Recreatieve vraag-aanbodanalyse IJsselmonde. Een gebiedsanalyse met behulp van leefstijlen

Recreatieve vraag-aanbodanalyse IJsselmonde Een gebiedsanalyse met behulp van leefstijlen

Recreatieve vraag-aanbodanalyse IJsselmonde – een gebiedsanalyse met behulp van leefstijlen

Colofon  Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd, concept eindrapport november 2013 Opdrachtgever:

Provincie Zuid-Holland mevr. O. (Odette) Hartgerink en mevr. W. (Wil) de Moor

Auteurs:

Tinco Lycklama, Jan Jaap Thijs & Suzanne van de Laar

Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd Uilenkamp 8 3972 XR Driebergen-Rijsenburg T 06-51174193 (Jan Jaap Thijs) / 06-53383550 (Tinco Lycklama) e-mail: [email protected] / [email protected] www.ruimteenvrijetijd.nl

3


Inhoud 1. 2. 2.1 2.2 3. 3.1 3.2 4. 4.1 4.2 5 6 6.1 6.2 6.3 6.4 7 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5

Inleiding Leefstijlsegmentatie Toekomstgerichtheid van leefstijlen Kleur uzelf Kleuring van de inwoners op en om het eiland van IJsselmonde Leefstijlprofiel van de inwoners op het eiland van IJsselmonde Leefstijlprofiel van de inwoners rondom de toegangspoorten tot IJsselmonde Het recreatieve aanbod op het eiland van IJsselmonde Inleiding Aanbod op het eiland van IJsselmonde Vraag-aanbodanalyse inwoners eiland van IJsselmonde Identiteit en actualiteit Identiteit IJsselmonde algemeen Oude Maas Midden-IJsselmonde Oost IJsselmonde Conclusies en advies in de vorm van ontwikkelrichtingen Conclusies Advies ten aanzien van ontwikkelrichtingen Ontwikkelrichting voor het Buijtenland van Rhoon Ontwikkelrichting voor de Oude Maas ten zuiden van Barendrecht Ontwikkelrichting voor het Zuidelijk Randpark

Bijlage 1: leefstijlprofielen Bijlage 2: Leefstijlprofiel per verbinding naar het eiland van IJsselmonde Bijlage 3: Aanbodkleuring dagrecreatieve voorzieningen Bijlage 4: Literatuur en begeleidingsgroep

1

2 4 6 7 8 8 11 14 14 15 27 30 30 31 40 45 52 52 54 59 70 77 82 89 90 91


1.

Inleiding

‘Recreanten willen zich graag kunnen ontspannen in een groene omgeving, het boerenleven ervaren en gezond bewegen. Het kunnen combineren van verschillende activiteiten en belevenissen in een korte tijd is een pré’. Bovenstaande quote uit het concept Schapsplan IJsselmonde: recreatie mooi dichtbij (2011) geeft aan dat de recreant van vandaag de dag op zoek is naar belevenissen. De quote geeft ook het belang aan van een groene omgeving. Gezien de toenemende stedelijke druk in de Rotterdamse metropool, neemt ook de betekenis van de groene buitenruimte nog steeds toe. Kortom, het eiland van IJsselmonde vormt als provinciaal landschap voor haar inwoners in toenemende mate een belangrijk onderdeel van de vrijetijdsbeleving. De provincie Zuid-Holland heeft zich als doel gesteld om de groenbeleving van haar provinciale landschappen te verbeteren. Om nu te weten of het huidige recreatieve aanbod optimaal is afgestemd op de vraag in en rondom het provinciaal landschap IJsselmonde, heeft zij het Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd gevraagd een recreatieve vraag-aanbodanalyse uit te voeren. In dit onderzoek staat de volgende vraag centraal: Op welke wijze kan met nieuwe ontwikkelingen en herontwikkelingen op het eiland van IJsselmonde beter worden aangesloten op de recreatieve vraag; met als doel om te komen tot een gedifferentieerd en samenhangend aanbod op regionaal niveau? Tevens zijn er enkele deelvragen: 1. Vraag  Wat is het leefstijlprofiel van de bewoners binnen en rondom het eiland van IJsselmonde (op basis van de Leefstijlenatlas Dagrecreatie Zuid-Holland)? 2. Aanbod  Wat is de kleur van het huidige (dag)recreatief aanbod op het eiland van IJsselmonde?  Hoe is de samenhang en diversiteit van de recreatieve voorzieningen tussen de verschillende gebieden? 3. Ontwikkelingen  Kunt u een inventarisatie maken van lopende ontwikkelingen en gewenste herontwikkelingen op het eiland van IJsselmonde? Voor welke leefstijlen biedt dit kansen? 4. Ontwikkelkansen op basis van vraag-aanbod analyse  Hoe verhoudt het bestaande en (geplande) aanbod van recreatie in provinciaal landschap IJsselmonde zich tot de vraag vanuit het stedelijk gebied op basis van de leefstijlen dagrecreatie? Aan welk type recreatie is nu een tekort? Waar zitten de mismatches? Welke doelgroepen kunnen beter worden bediend? 2


 

Wat zijn kansrijke ontwikkelrichtingen voor dagrecreatie op IJsselmonde? Benoem enkele voorbeelden voor een goede invulling van de (her)ontwikkelingsgebieden. Welk recreatief aanbod kan bezoekers van buiten een straal van 5 km trekken? In hoeverre is daar markt voor op IJsselmonde en kan daar op worden ingespeeld bij nieuwe ontwikkelingen het eiland?

In deze studie leest u de uitkomsten van de gebiedsanalyse waaruit blijkt hoe vraag en aanbod op het gebied van vrije tijd zich tot elkaar verhouden. We laten zien welke nieuwe vrijetijdsproducten kansrijk zijn vanuit de vraag van leefstijlconsumenten. De resultaten houden rekening met de identiteit en kernkwaliteiten van het gebied én actuele en geplande ontwikkelingen. Dit leidt tot concrete en inspirerende adviezen in woord en beeld om de ontwikkeling van het provinciaal landschap IJsselmonde daadwerkelijk af te stemmen op de behoeften van recreanten en daartoe gefundeerde keuzes te kunnen maken. Leeswijzer In hoofdstuk 2 leest u enkele achtergronden over de leefstijlsegmentatie uit de RECRON Innovatie Campagne. In hoofdstuk 3 beschrijven we de vraag vanuit de inwoners op het eiland, maar ook de vraag vanuit de verbindingen ten Zuiden en ten Noordoosten van het eiland. Vervolgens geven we in hoofdstuk 4 het huidige aanbod aan dagrecreatieve voorzieningen weer (een selectie) en geven aan voor welke doelgroepen deze vooral aantrekkelijk zijn. In hoofdstuk 5 vergelijken we de vraag en het aanbod met elkaar, wat resulteert in kansrijke ontwikkelrichtingen vanuit leefstijlconsumenten. In hoofdstuk 6 gaan we in op de identiteit van het gebied en de actuele plannen en ambities, omdat deze beide relevant zijn voor de (invulling van de) vrijetijdsambitie. Tot slot geven we in hoofdstuk 7 de conclusies weer en werken drie ontwikkelrichtingen uit voor ‘het Buijtenland van Rhoon’, Zuidelijk Randpark en Oude Maas. We geven voor elk van deze ontwikkelrichtingen voorbeelden weer van hoe nieuw vrijetijdsaanbod er uitziet gericht op specifieke leefstijlen. NB In de uitwerking van de ontwikkelrichtingen met voorbeelden staan drie gebieden centraal: Buijtenland van Rhoon, Zuidelijk Randpark en de Oude Maas. We willen hier vooraf benadrukken dat dit niet betekent dat we geen kansen zien in de andere gebieden. Sterker nog, de door ons geadviseerde ontwikkelrichting geldt voor het hele eiland. We hopen dan ook dat de voorbeelden tevens als inspiratie dienen voor de samenwerking en nadere uitwerking in de overige gebieden.

3


2.

Leefstijlsegmentatie Smart Agent Company en RECRON hebben samen de ‘Recreantenatlas’ ontwikkeld. Die geeft inzicht in het gedrag en de beleving van recreanten op basis van psychologische en sociologische kenmerken. Zowel voor de kampeer- en bungalowsector als voor de dagrecreatie zijn belevingswerelden onderscheiden. In onderstaande figuur hebben we de segmentatie voor dagrecreatie en verblijfsrecreatie weergegeven:

4


In dit onderzoek staat de dagrecreant centraal. De Recreantenatlas onderscheidt voor dagrecreatie zeven belevingswerelden, of ook wel leefstijlen genoemd, met allemaal een eigen kleur. Elke kleur staat voor een specifiek vrijetijdsprofiel: Uitbundig Geel (18%)

Echte levensgenieters. Houden van samen met anderen actief en sportief recreëren. Vaak jonge gezinnen. Zoeken graag de gezellige drukte op, recreëren is lekker eten, genieten en leuke dingen doen. Beschikken over iets meer budget dan gemiddeld.

Gezellig Lime (24%)

Recreëren is lekker vrij zijn, rust en ontspanning. Zijn gericht op het eigen gezin, de directe leefomgeving. Het gemiddeld inkomen ligt wat lager, zijn prijsgevoelig. Een braderie of rommelmarkt is gezellig, je komt er altijd wel iemand tegen. Veel gezinnen met wat oudere kinderen en oudere tweepersoonshuishoudens.

Rustig Groen (16%)

Rustige recreanten. Geen grote wensen, houden van privacy en rust. Vaak één en tweepersoonshuishoudens in de oudere leeftijdscategorie. Willen de drukte vermijden en gaan daarom dus niet graag naar evenementen en grote attracties. In de eigen omgeving is genoeg moois te zien en te ontdekken, je hoeft niet ver te reizen. Doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg.

Ingetogen Aqua (17%)

Rustige, geïnteresseerde recreanten. Zoeken inspirerende activiteiten. Gaan vaak samen met hun partner op stap. Waarderen sportieve en culturele mogelijkheden. Willen meedoen met de maatschappij en alle veranderingen die zij daarin zien.

Ondernemend Paars (9%)

Laten zich graag verrassen en inspireren, met name door cultuur. Nieuwe dingen zien, ontdekken en beleven. Het gewone is vaak niet goed genoeg, op zoek naar een bijzondere ervaring. Cultuur, activiteit en sportiviteit. Ontspannen door sauna of een wellness arrangement. Vaker mensen van middelbare leeftijd, 35-54 jaar. Mat name één- en tweepersoonshuishoudens. Voorkeur voor individuele activiteiten.

Stijlvol en Luxe Blauw (9%)

Zelfverzekerd. Vinden dat ze in hun vrijetijd wel wat luxe en stijlvolle ontspanning verdienen. Zakelijk en intelligent. Houden van stijl en klasse, meer gericht op exclusievere vormen van recreatie. Recreëren is ontspanning en afstand nemen van de dynamiek van alledag. Actief sporten en aandacht besteden aan het sociale netwerk (ons soort mensen). Jonge één en 5


tweepersoonshuishoudens en huishoudens met oudere kinderen. Creatief en Inspirerend Rood (6%)

Creatief, op zoek naar uitdagingen en inspirerende ervaringen. Bewegen zich graag buiten de gebaande paden. Vaak hoog opgeleid, maar door het grote aandeel jongeren nog niet altijd een hoog inkomen. Recreatie betekent naast sportiviteit en ontspanning ook het zoeken naar vernieuwende stromingen, moderne kunst en andere culturen.

Deze ‘leefstijlen’ zijn het uitgangspunt voor de analyse van vraag en aanbod op het eiland van IJsselmonde1. In bijlage 1 vindt u een uitgebreidere profilering van de leefstijlen, met sociaaldemografische kenmerken en vrijetijdswensen. Voor meer informatie verwijzen we u naar de volgende websites: www.recroninnovatiecampagne.nl, www.zuid-holland.nl (zoeken op leefstijlatlas).

2.1

Toekomstgerichtheid van leefstijlen Veel gestelde vragen over leefstijlen zijn: wat is de toekomstgerichtheid van de leefstijlen? Houd je die je hele leven of neem je naarmate je ouder wordt een nieuwe leefstijl aan? Mensen doorlopen in de loop van hun leven niet het hele model. Iemand die rood is, zal nooit groen worden naarmate hij of zij ouder wordt. Wel kan het zo zijn dat iemand met de rode leefstijl richting geel of paars gaat in de loop van het leven. Daarnaast is de jonge groep mensen (categorie 16 tot 34) wel oververtegenwoordigd in de rode groep, maar bestaan er nog steeds heel veel rode recreanten die ouder zijn dan 35. Lang niet alle jongeren zijn rood, lang niet alle rode mensen zijn jong. Kijken we naar de huidige generatie jonge rode mensen, dan zullen die over 10 jaar grotendeels nog steeds rood zijn. Een klein deel (enkele procenten) zal wellicht geel geworden zijn, een klein deel paars (de direct aanliggende kleuren).Tegelijkertijd is er weer nieuwe ‘aanwas’ van rode jonge mensen. De mobiliteit van de mensen door het model, dus dat mensen dan een andere kleur krijgen, ligt overigens ook aan de snelheid in persoonlijke ontwikkeling versus de maatschappelijke ontwikkeling. Denk bijvoorbeeld aan Jan Wolkers. Zijn manier van leven was in de jaren ’60 erg opvallend en non conventioneel. Maar een boek als Turks Fruit zou nu lang niet zoveel ophef maken, misschien zouden we Wolkers in het huidige tijdsgewricht wel geel noemen, terwijl dit destijds donkerrood was.

1

Het Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd is RIC-gecertificeerd, waarbij RIC staat voor RECRON Innovatie Campagne. Met dit certificaat geeft RECRON, Vereniging van Recreatieondernemers, aan dat ons bureau beschikt over de juiste kennis, expertise en training om de leefstijlsegmentatie in advieswerkzaamheden toe te passen. 6


Segmenten kunnen dus in de tijd van omvang gaan verschillen doordat leeftijdscohorten zich sneller ontwikkelen dan de algemene trend, of juist langzamer.

2.2

Kleur uzelf Bent u nieuwsgierig geworden naar uw eigen leefstijl? Dat kunt u te weten komen via een speciaal ontwikkelde ‘zelftest’ op http://www.recron.nl/ric/onderzoek-dagrecreatie (doorklikken naar doe hier de zelftest). U hoeft zich hiervoor niet voor te bereiden en de test duurt ca. 5 minuten.

7


3.

Kleuring van de inwoners op en om het eiland van IJsselmonde De provincie Zuid-Holland en de gemeenten op het eiland van IJsselmonde hebben de wens om een aantrekkelijk en aansprekend recreatief aanbod te ontwikkelen. Hierbij staan de inwoners die op en rond het eiland wonen centraal. Het is van belang om te weten wat hun vrijetijdsvoorkeuren zijn en we kijken daarom op drie niveaus naar deze ‘vraag’: 1. De leefstijlverdeling van de inwoners op het eiland van IJsselmonde; 2. De leefstijlverdeling in cirkels van 5 kilometer om de relevante toegangspunten aan de zuidkant van het eiland; 3. De leefstijlverdeling in cirkels van 5 kilometer om de relevante toegangspunten, ten noorden en oosten van het eiland; We gebruiken voor het in beeld brengen van de leefstijlprofielen de Leefstijlatlassen Dagrecreatie van de provincie Zuid-Holland2. Voor de leefstijlverdeling in cirkels rondom de relevante toegangswegen hebben we GIS-analyses laten uitvoeren door het Mulier Instituut.

3.1

Leefstijlprofiel van de inwoners op het eiland van IJsselmonde Op het eiland van IJsselmonde wonen bijna 420.000 mensen3. In tabel 1 staan de aantallen inwoners onderverdeeld naar de zeven typen leefstijlconsumenten. 1% staat dus voor circa 4.200 mensen. Tabel 1: inwoners op het eiland van IJsselmonde onderverdeeld naar de zeven leefstijlen voor dagrecreatie (Bron: GIS database leefstijlen provincie Zuid-Holland). Leefstijl 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Totaal

Percentage Creatief en inspirerend rood Uitbundig geel Gezellig lime Rustig groen Ingetogen aqua Stijlvol en luxe blauw Ondernemend paars

5,4% 18,3% 28,7% 18,5% 14,0% 8,6% 6,6% 100%

Index: gemeente t.o.v. 4 Nederland gemiddelde 89 101 119 113 84 96 70

In figuur 1 staat de leefstijlverdeling weergegeven in een cirkeldiagram.

2

Het betreft de gegevens uit de GIS-database van de provincie Zuid-Holland. Leefstijlatlassen Dagrecreatie, Provincie Zuid-Holland. 4 Waarbij het Nederlands gemiddelde = 100. 3

8

Aantal inwoners 22.680 76.860 120.540 77.700 58.800 36.120 25.200 420.000


Figuur 1: de leefstijlverdeling van de inwoners van het eiland van IJsselmonde in een cirkeldiagram.

Uit tabel 1 en figuur 1 blijkt dat: 

Gezellig lime, rustig groen en uitbundig geel lime de grootste groepen leefstijlconsumenten zijn op het eiland van IJsselmonde. Deze drie groepen leefstijlconsumenten zijn ook in Nederland de grootste groepen. Rustig groen en gezellig lime zijn op het eiland van IJsselmonde ook iets omvangrijker dan het Nederlands gemiddelde (index boven de 100).



De kleinste groepen leefstijlconsumenten op het eiland van IJsselmonde zijn creatief en inspirerend rood, ondernemend paars en stijlvol en luxe blauw. Deze drie groepen zijn in heel Nederland de kleinste groepen, maar op het eiland van IJsselmonde zijn deze groepen ook nog eens kleiner dan het Nederlands gemiddelde (index onder de 100), waarbij vooral ondernemend paars beduidend kleiner is (index 70).

De leefstijlverdeling is niet overal in het gebied gelijk, maar varieert per gemeente. Uit figuur 2 wordt zichtbaar dat het grondgebied van IJsselmonde zes gemeenten omvat, waarvan Rotterdam deels op het eiland ligt.

9


Figuur 2: de ligging van de zes gemeenten op het eiland van IJsselmonde. Rotterdam ligt deels op het eiland, het betreft de wijken Pernis, Charlois, Hoogvliet, Waalhaven, Vondelingenplaat, Feijenoord en IJsselmonde.

We geven hieronder in tabel 2 per gemeente het leefstijlprofiel weer, met daarbij aangegeven welke leefstijl beduidend meer (vetgedrukt) of minder (cursief) voorkomt dan gemiddeld in Nederland. Tabel 2: leefstijlprofiel van de gemeenten op het eiland van IJsselmonde. Vetgedrukte percentages komen beduidend meer en cursief gedrukte beduidend minder voor dan gemiddeld in Nederland (Bron: GIS database leefstijlen provincie Zuid-Holland). Gemeenten

Rood

Geel

Lime

Groen

Aqua

Blauw

Paars

Albrandswaard

6%

21%

20%

13%

18%

13%

10%

Barendrecht

5%

21%

19%

11%

16%

16%

12%

Hendrik – Ido Ambacht

5%

24%

24%

12%

14%

12%

9%

Ridderkerk

4%

18%

30%

18%

18%

7%

6%

Rotterdam-Zuid

6%

17%

32%

23%

11%

6%

5%

Hoogvliet

3%

18%

35%

21%

13%

7%

4%

Zwijndrecht

4%

20%

27%

14%

19%

9%

7%

IJsselmonde (eiland)

5%

18%

29%

18%

14%

9%

7%

5

5

Dit zijn dus alleen de wijken die op het eiland van IJsselmonde liggen: Pernis, Charlois, Waalhaven, Vondelingenplaat, Feijenoord en IJsselmonde. Alleen Hoogvliet is apart weergegeven. 10


We vinden in tabel 2 een aantal opvallendheden: 

Geel én blauw komen beduidend meer voor in de gemeenten Albrandswaard, Barendrecht en Hendrik – Ido – Ambacht. Ook paars is relatief omvangrijk in Barendrecht. In deze gemeenten is de groep groen (en deels ook lime) beduidend kleiner dan het Nederlands gemiddelde;



Groen en lime wonen veel vaker dan het Nederlands gemiddelde in Ridderkerk, Rotterdam-Zuid en Hoogvliet. In deze (deel)gemeenten zijn juist de leefstijlen blauw, paars en (deels) aqua relatief klein.

Als we ter illustratie de leefstijlen in de gemeenten Barendrecht en Ridderkerk op kaart afbeelden (figuur 3), waarbij de meest voorkomende leefstijlen (op straatniveau) weergegeven, zien we dat er grote verschillen tussen gemeenten bestaan.

Figuur 3: de meest voorkomende leefstijl van de inwoners van Barendrecht (links) en Ridderkerk (rechts) op straatniveau.

Let op: het is goed om te beseffen dat alleen de meest dominante leefstijlkleur zichtbaar is. Het is dus goed mogelijk dat in een ‘gele’ straat bijvoorbeeld ook ‘aqua’ of ‘rode’ mensen kunnen wonen. We maken in onze analyses natuurlijk gebruik van alle achterliggende data (totale leefstijlprofiel).

3.2

Leefstijlprofiel van de inwoners rondom de toegangspoorten tot IJsselmonde In figuur 4 staan de 14 verbindingen weergegeven waarmee dagrecreanten te voet, per fiets of per veer het eiland van IJsselmonde kunnen bereiken. We onderscheiden hierbij zes toegangspoorten aan de zuidkant van het eiland en acht poorten aan de noordoostkant.

11


Figuur 4: verbindingen naar het eiland van IJsselmonde voor recreanten, onderverdeeld in zes verbindingen aan de zuidkant en acht aan de noordoostkant.

We hebben per verbinding naar het eiland via een GIS-analyse gekeken naar de leefstijlen die wonen in een cirkel van vijf kilometer rondom het eiland. We geven in onderstaande tabel de leefstijlverdeling weer voor het cluster van de zes zuidelijke verbindingen en het cluster van de acht verbindingen in het noordoosten van het eiland van IJsselmonde6. De vraag omvat ten zuiden circa 270.000 inwoners en ten noordoosten circa 555.000 inwoners. Samen omvat deze ‘extra schil’ 770.000 leefstijlconsumenten (dit aantal is voor overlap gecorrigeerd). Ter vergelijking, het eiland van IJsselmonde zelf heeft ca. 440.000 inwoners. Tabel 3: leefstijlprofiel van het cluster aan verbindingen ten zuiden en ten noordoosten van het eiland van Ijsselmonde. Ter vergelijking is het leefstijlprofiel van het eiland ook weergegeven (Bron: GIS database leefstijlen provincie Zuid-Holland). Regio / Leefstijl

Rood

Geel

Lime

Groen

Aqua

Blauw

Paars

Zuiden

5,1%

20,8%

26,3%

16,4%

15,0%

9,6%

7,3%

Noordoosten

9,2%

15,5%

22,0%

17,9%

15,6%

9,0%

10,9%

IJsselmonde (eiland)

5%

18%

29%

18%

14%

9%

7%

12


Op basis van tabel 3 trekken we de volgende conclusies: 1. Vooral de leefstijl geel, maar in mindere mate ook aqua en blauw en paars, zijn aan Zuidkant van het eiland van IJsselmonde omvangrijker dan op het eiland van IJsselmonde zelf; 2. Vooral de leefstijlen rood, paars en aqua zijn aan Noordoostkant van het eiland van IJsselmonde omvangrijker dan op het eiland van IJsselmonde zelf; De leefstijlgegevens van de afzonderlijke verbindingen staan in bijlage 2. We betrekken deze meer gedetailleerde gegevens wanneer we in ons advies inzoomen op het niveau van concrete gebieden.

6

Indien cirkels elkaar overlappen, dan is hiervoor gecorrigeerd. 13


4.

Het recreatieve aanbod op het eiland van IJsselmonde

4.1

Inleiding Op welke leefstijlen heeft het recreatieve aanbod op het eiland van IJsselmonde de meeste aantrekkingskracht? Om hier achter te komen hebben we het aanbod aan recreatieve voorzieningen in de gemeente ‘gekleurd’. De kleuring is gebaseerd op een werkwijze waarin we per voorziening de volgende vier methoden hebben ingezet: 1. Bezoek aan de website 2. Bezoek aan de voorziening, inclusief een gesprek met de ondernemer en/of het personeel7 3. Leefstijlinschatting van bezoekers door de ondernemer met behulp van door ons ontwikkelde moodboards8 4. Second opinion kleuring door collega van ons bureau Het resultaat van deze stappen is een expert judgement van het Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd en geeft aan op welke leefstijlen het aanbod met name aantrekkingskracht heeft. Dit oordeel hoeft niet noodzakelijkerwijs overeen te komen met het leefstijlprofiel van de daadwerkelijke bezoeker aan de voorziening. Het Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd heeft 69 dagrecreatieve voorzieningen gekleurd9. Het gaat hierbij om alle voorzieningen in de natuur- en recreatiegebieden op het eiland van IJsselmonde. Daarnaast is aanvullend een selectie gemaakt van de relevante voorzieningen buiten de recreatiegebieden die toch een belangrijke relatie hebben met buitenrecreatie10. Dit zijn dus bijvoorbeeld kinderboerderijen, culturele voorzieningen en horeca. Voor de selectie van relevant aanbod is gebruik gemaakt van gegevens van het Zuid-Hollands Bureau voor Toerisme, de Groenservice Zuid-Holland en gegevens van de gemeenten. Het definitieve aanbod is uiteindelijk in nauwe samenspraak met de begeleidingscommissie en de betrokken gemeenten vastgesteld.

7

Indien niemand aanwezig was bij ons bezoek hebben we achteraf nog contact opgenomen met de betreffende ondernemer. 8 Het was niet bij iedere voorziening mogelijk om de moodboards voor te leggen; bij de meeste voorzieningen is dit wel gebeurd. 9 Van de oorspronkelijke 78 voorzieningen bleken zeven voorzieningen niet relevant, één nog niet te bestaan (Klimaatark) en één ondernemer met nog te realiseren voorzieningen. Deze zijn meegenomen in het hoofdstuk actualiteit. 10 Onder buitenrecreatie verstaan we de activiteiten wandelen, fietsen, recreëren aan water en in bossen en parken, zwemmen en watersport (varen). 14


4.2

Aanbod op het eiland van IJsselmonde

4.2.1

Type voorzieningen In tabel 4 staan de 69 voorzieningen, onderverdeeld in acht categorieën. De grootste groepen voorzieningen worden gevormd door horecabedrijven (25), attracties zoals speeltuinen en kinderboerderijen (13) en maneges (negen). De categorieën cultuur, jachthavens en buitensport hebben elk zes voorzieningen. In de categorie cultuur vinden we enkele oudheidskamers (met aanbod gericht op de historie van het gebied) en molens. Onder buitensport vallen diverse voorzieningen zoals golf, een buitenbad en bijvoorbeeld een paintballbedrijf. Van wellness voorzieningen en bezoekerscentra zijn er elk twee. Tabel 4: Onderverdeling van de voorzieningen in acht verschillende typen dagrecreatief aanbod

Type voorziening Horeca Attracties Maneges Cultuur Jachthavens Buitensport Wellness Bezoekerscentra Totaal

4.2.2

Aantal voorzieningen 25 13 9 6 6 6 2 2 69

Kleuring van voorzieningen – enkele voorbeelden Voordat we in de volgende paragraaf ingaan op de aantrekkingskracht van het totale aanbod op leefstijlconsumenten geven we in deze paragraaf eerst ter illustratie zes voorbeelden van voorzieningen en de wijze waarop we tot hun kleuringen zijn gekomen. Het zijn voorbeelden die aantrekkingskracht hebben op verschillende leefstijlen: Pitch en Putt golf Rhoon (Poortugaal) Aantrekkingskracht op: uitbundig geel en gezellig lime (primair) en rustig groen (secundair) Pitch en Putt Golf is opgezet als publiekssport en is daarom betaalbaar, toegankelijk en open voor iedereen die spelen wil. Je hoeft niet te kunnen golfen om op de baan te mogen spelen. Na een korte instructie kan iedereen zelfstandig golfen. De baan wordt veel gebruikt voor familiefeesten en bijvoorbeeld vrijgezellendagen. Naast golf is het ook mogelijk om footgolf te spelen, een combinatie tussen voetbal en golf, waarbij het de bedoeling is met zo min mogelijk schoten de voetbal in de hole te schieten. Pitch en Putt Golf spelen op een laagdrempelige manier (prijs, toegankelijkheid, hulp): dit is aantrekkelijk voor groepen die actief bezig willen, maar waar de groep (of het samen bezig zijn) centraal staat (lime, groen). Actief de baan op, voor de sportieve golfer kan hier ook (uitbundig geel). Het footgolf-concept is nog wat laagdrempeliger en ‘ludieker’ en staat ook vooral voor gezamenlijk plezier (geel en lime).

15


Bergarde Galeries (Heerjansdam) Aantrekkingskracht op: creatief en inspirerend rood en stijlvol en luxe blauw (primair) en ingetogen aqua (secundair) Bergarde Galleries biedt een omvangrijke collectie moderne en hedendaagse kunst in twee gebouwen op landgoed Het Buitenland in Heerjansdam. Bergarde toont werken van gevestigde kunstenaars, maar stelt ook kunstenaars aan het begin van hun loopbaan in staat hun werk te tonen. Bergarde selecteert kunst op basis van kwaliteit en diepgang. De exposities zijn divers. Zo is er Pop Art te zien van Andy Warhol en Lichtenstein op de expositie Pop Art Prints. De galerie ligt op het landgoed ‘Het Buitenland’ en heeft een statige huisvesting. De bezoekers zijn ofwel geïnteresseerde verzamelaars of collega-kunstenaars, ofwel recreanten die komen kijken wat er te zien is (bijv. in het kader van de Kunstroute Barendrecht). De mensen komen voor de unieke, persoonlijk door Henk van den Berg samengestelde, collectie. Het kan ook gaan om Rotary of museumclubs. De galerie organiseert af en toe ‘openingsfeestjes’ met ‘professioneel gecaterde hapjes en drankjes’. Het unieke element van de verzameling en exposities is aantrekkelijk voor rood. Ook de blauwe leefstijl voelt zich aangetrokken tot de kunst (als koper) en de statige, stijlvolle plek en accommodatie en de openingsfeestjes. Ingetogen aqua vindt naast de kunst met name ook het landgoed en de buitensfeer aantrekkelijk.

Albrandswaardse Jachthaven (Poortugaal) Aantrekkingskracht op: rustig groen en gezellig lime ´De kleinste en gezelligste jachthaven van Nederland´, aldus de website van de Watersportvereniging Poortugaal. De Albrandswaardse jachthaven is de thuishaven van deze vereniging. De vaste ligplaatsen worden dan ook door de leden van deze vereniging gebruikt. Passanten zijn ook welkom, maar kiezen vanwege de beperkte bereikbaarheid (alleen bij hoogwater) al gauw voor de jachthaven Rhoon. De kleine jachthaven ligt verscholen in het groen op 16


een rustige plek aan een afwateringskreek. Leden kiezen voor de vereniging omdat de jachthaven een betaalbare, rustige plek biedt, maar ook vanwege de gezellige activiteiten. Zo worden er op de jachthaven regelmatig activiteiten georganiseerd voor de leden, zelfs ook buiten het vaarseizoen. De rustige, groene ligging, in combinatie met een gunstige prijsstelling is aantrekkelijk voor de rustig groene groep. Deze groep kan in alle rust met het eigen gezelschap van de haven en de boot genieten. Voor de lime groep is de prijsstelling ook belangrijk, maar zij waarderen ook het gezellige karakter van de vereniging, waar men elkaar kan ontmoeten bij een leuke activiteit.

Landgoed De Kleine Duiker – kinderboerderij & landbouwmuseum (Barendrecht) Aantrekkingskracht op: rustig groen, ingetogen aqua, gezellig lime, uitbundig geel Het landgoed De Kleine Duiker is een zorgboerderij, kinderboerderij en een levend landbouwmuseum. Door de boerderij, zoals men die vijftig jaar geleden op het eiland IJsselmonde aantrof, in vol bedrijf te laten werken, krijgt de bezoeker een goed beeld van de vroegere bedrijvigheid. Op zolder van de grote schuur is het landbouwmuseum gevestigd met allerlei landbouwwerktuigen van vroeger, hier wordt af en toe nog mee gewerkt. Naast de reguliere kinderboerderijdieren zet De Kleine Duiker zich in voor het in stand houden van enkele zeldzame landbouwhuisdieren. Rustig groen en ingetogen aqua herkennen zich in de manier waarop het ’vroeger’ ging en zijn hierin ook geïnteresseerd en komen bijvoorbeeld met hun (klein)kinderen. Ingetogen aqua waardeert ook de instandhouding van zeldzame rassen. Voor kinderfeestjes is er de mogelijkheid om een huifkartocht te maken of met de tractor te rijden, ook zijn er ponyritjes of klompengolf mogelijk. Kinderen kunnen ook eten op de boerderij: bijv. een broodje knakworst, pannenkoeken, patat of poffertjes. Ook voor team-uitjes is de boerderij geschikt: activiteiten zoals huifkartocht (met onderweg een lekker hapje en drankje), boerengolf, sport en spel (volleybal, kanoën, spijkerbroekhangen, balenrace). Er vindt zo één keer per maand een bedrijfsfeestje plaats. De Kleine Duiker organiseert ook veel evenementen, zoals schapen scheren, paaseieren zoeken, etc. Nieuw is de dogsurvival, een parcours voor honden én hun baasjes in een van de weitjes. Lime houdt veel van de open dagen en activiteiten die er worden georganiseerd (o.a. huifkartocht), en van het laagdrempelige karakter van de boerderij, waar ze zich niet snel zullen vervelen met de kinderen. Geel komt voor de vele activiteiten gericht op sport en spel, zoals boerengolf en de dogsurvival. 17


Buytenhof van Rhoon (Rhoon) Aantrekkingskracht op: creatief en inspirerend rood en ingetogen aqua (primair), ondernemend paars en uitbundig geel (secundair) De Buytenhof is een eeuwenoud gemengd boerenbedrijf in het landschapspark Het Buytenland. Er bevindt zich een theeschenkerij, moestuin, pluktuin en boerderijwinkel. In de boerderijwinkel is het vlees van eigen vee te koop, groenten uit de eigen moestuin etc. De producten zijn zo veel mogelijk biologisch. In de theeschenkerij worden de producten van het bedrijf verwerkt in de maaltijden en drankjes. In de pluktuin kunnen bezoekers hun eigen bloemen en fruit plukken. Buytenhof is ook een boerenzorgbedrijf. Zo staan bijvoorbeeld in de theeschenkerij de zorggasten in de bediening en de keuken. De theeschenkerij heeft uitzicht op de boomgaarden, de tuinderij en het schapenweitje. Kinderen kunnen in de zandbak en kleine speeltuin spelen. Vooral creatief en inspirerend rood en ingetogen aqua komen voor het concept: puur, biologisch, duurzaam verantwoord. Ingetogen aqua waardeert ook de maatschappelijke betrokkenheid (het aspect ‘zorg’). Creatief en inspirerend rood plukt graag de eigen appel. Maar ook uitbundig geel en ondernemend paars komen hier omdat het een ‘anders dan anders’ concept is. Ondernemend paars wil graag iets ‘unieks/exclusiefs’ beleven, zoals het plukken (dat niet overal mag) in de natuur. Uitbundig geel wil graag ‘doen’ en waardeert dat hun kinderen lekker bezig kunnen zijn. Zij zien het als een middagje uit.

18


Ruitersportvereniging de Hoge Devel (Zwijndrecht) Aantrekkingskracht op: stijlvol en luxe blauw, uitbundig geel (primair) en ondernemend paars (secundair) Ruitersportvereniging de Hoge Devel heeft een manege met ongeveer 20 paarden en 20 pony’s en 63 pensionstallen. De manege ligt tegen het Develbos aan, waar een ruiterpad loopt. Er zijn twee rijhallen, een springtuin, buitenbak, overdekte stapmolen, twee gedraineerde paddocks, een longeerkraal, een kantine, twee solaria en diverse wasplaatsen. Het is een vijf sterrenaccommodatie volgens de FNRS. Ruiters kunnen er cursussen, lessen, clinics volgen en een paard leasen. De vereniging telt ongeveer 550 leden. De vereniging bestaat voornamelijk uit recreatieve ruiters, maar er zitten ook fanatieke wedstrijdruiters bij. Bijna elk weekend is er in het seizoen een wedstrijd. De pensionklanten zijn meer op zichzelf. De manegeruiters komen vooral ook voor de gezelligheid. De Hoge Devel is een nette, relatief luxe accommodatie vanwege de veelheid aan faciliteiten. Deze kwaliteit, maar ook het sportieve karakter spreekt vooral stijlvol en luxe blauw en uitbundig geel aan, net als het vijfsterrenkeurmerk. Geel komt verder vooral voor de gezelligheid en waardeert bijv. de ponykampen. Daarnaast trekt de manege ook ondernemend paarse ruiters. Zij houden ook van enige luxe en waarderen de vrijheid die je hebt door een paard te leasen (wel een eigen paard maar je zit er niet voor altijd aan vast) en houden ervan om de natuur naast de manege in te gaan.

4.2.3

Leefstijlverdeling van het totale aanbod: aantal keuzemogelijkheden Het dagrecreatieve aanbod op het eiland van IJsselmonde dat in het kader van dit onderzoek is ´gekleurd´ bestaat uit 69 voorzieningen. In deze paragraaf geven we van dit aanbod weer wat de aantrekkingskracht is op de verschillende leefstijlen is (zie tabel 5). Omdat één voorziening voor meerdere leefstijlen aantrekkelijk kan zijn, geven we dat weer in het aantal keuzemogelijkheden per leefstijl. Zie bijlage 3 voor het totale overzicht van alle gekleurde voorzieningen. Tabel 5: aantal keuzemogelijkheden per leefstijl. De tabel is als volgt te lezen: 43 van de 69 voorzieningen zijn aantrekkelijk voor de ‘groene’ leefstijl.

Leefstijl Rustig groen Ingetogen aqua Uitbundig geel Gezellig lime Ondernemend paars Creatief en inspirerend rood Stijlvol en luxe blauw Totaal

Aantal voorzieningen 43 38 32 31 21 20 15 69 19


Met betrekking tot de keuzemogelijkheden in het aanbod voor de verschillende leefstijlen valt het volgende op dat:  

de grootste groep voorzieningen aantrekkelijk is voor de leefstijl rustig groen (43), gevolgd door ingetogen aqua (38). de kleinste groep voorzieningen aantrekkelijk is voor stijlvol en luxe blauw (15).

Alle leefstijlen vinden 15 of meer voorzieningen die voor hen aantrekkelijk zijn. We kunnen dan ook stellen dat het dagrecreatieve aanbod redelijk divers is: elke leefstijl kan meerdere voorzieningen vinden die passen bij zijn of haar voorkeur. NB het is bij bovenstaand overzicht goed om te beseffen dat niet alle dagrecreatieve voorzieningen even omvangrijk zijn. We gaan hierop nog in paragraaf 4.2.7 nader in.

4.2.4

Ligging van het gekleurde aanbod in de gemeente In deze paragraaf geven we de kleuring van de recreatieve voorzieningen op kaart weer. Op de kaarten staan dus alle accommodaties geografisch weergegeven met hun overwegende ‘leefstijlkleur’.

Figuur 6: de kleuring van de dagrecreatieve voorzieningen op het eiland van IJsselmonde.

In figuur 6 staan alle gekleurde voorzieningen weergegeven. Hieronder splitsen we voor het overzicht deze figuur uit in drie deelkaarten, omdat veel voorzieningen op meer dan twee leefstijlen een aantrekkingskracht uitoefenen. De drie kaartjes geven de voorzieningen weer die een overwegende aantrekkingskracht hebben op: 20






De leefstijlen rustig groen en ingetogen aqua. Dit betreft de ingetogen leefstijlconsumenten voor wie recreatie en toerisme tot rust komen en ontspannen is (figuur 7). De leefstijlen uitbundig geel en gezellig lime, dit zijn vooral de groepen gericht op gezelligheid en activiteit (figuur 8).

 De leefstijlen stijlvol en luxe blauw, ondernemend paars en creatief en inspirerend rood. Dit betreft de meer individuele recreatieve belevingen, aan de linkerkant van het leefstijlmodel (figuur 9).

Figuur 7: de kleuring van de dagrecreatieve voorzieningen op het eiland van IJsselmonde op het eiland van IJsselmonde met een aantrekkingskracht op rustig groen en ingetogen.

21


Figuur 8: de kleuring van de dagrecreatieve voorzieningen op het eiland van IJsselmonde op het eiland van IJsselmonde met een aantrekkingskracht op uitbundig geel en gezellig lime.

Figuur 9: de kleuring van de dagrecreatieve voorzieningen op het eiland van IJsselmonde met een aantrekkingskracht op creatief en inspirerend rood, ondernemend paars en stijlvol en luxe blauw. 22


Uit bovenstaande kaartjes komt naar voren dat: 

4.2.5

Voorzieningen met aantrekkingskracht op de leefstijl creatief en inspirerend rood relatief vaak in het noorden van het eiland liggen, in of nabij Rotterdam en Ridderkerk. Voorzieningen voor lime en geel liggen relatief vaker in het oosten of westen van het eiland.

Diversiteit van de voorzieningen In voorgaande paragrafen baseren we ons op de omvang van het aantal vrijetijdsvoorzieningen. Het is natuurlijk ook van belang om te kijken naar de diversiteit van het aanbod. Hoeveel verschillende soorten categorieën vrijetijdsvoorzieningen zijn er en hoe is de verdeling over de leefstijlen? In totaal is het aanbod in te delen in acht categorieën, te weten horeca (25 voorzieningen), attracties (13), maneges (9), cultuur (6), jachthavens (6), buitensport (6), wellness (2) en bezoekerscentra (2). De grootste groep betreft horecavoorzieningen (36% van het totaal). Ook zijn er bijvoorbeeld al negen maneges (13% van het totaal). De 13 attracties op het eiland bestaan grotendeel uit speeltuinen en kinderboerderijen (11 in totaal). We hebben in tabel 6 per leefstijl aangegeven wat de diversiteit is. Hieronder verstaan we het aantal categorieën waarin leefstijlconsumenten aantrekkelijk aanbod kunnen vinden. Tabel 6: diversiteit van de voorzieningen voor de zeven leefstijlen. Leefstijl

Groen Aqua Lime Rood Paars Geel Blauw

Diversiteit: voornaamste aantrekkingskracht op aantal categorieën: 8 van de 8 8 van de 8 6 van de 8 5 van de 8 5 van de 8 4 van de 8 3 van de 8

(mogelijk) Aandacht voor:

Cultuur, bezoekerscentra Cultuur, horeca, attracties Cultuur, wellness, bezoekerscentra Cultuur, wellness, jachthavens Cultuur, wellness, buitensport, attracties

We trekken ten aanzien van de diversiteit de volgende conclusies: -

Het aanbod op het eiland van IJsselmonde is weinig divers en weinig onderscheidend.

-

Niet alle leefstijlen kunnen (buiten)recreatief aanbod kunnen vinden in alle acht de categorieën. We kunnen stellen dat de diversiteit aan voorzieningen het laagst is voor de leefstijlen stijlvol en luxe blauw en uitbundig geel. Blauw kan aantrekkelijk slechts aanbod vinden in drie categorieën vrijetijdsvoorzieningen, geel in vier. Alleen groen en aqua vinden in alle acht de categorieën aantrekkelijke voorzieningen.

23


-

4.2.6

Zowel voor blauw, geel, rood, paars en lime zijn er kansen om de diversiteit te verbeteren. Dit kunnen voorzieningen zijn die thuishoren in de categorieën cultuur, wellness of attracties, of natuurlijk voorzieningen die nu nog niet op IJsselmonde voorkomen.

De kleuring van het aanbod binnen en buiten natuur- en recreatiegebieden Van de 69 ‘gekleurde’ voorzieningen liggen er 34 in natuur- en recreatiegebieden. De overige 35 voorzieningen liggen daarbuiten. Dat hoeft niet noodzakelijkerwijs te betekenen dat ze in kernen liggen, er is natuurlijk ook areaal dat niet tot natuur-of recreatiegebied wordt gerekend. We hebben in figuur 10 de aantrekkingskracht van het aanbod weergegeven, onderverdeeld in de voorzieningen die in natuur- en recreatiegebieden liggen en de voorzieningen erbuiten liggen, in percentages van het totaal.

Figuur 10: aantrekkingskracht van de voorzieningen in en buiten de natuur- en recreatiegebieden op IJsselmonde tegen elkaar afgezet.

We kunnen uit figuur 10 de volgende conclusie trekken: 

 

Er is geen groot verschil in de aantrekkingskracht op leefstijlconsumenten van de voorzieningen die in en de voorzieningen die buiten de natuur- en recreatiegebieden liggen. Met name creatief en inspirerend rood en Ingetogen aqua vinden in de natuur- en recreatiegebieden meer aantrekkelijke voorzieningen. Met name gezellig lime en in mindere mate uitbundig geel vinden buiten de natuur- en recreatiegebieden meer aantrekkelijke voorzieningen.

24


4.2.7

Leefstijlverdeling van het totale aanbod: de bezoekersaantallen Omdat dagrecreatieve bedrijven verschillen in omvang, is het goed om hiermee in de vraagaanbodanalyse (hoofdstuk 5) rekening te houden. Je zou immers een attractiepark als ‘De Efteling’ niet gelijk willen schalen met bijvoorbeeld een kleinschalige theetuin. Wanneer we de door ons gekleurde voorzieningen bekijken op schaalgrootte, zien we dat het allemaal kleinschalige tot middelgrote voorzieningen betreft. De recreatie- en natuurgebieden, maar ook de gebieden daaromheen kennen dus geen grote natuurgerichte attracties of trekpleisters. De grootste hoeveelheid bezoekers (circa 100.000 of meer per jaar) komen bij kinderboerderijen in Rotterdam en Ridderkerk en horecagelegenheden zoals Van der Valk, de theetuin aan de Waal en restaurant en partycentrum de Wevershoeve. Maar dit zijn geen grootschalige voorzieningen. Hieronder volgt een overzicht (tabel 7) van de omvang van de bezoekersaantallen van de voorzieningen. We hebben deze gegevens verkregen in gespreken met de betreffende ondernemers. Dit heeft geresulteerd in schattingen voor iets meer van de helft van de voorzieningen. Voor horeca, waar ondernemers wel gegevens kunnen leveren over het aantal tafels of couverts, maar niet het aantal bezoekers, hebben we enkele eenvoudige rekenregels toegepast. Dat geldt ook voor het aantal bezoekers van maneges. Tabel 7: bezoekersaantallen van de voorzieningen onderverdeeld in drie categorieën. Tevens staat aangegeven welke leefstijlen in die betreffende categorie relatief veel of weinig aantrekkelijk aanbod vinden.

Bezoekersaantallen (per jaar) 0 – 10.000 10.000 – 100.000 > 100.000 Onbekend Totaal

Aantal voorzieningen 25 32 8 4 69

Relatief aantrekkelijk voor Rood Geel, lime Groen, lime n.v.t.

Relatief onaantrekkelijk voor Lime (geel) Rood, groen Paars, blauw n.v.t.

N.B.: de bezoekersaantallen zijn een inschatting van het aantal bezoekers op jaarbasis, mede gebaseerd op gegevens van ondernemers.

Wanneer we naar het overzicht in tabel 7 kijken, dan blijkt dat: 



De meeste voorzieningen (32) in de categorie van 10.000 – 100.000 bezoekers per jaar vallen. Het betreft relatief vaak horecavoorzieningen, maar ook enkele speeltuinen en golfbanen, of een attractie zoals de Maasoever spoorweg. De voorzieningen zijn relatief vaak aantrekkelijk zijn voor uitbundig geel en gezellig lime en juist minder voor rustig groen en creatief en inspirerend rood. Relatief veel (25) voorzieningen trekken maximaal 10.000 bezoekers per jaar. Het gaat bijvoorbeeld om de oudheidskamers, molens en enkele kleinschalige jachthavens of maneges. Deze voorzieningen lijken ook te passen bij natuurgerichte recreatie. De kleinschalige voorzieningen zijn relatief vaak aantrekkelijk voor creatief en inspirerend rood. De leefstijlen gezellig lime en in mindere mate ook uitbundig geel vinden in deze categorie minder aantrekkelijk aanbod dan in de andere categorieën.

25




Er zijn acht grootschalige voorzieningen (met meer dan 100.000 bezoekers per jaar). Het gaat hier om vier kinderboerderijen in Rotterdam en Ridderkerk en vier horecavoorzieningen zoals Van der Valk. Deze zijn relatief aantrekkelijk voor rustig groen en gezellig lime en minder voor ondernemend paars en stijlvol en luxe blauw.

26


5

Vraag-aanbodanalyse inwoners eiland van IJsselmonde De essentie van dit onderzoek is de vergelijking van vraag en aanbod. In dit hoofdstuk zetten we beide tegen elkaar af. We vergelijken in dit hoofdstuk de vraag vanuit de inwoners, met het dagrecreatieve aanbod. We nemen hierin ook de vraag mee vanuit de omliggende ‘schil’ van inwoners, via de verbindingen naar het eiland ten zuiden en ten noordoosten van het eiland. Figuur 11 geeft de vergelijking van vraag en aanbod weer in percentages, figuur 12 geeft dezelfde gegevens op index weer, waarbij 100 aangeeft dat vraag en aanbod in evenwicht zijn.

Figuur 11: het dagrecreatieve aanbod (gericht op buitenrecreatie) voor de leefstijlen, afgezet tegen de inwoners op het eiland van IJsselmonde én de inwoners ten zuiden en noordoosten van het eiland.

De vraag omvat ten zuiden circa 270.000 inwoners en ten noordoosten circa 555.000 inwoners. Samen omvat deze ‘extra schil’ 770.000 leefstijlconsumenten (dit aantal is voor overlap gecorrigeerd). Ter vergelijking, het eiland van IJsselmonde zelf heeft ca. 440.000 inwoners.

27


Figuur 12: het aanbod voor de leefstijlen gerelateerd aan de inwoners op het eiland van IJsselmonde en de inwoners ten zuiden en noordoosten, op index (waarbij index 100 is in evenwicht).

We gaan ervan uit dat het aanbod voldoende is wanneer de vraag in evenwicht is met het aanbod. Bij indexen boven de 100 overstijgt het aanbod de vraag. Dat wil dus niet automatisch zeggen dat er ook kwantitatief voldoende aanbod is ten opzichte van de vraag. Deze vraag-aanbodvergelijking is kwalitatief, gericht op de aantrekkingskracht van het aanbod op verschillende leefstijlconsumenten. Het betreft dus geen kwantitatieve analyse, die aangeeft of er marktruimte is. Hiervoor is een haalbaarheidsstudie nodig voor specifieke voorzieningen. Wel geeft onze analyse aan welke kansrijke ontwikkelingen er mogelijk zijn op basis van consumentbehoeften. Op basis van bovenstaande vraag-aanbodvergelijking trekken we de onderstaande conclusies met betrekking tot de inwoners van het eiland van IJsselmonde: 

De leefstijlen creatief en inspirerend rood, ondernemend paars, ingetogen aqua en rustig groen vinden relatief veel aanbod dat aantrekkelijk is voor hen. Vooral gezellig lime, maar (in mindere mate) ook uitbundig geel en stijlvol en luxe blauw vinden juist minder aantrekkelijk aanbod in vergelijking met de omvang van de vraag.

Betrekken we de vraag van de inwoners ten zuiden van het eiland van IJsselmonde bij de analyse dan trekken we de onderstaande conclusie: 

De relatieve ‘tekorten’ voor lime, geel en blauw toenemen. Een focus op deze kleuren lijkt dus met name van belang aan de zuidkant van het eiland van IJsselmonde.

Betrekken we de vraag van de inwoners ten noordoosten van het eiland van IJsselmonde bij de analyse dan trekken we de onderstaande conclusie: 28




Het relatieve ‘tekort’ voor uitbundig geel verdwijnt en het tekort voor blauw is vergelijkbaar met dat voor de inwoners van het eiland van IJsselmonde. Het meest duidelijke ‘tekort’ blijft bestaan voor de lime groep. In het noorden en oosten van het gebied lijkt de focus dan ook op de lime groep (en in mindere mate ook de blauwe groep) te moeten liggen, als het gaat om het verbreden van bestaand aanbod of het eventueel creëren van nieuw aanbod.

De conclusies uit de vraag-aanbodvergelijking staan in tabel 8 opgesomd. We gebruiken deze conclusies als basis voor de ontwikkelrichtingen in hoofdstuk 7. Tabel 8: samenvatting van de mate waarin leefstijlconsumenten aantrekkelijk aanbod vinden, in vergelijking met de vraag hiernaar voor het eiland van IJsselmonde en de omliggende gebieden ten zuiden en noordoosten van het eiland. Dagrecreatie - inwoners

Dagrecreatie – vraag ten zuiden

Dagrecreatie – vraag ten noordoosten

Creatief en inspirerend rood

Goed voorzien

Goed voorzien

Goed voorzien

Uitbundig geel

Kan beter / onvoldoende

Onvoldoende voorzien

In evenwicht

Gezellig lime




Rustig groen

Goed voorzien

Goed voorzien

Goed voorzien

Ingetogen aqua

Goed voorzien

Goed voorzien

Goed voorzien

Stijlvol en luxe blauw




Ondernemend paars

Goed voorzien

Goed voorzien

In evenwicht

Leefstijl

Stadsregio Rotterdam In dit onderzoek staat het schaalniveau van het eiland van IJsselmonde centraal. Op het niveau van de Stadsregio Rotterdam ziet men dat vooral rood en paars de recreatiegebieden van GZH relatief weinig bezoeken. Het is aannemelijk dat dit te maken heeft met een mogelijk gebrek aan recreatief aanbod dat voor die groepen aantrekkelijk is11. In ons advies (paragraaf 7.2) besteden we hier nog kort aandacht aan.

11

GZH, 2010. Verdeling leefstijlen over gebieden van GZH. 29


6

Identiteit en actualiteit

6.1

Identiteit IJsselmonde algemeen Het eiland van IJsselmonde ligt ten zuiden van Rotterdam. Het is een sterk verstedelijkt gebied en wordt doorsneden door een aantal snelwegen (onder andere de A15, de A16 en de A29) en een aantal spoorlijnen (waaronder de HSL). Het eiland kent ook een groot aantal groen- en recreatiegebieden, die enigszins versnippert in het landschap liggen, tussen stadsrandfuncties als opslagplaatsen, tuincentra, kassen en volkstuinen. Grote uitzondering daarop vormt het recreatiegebied de Oude Maas, feitelijk bestaande uit meerdere, losse recreatiegebieden, die als een lint tegen de Oude Maas liggen en grotendeels met elkaar verbonden zijn. Naast de verstedelijking en de infrastructuur, zijn ook de kleinschalige polderlandschappen aan de zuiden oostzijde van het eiland karakteristiek, met sloten, eeuwenoude boerderijen, landweggetjes en dijken. Verschillende polders en dijken zijn nog goed te herkennen. Vooral tussen Rhoon en Barendrecht zijn uitgestrekte polders zoals Polder Het Buitenland van Rhoon, de Molenpolder, de Zegenpolder en dijken zoals de Molenpolderse Zeedijk en Essendijk. Waardevolle overblijfselen in het gebied zijn historische dorpscentra, een aantal buitenplaatsen (bijv. het kasteel van Rhoon en Huys ten Donck), windmolens en dijken, die de historie van de opeenvolgende inpolderingen laten zien. Deze historie wordt echter nergens in het landschap letterlijk ‘verteld’, bijvoorbeeld door middel van informatiebordjes. In het gebied zijn veel groen- en recreatiegebieden aangelegd en nog steeds is het gebied op dit vlak volop in ontwikkeling. Recreatieterrein zijn veelal smal en langgerekt, gesitueerd langs de oevers van rivieren en kreken, ingeklemd tussen stad en snelweg of gelegen op de overgang van stad naar groene buitenruimte. De Oude Maas is het bekendste recreatiegebied en wordt dan ook op vele plekken op het eiland al met bebording aangewezen. Daarnaast liggen er een aantal grote stadsparken in het gebied. In dit hoofdstuk staat een overzicht van de identiteit en actualiteit van de natuur- en recreatiegebieden. We hebben hiervoor bijna alle gebieden bezocht (zogenaamde gebiedsschouw12) en gebruik gemaakt van relevante bronnen (internet, rapporten) over de ontwikkelingen in de gebieden. We onderscheiden bij de beschrijving van de identiteit en actualiteit drie regio’s:   

Oude Maas Midden IJsselmonde Oost IJsselmonde

12

In de geformuleerde opdracht zijn een groot aantal recreatiegebieden benoemd, het gaat daarbij om de belangrijkste en/of de grootste. Deze gebieden hebben we allemaal bezocht en staan beschreven in dit hoofdstuk. Er zijn daarnaast ook nog een aantal wat kleinere gebieden die we niet geschouwd hebben. 30


6.2

Oude Maas

6.2.1 Identiteit Langs de Oude Maas bevindt zich een lint van natuur- en recreatiegebieden tussen Hoogvliet aan de westkant van het eiland en Zwijndrecht aan de oostkant. De gebieden zijn voornamelijk in beheer bij het Natuur- en Recreatieschap IJsselmonde (NRIJ) en het Zuid-Hollands Landschap. Dit lint is uniek op het eiland, omdat het voor de recreant mogelijk is zonder veel last van bebouwing, barrières of autoverkeer het gehele gebied langs te fietsen of, voor de geoefende wandelaar, te lopen. Er ligt dan ook al een fietsen wandelroute door het gehele gebied.

Figuur 13: oostelijk deel van Oude Maasgebied

Figuur 14: westelijk deel van Oude Maasgebied 31


De Oude Maas kent een aantal deelgebieden, die deels veel op elkaar lijken, maar soms juist ook grote verschillen vertonen. Op basis van onze gebiedsschouw onderscheiden we langs de Oude Maas drie verschillende typen gebieden: 1. Natuurgebieden, veelal grienden. De grienden zijn op een aantal plekken langs de Oude Maas te vinden, waaronder de Rhoonse en Carnisse Grienden en Klein Profijt. De grienden behoren tot de laatste overgebleven getijdengrienden in Nederland. Alleen de Rhoonse grienden worden nog volledig als griendcultuur beheerd. Dit betekent dat ze in een cyclus van drie jaar worden gehakt. Vanwege de getijdenwerking in de Oude Maas staan grote delen van deze gebieden twee maal per dag onder water. Door de grienden zijn wandelpaden aangelegd, die goed begaanbaar zijn, maar veelal wel een wandeling van een uur of langer vergen. Recentelijk (maart 2013) is ten westen van Zwijndrecht de Hooge Nesse opengesteld. Deze voormalige vuilstort, een verhoging in het landschap dus, is een natuurlijk terrein met graspaden tussen de veelal hogere begroeiing door13.

Carnisse Grienden

Hooge Nesse

2. Recreatieterreinen. Op een aantal punten, bijvoorbeeld bij het Ziedewijdse Land en Spuiveld zijn grotere recreatieterreinen aangelegd. Deze terreinen ogen veel minder natuurlijk dan bijvoorbeeld de grienden, en beschikken over grote grasvelden waar men kan picknicken, enkele (veelal (half) verharde) wandelen fietspaden en bankjes, een spartelbadje en veelal een horecavoorziening of een andere vrijetijdsvoorziening, zoals een golfbaan of een minispoorbaan14. Vergelijkbaar met deze grotere terreinen zijn de wat kleinere terreinen, zoals de Veerplaat of het Hoge Veld. Door bezuinigingen zullen daar een aantal voorzieningen (zoals de spartelbadjes) verdwijnen. Qua sfeer en beleving lijken de verschillende recreatieterreinen langs de Oude Maas erg op elkaar en zijn er weinig onderscheidende kenmerken te vinden. Met de fiets is het water minder beleefbaar dan te voet, omdat het fietspad vaak wat verder afligt van het water.

13 14

Dit terrein wordt nog verder ontwikkeld, zie actuele ontwikkelingen. Zie daarvoor ons aanbodhoofdstuk, hoofdstuk 3. 32


Wandelaars bij het Hoge Veld

3. Opvallende plekken in het landschap. Tussen de natuur- en recreatiegebieden in, zijn er twee plekken in het landschap die opvallender zijn: a. Jan Gerritsepolder, direct ten zuiden van Carnisselanden. Alhoewel niet zichtbaar vanaf de weg (vanwege de ligging direct achter de dijk), is de Jan Gerritsepolder vanwege de Oude Maasheuvel een opvallend terrein. De heuvel ligt ver boven het landschap, wat leidt tot een uniek uitzicht op de skyline van Rotterdam, de Oude Maas en de om de heuvel gelegen padenstructuur (die als een soort ‘zonnestralen’ van de heuvel aflopen). Bovendien bevindt zich bovenop de heuvel een kunstwerk in de vorm van een bolle spiegel, wat bijzondere optische effecten geeft.

Uitzicht vanaf de Oude Maasheuvel in de Jan Gerritsepolder b. De Barendrechtse Brug, direct ten zuiden van Barendrecht, die in 1969 is

vervangen door de Heijenoordtunnel. Van de brug, waar in mei 1940 heftig om is gevochten, is alleen nog het bruggenhoofd en een deel van de stalen constructie aanwezig, net als een gedenkteken voor de gevallen Nederlandse soldaten. De plek is op dit moment slechts zeer beperkt beleefbaar, maar zou door de historische uitstraling en de bijzondere blik op de Oude Maas potenties kunnen bieden.

33


De restanten van de Barendrechtse Brug

Door de veerverbindingen bij Zwijndrecht en Rhoon en de fietsvoetgangerstunnel bij Heinenoord, zijn fietsen wandeltochten mogelijk naar de Hoekse Waard, aan de overkant van de Oude Maas.

6.2.1 Aantrekkingskracht op leefstijlen We dienen voorop te stellen dat iedere leefstijl de natuur- en recreatiegebieden op het eiland van IJsselmonde zal bezoeken. Toch is het mogelijk aan te geven welke leefstijlen in meer of mindere mate landschappelijke belevingen zullen aantreffen die meer of minder aantrekkingskracht op hen uitoefenen. Daarbij zijn de aanwezige (commerciële) voorzieningen tevens van groot belang. Deze voorzieningen nemen we in de ‘kleuring’ van de gebieden niet mee, omdat we deze bij het aanbodhoofdstuk al besproken hebben. Ze maken uiteraard wel een belangrijk onderdeel uit van de aantrekkingskracht van de gebieden, daarom nemen we ze wel op in de vergelijkende tabel hieronder. We gebruiken de classificering uit de vorige paragraaf om de koppeling naar leefstijlen te maken: Soort gebied

Voornamelijk 15 aantrekkelijk voor

Vanwege

Commercieel aanbod 16 / voorzieningen

Natuurgebieden, vooral grienden

Ingetogen aqua, creatief en inspirerend rood

De bijzondere natuurwaarden met een bijzonder verhaal en verleden, gebiedseigen en echt opgaan in de natuur. Mogelijkheden tot vogels spotten voor de echte natuurvorser. Avontuurlijke karakter van het ‘onder water

Nadruk op rustig groen, gezellig lime, ingetogen aqua, uitbundig geel (in mindere mate ondernemend paars)

15 16

We geven hier enkel de voornaamste aantrekkingskracht aan Het is moeilijk een onderscheid te maken tussen de natuurgebieden en de recreatiegebieden als het gaat om het commerciële aanbod. Zo ligt

horecagelegenheid Abel in de Johannapolder, maar kan prima gebruikt worden in combinatie met een bezoek aan de nabijgelegen Rhoonse Grienden.

34


Recreatiegebieden

Gezellig lime, rustig groen

Opvallende plekken: Jan Gerritsepolder

Uitbundig geel, creatief en inspirerend rood en avontuurlijk paars

staan’ van paden en de ‘dynamische natuur’. ‘Gewone’, goed onderhouden, recreatiegebieden, waar je een rustige wandeling kunt maken, maar waar je ook met elkaar kunt picknicken, aan een speelweide liggen of van een spartelbadje gebruik kunt maken. ‘Spannende’, verrassende elementen ontbreken, wat voor deze groepen veelal minder belangrijk is. Unieke plek door het uitzicht, maar ook door het kunstwerk wat een extra optisch effect geeft. De heuvel leent zich bovendien voor sportieve, uitbundige activiteiten, zoals sleetje rijden in de winter.

Nadruk op rustig groen, gezellig lime, ingetogen aqua, uitbundig geel (in mindere mate ondernemend paars)

Geen

Barendrechtse Brug Momenteel beperkt. Voornamelijk ingetogen aqua.

Historische plek, die dat ook uitademt, momenteel echter slechts beperkt beleefbaar.

Geen

De Groenservice Zuid Holland heeft in 2010 ook onderzoek laten doen naar de ‘kleuring’ van de bezoeker aan de Oude Maas. Daaruit blijken gezellig lime, ingetogen aqua en uitbundig geel ieder met 24% de grootste groepen te vormen. Met name de rode en paarse groepen zijn erg klein (met 3% en 4%). Het is belangrijk hier nog even stil bij te staan. We zien immers deels een belangrijke overeenkomst (met name op gezellig lime en ingetogen aqua), maar ook een verschil met de wijze waarop wij de gebieden hebben gekleurd. Uit een eerdere quick scan en workshop die wij organiseerden voor de Stadsregio Rotterdam (juni 2013) trokken wij de volgende conclusies als het gaat om het verklaren van de kleuring van de bezoekers aan de recreatiegebieden: 1. De belangrijkste factor lijkt de nabijheid te zijn. Kleuren die veel wonen in de omgeving van het desbetreffende recreatiegebied, zien we ook veel terug onder de bezoekers van het desbetreffende gebied. Een logisch gegeven: mensen gebruiken hun directe omgeving graag voor een ommetje. In de Oude Maas kan dat mede ook de grote groep uitbundig geel verklaren. Deze wonen bijvoorbeeld relatief veel in Barendrecht, zoals we eerder hebben gezien. 2. Een tweede belangrijke verklarende factor is het aanwezige commerciële aanbod. Dat heeft uiteraard een grote invloed op de aantrekkelijkheid van een gebied.

35


3. De laatste verklarende factor, maar waarschijnlijk met veel minder invloed17, is het karakter en de aard van het natuur- en recreatieterrein, waar de focus in dit hoofdstuk op ligt. We moeten ons dus bewust zijn van de beperkte verklarende factor van deze variabele.

6.2.3

Actualiteit Oude Maas Rond de Oude Maas zijn veel gebieden in herontwikkeling en ook enkele nieuwe gebieden in ontwikkeling. Er staan dus de komende tijd veel veranderingen op stapel. Grootschalige ontwikkelingen en nieuwe natuur- en recreatiegebieden Naast kleinschalige (her)ontwikkelingen worden ook grotere en nieuwe gebieden in het Zuiden van IJsselmonde tegen het Oude Maasgebied gerealiseerd: Kijvelanden (56 ha) De polder de Kijvelanden in Poortugaal is kleinschalig. Voor het gebied van circa 70 ha is een inrichtingsvisie opgesteld. Het agrarische beheer wordt gecontinueerd, natuurwaarden worden versterkt en het gebied wordt toegankelijk gemaakt door het aanleggen van o.a. meer wandelen fietspaden. Johannapolder (46 ha) De Johannapolder wordt grootschalig herontwikkeld als een van de drie entrees tot het Buijtenland van Rhoon. De polder is deels verouderd, wat het meest zichtbaar is in het buitenzwembad, dat al enige tijd gesloten is, maar er nu verlaten bij ligt. Het accent ligt op ontwikkelmogelijkheden voor outdoor activiteiten, sport en natuurlijk spelen. Ideeën vanuit gebiedspartijen, zoals Gamerensport, de scouting en restaurant Abel zijn er onder meer voor een evenemententerrein, natuurspeelplaats, kinderrestaurant, buitentheater, bootcampbaan, tipi’s, pipowagens, MTB-baan, bbq- en kampvuurplaats. Vanuit de structuurvisie zijn er mogelijkheden voor outdooractiviteiten, uitbreiding van horeca en kleinschalige verblijfsrecreatie zoals een bed & breakfast, een kleinschalig hotel of natuurkamperen. Het proces is op dit moment nog in volle gang.

17

We kunnen deze bewering niet statistisch staven, enkel aannemelijk maken op basis van de uitgevoerde quick scan. 36


Figuur 15: een schets van de ideeën van de gebiedspartijen voor de Johannapolder.

Buijtenland van Rhoon (ongeveer 600 ha) Dit poldergebied, tussen Rhoon, Carnisselanden en de Oude Maas, ligt tussen kleine dijkjes en is op dit moment als agrarisch gebied in gebruik. Als compensatie voor de aanleg van de Tweede Maasvlakte wordt dit landbouwgebied ontwikkeld als natuurgebied met recreatieve mogelijkheden. Routegebonden recreatie, stadslandbouw en natuurbeleving zijn de belangrijke recreatievormen. In het noordelijk deel (150 ha) ligt het accent op recreatie met routestructuren (o.a. wandelen, fietsen, paardrijden) langs een afwisselend landschap met allerlei oude boerderijen met diverse vormen van stadslandbouw en recreatieve nevenfuncties waar alle zintuigen geprikkeld worden (horeca mogelijk). In het zuidelijke, natuurlijke deel van het park (450 ha) wordt het veel rustiger en liggen vooral onverharde wandelpaden, natte moerasvelden en op de beleving van natuurgerichte voorzieningen zoals vogelkijkhutten. Gebiedspartners zijn op zoek naar innovatieve concepten in combinatie met authentieke kwaliteiten. In het gebied zelf leidt de ingreep nogal tot wat weerstand, wat mede blijkt uit de borden die in de polder zijn geplaatst, die aangeven dat het authentieke polderlandschap door de plannen zal worden aangetast. Zuidpolder van Barendrecht (ongeveer 100 ha) De polder wordt van een landbouwgebied ingericht tot recreatiegebied. In het westelijk deel wordt het extensief ingericht met groen, een natuurspeelterrein en fietsen wandelmogelijkheden. Het oostelijk deel is intensiever en strakker van aard en heeft voorzieningen als een manifestatie- en recreatieterrein, een recreatieplas, een assortimentstuin, een moerasgebied en museumboerderij de Kleine Duiker. De nadruk komt echter te liggen op rustige recreatievormen, zoals wandelen en fietsen, gecombineerd met natuurontwikkeling en natuurbeleving. In de toekomst kan er via een open watergang gevaren worden tussen het Zuiderpark in Rotterdam en de Zuidpolder in 37


Barendrecht. Dit is de blauwe verbinding (die elders in het hoofdstuk wordt behandeld). In samenwerking met Stichting ARK en het Wereld Natuur Fonds is een leerzame ontdekkingstocht in de Zuidpolder ontwikkeld voor scholen. Momenteel is ook een zelfvoorzienend en klimaatneutraal kennis- en bezoekerscentrum in ontwikkeling. Deze zogenaamde Klimaatark zal in de toekomst technieken demonstreren om de temperatuur– en zeespiegelstijging te beteugelen. Ideeën zijn er voor een pluktuin van groente en fruit (bewustwording van gezond eten), een sociale werkschool en een buitenruimte die diverse educatieve en speelse opstellingen mogelijk maakt. De Kleine Duiker (zie ook hoofdstuk 3 bij aanbod) heeft plannen om in de toekomst meer aan de slag te gaan met stadslandbouw (cityfarming) en een landbouwwinkel - waar mensen eerlijk en natuurlijk eten kunnen kopen (groenten en vlees). Ook kunnen mensen dan zelf in moestuinen hun groenten gaan telen. Dit initiatief zal zich met name richten op creatief en inspirerend rood en ingetogen aqua. Deze kinderboerderij is nu relatief slecht bereikbaar te voet en te fiets. In de nabije toekomst deze kinderboerderij onderdeel vormen van het fietsroutenetwerk en (mogelijk ook voetpaden).

De eerste recreatieve ontwikkelingen in de Zuidpolder bij Barendrecht

Recreatieclusters gemeente Barendrecht De gemeente Barendrecht heeft een kwaliteitsdocument voor het buitengebied opgesteld, het ‘Barendrechts Buitenboek’. De gemeente heeft hierin recreatieclusters aangewezen. Dit ’hoogtepunten’ in het recreatieve raamwerk met een clustering van bestaande en toekomstige intensieve (commerciële) bebouwde voorzieningen. Aan elk cluster is een thema en zijn leefstijlen verbonden om diversiteit aan beleving in het buitengebied van Barendrecht te bieden en om ondernemers te stimuleren om bij de doorontwikkeling van de clusters meer vraaggericht aan de slag te gaan. Bij de keuze voor thema’s en leefstijlen is uitgegaan van de specifieke ligging van een cluster in het huidige en in ontwikkeling zijnde recreatieve raamwerk, de bestaande (en in ontwikkeling) zijnde recreatieve programmering en de recreatieve vraag op basis van de leefstijlenbenadering vanuit de inwoners van Barendrecht en van de rest van IJsselmonde.

38


Figuur 16: Leefstijlen per cluster Barendrecht (bron: Buitenboek Barendrecht)

Hooge Nesse (60 ha) Het Natuur en Recreatieschap IJsselmonde wil de Hooge Nesse (nabij Veerplaat) ontwikkelen als intensief recreatiegebied met een concept van actieve en sportieve uitdaging (zoals bijvoorbeeld een outdoorsportvoorziening, een ATB-mountainbikeroute, kinderspeelbos, paardrijdparcours, evenementenprogrammering zoals een jaarlijks vlieger- en heteluchtballonfestijn). Recentelijk is het gebied al opengesteld voor extensieve recreatie. De Rhoonse Weide In het gebied binnen de Koedoodzone, tegen Buijtenland van Rhoon, komt een nieuw recreatiegebied De Rhoonse Weide met wandelen fietspaden en mogelijkheden voor het ontwikkelen van commerciële recreatie (zowel dag- als verblijf). Denk aan een hippische functie, bijvoorbeeld in combinatie met een hotel- en/of horecafunctie. Kleinschalige (her)ontwikkelingen Het Natuur- en Recreatieschap IJsselmonde wil enkele gebieden langs de Oude Maas ontwikkelen tot aantrekkelijke en levendige regionale knooppunten met een bundeling van voorzieningen, waaronder horeca, voor intensieve recreatie. Bij de potentiële regionale knooppunten zoekt het recreatieschap naar samenwerking met marktpartijen. Het idee is dat de knooppunten divers zijn, zich van elkaar onderscheiden en elkaar aanvullen. De potentiële regionale knooppunten in ZuidIJsselmonde zijn: o Johannapolder (als entree voor o.a. Buijtenland van Rhoon en de Rhoonse grienden) o Jan Gerritsepolder - Koedoodhaven (entree van Buijtenland van Rhoon) 39


o Noordelijke entree van Buijtenland van Rhoon o Spuiveld Ziedewijdseland o Veerplaat - Hooge Nesse We geven de belangrijkste plannen weer: 









Vanuit het Natuur en Recreatieschap IJsselmonde bestaat de wens om het Hoge Veld om te vormen van intensief recreatiegebied naar extensief recreatiegebied (in de ontwikkeling van Buytenland van Rhoon) waarbij het spartelbad, de speel- en ligweiden vervangen worden door natuurlijke beplanting en ruigere grasterreinen. In de Jan Gerritsepolder ziet het Natuur en Recreatieschap IJsselmonde mogelijkheden voor ondernemers voor het ontwikkelen van mobiele en permanente sporten spelvoorzieningen, zoals bijvoorbeeld op de helling van de heuvel. Er zijn echter nog geen ondernemers die hiervoor belangstelling hebben getoond. In de momenteel nog niet-recreatieve Koedoodhaven (ten oosten van de Jan Gerritsepolder) ziet de gemeente Barendrecht en het NRIJ mogelijkheden voor het ontwikkelen van horeca en watersport door nieuwe marktpartijen, zoals een trendy horecagelegenheid, aanlegplaats voor de waterbusverbinding over de Oude Maas, passantenligplaatsen voor watersporter en vaste ligplaatsen voor schepen van de bruine vloot. Het moet een entree naar het Buijtenland van Rhoon worden. De gemeente en NRIJ ontwikkelen de Koedoodhaven niet zelf. In Vredepolder wenst het Natuur en Recreatieschap IJsselmonde en de gemeente Barendrecht nieuwe speel- en ligweiden, nieuwe horeca bij de Barendrechtse Brug (eerder door ons al benoemd als een bijzondere locatie), permanente outdoor sporten spelactiviteiten en –arrangementen in combinatie met de outdoortrimbaan, een scoutingterrein of (natuurlijk)kamperen, uitbreiding van het saunacomplex met een aantal buitensauna’s en een hotelfunctie. Op dit moment zijn hiervoor nog geen initiatiefnemers. In Spuiveld-Ziedewijdseland wenst het Natuur en Recreatieschap IJsselmonde en de gemeente Barendrecht nieuwe voorzieningen voor barbecueën, sporten spel en nieuwe fietsen wandelpaden. Marina Barendrecht is een potentiële plaats voor een waterbushalte.

6.3

Midden-IJsselmonde

6.3.1

Identiteit In het noorden van IJsselmonde bevindt zich voornamelijk het verstedelijkte gebied van IJsselmonde en het havengebied. De belangrijkste groengebieden liggen tegen de stadsranden aan. In het midden tegen Rotterdam ligt het Zuidelijk Randpark. Tussen het havengebied en Rhoon en Poortugal liggen het Valckesteijnse bos en de Kasteelgaarde van Rhoon. Daarnaast bevindt zich in Rotterdam zelf nog het Zuiderpark. Dit stadspark hebben wij niet meegenomen in onze gebiedsschouw.

40


Figuur 17: Midden-IJsselmonde

Valckesteijnse bos Het Valckesteijnse bos is een bosgebied met waterpartijen en zowel verharde als onverharde wandelpaden. Ook loopt er een fietspad en een ruiterpad door het bos. Het bos oogt relatief jong en aangelegd, en doet daarmee nog wat parkachtig aan. De voorzieningen in het bos zelf zijn beperkt en voornamelijk gericht op wandelen, fietsen en paard rijden.

Valckesteijnse Bos Kasteelgaarde van Rhoon Het kasteel van Rhoon is gesticht in de 16e eeuw, maar de geschiedenis gaat terug tot de twaalfde eeuw. Het kasteel en het eiland waar het op gesitueerd is, is in beheer van Stichting Kasteel van Rhoon, de tuin is eigendom van het Zuid-Hollands Landschap. Voorbij het kasteel bevindt zich de Kasteelgaarde, bestaande uit bos en open weilanden. Het gebiedje oogt als een historisch landgoed, met statige bomen en lanen, maar ook met kleinere, wat meer slingerende paadjes door het bos. Door het halfopen karakter heeft het terrein het karakter van een coulissenlandschap en ligt daarmee als een bijzondere verrassing in de verder druk bebouwde omgeving.

Kasteelgaarde van Rhoon 41


Zuidelijk Randpark Het Zuidelijk Randpark is een echt stadspark, direct tussen de Rotterdamse buitenwijken en de A15/het spoor in. Het park bestaat uit diverse delen, die in hun primaire uitstraling momenteel echter niet fundamenteel van elkaar verschillen. Het Vrijenburgbos in het midden is de hoofdentree met zwemstrand, speelveld, ligweide met speeltoestellen en restaurant Vrijenburg. Nabij ligt de Molenstee met de Pendrechtse molen. In het Clarabos aan de westkant bevindt zich een kinderbos met speeltoestellen, een kleine waterplas en zandstrandje. Het park is langgerekt, kent een drietal verschillende zwemstrandjes en is verbonden door middel van (half) verharde paden. In het Vrijenburgbos en het Kooiwalbos is het mogelijk om op het gras te zitten, te spelen of te picknicken, op andere delen is dat niet mogelijk. Het park is op sommige gedeeltes erg open van karakter, terwijl aan de andere kanten de paden omgeven worden door dichte begroeiing, wat mogelijk de sociale veiligheid niet ten goede komt.

Het Vrijenburgbos in het Zuidelijk Randpark

6.3.2

Aantrekkingskracht op leefstijlen Net als bij de Oude Maas dienen we voorop te stellen dat iedere leefstijl de natuur- en recreatiegebieden op het eiland van IJsselmonde zal bezoeken. Toch geven we een indicatie van de voornaamste aantrekkingskracht van de recreatiegebieden op de leefstijlen. We gebruiken de gebieden uit de vorige paragraaf om de koppeling naar leefstijlen te maken: Recreatiegebied

Voornamelijk aantrekkelijk voor

Vanwege

Commercieel aanbod / voorzieningen

Valckesteijnse Bos

Rustig groen, in mindere mate ingetogen aqua

Geen

Kasteelgaarde Rhoon

Ingetogen aqua, in mindere mate stijlvol en luxe blauw en rustig groen

Het bos biedt voornamelijk rust en de mogelijkheid tot een ommetje in een zeer groene omgeving. Het bos biedt geen verdere faciliteiten tot ontmoeting of verrassing. Een historische, enigszins statige plek die authentiek oogt en enigszins verrast in de omgeving. Rustige beleving.

42

Ondernemend paars, stijlvol en luxe blauw, ingetogen aqua, uitbundig geel, gezellig lime (twee voorzieningen)


Zuidelijk Randpark

Rustig groen, gezellig lime

Een ‘gewoon’ stadspark zonder veel bijzonderheden. Voor lime een plek waar men elkaar kan ontmoeten bij bijvoorbeeld de zwemplassen, voor groen een plek om in de rust en het groen, dichtbij de eigen woonomgeving een ommetje te maken.

Creatief en inspirerend rood, uitbundig geel, ingetogen aqua, rustig groen (vier voorzieningen)

De Groenservice Zuid Holland heeft in 2010 ook onderzoek laten doen naar de ‘kleuring’ van de bezoeker aan het Zuidelijk Randpark. Daaruit blijkt dat maar liefst 50% van de bezoekers tot de ‘gezellig lime’ groep behoort, gevolgd door 19% groen en 17% geel.

6.3.3

Actualiteit Ook in dit deel van IJsselmonde zijn veel ontwikkelingen gaande. Groene Gordel Hoogvliet De deelgemeente Hoogvliet is al meer dan 10 jaar bezig met het benutten van het potentieel van de ‘Groene Gordel’, een groene buffer rondom Hoogvliet. Dat bereikt op dit moment op veel vlakken de realisatiefase. Onlangs zijn er nieuwe parken aangelegd waaronder Park de Heerlijkheid, vlak voor de A15, een park met een sportveld, een honkbalveld, een grote horecavoorziening, een waterplas met picknick gelegenheid, een arboretum en speelgelegenheid. Ook is het Oeverpark aangelegd, een buitendijkse verblijfsruimte met speeltoestellen, picknickplekken en beplanting. Zuidelijk Randpark De bedoeling is dat het Zuidelijk Randpark in de toekomst meer samenhang krijgt en een programma biedt voor uiteenlopende groepen (jonge kinderen, oudere jeugd, natuurliefhebbers, passanten, honden uitlaten, ommetje lopen). In het westen is plaats voor natuurlijk spelen voor de kinderen in het lokale knooppunt Clarabos. In het midden is plaats voor meerdere doelgroepen. Hier komt regionaal knooppunt Vrijenburgplas met een veelheid aan voorzieningen, waaronder aanlegsteigers voor kano’s en bootjes en een uitgifteloket voor snacks en ijs. Ook komt er plaats voor tijdelijke buitenevenementen. In het oostelijk deel ligt het accent op avontuurlijk bewegen (voor jongeren). Hier zijn ideeën voor wat ruigere activiteiten zoals survivalbos, paintball, mountainbiken/fietscross, avonturenbrug, BMX- en skatebaan, kanoverhuur en zwemplas met consumptiemogelijkheid en paardrijden. De manege aldaar heeft ook plannen voor uitbreiding, door onder meer zes verschillende sporten aan te gaan bieden voor ‘moeilijke jeugd’. Het gaat daarbij om uitdaging (bijv. kanoën, boogschieten, hindernisbaan) en jongens ‘van de straat te houden’. Een relevante ontwikkeling is daarnaast de ontwikkeling van de ‘Charloise Lagedijkzone, direct ten westen van het Zuidelijk Randpark. Onlangs is hiervoor een visie ontwikkeld, waarbij het aanwezige cultuurhistorische landschap de basis vormt voor mogelijke ontwikkelingen en recreatieve voorzieningen, zoals recreatie ondersteunende horeca en recreatieve voorzieningen

43


rondom het aan te leggen water. Op dit moment zijn er echter nog geen concrete ontwikkelingen gaande. Blauwe en groene verbinding Momenteel wordt een groene fietsen voetgangersverbinding over de A15 gerealiseerd, de zogenaamde ‘Groene verbinding’. Dit wordt de toegangspoort naar het Buytenland van Rhoon vanuit de stad Rotterdam. De verbinding komt ter hoogte van de wijken Pendrecht in Charlois en Portland in de Albrandswaard. In 2012 is ook gestart met de aanleg van ‘De Blauwe Verbinding’, een recreatieve bevaarbare route die de verbinding legt tussen het Zuiderpark in Rotterdam, het toekomstige landschapspark het Buytenland in Albrandswaard en de Zuidpolder in Barendrecht. Het project heeft een looptijd van tien jaar en wordt in acht deelprojecten uitgevoerd. Het stukje Blauwe Verbinding ten noorden van de A15, tot aan de Vrijenburgplas, is in 2013 klaar. Daarna volgt de rest. De verbinding wordt een route van dertien kilometer lang en is geschikt voor kano’s, kleine roeien elektrische motorbootjes. De oevers worden zoveel mogelijk natuurlijk ingericht en er is plaats voor voorzieningen zoals een pannenkoekhuis, steigers, zitjes etc. De bedoeling is dat het naast watersporters een aantrekkelijke plek wordt voor zwemmers, sportvissers, zonaanbidders, fietsers en wandelaars. In het Zuiderpark is onlangs al een nieuwe commerciële voorziening ‘Zuiderpark Avonturen Point’ naast parkrestaurant Meerzicht waar je onder andere kano’s, steps en waterfietsen kunt huren.

Figuur 18: De blauwe verbinding op kaart (Bron: Gebiedsprofiel IJsselmonde, provincie Zuid-Holland

2013) 44


6.4

Oost IJsselmonde

6.4.1

Identiteit Om meer verstedelijking tegen te gaan is de oostkant van IJsselmonde toegevoegd aan de (voormalige) Rijksbufferzones, maar door de jaren heen zijn de gemeenten toch flink gegroeid qua woningen en is veel glastuinbouw gerealiseerd. Hier tussenin bevinden zich diverse, los van elkaar liggende, natuur- en recreatiegebieden in beheer bij verschillende terreinbeheerders. We behandelen de belangrijkste gebieden hieronder.

Figuur 19: Oost-IJsselmonde

Donckse Velden en landgoed Huys ten Donck De Donckse velden vormen een extensief recreatiegebied, dat natuurlijk maar toch parkachtig aandoet, met wandel en fietsmogelijkheden. Direct daar tegenaan ligt het landgoed van het Huys ten Dock wat alleen toegankelijk is met een wandelkaart (tegen betaling verkrijgbaar, maar niet op het landgoed zelf). Het landgoed is één van de oudste, in Engelse stijl, aangelegde 45


landschapsparken van Nederland, uiteraard direct tegen het statige en bijzondere Huys ten Donck aan. Oosterpark Het Oosterpark is een langgerekt Stadspark, ingeklemd tussen de woonwijken van Ridderkerk en de A15. Het is een park met waterpartijen en bos, maar ook met open veldjes, waaronder een trapveldje met doelen en een jongerenontmoetingsplek. Door het park heen loopt een fietsroute. In de zomer wordt er volop gezwommen en bij vorst kan er worden geschaatst. De kinderboerderij en pannenkoekhuis zijn belangrijke trekkers. Sandelingen-Ambacht Sandelingen-Ambacht is een ruim opgezet, wijds recreatie- en natuurgebied. Door het gehele gebied liggen wandelpaden en twee fietspaden doorkruizen het gebied. In het zuidelijk deel ligt de nadruk op intensievere recreatie, bijvoorbeeld aan de zwemplas of de mogelijkheid om te voetballen. In het noordelijk gedeelte ligt de nadruk meer op natuurgerichte recreatie, onder andere via de Frelu stal, waar men runderen en schapen kan bezoeken en meer informatie kan krijgen over hoe de begrazing met deze dieren werkt.

Sandelingen-Ambacht: de zwemplas en het deel van het park wat zich meer leent voor natuurgerichte recreatie.

Sophiapolder De Sophiapolder is een in 2012 gerealiseerd zoetwatergetijdegebied. Het is een eiland in de rivier de Noord, die het eiland van IJsselmonde aan de oostkant begrenst. Het eiland bestaat grotendeels uit natuur met wandelpaden, vlonders, uitkijkpunten, een (vogel)kijkhut. Het eiland is bereikbaar met een gratis voetveer. Waalbos en Waalbocht Het Waalbos moet nog grotendeels ontwikkeld worden (zie actualiteit), maar de eerste twee gebieden zijn net aangelegd. Eén deel tegen de woonwijk Rijsoord en een deel direct tegen het drukke spoor aan. Dit zeer jonge bos, direct tegen het drukke spoor aan, is nog erg ruig en leent zich op dit moment alleen nog voor een ommetje, bijvoorbeeld met de hond. De Waalbocht is een bijzondere plek omdat dit één van de weinige plaatsen is waar officieel zwemwater is aangewezen in een groter, natuurlijk water (de meeste overige zwemplekken zijn in veelal kleine, aangelegde zwemplassen). In de Waal wordt ook volop geroeid, gesurft en gezeild. Aan de Waal zijn een aantal roeiverenigingen en een zeilvereniging, Zeeverkennersgroep Brandaen, gevestigd (bij de Wevershoek, zie hieronder). 46


De Waalbocht; een officiële zwemplek

Varen op de Waal

Wevershoek Een klein recreatiegebiedje, tegen de Waal aangelegen, met een lig- en speelweide, een klein speeltuintje en kleine zwemplas voor de kleintjes. Ook is het mogelijk een langer ommetje te lopen op de (half) verharde paden. De natuurbeleving neemt toe naarmate men de Waal meer nadert en men langs het water kan lopen. Develbos Dit relatief jonge bos met ruiter-, fietsen wandelpaden heeft een aantal speelveldjes, en is tamelijk waterrijk, zowel binnen het bos, als daaromheen, waar men ook langs de Devel kan wandelen of fietsen. Het terrein kent zowel graspaden, als meer verharde paden, die in het bos veelal een recht verloop kennen. Een bijzonder element is het historische kerkje in het gehuchtje Kijfhoek. Het Develpad is een natuureducatief pad langs de Devel. Het bos heeft een natuurlijke uitstraling.

Wandelaars langs de Devel

6.4.2 Aantrekkingskracht op leefstijlen Net als eerder dienen we voorop te stellen dat iedere leefstijl de natuur- en recreatiegebieden op het eiland van IJsselmonde zal bezoeken. Toch geven we een indicatie van de voornaamste aantrekkingskracht van de recreatiegebieden op de leefstijlen. Recreatiegebied

Voornamelijk aantrekkelijk voor

Vanwege 47

Commercieel aanbod / voorzieningen


Donckse Velden en landgoed Huys ten Donck

Ingetogen aqua, in mindere mate rustig groen en stijlvol en luxe blauw

Oosterpark

Gezellig lime en rustig groen

SandelingenAmbacht

Rustig groen, ingetogen aqua, gezellig lime, uitbundig geel

Waalbos (1e fase) en Waalbocht

Waalbos: nog geen

Waalbocht: creatief en inspirerend rood,

Wevershoek

Gezellig lime, rustig groen, ingetogen aqua

Develbos

Rustig groen en ingetogen aqua

Historische, bijzondere plek, waar de rust overheerst, bij een groot statig gebouw. Engelse landschapstuin met een verhaal. Enigszins exclusief, want enkel toegankelijk met kaartje. Een ‘gewoon’ stadspark zonder veel bijzonderheden. Voor lime een plek waar men elkaar kan ontmoeten bij bijvoorbeeld de zwemplassen, voor groen een plek om in de rust en het groen, dichtbij de eigen woonomgeving een ommetje te maken. Een ruim opgezet recreatieterrein met natuurgerichte recreatie, educatie en meer rust, en een gedeelte wat zich richt op meer intensieve vormen van recreatie, waaronder de zwemplas Het reeds aangelegde deel van het Waalbos is op dit moment nog te jong om aantrekkingskracht te hebben op een specifieke leefstijl. De rode leefstijl houdt van actief zwemmen, maar dat doet graag op bijzondere plekken waar de sportiviteit ook op de proef wordt gesteld. Bovendien vraagt de rode consument daarbij niet om extra voorzieningen; back to basic is voor deze groep ook prima. Lime vindt het zwemplasje met het speeltuintje prettig en herkenbaar. De rustig groene groep waardeert het onderhouden, rustige karakter van het park, terwijl de ingetogen aqua groep de meer authentiek uitstraling aan de Waalkant meer zal waarderen. Het Develbos is nog jong, maar oogt al natuurlijk door haar ligging langs de Devel. Het rustige, natuurlijke karakter spreekt voornamelijk de ‘onderkant’ van het leefstijlmodel aan. Ook het historische karakter (het kerkje) is voor hen aantrekkelijk.

Geen

Rustig groen, ingetogen aqua, gezellig lime, uitbundig geel (creatief en inspirerend rood) (drie voorzieningen)

Nog geen (restaurant in ontwikkeling)

Geen

Rustig groen, ingetogen aqua, stijlvol en luxe blauw (één voorziening)

Ondernemend paars, stijlvol en luxe blauw, uitbundig geel (één voorziening)

De Groenservice Zuid Holland heeft in 2010 ook onderzoek laten doen naar de ‘kleuring’ van de bezoeker aan het Oosterpark en Sandelingen Ambacht. Daaruit blijkt dat maar liefst 47% van de bezoekers tot de ‘gezellig lime’ groep behoort, gevolgd door 31% geel. De grote gele groep zou verklaard kunnen worden door de aanwezige ‘gele’ voorzieningen (het pannenkoekenrestaurant en 48


de kinderboerderij) én de relatief grote groep gele omwonenden rondom het park. Opvallend is overigens de afwezigheid van blauwe recreanten in het Oosterpark. In Sandelingen-Ambacht zag GZH in 2010 dat de gele en lime groep, op de voet gevolgd door de groene groep, de grootste groepen vormden.

6.4.3.

Actualiteit In Oost IJsselmonde vinden hoofdzakelijk kleinschalige (her)ontwikkelingen plaats, met uitzondering van Deltapoort, het Waalbos en de Crezéepolder. Deltapoort Deltapoort, het gebied tussen Rotterdam en Dordrecht, heeft te maken met verrommeling en versnippering. Om dit een halt toe te roepen hebben een aantal partijen (waaronder de gemeente Rotterdam, Hendrik-Ido-Ambacht, Barendrecht, Zwijndrecht, Albrandswaard en Ridderkerk) besloten om samen te werken en te investeren om de leef- en ruimtelijke kwaliteit van dit gebied te verhogen. Hiervoor is een Integrale Gebiedsvisie Deltapoort opgesteld. In deze visie vormen zes themagebieden het landschappelijk raamwerk. De zes themagebieden zijn: 1. De open landschapskamers 2. De zone rivier en dijk 3. De tuin van Deltapoort 4. De groene stadsranden (groene kragen) 5. De hoogdynamische leisurezones (recreatiegebieden) 6. De werklocaties De ambitie is om deze gebieden te verbinden met een goed recreatief netwerk waardoor de Deltapoort meer één geheel vormt. Eén van de ontwikkelopgaven is dan ook het creëren van een gebiedsdekkend recreatief routesysteem dat bestaat uit een bundeling van routestructuren voor fietsen, wandelen, paardrijden en kanoën, aangevuld met knooppunten, uitkijkpunten en recreatieplaatsen. Hier wordt de komende jaren hard aan gewerkt. Waalbos (185 ha) Langs de rivierarm de Waal in Ridderkerk wordt het agrarisch gebied omgevormd tot het Waalbos, een 170 ha groot bos- en recreatiegebied met wandelen fietspaden en enkele parkeervoorzieningen. Verspreid in het gebied staan zitbankjes en er zijn picknicklocaties. Er komt ook een paalkampeerplaats van Staatsbosbeheer. Bij de Waalbocht worden de ligweiden uitgebreid en de weg voor doorgaand verkeer afgesloten. Bij de molen komt een landijsbaan te liggen. In een deel van het gebied komt straks beweiding met runderen voor. Bij de woonwijk Rijsoord is aan een natuurlijke speelruimte voor kinderen gedacht. Fase 1 van het Waalbos is reeds afgerond (zie ook de gebiedsbeschrijving).

49


Figuur 20: Concept inrichtingsplan Waalbos (Bron: presentatie DLG, september 2011)

Crezéepolder Langs de rivier de Noord wordt de Crezéepolder ingericht tot Deltanatuur. De Crezéepolder wordt een waterrijk zoetwatergetijdengebied met enkele voorzieningen voor recreatie, zoals een wandelroute om het gebied heen, een vogelkijkhut en een knuppelpad. Aan de kant van de rivier ligt een klein standje wat geschikt is voor dagrecreatie. Het gebied krijgt twee voetgangersaansluitingen met het aangrenzende recreatiegebied de Gorzen en de cultuurgriend. De Crezeépolder is straks net als de Gorzen en de griend geschikt voor de natuurvorser en de sportieve wandelaar. In het Gorzengebied zitten vele hoogteverschillen. Op het hoogste punt staat een uitkijktoren, wat uitzicht geeft over de molens van Kinderdijk. Naast deze twee grotere ontwikkelingen zijn er een aantal andere plannen voor de recreatieterreinen in het gebied. We beschrijven de belangrijkste: 





Een deel van de Donckse Velden is nog in ontwikkeling. In gebied komt aanvullend een speelpad, waarin diverse aan natuur gerelateerde objecten een speelse route vormen voor de jeugd. Ook wordt een vissteiger aangelegd. Landgoed Huys ten Donck (naast de Donksche Velden) wil het voorterrein tegen de rivier aan verder ontwikkelen. Hier ligt een eenvoudig wandelpad met uitzicht. De wens is om de oorspronkelijke aanlegplaats nieuw leven in de blazen, zodat de watertaxi hier kan aanleggen. Verder is er een wens voor een kleinschalige horeca. Het NRIJ heeft de wens het Oosterpark te ontwikkelen tot lokaal knooppunt met naast de kinderboerderij een natuurspeelgebied toegevoegd. De wens is het ruiterpad op te heffen vanwege gering gebruik 50








Het NRIJ heeft de wens om Sandelingen-Ambacht te ontwikkelen van extensief gebied tot aantrekkelijke en levendige regionale knooppunt met een bundeling van voorzieningen waaronder horeca voor intensieve recreatie. Momenteel wordt een Italiaans restaurant (Happy Italy) gerealiseerd met speelhoek binnen, speeltuin buiten en educatieve voorziening. Het NRIJ ziet ook mogelijkheden voor ondernemers voor ontwikkeling van een uitgiftepunt van sporten spelmateriaal en het organiseren van activiteiten in het park. Wevershoek wordt door NRIJ gezien als lokaal knooppunt met (natuurlijke) speelmogelijkheden voor kinderen. Vanuit NRIJ is het de wens om in de toekomst sanitair bij het zwemstrand, meer zichtlocaties op de Waal en een doorgaande openbare wandelverbinding te realiseren. Het NRIJ wil dat de Devel en het Develbos een volgroeid landschappelijk gebied met natuurwaarden wordt, dat geschikt is voor wandelen, fietsen en paardrijden. In het Develbos wenst het NRIJ een horeca met parkeervoorziening als startpunt van routes (waaronder ook de ruiterroute die aansluit op de manege).

Ondernemersinitiatieven Tot slot is het nog belangrijk om twee initiatieven van een ondernemers hier uit te lichten. De heer Casteleijn wil het agrarisch land van 10 ha achter zijn boerderij aan de Noldijk bij de Waal omtoveren tot recreatief ‘Natuurgoed Ziedewij’. Het wordt een landgoed waar de beleving van de natuur centraal staat. Het exploitatieplan voorziet onder andere in een theehuis, eco-logementen, kwekerijen, fruitboomgaarden, schapenhouderij, siertuinen, beeldentuin en landwinkel. Om de beleving van de lokale poldernatuur te stimuleren is een plan uitgedacht waarin cultuur, educatie, recreatie en horeca op duurzame wijze samen komen. In polder het Buitenland in Heerjansdam is een particulier bezig een tien hectare groot landgoed (Landgoed Buitenland) in te richten met openbare wandelmogelijkheden en mogelijkheid tot bezichtiging van de galerie (Bergarde Galleries) die er al zit en het woonhuis dat gebouwd wordt.

51


7

Conclusies en advies in de vorm van ontwikkelrichtingen

7.1

Conclusies Conclusies vraag  De grootste groepen leefstijlconsumenten op het eiland van IJsselmonde zijn gezellig lime, uitbundig geel en rustig groen. Ten opzichte van gemiddeld in Nederland is vooral gezellig lime omvangrijker. De kleinste groepen zijn creatief en inspirerend rood, ondernemend paars en stijlvol en luxe blauw. Ten opzichte van het gemiddelde in Nederland is vooral ondernemend paars beduidend kleiner.  De leefstijlverdeling varieert per gemeente. Geel én blauw komen beduidend meer voor in de gemeenten Albrandswaard, Barendrecht en Hendrik-Ido-Ambacht. In deze gemeenten is de groep groen (en deels ook lime) beduidend kleiner dan gemiddeld in Nederland. Groen en lime wonen veel vaker dan gemiddeld in Nederland in Ridderkerk, RotterdamZuid en Hoogvliet. In deze (deel)gemeenten zijn juist de leefstijlen blauw, paars en (deels) aqua relatief klein.  De verbindingen vanaf de zuidkant naar het eiland creëren vooral vraag vanuit gele en in mindere mate ook blauwe en aqua leefstijlconsumenten die daar meer dan op het eiland van IJsselmonde wonen. De verbindingen vanaf de Noordoostkant naar het eiland creëren vooral vraag vanuit rode en paarse leefstijlconsumenten (en in mindere mate ook aqua) die daar meer dan gemiddeld in Nederland wonen; Conclusies aanbod  De grootste groep voorzieningen is aantrekkelijk voor de leefstijl rustig groen (43 van de 69), gevolgd door ingetogen aqua (38). De kleinste groep voorzieningen is aantrekkelijk voor stijlvol en luxe blauw (15). Alle leefstijlen vinden 15 of meer voorzieningen die voor hen aantrekkelijk zijn. We kunnen stellen dat het dagrecreatieve aanbod redelijk divers is: elke leefstijl kan meerdere voorzieningen vinden die passen bij zijn of haar voorkeur.  Voorzieningen met aantrekkingskracht op de leefstijl creatief en inspirerend rood liggen relatief vaak in het noorden van het eiland, in of nabij Rotterdam en Ridderkerk. Voorzieningen voor ‘lime’ en ‘geel’ liggen relatief vaker in het oosten of westen van het eiland. Opvallend is (en dat blijkt ook uit het gebiedsbezoek) dat er nog veel recreatiegebieden zijn waar geen commerciële voorzieningen zijn. De focus in de verspreiding ligt zeker niet op de recreatiegebieden.  Het aanbod is relatief kleinschalig tot middelgroot. De kleinschalige voorzieningen op het eiland van IJsselmonde zijn relatief vaak aantrekkelijk voor creatief en inspirerend rood. De middelgrote voorzieningen zijn relatief vaak aantrekkelijk voor uitbundig geel en gezellig lime en juist minder voor rustig groen en creatief en inspirerend rood.  Het aanbod is weinig divers en weinig onderscheidend. De diversiteit is het minst voor blauw en geel maar kan ook beter voor paars, rood en lime.  Er is geen groot verschil in de aantrekkingskracht op leefstijlconsumenten van de voorzieningen die in en de voorzieningen die buiten de natuur- en recreatiegebieden liggen. Met name creatief en inspirerend rood en Ingetogen aqua vinden in de natuur- en recreatiegebieden meer aantrekkelijke voorzieningen. Met name gezellig lime en in 52


mindere mate uitbundig geel vinden buiten de natuur- en recreatiegebieden meer aantrekkelijke voorzieningen. Conclusies identiteit We merken op dat het kleuren van gebieden veel moeilijker is en minder goed onderbouwd kan worden met bestaand leefstijlonderzoek. We hebben op basis van onze ervaring wel een kleuring gegeven, maar dat laten we in dit onderzoek niet leidend zijn voor de ontwikkelrichtingen.  Oude Maas: de gebieden die de Oude Maas vormen lijken aantrekkingskracht te hebben op meerdere leefstijlen, behalve blauw. Uit onderzoek van GZH blijkt dat vooral lime, geel en aqua veel komen en gebruik maken van de gebieden. Het recreatiegedrag van leefstijlconsumenten heeft niet alleen met belevingswaarde van de gebieden te maken, maar het uiteindelijke gedrag wordt ook bepaald door de nabijheid van gebieden tot de kernen en bijvoorbeeld de aantrekkelijkheid van commerciële voorzieningen.  Midden IJsselmonde: de gebieden in het midden van IJsselmonde zijn vooral aantrekkelijk voor groen, aqua en in mindere mate ook lime en blauw.  Oost IJsselmonde: de gebieden in het oosten van IJsselmonde zijn vooral aantrekkelijk voor groen, aqua en lime. Conclusies vergelijking vraag en aanbod Wanneer we de vraag naar aantrekkelijke dagrecreatieve voorzieningen van de inwoners op het eiland vergelijken met het aanbod kunnen we concluderen dat vooral gezellig lime en in mindere mate ook stijlvol en luxe blauw en uitbundig geel onvoldoende aantrekkelijk aanbod vinden. Tabel: samenvatting van de mate waarin leefstijlconsumenten aantrekkelijk aanbod vinden, in vergelijking met de vraag hiernaar voor het eiland van IJsselmonde en de omliggende gebieden ten zuiden en noordoosten van het eiland. Dagrecreatie – inwoners hele eiland

Dagrecreatie – vraag ten zuiden

Dagrecreatie – vraag ten noordoosten

Creatief en inspirerend rood

Goed voorzien

Goed voorzien

Goed voorzien

Uitbundig geel



In evenwicht

Gezellig lime




Rustig groen

Goed voorzien

Goed voorzien

Goed voorzien

Ingetogen aqua

Goed voorzien

Goed voorzien

Goed voorzien

Stijlvol en luxe blauw




Ondernemend paars

Goed voorzien

Goed voorzien

In evenwicht

Leefstijl

De vraag vanuit de schil in het zuiden (ca. 270.000 inwoners) schept afgezet tegen het huidige aanbod, behoefte aan extra aanbod gericht op geel, lime en blauw. De vraag vanuit de schil in het noordoosten (ca. 555.000 inwoners) schept afgezet tegen het huidige aanbod behoefte aan extra 53


aanbod voor lime en blauw. De conclusies uit de vraag-aanbodvergelijking staan in onderstaande tabel opgesomd. We gebruiken deze conclusies als basis voor de ontwikkelrichtingen. Kanttekening bij de tabel We gaan ervan uit dat het aanbod voldoende is wanneer de vraag in evenwicht is met het aanbod. Dat wil dus niet automatisch zeggen dat er ook kwantitatief voldoende aanbod is ten opzichte van de vraag. Deze vraag-aanbodvergelijking is kwalitatief, gericht op de aantrekkingskracht van het aanbod op verschillende leefstijlconsumenten. Het betreft dus geen kwantitatieve analyse, die aangeeft of er marktruimte is. Hiervoor is een haalbaarheidsstudie nodig voor specifieke voorzieningen. Wel geeft onze analyse aan welke kansrijke ontwikkelingen er mogelijk zijn op basis van consumentbehoeften.

7.2

Advies ten aanzien van ontwikkelrichtingen We stellen voor om nieuw buitenrecreatief aanbod vraaggericht te ontwikkelen. Op het niveau van het totale eiland zijn er ‘tekorten’ voor de onderstaande leefstijlen:   

Gezellig lime; Stijlvol en luxe blauw; Uitbundig geel.

Het woord tekorten lijkt kwantitatief, maar is in feite een kwalitatieve duiding. We sluiten dan ook geen andere leefstijlen uit. Er zijn soms ook argumenten om andere leefstijlen een plek te geven in de ontwikkelrichtingen. We zien bijvoorbeeld dat het aanbod dat we rood en paars, maar ook groen en aqua, gekleurd hebben, nog redelijk eenzijdig is. Ook missen echte attracties. Kortom, dit aanbod kan nog diverser worden ontwikkeld. Echter, het blijft zo dat de groepen lime, geel en blauw op het eiland van IJsselmonde het minste aanbod vinden (in relatie tot de vraag). Bovendien gaan de groepen die wij hier centraal stellen ook niet altijd goed samen met bijvoorbeeld paars en rood. Hier is dan een vorm van zonering op zijn plaats. Wij zullen in de uitwerking van voorbeelden niet op andere groepen ingaan. De voornaamste reden hiervoor is dat dit niet uit ons leefstijlonderzoek naar voren komt en hiervoor de onderbouwing mist. Vanuit de begeleidingsgroep is aangegeven dat een advies in de vorm van een ontwikkelrichting op prijs wordt gesteld voor: 1. Het Buijtenland van Rhoon (en omliggende entrees); 2. De Oude Maas ten zuiden van Barendrecht , inclusief de Barendrechtse brug; 3. Zuidelijk Randpark. We bevelen dan ook aan om in deze gebieden de focus te leggen op de drie bovenstaande leefstijlen.

7.2.1

Kansen voor overige gebieden De ambities voor nieuwe ontwikkelingen zijn met de bovenstaande drie gebieden hoog. Dat wil niet zeggen dat er in andere gebieden niet ook ontwikkelingen gewenst en deels al gaande zijn. 54


In Sandelingen Ambacht bijvoorbeeld zien we al de ontwikkeling van een horecavoorziening (Happy Italy Sandelingen), die zich op de groepen lime en geel richt (o.a. pizza, grootschalige speelvoorziening, betaalbaar). Ook hebben de gemeente en NRIJ ideeën voor sport en spelverhuuractiviteiten. We bevelen aan deze aan te laten sluiten bij de groepen lime en geel, die hier omvangrijk zijn. De identiteit van Huys ten Donck (kasteel, tuinen) is op dit moment zeer aantrekkelijk voor ingetogen aqua, stijlvol en luxe blauw en rustig groen. Aqua en groen zijn in deze omgeving, dus de inwoners, ook redelijk omvangrijk. Blauw is niet een grote groep, maar blauwe voorzieningen zijn in het noordoosten (vooral Ridderkerk) verder niet aanwezig. Als je voor blauw aan deze kant van het eiland meer activiteiten of voorzieningen wil ontwikkelen, bijv. aan het voorterrein richting de Nieuwe Maas, dan is deze plek kansrijk. Het Valckesteijnse bos is een gebied dat met name bekend is en gebruikt wordt door de direct omwonenden. Er wordt vooral gefietst en gewandeld (ommetjes). In kader van het RodSprogramma is er een kwaliteitsimpuls gegeven aan het recreatieve padenstelsel. Tevens is geïnvesteerd in het voorzieningenniveau, waarbij aandacht is gegeven aan bruggen, zit- en picknickbanken, informatiepanelen en parkeervoorzieningen. Er zijn ook speelvoorzieningen, maar (nog) geen horecagelegenheid of ontmoetingsplek. In de gemeente Albrandswaard zijn geel, lime en aqua de grootste groepen. Geel woont ook dichtbij het Valckesteijnse bos, aqua is omvangrijker in Rhoon. In Hoogvliet zijn lime en groen met name omvangrijk. Voor lime en geel kan de belevingswaarde worden vergoot door een horecavoorziening met goede faciliteiten voor kinderen (voor voorbeelden zie verder op in de ontwikkelrichtingen). De aqua en groene groep , die ook omvangrijk zijn houden erg van cultuurhistorie, en het bezoeken van monumenten zoals de ruïnes van slot Valckesteijn en het Kasteel Rhoon. Tot nu toe zijn de ruïnes van slot Valckesteijn nog weinig beleefbaar. Hier liggen zeker kansen, bijvoorbeeld door ter plekke realiteit toe te voegen (augmented reality), door bijv. een scherm te plaatsen en het slot in zijn oorspronkelijke staat te projecteren en hierover informatie te geven. Het Waalbos wordt een 170 ha groot bos- en recreatiegebied met wandelen fietspaden en enkele parkeervoorzieningen en picknicklocaties. Er komt ook een paalkampeerplaats van Staatsbosbeheer. Bij de Waalbocht worden de ligweiden uitgebreid en de weg voor doorgaand verkeer afgesloten. Bij de molen komt een landijsbaan te liggen, bij de woonwijk Rijsoord komt een natuurlijke speelruimte voor kinderen. De bereikbaarheid lijkt voor dit gebied essentieel, maar ook de parkeervoorzieningen. Het gebied ligt namelijk op enige afstand van de kernen, zoals Ridderkerk, Barendrecht, Heerjansdam en ook Hendrik – Ido – Ambacht. Het gebied mag dan ook wel een zekere attractiewaarde gaan krijgen. Ontwikkelingen lenen zich goed voor meerdere leefstijlen. Geel houdt erg van waterrecreatie en (enigszins uitdagende) speelvoorzieningen voor de kinderen, maar ook rood kan zich in actievere vormen (surfen, zeilen, zwemmen in natuurwater, etc.) goed vinden. De groepen lime en groen houden van ‘gewone, herkenbare’ voorzieningen en komen voor elkaar, of de rust van het (toekomstige) bos. Voor alle gebieden, dus ook De Hooge Nesse, Sophiapolder, Zuidpolder, Kijvenlanden, etc. geldt dat aansprekende voorbeelden uit dit hoofdstuk ook voor hen als inspiratie dienen. Tegelijkertijd merken we op dat de leefstijlen geel, lime en blauw niet een blauwdruk moeten worden voor het 55


hele eiland. Ons advies is om vooral goed naar de eigen identiteit te kijken en naar wat voor aanbod daarbij past en voor welke doelgroepen dit aantrekkelijk is. Hieronder geven we eerst de vrijetijdsprofielen van de drie leefstijlen die centraal staan (paragraaf 7.2.2). Vervolgens geven we invulling aan de drie gebieden (paragraaf 7.3 t/m 7.5). Op basis van de lokale vraag en het aanbod zullen we leefstijlaccenten per gebied aanbrengen. Bij de uitwerking van de ontwikkelrichtingen gebruiken we voorbeelden van activiteiten en voorzieningen. Leidend hierbij is om meer diversiteit in het bestaande aanbod te brengen en meer attractiviteit.

7.2.2

Vrijetijdsprofielen van uitbundig geel, gezellig lime en stijlvol en luxe blauw. Uitbundig geel Voor de uitbundig gele leefstijlconsument staat een dagje uit vooral in het teken van (sportieve) activiteiten en uitbundige beleving. Dit zijn veelal levensgenieters, die ervan houden om verwend te worden. Geel houdt van (inter)actieve vormen van recreatie, waarbij alle zintuigen optimaal worden geprikkeld. Een hoge mate van entertainment is een belangrijk kenmerk van een ‘uitje’. Zij willen genieten van het leven en dat mag op een uitbundige, spontane manier gebeuren. Ook een zekere mate van luxe en gemak, dus goed georganiseerd van begin tot eind, stelt deze consument op prijs.

Vrijetijdsprofiel van de uitbundig gele leefstijlconsument. Dit zijn veelal de levensgenieters, die ervan houden om verwend te worden bijv. met wellness, van actieve vormen van waterrecreatie houden, maar ook van evenementen en attracties.

56


De gele groep houdt van gezellige drukte en vindt het prettig dat het voor het gehele gezelschap leuk is. Een beetje afwisseling, sportieve activiteiten en ´avontuur´ spreekt de groep ook aan. Voor de gele groep is lekker eten en drinken erg belangrijk. Uitbundig geel is qua buitenrecreatie duidelijk een groep die waterrecreatie en (kleine) watersport aantrekkelijk vindt. Kanoën, zwemmen, zeilen, vissen en roeien doet deze groep bovengemiddeld veel. Andere kansen liggen er bij buitenrecreatieve attracties en evenementen, buitensport, wellness en agrotoerisme. Stijlvol en luxe blauw Stijlvol en luxe blauw houdt er van zichzelf te verwennen en lekker verzorgd te worden in een luxere omgeving, zoals een restaurant. Ze gaan er graag op uit om (culturele) attracties en evenementen te bezoeken en doen graag aan sport en wellness. Het liefst draagt het vrijetijdsgedrag bij aan de verhoging van de status. Dus thuiskomen met een ‘verhaal’ of een exclusieve ervaring en dit delen met vrienden is erg belangrijk. Op het gebied van buitenrecreatie onderscheidt blauw zich doordat ze graag tochtjes met de motor en auto ondernemen. Verder houden ze erg van individuele buitensporten zoals waterskiën, fitness, paardensport en (buiten)fotografie.

Vrijetijdsprofiel van de stijlvol en luxe blauwe leefstijlconsument. Dit zijn veelal hoger opgeleide mensen, die houden van cultuur, culinair en sport.

57


Gezellig lime Gezellig lime houdt van laagdrempelige vormen van natuur- en vrijetijdsbeleving. Voor lime is het belangrijk om het gevoel te hebben er gewoon even tussen uit te zijn en dan gezellig met het gezin iets leuks te doen, zonder sociale verplichtingen. Lime is op zoek naar gezelligheid en vermaak, bijvoorbeeld op een lokale markt, of winkelend in de stad. Het mag ´gezellig druk´ zijn. Ook een bezoek aan een pretpark of dierentuin is voor lime een echt dagje uit. Ze vinden het erg belangrijk dat iedereen het naar hun zin heeft, dus ook de kinderen moeten het leuk vinden. Het hoeft allemaal niet zo heel bijzonder te zijn, maar wel herkenbaar en vertrouwd. Ook de betaalbaarheid van een ‘uitje’ is van belang voor de lime doelgroep. Lime maakt (iets) vaker een wandeling of fietstocht voor het plezier. Buiten zijn mag graag in het teken staan van elkaar ontmoeten, bijvoorbeeld op picknick plekken of een (boeren)markt. Ook houdt lime van het ondernemen van laagdrempelige en herkenbare spelletjes en activiteiten zoals midgetgolf. De gezellig lime leefstijlconsument houdt ook van attracties zoals een speeltuin of pretpark.

Vrijetijdsprofiel van de gezellig lime consument. Voor gezellig lime is recreëren is lekker vrij zijn, rust en ontspanning, gericht op het eigen gezin en de directe leefomgeving. Een speeltuin of pretpark kan aantrekkelijk zijn voor lime.

58


7.3

Ontwikkelrichting voor het Buijtenland van Rhoon Leefstijlen en het Buijtenland van Rhoon We stellen voor om bij de recreatieve kern en de entrees verschillende accenten te leggen met leefstijlen. We zoomen hierbij verder in op het lokale leefstijlprofiel van de inwoners. Het huidige aanbod in het Buijtenland van Rhoon is minder sturend in de accentkeuze voor leefstijlen, omdat het gebied zelf momenteel bijna geen aanbod heeft en dat in het buitenrecreatieve aanbod, vooral in Rhoon, alle leefstijlen min of meer evenredig voorkomen. 

Recreatieve kern: de ambitie is om dit tot een recreatief concentratiepunt te maken. We stellen voor om hier zowel geel, lime als blauw centraal te stellen.



Johannapolder en Koedoodhaven: bij de Johannapolder en Koedoodhaven stellen we voor om de leefstijlen geel een blauw leidend te laten zijn. We kiezen hiervoor omdat deze groepen omvangrijk zijn zowel in de nabijgelegen gemeenten (Barendrecht en Albrandswaard) als de relevante toegangspoorten. Bij de Johannapolder stellen we voor om ook lime toe te voegen als prioritaire leefstijl, mede omdat in Hoogvliet deze leefstijl zeer omvangrijk is (35%).



Rhoonse weide: voor de meest noordelijke hoekpunt, de Rhoonse weide, stellen we voor om de leefstijlen lime en geel centraal te stellen. We kiezen hiervoor, omdat de leefstijl lime in Rotterdam-Zuid zeer omvangrijk is (32%) en hiervoor op het hele eiland relatief weinig aanbod te vinden is. Geel is ook een omvangrijk groep en hiervoor is op het hele eiland een ‘tekort’. Deze beleving ligt ook dichtbij de lime beleving en daarmee zijn deze twee doelgroepen goed met elkaar te combineren.

Voor de recreatieve kern en de drie hoekpunten bestaan al conceptplannen en -ideeën over hoe de gebieden recreatief zijn in te vullen en vorm te geven, zodat hier op jaarbasis zo’n 1 miljoen bezoekers gaan komen18. We geven voor deze plannen en ideeën aan hoe we de invulling, afgestemd op de aantrekkelijkheid voor leefstijlen voor ons zien en voegen hieraan (zo nodig) ideeën toe.

7.3.1

Recreatieve kern met verbindingen Het Buijtenland van Rhoon is een omvangrijk gebied dat ligt tussen Barendrecht en Rhoon. Het gebied is in ontwikkeling. In de ontwikkelplannen is veel aandacht voor nieuwe natuur, waaronder een krekenlandschap en natuurakkers. Ook recreatie krijgt een belangrijke plek in het nieuw te vormen gebied. De recreatieve infrastructuur zal worden ingevuld aan de hand van een recreatiekern en drie hoekpunten (zie ook figuur 21).

18

Een belangrijke bron betreft een Powerpoint presentatie van landschapsarchitectenbureau Vista. 59


De recreatieve infrastructuur in het Buijtenland van Rhoon:    

Recreatieve kern; Hoekpunt 1: de Rhoonse Weide; Hoekpunt 2: Koedoodhaven; Hoekpunt 3: Johannapolder.

1. lime / geel

Recreatieve kern:

geel/ lime/ blauw

3. geel /

blauw / lime 2. geel / blauw

Figuur 21: gebiedsgrens (rode lijn) van het Buijtenland van Rhoon, met hierin aangegeven de recreatieve kern en de drie hoekpunten en de leefstijlen die centraal staan in hun ontwikkelrichting (mede op basis van figuur uit presentatie Vista Landschapsarchitectuur en Stedenbouw).

Voorbeeld landgoedconcept ter inspiratie Voor dit type concept (kern met verbindingen) kan Landgoed Croy nabij het Brabantse Helmond als inspiratie dienen. Landgoed Croy is een groen gebied rond kasteel Croy dat ca. 250 hectare groot is. Op en om dit landgoed bevinden zich een aantal bedrijven, die zich met aparte recreatieve producten activiteiten, direct aan Croy gelieerd, op recreanten richten. Croy is een merknaam dat door meerdere (agrarische) ondernemers in het gebied wordt gedragen in hun bedrijfsvoering. Zo is er ‘de Croyse Hoeve, een restaurant dat in het gebied ligt. Tevens is er Croy Cruyden, een Croy manege, een Croy landwinkel, Croy bierbrouwerij, een Croy landgoed met speciale schapenrassen. Alle activiteiten hebben tot doel om de cultuurhistorische en landschappelijke waarde van landgoed Croy te behouden en ontwikkelen, ten bate van de economische positie van de ondernemingen en tot het recreatieve genot van de mensen in de streek. Essentieel uit het concept-Croy zijn: 1. De herkenbaarheid door het beeldmerk, dit komt in alle uitingen terug; 2. Het kasteel als bestaande logische trekpleister in het landschap; 3. Verbinding met andere ‘croy-belevingen’ in het landschap. 60


De zichtbaarheid en herkenbaarheid van de verschillende onderdelen neemt toe door een beeldmerk, zoals bij de Croy-restaurants (links) of een kopje thee bij Croy Cruyden.

We vertalen deze drie elementen hieronder naar de mogelijke situatie in het Buijtenland van Rhoon: Ad 1) Herkenbaarheid Voor het Buijtenland van Rhoon bevelen we ook een soortgelijk beeldmerk aan om de herkenbaarheid en zichtbaarheid te vergroten. Het beeldmerk kan dan ook bij de verschillende hoeves en diverse activiteiten in het landschap worden neergezet. Ad 2) Trekpleister In het noordelijke deel zijn al mogelijke thema’s benoemd, zoals stadslandbouw, moestuinen en duurzaamheid. De ideeën voor de invulling hiervan bestaan uit een informatie- en tentoonstellingsruimte, een markt met de verkoop van streekproducten, schooltuinen, ‘kom in de kas’-activiteiten en een restaurant met kookworkshops. Er ontbreekt op dit moment een bestaande trekpleister, waar grote concentraties mensen kunnen worden geherbergd of wat een grote aantrekkingskracht op hen uitoefent. Een mogelijk idee is om hier met een bezoekerscentrum invulling aan gaan geven. Onze aanbeveling is om vooral in te zetten op het duidelijk maken van het verhaal van het gebied. Dit kan op meerdere punten in het gebied vorm krijgen, zie ook ‘Verbinding met andere Buijtenland-troeven’. Er liggen mogelijk kansen in het werken met authentieke, voor het gebied unieke, belevingen. We denken deels aan de ontstaansgeschiedenis van het gebied, aandacht voor de herkomst van bijzondere poldernamen, maar ook de (bijzondere) producten die er geteeld worden of authentiek zijn, zoals de grienden en de wilgenteelt die daar plaatsvond. Ook werd er in het gebied van oudsher veel vlas verbouwd, dat als basisgrondstof dient voor de productie van linnen (t.b.v. kleding). Dit zou goed passen bij het deel van de natuurakkers, die ontwikkeld gaan worden. Volgens ons is op dit moment het sterke van een nieuw concept dat het ‘verhaal’ juist op meerdere plekken kan worden beleefd en dat bezoekers niet alleen in het noordelijke recreatieve deel (of bij één voorziening) willen blijven. Dit is overigens in lijn met de koers die voor het Buitenland van Rhoon is uitgezet. Hierin staat de samenhang en samenwerking in het gebied centraal. Kortom, het verbinden van verschillende punten en kwaliteiten van het gebied met elkaar. Wij ondersteunen die koers.

61


De invulling van de recreatieve kern kan dus bestaan uit een bezoekerscentrum, in combinatie met horeca, vergaderaccommodatie en verblijf. Hieronder staat één voorbeeld van een invulling voor horeca. De inspiratie voor horeca komt voort uit onderstaand voorbeeld van een restaurant in een kas, waar de ambiance ook zeer stijlvol en luxe is en veel aandacht is voor kleinere tafels. Met een culinaire, deel hippe kaart heeft dit met name aantrekkingskracht op stijlvol en luxe blauw.

Sfeervolle, luxe kas, verbouwd tot restaurant (bron: presentatie Vista). Ad 3) Verbinding met andere ‘Buijtenland-troeven’ in het landschap Zoals al gezegd: de unieke kwaliteit van het Buijtenland van Rhoon ligt erin dat het verhaal van dit gebied (in de toekomst) op meerdere plekken kan worden beleefd en dat het bottum-up, dus (deels) vanuit bestaande ondernemers kan worden vormgegeven. De bekendste bestaande trekpleister van het gebied is Buijtenhof van Rhoon. Hier vinden de leefstijlen geel, paars, aqua en rood al aantrekkelijk aanbod in de vorm van een theeschenkerij, moestuin, pluktuin en boerderijwinkel. Hieronder volgen enkele beelden die voor geel, lime en blauw aantrekkelijk zijn. Recreatie bij de boer – kinderactiviteiten De ruimte op het agrarische bedrijf kan worden gebruikt voor grootschalige en laagdrempelige kinderevenementen, zoals het vieren van Halloween, dat sterk gericht is op het samenzijn. Dit is aantrekkelijk voor gezellig lime. Een ander voorbeeld is het maken van een maïsdoolhof (kan natuurlijk ook met andere hoge gewassen). Dit is aantrekkelijk vooral aantrekkelijk voor uitbundig geel.

62


Voorbeeld van spelletjes en activiteiten bij de boer, die vooral aantrekkelijk zijn voor gezellig lime en uitbundig geel (foto’s van de Brandenvoortse Hoeve). Natuurbeleving In het krekengebied zal voldoende ruimte komen voor paarse en rode bezoekers die op eigen gelegenheid het gebied willen verkennen, deels met een ecologisch motief (bijv. vogelen). Voor hen is volledige openstelling van het gebied, zodat zij zelf de struinnatuur kunnen ervaren, liefst op hun eigen paden, een belangrijke meerwaarde. In gebieden zoals de Gelderse Poort (deel van Nijmegen tot aan de Millingerwaard) kan dat ook. Hier profiteert zowel de natuur van de aaneengeslotenheid (is hierdoor minder kwetsbaar), maar ook de recreant ervaart dit als uniek en bijzonder. Er zijn natuurlijk wel belevingen toe te voegen zoals een mobiele barista (koffiebar). Het gemak van een lekker, perfect op maat gemaakt kopje koffie (espresso, macchiato, etc.) spreekt blauw en geel erg aan.

63


Blauw houdt ook erg van (hobbymatig) fotograferen en een cursus natuurfotografie, gegeven door een bekende of gerenommeerde natuurfotograaf, zou hen zeer aanspreken.

Belevingsspel Buijtenland - gamen Er bestaan mogelijkheden om een game te ontwikkelen waarbij (bijvoorbeeld) de vijf meest bijzondere plekken in het Buijtenland van Rhoon worden verkent. Je kan op elk van die plekken een spel spelen dat te maken heeft met die locatie. De hoofdpersoon in een film (via je smartphone of I-pad is je ‘gids’ en nodigt je uit om mee te doen. http://www.polderdag-rhoon.nl

Een belevingsspel nodigt uit om een gebied te gaan verkennen.

De beleving wordt gecreëerd door een combinatie van gameplay, filmfragmenten en het gebruik van nieuwe technieken die de iPad biedt. Het is een mobiele beleving, geschikt voor het beleefbaar maken van verhalen op locatie door middel van spannende mobiele games en storytrails. Verhalen die horen bij cultureel erfgoed en geschiedenis. Dit idee is gebaseerd op de game ‘Lost in Time’, waarbij sterk wordt ingezet op het beleefbaar maken van de cultuurhistorie van een gebied. Een andere insteek voor een game is een spel waarbij je plaatsen bezoekt, de geschiedenis ontdekt en prijzen kan winnen. Dit gebeurt bij het spel ‘X was hier’. Iedere historische locatie heeft zijn eigen marker. Als je die hebt gevonden, scan je hem met je iPhone. Zo 'check je in' op deze locatie. Hierdoor kun je bijvoorbeeld beloningen verdienen. De uitdaging is natuurlijk alle markers te 64


verzamelen en zo alle prijzen te verdienen. Hiervoor leent het gebied zich goed, omdat alle voorzieningen mee kunnen doen met een ‘marker’. Dit spel is voor kinderen aantrekkelijk, maar richt zich ook op kleine groepen, die een unieke en bijzondere beleving zoeken. Blauw en geel (maar ook paars) vinden deze manier van de historie of natuur ontdekken en beleven aantrekkelijk.

7.3.2

Johannapolder In de Johannapolder is een kwaliteitsimpuls nodig om het gebied op de kaart te zetten. De groene uitstraling van de Johannapolder is het uitgangspunt bij de kwaliteitsimpuls van dit gebied. Mits goed ingepast in het groen is uitbreiding met horeca (mits openbaar toegankelijk) en kleinschalige verblijfsrecreatie denkbaar19. In het kader van het bestemmingsplan Johannapolder wordt nu gewerkt aan grootschalige gewenste investeringen voor de openbare ruimte. Het betreft de poortfunctie, het zichtbaar maken van de oude haven, maar ook de verbinding met het dorp. Het gebied krijgt ook een TOP-functie en een 'groene loper' (wandelen fietspromenade) van de entree naar de kop van de haven bij de Oude Maas. Accenten van de huidige ideeën van gebiedspartijen, zoals Gamerensport, de scouting en restaurant Abel, in de Johannapolder liggen op ontwikkelmogelijkheden voor outdoor activiteiten, sport en natuurlijk spelen. Ideeën zijn er onder meer voor een evenemententerrein, natuurspeelplaats, kinderrestaurant, buitentheater, bootcampbaan, tipi’s, pipowagens, MTB-baan, bbq- en kampvuurplaats. Vanuit de structuurvisie zijn er mogelijkheden voor outdooractiviteiten, uitbreiding van horeca en kleinschalige verblijfsrecreatie zoals een bed & breakfast, een kleinschalig hotel of natuurkamperen. Ook is er op dit moment een buitenzwembad, dat al enige tijd gesloten is, maar er nu verlaten bij ligt. De hierboven genoemde ideeën geven een zeer divers beeld van de vrijetijdswensen. We laten hieronder twee voorbeelden zien van hoe de ideeën voor geel, blauw en lime uitgewerkt kunnen worden, namelijk:  Buitentheater;  Natuurspelen. In de ontwikkelrichting voor de Oude Maas staat ook verbeeld hoe buitensport en fitness er voor blauw uit kan zien. De andere ideeën zoals tipi’s, pipowagens en natuurkamperen gaan over verblijf en dat valt niet in de scope van dit onderzoek (dit type verblijf lijkt op het eerste oog vooral aantrekkelijk voor paars en rood). Buitentheater Bij een theater bepalen de voorstellingen (de programmering van het aanbod) in belangrijke mate ook de aantrekkingskracht op leefstijlen. Bekende, maar ook enigszins opkomende cabaretiers zijn bijvoorbeeld voor geel aantrekkelijk, zeker als het buitentheater de sfeer van een evenement

19

Deze tekst is een korte samenvatting uit het ambitiedocument voor de Johannapolder. 65


uitstraalt met daarbij de totaalbeleving van een hapje en drankje. Het buitentheater op zich is natuurlijk al een bijzonder beleving en lijkt vooral aantrekkingskracht te hebben op geel. Voor lime kan het buitentheater aantrekkelijk zijn door er voorstellingen zoals musicals (zoals Doornroosje) in te laten zien of kindertheater te programmeren. Dit laatste is overigens ook voor geel aantrekkelijk.

Kindervoorstellingen, of gezinsvoorstellingen zoals een musical zijn voor lime en geel aantrekkelijk Blauw kan zich daar ook toe aangetrokken voelen, als daar een exclusieve(re) beleving wordt aangeboden, zoals een VIP-arrangement. Een dergelijk arrangement kan bestaan uit ruimere plaatsen op een aparte tribune, een fles champagne met koeler, en eventueel een meet & greet met de artiest.

Openlucht theater met een VIP-arrangement is voor blauw aantrekkelijk. Spelen in de natuur Hoewel er geen ‘harde’ leefstijlgegevens zijn over welke groepen meer of minder spelen in de natuur, kunnen we stellen dat het gaat om een actieve beleving. Dit is met name aantrekkelijk voor de groepen aan de bovenkant van het leefstijlmodel. Er is hier nog wel wat verschil te maken. Een pure back to basic benadering met weinig faciliteiten op een unieke plek in de natuur (aantrekkelijk voor rood) tot meer ‘ondersteund’ speelplezier in de vorm van speeltoestellen (ook in de natuur), wat aantrekkelijk is voor geel. Of zelfs meer een speeltuinconcept, dit laatst is meer aantrekkelijk voor geel en lime. Een voorbeeld van ‘ondersteund’ speelplezier in de natuur is de interactieve Sona. Onder de oranje boog van de Sona kunnen kinderen en ouders samen spelen en dansen. Met één druk op de knop kan eenvoudig gekozen worden uit vele verschillende spellen. Zo is er een dansspel, kunnen 66


kinderen een parcours uitzetten (in de natuur) die ze vervolgens zo snel mogelijk moeten afleggen en/of kunnen ze één van de rekenspellen spelen. Het is een soort gamen in de buitenlucht.

Spelen in speelbos Nieuw Wulven (links), in een klimbos, en spelen met de interactieve Sona (rechts).

7.3.3

De Rhoonse Weide De Rhoonse weide zal een belangrijke schakel vormen in de bezoekers die vanuit het noorden (Rotterdam) komen en het Buijtenland van Rhoon willen bezoeken. Een belangrijke functie die deze hoekpunt zal gaan vervullen is die van recreatief transferium. De doelen van zo’n transferium zijn: 1. Verkeersoverlast in het natuur- en recreatiegebied reduceren door opvang van gemotoriseerd autoverkeer en het stimuleren van gebruik van langzamer verkeer. 2. De recreatieve toegankelijkheid en belevingswaarde van het gebied verbeteren en een impuls geven. 3. Het bieden van een startpunt voor iedereen die van wandelen en fietsen houdt. 4. Het bieden van educatie en informatie over recreatieve mogelijkheden. 5. Transferium als eigenstandige attractie. We gaan hieronder in op twee aspecten, namelijk de beleefbaarheid en toegankelijkheid van het gebied vanuit de Rhoonse Weide en de mogelijke beleving ter plekke. Als aandachtspunt geven we mee om goed na te denken over een eventuele educatieve of informatieve functie en hoe deze zich verhoudt tot de landgoedkern.

67


Toegankelijkheid en beleefbaarheid Een goede toegankelijkheid en beleefbaarheid van het Buijtenland van Rhoon is essentieel. Dat gebeurt natuurlijk op de fiets, te voet en met de auto. Er zijn ook andere vormen van vervoer denkbaar, gericht op de leefstijlen lime, geel en blauw. Deze vormen van vervoer kunnen overigens in samenhang met de andere entrees en de landgoedkern ingezet en verhuurd worden. Het idee is dat mensen vanaf de entree het gebied in kunnen met de gezelschapskar (lime arrangement), met de Tuk Tukjes (geel arrangement) of luxe old timer (blauw arrangement).

Gezelschapskar – gezellig lime

Tuk Tukjes – uitbundig geel

Old timer – stijlvol en luxe blauw Attractiewaarde Rhoonse weide Voor de Rhoonse weide wordt tevens gedacht aan een hippische functie. Er zijn al negen maneges op het eiland van IJsselmonde, maar nog niet direct in de omgeving van het Buijtenland van Rhoon. Wat deze hippische functie bijzonder en onderscheidend kan maken is de mogelijkheid om in het gebied uit rijden te gaan. Het zou natuurlijk bijzonder en onderscheidend zijn om dit ook voor recreanten mogelijk te maken, bijv. in combinatie met een proefles en onder begeleiding. Een andere kans die we voor de Rhoonse weide zien is het gebruik van de Koedood. Daar zien wij kansen voor waterrecreatie en watersport. Je zou het water op kunnen met kano’s. Voor lime en geel liggen de onderstaande voorbeelden wat meer voor de hand.

68


Stand up paddling op de foto links, een (individuele maar toch gezamenlijke) actieve vorm van waterrecreatie die aantrekkelijk is voor uitbundig geel. Rechts een klompensafari, de gezelligheid van samen het water op is hier leidend. De (toekomstige) ondernemers en de bestaande ondernemers in de Koedoodhaven kunnen wellicht samen nadenken over arrangementen die zich richten op geel en lime.

Sfeer en beleving van een klompenrace en groepsfoto voor gezellig lime.

7.3.4

Koedoodhaven In de momenteel nog niet-recreatieve Koedoodhaven zien de gemeente Barendrecht en het Natuur en Recreatieschap IJsselmonde mogelijkheden voor het ontwikkelen van horeca en watersport door nieuwe marktpartijen, zoals een trendy horecagelegenheid, aanlegplaats voor de waterbusverbinding over de Oude Maas, passantenligplaatsen voor de watersporter en vaste ligplaatsen voor schepen van de bruine vloot. Het accent op watersport lijkt ons voor de Koedoodhaven een goed uitgangspunt. We zouden hier nog de functie van zwemwater aan toe willen voegen, maar dan gericht op geel en blauw. Drijvend zwembad Naast de mogelijkheden met de grote watersport en het kanoën is er mogelijk ook een zwemfunctie toe te voegen bij deze entree. Er zijn op het westelijk deel van het eiland van 69


IJsselmonde geen officiële (open) zwemwaterlocaties. Deze bevinden zich in het midden en oosten van het eiland van IJsselmonde. Bij de Koedoodhaven zou de relatie met het water versterkt kunnen worden op een voor geel, maar ook blauw aantrekkelijke wijze, namelijk met een drijvend zwembad. Op deze manier is zwemmen op een bijzondere plek mogelijk. Het zwembad kan wellicht een plek krijgen in de jachthaven van Rhoon. Echter de Koedoodhaven biedt hiervoor wellicht meer ruimte. We zien dat een kleinschalige, luxe ‘blauwe’ voorziening wellicht het beste past bij de huidige sfeer en identiteit van de jachthaven, zie eerste foto. Een grotere voorziening, met meer drukte en uitbundig vermaak en in combinatie met een horecavoorziening is ook voor geel aantrekkelijk, zie de tweede foto.

Foto´s van drijvende zwembad (foto´s van www.badbuiten.nl en www.bootbad.nl). De bovenste foto geeft de sfeer en beleving die aantrekkelijk is voor blauw, de onderste voor uitbundig geel.

7.4

Ontwikkelrichting voor de Oude Maas ten zuiden van Barendrecht De Oude Maas ten zuiden van Barendrecht bestaat uit twee recreatiegebieden: Vredepolder en Spuiveld-Ziedewijdse Land. De recreatiegebieden hebben momenteel de grootste aantrekkingskracht op gezellig lime en rustig groen. We stellen voor om het accent bij nieuwe ontwikkelingen in dit deel van de Oude Maas voornamelijk te leggen op uitbundig geel en stijlvol en 70


luxe blauw, omdat beide leefstijlen nauwelijks voorzieningen vinden in het buitengebied ten zuiden van Barendrecht, terwijl deze groepen (bovengemiddeld) omvangrijk zijn in de gemeente. Ook wonen er (bovengemiddeld) veel uitbundig gele inwoners ten zuiden van het eiland IJsselmonde die op deze manier verleid kunnen worden om naar het eiland IJsselmonde te komen. Gezellig lime stellen we voor dit gebied minder centraal bij verdere ontwikkeling van recreatief aanbod, omdat er voor deze groep al aanbod in het gebied is (Maasoever Spoorweg en Kinderboerderij de Kleine Duiker) en zij relatief minder omvangrijk zijn in dit deel van IJsselmonde. Voor de Oude Maas bestaan al veel ideeën voor recreatieve (door)ontwikkeling van de gebieden. We geven voor deze ideeën aan of en hoe we de invulling, afgestemd op de aantrekkelijkheid voor leefstijlen, voor ons zien en voegen hieraan (zo nodig) ideeën toe.

7.3.1

Mogelijke invulling voor Vredepolder De ambitie van het Recreatieschap IJsselmonde en de gemeente Barendrecht is om de Oude Maas beter zichtbaar en beleefbaar te maken in de Vredepolder. Minder beplanting en betere noord-zuid zichtlijnen vergroten de zichtbaarheid van de Maas. Bij het vergroten van de beleefbaarheid wordt gedacht aan ‘upgrading’ van bestaande functies zoals de trimbaan en Thermen en het inzetten van cultureel erfgoed (o.a. het bruggenhoofd Barendrechtse brug) voor nieuwe publieke functies of horeca. Invulling hiervan kan op diverse manieren plaatsvinden. De gemeente Barendrecht noemt dit gebied in haar Barendrechtse Buitenboek het ‘Wellnesscluster’20 en kiest voor de leefstijlgroepen uitbundig geel en stijlvol en luxe blauw voor verdere ontwikkeling. Dit past binnen onze aanbeveling, mits deze recreatieve activiteiten ook daadwerkelijk conform hun leefstijlwensen worden uitgewerkt. Hieronder geven we voorbeelden van de mogelijke invulling van activiteiten en voorzieningen voor de leefstijlen uitbundig geel en stijlvol en luxe blauw. Kwalitatieve en personal wellness Stijlvol en luxe blauw gaat graag naar wellnesscentra en komt ook relatief vaak. Ze houden van stijlvol en luxe ontspannen en ontstressen, waarbij ze een exclusief gevoel hebben. Ze hechten waarde aan een goede kwaliteit van voorzieningen, ook van de horeca. Momenteel is Thermen Barendrecht voornamelijk aantrekkelijk voor de rustig groene en ingetogen aqua leefstijlgroepen. De wens vanuit het NRIJ en de gemeente Barendrecht is het saunacomplex door te ontwikkelen tot wellness als “luxe en gezonde verwennerij” voor o.a. ook stijlvol en luxe blauw en uit te breiden met luxe kleinschalige overnachtingsmogelijkheden. Wij zien hier ook potentie in21. De huidige beleving voor ingetogen aqua ligt niet ver van de beleving voor stijlvol en luxe blauw, de kleinschaligheid past bij stijlvol en luxe blauw en wellness weekends worden steeds populairder. Denk bij doorontwikkeling vooral aan service, persoonlijke aandacht, vakkundige advisering en kwaliteit van behandelingen.

20

Recreatieclusters zijn in het Barendrechtse Buitenboek “hoogtepunten” in het recreatieve raamwerk: de plekken om naar toe te gaan en te verblijven, hier zijn dingen te bekijken, te proeven, activiteiten te ondernemen of te starten. Elke cluster biedt een bepaalde beleving in het buitengebied van Barendrecht. 21 Uiteraard zal de ambitie en visie van de eigenaar van Thermen Barendrecht leidend zijn bij het succesvol door ontwikkelen. 71


Bestaand voorbeeld ter inspiratie - Mind & Health In het Naarderbos in Naarden bevindt zich Mind & Health. Een wellness-voorziening gericht op de trend preventieve wellness waar mensen met of zonder klachten terecht kunnen voor een health screening. Vervolgens krijgen ze een persoonlijke begeleider, een ‘Mind&Health caddy’. Deze persoon motiveert, stimuleert en begeleid naar een gezondere leefstijl. Mind & Health kan ook aantrekkelijk zijn voor rood en paars (vitaliteit) maar is vooral ook aantrekkelijk voor personen die dagelijks op een hoog niveau met grote verantwoordelijkheden dienen te presteren. Stijlvol en luxe blauw vindt aandacht voor het lichaam belangrijk. Een preventieve controle past hierbij (blauw is sterk gericht op controle), zodat ze weten hoe het met hun lichaam staat. Tevens waarderen ze de exclusieve persoonlijke begeleiding en hebben ze ook een hoger besteedbaar inkomen waardoor ze deze screening kunnen betalen.

Stijlvol en luxe blauw ontstresst en ontspant graag via een massage (foto van massagequ.nl) Kwalitatieve (multifunctionele) outdoor sportvoorzieningen De huidige outdoor trimbaan is de enige in de regio. Vanuit het NRIJ en de gemeente Barendrecht bestaat de wens de baan te upgraden tot een aantrekkelijke trainingsvoorziening / hardloopfaciliteit met onder andere activiteiten als bootcamp en personal training. Deze denkrichting past goed bij uitbundig geel en stijlvol en luxe blauw. Beide leefstijlgroepen houden van lekker actief bezig zijn. Stijlvol en luxe blauw wil graag het lichaam strak houden. Favoriete sporten zijn fitness, atletiek, trimmen en hardlopen. Een personal trainer past hierbij. Uitbundig geel vindt het vooral leuk om samen actief bezig zijn. Zij kiezen eerder voor een gezamenlijke (bijv. bootcamp) training. Een trimbaan vormt voor hen ook aanleiding om elkaar te ontmoeten.

Links: bootcamp met personal trainer (foto van outdoorvalley.nl) Rechts: een nieuwe vorm van fitness ‘outdoor disqgroup fitness’ (foto van allinsports.nl) Een apparaat als de ‘Disq’ helpt hierbij. Je bent met dit apparaat niet meer gebonden aan de sportschool en het binnen trainen met de toestellen die daar aanwezig zijn. Met de Disq krijg je de 72


vrijheid om buiten te trainen met de mogelijkheden van de sportschool. De disq heeft namelijk verstelbare weerstanden en je kan er meerdere oefeningen mee uitvoeren. Zowel stijlvol en luxe blauw als uitbundig geel houden van kwaliteit, gemak en service. Een belangrijke voorwaarde voor ontwikkeling is dan ook dat de voorziening kwaliteit moet uitstralen en van alle gemakken is voorzien. U kunt hierbij denken aan een net verzorgd parcours, kwalitatieve (bootcamp)trainingstoestellen, toiletvoorzieningen en interactieve zuilen die audioondersteuning bieden bij oefeningen.

Links: een nette verzorgde en open playground (foto van sportspace.eu) Rechts: Lappset trainingstoetsel voor bootcamp (foto van yalp.nl) Een ander belangrijk aspect van outdoor sportvoorzieningen is dat de sociale veiligheid in het gebied wordt vergroot. Dit kan door meer openheid te creëren door het weghalen van planten. Maar het kan ook door de trimbaan uit te breiden met andere sporten spelvoorzieningen, zodat er ook meer levendigheid in het gebied is. U kunt hierbij bijvoorbeeld denken aan een multifunctioneel sportveld. Uitbundig geel houdt namelijk ook van teamsporten. Maar ook stijlvol en luxe blauw doet graag aan voetbal en hockey. Een ander voorbeeld is een atletiekbaan waarbij bijvoorbeeld stijlvol en luxe blauw zijn/haar eigen prestaties naast die van anderen kan leggen.

links: ijs- en atletiekbaan, rechts: multifunctioneel sportveld (foto’s van www.njiha.nl) Bestaand voorbeeld ter inspiratie - sport playground met o.a. ijs- en atletiekbaan In de gemeente Utrecht bestaat een sport playground die tevens wordt gebruikt als buitengymzaal voor een middelbare school in de buurt. Ook een welzijnsorganisatie in de buurt organiseert activiteiten voor jongeren en ouderen. De playground bestaat uit drie delen: een multifunctioneel speel- en sportveld, een buitenfitness en ijs- en atletiekbaan. Het sportveld is geschikt voor 73


uiteenlopende sporten, zoals hockey, basketbal, voetballen, handbal, volleybal, badminton. Bij de buitenfitness staan Audionetic: interactieve zuilen, die audio-ondersteuning bieden bij oefeningen. De ijs- en atletiekbaan ligt verzonken, zodat in de winter door er water op te zetten een ijsbaan van gemaakt kan worden. Modern-klassieke brasserie Oude Barendrechtse brug Het NRIJ en de gemeente Barendrecht hebben de wens om het bruggenhoofd van de OudBarendrechtse brug te benutten als kwalitatief hoogstaande horecavoorziening met kleinschalige vergaderlocatie. Volgens ons is dit ook een ideale plek hiervoor. Het is een bijzondere cultuurhistorische locatie, met veel geschiedenis, aan het water en met een eventuele Waterbushalte in de toekomst. In eerste instantie zien we vooral een horecavoorziening voor ons voor stijlvol en luxe blauw. Zij waarderen voorzieningen op een bijzondere locatie. Voor stijlvol en luxe blauw is lekker (culinair) eten en drinken erg belangrijk. Ze zitten graag op een terras en het liefst op een plek waar niet iedereen komt met een culinaire keuken in een luxere en stijlvolle setting. Denk bij de ontwikkeling bijvoorbeeld aan een kleinschalige brasserie met modern-klassieke uitstraling, glazen wanden voor uitzicht, zichtbare historische en authentieke elementen (restanten van de brug) en kwalitatief goed eten (o.a. met producten uit streek of biologisch verantwoord). Bestaand voorbeeld ter inspiratie – Brasserie & lounge Conservatorium hotel Amsterdam In het Conservatorium hotel in Amsterdam bevindt zich een op de binnenplaats van het hotel tussen de gebouwen een brasserie & lounge met spectaculaire vloer-tot-plafond-ramen en een indrukwekkend glazen plafond. De Brasserie biedt een modern-klassieke kaart met onder meer salades, sandwiches en een seizoensgebonden dagschotel. De Lounge heeft een intiem karakter en is ingericht met zachte banken en uitnodigende salontafels. Het geheel biedt een elegant toevluchtsoord voor ontspannen momenten of bijvoorbeeld een afternoon tea.

Brasserie & lounge Conservatorium hotel Amsterdam (foto van iqnn.nl) De omvang van deze lounge is overigens groter dan ter plekke bij het bruggenhoofd aan de Oude Maas mogelijk is. De plaatselijke situatie is natuurlijk leidend. 74


7.3.2

Mogelijke invulling voor Spuiveld-Ziedewijdse Land Spuiveld-Ziedewijdse Land is een van de drukst bezochte recreatiegebieden van het eiland van IJsselmonde. Er komen veel bezoekers in familieverband die lekker luieren en gezellig samen willen zijn. De ambitie van de gemeente en NRIJ is dat deze plek in de toekomst een recreatieve hotspot en regionaal knooppunt blijft voor intensieve dagrecreatie. De gemeente Barendrecht noemt dit gebied in haar Barendrechtse Buitenboek de Maasweidecluster en kiest voor gezellig lime en uitbundig geel als de twee leefstijlgroepen voor verdere ontwikkeling. Upgrading van voorzieningen zoals toilet- en wasgelegenheid, sport-, spel-, picknicken barbequevoorzieningen zijn volgens NRIJ en gemeente nodig. Verder zijn er wensen voor een (openlucht)terras, grote speeltuin en activiteiten met name gericht op verlenging van het seizoen. Invulling hiervan kan op diverse manieren plaatsvinden. De huidige identiteit van het gebied en voorzieningen zoals de modelspoorlijn zijn momenteel al aantrekkelijk voor gezellig lime. Wij stellen voor de focus bij nieuwe ontwikkelingen vooral te leggen op uitbundig geel en in mindere mate ook gezellig lime, omdat deze voorzieningen al aanwezig zijn. De beleving voor uitbundig geel ligt dicht bij gezellig lime. Voorzieningen voor ‘blauw’ passen hier zeer waarschijnlijk minder goed. Hieronder geven we enkele voorbeelden van voorzieningen die passen bij uitbundig geel en gezellig lime. Avontuurlijk - thematisch (water)speelparadijs Het NRIJ en de gemeente Barendrecht hebben de wens om bestaande voorzieningen te upgraden. Denkrichtingen zijn o.a. een grote laagdrempelige speeltuin en drijvend zwembad of groot landbad. Een mogelijke oplossing die deze ideeën combineert is een speelparadijs met het thema water, waarbij gebruik wordt gemaakt van water uit de Oude Maas. Hierdoor ontstaat ook meer relatie met het water (de Oude Maas). Voor seizoensverlenging is het aan te bevelen om hierbij ook een ‘droog’ (eventueel overdekt) speelgedeelte aan te leggen. Uitbundig geel is dol op attracties en thema’s. Een ‘waterspeelplaats’ past hierbij. Tevens is het een laagdrempelige vorm van spelen die ook gezellig lime aanspreekt. Bestaand voorbeeld ter inspiratie: Schateiland Zeumeren Schateiland Zeumeren ligt in recreatiegebied Zeumeren en is het een groot avonturenparadijs aan het water. Je vaart je terug naar een tijd van zeevaart, onbewoonde eilanden, verborgen schatten en piraterij. Kinderen tot 12 jaar kunnen er spelen en ontdekken, klimmen en klauteren, schatgraven met de kapitein, goudzoeken, springen en glijden, schieten met kanonnen, bootjes besturen en nog veel meer. Naast het grote overdekte gedeelte van het avonturenparadijs is er ook een ruim buitenterras met zonneweide, zandstrand en enkele buitenattracties. Ook kinderfeestje of groepen kunnen hier volop terecht. Het Schateiland is het hele jaar door geopend. Schateiland Zeumeren is overigens een redelijk grootschalige voorziening. Wij hebben met dit voorbeeld niet bedoeld ook exact deze schaal te willen aanbevelen. Dit hangt af van wat ter plekken wenselijk en inpasbaar is.

75


Schateiland Zeumeren (foto’s: themapark.nl) Eigentijds multifunctioneel horecagebouw Barbecue-, picknickplaatsen en afhaalkiosken zijn voorzieningen die goed passen bij gezellig lime. Uitbundig geel barbecuet ook maar nuttigt ook graag een drankje op een terras. Een nieuw gezellig trendy terras met relatie tot het recreatiegebied is vanuit de gemeente en het NRIJ een wens. Dit past helemaal bij uitbundig geel die graag een dagje uit combineert met een bezoek aan een horecavoorziening die bij voorkeur gezellig en eigentijds is. Het pannenkoekenhuis zou een dergelijk terras kunnen realiseren. Echter, deze voorziening is voornamelijk aantrekkelijk voor rustig groene recreanten en is nog niet aantrekkelijk voor uitbundig geel. Dit vergt een grote aanpassing in het concept. Een ander idee is om de horecavoorziening bij het (eventueel te ontwikkelen) speelparadijs te ontwikkelen, met tevens andere voorzieningen in zich zoals toilet- en wasgelegenheid, strandartikelenverhuurpunt en sporten speluitgiftepunt. Gezellig lime kan op deze manier via het terras haar kinderen in de gaten houden. Uitbundig geel geniet graag van verhuurservice en gezelligheid op het terras. Belangrijk voor hen is dat de voorziening wel een eigentijdse uitstraling moet hebben en het liefst niet in de vorm van een keet. Overige potentiële voorzieningen Momenteel zijn de oevers hard en rechtgetrokken. Het voorstel vanuit de gemeente Barendrecht is om weer flauwere, grillige, natuurlijkere oevers te maken met eventueel ook baaitjes. Deze plekken zijn bij uitstek interessant voor beleving van het water. Uitbundig geel wil graag overal kunnen komen en het water beleven. Een voorgesteld idee door de gemeente Barendrecht zijn punten met verrekijkers voor “boatspotting”. Dit is ‘leuk’ voor de kinderen. Uitbundig geel waardeert dit. Verder houdt geel van belevingselementen in paden, gemak, mogelijkheid om elkaar te ontmoeten en gezelligheid. Hieronder staan tot slot van deze paragraaf nog enkele andere voorbeelden van aantrekkelijke voorzieningen voor uitbundig geel en gezellig lime.

76


Links: knuppelpad over nat, moerassig gebied in de Groote Peel. Dit type paden kan je ook langs de Oude Maas aanleggen, dus deels over land en deels (met steigers) over het water). Foto: nationaalparkdegrootepeel.nl). Rechts: belevingselement in het pad, (foto: toerismevlaanderen.be)

Links: Gezellige grote vissteigers (foto van sportvisserijnederland.nl) Rechts: Een van de vele barbecue ontmoetingsplaatsen in Australië met picknicktafels en simpel te gebruiken gas-barbecues. Verhuur van barbecuepakketten past hier ook bij (foto van Travelblog.org)

7.5

Ontwikkelrichting voor het Zuidelijk Randpark Het Zuidelijk Randpark ligt in het midden van IJsselmonde, tussen Rotterdam en Barendrecht in. Het bestaat uit vijf deelgebieden: Clarabos, Molenstee, Vrijenburgbos, Vaanbos en Kooiwalbos. Het park heeft momenteel de grootste aantrekkingskracht op rustig groen en gezellig lime en qua (commerciële) voorzieningen op rustig groen, ingetogen aqua en in kleine mate op creatief en inspirerend rood en uitbundig geel. We stellen voor om in het Zuidelijk Randpark het accent bij nieuwe ontwikkelingen op gezellig lime en uitbundig geel te leggen. We kiezen hiervoor omdat gezellig lime de omvangrijkste groep inwoners in Rotterdam-Zuid en Ridderkerk is en ook bovengemiddeld meer in deze gemeenten voorkomt en op IJsselmonde zelf. Ook de identiteit van het gebied past bij deze groep (zoals de lig- en speelweiden en strandjes), maar het aanbod aan (commerciële) voorzieningen is nog gering. Aan de zuidelijke kant in de gemeente Barendrecht is de gezellig lime groep kleiner dan aan de noordoostkant, maar daar is uitbundig geel de omvangrijkste groep die hier ook bovengemiddeld meer voorkomt. Deze groep woont ook dicht bij het Zuidelijk Randpark, maar mist momenteel uitbundige belevingsactiviteiten in het gebied om hier naar toe te gaan. Tevens geldt voor deze groep net als voor gezellig lime een ‘tekort’ aan buitenrecreatief aanbod op het eiland. Tot slot ligt de uitbundig gele beleving dichtbij de gezellig lime beleving en daarmee zijn deze twee leefstijlen goed met elkaar te combineren.

77


7.5.1

Mogelijke invulling voor het Zuidelijk Randpark Net als voor de andere gebieden bestaan voor het Zuidelijk Randpark veel ideeën voor recreatieve (door)ontwikkeling van het gebied. Vanuit de pilot ‘Uit je stad gaan’ van NRIJ en het ministerie van EL&I en het Barendrechtse Buitenboek wordt ingezet op de ontwikkelrichting op het vlak van sportieve (outdoor) activiteiten, zowel op land als op het water. Voorbeelden waar aan wordt gedacht zijn natuurlijk spelen en avontuurlijke, gezellige en actieve outdooractiviteiten. Ook wordt gedacht aan ondersteunende horeca. De gekozen thema’s ‘natuurlijk spelen’, ‘actief’ en ‘avontuurlijk’ passen vooral goed bij uitbundig geel, maar (waarschijnlijk) beperkt bij gezellig lime. Per soort activiteit geven we aan of en hoe we de invulling, afgestemd op de aantrekkelijkheid voor de leefstijlen gezellig lime en uitbundig geel, voor ons zien en voegen hieraan voor lime ideeën toe. Natuurlijk spelen Gezellig lime en uitbundig geel zijn beide leefstijlgroepen die graag met het gezin een dagje op pad gaan en van gezelligheid houden. Speeltuinen voor kinderen en strandjes zijn geliefde plekken om naar toe te gaan, mits deze zijn ingericht voor deze leefstijlgroepen. Denk bij uitbundig geel aan voldoende faciliteiten voor de kinderen. Verder onderneemt geel graag actieve en ‘doe’activiteiten. Denk aan plankhutten bouwen, een waterparcours en een junglepad. Natuurlijk spelen past bij deze groep. Voor gezellig lime is een normalere speeltuin al voldoende. Gezellig lime vindt het vooral belangrijk dat jong en oud zich kan vermaken, contact met anderen mogelijk is en speeltoestellen veilig, laagdrempelig en niet te vermoeiend zijn. Voorbeeld van natuurlijk (water)spelen – Strandpark Slijk-Ewijk In het Strandpark Slijk-Ewijk nabij Valburg zijn er naast mogelijkheden om te zwemmen, kanoën en vissen ook diverse mogelijkheden voor de kinderen. Zo is er een speelschip en avontureneiland, waar ze via de hangbrug of het trekpontje kunnen komen.

Foto’s van een speelschip (vooral aantrekkelijk voor lime) en brug naar het avontureneiland in Strandpark Slijk-Ewijk (vooral aantrekkelijk voor geel). Droge buiten(sport)activiteiten en evenementen De meeste voorgestelde ideeën voor droge outdooractiviteiten zijn ruigere en uitdagendere activiteiten zoals paintball, een survivalbos, mountainbiken/fietscross, een BMX- en skatebaan en avonturenbrug. Deze activiteiten passen vooral bij uitbundig geel en minder bij gezellig lime. Gezellig lime is minder actief en houdt van laagdrempelige activiteiten. Gezelligheid is voor deze 78


groep belangrijker dan actie. Standaard sportieve activiteiten zijn voor deze groep al leuk, zoals boogschieten en lasergamen, gekoppeld aan gezelligheid. Gezelligheid en elkaar ontmoeten staat centraal. Voor uitbundig geel geldt dit ook, maar een activiteit of evenement mag zeker een sportief karakter hebben. Al gaan ze net als gezellig lime ook naar evenementen zoals braderieën, markten en kermissen. Bestaand voorbeeld ter inspiratie – Zuiderpark Avonturen Point In het Zuiderpark is sinds kort het Zuiderpark Avonturen Point (ZAP) van april tot oktober gevestigd. Bij dit Point kunnen allerlei materialen worden gehuurd en activiteiten worden ondernomen. Denk aan kajakken, steppen, kanoën, aquabubblen en waterfietsen, maar ook lasergamen en een hindernisbaan doorlopen. Tevens bestaan er mogelijkheden voor kinderfeestjes, familiefeesten, bedrijfsuitjes, sportdagen etc. ZAP organiseert ook regelmatig gratis evenementen in het park. Boogschieten, lasergame tournament, NK-supersoaker evenement, PIMP-it festival, boogschietevenement. ZAP is een initiatief dat goed past bij uitbundig geel, maar ook bij gezellig lime. De activiteiten en evenementen zijn namelijk redelijk laagdrempelig en trekt daardoor ook gezellig lime recreanten aan.

Watergebonden activiteiten Gezellig lime is minder actief op het water. Gezellig samen waterfietsen is voor hen leidend. Een nieuwe en in populariteit toenemende vorm van watersport is het ‘Stand up paddle surfing’, ook wel suppen of peddelsurfen genoemd. Deze nieuwe vorm van watersport kan met verschillende doelen worden beoefent, zoals de natuur verkennen, een work out, maar ook gezellig én sportief met elkaar bezig zijn op het water, met name dit laatste is aantrekkelijk voor ‘geel’.

links: gezellig samen kanoën, rechts: stand up paddling oftewel suppen (foto van prweb.com)

79


Een andere nieuwe vorm van verhuur die past bij uitbundig geel zijn aquabubbles, waarmee je op het water kunt lopen. Ook bij evenementen een geschikte uitbundige en sportieve manier om het water te beleven. Dit geldt ook voor opblaasbare, drijvende waterspeeltuinen. Een redelijk laagdrempelige vorm van spelen in het water die naast uitbundige gele recreanten ook gezellig lime recreanten kan aantrekken.

links: aquabubble op een meer (foto van hulsbeekevents.nl), rechts: drijvende playground (foto van trendhunter.com) Gezelligheid op of aan het water Over het algemeen is gezellig lime minder actief en houden ze meer van gezelligheid op of aan het water. Deze groep vraagt dus niet om veel bijzondere voorzieningen: een herkenbare, gezellige plek om elkaar te ontmoeten is eigenlijk al genoeg. Denk bijvoorbeeld aan plekken aan het water waar men gezellig aan het strand kan liggen, vissen, picknicken en/of barbecueën. Uitbundig geel vindt gezelligheid ook belangrijk. Een nieuwe manier van barbecueën is de bbq-donut op het water, vooral een leuke activiteit voor uitbundig geel, maar kan ook gezellig lime recreanten trekken.

Links: BBQ-donut op het water (foto van uitjescentraal.nl) Rechts: gezelligheid bij recreatieplas Berkendonk. In dit gebied zijn gezelligheid en strandactiviteiten gescheiden van watersportactiviteiten. (foto van helmond.nl). Ondersteunende (horeca)voorzieningen Barbecue- en picknickplaatsen passen bij gezellig lime. Een ideale mogelijkheid om met z’n allen gezellig samen te zijn en een goedkoop alternatief voor uit eten gaan. Zij houden ook graag de 80


kinderen in de gaten, dus bankjes bij speelgelegenheden worden als prettig ervaren. Dit zorgt tevens voor de mogelijkheid om elkaar te ontmoeten en gezellig te picknicken. Uitbundig geel heeft meer behoefte aan een gezellig eigentijds horecapunt met veel faciliteiten (zoals bijvoorbeeld verhuur van strandartikelen, sporten spelactiviteiten, wifi en kinder-, toilet- en wasvoorzieningen). Voor gezellig lime neemt is een uitgiftepunt voor snacks en ijs een prima voorziening. Een (mobiele) eigentijdse kiosk met terras met picknicktafels, betaalbare gerechten, verhuurmogelijkheden (voor park, strand en water), gratis wifi en toilet kan voor beide leefstijlen aantrekkelijk zijn. Voor gezellig lime zijn bekende, standaard producten op de kaart eerder een reden om hier te gaan eten. Voor uitbundig geel mogen er ook niet-standaard producten op staan.

Links: lime waardeert de mogelijkheid tot ontmoetingen aan de 14 meter lange picknicktafel in het mastbos in Breda (foto van Marcel Huisman, omroepbrabant.nl) Rechts: Lime waardeert een picknick – speelplaats zoals in kinderparadijs Malkenschoten waarbij ouders op bankjes direct naast de speelmogelijkheden voor kinderen plaats kunnen nemen en hun eigen boterham kunnen nuttigen. Tevens is er een horecapunt bij waar ze hun versnapering kunnen halen.

81


Bijlage 1: leefstijlprofielen

82


83


84


85


86


87


88


Bijlage 2: Leefstijlprofiel per verbinding naar het eiland van IJsselmonde In onderstaande tabel staan de leefstijlprofielen per verbinding naar het eiland van IJsselmonde weergegeven. Hiertoe hebben we per verbinding een cirkel van 5 kilometer getrokken (excl. de inwoners van het eiland zelf). Tevens is het aantal inwoners van het betreffende achterland weergegeven. De verbindingsnummers hebben betrekking op de onderstaande kaart. Verbinding nr. Deelregio

Rood

Geel Lime Groen

Aqua Blauw

Paars Inwoners

1 Zuid

4,3

22,1

29,4

17,4

12,8

8,9

5,0

93759

2 Zuid

4,3

22,9

29,8

16,0

12,6

9,4

5,0

75555

3 Zuid

5,5

22,4

22,6

12,4

15,4

12,6

9,1

30244

4 Zuid

4,2

18,9

22,3

13,9

18,8

11,7

10,1

13383

5 Zuid

3,6

20,2

28,5

15,3

15,8

9,2

7,5

19671

6 Zuid

5,9

19,5

24,7

16,8

16,2

9,4

7,5

130950

7 Noordoost

4,4

21,5

26,8

13,9

16,5

10,0

6,9

62245

8 Noordoost

4,3

21,0

28,5

13,4

16,2

9,9

6,7

72117

9 Noordoost

4,4

20,5

27,7

13,8

16,6

9,9

7,0

81248

10 Noordoost

9,8

14,2

19,3

17,9

17,1

9,0

12,7

174565

11 Noordoost

13,4

12,3

17,7

18,5

14,9

8,6

14,6

276017

12 Noordoost

14,7

12,0

17,8

18,4

14,0

8,4

14,7

243192

13 Noordoost

15,2

12,3

18,3

18,4

13,3

8,3

14,3

222285

14 Noordoost

6,1

17,2

26,2

19,7

14,5

8,7

7,6

151492

89


Bijlage 3: Aanbodkleuring dagrecreatieve voorzieningen Bijlage apart toegevoegd.

90


Bijlage 4: Literatuur en begeleidingsgroep Literatuur en bronnen  Dienst Landelijk Gebied, 2011. Waalbos Fase 2 VERBEELDING PVE.  Dienst Landelijk Gebied, 2011. Uitvoeringsplan Waalbos Fase 2.  Gemeente Albrandswaard. Voorstel aan de gemeenteraad Herinrichting Kijvelanden.  Gemeente Barendrecht, 2013. Barendrechts Buitenboek.  Gemeente Albrandswaard, 2013. Recreatienetwerk Albrandswaard.  H2Ruimte en Urban Synergy, 2011. Blauwe verbinding zuidelijk randpark, schetsontwerp mei 2011.  HKB, 2013. Ambitiedocument Johannapolder.  Provincie Zuid-Holland, 2012. GIS database leefstijlen provincie Zuid-Holland.  Natuur- en Recreatieschap IJsselmonde, 2011. Concept Schapsplan IJsselmonde 2012 – 2020.  Natuur- en Recreatieschap IJsselmonde. Folder ‘IJsselmonde zo mooi zo dichtbij‘.  Provincie Zuid-Holland, 2013, Gebiedsprofiel IJsselmonde.  Uitvoeringsprogramma Blauwe Verbinding, 2010.  Vista, 2013. Presentatie Buijtenland van Rhoon.  Werkgroep Flexibele Programmering Johannapolder, 2013. Uitwerking Flexibele programmering Johannapolder.  www.dienstlandelijkgebied.nl  www.recreatiegebied-ijsselmonde.nl  www.rotterdam.nl/groen  www.recreatiezuidholland.nl  www.zuidhollandslandschap.nl  www.buijtenland.nl Begeleidingsgroep Daniël Bakker, GZH José Besselink, Stadsregio Rotterdam Odette Hartgerink, provincie Zuid-Holland Ineke den Heijer, provincie Zuid-Holland Wil de Moor, provincie Zuid-Holland Ineke Wesselingh, gemeente Barendrecht

91

Recreatieve vraag-aanbodanalyse IJsselmonde. Een gebiedsanalyse met behulp van leefstijlen

Recommend Documents