreden zijn over hun boekPa c i o l i N r. 3 4 0 B I B F -I P C F / 3 0 a pr i l - 1 3 me i 2 0 1 2
houder. 58 % van de bevraagden betrekt hun boekhouder zelfs bij hun ontwikkelingsplan. Dit is een goede zaak, maar er is nog vooruitgang te boeken. Verbazingwekkend is wel de vaststelling dat 78 % van de ondervraagden geen boordtabellen of reporting bijhoudt en dat hun boekhouder er nooit over gesproken heeft. Een flink aantal faillissementen had kunnen vermeden worden indien de ondernemer de juiste instrumenten had gebruikt. Dit toont aan dat ook de boekhouders een inspanning moeten doen op het vlak van de communicatie met hun cliënten. De ondernemer of de beoefenaar van het vrij beroep, van hun kant, moeten hun boekhouder zien als een bevoorrechte, maar niet exclusieve, partner, en dit wegens zijn kennis op het terrein. Dit vergt ook communicatie van de zelfstandige naar zijn boekhouder toe. Onachtzaamheid en geheimzinnig gedoe zijn hier uit den boze. Een direct, vrijmoedig en onbehouwen gesprek is meer waard dan stilzwijgen en uitvluchten. Voorts zou de heer Wambersie willen dat de hervorming van de regeling voor de inning van de sociale bijdragen van de zelfstandigen snel afgerond is. De zelfstandigen zijn vragende partij. En ook hierbij zal de boekhouder een essentiële rol spelen, wanneer het de betaling van de sociale bijdragen over het lopend jaar betreft.
Een prioriteit : de rendabiliteit van de onderneming De Ondervoorzitter onderstreept dat het werk van de economische beroepsbeoefenaar vroeger essentieel bestond uit het bijhouden van de boeken en de bijstand bij fiscale controles. Vandaag is dat helemaal anders, want het beroep maakt een evolutie door die door verschillende factoren nog versneld wordt : – de economische conjunctuur; – de automatisering bij de boekhoudkundige gegevensverwerking (waardoor de boekhouder in zijn planning tijd kan vrijmaken voor adviesverlening); – de veralgemening van online tools (e-government in het bijzonder). De uitdaging voor de erkende boekhouders(-fiscalisten) zal vandaag meer en meer te vinden zijn op het terrein van de rentabilisering van ondernemingen en het behoud van hun marktpositie. Het BIBF wil hier de begeleidende en raadgevende taak van de boekhouder beklemtonen. Het nemen van strategische beslissingen, evenwel, komt nog steeds toe aan de ondernemer. Er is geen sprake van dat de boekhouder dat in zijn plaats doet. De Ondervoorzitter wil ook ingaan op het thema van fiscale druk waarmee de erkende boekhouders-fisca-
5
listen geconfronteerd worden (allerhande verplichtingen, het falen van de informaticasystemen van de administratie, toename van het aantal controles, enz.). Hij betreurt dat de cijferberoepen noodgedwongen een toenemend deel van hun tijd moeten besteden aan deze informaticaproblemen en aan de verplichtingen betreffende de indiening van de belastingaangiften. Mocht deze fiscale druk minder zwaar zijn en beter omkaderd worden, zouden de erkende boekhouders (-fiscalisten) over meer tijd beschikken om hun cliënteel te adviseren en op te volgen. Vervolgens geeft de Voorzitter een samenvatting van de standpunten, de verwachtingen en de wensen van de verschillende sprekers. Hij stelt vooreerst met grote voldoening vast dat iedereen die rond de tafel zit het erover eens is dat de synergiën tussen de beroepsinstituten van de economische beroepen en de organisaties die de ondernemingen vertegenwoordigen (VBO, UCM, UNIZO, BECI) verder moeten worden ontwikkeld en uitgediept. De Voorzitter haalt tevens de antiwitwaswetgeving aan. Die wetgeving, die een verplichting tot waakzaamheid inhoudt, noopt het BIBF tot een dubbele opdracht : enerzijds de opstelling van een reglementering en, anderzijds, de toepassing van controlemaatregelen. De boekhouder(-fiscalist) moet zijn cliënt identificeren en de inlichtingen verifiëren die zijn cliënt hem verstrekt. De grootste moeilijkheid voor de boekhouders is de verplichtingen ingevolge de antiwitwaswetgeving en de vertrouwensrelatie die zij met hun cliënten moeten ontwikkelen te verzoenen. Om die reden heeft het BIBF dit jaar seminaries gepland die deze aangelegenheid zullen behandelen. Het is dan aan de boekhouder(-fiscalist) om zijn opvoedende rol op te nemen om de cliënten uit te leggen dat die maatregelen genomen zijn in het algemeen belang en trouwens deel uitmaken van Nationaal Veiligheidsplan 2012-2015.
Conclusie De Voorzitter gelooft dat de boekhouder(-fiscalist) nog onvoldoende naar waarde wordt geschat, maar de enquête laat wel bemoedigende resultaten zien. Het is aan de boekhoudprofessional zelf om zijn competenties beter te doen uitkomen, zichzelf «beter te verkopen» als belangrijkste raadgever van zijn cliënten. Daarbij heeft ook het BIBF een rol te spelen bij zijn leden, zodat ze zich meer inzetten jegens hun cliënten. Hij wijst ook op de essentiële rol die de beroepsverenigingen daarbij moeten spelen. Door hun Pa c i o l i N r. 3 4 0 B I B F -I P C F / 3 0 a pr i l - 1 3 me i 2 0 1 2
directe aanwezigheid op het terrein, zijn ze goed geplaatst om hun leden voor deze problematiek te sensibiliseren. Zonder in detail te treden, alludeert de Voorzitter ook op het zogenaamd «super kwartet», dat de taak van de boekhouder(-fiscalist) kan optimaliseren : – zijn permanente vorming waarborgen. Deze opleiding is cruciaal om zijn kennis up-to-date te houden; – netwerken. Niemand kan claimen alles te weten. Zo nodig moet de boekhouder een beroep doen op externe specialisten die zich vaak zullen moeten baseren op zijn kennis om hun opdracht tot een goed einde te brengen; – met de cliënt een opdrachtbrief opstellen. Dit is een document dat de wederzijdse contractuele verplichtingen schriftelijk vastlegt. In geval van betwisting zal het veel onaangenaamheden voorkomen; – dubbel boekhouden. Vergeleken met een enkelvoudige boekhouding is het groot voordeel van deze boekhoudkundige techniek dat een balans van de onderneming of van de activiteit als natuurlijke persoon wordt weergegeven, met andere woorden een staat van de activa en passiva. De dubbele boekhouding geeft te allen tijde een zo getrouw
mogelijk beeld van het vermogen van een onderneming of een vereniging en van de wisselwerking met de verschillende operatoren waarvan ze afhangt. Om af te sluiten verzoekt de Voorzitter de deelnemende ondernemersorganisaties zich te beraden over het feit dat veel zelfstandigen nog al te vaak kennis ontberen op het stuk van het elementair beheer. Het volstaat immers niet om een plan en de financiële middelen te hebben om zich in het ondernemersavontuur te storten. Ook een minimum aan kennis qua handelsbeheer en administratieve organisatie is noodzakelijk. We kunnen het niet genoeg zeggen : de boekhouder geeft raad maar zijn cliënt neemt de uiteindelijke beslissing. Er kan geen sprake van zijn om dat in zijn plaats te doen.
Gaëtan HANOT Redactiesecretaris van Pacioli Verantwoordelijke publicaties bij het BIBF De volledige resultaten van de enquête vindt U op onze website www.bibf.be
Sociale en fiscale fraude : welke gevolgen voor de economische beroepsbeoefenaars ? Op de beurs Ondernemen 2012 werd een conferentie georganiseerd over het thema «Fiscale fraude – Sociale fraude : welke gevolgen voor de economische beroepsbeoefenaars ?». Deelnemers aan het panelgesprek waren de heer Tom Jansen, Kabinetschef van de Staatssecretaris voor de Strijd tegen de Fiscale en Sociale Fraude, John Crombez, de heer Jan Sap, Directeur-generaal van UNIZO en Secretaris-generaal van FVIB, de heer Christophe Wambersie, Secretarisgeneraal van UCM en Gedelegeerd bestuurder van UNPLIB, de heer Jean-Marie Conter, Voorzitter van het BIBF en de heer Xavier Schraepen, Ondervoorzitter van het BIBF. Als moderator fungeerde de heer Johan Op de Beeck. De heer Jansen beet de spits af en verdedigde het regeringsbeleid op het gebied van de strijd tegen
6
de fiscale en sociale fraude. In België bedraagt de fraude meer dan 20 % van het bbp, terwijl onze buurlanden slechts 15 % noteren. Volgens Tom Jansen zitten we dus met een ernstig probleem. Als verklaring worden verscheidene factoren aangehaald, waaronder de complexiteit van het sociaal en fiscaal systeem in België. Het systeem leidt ertoe dat het gemakkelijker is te frauderen voor degenen die het geld hebben om de fraude te organiseren en tezelfdertijd wordt het moeilijker de fraudesystemen bloot te leggen als het systeem zeer complex is. Dat betekent dat niet alleen de controle- en repressie-instrumenten met het oog op de bestrijding van de sociale en fiscale fraude moeten worden versterkt. Het systeem moet eenvoudiger en doorzichtiger worden gemaakt.
Pa c i o l i N r. 3 4 0 B I B F -I P C F / 3 0 a pr i l - 1 3 me i 2 0 1 2
De preventie verbeteren, de controles opdrijven en zorgen voor een betere inning van de belastingen en de boeten
Zou de zelfstandige de grootste fraudeur zijn ?
Een uitgebreid programma ! Tom Jansen legt uit dat het onaanvaardbaar is dat mensen die royale inkomsten vergaren aan de belasting ontsnappen, terwijl burgers met een laag of gemiddeld inkomen hun belastingen correct betalen. Eén van de middelen tot voorkoming van fiscale of sociale fraude is misschien een verlaging van de lasten op arbeid (inkomstenbelastingen en sociale lasten). Vergeet niet dat België, na Zweden en Denemarken, op de derde plaats staat wat de fiscale druk betreft. Het probleem is dat zoiets niet evident is voor een land waarvan de overheidsschuld eind 2011 98,2 % van het bbp bedroeg. Daarom heeft de regering beslist om de fiscale constructies met als enig doel de belasting te ontwijken aan te pakken. Het gaat erom meer zicht te krijgen op deze mechanismen om het onderscheid te maken tussen wat aanvaardbaar is en wat niet aanvaardbaar is. Aan fiscale optimalisatie zijn grenzen. Het uitzoeken van de minst belaste weg is aanvaardbaar, maar te verregaande mechanismen met als enig deel de belasting volledig of gedeeltelijk te ontwijken zijn niet aanvaardbaar. De kabinetschef voegt er nog aan toe dat dat de controles zullen opgevoerd en toegespitst worden op bepaalde sectoren (bouw, horeca, schoonmaakbedrijven, vervoerondernemingen, enz.). Daartoe zal overleg en een betere samenwerking met de betrokken sectoren nodig zijn. Ten slotte zullen middelen vrijgemaakt worden voor informaticatoepassingen en voor personeel teneinde de betaling van de fiscale en sociale boeten te verzekeren.
Beurs Ondernemen 2012 : Conferentie BIBF «Fiscale fraude en sociale fraude» : Toespraak van Tom Jansen, Kabinetschef van de Staatssecretaris John Crombez
7
De Voorzitter van het BIBF, de heer Conter, steekt niet weg dat hij zich ergert aan bepaalde hardnekkige vooroordelen. In bepaalde politieke en vakbondskringen, daarin bijgevallen door bepaalde pers, moet hij nog te vaak aanhoren dat de zelfstandige de grootste fraudeur is op de arbeidsmarkt, en bijgevolg verantwoordelijk is voor de fiscale minderontvangsten waaronder het land lijdt. Als zelfstandig boekhouderfiscalist wil hij reageren op die bewering. Hij meent dat het de eerste opdracht van de boekhouder is alles in het werk te stellen om de onderneming van zijn cliënt te laten voortbestaan. Dat houdt in dat hij, door aanwending van alle wettelijke middelen die te zijner beschikking staan, gebruikt maakt van zijn kennis om er alles voor te doen dat zijn cliënten zo weinig mogelijk belastingen betalen. Die houding is niet verwerpelijk en volledig in overeenstemming met de beroepsethiek. Het publiek maakt niet altijd het onderscheid tussen fiscale fraude en het uitzoeken van de minst belaste weg. De staat zou daaraan moeten denken door de loonlasten te verlagen en het ondernemerschap aan te moedigen. De oprichting van ondernemingen heeft een rechtstreekse weerslag op de tewerkstelling en op de Belgische economie. De heer Conter klaagt ook aan dat er (bijna) nooit controles worden uitgevoerd op uitkeringsgerechtigden die werken zonder hun inkomsten aan te geven, of op loontrekkers of ambtenaren die hetzelfde doen na hun uren… Een betere verdeling van de controles en derhalve een billijkere bijdrage tot de belasting zou zeer welkom zijn, want het gaat om oneerlijke concurrentie tegenover de zelfstandigen.
De staat moet zijn communicatie verbeteren en vooral zijn controles doelgerichter maken Jan Sap betreurt de maatregelen van de nieuwe regering. Hij denkt dat die maatregelen de verkeerde weg opgaan, omdat ze een verkeerde perceptie van de realiteit inhouden. Daarnaast vindt hij dat de regering haar communicatie op het stuk van het fiscaal en sociaal beleid fel zou moeten verbeteren, want de laatste maanden kwam ze vaak verward en tegenstrijdig over. Volgens de heer Sap zitten we in een vicieuze cirkel. De fiscale druk veroorzaakt de fiscale en de sociale fraude. Het geld stroomt niet naar de staatskas en de staat is verplicht om steeds zwaarder te belasten om zijn begroting in evenwicht te krijgen. Wat hij vooral betreurt is dat er in België nooit een diepgaand debat gevoerd werd met alle betrokkenen Pa c i o l i N r. 3 4 0 B I B F -I P C F / 3 0 a pr i l - 1 3 me i 2 0 1 2
sie. De fiscus moet leren het onderscheid te maken tussen een loutere nalatigheid en het oogmerk te schaden. En ook de openstelling van de Europese grenzen heeft sociale fraude met zich gebracht, want de regels zijn niet overal dezelfde. Lieden die hij «cowboys» noemt, vestigen zich in ons landje, vangen snel geld en verlaten even snel ons grondgebied zonder ooit iets aan te geven.
Beurs Ondernemen 2012 : Conferentie «De boekhouder-fiscalist BIBF, adviseur van starters !»
De Ondervoorzitter van het BIBF, van zijn kant, meent dat de boekhouders over het algemeen kwalitatieve diensten leveren aan hun cliënten en de dossiers bij de fiscale controles zorgvuldig voorbereiden.
Van links naar rechts : Christophe Wambersie (Secretarisgeneraal UCM), Xavier Schraepen (Ondervoorzitter BIBF), Jean-Marie Conter (Voorzitter BIBF) en Johan Op de Beeck (moderator)
(middenstand, werkgeversorganisaties, vakbonden, economische beroepen, de administratie, enz.). De heer Wambersie kan niet anders dan meegaan in dezelfde richting. Hij denkt dat de fiscus de zelfstandigen te hard aanpakt. Als we de fraude bestrijden, moeten we alle fraude bestrijden, wat ook inhoudt dat de fiscale spitstechnologie van de grote concerns moet worden onderzocht. Vele van die groepen betalen een leger van specialisten met als enig doel de belasting te ontduiken of op zeer betwistbare wijze de belastingwetgeving te omzeilen. Hij voegt eraan toe dat de oprichting van ondernemingen op een jaar tijd drastisch verminderd is (- 40 %), dat de belastingdruk veel te zwaar is en dat het meer dan tijd is om de vennootschapsbelasting te hervormen. Wat de controles betreft, moeten degenen gecontroleerd worden die niets aangeven. Hij vindt het compleet tegenstrijdig dat, tussen 2008 en 2011, de controles beduidend werden opgevoerd, maar dat ze minder fiscale inkomsten opleverden omdat men zich van doelgroep had vergist. Als voorbeeld neemt hij de VAA (voordelen van alle aard), die bij niet-aangifte belast worden tegen 309 %. De belastingadministratie heeft aanzienlijke materiële en menselijke middelen vrijgemaakt om de zelfstandige belastingplichtigen te controleren die hun professionele gsm niet aangegeven hebben. Resultaat : 14 miljoen euro extra inkomsten. Dit belachelijk laag resultaat is gewoon tijdverlies, vindt de heer Wamber-
De heer Schraepen legt nochtans de vinger op de wonde. Elk jaar opnieuw hebben de elektronische toepassingen van de fiscale administratie last van technische storingen die de beroepsbeoefenaars tot woede en wanhoop drijven. Hij is ervan overtuigd dat, als de administratie de nodige investeringen zou doen in krachtiger en betrouwbaarder software, iedereen er beter zou van worden Vooreerst de staat, door sneller de belasting te innen, wat alleen maar goed is voor de begroting. Vervolgens de ondernemingen en de zelfstandigen, die sneller zien hoe hun fiscale toestand er voor staat, en ten slotte de boekhouders, die daardoor meer tijd kunnen besteden aan hun opdracht als raadgever van hun cliënten. De kabinetsdirecteur van Staatssecretaris Crombez erkende dat de regering zich ervan bewust is dat ze haar communicatie dienaangaande moet verbeteren. De regering moet nog meer en vooral beter de ware toedracht van dergelijke behoorlijk onpopulaire maatregelen uitleggen. Maar hij voegde er meteen aan toe dat sommige problemen het gevolg zijn van de wijze waarop de media die maatregelen voorstellen. De regering was verplicht om een compromis te sluiten in de welbekende omstandigheden : 530 dagen politieke crisis, wereldwijde crisis, schuldcrisis, een coalitie van zes partijen, de budgettaire verplichtingen die moeten nagekomen worden en de steeds dwingender Europese richtlijnen. We zouden kunnen afsluiten met de stelling dat de staat «beter kan» en vooral «het beter moet doen». De tijd zal het leren… Gaëtan HANOT Redactiesecretaris van Pacioli Verantwoordelijke publicaties bij het BIBF
Noch deze publicatie, noch gedeelten van deze publicatie mogen worden gereproduceerd of opgeslagen in een retrievalsysteem, en evenmin worden overgedragen in welke vorm of op welke wijze ook, elektronisch, mechanisch of door middel van fotokopieën, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De redactie staat in voor de betrouwbaarheid van de in haar uitgaven opgenomen info, waarvoor zij echter niet aansprakelijk kan worden gesteld. Verantwoordelijke uitgever : Jean-Marie CONTER, B.I.B.F. – Legrandlaan 45, 1050 Brussel, Tel. 02/626 03 80, Fax. 02/626 03 90 e-mail :
[email protected], URL : http: //www.bibf.be. Redactie : Jean-Marie CONTER, Gaëtan HANOT, Geert LENAERTS, Xavier SCHRAEPEN, Chantal DEMOOR. Adviesraad : Professor P. MICHEL, Professor Emeritus, Universiteit Luik, Professor C. LEFEBVRE, Katholieke Universiteit Leuven. Gerealiseerd in samenwerking met kluwer – www.kluwer.be
8
Pa c i o l i N r. 3 4 0 B I B F -I P C F / 3 0 a pr i l - 1 3 me i 2 0 1 2
