Redactioneel. Mededelingen Heemkundige Kring Groot-Haaltert - 3-maandelijks ledenblad

Redactioneel Mededelingen Heemkundige Kring Groot-Haaltert - 3-maandelijks ledenblad

Wij willen een wijziging melden in verband met het volgend nummer van het tijdschrift. De nieuwe uitgave ‘Haaltertse gesneuvelden WO I en II’ van ons bestuurslid, Roger De Troyer is persklaar. Het is een interessante studie van 120 bladzijden. Zoals beloofd bezorgen wij dit gratis aan de leden. Het vervangt wel nummer 3 van de 25ste jaargang. Alleen diegenen die hun lidmaatschapsbedrag betaald hebben vóór 1 mei 2005, komen in aanmerking. Het boek zal later verkrijgbaar zijn in de boekhandel. Het overgrote deel van onze leden hernieuwden hun lidmaatschap reeds, u ook? Zo niet, doe het vandaag nog!

25ste jaargang 2005- nr 1

Redactie: Diepeweg 15, 9450 Haaltert Erevoorzitter Veearts Robert Lievens Voorzitter - Secretariaat Willy De Loose 053/83.08.81

Op onze oproep voor gezinsfoto’s en familieopnamen, genomen vóór 1950, kwamen reeds 75 opnamen binnen. Wij tippen toch op een 100tal foto’s om het werk drukklaar te maken. Wie heeft nog bruikbare foto’s? Een seintje volstaat, alvast bedankt.

Bestuursleden:

De nde rho ute m : Edgard Huylebroek Hans Sonck Haalte rt: Jan Paul De Graeve Marc De Moyer John Scheerlinck He lde rg e m : Roger De Troyer William Minnaert K e rkske n: Joris De Kegel Te rjo de n Bernadette De Luyck

De bestuursleden van de Heemkundige Kring zijn verheugd te kunnen meedelen dat na de Reinaertprijs 2004, toegekend aan onze voorzitter door Heemkunde Oost-Vlaanderen, nu ook de Gemeentelijke Cultuurraad besliste de Cultuurprijs aan hem toe te kennen.

Do c um e ntatie c e ntrum : Warandegebouw Sint-Goriksplein 17, 9450 Haaltert. Open :eerste zondag en tweede donderdag van de maand van 10 tot 12 uur.

Ruiladre s: Diepeweg 15, 9450 Haaltert Lidmaatschap: € 7,50 Steunend lid: € 12,00 Rek.nr. 439-5083061-63 Heemkundige Kring Groot-Haaltert Em ail: [email protected]

We b site : http://www.heemkringhaaltert.be

Sinds 1967 staat hij in de bres voor het promoten en vrijwaren van ons cultureel, bouwkundig en geschiedkundig erfgoed. Hij organiseerde meer dan 450 culturele activiteiten en publiceerde talrijke heemkundige en geschiedkundige werken. Hij stichtte in 1967 de VTB-VAB afdeling, in 1981 de Heemkundige Kring en is eindredacteur van het heemkundig tijdschrift dat aan de 25ste jaargang begint met een oplage van 550 exemplaren. Bij de oprichting van de Gemeentelijke Cultuurraad in 1968 zetelde hij in het dagelijks bestuur, werd voorzitter van 1978 tot 1983 en sedert dat jaar tot vandaag is hij secretaris en voorzitter van de Erkenningcommissie. Op donderdag 16 december werd de ‘Cultuurprijs 2004’ uitgereikt op een druk bijgewoonde academische zitting in de raadszaal van het Administratief Centrum. Schepen van Cultuur Wim Allaer benadrukte dat er in Haaltert, in tegenspraak met wat sommigen beweren, heel wat te beleven valt op cultureel vlak. Hij stipte eveneens aan dat het gemeentebestuur een belangrijk budget ter beschikking stelde voor subsidiering. Burgemeester Tas schetste op een bondige wijze het culturele reilen en zeilen van de laureaat. Een fraai kunstwerk (Seizoenarbeiders) van kunstenaar Bart Bogaert uit Denderhoutem werd overhandigd door Jules Verhoeyen, voorzitter van de Cultuurraad, waarna de laureaat dankte. Een gezellige receptie besloot deze puik ingerichte feestzitting.

Elke auteur is verantwoordelijk voor zijn/haar teksten. Teksten mogen overgenomen worden mits bronvermelding. HK Haaltert is lid van ‘Heemkunde Oost-Vlaanderen’.

B E Z O E K O N Z E N I E U W E W E B S I T E : w w w.he e m kring haalte rt.b e • 1

1ste Cultuurprijs toegekend aan onze voorzitter.

Willy De Lo o se o ntv ang t he t kunstw e rk ‘de Se izo e narb e ide rs’. b e lic ht de rijk Bu rg e m e e ste r Vale ntin e Tas an de lau re aat . v aan b g e v uld e c ultu re le lo o p r, Ve rde r sc he p e n Allae e ye n, CR v o o rzit te r Jule s Ve rho rin c kx e Ne o nde rv o o rzit te r Dir k ae te n. Str r de e n sc he p e n Pau l Van

Ex-sc he p e n Wilf rie d K ie ke ns, b urg e m e e ste r Tas, de laure aat, sc he p e n v an Cultuur Wim Allae r e n CR v o o rzitte r Jule s Ve rho e ye n.

Co lle g a’s uit de CR. t Bo g ae rt. Uit e rst links kun ste naar Bar

•2

hte n ste m m ig e m uzie k. Raf , Ve e rle e n To m b rac

B E Z O E K O N Z E N I E U W E W E B S I T E : w w w.he e m kring haalte rt.b e

Fo to ’s Je an-Paul De Grae v e

Oe zeggemen ’t ommel in ’t Eljergems Bij elkaar gesprokkeld door Roger De Troyer (3)

5 - Durven – niet durven – bang zijn

‘k En ke in da ni o v e r m e n e rt krijg e n: ik kan er niet toe besluiten ‘k En türf he t ni b e trauë n: ik was te bang om het te wagen ‘k Zau isj auë n zijn auë r tre kke n: ik zal hem berispen ’n Ste kt e r au latijn ni in: tracht hem niet te overtuigen, ’t is te vergeefs ’t Mo st v a m e n e rt: ik kon het niet meer opkroppen As te r o p auë n ko m t: als er te handelen valt, reageert hij niet Aug d au g e zic ht: zwijg! Dad e s it ap auë rt: hij is speciaal, durft alles aan De n de rde kie je r v e rlic ht ’t kè je ske n: derde poging, de juiste Duë d o f ’t alv e n af : gelijk wat er van komt, ik doe het toch En do rm e e g e dauë n: zwijgen nu, basta En o v e rtuur’nd au ni: waag het niet Ge ’n e tj g ie je n e rt: je durft niet, hardvochtig Ge ’n ko st e m g ie je n blo e d ste ke n: lijkbleek, zo bang! Ge ’n m o e tj ni b e naud zijn: trek het je niet aan, geen angst, ’t is niet je schuld Ge ze id g e lè k as dat e s: de waarheid mag gezegd Hij de e b akaast in ze n b ro e k v a sc hrik: hij was zeer bang Hij e e m e ne ko l g e p ast: hij nam mij in ’t ootje Hij e e t ande r katte n te g ie je se le n: hij heeft moeilijker zaken op te knappen Hij e n e ndj ni o nde r de m e rt: hij heeft er moeilijkheden mee, zware taak Hij e n g auë t m e e nit alo m : hij spreekt rechtuit Hij e s te r kürt b ij: hij is bij de pinken Hij e s v a ze lo e f : hij is in de war Hij e s v an de n duv e l b e ze e t’n: hij is altijd geneigd om wat uit te spoken Hij g auë t e r m e e de n rauë n b üste l de ur : hij kijkt niet nauw Hij g e b auë rt v a kro m m e n auë s: doet alsof zijn neus bloedt, is niet bij de zaak Hij ie l ze nne n b e k in ze n p luim e n: hij zweeg Hij kro o p in ze n o l: hij krabbelde terug Hij m uist e rv an o nde r : hij sluipt stiekem weg Hij ne e p ze tuë p : hij was bang Hij riske e rt klo dde n: daar komen moeilijkheden van Hij sc he e t in ze n b ro e k v a sc hrik: heel bang Hij zau o p ze n b e dde ni ste irv an: hij is een waaghals, een durver Hij zitj m e e de p o e p e rs: hij heeft schrik Hij zitj m e e de n b ibb e r o p zij lijf : hij is doodsbang Hij zitj m e e e kle in e rte ke n: heeft een bang voorgevoel Hij zitj m e e e n e i: hij is doodsbang Hij zo u no g alm e ne kke n drukke n: hij is slim en durft alles aan Ik do e he t zo nde r f aut: je mag op mij rekenen Im and de n duv e l auë ndo e n : pesten, bang maken Im and e n m o t g e v e n: een mep geven Im and ne p auë te r sc hilje re n: een poets bakken It auë n ’t klo kzie je l ang e n: alles rond bazuinen K lap t e m dad af : breng hem op andere ideeën Madj au: uit de weg!

Me e de n do av e r o p zij lijf : de schrik van zijn leven Me e ne skauë n ne k: bang om er aan te beginnen Mo kt da g e w e g zatj: maak voort, ga weg Pe t e m m e n: bang zijn Te r ’n kè n g ie je n kauë d af : wees niet bang, er zal niets gebeuren Uit de b ig t klap p e n: geheimen durven vertellen Van duv e l no g e lle b e naud: van niets of van iemand bang We g auë n ko t aug e n: de boel op stelten zetten Wuë r stauë t da g e sc hre v e n: hoe durf je zoiets zeggen Wuë r zijn au g e dac hte n?: wat bezielt je Z’ e s te r v a g e p akt: ze is onder de indruk Ze luë p e n au de ur kap o t: ze staan voortdurend aan de deur (leurders) Ze slo e g de de ur v e ur m ijne n ne us to e : de deur onzacht dichtklappen Ze e stre ke n in e ur lijf : ze is niet te vertrouwen Zie d’au do r m ans o v e r : durf je het aan? Zijne ko p uitw e irke n: durven doordrijven, koppig Zje e sus v a Maria: uitroep van verbazing of schrik Ro nd de p o t drauë n: durft het niet goed te zeggen Aug t da p o tje n m auë r g e de kt: zwijg daar maar over Ie m and de p rang o p de n ne us ze tte n: iemand voor zijn verantwoordelijkheid zetten Hij e e w e e r p rijs: ’t is hem slecht bekomen En ro e p t e r ni o p : als men over iets praat waar men bang voor is ‘k Em e m b ij ze nne sc habb e rnak: ik heb hem te pakken Ze g e e f t e f f e naf sc handauë le n: ze is te bloot gekleed Uit m ijne sc hie tlap : ga uit de weg De die e s sc ho m te v rij: schaamt zich over niets Z’e s duë d v a sc hrik: doodsbang ’t Es ne sc hrikke p uit: hij is van alles bang Slo p t e r no g isj o p : denk nog eens na Hij m o kt e r kürt sp e l m e e : hij maakt het gauw af Ze m o kt e r no g au kas af : ze vindt het heel belangrijk Ik auë g da stauë n: ik blijf erbij Hij tre kt zijne stè je rt in: hij is bang, komt op genomen beslissing terug Ze ble e f m auë r stè je rte n: ze bleef maar aandringen Ste ke nd au o p : maak dat je wegkomt Hij is ze ke r v a zij stik: zelfzeker, weten wat je wil Hij e e w e e r ne stuë t uitg ’o ljd: hij heeft een stunt gepleegd Ze m o kt v an e ure n te tte r : haar tong staat niet stil ’t Mo st v a m e ijn to ng : ik kon niet langer zwijgen Z’n e s ni o p e ur to ng g e v alle n: ze praat vlot Tre kt e t e w a kürt: zet er spoed achter Hij ne e p ze tuë p : hij had schrik Hij tro k zijn uë re ke s in: hij was bang Es ’t no g v e ur v ando ag : komt er nog wat van? ’n Lo tj au ni v e rp ikke n: bijt van je af ’t Lig t e r v ing e rdik o p : ’t is vanzelf sprekend Me e im and zijn v o e te n sp e le n: speels plagen Me e im and e e n v o o r rije n: hardhandig aanpakken Hij e e d al ande r w auë te rke s de urzw o m m e n: reeds moeilijker karwijen opgeknapt


Ge ’n m o e tj do r nit in w e te n: niet bang zijn, het is je schuld niet Z’o o de r w e e z’n in: ze was beschaamd, angst om het te doen Pas o p o f ik p ak au w e irk af : ga weg of ik liquideer je Hij ste kt sto kke n in de w ie le n: tegenwerken, dwarsbomen ’t Es m o r e w o o rd: je moet het maar zeggen, ik doe het Watte w att’n: hoe durf je Im and zijn zauë le g e d g e v e n: iemand uitkafferen Hij e n ke n m e e ze ze lv e n g ie je n’n w e g : hij is zenuwachtig, angstig Ge kuntj zie n he !: wacht en beslist later ‘k Zo o m o e te n zo t zijn: dat doe ik niet Sc hab aule k: riskant, gevaarlijk Zje nausje : onrustig, zenuwachtig

Boerenwijsheid… Eertijds hadden de boeren geen veearts nodig om hun dieren te behelpen.

De boer testte zelf allerhande ‘medicijnen’ uit en als het lukte noteerde hij dat in zijn notaboekje. Hierna een paar staaltjes!

Vo o r diarre e b ij kalv e re n e n v e ule ns 3 à 6 gerooste lepels haver en 1 gemalen stuk krijt, druppel jenever bijvoegen en mengen. Al roerend het mengsel bij hun melk voegen. Laten uitdrinken. O m ko e ie n e n/o f p aarde n ‘v o l’ te krijg e n Eén pint jenever, drie eierdooiers met wat rood van steen. Opgeven een half uur vóór het dekken, de rest na het dekken.

Vo o r p aarde n die w o rm e n he bb e n Een handvol palmbladeren en wortels laten koken. ‘Aan ’t paard des avonds den helft geven en anders niet en des anderdaags morgens den anderen helft.’ Uit het archief fam. De Clercq-Dries Terjoden Be rnade tte de Luyc k

Documentatiecentrum Giften: Alfons Redant, Haaltert: foto’s fanfare. Gustaaf Callebaut, Denderhoutem: bidprentjes

Ingrid De Man, Haaltert: bidprentjes

Christiane Roelandt, Haaltert: bidprentjes

Aanwinsten:

Gezinsreconstructie Mere

Gezinsreconstructie Essene Beelden in de straat

Aalsterse fundamenten-Daensisme

Wettelijke passeringen Aalst, deel 6 Mile Mere

Inv. Vredegerecht Aalst

Inv. Minuten Notaris De Vuyst, Woubrechtegem Gezinsreconstructie Pamel

Aangiften nalatenschap Liedekerke, Denderleeuw Etymologisch woordenboek

Staten van Goed Land van Zottegem België bevrijd

Afleveringen ‘Verleden van Vlaanderen’

Afleveringen ‘Waar is de tijd-1000 jaar Aalst’ Kiezerslijsten Denderleeuw

•4


Denderhoutem-Belastingen 1797 Al van bij de aanvang van de bezetting van onze gewesten door onze zuiderburen op het einde van de 18de eeuw , sloegen ze hard toe om de bevolking te dwingen hoge inkomsten in de schatkist te krijgen. Oorlog voeren kostte geld!

Deze vraag werd geformuleerd in de gewone zitting, ‘de 16de f rim aire , se sde jae r de r f ranse re p ublique ’. We herkennen de handtekeningen van Emmanuel Fransman, Agt., Joannes Keppens, Gaspard Rollier en Jozef De Winter. In de marge werd toegevoegd: ‘v isé p ar m o i Cre He nry Be ke rs’.

Onze toenmalige plaatselijke ‘g ard e -c h am p ê tre ’ was Philippus Scheerlinck. Hij kreeg de opdracht vijf Denderhoutemse ‘re p artite urs’ (inner van belastingen) op het matje te roepen. Deze vijf belasting-ontvangers waren: Adriaen Backaert, gegoede landbouwer uit Lebeke, die vóór de Franse Revolutie nog burgemeester was geweest; Melchior De Pelsemaeker; Philippus ’t Kint, landbouwer in de Anderenbroek; Judocus Eeman en Petrus Van der Haegen, koster en landbouwer wonende op het Dorp.

Verder ontdekken wij dat de gemeente Denderhoutem zich akkoord verklaarde ‘de v ie r v ijf de n als o o k de tw e e jare n c ro is de r re nte re e ts v e rsc he ne n b e ne v e ns v o o rde re b inne nko ste n dae r m e de o nze c o m m une b e sw ae rt is’ te zullen betalen, en voor de oogst van 1796 een som berekend tegen 3 gulden en 10 stuivers per bunder. Een kopie werd naar de verantwoordelijken gestuurd. De Denderhoutemse ondertekenaars waren: Agent Jozef De Winter (nam in 1806 het notariaat over van notaris Buyl). Verder tekenden Judocus Eeman, adjoint, nog een zekere Judocus Eeman en P.J. ’t Kint.

Voor ‘Ag e nt-m unic ip al’ Jozef De Winter en zijn adjunct Judocus Eeman was de quote van Denderhoutem, zijnde ‘ac h t g uld e ns tie n stuyv e rs’ per bunder onvoldoende. Vermoedelijk waren de franse ontvangers der belastingen van het kanton Ninove tussenbeide gekomen om die quote te verhogen. De plaatselijke ontvanger stelde duidelijk dat de kassa totaal leeg was. Hij stelde dat zelfs ‘m ilitaire e xe c utie ’ het onmogelijke kon bereiken om de geëiste som op te brengen. Al naar gelang een betere of slechtere oogst leek een taxatie van ‘dry guldens negen stuyvers ten bundere’ amper haalbaar. Hoe dan ook, een herziene schatting en taxatie moet zeker gebeuren. Zeker kan bedoelde som, nog geheel, nog bij voorschotten, gehaald worden. Zij vragen ontvanger Nichels de vroegere schatting, deze van 25 messidor ( 13 juli 1797), zoals die ‘in de n b o e c k’ genoteerd stond te onderzoeken.

Ninove viseerde in ’t Nederlands: ‘Ghe sie n b ij d’adm inistratie m unic ip ae l v an he t Canto n v an Nino v e de p ro v isio ne le o m ste lling ’.

Edg ard Huyle b ro e k

Septembernummer Mededelingen HK = themanummer

‘ Haaltertse gesneuvelden WOI en WOII ’ do o r Ro g e r De Tro ye r

Formaat A4 - 120 blz. geïllustreerd.

Wordt gratis bezorgd aan onze leden die het lidmaatschap 2005 hernieuwden vóór 1 mei •••

Betaling nog niet geregeld? Doe het vandaag nog! ( rek.nr. 439-5083061-63 HK Haaltert)


Denderhoutem – Parochieleven Sinds het verschijnen van het boek ‘De nde rho ute m , de SintAm andusp aro c hie , v ro e g e r e n nu’ zijn reeds 19 jaar verlopen. Ondertussen doken her en der namen op van religieuzen, dorpsgenoten, die niet in het boek vermeld werden. Beschouw deze tekst als een aanvulling van het hoofdstuk ‘De nde rho ute m se g e e ste lijke n’.

Het verheugt ons de rij priesters te kunnen aanvullen, niet met een vergeten naam, wel met een jonge man, elf jaar geleden tot het priesterschap verheven. Het betreft Peter Kiekens, geboren te Ninove op 04 november 1967, zoon van Hendrik (ex Kerksken) en Marie José Matthijs,. De jonge man groeide op in het ouderlijk huis in de Vondelen, Ranierstraat en liep lagere school in de gemeentelijke jongensschool te Denderhoutem. In 1978 verhuisde het gezin naar Aalst waar hij zijn humaniora deed in het Sint Maartenscollege. In 1985 begint hij de priesteropleiding aan het Paulusseminarie te Mariakerke. Na één jaar filosofie studeert hij regentaat Nederlands-Geschiedenis-Godsdienst aan de bisschoppelijke normaalschool te Sint-Niklaas. In september 1989 begint hij in het seminarie van Gent aan het laatste luik van zijn opleiding, de vier jaar durende theologiestudie. Samen met twaalf anderen wordt hij door Mgr. Luysterman priester gewijd in de Sint-Baafskathedraal te Gent. Zijn plechtige eremis draagt hij op in de SintJozefskerk te Aalst op 11 juli. Op 13 juli benoemt de bisschop hem tot leraar aan het Sint-Aloysiuscollege van Ninove. Vanaf 18 augustus 1993 krijgt hij de SintAmandusparochie van zijn ‘geboortedorp’ Denderhoutem als vaste weekendparochie toegewezen. Hij zal er de pas benoemde pastoor Michel Bekaert bij staan in het bestuur van de geloofsgemeenschap. Op die wijze is hij tweevoudig met Denderhoutem verbonden: het is het dorp waar hij de eerste tien jaar van zijn leven (van ganser harte) heeft gewoond, én het is de parochie waarop hij de eerste zeven jaar van zijn priesterschap actief was. Op 18 juli 2000 aanvaardt hij de opdracht van pastoor van de Sint-Amandusparochie van Outer-Herlinckhove waar hij op zondag 1 oktober 2000 wordt aangesteld. Hij blijft echter als leraar verbonden aan het college te Ninove. Op zaterdag 23 september neemt hij afscheid van de SintAmandusparochie van Denderhoutem. In oktober 2004 vraagt Mgr. Luk Van Looy hem om, naast de bovenvermelde functies, ook secretaris te worden van de pastorale zone Dender-Zuid.

Van een eerder genoemde geestelijke van onze parochie dienen wij enkel de kwalificatie aan te passen. Inderdaad Pater Jozef Goubert, werd in het boek verkeerdelijk als Broeder vermeld (blz. 137). Dit is een vergissing: Jozef Goubert werd wel degelijk tot priester gewijd in het toenmalige BritsIndië. De pater overleed in zijn missie in 1934. Onze excuses voor deze vergetelheid.

•6

Een andere monnik was ons vroeger onbekend: de kartuizer-pater Pieter-Jozef Backaert. Het ‘Land van Aalst’ brengt in een nummer het verhaal van de verstrooing der monniken in 1783 (1). In uitvoering van het beruchte edict van keizer Jozef II verlieten alle inwoners van de heel oude kartuize van Sint-Maartensbos te StMartens-Lierde hun convent. Pieter-Jozef Backaert (pater Alexander) was één van de twaalf uitgedreven monniken. Hij werd geboren te Denderhoutem op de hoeve in Lebeke in het gezin van Livinus Backaert en Barbara Van Gijseghem. Het geboortehuis stond op de hoek Lebeke en de Diepe straten. Hij was het voorlaatste van acht kinderen en werd gedoopt op 08 oktober 1746. Pater Alexander oefende in het klooster de functie uit van procurator. Na zijn uitwijzing vestigde de pater zich bij een Gentse kanunnik en zou de geestelijke staat afgelegd hebben waardoor hij zijn aansprakelijkheid op vergoeding kwijtspeelde. Josephus Van Schelvergem. De Denderhoutemse ‘Staten van Goed’ vermelden de inventaris en liquidatie op 20 juli 1790 van het erfgoed van Peter Van Schelfergem en echtgenote Marie Van der Nailden. Het 3de der vijf vermelde kinderen is Josephus, ‘Abdij van Affligem’. De Parochie-registers dateren de doopdatum van Josephus op 05 april 1763. Hier geeft men 8 kinderen aan. Verdere informatie is ons onbekend.

Aanvullende informatie over kloosterzusters en begijnen

Marianne Baeyens, dochter van Erasmus en MariaFlorentina Brackman. Marianne was het 8ste van 9 kinderen. Zij werd gedoopt op 13 februari 1749. In de ‘Staten van Goed’ opgemaakt na vaders overlijden, in februari 1771, werd Marianne vermeld als ‘…re lig ie uze in de Pe nite ntie ne n te Nino v e , also o c iv ie l do o dt…’. Zuster Josephine Engels, gedoopt op 12 november 1870, dochter van Carolus Ludovicus Boriau. Zij trad binnen in de congregatie der zusters van de H.Vincentus à Paulo te Hekelgem. Haar professie had plaats op 04 april 1898. Heel haar leven stond zij in dienst van de opvoeding der jeugd. Zij stierf op 24 februari 1939. Zuster Jossine Ghijsels. De ‘Staten van Goed’ vermelden in een verkaveling en liquidatie, pag. 277, ‘Jo sinne Ghijse ls, in he t klo o ste r te Nino v e ’. Zij werd gedoopt op 13 mei 1748 als dochter van Franciscus en Francisca Wijnant. De registers vermelden nog twee zussen in het gezin. Zuster Rosalie Goubert, dochter van Petrus en Delfina Vonck, geboren te Denderhoutem op 12 april 1892. Een broer was gehuwd met Maria De Schrijver (Terlinden), een andere broer woonde in de Eigenstraat. Zuster Rosalie overleed in Watermaal-Bosvoorde. Wij kwamen op het spoor van enkele ‘vergeten’ begijnen.


Juffrouw Joanna Beeckman, begijntje te Aalst. Zij was de dochter van Cornelius en Jossine De Waele. Joanna overleed ten huize van Judocus Beeckman, die kort vóór haar overleden was. Zij groeide vermoedelijk op in de grote hoeve in de huidige Hoekstraat. Het doopsel van Joanna dateert van 30 augustus 1702. Vader Cornelius had zijn eerste vrouw verloren. Volgens de Parochieregisters hertrouwde Cornelius op 25 augustus 1702. Joanna werd hun enig kind. Uit de eerste echt waren negen zussen en broers geboren. Het begijntje overleed op 19 april 1767.

Rosalie Scheerlinck, dochter van Petrus en Barbara Moens. Haar intrede in het Aalsters begijnhof was op 23 september 1844, haar professie volgde het jaar nadien. Zij stierf in Denderhoutem op 09 oktober 1892 Edg ard Huyle b ro e k 1-

Land van Aalst, nr. 4, 1989, DE VOS C., ‘Het roemloze einde van de Kartuizerpriorij te St-Martens-Lierde’.

Rosalie Neerinckx, dochter van Jan Baptist en Coleta De Dobbeleer. Dit was de tweede vrouw van Jan Baptist. Uit de eerste echt, met Albertine Goossens, werd één dochter geboren. Er kwamen nog acht kinderen bij. Rosalie, gedoopt op 03 februari 1815, was het zesde. Vader was likeurstoker in het dorp en lange tijd schepen geweest. Rosalie trok naar het Gentse klein begijnhof. Zij overleed in haar geboortedorp op 05 juni 1886.

Angeline Roelants, ‘…re lig ie use in Ve lsique …’. In Denderhoutem gedoopt de 23ste september 1752 in het gezin Ignaas en Anna-Maria Baeyens. In “De Staat v an Go e d’, dd. 06 mei 1782 is Angelina de oudste van acht kinderen.

Soldaat van Napoleon schrijft…

In Denderhoutem (Vossel) woonde het landbouwersgezin van Petrus Franciscus Backaert en Joanna Catharina Gorteman. Zij huwden op 10 april 1780 en kregen zeven kinderen waaronder Joannes Backaert, geboren te Denderhoutem de 24ste mei 1784 (+datum en plaats niet gekend). Begin 19de eeuw werd hij ingelijfd in het leger van Napoleon en werd gekazerneerd in de Elzas, omstreeks 1804. De ouders ontvangen een brief (bewaard in het Rijksarchief te Gent) van hun zoon:

“Mo nsie ur Pie rre Bac kae rt (zijn v ade r, nv dr) g ij he b t de c o m p lim e nte n v an jo anne s b ac kae rt (de zo o n) - e n hij is v e rtro kke n uit m e ts (Me tz) de n 30 v an junius – e n w ij lig g e n in g arnizo e n de stad ‘g e ndie m ie ’ (St Die ?)- tw e e ie re n v an p arijs – w ij sijn to e g e ko m e n de n 1 v an iulius (juli?) – m ae r he t is dae r sle g t e n die r le v e n v o o r w at – w ant dae r de sse rte re n e r alle dae g e n v an arm o e de – ze e r b e m inde v ae de r e n m o e de r – ik v e rso e k v an 3 f ranse kro ne n – w ant he t is dae r zo o die r le v e n – w ij m o e te n he t w ae te r ko o p e n o m te drinke n e n w ij he bb e n tw e e dae g e n g e w e e st so nde r e te n – w ij e te n m ae r tw e e ke e r daag s – dae r e n ko nne n w ij nie m e e le v e n – se e r b e m inde v ae de r e n m o e de r suste r e n b ro e de r se nd m ij to g 3 kro ne n – he b t to g m e de lijde n m e t m ij w ant w ij e n sijn no g nie t g e kle e d – w ij lo o p e n m e t o ns b e ne n blo o t v an arm o e de – e n ik v e rso e k v an u dat g ij m ij sult sc hrijv e n ho e dat he t g ae t m e t de jo nkhe yd die nae r huys g e ko m e n sijn – w ant ik b e n alle alle e n – sij sijn al nae r huys uytg e no m e n jan v an …… e n jan de m ae se ne e r – die sijn no g b ij m ij – ik o o p in ko rte n tijd te sin.” O nde raan v e rm e ld de m ilitair e e n adre s: ‘de p arte m e nt risc ak (?) o p he t c anto n v an nie no f (Nino v e ) to t de nde rate m c o m m une v an de nde rato m m o nsie ur p ie rre b ac khae rd w o o ne n o p he t v o sse l sie to sie ro (?) aude narde ’

Ge o rg e s So uf f re au

RAG: Frans departement, Familiefonds nr 7004


Kerksken - Haaltert omarmt zijn bevrijders: verhalen uit de herinnering van dorpsgenoten 1944-45. ( I) De herdenking van het einde van WO II is de laatste maanden een terugkerend thema in de pers en zal zeker de komende maanden nog geregeld opduiken. In het boek “België bevrijd” van Dirk Musschoot werden een twintigtal verhalen verteld over de bevrijding, daarbij ook het verhaal van Robert Welleman over de bevrijding van Kerksken.

Dat verhaal werd overgenomen in het tijdschrift van de Heemkundige Kring Haaltert nr 3 – 2004 wat een polemiek uitlokte met de Vaderlandslievende Kring-Haaltert aangaande de datum van het bezoek van Veldmaarschalk Montgomery (Monty) in Kerksken.

De Heemkundige Kring dook in de archieven, contacteerde een aantal betrokkenen en ontdekte een nog niet omgespitte, maar boeiende periode uit onze dorpsgeschiedenis. Zo werd duidelijk dat in Kerksken en Haaltert na de bevrijding een paar duizend Britse soldaten ingekwartierd waren. November 1944: de British Royal Artillery; Februari 1945: parachutisten van de British Airborne Division; Maart 1945: The Royal Scots Fusiliers (“woenstijnratten”) en Royal Fusiliers; Juni 1945: The King Scottish Borderers; Augustus 1945: The King’s Shropshire Light Infantery .

Onze dorpsgenoten waren getuige van een huwelijk met hindernissen, waren supporter bij een voetbalmatch, zagen hoe soldaten Monty de rug toekeerden en ontdekten wat “Players” waren. Over deze en andere gebeurtenissen laten we u graag meelezen, en meekijken : door de lens van fotografen Marcel en Albert De Ryck, die ook dat deel van het dorpsgebeuren voor het nageslacht hebben vastgelegd. Een dorpsgeschiedenis die meer blijkt te zijn dan een simpele voetnoot in de annalen. Immers : de betekenis van aan tafel te zitten met mensen die Normandië en Afrika achter de rug hadden, drong wellicht op het moment zelf niet door, maar bleek jaren later het nieuwe Europa voor gevolg te hebben. En dat wij vandaag geen schuilkelders en geen Gestapo meer hoeven, is allicht aan hen te danken.

De British Royal Artillery

Even terug in de tijd. Op zondag 3 september 1944, rond half negen ‘s avonds, trekt de 11de Britse Pantserdivisie van het 2de Britse leger als bevrijder door het dorp. De vreugde bij de bevolking is uitbundig. Na jarenlange ontbering voelen de inwoners opnieuw de adem van de vrijheid. Engelse soldaten van de British Royal Artillery, zo’n 300, werden op zondag 4 november 1944 gestationeerd in •8

Kerksken en in Haaltert. Hun doel was ondermeer het opsporen van ‘vliegende bommen’, de alom gevreesde V1 . Zolang men ze hoorde vliegen was er geen gevaar. Pas wanneer het geluid stopte, was het de hoogste tijd om de schuilkelder in te duiken. Tenminste, wanneer men nog de tijd had. Op donderdag 7 maart 1945 sloeg een bom in te Nieuwerkerken, resultaat: 15 gewonden. Voor het opsporen van deze tuigen werd een radarinstallatie geplaatst in de wijk Terlicht in Kerksken. Het was herfst, regenachtig en koud. De soldaten in het tentenkamp op Terlicht verbleven er in heel moeilijke omstandigheden. Paul D’Hondt, leider van de K.A.J. in Kerksken, maakte de leden warm om de Engelse soldaten thuis uit te nodigen en zo mogelijk tijdelijk onderdak te geven. Jos De Cock, een actief K.A.J.-lid, voelde zich aangesproken door de oproep van meester Paul.

Jos De Cock vertelt:

“Na de b e v rijding b iv akke e rde e r e e n c o m p any v an de Britse Artille ry (RAC) in K e rkske n w ijk Te rlic ht, in de o p e n ruim te tusse n K e rkske n e n He lde rg e m . He t w e e r w as b ar sle c ht. Me e ste r Paul D’Ho ndt, to e n le ide r v an de K .A.J., had o p e e n v e rg ade ring g e v raag d als e r thuis e e n b e d v rij w as o m to c h die jo ng e ns e e n zac hte e n w arm e o v e rnac hting aan te b ie de n, he t w are n to c h o nze b e v rijde rs.

Mijn m o e de r w as akko o rd, v ade r w as no g in Duitland, e n ik tro k ’s av o nds naar Te rlic ht;, b ij he t te nte nkam p w as e r b uite n e e n sc hildw ac ht nie m and te zie n m aar e e n b e e tje lag e r g e le g e n w as e r e e n c af é e n w inke l b ij Van De r Hae g e n (b ij Zo ntje n) m e t v o lo p law aai e n ac c o rde o nm uzie k. O nze ke r, ik w as te nslo tte m aar g o e d ze v e ntie n jaar e n m aar e nke le w o o rdje s Eng e ls ke nne nde , slo e g ik de de ur o p e n e n e e n w alm v an zo e te sig are tte nro o k, b ie r, zw e e t, g e zang e n m uzie k slo e g m e in’t g e laat.

Enig szins b e dre m m e ld, m urm de ik m e do o r de danse nde To m m ie s (m e t de p laatse lijke sc ho ne n) to t aan de to o g w aar e r e nke le To m m ie s zic h te g o e d de de n aan he t Be lg isc h (to e n) f luitje sb ie r.

Wil jo e slie p in ’n g o e d b e d? Vro e g ik O nm idde llijk w are n e r v ie r a v ijf m an O ke e , m aar ik stak tw e e v ing e rs o p. O nlie to e ! De ande re n w are n zic htb aar nie t hap p y, m issc hie n had ik w e l ande re v e rw ac hting e n g e w e kt.


So ldaat Charlie - Britse Ro yal Artille ry - e n Jo s De Co c k

En ik m e t m ijn tw e e To m m ie s v an Te rlic ht naar de Wo lv e nstraat (Wie sjw e g ).

De o udste he e tte Charlie , w as o ng e v e e r de rtig jaar o ud, g e tro uw d e n e e n o f tw e e kinde re n, hij zag e r e e n tre f f e lijke b rav e huisv ade r uit. Charlie g ing o v e ral m e e b ij v rie nde n e n f am ilie e n w e rd o v e ral g o e d o ntv ang e n, o nde r ande re b ij de f am ilie Po ntze e le in de Be e kstraat w aar ze ze e r ke rke lijk w are n. Uit dankb aarhe id v o o r de jo v iale o ntv ang st he e f t hij ze late r e e n m issaal g e sc ho nke n. Charlie w as “driv e r” (b e stuurde r) v an e e n zw are g e slo te n v rac htw ag e n v o lg e sto uw d m e t ap p aratuur e n sc he rm e n. In zijn c o m m e ntaar e n uitle g kw am v e e lv uldig he t w o o rd “re e dar” v o o r, he t e ng e ls uitg e sp ro ke n “radar”. Dat w as v o o r m ij e e n raadse l, w at w ist ik v e e l v an radar in die tijd ? Ik had he t w o o rd no g no o it g e ho o rd. Zijn c o m p any de Britse Ro yal Artille ry is na e nig e tijd o v e rg e p laatst naar de o m stre ke n v an Antw e rp e n(1) o m de v lie g e nde b o m m e n ne e r te sc hie te n. Maar als ze o p rust w are n

Mijn v rie nd Charlie w as natuurlijk “driv e r” e n b rac ht te lke ns c o rne db e e f , c ho c o lade e n sig are tte n (Playe rs) m e e . Ik he b no g ste e ds e e n o ng e o p e nd blikje “Playe rs” in m ijn b e zit!

De kam e raad v an Charlie w as jo ng e r e n m e e r e e n f lie re f luite r, hij slie p g e re g e ld e rg e ns ande rs. Ik ke n ze lf s zijn naam nie t m e e r.

Wij he bb e n nadie n nie ts m e e r v e rno m e n v an Charlie , w e he bb e n ze lf s g e e n adre s, alle e n w e e t ik dat zijn b ro e r to e n kam p io e nb o kse r w as in Eng e land.

To e n ik f o to g raaf w as in Haalte rt he b ik v an e e n To m m ie e e n kle in f ilm ap p araat Ag f a g e ko c ht v o o r 250 Fr. Er ko n m aar tw aalf m e te r f ilm in, g e no e g v o o r e e n g o e ie m inuut f ilm , daarm e e he b ik m ijn e e rste o p nam e n g e m aakt v an o nde r ande re “De K e rm is te K e rkske n” e n “De K o e rs in d’n Be rg ” e n dat w as de start v an m ijn f ilm c arriè re !

1ste British Airborne Division

Ze bleven komen, de Engelsen. Op woensdag 21 februari 1945 werden 550 Engelse parachutisten ingekwartierd in Haaltert en in Kerksken. Met de bevolking hadden ze weinig contact omdat ze in zalen werden ondergebracht. En wellicht waren hun recente oorlogservaringen bij de Slag om Arnhem niet van die aard om hen vrolijk te stemmen.

kw am e n ze ste e ds te rug naar K e rkske n o m e r de av o nd e n e e n stuk v an de nac ht do o r te b re ng e n (b ij de g irl-f rie nds).

Te vermelden dat een parachute een bijzonder gegeerd artikel was in die tijd. Immers van de zijde ervan maakte men bloezen en kleedjes. Menige parachute vond dan ook zijn weg naar de huiskamer, waar vrouwen er ondermeer sjaaltjes van maakten die beschilderd en gekleurd werden. De soldatendekens werden met de nodige fantasie omgetoverd tot een wintermantel voor dames of “pardesus” voor de mannen.

En op de schaarse radio’s werd intussen allicht geluisterd naar ‘Sentimental Journey’ van Les Brown, of naar de Andrew Sisters die met hun hit ‘Rum and Coca-Cola’ de wereld veroverden. Al waren Perry Como en Bing Crosby


(1)Waarom V-bommen op Antwerpen? De eenheid van het RAC met haar geheime radarinstallaties werd vanuit Kerksken overgeplaatst naar de omgeving van Antwerpen. Op 28 november 1944 kon eindelijk de haven van Antwerpen ingeschakeld worden bij de bevoorrading van de geallieerden. Meteen werd Antwerpen het doel van V-bommen.

Vanuit de haven van Antwerpen liep een belangrijke bevoorradingslijn naar de geallieerde strijdkrachten. De Duitsers hoopten met hun bombardementen die lijn door te knippen, wat uiteindelijk niet is gelukt. De eerste V-bom in de Antwerpse agglomeratie viel op zaterdag 7 oktober 1944 in Brasschaat, de laatste op vrijdag 30 maart 1945 in Ranst. In die periode (175 dagen), vielen er maar liefst 5.960 vliegende bommen (4.248 V1’s en 1.712 V2’s) binnen de Antwerpse agglomeratie. Er waren in die periode slechts 12 dagen waarop geen bom viel. Dat is een gemiddelde van 34 bommen per dag! De tol van al die aanvallen was zwaar. Doden 4.483 (731 bij de geallieerde strijdkrachten 3.752 bij de burgerbevolking)

Gewonden 7.266 (1.192 bij de geallieerde strijdkrachten 6.074 bij de burgerbevolking)

Onherstelbare huizen: 3.613; zwaar beschadigde huizen: 29.352; lichtbeschadigde huizen: 77.322.

Bij de inslag van de V2 in Ciné Rex, zaterdag 16 december 1944 om 15 u 20, kwamen uiteindelijk 567 mensen om het leven: 296 militairen en 271 burgers. Er vielen 291 gewonden. In de omgeving van Ciné Rex liepen maar liefst 130 huizen en andere gebouwen schade op.

toen al vedetten die van over “de plas” naar onze contreien waaiden.

The Royal Scots Fusiliers en Royal Fusiliers

Ze rommelden er duchtig op los, Duitsers en Geallieerden ( Australiërs, Nieuw-Zeelanders, Zuid-Afrikanen en Britten ) aan de frontlinies in Noord Afrika. Plaatsen als Tobruk, Al Alamein, Agedabia en Benghazi, waren in 1941 bepaald geen sprookjesnamen uit Duizend- en-Eén-Nacht. Desert Fox, woestijnvos, zoals de Duitse generaal Rommel in de geschiedenis bekend staat, vocht er een verbeten, maar verloren strijd tegen zijn opponent Monty, die het bevel voerde over het Afrikakorps. Ver van ons toenmalige bed. Of niet? Niet dus. Een aantal geallieerde Desert Rats (‘woestijnratten’) zakten met hun legereenheid, het 8ste Britse Leger, op het einde van de oorlog naar Vlaanderen af. Ook naar Haaltert en Kerksken, waar ze werden ingekwartierd. Maar er was nog meer.

Desert Rats (“woestijnratten”) op rustverlof

Op donderdag 1 februari 1996 werd Hugh Dillon in de St Gregory’s Church in Stratford upon Avon begraven. Hugh was toen 77. Hij trouwde op 2 januari 1947 met Elise De Schrijver uit Kerksken. Hugh arriveerde in de gemeente op 1 maart 1945, deelde er, samen met zijn vriend Dick een • 10

kamer in de herberg bij Henri Boonen – Justine Roelandt. “Bij Mettekens Mien” dus, in de wijk Driehoek, buren van Elise.

Hugh vocht in Noord-Afrika, en in Italië. Samen met zijn kompanen, Dick, Allen Garuin en ‘Curly’ Fisher van de Royal Scotts Fusiliers, kwam hij op rustverlof in Kerksken van 1 maart tot 14 april ’45. Lang genoeg om er een verhaal na te laten, aan schoonbroer Jan Baeten.

Einde 1938 vertrok Hugh Dillon voor zijn legerdienst naar Birma. Hij maakte deel uit van de Royal Scotts Fusiliers, een eenheid van de Brits-Indische Divisie, ondergebracht bij het 13de Leger. In 1940 werden zij toegevoegd aan de Western Desert Force (WDF), onder de leiding van de generaals Wavell en O’Connor. Onderbemand en slecht uitgerust was de WDF. Britse militairen waren immers veelal burgerjongetjes die dienst hadden genomen ‘omdat er nu eenmaal geen ander werk was’, aldus de officiële kroniekschrijvers. Tegenover een goed geoliede Duitse strijdmacht, bestaande uit soldaten die van hun prille jeugd af waren opgeleid om de grote Duitse droom waar te maken, werden de eerste confrontaties in de Libische woestijn dan ook bepaald geen meevaller. Hoewel. In december 1940 lanceerden de Britten hun eerste woestijnoffensief en versloegen twee maanden later de Italiaanse strijdmacht : de eerste Britse overwinning te land in de tweede wereldoorlog. Hier kregen de Britten de naam Desert Rats (‘woestijnratten’). In de woestijnoorlog was toen nog geen sprake van Montgomery.


“Wo e stijnrat” v an he t e e rste uur Hug h Dillo n, e c htg e no o t v an Elise De Sc hrijv e r

Maar de geschiedenis ging verder. Op 14 februari 1941 landde het Afrikakorps van Rommel in Tripoli en verdrong het WDF. We noteren : de eerste slag om El Alamein. Volgens arabisten betekent de naam van dit plaatsje : twee werelden, (letterlijk “twee vlaggen”), namelijk de Afrikaanse wereld en deze van het Midden Oosten. Twee werelden : symbolischer kan het haast niet. Gelegen aan de Middellandse zee, op zo’n 100 km van Alexandrië, was deze regio het toneel van roemruchte veldslagen die bepalend zouden zijn voor de verdere wending van de oorlog.

Ook Hugh Dillon liet zich opmerken, vertelde Jan Baeten. Hij ging in de woestijn op zoek naar een verdwaalde tankwagen met drinkwater en redde aldus de compagnie. Bij de tweede slag om El Alamein trapte Hugh op een landmijn. Hij hoorde de klik van de ontsteking. De volgende stap betekende een gewisse dood. Roerloos bleef hij staan. Hij gaf zijn vrienden de opdracht om een kuil te graven naast hem. Met angst in de ogen sloeg hij het werk gade. Eens de kuil diep genoeg, maakten de delvers zich uit de voeten. Dillon dook in de kuil. Een ontploffing volgde. Hugh overleefde, maar was tijdelijk verblind en zwaar verbrand. In augustus 1942 werd Montgomery onverwacht benoemd tot bevelhebber van het Achtste Leger in Noord-Afrika, als opvolger van generaal Auchinleck. Over de vele woestijnveldslagen zijn dikke boeken volgeschreven, voor ons verhaal volstaat te vermelden dat de Duitsers, na wisselende kansen, uiteindelijk het onderspit moesten delven. In juli 1943 landden de geallieerden op Sicilië, ook Montgomery was op dat ogenblijk nog altijd aanvoerder van het Achtste Leger. De rivaliteit tussen Montgomery en de Amerikaanse generaal Patton en hun beider wedloop om als eerste Messina (Sicilië) te bereiken, zou vele “woestijnratten” en vrienden van Hugh Dillon het leven kosten. Van de 980 mannen uit de Royal Scots Fusiliers bleven er maar enkele over. Onder hen : Dillon en ook zijn majoor, van wie hij later de ordonnans werd. Wat nog restte van de compagnie, werd versterkt door de Royal Fusiliers, de eenheid waartoe ook Georges Payne behoorde.

Op 30 december 1943 werd Montgomery teruggeroepen naar Groot-Brittannië vanwege de planning en voorberei-

ding voor Operatie Overlord, de geallieerde landingen in Normandië. Hij werd opgevolgd door Generaal Alexander.

Maar voor het Achtste Leger was de ellende nog niet voorbij. Monte Cassino(2) moest immers nog komen, het Italiaanse stadje, met de beroemde abdij, dat als één van de bruggenhoofden van de Duitse Gustavlinie gold. Ze spraken niet graag over die periode, Hugh Dillon en George Payne.

Als frontliner moest Dillon berichten overbrengen naar de gevechtsposten. Door zijn ervaring redde hij vele levens. Veelvuldig werd hij gedecoreerd. Voor Monte Cassino werd hij voorgesteld voor het “Victory Cross”, maar één van de officieren stak er een stokje voor. Dillon had de man immers een pak rammel gegeven tijdens een discussie over zinloze opdrachten. De eenheid dreigde met revolte. Wat bleef nazinderen zijn gemengde gevoelens over de aanpak.

Rokken met Schotten

Voor de soldaten , van het 8ste Britse Leger, die uit Italië kwamen werden verschillende zalen en bedrijfspanden in de Haaltert en Kerksken opgevorderd. Voor onze gemeente waren “het soepkot” (de parochiezaal), “Korlick”, “Kunst en Vermaak” (Molle Marie), de bedrijfspanden van Tas (“’t zijdefabriek”), weverij August Baeyens (“kloetensgustje”), de logistieke steunpilaren in Kerksken. Het hoofdkwartier van de Schotse eenheid lag in Haaltert, op ‘Den Bruul’. De veldkeuken werd ingericht in “De Volkskring of Patronage” (nu Groene Poorte) De officierenmess was ondergebracht in de villa Palmyra van Benoit Baeten in de Stationsstraat te Haaltert.

Naarmate de dagen vorderden, trokken steeds meer soldaten bij burgers in, die hen met open armen ontvingen. Later werd inkwartiering zelfs verplicht.

Roger Van Den Driessche, (broer van Esther) had George Payne zien voetballen, op het voetbalplein in den Biest, hij was de keeper van de ploeg. George had zijn kwartier in zaal Korlick en Roger nodigde hem uit om bij de familie Van Den Driessche op de Kerkweg te logeren. Wat in dank werd aanvaard. Payne, geen Schot, maar uit Yorkhire, droeg wel een schotse muts maar geen kilt. Hij werd soldaat op zijn negentiende en bleef zes jaar in het leger. Hij was bij de Royal Fusiliers en vocht in Palestina, Sicilië en Italie; waarvoor hij veelvuldig werd gedecoreerd. Op 8 april 1945 vierde hij in Kerksken zijn vijfentwintigste verjaardag met het hele gezin Van Den Driessche. De Schotse soldaten, droegen rokken. Een nog nooit gezien beeld waarover de mannelijke bevolking grapjes maakte, terwijl hun vrouwen en dochters het als een attractief element beschouwden. Schotten met rokken of vice versa, al naargelang. Voor Vlaanderen een primeur en voor de kerk een blik van wantrouwen. Dat de heren bovendien doedelzak speelden, deed menig jong meisjeshart in die dagen van een heldenprentje dromen.


(2)Monte Cassino 1944 De abdij op de top van de berg Monte Cassino, gelegen tussen Napels en Rome, was een machtig symbool. Eeuwenlang stond het letterlijk op eenzame hoogte, een bolwerk van het christendom. Maar voor de velen die de furieuze gevechten tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt die op de berghellingen, betekent de berg iets compleet anders: menselijke opoffering en onvoorstelbare ontberingen. Monte Cassino was het belangrijkste onderdeel van de sterke Duitse defensieve positie in Zuid-Europa: de Gustavlinie. Zijn onneembare hoogte blokkeerde begin 1944 de geallieerde opmars naar Rome, na de geslaagde landing op Sicilië. Hier hielden de Duitsers stand. Het rotsige, vaak steile terrein en de vreselijke weersomstandigheden zorgden ervoor dat zware wapens ineffectief waren: de meeste gevechten werden gevoerd middels bestormingen door de infanterie, ondersteund door artillerie. Het bloedbad, dat zo’n zes maanden zou duren en één van de ergste veldslagen van de Tweede Wereldoorlog zou worden, kostte ruim een kwart miljoen doden en gewonden.

En de doedelzak was voor de soldaten tevens het signaal voor hun activiteiten : een melodietje voor de post die gearriveerd was, een ander melodietje wanneer ze geacht werden te verzamelen en ’s avonds een taptoe voor de nachtrust. Zo zag menig Kerkskenaar de doedelzakspeler op en af de steenweg paraderen.

Ze vulden hun tijd met voetballen, met marcheren en met rusten, de soldaten. En met oefeningen, uiteraard. Spectaculair waren de vlammenwerpers aan de Molenbeek. Kinderen, zowel als volwassenen, trokken massaal naar het spektakel om te zien hoe hele bosjes els in een paar minuten werden afgebrand. Overigens waren de lege bussen van de vlammenwerpers zeer in trek: de resterende vloeistof werd bij de “schlamm” (kolenstof) gevoegd. Schlamm, dat letter-

Villa Palm yra w e rd g e b o uw d tijde ns WO II do o r Be no it Bae te n (e x. St Jo ze f kle ding zaak K atte straat Aalst). Aan he t b ijho re nd kap e lle tje O LV v an de Vre de aan de Die p e w e g , w e rd e r tijde ns de o o rlo g sp e rio de re g e lm atig g e b e de n v o o r de v re de . Vo o rb idste rs w are n Julia De Ro e c k e n Cle m e ntine Arijs. De kale nde m e ne e r m e t b ril, w it he m d e n das (re c hts o p de f o to ) is de Hr B. Bae te n.(x) • 14


Vo e tb alp lo e g v an de Ro yal Fusilie rs; he t A-te am Pale stina 1942. Staande de rde links m e t zw arte trui; g o alke e p e r Ge o rg e Payne .

lijk ‘modder’ betekende, was een restant dat overbleef na het wassen van kolen. De kinderen zongen nog lang na de oorlog “Der is nog Schlamm bij Pië Vlam”. Overleven kende toen geen grenzen in vindingrijkheid.

Veldmaarschalk Montgomery op bezoek : maart 1945

Dat een deel van het 8ste Leger uit Italië overgebracht werd naar België, begin maart 1945 en verspreid over het hele land, mag niet zo verwonderlijk zijn. België was immers van strategisch belang voor de logistiek en de bevoorrading van de militaire acties in Duitsland. En gezien de onstabiele toestand in ons land: -de koningskwestie, de ontwapening van het verzet-, wilden de Britten liefst niet te veel risico’s nemen.

“O p dit o o g e nblik blijf t e r g e e n e nke l Duitsc h so ldaat m e e r o p Be lg isc he n b o de m e n ze zulle n hie r no o it m e e r te rug ke re n”: de slotzin van een artikel uit ‘Het Volk’ van 11 maart 1945, dat verslag uitbracht van het bezoek van maarschalk Montgomery op 9 maart 1945 aan Brussel. Na het schouwen van de troepen op de Grote Markt, het decoreren van officieren en soldaten en uiteraard ook hun bevelhebber kolonel Piron, dankte Monty de bevolking voor het warme onthaal dat de bevrijders te beurt was gevallen en besloot “w ij ho p e n alle n dat de dag , w aaro p de o o rlo g in Euro p a e e n e ind zal ne m e n nab ij is e n dat de v o lke re n v an alle natie s, v e rlo st v an he t sc hrikb e w ind, zic h w e ldra zulle n b e zig ho ude n m e t hun e ig e n zake n”.

Na de plechtigheid op de Grote Markt ontvangt Montgomery , -als opperbevelhebber van de Britse Legers

op het vasteland - Achille Van Acker Eerste Minister, Van Cauwelaert, voorzitter Kamer, Gillon voorzitter Senaat en Mundeleer Minister van Landsverdediging. (‘Le Soir’ van 12 maart 1945) Monty met een scheve muts. Zo willen het de foto’s.

In Ieper op 10 maart 1945, zat Monty in de stadsschouwburg ,een officierenconferentie voor van het 8ste Britse Leger. De Gazet Van Aalst, editie 15 maart 1945, maakte melding van een aanstaand bezoek aan de denderstreek. “Maarschalk Montgomery is in de frontstreek overgegaan tot de uitreiking van eeretekens.”

Op vrijdag 16 maart 1945, na een ontbijt in het ‘Hof te Papegem’, dat als hoofdkwartier voor de denderstreek fungeerde, en een aansluitende stafvergadering, zette Monty zijn bezoek aan de troepen verder. Op het dorpsplein in Lede werd hij feestelijk ontvangen. De Hoogstraat in Lede, langs waar de jeep van Monty passeerde werd zelfs tijdelijk omgedoopt tot Montgomerylaan. In de namiddag houdt de colonne even halt aan het station te Haaltert, waar hij werd toegejuicht door de leerlingen van de gemeentelijke jongensschool van Terjoden.

Officiële plechtigheden waren er noch in Haaltert, noch in Kerksken. Zelfs geen koffie bij burgemeester de Sadeleer, alhoewel Willy De Loose in zijn boek “Haaltert van 1830 tot 1976” daarover gewag maakte.


Uitg av e f o to studio Marc e l De Rijc k. Pre ntkaart v an Mo ntg o m e ry o p he t do rp sp le in te K e rkske n ( f o to : Alb e rt De Rijc k - o ntw e rp kaart : Jo s De Co c k )

In Kerksken werd halt gehouden aan de kerk, wat Albert De Rijck de gelegenheid gaf een uitgebreide historische fotoreportage te maken. Op de wijk Driehoek volgde een kort onderhoud met een paar officieren (fabriek van Kloetensgustje – nu Noens).

De soldaten zakten wel af naar de steenweg om de doortocht te zien. Zij die evenwel in de buurt waren ingekwartierd, gingen binnen om Montgomery toch niet te moeten groeten. Anderen verdwenen achter hoek en kant. Een harde kern onder de leiding van Hugh Dillon, keerde zich ostentatief met de rug naar de bevelhebber.

Een gelegenheidsfoto, genomen door Albert De Ryck, werd door Jos De Cock omgevormd tot een prentkaart, die de Engelse soldaten naar hun heimat stuurden. In het fotoarchief van “meester” Albert Eeman vonden wij zo’n kaart waarop hij het volgende noteerde :”Maarsc h alk o p do o rre is, ho udt e v e n halt Mo ntg o m m e ry bezoekt het o p he t do rp sp le in o m aldaar g e kanto nne e rde Eng e lsc he so ldate n te o nde rv rag e n 16/3/45. De Schotten hadden er weinig belangstelling voor. Ze hadden immers nogal wat reserves tegen de figuur van Montgomery. Hun hart bleef immers trouw aan Generaal Alexander, de opperbevelhebber van het 8ste Leger in Italië

Het afscheid …..

Maar aan ieder liedje komt een afscheidsregel. In april 1945 was het zover. Op vrijdag de dertiende werd op “den Bruul” te Haaltert een groot afscheidsfeest georganiseerd. De jon-

• 16

gens en meisjes, vertederd met chocolademelk en gebak en nog een laatste rit op een tank of rupsvoertuig. Er werd gedanst met in kiltrok getooide Schotten, begeleid door het weemoedig geluid van de doedelzakken. Een afscheidsfeest met veel muziek, dans en drank. Tot slot volgde een heus taptoe waarbij menig traantje weggepinkt werd bij de laatste handdruk of zoen. De volgende dag was Kerksken aan de beurt. Op de binnenkoer van de gemeentelijke jongensschool werden volksspelen georganiseerd. Een veldkeuken met taart en drank. En een ongelooflijke belangstelling : de moeders waren er immers ook, bezorgd om het welzijn van hun dochters die wel eens te diep in de ogen van een Royal Schot mochten gekeken hebben.

Door de massale opkomst werd uitgeweken naar de Kerkweg (Slekkendries). Daar werd het feest voortgezet, begeleid door Schotse doedelzakspelers. En tot slot werd door Marcel De Rijck de grootste groepsfoto ooit (in Kerksken) genomen. (zie midden bladzijde). De dag werd afgesloten met een feestelijke muziekparade door het dorp.

Zaterdagnacht, 14 april 1945, vertrokken de “Royal Scots Fusiliers”, waartoe ook Hugh Dillon behoorde, richting Duitsland, waar ze tot het einde van de oorlog werden ingezet aan de Elbe. Elders vertelt de geschiedenis wat dit aan bloed en tranen heeft gekost. Ze bleven er als bezettingstroepen. Maar hun foto sierde nog lange tijd een Vlaamse


schouw. Vrouwenharten kloppen nu eenmaal sneller én verder dan het officiële pad van de geschiedenis. De Royal Fusiliers, waar ondermeer Georges Payne deel van uitmaakt, vertrokken op maandag 16 april met verlof richting Engeland. Esther Van Den Driessche reed met het konvooi mee tot in Aalst. Het vervolg lees je in het volgend nummer.

Jo ris De K e g e l

Uitg e late n je ug d o p de rup sw ag e n. Ze lf s b urg e m e e ste r de Sade le e r m aakte e e n ro ndrit do o r de g e m e e nte in e e n rup sv o e rtuig .


Haaltert 1827 - Klokkenhistorie In een keurig bijgehouden register van de beraadslagingen van de Kerkfabriek bemerken wij dat er in 1827 heel wat tijd werd besteed aan het ‘klokkenprobleem’.

De toenmalige raad was samengesteld uit: Deservitor (pastoor) Joannes Van den Eynde, voorzitter; burgemeester Mathias de Ruddere; Bernard Schouppe; Francis Van den Storme; Pieter Van den Berghe; Adriaen Lodewijk Van den Steene en de geheimschrijver (secretaris) Dominicus de Sadeleer. Zij vergaderden elke 1ste zondag van de maand, na de hoogmis, in de pastorie.

In de vergadering van april 1827 besliste de raad het batig saldo van het voorbije jaar, 1064 fr te besteden aan het gieten van één of twee nieuwe klokken omdat “de ke rk o nv o o rzie n is v an g ro o te klo kke n e n dat he t no o dzake lyk is v an de ing e ze te ne n de r af g e le g e n w yke n de ze r g e m e e nte to t he t b yw o o ne n v an de n Go dsdie nst daarin te v o o rzie n.” De oude kleine klokken zouden hergoten worden en vervangen worden door een klok van 700 pond en een exemplaar van 900 pond. Omdat het huidige budget ontoereikend was stelde de pastoor voor “e e ne ko lle kte aan de huize n de r ing e ze te ne n de ze r g e m e e nte ” te houden.

Voor de uitvoering van het project deed men beroep op een Frans klokkengieter uit de Vogezen, James Bastin. Deze vakman zou enkele dagen logeren bij Bernard Van Landuyt, herbergier te Haaltert. Tijdens een volgende bijeenkomst werd een voorstel van de pastoor aanvaard om twee van de vijf zilveren kelken uit de kerkschat te verkopen om het ‘klo kke nf o nds’ te spijzen. De waarde ervan werd geschat op 145 fr. Hij staafde zijn voorstel want ‘v o o r he t uito e f e ne n v an de n Go dsdie nst w are n e r m ae r dry ke lke n b e no o dig d’.

Nu drong de noodzakelijkheid zich ook op om bekwame klokkenluiders aan te stellen ‘o m te v e rm e ide n de sc hade die zo ude v o o rtko m e n uit he t o nre g e lm atig luide n v an m e nig v uldig e e n v e rsc hille nde p e rso ne n die de v e re isc hte kunde v an luide n nie t he bb e n’. Terzelfder tijd werd ook hun salaris en de nauwkeurige omschrijving van hun taak vastgesteld. Met ingang van 1 augustus 1827 kregen drie Haaltenaren, Jozef Callebaut, Bernardus en Albinus Bogaert hun aanstelling als klokkenluiders. Zij moesten luiden op de feestdagen, op feesten, op ‘v ic to rië n’ en voor het ‘Te Deum’ voor Z.M. de Koning en zijn familie ‘zo nde r v e rg e lding ’.

• 18

Voor het luiden bij overlijden, begravingen en uitvaarten ontvingen zij een vergoeding die betaald werd door de opdrachtgevers van: eerste klasse: guldens 2. 83 ct tweede klasse: 2. 19 derde klasse: 1. 80 vierde klasse: 1. 03 vijfde klasse: 0. 59 laatste klasse: gratis

De ‘klasse ’ werd vastgesteld volgens het begin uur van de misviering en het aantal ‘Heren’ die de dienst verzorgden. Ook de koster, een supplementaire ‘luide r’, kreeg zijn instructies. Hij moest luiden op zon- en feestdagen en op de werkdagen voor het aankondigen van de goddelijke diensten. ’s Morgens bij het openen van de kerk drie maal ‘klip p e n’ met de grote klok en daarna 5 à 6 minuten luiden met de kleine klok, in de zomer om 5 uur en in de winter om 6 uur. Om 11u30 met de kleine klok 5 à 6 minuten luiden en nadien driemaal met de grote klok ‘klip p e n’.

In de Vasten werd de zelfde regeling aangehouden ‘g e lyke lyk ’s av o nds’, met de kleine klok 5 à 6 minuten lang luiden, in de zomer om 9 uur en in de winter om 8 uur, en dan opnieuw met de grote klok drie maal ‘klip p e n’. Telkens diende bij het ‘klip p e n e e ne n stilstand v an e e ne n m inuut tussc he n e lke klip zijn’.

Op zon- en feestdagen had hij wel een zware klus: ‘ hij zal e e n uur v ó ó r de v ro e g m e sse e e n half kw artie r lang m e t de g ro o te klo k luide n. Ee n half uur v o o r de ze lv e m e sse zal hij e e n half kw artie r lang m e t de tw e e klo kke n luide n e n dae r nae r m e t de g ro o te klo k alle e n klip p e n to t de m e sse b e g int’. Het zelfde ritueel gebeurde vóór de hoogmis. De catechismusles werd aangekondigd door luiden en ‘klip p e n’ met de kleine klok. Voor de vespers diende er met twee klokken geluid te worden. Bij overlijden en de uitvaart kon het klokkenspel 6 à 7 minuten duren.

Feesten en ‘v ic to rië n’ werden aangekondigd met de grote klok op volgende wijze: “ de n av o nd v ó ó r he t f e e st e e n half kw artie r lang . O p de dag ze lf zal de g ro o te klo k luide n, te w e te n: ’s m o rg e ns o m 6 ure n, ’s m iddag s e n ’s av o nds o m 7 ure n te lke ns e e n half kw artie r lang . Indie n e r e e n Te De um w o rdt g e zo ng e n zal de g ro te klo k blijv e n luide n de duur v an de p le c htig he id.” De secretaris voegde er nog aan toe: “als de ke rkm e e ste rs zulle n g o e d v inde n v an b o v e n o p de n to re n te do e n luide n zulle n zij dit zo nde r v e rg e lding m o e te n do e n.”


De kerkmeesters die de omhalingen voor de nieuwe klokken organiseerden kregen niet het verwachtte resultaat. Pastoor en kerkfabriek waren allesbehalve tevreden. Zij noteerden: “…dat e r dusdanig e p e rso ne n w are n die in de b e ko stig ing de r g ro o te klo k nie t w ille n g e v e n he bb e n e n o o k ande re die v o lg e ns hun f o rtuin nie t g e g e v e n he bb e n…” Zij lieten dit niet onberoerd en volgende beslissingen werden op papier gezet: “g e zie n de v e rde e ling staat tussc he n de inw o o ne rs v an de b e ko stig ing de r g ro o te klo k b e re ke nt o p hun aande e l v an de n ho o f de lijke p laatse lijke b e lasting v an 1827, als m e de de n lijst v an de g e ne die g e w e ig e rd he bb e n in de b e ko stig ing die r klo k ie ts te g e v e n, he e f t b e m e rkt dat e r v e le p e rso ne n zijn die m aar te n de e le hun aande e l g e g e v e n he bb e n, daaro m : 1-zal de kle ine klo k g ratis luide n v o o r alle inw o o ne rs v an hae lte rt

1-De av o nd v o o r de v ie r ho o g dag e n e n v o o r de Ee rste Co m m unie zal de g ro te klo k 12 m inute n luide n. 2-Bij he t uitg ae n e n inko m e n de r c ruysp ro c e ssie zal de g ro te klo k 5 à 6 m inute n luide n.

3-Alle drie de klo kke n luide n b ij he t b uite nko m e n m e t he t Alle rhe ilig ste b ij de p ro c e ssie . 4-Bij he t zing e n v an he t Te De um zal de g ro te klo k g e luid w o rde n

5-O p alle zo n- e n f e e stdag e n e n af g e ste lde he ilig dag e n zulle n tw e e klo kke n g e luid w o rde n, e e n half uur v o o r de vroegmesse, hoogmesse en 7 minuten voor de vespers. 6-Vo o r de uitv aarte n 1ste klasse m o e te n tw e e klo kke n drie kw artie r g e luid w o rde n; v o o r 2de klasse e e n half uur; v o o r de 3de klasse 20 m in.; v o o r de 4de klasse 8 m inute n e n v o o r de 5de klasse 5 m in.

2-zulle n de tw e e klo kke n g e zam e ndlijk luide n v o o r die g e ne n die hun aande e l v o lle dig b e taalt he bb e n

3-zal v o o r de inw o o ne rs die v o o r de g ro o te klo k nie t b e taald he bb e n nie t g e luid he bb e n, te nzij zij de no dig e f o ndse n b e tale n.

Velen waren waarschijnlijk verveeld met het feit, dat de pastoor een lijst aanbracht in het kerkportaal, met diegenen erop vermeld, die niet bijgedragen hadden volgens hun inkomen en status!

Enkele decennia later kreeg pastoor Verschelden problemen met de klokkenluiders. Aangezien zijn vermaningen vruchteloos bleven kregen de vier luiders Judocus Muylaert, zijn zoon Benedictus, Jan Baptist Van den Storme en Karel Lodewijk Ruyssinck hun ontslag.

Wie ’ v an de n arm e n’ b e g rav e n w o rdt zal de g ro te klo k v o o r e e n m ansp e rso o n luide n e n de kle ine klo k v o o r e e n v ro uw p e rso o n.

Het salaris was afhankelijk van de ‘klasse’ van begraving en varieerde van 8 fr. tot 1fr. 90 ct. Willy De Lo o se Bron: KAH, Beraadslagingen Kerkraad, 1826-1872

Eén dag later, op 10 juni 1850 stelt hij vier nieuwe klokkenluiders aan: Romanus Van Assche, Karel Volckaert, Donaat Van Londersele en Franciscus Tas. Hij stelt tevens een nieuw reglement op:

Naar aanleiding van de onthulling van het kunstwerk ‘De seizoenarbeider’ in het najaar in Heldergem wil de Heemkundige kring een tentoonstelling opzetten rond het thema ‘Seizoenarbeid’. Wie helpt met foto’s, gereedschap, annekdotes e.a. Info

Roger De Troyer 053/62 24 69

William Minnaert 053/62 18 16 B E Z O E K O N Z E N I E U W E W E B S I T E : w w w.he e m kring haalte rt.b e • 19

waar is de tijd ? In het begin van de 20ste eeuw gonsde het in Haaltert van muzikale activiteiten. Van de drie fanfares (De liberale ‘De Vrede’; de Daensistische ‘Vereenigde Vrienden’ en de katholieke ‘De Jonge Kunstminnaars’) overleefde alleen de katholieke maatschappij. Was dat niet van het goede te veel? Sinds 1985 moet Haaltert het stellen zonder muziekmaatschappij! Zondag 09 september 1877 organiseerde de fanfare onder voorzittersschap van Constant de Sadeleer, een eerste muziekfestival. Zeven muziekmaatschappijen verzorgden de festiviteiten. Wij lazen: ‘Talrijke v re e m de ling e n w are n in Hae lte rt, b ijna uyt al de g e m e e nte n v an ’t land v an Ae lst to e g e ko m e n. Me n ko n de tyd nie t no e m e n dat m e n zulke ae ng e nam e f e e st had b yg e w o o nd’.

In 1895 waren nog twee fanfares actief, de katholieke en de daensistische. De katholieke organiseerde op kermis donderdag een wandelconcert in het centrum. De muzikanten werden gevolgd door burgemeester, schepenen, gemeenteraadsleden en ‘al de de f tig e lie de n’. De daensistische fanfare speelde op de Bruul, waar er een meeting was ‘in e e n dansko t’ waar o.a. advocaat De Backer uit Denderhoutem het woord voerde. Op zondag 06 juni 1909 vierden ‘De Jonge Kunstminnaars’, onder voorzittersschap van dokter Lodewijk Van Londersele, hun 25-jarig bestaan met een groot opgevat muziekfestival voor harmonieën en fanfares. Van de 21 aangeschreven maatschappijen kwamen er elf naar Haaltert. Er werd gespeeld op twee kiosken, één op de Hoogstraat en één op het Dorp.

• 20

Hierna de uitnodiging: Mijnhe e re n,

Wij he bb e n de e e r UED. te b e ric hte n dat e e n Fe stiv al v o o r Harm o n ie - e n Fan f are n m aatsc h ap p ije n d o o r h e t Ge m e e nte b e stuur alhie r zal ing e ric ht w o rde n m e t de m e de w e rking de r p laatse lijke Fanf are ‘De Jo ng e K unstm innaars’ o p Zo ndag 6 juni 1909.

Er zulle n te r die r g e le g e nhe id sc ho o ne p re m ië n b ij lo ting te w inne n zijn; also o k e e n sc ho o n e re m e taal zal aan ie de re de e lm ake nde m aatsc hap p ij g e sc ho nke n w o rde n. Hie rne v e ns zal m e n e r de n uitste k e n de v o o rw aarde n kunne n v an le ze n. He t zo ud e o ns h o o g st aang e naam zijn, Uw e g e ac hte Maatsc hap p ij dit Fe e st m e t hare te g e nw o o rdig he id te zie n v e re e re n. Alle g e m ak o m dit Fe e st b ij te w o ne n b e staat in de ze g e m e e nte : de tre ine n aanko m e nde tussc he n 2 e n 3 ure n ’s m iddag s te r statië n Ee de e n Hae lte rt. De sno o ds zulle n e r b ij he t Be stuur de r IJze re nw e g e n, p o g ing e n aang e w e nd w o rde n, o m dire c te tre ine n uit So tte g e m e n De nde rle e uw v e rtre kke nde te Hae lte rt te do e n stil ho ude n o m aan de de e lm ake nde m aatsc hap p ije n de g e le g e nhe id te v e rsc haf f e n m e t de ze huisw aarts te kunne n ke e re n. Wij ko e ste re n de ho o p, Mijnhe e re n, dat Gij o ns m e t uw e aang e nam e b ijtre ding e n ko m st zult v e re e re n e n b ie de n Ue d. intussc he n de v e rze ke ring o nze r b ijzo nde re ho o g ac hting . De de e lne m e rs o ntv ing e n e v e ne e ns he t re g le m e nt v an de w e dstrijd.


Art. 1- De m aatsc hap p ije n w o rde n v e rzo c ht hunne b ijtre ding e n v o o r 26 ap ril aanstaande te do e n ke nne n aan de n Se c re taris v an he t Fe e stc o m ite it. Art. 2- Ie de re m aatsc hap p ij m o e t te nm inste 25 sp e le nde le de n te lle n, e n m o e t tw e e m uzie kstukke n uitv o e re n, w e lke zij m e t hare b ijtre ding m o e te n ke nb aar m ake n.

Art. 3- De b e urt e n p laats v an o p tre ding e n uitv o e ring zulle n b ij lo ting aang e duid w o rde n. Ac ht dag e n v o o r he t Fe stiv al zal e lke de e lne m e nde Maatsc hap p ij e r de n uitslag v an e n e e n af zo nde rlijk p ro g ram m a o ntv ang e n.

Art. 4- Elke m aatsc hap p ij, o m de e l te ne m e n aan de p re m ië n, zal in de n Sto e t m o e te n de e lne m e n w e lke n zal g e v o rm d w o rde n, o m 3 ure nam iddag stip t na he t aanko m e n v an de tre ins v an 2 ure e n 3 ure . De p laats v an b ije e nko m st v o o r he t v o rm e n v an de n Sto e t zal do o r he t af zo nde rlijk p ro g ram m a b e ke nd g e m aakt w o rde n.

lo te n; daare nb o v e n zal e e n sc ho o n e e rm e taal aan de ze g e sc ho nke n w o rde n.

Art. 7- Alle g e sc hille n w e lke zic h b ij o nv e rw ac hts zo ude n kunne n v o o rdo e n, zulle n do o r de Fe e stc o m m issie o nw e de rro e p e lijk b e slist w o rde n.

Vastg e ste ld do o r he t Fe e stc o m ite it te Hae lte rt, de n 22 Fe b ruari 1909. De Ge he im sc hrijv e r, Ed. Sc he e rlinc k De Ere -Vo o rzitte r, Em . de Sade le e r De Vo o rzitte r, L. Van Lo nde rse le

Willy De Lo o se

Art. 5- De de e lne m e nde Maatsc hap p ije n ho e v e n zic h nie t te b e ko m m e re n o m de sc hrijv e rsre c hte n, v e rsc huldig d v o o r de uitv o e re nde stukke n. He t Fe e stc o m ite it zal zic h v e rstaan m e t de m aatsc hap p ije n de r sc hrijv e rs e n uitg e v e rs v an de m uzie k. Art. 6- Er zulle n p re m ië n te w in n e n zijn d o o r d e Maatsc hap p ije n v re e m d aan de g e m e e nte in e v e nre dig he id v an 25 f r. p e r de e lne m e nde So c ie te it, de ze laatste af te

DE ZAAK DAENS

Zin in levensechte geschiedenis? Vrijdag 25 maart om 21 uur is daarvoor een geschikt moment. Daar staat Prof. Frans-Jos Verdoodt borg voor. Deze prominente historicus maakte een diepgaande studie over “De zaak Daens”. Reeds jaren lang wordt hij algemeen erkend als de grote specialist in deze bladzijde uit ons eigen verleden. Hij brengt dit op een beknopte maar boeiende manier in het Jeugdheem. Met een borstbeeld in Ede en vorig jaar een viering van Adv. De Backer, de nauwe medestander van Priester Daens in Denderhoutem moet dit onderwerp een breed publiek aanspreken. In “De zaak Daens” komt de figuur van Priester Daens met haar koppig idealisme, ontdaan van alle romantiek, weer tot leven.

Davidsfonds-Haaltert, Heemkundige Kring en Davidsfonds Kerksken-Heldergem nodigden Prof. Frans-Jos Verdoodt uit voor een geschiedkundige toelichting over een streekeigen boegbeeld van sociale ontvoogding op vrijdag 25 maart om 21 uur in het Jeugdheem. To e g ang : € 4

Van harte w e lko m !


Twee spoorwegrampen Haaltert-Terjoden Bij de aanleg van het spoorwegnet na 1830 telde men 175 km spoorlijn. Stelselmatig werd het uitgebreid en volgden trajecten die stad en dorp met elkaar verbonden. Rond 1830 beschikte men in België al over een paar honderdduizend kilometer spoor, toen reeds het dichtste spoorwegnet van de ons omringende landen. De dorpen waar het spoor doortrok, genoten van een belangrijke economische ontwikkeling dank zij het ‘sne lle ’ vervoer en daarbij kon de bevolking zich sneller verplaatsen. Zo profiteerde Haaltert eveneens van ‘de n a v ap e ur’ in het laatste kwart van de negentiende eeuw. Maar de vreugde en welvaart werden af en toe verstoord door rampzalige gebeurtenissen, waardoor het enthousiasme voor de stoomtrein een flinke dreun kreeg. Men kon niet altijd verhinderen dat zich ongevallen voordeden en dit bracht ‘de trein’ dan in diskrediet. Honderd vijfentwintig jaar geleden bleef Haaltert evenmin gespaard van een ernstig treinongeval op zijn grondgebied. Enkele dagen vóór Nieuwjaar van 1880 werd de gemeente opgeschrikt door een hevige treinbotsing, die veroorzaakt werd door een speciale trein, die elke zaterdag om 5u31 in Zottegem vertrok. Onderweg stopte hij in Herzele, Burst en Haaltert om reizigers op te nemen die naar de markt te Aalst gingen. Volgens de voorziene uurregeling moest deze trein om 6u in het station te Haaltert aankomen, maar die dag had hij een kwartier vertraging. Bij het binnen rijden van het station hoorden ‘b uite nlie de n, die o p de n ste e nw e g w are n, de lo ko m o tie f b uite ng e w o o n sc huif e le n’, wat er op wees dat er iets niet in orde was. Bij het remmen gleed het treinstel nog een honderdtal meter voorbij het stationsgebouw en botste op de trein komende van Denderleeuw. Dit was reeds het zevende spoorwegongeval in één jaar. In de donkere morgen kwamen spoorwegbedienden en arbeiders, evenals toegesnelde buren naar de plaats van de ramp om hulp te bieden. De stationschef trachtte enige orde te scheppen tijdens de reddingswerken en stuurde de reizigers, die normaal zouden opstappen te Haaltert, te voet naar Aalst ‘alw aar die sc hrikke lijke tijding aansto nds w e rd v e rsp re id, e n de n g ro o tste n o p lo o p e n sc hrik v e ro o rzaakte ’. Het nieuws bracht niet alleen verslagenheid onder de bevolking, maar nog diezelfde dag daagden ‘ram p to e riste n’ op en ook ‘daag s nadie n is e e n g ro o te m e nig te de p laats de r ram p g aan b e zic htig e n’. Na de eerste vaststellingen vielen er gelukkig geen doden te betreuren, wel enkele zwaar gekwetsten die men de eerste zorgen toediende. ‘De Sae de le e r, landb o uw e r e n klo e fkap p e r te Burst, é é n zijne r b e ne n is af b o v e n de kno e se ls e n ’t ande re g e kw e tst. Fe rdinand Ve rstric kt e n Ro salie Dum o nt zijn b e re c ht e n Irm a De Cle rc q he e f t hare

b ie c ht g e sp ro ke n. Dijnsdag w as hunne staat ze e r v o ldo e nde . Ee n g ro o t aantal g e kne usde e n lic ht g e kw e tste zijn naar Aalst g e ko m e n. O nde r de ze w as Aug ust Sm e t, ko o p m an in b o te r v an So tte g e m ; o p de Bo te rm arkt he e f t e e n blo e dsp u• 22

Spoorwegongeluk te Terjoden Wat ho o rt m e n in Haalte rt die sc ho ne stre e k Ja ’t zijn to c h w re de m alhe ure n Waar dat e r e ne n m e ns zijn le v e n b ij lie t ’t Is w re e d ’t g e e n e r daar ko m t te g e b e ure n. Ve rm o rze ld, v e rp le tte rd, zo lag daar he t lijk ’t Is w re e d o m he t te ze g g e n, he t w as v re se lijk; Me n v o nd daar die n m an in e e n v re se lijke staat Me n ko n he m nie t re dde n, he t w as te laat. He t w as al ze s ure n e n do nke r o p straat Ee n w ag e n kw am aang e re de n, Maar re e ds kw am de tre in e n m e t e e n v re e s’lijke v aart De ram p ko n nie t w o rde n v e rm e de n. Maar de tre in w as daar m e t g e knars e n g e zuc ht De m an sp ro ng v o o ruit m e t d’hande n in de luc ht Maar he t w as te laat, he t ko n nie t m e e r zijn De m an w e rd v e rm o rze ld o nde r de tre in. Daarna v o l dro e f he id m e t g e snik e n g e w e e n Zag m e n he m naar he t ke rkho f drag e n Me nig e m e ns p inkt e e n traan v an g e w e e n Als de arm e m an w e rd b e g rav e n. Wij b ie de n u aan e n g e v e n v o o r uw lo o n Dat g ij w o rdt v e re e rd m e t e e n he lde nkro o n Ja v o o r uw e daad die g ij he b t daar v e rric ht Me t de hande n o m ho o g kw e e t g ij daar uw p lic ht.

w ing he m o v e rv alle n. Ee n ze ke re Pro v o o st v an Re sse g e m , ko n m aar to t aan de n Me ib o o m g e rake n, hij sc he e n zinne lo o s, v andaar w e rd hij g e le id naar de Nazare thstraat in d’he rb e rg Dry haring e n, w aar de v ro uw v an zijne stre e k is. De m an he e f t zic h aansto nds te b e d g e le id e n is ’s av o nds v an zijne H.Re c hte n b e die nd. Me n ze g t dat e r ne landb o uw e r v an Aaig e m o o k ie v e rs te b e d lig t, v an zijne kw e tsure n; v e rde rs he bb e n e e n tw intig tal re zig e rs m e e r o f m in zw are kne uzing e n b e ko m e n.’

Het openbaar vervoer zou steeds hogere tol eisen met een stijgend aantal slachtoffers. De technologische ontwikkeling en de maatregelen voor meer veiligheid konden aan de toestand nog maar weinig verhelpen. In alle hoeken van het land gebeurde wel eens een treinongeval.


Tachtig jaar geleden sloeg het noodlot opnieuw toe aan de overweg in Terjoden. Begin januari 1925 keerden paardenslachter Alfons Moereels en zijn knecht Van Caelenbergh terug uit Ninove waar zijn een paard gekocht hadden. Toen zij aan de spoorweg kwamen, ter hoogte van de Ninovestraat, kwam de bareelwachter hen tegemoet gelopen en trachtte zelfs het gespan, een paardenbox, opzij te rukken. Onverwacht werden zij aangereden door een trein die uit de richting Denderleeuw kwam. De bareelwachter, een zekere Van Drogenbroek, en de twee ingespannen paarden, werden opslag gedood. De paardenkoper en zijn knecht liepen slechts lichte kwetsuren op.

den en andere sensationele voorvallen via liedjesteksten te verspreiden. Veelal gebeurde dit de zondag aan de kerk na de missen. Julie n De Vuyst

Deze gebeurtenis was onmiddellijk het gegeven voor een lied. Het was de taak van de liedjeszanger ongevallen, moor-

herinneringen Heldergem 1939 •••

Fo to klas Zuste r Be no ne 1ste rij zitte nd: Ro g e r De Pe lse m ae ke r, Ro g e r Latte , Ro b e rt Van Snic k e n Frans Hae sae rt 2de rij zitte nd: Irm a Lauw e re ys, Marie Lo uise Pe v e rnag ie , Ro sa Van de n Drie ssc he , O de tte De Co c k, Em ilie nne De Rijc k, Ge o rg e tte Sc hande v ijl, Ge rm aine De Sae de le e r 3de rij: Alb e rt Van He rre w e g he n, Gustaaf Stric kx, Rac he l Ve rb e ke n, Ro g e tte Lie v e ns, Le a D’Ho ndt, Rac he l Ve rb e ke n, Ge o rg e tte D’Ho ke r, Marie tte Van Caute r, Suzanne Hae sae rt, Lilianne De Turc k 4de rij: Ghislain Be e re ns, He rm an He ndsric kx, Alf o ns Blo nde e l, He c to r De Tro ye r, Ce sar De Co c k, Jan Im p e ns, Alf o ns Andrie s, Pie rre Van de n Do o re n, Willy D’Hae se le e r, Laure nt Matthijs, O sc ar Hae g e m an 5de rij: Frans He ym an, Pe trus Sc he e rlinc k, Ro b e rt De Tro ye r, Arthur Van Lie de ke rke , Em ie l Vijv e rm an, Em ie l Van Lie de ke rke , Mic he l De Tro ye r, Mauric e De K o ke r, Pie rre D’Ho ndt e n Zuste r Be no ne

(Fo to Ro sa Van de n Drie ssc he )


Vlasmis Haaltert De bijzonderste en meest volkse devotie in de vorige eeuwen was de verering van de H. Laurentius. Deze heilige werd aanroepen (de derde zondag van mei en op 10 augustus) enerzijds tegen ‘de n b rand’, een gevreesde ziekte bij de vlasteelt en anderzijds tegen huiduitslag bij mensen. De aanbidding van de H. Laurentius is zeer oud. In 1500 was er reeds een altaar aan hem gewijd in de parochiekerk. Zijn naamfeest (10 augustus) werd waarschijnlijk met luister gevierd. In de kerkrekening van 1160 lezen wij: ‘b e tae ldt o p S. Laure ys dae g h ae n c o ste n v an tro m m e lslae g he rs e nde tam b o e r’.(1) In 1688 bestelde de pastoor bij Jan van Cleef (leerling van Kaspar de Craeyer) het schilderij van de H. Laurentius, dat nog in de huidige parochiekerk hangt.

De volkstoeloop was enorm. In 1828 verleende Paus Leo XII een volledige aflaat op het feest van de Heilige Laurentius. De litanie werd destijds gedrukt op 4000 exemplaren.

In 1837 nam de kerkraad enkele maatregelen om de offergang optimaal te laten verlopen.(2) De ganse dag en de volgende dagen werd er gezegend met de relikwieën van de heilige. Er werden zeven schalen gebruikt en ‘o p de Vlasm isse te r e e re v an de n H. Laure ntius in de n m ae nd v an Me y m o e t e r alle ke e re n m e t 7 sc hale n ro ndg e g aan w o rde n, te w e te n: 1- Eén in het choor alleen.

2- Eén in den pand van O.L.Vrouw en deze moet ook gaan op de hoogzael 3- Eén in den middenpand der kerke van aen de klokzelen tot aen de lykdeur, dit is gansch het portael.

wederom op het kerkhof te komen, deze mag geenszins op het kerkhof gaen, maer deze mael op de straet.”

Met dergelijke organisatie mogen wij wel besluiten dat er telkens een grote massa aanwezig was. Na de eerste wereldoorlog, met het verdwijnen van de vlascultuur in onze regio, bleven ook de bedevaarders weg en de ‘v lasm is-b e g anke nis’ verdween.

Het vlas dat gekweekt werd voor de weefnijverheid, werd voornamelijk in kleine hoeveelheden geteeld, wat wijst op een bebouwing voor familiaal gebruik. In 1769 werden 80 dagwand vlas gekweekt. Uit landbouwtellingen weten wij dat de vlasteelt in 1846 45 ha bedroeg, in 1886: 25 ha, in 1880: 24 ha en in 1895 slechts 7 ha. In 1838 werd door notaris Willem Breckpot te Haaltert een verkoop geacteerd van ‘Vlas op struik’. Landbouwer en grondeigenaar Henry Van den Steen uit Haaltert verkocht twee percelen vlas geteeld op de Melkkouter aan Albertus Blanken uit Nieuwerkerken voor de prijs van 200 fr. De koper was gebonden te betalen in ‘g ankbare zilv e rg e ldspe c ië n’. (3) Vanaf 1954 organiseerde pastoor Buckens, ter vervanging van het eeuwenoude vlasmis, de zondag na 10 mei een begankenis met processie ter ere van de H. Algdegonde, aangeroepen tegen kankerkwalen. Vlasmis werd ‘herboren’, zij het dan met minder luister. Willy De Lo o se Bronnen: (1): J.De Brouwer: Parochiale Geschiedenis Haaltert, p. 94, Aalst 1956 (2): KA Haaltert, bundel ‘Beraadslagingen Kerkraad’ (3): RAR, akten Notaris Willem Breckpot, Inv. Nr 360, bundel nr.6, akte nr 871

4- Eén in den pand van den H. Laurentius.

5- Eén op het kerkhof naer den zuiderkant te beginnen van aen de deur van het sakristy tot aen de lykdeuren, en van aen de lykdeur tot aen het hekken van ’t kerkhof, doch altyd te blyven binnen het kerkhof en langs de sakristydeur wederom te keeren. 6- Eén op het kerkhof naer den voorkant, te beginnen van aen de deur van het sakristy tot aen de lykdeur en van aen de lykdeur tot aen het hekken van het kerkhof, doch altyd te blyven binnen het kerkhof, om langs de sakristydeur wederom te keeren.

7- Eén buyten op de straet, rondom het kerkhof, te beginnen van aen het gat des kerkhof langs de zuyden van de sakristy om van daer rond te gaen en langs den westen, noorden en oosten en om langs het selve gat der kerkhof • 24

Lidmaatschap nog niet hernieuwd? Doe het vandaag ! 439 - 5083061-63


HK HAALTERT

Redactioneel. Mededelingen Heemkundige Kring Groot-Haaltert - 3-maandelijks ledenblad

Recommend Documents