6-2-2014
Nederlands Platform Warmtepompen
Rendementen tapwatersystemen Blijven evalueren of duurzaam evolueren?! ir. Charles Geelen & ir. Krijn Braber
NPW Congres 5 februari 2014 - VSK
1
Nederlands Platform Warmtepompen
Inhoudsopgave Principes warm tapwater
Systeemconcepten & Rendementen
Toepassingsvoorbeelden
Wat en Wanneer
Tappatronen en
Individueel / collectief
- behoefte i.r.t.:
en “Combi / Separaat”
• Toestelvermogens
• Duurzame opwekking
• Nieuwbouw
• Leidingverliezen
• Opwek “HR”
• Renovatie
• Stilstandsverliezen
• Hybride systemen
• Relatie Smart Grids
• Toestelrendementen
• Buffers irt vermogens
NPW Congres 5 februari 2014 - VSK
2
1
6-2-2014
Nederlands Platform Warmtepompen Gouden driehoek tapwatersysteem Vraag
NPWAanbod Congres 5 februari 2014 - VSK
Systemen/Keten3
Nederlands Platform Warmtepompen Systeemdenken optimaal tapwater Vraag / “Eindgebruiker” / Comfort
Aanbod NPW Congres/ 5“Leverancier”/Toestel februari 2014 - VSK
Systemen/Keten /Alle Hardware/”Installateur” 4
2
6-2-2014
Nederlands Platform Warmtepompen Warm tapwater: Van Behoefte naar Systemen! Leidt tot optimaal, duurzaam, efficient systeem.
? ? G/E/W
G/E/W
?
Optimaal Duurzaam Efficiënt
AANBOD
VRAAG
NPW Congres 5 februari 2014 - VSK
5
Nederlands Platform Warmtepompen Ontwerpdilemma: Toestelvermogen wtw vs rvw
Benodigd vermogen (kW)
Trendontwikkeling vermogens 40 35 30 25 20 15
Tapwater
Vroeger: combi
NU ?
Ruimteverwarming
10 5 0
Tijd NPW Congres 5 februari 2014 - VSK
6
3
6-2-2014
Nederlands Platform Warmtepompen Effect lengte / Ø tapleidingen bij combitoestel: circa 10 PJ!! verhoogt behoefte met 20 óf 50% ….
NPW Congres 5 februari 2014 - VSK
7
Nederlands Platform Warmtepompen Aandachtspunten tapwatersystemen • Toestelrendementen maximaliseren: – Zo duurzaam mogelijk opwekken – Zo hoog mogelijke opwekrendement
• Stilstandverliezen beperken: – Isolatie van leidingen – Goede isolatie van voorraadvaten / buffers ( < 50 W ) – Slimme regeling: temperatuurverlaging tapwatersysteem tot….
• Transport-/distributie-/leidingverliezen beperken: – Zo kort mogelijke leidingen naar juist de tappunten met frequente, kleine tappingen (keuken) en eventueel ‘splitsen’. NPW Congres 5 februari 2014 - VSK
8
4
6-2-2014
Nederlands Platform Warmtepompen Concepten voor warm tapwater • Separate concepten (“Solo”): uitsluitend warm tapwater – Doorstroomtoestellen (b.v. diverse typen geisers) – Voorraadtoestellen (b.v. boilers inclusief zonneboiler, gasboiler)
• Combi-concepten: rvw én wtw voor individuele woning – Ketelconcepten (voorraad én doorstroom) – Warmtepompconcepten
• Collectieve concepten: idem voor meerdere woningen – Blokverwarming, stadsverwarming, WKO, collectieve zonneboiler
• Hybride concept: – Rvw collectief obv restwarmte; wtw obv micro-warmtepomp NPW Congres 5 februari 2014 - VSK
9
Nederlands Platform Warmtepompen Hybride concept: rvw collectief, wtw individueel
• Voorverwarming tapwater
Ruimte verwarming Tapwater
• RVW: directe ZLTV e
• Retour ZLTV = bron WP WP
• Beperkte koeling mogelijk (circa 1 kW)
VV
Zuivere restwarmte 40-45 °C
NPW Congres 5 februari 2014 - VSK
10
5
6-2-2014
Nederlands Platform Warmtepompen Rekensystematiek warm tapwater”keten”
NPW Congres 5 februari 2014 - VSK
11
Nederlands Platform Warmtepompen Opwek- of toestelrendementen: tot factor 5 verschil !!!
NPW Congres 5 februari 2014 - VSK
12
6
6-2-2014
Nederlands Platform Warmtepompen Systeemverliezen t/m toestel (gerelateerd aan tapvraag van 9 GJ/jaar)
NPW Congres 5 februari 2014 - VSK
13
Nederlands Platform Warmtepompen Systeemrendement t/m toestel (gerelateerd aan tapvraag van 9 GJ/jaar)
NPW Congres 5 februari 2014 - VSK
14
7
6-2-2014
Nederlands Platform Warmtepompen Vervanging bestaande wtw-systemen
Gasboiler
Combi- EWP W/W
Combi- EWP L/W
Combi-GWP (DAWP)
Hybride WP
HRe-ketel (micro-WKK)
HRww-combi doorstroom
VR-combi doorstroom
HRww-combi voorraad
HR-combi voorraad
VR-combi voorraad
Coll. Zonneboiler + gas
Gaswarmtepomp (100%)
Standaard blokverwarming
WKO-WP (50%) + gas
Restw. AVI 0,34 bijstook
Restw. WKC 0,42 bijstook
Stadsverwarming 100% gas
WP-boiler met voorverwarming
9,0
9,0
9,0
9,0
9,0
9,0
9,0
9,0
9,0
9,0
9,0
9,0
9,0
9,0
9,0
9,0
9,0
9,0
9,0
9,0
7 7 1 0 -1 -1 -7 -10 -10
13 12 3 2 0 -0 -10 -13 -14
5 4 1 1 0 0 -3 -4 -5
8 8 4 4 3 3 0 -1 -1
26 25 16 15 13 13 3 0 -1
27 26 17 15 14 13 4 1 0
-0 -1 -10 -11 -13 -14 -23 -26 -27
2 1 -8 -10 -11 -12 -21 -24 -25
Combi- EWP W/W Combi- EWP L/W Combi-GWP (DAWP) Hybride WP HRe-ketel (micro-WKK) HRww-combi doorstroom VR-combi doorstroom HRww-combi voorraad HR-combi voorraad VR-combi voorraad
0 -2 -3 -4 -5 -6 -7 -8 -9 -11
1 -1 -3 -3 -4 -5 -6 -7 -8 -10
10 8 6 6 5 4 3 2 1 -1
7 6 5 5 4 4 3 2 2 0
13 11 10 9 8 7 6 5 4 2
5 4 4 3 3 3 2 2 2 1
8 7 7 6 6 6 5 5 5 4
26 24 23 22 21 20 19 18 17 15
27 25 24 23 22 21 20 19 18 16
-2 -3 -4 -5 -6 -7 -8 -9 -11
-2 -2 -3 -4 -5 -6 -7 -9
-1 -1 -2 -4 -4 -5 -8
-1 -2 -3 -3 -5 -7
-1 -2 -3 -4 -6
-1 -2 -3 -5
-1 -2 -4
Collectief
-1 -3
-2
Coll. Zonneboiler + gas Gaswarmtepomp (100%) Standaard blokverwarming
-3 -4 -11
-2 -4 -10
7 5 -1
5 5 0
10 9 2
4 3 1
7 6 4
23 22 15
24 22 16
-3 -4 -11
-1 -3 -9
0 -1 -8
1 -0 -7
2 0 -6
3 1 -5
4 3 -4
4 3 -3
5 4 -2
-7
-6
3
3
6
2
5
19
20
-7
-5
-4
-3
-2
-1
0
1
-3 -5 -18
-2 -4 -17
7 5 -8
6 4 -4
10 8 -5
4 3 -2
7 6 2
23 21 8
24 22 9
-3 -5 -18
-1 -3 -16
1 -1 -15
1 -1 -14
2 0 -13
3 1 -12
4 2 -11
5 3 -10
1
1
10
8
14
5
8
27
27
1
2
4
5
5
6
8
8
9
WKO-WP (50%) + gas Restwarmte AVI - 0,34 bijstook RestwarmteWKC - 0,42 bijstook Stadsverwarming 100% gas
Hybride
WP-boiler
Zonneboiler gas 9,0
9,0
5,9
NPW Congres 5 februari 2014 - VSK WP-boiler met voorverwarming
Elektrische boiler
Keukenboiler 3,1
10 9 0 -2 -3 -4 -13 -16 -17
9,0
Badgeiser
3,1
1 0 -9 -11 -12 -13 -22 -25 -26
netto behoefte [GJ]
Indirect gestookte boiler
9,0
-1 -10 -11 -13 -13 -23 -26 -27
…. naar TOEKOMSTIG
Combi
Hybride
Collectief
WP-boiler Zonneboiler gas Indirect gestookte boiler Badgeiser Elektrische doorstroom Keukengeiser Keukenboiler Elektrische boiler Gasboiler
Van Huidig Van HUIDIG ….
Naar toekomstig Separaat
Combi
Keukengeiser
Separaat
Elektrische doorstroom
Besparing primaire energie in GJ/jaar
2
3 3 -6 -8 -10 -10 -19 -23 -24
4 3 -6 -7 -9 -9 -19 -22 -23
5 4 -5 -7 -8 -9 -18 -21 -22
6 5 -4 -6 -7 -8 -17 -20 -21
7 6 -3 -4 -6 -6 -16 -19 -20
8 7 -2 -4 -5 -6 -15 -18 -19
9 8 -1 -3 -4 -5 -14 -17 -18
11 10 1 -0 -2 -3 -12 -15 -16
3 2 -7 -8 -10 -10 -20 -23 -24
4 4 -5 -7 -9 -9 -18 -22 -22
11 10 1 -0 -2 -2 -12 -15 -16
7 6 -3 -4 -6 -7 -16 -19 -20
3 2 -7 -9 -10 -11 -20 -23 -24
5 4 -5 -7 -8 -9 -18 -21 -22
18 17 8 7 5 4 -5 -8 -9
-1 -1 -10 -12 -14 -14 -23 -27 -27
3 2
4 2 1
5 3 1 1
6 4 2 2 1
7 5 4 3 2 1
8 6 4 3 3 2 1
9 7 5 5 4 3 2 1
11 9 8 7 6 5 4 3 2
3 1 -0 -1 -2 -3 -4 -4 -5 -8
4 3 1 0 -0 -1 -3 -3 -4 -7
11 9 8 7 6 5 4 3 2 0
7 5 4 3 2 1 -0 -1 -2 -4
3 1 -1 -1 -2 -3 -4 -5 -6 -8
5 3 1 1 -0 -1 -2 -3 -4 -6
18 16 15 14 13 12 11 10 9 7
-1 -2 -4 -5 -6 -8 -8 -9 -12
8 7 -0
1 -1 -8
8 7
-7
4 2 -4
-0 -2 -8
2 0 -6
15 13 7
-4 -5 -12
2
4
-4
-2
4
-4
-2
11
-7
6 4 -9
8 6 -7
0 -2 -15
2 -0 -13
8 6 -7
4 2 -11
2 -2 -15
15 13
-13
-3 -5 -18
12
4
5
12
7
3
5
15
18
Nederlands Platform Warmtepompen
Renovatie bij grote afstanden
• vervang cv-ketel/gasboiler door warmtepompboiler en keukenboiler en (nieuw) separaat toestel voor ruimteverwarming NPW Congres 5 februari 2014 - VSK
16
8
6-2-2014
Nederlands Platform Warmtepompen
Nieuwbouwsituatie
• Voorkeursvolgorde plaatsingsopties voor tapwatertoestellen NPW Congres 5 februari 2014 - VSK
17
Nederlands Platform Warmtepompen Gouden regels voor warm tapwater • Begin concept-ontwerp met warm tapwater • Leidingverliezen beperken: – Zo kort mogelijke leidingen naar juíst de tappunten met frequente, kleine tappingen (keuken) bespaart tot 2,5 GJ/jaar (en eventueel ‘splitsen’) – Isolatie van leidingen
• Stilstandverliezen beperken: – Veel betere isolatie van voorraadvaten / buffers ( < 50 W ) – Slimme regeling: temperatuurverlaging tapwatersysteem tot….
• Toestelrendementen maximaliseren: – Zo duurzaam mogelijk opwekken zon en/of omgevingswarmte – Zo hoog mogelijke opwekrendement warmtepomp!
• Alléén individuele systemen toepassen bij woningen NPW Congres 5 februari 2014 - VSK
18
9
6-2-2014
Nederlands Platform Warmtepompen
Hartelijk dank voor uw aandacht Zijn er nog vragen?
NPW Congres 5 februari 2014 - VSK
19
Nederlands Platform Warmtepompen
NPW Congres 5 februari 2014 - VSK
20
10
6-2-2014
Nederlands Platform Warmtepompen
Toestellen voor warm tapwater
NPW Congres 5 februari 2014 - VSK
21
Nederlands Platform Warmtepompen Systeemverliezen gerelateerd aan tapvraag van 9 GJ/jaar (ná toestel)
NPW Congres 5 februari 2014 - VSK
22
11