Referentiepersoon dementie

Opleiding :

Referentiepersoon dementie 18

1 Algemene informatie met betrekking tot de referentiepersoon dementie 1 Wat is een referentiepersoon dementie? Een referentiepersoon dementie is een professionele hulpverlener in de zorgsector, die zich engageert om in de eigen werksetting de kwaliteit van de begeleiding van en de zorg voor personen met dementie en hun omgeving te bevorderen. Dit doet hij door: > te sensibiliseren voor het onderkennen van tekenen van beginnende dementie en aandacht te vragen voor zorgvuldige diagnostiek; > zorgverleners, directie en beleid, vrijwilligers en familieleden te sensibiliseren om blijvend te zoeken naar (onvermoede) mogelijkheden om de kwaliteit van leven van personen met dementie te bevorderen; > inzichten, vaardigheden en gepaste attitudes in begeleiding van en zorg voor personen met dementie en hun omgeving te bevorderen via eigen proactief optreden, inbreng tijdens intern overleg en detectie en invulling van vormingsbehoeften;





1

> zich op te stellen als aanspreekpunt bij vragen omtrent begeleiding en zorg voor personen met dementie en hun omgeving; > geïndividualiseerde zorg en begeleiding te bevorderen, aansluitend bij de eigen behoeften en mogelijkheden van de persoon met dementie. In functie daarvan stimuleert hij het interdisciplinair overleg bij complexere begeleidings- of zorg­ situaties en levert hierin ook een eigen actieve bijdrage; > bij te dragen tot de invulling van het kwaliteitssysteem (visie, functieprofiel, procedures, e.a.) voor wat betreft diagnostiek, begeleiding en zorg voor personen met dementie; > een goede netwerking met relevante actoren in het werkveld: het expertisecentrum dementie, geriatrisch dagziekenhuis waarmee er een functionele binding is, CRA, andere referentiepersonen dementie in de regio, …; > zich voortdurend te informeren en bij te scholen omtrent diagnostische, zorg­ inhoudelijke en juridische ontwikkelingen.









12 Doelstellingen van de opleiding tot referentiepersoon dementie Het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen vzw wil een degelijke, grondige en op evidentie gebaseerde opleiding aanbieden die voorbereidt op de uitoefening van de functie referentiepersoon dementie. Het beoogt daarom: > een grondig inzicht in dementie (oorzaken, diagnostiek, beleving, …) bij te brengen; > de eigen competenties in begeleiding van en zorg voor personen met dementie aan te scherpen; > voor te bereiden op het opnemen van vakinhoudelijk leiderschap. Dit is “leiderschap gebaseerd op vakinhoud en niet op een hiërarchische relatie. Het is het leiderschap van een deskundige die op basis van zijn of haar kennis het heft in handen neemt in het belang van de patiënten of bewoners.” (Definitie LEVV).





13 Wie komt in aanmerking voor de opleiding tot referentiepersoon dementie? Voorwaarde om te kunnen deelnemen aan de opleiding tot referentiepersoon dementie is door de directie aangesteld te zijn in de functie referentiepersoon dementie of dit binnen het jaar te zullen opnemen. Dit blijkt uit een verklaring van de directie bij inschrijving. Uit deze verklaring blijkt ook: > de intentie om na dag 6 en in voorbereiding van dag 11 van de opleiding een functie- en taakomschrijving voor de referentiepersoon dementie op te stellen;

2

> het engagement van de direct leidinggevende tot het bijwonen van dag 6 bis en de namiddag van dag 11.

We veronderstellen dat deze aanstelling betekent dat je: > zelf gemotiveerd bent om de opleiding te volgen en de rol van referentiepersoon dementie op te nemen; > ervaring hebt en over de minimale basiscompetenties beschikt in begeleiding van en zorg voor personen met dementie; > over voldoende communicatieve en agogische vaardigheden beschikt om de rol van referentiepersoon op te nemen.





Zoals beschreven in de omzendbrief van het RIZIV van juli 2012 mag de functie referentiepersoon dementie niet samenvallen met de functie van leidinggevende. Meer informatie vind je op onze website www.dementie.be .

14 Opdrachten in het kader van de opleiding Leren veronderstelt actief met de inhouden aan de slag te gaan. Daarom word je als cursist gestimuleerd om de inzichten, vaardigheden en attitudes, die tijdens de opleiding aan bod komen, meteen toe te passen in de praktijk. Een referentiepersoon dementie wordt op zijn werkplaats aanspreekbaar voor andere collega’s in verband met dementiegerelateerde thema’s. In die zin is de opleiding niet vrijblijvend. We verwachten dat de deelnemer actief reflecteert op de cursusinhouden en minstens één concreet initiatief neemt binnen zijn/ haar werksetting.

Reflectie We starten bijna elke dag met een reflectie-oefening. Het is de bedoeling stil te staan bij de aangereikte inhouden en hoe deze in het eigen handelen en binnen de eigen werking te integreren.

3

Praktijkopdracht Elke cursist dient een concreet initiatief te nemen dat er op gericht is de kwaliteit van de begeleiding van en zorg voor personen met dementie binnen de eigen werksetting te verhogen. Bedoeling is het gehele proces samen met het team uit te werken, van behoeftedetectie of droom over keuze van het initiatief tot uitvoering. Zo zet je al doende een belangrijke stap in het verwerven van je mandaat als referentiepersoon binnen je team. Naast de uitvoering op het werkveld zorg je voor een schriftelijke neerslag. Gedurende de opleiding wordt er elke dag even ruimte gemaakt voor uitwisseling en feedback op het proces dat je met je team doorloopt. De schriftelijke neerslag van je project wordt geëvalueerd.

2 Inhoud van de opleiding 11 dagen, waarvan 2 keuzedagen De opleiding beslaat 66 cursusuren, gespreid over 11 dagen. In het voorjaar van 2014 wordt ze op vier locaties in Vlaanderen georganiseerd: Brugge (i.s.m. provincie West-Vlaanderen), Gent, Relegem (Zellik) en Mechelen.

> Dag 1. Kennismaking, toelichting bij de functie referentiepersoon en bij de opdracht Op de eerste dag maken we uitgebreid kennis met elkaar, elkaars werkplek en elkaars motieven en verwachtingen ten aanzien van de opleiding. We verkennen de functie referentiepersoon dementie en onze eigen motivatie daartoe. Van daaruit blikken we vooruit op de volledige opleiding en geven we de aanzet voor de praktijkopdracht. Daarbij geven we de aanzet van hoe je een initiatief methodisch opzet, op zo’n manier dat je je collega’s ook mee op je pad krijgt. Verder op deze dag stellen we de expertisecentra dementie voor, samen met uitgebreid documentatiemateriaal in verband met de problematiek dementie.

4

> Dag 2. Medische aspecten Deze dag benadert het ziektebeeld dementie vanuit medisch oogpunt. We staan stil bij het onderscheid ziekte en syndroom, prevalentie, oorzaken en vormen van dementie, de link tussen hersenletsel en gedrag, de werking van het geheugen, diagnose(on)mogelijkheden, medicamenteuze/symptomatische behandeling, toekomstperspectieven.

> Dag 3. Beleving van dementie en omgaan met de persoon met dementie Dementie is ingrijpend. De problemen met geheugen, taalvaardigheden, controle over gedrag en dergelijke, roepen onvermijdelijk gevoelens van angst, machteloosheid, verdriet en schaamte op. De focus op de verlieservaringen mag echter niet verhullen dat mensen nog veel mogelijkheden hebben tot kwaliteit van leven. Wel verandert onvermijdelijk de manier waarop de persoon zich tot zijn omgeving verhoudt. Dit zo goed mogelijk van binnenuit begrijpen vormt een belangrijke basis voor een optimale afstemming met de persoon met dementie die er dan weer toe moet leiden dat hij zich sterker voelt. Op deze dag proberen we dan ook voeling te krijgen met de beleving van de persoon met dementie doorheen het ziekteproces en hoe mensen met dementie het hoofd trachten te bieden aan de verlieservaringen. Naast theoretische handvatten en denkkaders gaan we in dialoog vanuit concrete oefeningen, beeldmateriaal en casussen.

> Dag 4. De belevingswereld van de familie en de hulpverlener Dementie is ingrijpend voor alle betrokkenen en moet je dus samen dragen. Het veronderstelt zorg voor het evenwicht in de relationele driehoek tussen de persoon met dementie, zijn familieleden en mantelzorger(s) en de professionele hulpverleners. We verkennen hoe familieleden het ziekteproces ervaren. We leren dat eigen achtergrond en gevoeligheden bepalend kunnen zijn voor onze manier van omgaan met de persoon met dementie en hoe bewustwording ervan ons kan helpen beter aan te sluiten bij wat de persoon met dementie en zijn mantelzorger precies nodig hebben. We gaan na hoe we zelf voeling kunnen vinden en hoe we de draagkracht van mantelzorgers kunnen versterken.

5

> Dag 5. Moeilijk hanteerbaar gedrag Het moeilijk hanteerbaar gedrag dat personen met dementie soms vertonen is één van de meest belastende factoren in begeleiding van en zorg voor personen met dementie. Op deze dag gaan we op zoek naar mogelijke oorzaken van dit "nieuwe gedrag", staan we stil bij de gevolgen voor onszelf als hulpverlener en reiken we een stappenplan aan dat ons kan helpen in de benadering van dit gedrag. Ook kijken we waar we preventief onze communicatie beter kunnen afstemmen op de persoon met dementie. Cursisten kunnen eigen casussen inbrengen.

> Dag 6. De functie referentiepersoon dementie waarmaken

Op deze dag zetten we de dementiespecifieke inhoud even op de achtergrond om te kijken naar hoe je als referentiepersoon dementie, als medewerker van de basis, je team en organisatie mee kan krijgen om de kwaliteit van de zorg voor en begeleiding van personen met dementie hoger te tillen. We verkennen welke factoren in de organisatie je slagkracht kunnen verhogen en wat je zelf kan doen om je invloed op de werking te verstevigen. Dit moet je in staat stellen om met je leidinggevende in gesprek te gaan over hoe je je functie als referentiepersoon in de komende jaren vorm en inhoud wil geven.

> Dag 6 bis. Werken met een referentiepersoon dementie – voor leidinggevenden (halve dag) Deze halve dag richt zich enkel tot de direct leidinggevenden van de deelnemers aan de opleiding. Hun engagement tot deelname aan deze halve dag wordt gevraagd bij inschrijving van de deelnemer aan de opleiding tot referentiepersoon dementie. Bedoeling van deze dag is te bekijken welke aanpassingen wenselijk zijn op vlak van taak- en organisatieontwerp, systemen en procedures om de slagkracht van de referentiepersoon te verhogen. 6

Deze sessie vormt de basis voor een gesprek met de referentiepersoon in functie van het opstellen van een taak- en functieomschrijving tegen dag 11.

> Dag 7. Ethisch raamwerk Vaak worden we in de zorg voor en omgang met personen met dementie geconfronteerd met ethische kwesties en vragen waarop geen eenduidige oplossing of antwoord kan gegeven worden. We willen niet zomaar overgaan tot fixatie, kunstmatige voedsel- en vochttoediening, medicatietoediening, verbod op autorijden, ... De botsing van waarden, soms ook samenhangend met verschillende mensvisies, noopt tot overleg om tot consensus te komen omtrent de meest wenselijke beslissing, dit is de beslissing die het beste de menselijke waardigheid respecteert. We bespreken een werkmodel om met ethische vragen om te gaan. De patiëntenrechten en vroegtijdige zorgplanning worden ook binnen dit kader geschetst.

> Dag 8. Sociale kaart en rechtsbescherming Sociale kaart De veelzijdigheid van dementie leidt onvermijdelijk tot een veelzijdigheid van zorgvormen: het woonzorgcentrum met zijn mogelijkheden tot het geriatrisch dagziekenhuis, de geheugenrevalidatie, thuiszorgorganisaties, respijtzorg, ... Ook maatschappelijk is het zorg- en begeleidingslandschap in beweging, denk maar aan initiatieven zoals de creatie van dementievriendelijke gemeenten. We beschrijven enkele boeiende, innoverende en inspirerende ini­tiatieven in binnen- en buitenland, onderzoeken binnen- en buitenlandse dementieplannen op hun betekenis voor het zorglandschap en staan tenslotte kort stil bij enkele tegemoetkomingen voor mensen met dementie en hun mantelzorgers.

7

Rechtsbescherming In de namiddag van dag 8 lichten we de beschermingsstatuten zoals de voorlopige bewindvoering toe, nemen we de aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid van de hulpverlener en de wettelijke omkadering rond fixatie, euthanasie, volmachten en het intrekken van het rijbewijs onder de loep. We leren vanuit het standpunt van de wetgever kijken naar ons handelen als hulpverlener ten aanzien van de persoon met dementie.

De dagen 9 en 10 van de opleiding zijn keuzedagen. Je kan twee dagen uit het aanbod keuzedagen volgen. Je ontmoet er ook cursisten die op een andere locatie de opleiding tot referentiepersoon volgen of volgden. Ideaal voor je netwerk dus.

> Dag 11. Afsluitende dag Op dag 11 kom je opnieuw samen met de groep waarmee je de basisdagen volgde. Op die dag presenteert elke cursist zijn praktijkopdracht, met focus op de reflectie op de afgelegde weg, de resultaten en hoe het verder kan. In de namiddag wordt jouw direct leidinggevende opnieuw verwacht. Er wordt stil gestaan bij de voorliggende functieomschrijvingen. Daarna ontvang je bij een glas en een hapje het getuigschrift referentiepersoon dementie!

8

Planning basisdagen 2014 Brugge Provinciehuis Boeverbos, Kon. Leopold-III laan 41, 8200 Brugge (St.-Andries) 16/01/2014

Dag 1: Kennismaking en toelichting opdracht spreker: Charlotte Cool

23/01/2014

Dag 2: Medische aspecten spreker: Dr. Lemey

30/01/2014

Dag 3: Beleving en omgang spreker: Annemie Van Neck

06/02/2014

Dag 4: Beleving van familie en zorgverlener spreker: Claire Meire, mantelzorger: Rita Joos

13/02/2014

Dag 5: Omgaan met moeilijk hanteerbaar gedrag spreker: Patrick Verhaest

20/02/2014

Dag 6: De functie referentiepersoon dementie waarmaken spreker: Charlotte Cool en Ilse Masselis

27/02/2014

Dag 6 bis: Werken met een referentiepersoon dementie – leidinggevenden 13.30-16.30u spreker: Charlotte Cool 13/03/2014

Dag 7: Ethiek Spreker: Claude Vandevoorde (stimul)

20/03/2014

Dag 8 Sociale kaart : Veerle Debou Rechtsbescherming : Jan Vandemoortel

keuzedagen Dag 9 en 10

(zie vanaf pag.12) 12/06/2014

Dag 11: Voorstelling project en afsluiting spreker: Charlotte Cool

Gent Wiev vzw, Lijnmolenstraat 151, 9040 Gent, (Sint-Amandsberg) 24/01/2014

Dag 1: Kennismaking en toelichting opdracht spreker: Veerle Debou

30/01/2014

Dag 2: Medische aspecten (geen reflectie-uur) spreker: Dr. Petrovic

07/02/2014

Dag 3: Beleving en omgang spreker: Christian Verelst

9

14/02/2014

Dag 4: Beleving van familie en zorgverlener spreker: Tanja Everaert, mantelzorger: Rita Joos

21/02/2014

Dag 5: Omgaan met moeilijk hanteerbaar gedrag spreker: Sabine Boerjan

27/02/2014

Dag 6: De functie referentiepersoon dementie waarmaken spreker: Veerle Debou

13/03/2014

Dag 6 bis: Werken met een referentiepersoon dementie – leidinggevenden spreker: Veerle Debou

13.30-16.30u

21/03/2014

Dag 7: Ethiek Spreker: Claude Vandevoorde (stimul)

28/03/2014

Dag 8 Sociale kaart : Veerle Debou Rechtsbescherming : Jan Vandemoortel

keuzedagen Dag 9 en 10

(zie vanaf pag.12) 13/06/2014

Dag 11: Voorstelling project en afsluiting spreker: Veerle Debou

Mechelen CGG De Pont, Lange Ridderstraat 20, 2800 Mechelen 14/01/2014

Dag 1: Kennismaking en toelichting opdracht spreker: Herman Wauters

21/01/2014

Dag 2: Medische aspecten spreker: Dr. Mulkens

28/01/2014

Dag 3: Beleving en omgang spreker: Anneleen Janssens

04/02/2014

Dag 4: Beleving van familie en zorgverlener spreker: Tanja Everaert, mantelzorger: Rita Joos

11/02/2014

Dag 5: Omgaan met moeilijk hanteerbaar gedrag spreker: Guy Lorent

18/02/2014

Dag 6: De functie referentiepersoon dementie waarmaken sprekers: Herman Wauters en Hilde Vanderlinden

20/02/2014

Dag 6 bis: Werken met een referentiepersoon dementie – leidinggevenden sprekers: Herman Wauters en Hilde Vanderlinden

13.30-16.30u

10

25/02/2014

Dag 7: Ethiek spreker: Claude Vandevoorde (stimul)

11/03/2014

Dag 8 Sociale kaart : Jurn Verschraegen Rechtsbescherming : Rudy Van Turnhout

keuzedagen Dag 9 en 10

(zie vanaf pag.12) 10/06/2014

Dag 11: Voorstelling project en afsluiting spreker: Herman Wauters

ASSE PIVO, Provinciaal Instituut voor Vorming en Opleiding, Poverstraat 75, 1731 Asse 16/01/2014

Dag 1: Kennismaking en toelichting opdracht sprekers: Jasmijn Driegelinck en Sam Van de Putte

23/01/2014

Dag 2: Medische aspecten spreker: Dr. Segers

30/01/2014

Dag 3: Beleving en omgang spreker: Sam Van de Putte

06/02/2014

Dag 4: Omgaan met moeilijk hanteerbaar gedrag spreker: Sam Van de Putte

13/02/2014

Dag 5: Beleving van familie en zorgverlener spreker: Tanja Everaert en mantelzorger: Rita Joos

20/02/2014

Dag 6: De functie referentiepersoon dementie waarmaken spreker: Jasmijn Driegelinck

27/02/2014

Dag 6 bis: Werken met een referentiepersoon dementie – leidinggevenden 09.30-12.30u spreker: Jasmijn Driegelinck 13/03/2014

Dag 7: Ethiek spreker: Claude Vandevoorde (stimul)

20/03/2014

Dag 8 Sociale kaart : Jurn Verschraegen Rechtsbescherming : Rudy Van Turnhout

keuzedagen Dag 9 en 10

(zie vanaf pag.12) 19/06/2014

Dag 11: Voorstelling project en afsluiting sprekers: Jasmijn Driegelinck en Sam Van de Putte

11

Overzicht keuzedagen Datum

Thema

Pag. Spreker

Locatie

20/05/2014 Coachen in het omgaan met moeilijk hanteerbaar gedrag

13

Jeanet Hendriks

Turnhout

27/05/2014 Coachen in het omgaan met moeilijk hanteerbaar gedrag

13

Jeanet Hendriks

Malle

02/04/2014 Vorming geven over dementie

16

Katja Van Goethem Hasselt

03/04/2014 Tussen kracht en kwetsbaarheid: omgaan met familie

16

Claire Meire

Brugge

15/05/2014 Zinvolle tijdsbesteding

15

Annemie Van Neck

Dendermonde

16/05/2014 Het belang van interdisciplinair werken in de zorgbegeleiding van personen met dementie

20

Jan Tessier

Gent

25/03/2014 Emancipatorische grondhouding Hoe personen met dementie (opnieuw) de regie van hun leven in handen geven?

18

Katja Van Goethem Mechelen

01/04/2014 Jongdementie: specifieke uitdagingen, ervaringsverhaal

18

Annemie Janssens

Asse

24/04/2014 Dementievriendelijke woonomgeving

19

Patrick Verhaest

Brugge

Sabine Boerjan

Brugge

08/05/2014 Als eten een zorg wordt… 29/04/2014 Palliatieve zorg bij personen met dementie (p.21)

20

Maartje Wils

Asse

22/04/2014 Fixatiereducerend beleid

15

Jo De Clercq

Mechelen

13/05/2014 Comfortzorg

17

Jo de Clercq

Leuven

12

Inhoud van de keuzedagen Alle keuzedagen vinden plaats van 9.30 tot 16.30 u.

> Coachen van omgaan met moeilijk hanteerbaar gedrag: het geheim ligt in het leggen van het contact Als referentiepersoon dementie word je vaak aangesproken door collega’s die worstelen met het moeilijk hanteerbaar gedrag van iemand met dementie. Eerder dan pasklare antwoorden te formuleren, kan je beter een coachende houding aannemen. Het houdt in dat je, voortbouwend op de inzichten die je meekreeg op dag 5, samen met de collega’s de betekenis van het gedrag verkent en van daaruit naar wegen zoekt om het in de toekomst te voorkomen. Maar niet alle moeilijk hanteerbaar gedrag is te voorkomen. De vraag blijft dus hoe om te gaan met het gedrag op het moment dat het zich stelt of dreigt te stellen. Vanuit het crisisontwikkelingsmodel leer je hoe je de eerste signalen kan onderkennen en zo tijdig op het gedrag kan anticiperen. De kern van het coachen in het omgaan met moeilijk hanteerbaar gedrag ligt in het contact dat je maakt, zowel met de persoon met dementie als met de medewerker. Via de methodiek van video interventie ouderenzorg (VIO) verken je je eigen omgangsstijl en de sterke punten in je manier van contact maken. Deze bewustwording sterkt je voor toekomstige situaties en werpt tegelijk een nieuw licht op je coachende rol. Docent: Jeanet Hendriks, gedragsverpleegkundige bij de Stichting De Wever te Tilburg Datum / locatie 1: dinsdag 20 mei 2014, HIVSET, Herentalsestraat 70, 2300 Turnhout Datum / locatie 2: dinsdag 27 mei 2014, Provinciaal Vormingscentrum, Smeken­ straat 61, 2390 Malle 13

14

> Stappen naar een fixatiereducerend en vrijheidsbevorderend beleid We zoeken samen naar alternatieven voor fixatie. Deze liggen niet in andere of betere materialen maar in onze manier van werken en omgaan met de persoon met dementie. Eerst gaan we in op de definiëring van fixatie en het ethische, juridische en verpleegkundige kader. Nadien bekijken we hoe we tot een fixatiereducerend beleid kunnen komen: organisatorische voorwaarden, geïndividualiseerde zorg, belevingsgerichte werking, valpreventie, enz. Tenslotte bekijken we strategieën en maatregelen die men kan toepassen om het gebruik van fixatiemiddelen te verminderen of te vermijden in de zorg. Docent: Jo De Clercq, Zaakvoerder T.K.Z. – Terecht Kwaliteitsvolle Zorg, Freelance comfortzorgconsulent Datum: dinsdag 22 april 2014 Locatie: CGG De Pont, Lange Ridderstraat 20, 2800 Mechelen

> Zinvolle tijdsbesteding Actief zijn betekent: “Niet aan de kant worden gezet, maar erbij horen.” Wie actief is, wil iets bereiken en heeft zodoende een toekomstperspectief, voelt zich gewaardeerd en wordt bekrachtigd in zijn positief zelfbeeld. Mensen met dementie verliezen de greep op hun leven. Naarmate het dementieproces vordert, slagen ze er steeds minder goed in om hun dag, hun activiteiten te organiseren en te structureren. Verveling, doelloos ronddolen, aan iets beginnen en niet tot een goed einde brengen, ... zijn hiervan het gevolg. Goede zorg geven betekent ook aandacht hebben voor de behoefte aan zinvolle activiteit, zelfs als het dementieproces reeds ver gevorderd is. We willen op deze dag stilstaan bij vragen als: > Wat is de meerwaarde van activiteiten? > Wanneer is een activiteit zinvol?

15

> Hoe kies ik de gepaste activiteit? > Hoe maak ik een moeilijk werkje toch eenvoudig? > Pulken aan een stukje stof, wrijven langs het tafelblad, … zit hier een activiteit in? Wat doe ik daar dan mee? > Een activiteit voor iemand die bedlegerig is, kan dat en hoeft dat? > … Docent: Annemie Van Neck, consulente bij het regionaal expertisecentrum dementie Meander, Dendermonde Datum: donderdag 15 mei 2014 Locatie: CC Belgica, Kerkstraat 24, 9200 Dendermonde

> Vorming geven over dementie: methodieken en materialen Als referentiepersoon dementie ben je de aangewezen persoon om je kennis en enthousiasme door te geven aan je collega’s of aan familieleden van de persoon met dementie. Dit kan onder meer gebeuren in een vormingsmoment. Hoe pak je dit het beste aan? Wat kan je erbij helpen? Wat kan jouw vorming afwisseling en kleur geven? Tijdens deze keuzedag word je actief ondergedompeld in een aantal methodieken. We bekijken telkens de voor- en nadelen en het toepassingsgebied. Je kan ook kennis maken met een aantal materialen. Met dit alles ga je tijdens de dag zelf aan de slag om een kleine basisvorming op te zetten. Docent: Katja Van Goethem, consulente bij de regionale expertisecentra dementie te Hasselt en Antwerpen Datum: woensdag 2 april 2014 Locatie: Welzijnscampus, A. Rodenbachstraat 29, 3500 Hasselt

> Tussen kracht en kwetsbaarheid: omgaan met familie De persoon met dementie is het kind van ‘toen’ en een schakel in een opeenvolging van generaties binnen een familienetwerk. Dementie is dan ook geen individueel probleem, het is een probleem van een volledige relationele context. Als hulpverlener kom je dus niet enkel met de persoon met dementie in contact, maar met het hele familiale netwerk. Het is dan ook niet altijd gemakkelijk omgaan met reacties en vragen van de familie 16

van de persoon met dementie. Inzicht in de dynamiek van familierelaties kan een hulpmiddel zijn om het contact met de persoon met dementie en zijn familie te verbeteren. Deze vorming is een kennismaking met enkele inzichten uit het contextueel denken van Nagy. In de voormiddag worden de grote krachtlijnen weergegeven met begrippen als zijnsloyaliteit, balans van geven en ontvangen en meerzijdige partijdigheid. In de namiddag leren we vanuit casuïstiek en inlevingsoefeningen met een andere bril naar familiedynamieken kijken. We leren omgaan met moeilijke familiale situaties en staan stil bij onze eigen attitude. De deelnemers krijgen de gelegenheid om eigen casussen in te brengen. Filmmateriaal ondersteunt en verbindt het theoretisch kader met de praktijk. Datum: donderdag, 3 april 2014 Locatie: provinciehuis Boeverbos, Koning Leopold III-laan 41, 8200 Brugge (Sint-Andries) Docent: Claire Meire, consulente bij het regionaal expertisecentrum dementie Foton te Brugge.

> Comfortzorg Op deze keuzedag bieden we naast een visie en theoretisch kader op comfortzorg en patiënt­gestuurde zorg ook een praktijkgericht luik aan. Daarin besteden we aandacht aan het toepassen van PDL-technieken en het correct gebruik van allerlei (nieuwe) zorggebonden materialen. We werken hiervoor in groepjes zodat je de technieken kan oefenen en het materiaal zelf kan aanvoelen om het nadien makkelijker te gaan gebruiken in je eigen werksetting. Docent: Jo Declercq, Zaakvoerder T.K.Z. - Terecht Kwaliteitsvolle Zorg Freelance comfortzorgconsulent Datum: dinsdag, 13 mei 2014 Locatie: V!GO, Interleuvenlaan 60, 3001 Leuven 17

> Emancipatorische grondhouding Hoe personen met dementie (opnieuw) de regie van hun leven in handen geven? Wanneer personen met dementie worden opgenomen in een woon- en zorgcentrum hebben anderen vaak voor hen “geregeld” hoe hun toekomst en hoe hun dag er moet uitzien. Het is voor medewerkers (van logistiek over animatie tot en met hoofdverpleging) een uitdaging om personen met dementie weer te laten genieten van vaardigheden die ze nog bezitten, van dromen die nog komen, van humor, van vrijheid, van een nieuwe leefomgeving, van herinneringen, … of gewoon laten genieten van wat is. Ondanks alle beperkingen in de zorg kunnen we, door te werken aan een empathische, respectvolle en agogische grondhouding, dat extraatje bezorgen. Een dag vol in- en beleving. Docent: Katja Van Goethem, consulente bij de regionale expertisecentra dementie te Hasselt en Antwerpen. Datum: dinsdag 25 maart 2014 Locatie: CGG De Pont, Lange Ridderstraat 20, 2800 Mechelen

> Jongdementie: specifieke uitdagingen, ervaringsverhaal Veel aandacht gaat vandaag naar personen met dementie boven 65 jaar, maar het ziektebeeld treft ook meer dan 3000 mensen onder de 65 in Vlaanderen. Vaak gaat het over mensen die nog beroepsactief zijn, thuiswonende kinderen kinderen hebben en volop in het leven staan. In deze keuzedag leggen we uit wat jongdementie is, hoe het zich manifesteert en zich onderscheidt van de klassieke Alzheimerdementie. We belichten de specifieke aandachtspunten en noden in benadering en begeleiding van deze doelgroep. We staan ook stil bij de evoluties bij de beleidsmakers die deze jonge groep stilaan ontdekken.

18

Docente: Annemie Janssens, consulente in het regionaal expertisecentrum ­dementie Leuven (Memo) en co-auteur van het boek 'Wegwijs' in dementie op jonge leeftijd. Datum: dinsdag, 1 april 2014 Locatie: PIVO, Poverstraat 75 te Asse

> Dementievriendelijke woonomgeving De invloed van de materiële omgeving op ons welbevinden en functioneren is groter dan vermoed. Dit geldt in het bijzonder voor kwetsbare mensen, zoals personen met dementie. We kunnen personen met dementie ondersteunen via de vorm en inrichting van hun woonomgeving. > Wat maakt dat de persoon met dementie houvast vindt in zijn omgeving? > Hoe richt je het beste een woonkamer in? > Wat is het belang van kleuren en licht? > Hoe zorg je ervoor dat mensen makkelijk hun weg vinden? > Wat bevordert het contact tussen mensen? Op deze en soortgelijke vragen proberen we in deze keuzedag een antwoord te formuleren op basis van de stand van zaken van het wetenschappelijk onderzoek. De deelnemers worden uitgenodigd foto’s en/of plannen uit de eigen voorziening op USB-stick en op papier mee te brengen. Docent: Patrick Verhaest, projectmedewerker bij het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen en co-auteur van het boek 'Architectonica, een thuis voor mensen met dementie' Datum: donderdag, 24 april 2014 Locatie: Provinciehuis Boeverbos, Koning Leopold III-laan 41, 8200 Brugge (Sint-Andries)

19

> Het belang van interdisciplinair werken in de zorgbegeleiding van personen met dementie Goede zorgbegeleiding van personen met dementie kan maar gegeven worden als mensen over de grenzen van hun eigen terrein kunnen en willen kijken. Deze keuzedag werpt een licht op de mogelijkheden en valkuilen bij het interdisciplinair samenwerken. Datum: vrijdag 16 mei 2014 Locatie: Wiev vzw, Lijnmolenstraat 151, 9040 Gent (Sint-Amandsberg) Docent: Jan Tessier, kinesitherapeut in WZC De Strandjutter en CDV De Vierboete te Blankenberge en lid van het dementieplatform Brugge.

> Als eten een zorg wordt… Eten heeft een belangrijke betekenis in een mensenleven. Het gaat veel verder dan het louter opnemen van voedingsstoffen. Eten heeft ook een belangrijke waarde op sociaal, psychologisch, cultureel en zelfs medisch vlak. De waarde van het maaltijdgebeuren verandert niet als men geconfronteerd wordt met dementie, de manier waarop het verloopt kan echter wel drastisch veranderen. Dit vormt een grote uitdaging voor hulpverleners en mantelzorgers om hiermee om te gaan. Hoe gaan we om in deze situatie met de actieve voedingsdriehoek en wat is het belang van een goede mondzorg? Hoe kunnen we onze communicatie afstemmen op de persoon met dementie? Hoe kunnen we ondersteuning bieden bij het maaltijdgebeuren? Datum: donderdag, 8 mei 2014 Locatie: Provinciehuis Boeverbos, Koning Leopold III-laan 41, 8200 Brugge (Sint-Andries) Docent: Sabine Boerjan, licentiate in de logopedie en audiologie en project- en vormingsverantwoordelijke bij het regionaal expertisecentrum dementie Paradox te Gent. Zij is ook de auteur van het gelijknamige boek.

20

> Palliatieve zorg bij personen met dementie Dementie is een degeneratief proces dat op langere termijn onvermijdelijk leidt tot ernstige zorgbehoefte en sterven. Goede dementiezorg houdt bijgevolg ook palliatieve zorg in, met aandacht voor zowel lichamelijke, psychosociale als spiri­tuele noden. We bekijken hoe we een palliatieve cultuur rond dementie vorm kunnen geven in de context van een woonzorgcentrum. Bijzondere aandacht gaat uit naar hoe we specifiek bij personen met ernstige ­dementie pijn en lichamelijke ongemakken kunnen herkennen. Verder staan we uitdrukkelijk stil bij hoe we voorafgaande zorgplanning in de werking kunnen integreren en hoe we daar alle betrokkenen, inclusief de persoon met dementie, zoveel mogelijk bij kunnen betrekken. We verwerken de theorie aan de hand van concrete casussen en uitwisseling van ervaringen. Datum: dinsdag, 29 april 2014 Locatie: PIVO (Provinciaal Instituut voor Vorming en Opleiding), Poverstraat 75, 1731 Asse Docent: Maartje Wils, verpleegkundige en palliatief referentiepersoon.

Wij willen de cursisten met dit uitgebreide en gevarieerde keuzeaanbod een opleiding op maat aanbieden.

21

22

Bijkomende praktische informatie bij de opleiding tot referentiepersoon dementie > Lestijden van 9.30 tot 12.30 u. en van 13.30 tot 16.30 u. > Deelnameprijs De prijs voor de cursus bedraagt 1050 euro (inclusief syllabus, broodjeslunch, koffie/ thee en water). > Inschrijven Je schrijft in via http://infocentrum.dementie.be onder de rubriek 'opleidingen'. Bij ontvangst van je inschrijving ontvang je van ons een factuur voor het inschrijvingsgeld. Je inschrijving is pas definitief na ontvangst van je inschrijvingsformulier en een betaling van het inschrijvingsgeld. Indien het volledige bedrag niet kan worden betaald in 2013 vragen we een voorschot van minstens 100 euro. > Educatief verlof De opleiding tot referentiepersoon dementie 2014 wordt erkend voor betaald educatief verlof (in aanvraag). Betaald educatief verlof is een individueel vormingsverlof dat je recht geeft op afwezigheid op het werk om je bij te scholen. Het stelsel van educatief verlof is niet op elke voorziening van toepassing. Bespreek eerst met je werkgever of je dit attest kan aanvragen. Op het inschrijvingsformulier kan je aanduiden of je al dan niet een attest educatief verlof wenst te ontvangen. > Annulering Je kunt de inschrijving voor de opleiding tot referentiepersoon dementie tot uiterlijk 1 december 2013 annuleren per fax of e-mail. Je ontvangt dan het cursusgeld terug met afhouding van 100 euro voor administratie- en verwerkingskosten. Als je annuleert na 1 december 2013 ben je het volledige cursusgeld verschuldigd. > Afwezigheid en ziekte Afwezigheid is enkel gewettigd indien een schriftelijk bewijs bezorgd wordt aan het secretariaat van het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen vzw. Om het getuigschrift te kunnen ontvangen, mag je niet meer dan 1 dag gewettigd afwezig zijn. Als je ongewettigd afwezig bent geweest, ontvang je geen getuigschrift.

23

Meer info Expertisecentrum Dementie Vlaanderen vzw, secretariaat, Lokkaardstraat 8, 2018 Antwerpen Elke weekdag tijdens de kantooruren, behalve woensdag: t 070 224 777 [email protected]

Websites: www.dementie.be | www.omgaanmetdementie.be | www.onthoumens.be

24