Rechten >> faculteit rechten >> bacheloropleiding

Rechten >> faculteit rechten >> bacheloropleiding | 2010-2011

2 | Colofon

Redactie

Departement Sociale, Culturele en Studentgerichte Diensten Faculteit Rechten

Vormgeving A. Engelen Fotografie

J. Crab, Photo Alto, Photo Disc

Deze brochure is met grote zorg samengesteld. Studieprogramma’s veranderen echter voortdurend. Het is daarom mogelijk dat het aanbod van opleidingsonderdelen van de verschillende studierichtingen enigszins afwijkt van de informatie van deze brochure.

Inhoud | 3

Voorwoord

5

Waarom aan de Universiteit Antwerpen studeren? Studentgerichtheid Innoverende academische opleidingen Infrastructuur Vorming Antwerpen

6 6 6 6 7 7

Over Rechten BaMa-structuur Studieopbouw bacheloropleiding Studieopbouw masteropleiding

9 9 9 9

Studieopbouw De rechtspraak evolueert voortdurend

10 10

Hoe begin je eraan? Welk diploma heb je nodig? Hoe begin je aan de opleiding Rechten? Introductieweek Mentorship

11 11 11 12 12

Studieprogramma Rechten Opleidingsonderdelen Bachelor eerste jaar Bachelor tweede jaar Bachelor derde jaar

13 13 14 15 16

Opleidingsonderdelen Bachelor eerste jaar Bachelor tweede jaar Bachelor derde jaar

18 18 25 31

Onderwijs en examens Onderwijs Studiepunten Semestersysteem - Examens Ombudspersoon Internationaal

37 37 37 38 39 39

Studiebegeleiding Studieadvies en studentenbegeleiding Vakspecifieke begeleiding

40 40 41

4 | Inhoud

Je kansen op de arbeidsmarkt na de master in de Rechten Advocatuur Magistratuur Notariaat Privé-sector Overheidssector Onderwijs en onderzoek

44 44 44 45 46 46 46

Voortstuderen na de master in de Rechten Specifieke lerarenopleiding Doctoraatsopleiding Master na Masteropleidingen binnen het vakgebied Rechten Master na Masteropleidingen binnen andere studiegebieden Postacademische vorming

47 47 47 47 47 47

Hoe bereik je makkelijk de campussen? Wegbeschrijving Met de fiets Met de bus of de tram Met de trein Met de auto

48 48 48 48 48 48

Plattegrond van de campussen Stadscampus Campus Groenenborger Campus Middelheim Campus Drie Eiken

49 49 50 51 52

Bijkomende informatie Provinciale informatiedagen Infomomenten voor toekomstige studenten Brochures over andere opleidingen Departement Sociale, Culturele en Studentgerichte Diensten Faculteit Rechten

53 53 53 53 54 54

Voorwoord | 5

Welkom bij de Universiteit Antwerpen. Je hebt je weg naar onze universiteit gevonden en je wenst wellicht wat meer informatie over onze instelling en de studierichtingen die wij bieden. Dit boekje brengt je al een hele stap vooruit in je keuzeproces. De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit met 13.000 studenten. De bestaande opleidingen werden met ingang van het academiejaar 2004-2005 omgevormd naar de bachelor- en masterstructuur. Vanaf 2007-2008 werden de masteropleidingen gestart die aansluiten op de academische bacheloropleidingen. Binnen de associatie wordt de samenwerking bevorderd met de Plantijnhogeschool, de Karel de Grote Hogeschool, de Artesis Hogeschool Antwerpen en de Hogere Zeevaartschool. Studeren aan de universiteit is het begin van een nieuwe periode in je leven. Belangrijk is dat je je goed voelt op de universiteit van je keuze en dat je je nadien goed voelt met je behaalde diploma. Daarom stelt de Universiteit Antwerpen alles in het werk om je studietijd aangenaam te maken en de kwaliteit van de opleiding op topniveau te houden. Onze opleidingen worden regelmatig bijgestuurd en aangepast aan de maatschappelijke evolutie. Als je naar één van onze informatiedagen komt, zal je merken dat het aangenaam is om aan de Universiteit Antwerpen te studeren. Zowel onze medewerkers als studenten zullen je er graag over vertellen en kijken alvast uit naar de kennismaking! Universiteit Antwerpen Prof. dr. Alain Verschoren Rector

6 | Waarom aan de Universiteit Antwerpen studeren?

Studentgerichtheid De Universiteit Antwerpen staat voor studentgerichtheid. Dit betekent onder andere dat je zoveel mogelijk college volgt in kleine groepen, hetgeen een vlotte interactie mogelijk maakt. De kleine afstand tussen studenten en het docentencorps zorgt ervoor dat je bij je profs terecht kan met allerlei vragen en problemen. De vlotte communicatie tussen docenten, assistenten en studenten wordt mee ondersteund door de digitale leeromgeving Blackboard; dit biedt ook nieuwe kansen voor een interactief onderwijssysteem. Studenten worden bovendien ook uitgenodigd om actief deel te nemen aan het beleid: in verschillende adviesorganen en raden zijn zij vertegenwoordigd. Tenslotte is de Universiteit Antwerpen bekend voor haar goede studentenbegeleiding en -ondersteuning, waarbij wordt ingespeeld op de individuele noden van alle studenten. Innoverende academische opleidingen De Universiteit Antwerpen biedt innoverende academische opleidingen, waarbij de opleidingen zowel oog hebben voor theorie als voor praktijk. De opleidingen zijn stevig verankerd in sterk wetenschappelijk onderzoek, dat ook internationale faam geniet. De ‘ivoren’ academische toren werd reeds lang geleden gesloopt: academici hechten veel belang aan een voortdurende uitwisseling met de steeds evoluerende samenleving. Bij je studie aan de Universiteit Antwerpen staat niet zozeer het memoriseren van feitenkennis centraal: je verwerft relevante kennis en vaardigheden die je nodig hebt om beroepsrelevante opdrachten en problemen op te lossen. De BaMa-structuur werd ook gezien als een kans tot vernieuwing en verbetering. Nieuwe opleidingen werden ingevoerd, keuzemogelijkheden binnen bestaande opleidingen verruimd. Infrastructuur Voor haar onderwijs beschikt de Universiteit Antwerpen over de meest moderne infrastructuur: goed uitgeruste les- en computerlokalen, laboratoria, bibliotheken en studielandschappen. In alle publieke ruimten zijn er “hotspots” waar je draadloos kan surfen. De laatste jaren werd ook grootschalig geïnvesteerd in nieuwe gebouwen om het toenemend aantal studenten op te vangen en hen een aangename leeromgeving te bieden.

Waarom aan de Universiteit Antwerpen studeren? | 7

De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit met 13.000 studenten, verspreid over vier campussen en zeven faculteiten. De campussen Middelheim, Groenenborger en Drie Eiken liggen aan de stadsrand, in een groene omgeving. De campussen Middelheim en Groenenborger grenzen aan het openluchtmuseum voor Beeldhouwkunst Middelheim en het Nachtegalenpark. Studeer je op campus Drie Eiken dan kan je volop genieten van de groene oase van Fort VI en de mooie vijvers rondom de campus. De Stadscampus, met zijn kern van prachtig gerenoveerde 16de-eeuwse gebouwen, ligt in hartje Antwerpen. Vorming De Universiteit Antwerpen wil niet alleen opleidingen aanbieden, maar ook een brede vorming. Jonge mensen laten opgroeien tot professionelen met een kritische ingesteldheid, een tolerante en constructieve houding. De Universiteit Antwerpen kiest resoluut voor pluralisme en verwelkomt diversiteit in haar curricula, en bij personeel en studenten. Antwerpen Tenslotte kies je voor de stad Antwerpen. Studeren is meer dan met je neus in de boeken zitten. Wie in Antwerpen komt studeren, kiest voor een studentenstad. Antwerpen is, naast een universiteitsstad, een bruisende metropool met een uniek cultuurhistorisch aanbod, een wereldhaven, een overvloed aan cafés en restaurants, clubs, gezellige pleintjes, cultuur, architectuur, mode, sportinfrastructuur, .... Kortom: een stad waarin Antwerpenaars, bezoekers en studenten graag wegzinken. Speciaal voor de lancering van de nieuwe huisstijl van de Universiteit Antwerpen, schreef Pieter Embrechts een lied “U Aan het woord”. In deze brochure vertellen wij graag over onze universiteit, daarna is het woord aan “A”!

8 | Studieopbouw

Meer informatie over de masteropleiding vind je in de brochure ‘Rechten deel 2, masteropleidingen’ of op de website www.ua.ac.be/studiekiezer

Studieopbouw | 9

BaMa-structuur De opleidingsprogramma’s van de universiteiten werden vanaf academiejaar 2004-2005 omgevormd tot een drie jaar durende academische bacheloropleiding en een één- of meerjarige Master. De masteropleiding Rechten is een tweejarige masteropleiding (120 sp). Met een academisch bachelordiploma in handen heb je optimale kansen om een master aan te vangen. Studieopbouw bacheloropleiding Het bachelorprogramma Rechten geeft • een algemene intellectuele vorming (grondslagen en hulpwetenschappen); • een stevige juridische basis (juridische vakken met oefeningen) en • leert juridische vaardigheden aan. Je leert inzicht verwerven, analyseren, synthetiseren, argumenteren, redeneren, schrijven, rationele keuzes maken, debatteren en op een systematische wijze nadenken over uiteenlopende problemen die in de verschillende vakgebieden worden behandeld. Studieopbouw masteropleiding De Antwerpse masteropleiding in de Rechten heeft een heel eigen profiel. Je geeft in grote mate zelf invulling aan je programma. Je kan opteren voor een verder doorgedreven algemene vorming in het recht of je kan ook specialiseren in één van de zeven modules: Burgerlijk recht, Rechtshandhaving, Ondernemingsrecht, Publiekrecht, Internationaal en Europees recht, Fiscaal recht of Sociaal recht. De mogelijkheid bestaat ook om Engelstalige cursussen te volgen. Het unieke kroonstuk van de Antwerpse masteropleiding is de Meesterproef, die bestaat uit een thesis en een stage in de advocatuur, de magistratuur, het notariaat, de administratie, sociale organisaties of ondernemingen van het brede Antwerpse hinterland. Deze stage laat de student toe kennis te maken met een mogelijke toekomstige werkomgeving. Zo slaat de rechtenopleiding de brug met de beroepswereld van de jurist. Na de masteropleiding kan je een bijkomende opleiding volgen in het Fiscaal Recht of in het Ondernemingsrecht.

10 | Over Rechten

De rechtspraak evolueert voortdurend Recht is er om het samenleven van mensen te organiseren. Juristen moeten dan ook inzicht hebben in mens en samenleving en moeten hun juridische kennis kunnen inzetten voor een meer rechtvaardige en rechtszekere wereld. Vrouwe Justitia heeft vele gezichten. Wetgeving en rechtspraak evolueren voortdurend. De Faculteit Rechten van de Universiteit Antwerpen speelt telkens in op recente ontwikkelingen in de juridische praktijk: zo komen ook bijvoorbeeld vreemdelingenrecht, milieurecht en medisch recht aan bod in de opleiding. De opleiding Rechten wordt ook volledig in avondonderwijs aangeboden. Verdere informatie over dit avondprogramma kan je vinden in een aparte brochure ‘Wegwijzer flexibel studeren’. De brochure is verkrijgbaar op de adressen die achteraan in deze brochure worden vermeld.

Hoe begin je eraan? | 11

Welk diploma heb je nodig? Om te worden toegelaten tot de bachelorstudie Rechten moet je in principe een diploma van het secundair onderwijs hebben behaald. Ook mensen zonder diploma secundair onderwijs kunnen op basis van ‘elders verworven competenties’ (vb. werkervaring) worden toegelaten tot een universitaire studie. Buitenlandse studenten moeten beschikken over een equivalent getuigschrift of over een diploma dat hen in eigen land toegang verleent tot een gelijkwaardige studierichting. Wie in het secundair onderwijs aan een nietNederlandstalige school les volgde, neemt deel aan de Universiteit Antwerpen-taaltest: een gestandaardiseerde test die je schriftelijke en mondelinge taalbeheersing van het Nederlands nagaat. Als je vragen hebt in verband met de toelatingsvoorwaarden, neem je best contact op met de dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding. Hoe begin je aan de opleiding Rechten? Je hebt geen inhoudelijke voorkennis van het recht nodig. Naast een algemene goede begaafdheid kunnen een aantal andere vaardigheden je slaagkansen wel gevoelig verhogen. Zo zijn een goed redeneervermogen, de vaardigheid om verbanden te leggen en om aspecten in een ruimere context te bekijken én een kritische houding belangrijke troeven voor een student. Een uitstekende kennis van het Nederlands en een goede mondelinge en schriftelijke taalvaardigheid zijn vereist. Gezien de federale structuur van ons land is een goede kennis van het Frans een voordeel. Om buitenlandse juridische teksten te kunnen lezen en analyseren en om je kansen op de arbeidsmarkt te verhogen, is een (minstens passieve) kennis van Frans, Engels en Duits noodzakelijk. Je talenkennis wordt doorheen de opleiding verruimd en verfijnd, eventueel ook via een studieverblijf in het buitenland. Je wordt verwacht zelfstandig te kunnen werken: je moet zelf de leerstof gedurende het hele semester of jaar bijhouden, op tijd vragen formuleren, opdrachten afwerken, enz. Zoals voor elke universitaire studie, zijn ook voor Rechten een goed doorzettingsvermogen en een positieve werkattitude vereist.

12 | Hoe begin je eraan?

Introductieweek Tijdens de eerste week van het academiejaar worden de vakken uitvoerig ingeleid. Je krijgt dan te horen wat het vak inhoudt, wat er van jou wordt verwacht voor dit vak, wat je van de docent mag verwachten en op welke manier de evaluatie verloopt. Om de academische taalvaardigheid van de studenten in kaart te brengen krijg je in deze week een taaltest ‘academische lees- en schrijfvaardigheid’. Mentorship Om de overgang van secundair onderwijs naar universitair onderwijs beter te begeleiden krijg je een mentor toegewezen.

De Universiteit Antwerpen beschikt over moderne en goed uitgeruste les- en computerlokalen

Studieprogramma Rechten | 13

Opleidingsonderdelen Het academiejaar bestaat uit twee semesters. Het eerste loopt van september tot januari, het tweede van februari tot juli. Elk semester heeft een eigen collegerooster. In de eerste kolom van het volgende overzicht vind je het aantal lesuren dat in de bachelorjaren per jaar aan elk opleidingsonderdeel besteed wordt. In de tweede kolom vind je de studiepunten. Deze studiepunten zijn een relatieve maatstaf voor de studieomvang van de opleidingsonderdelen in het programma. Bij de berekening van het totale examenresultaat wordt hiermee rekening gehouden. Een vak met een groot aantal studiepunten heeft een groter gewicht op de deliberatie. Zoals je in de brochure merkt, worden aan de universiteit de termen ‘vakken’ en ‘opleidingsonderdelen’ door elkaar gebruikt. Opleidingsonderdeel krijgt de voorkeur omdat deze term duidelijk maakt dat een ‘vak’ een ‘onderdeel’ is van een ‘opleiding’, in jouw geval de bachelor in de rechten. www.ua.ac.be/collegeroosters Zoek je een voorbeeld van een collegerooster? Surf dan naar www.ua.ac.be/rechten en e-valven aanklikken. Daar vind je een overzicht van de huidige collegeroosters.

14 | Bachelor eerste jaar

Bachelor eerste jaar (2009-2010)

lesuren

sp

GRONDSLAGEN EN HULPWETENSCHAPPEN Politieke en institutionele geschiedenis van België en de Nederlanden

60

6

Geschiedenis van het privaatrecht

60

6

Sociologie en rechtssociologie

60

6

Politicologie

30

3

JURIDISCHE opleidingsonderdelen met oefeningen Bronnen en beginselen van het recht

60

7

Inleiding tot het privaatrecht

30

3

Personen- en familierecht

50

6

Gerechtelijk recht

50

6

juridische VAARDIGHEDEN Heuristiek en lezen van juridische teksten

60

6

Taalgebruik Frans/Engels

30

3

Juridische argumentatieleer – rechtstaalbeheersing – debatklas

60

6

Totaal

58

Bachelor tweede jaar | 15

Bachelor tweede jaar (2010-2011)

lesuren

sp

GRONDSLAGEN EN HULPWETENSCHAPPEN Economie

60

6

Filosofie en rechtsfilosofie

60

6

JURIDISCHE opleidingsonderdelen met oefeningen Verbintenissenrecht

60

7

Staatsrecht

60

7

Volkenrecht en volkenrechtelijke instellingen

50

6

Recht van de Europese Unie

50

6

Buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht en risicoverzekeringen

50

6

Strafrecht

30

3

Strafprocesrecht

30

3

Zakenrecht

30

3

Buitenlandse rechtsstelsels en terminologie

60

6

Schrijven van juridische teksten met inbegrip van de jaarverhandeling

60

6

juridische VAARDIGHEDEN

Totaal

65

16 | Bachelor derde jaar

Bachelor derde jaar (2011-2012)

lesuren

sp

GRONDSLAGEN EN HULPWETENSCHAPPEN Psychologie en rechtspsychologie

30

3

Levensbeschouwing

30

3

JURIDISCHE opleidingsonderdelen met oefeningen Familiaal vermogensrecht

50

6

Bestuursrecht

50

6

Bijzondere overeenkomsten

50

6

Arbeidsrecht

30

3

Socialezekerheidsrecht

30

3

Handels- en economisch recht

50

6

Vennootschappen, verenigingen en stichtingen

50

6

Fiscaal recht

50

6

Boekhouden en rapporteren

30

3

Juridisch practicum

30

6

JURIDISCHE VAARDIGHEDEN

Totaal

57

| 17

18 | Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar

www.ua.ac.be/rechten In deze brochure laten we je kennis maken met de inhoud van de opleidingsonderdelen van de eerste, tweede en derde bachelor Rechten. Op de website vind je meer uitgebreide informatie terug over de begin- en eindtermen, werkvormen, evaluatie, noodzakelijk en aanbevolen studiemateriaal.

Bachelor eerste jaar GRONDSLAGEN EN HULPWETENSCHAPPEN Politieke en institutionele geschiedenis van België en de Nederlanden Het eerste deel behandelt de geschiedenis van de Lage Landen tot aan de Franse Revolutie. Voor de Middeleeuwen ligt de klemtoon op het graafschap Vlaanderen, nadien op de (Zuidelijke) Nederlanden. Het gaat daarbij om de evolutie van de buitenlandse en de binnenlandse politiek, met klemtoon op dit laatste. Meer concreet geschiedt de analyse vanuit de noties “staatsvorming” en “bestuur”. Daarbij wordt gepeild naar de oorsprong en de ontwikkeling van de constitutionele machtsverdeling (thans het grondwettelijke recht), van het administratief recht, het publieke strafrecht en het publieke procesrecht, als fundamenten van een zich ontwikkelende staatsstructuur, en ontstaan vanuit privaatrechtelijke concepten. Een rode draad door dat alles is de langzaam toenemende actieradius van de binnenlandse politiek. Tegelijk worden ook de rechtsbronnen uit het Ancien Régime bestudeerd, als instrument van het publiek recht: gewoonterecht, wetgeving, rechtspraak, rechtsleer (waaronder het Romeins recht en het canoniek recht). Het tweede deel spitst zich toe op de politieke geschiedenis van het huidige België, vanaf de annexatie door Frankrijk in 1795. De invalshoek blijft institutioneel, met bijzondere aandacht voor de ontwikkeling van de verhouding tussen wetgevende en uitvoerende macht en voor de geschiedenis van de politieke partijen en hun programma. De institutionele evolutie hangt nauw samen met de steeds toenemende expansie van het domein van de binnenlandse politiek. Wat dat laatste betreft ligt de klemtoon op de ontwikkeling

Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar | 19

van het Belgische socio-economische model, op de levensbeschouwelijke evolutie en op de problematische Belgische communautaire verhoudingen met de daaruit voortvloeiende staatshervormingen. Geschiedenis van het privaatrecht In het vak Geschiedenis van het Privaatrecht zal veel aandacht worden besteed aan het Romeinse recht, de gemeenschappelijke stamvader van de meeste West-Europese systemen van Privaatrecht. Allereerst wordt het Romeinse recht bestudeerd in de vorm die het aan het eind van de Oudheid kreeg door de codificatie van keizer Justinianus (527-565). Vervolgens wordt de receptie en verwetenschappelijking van dat recht bestudeerd, vanaf het ontstaan van de Europese universiteiten in de Middeleeuwen tot aan de huidige tijd, mede gezien tegen de achtergrond van de maatschappelijke ontwikkelingen en gelet op de diverse stromingen in de loop van de geschiedenis van de rechtswetenschap. Eén en ander zal worden geconcretiseerd aan de hand van de ontwikkelingsgeschiedenis van één van de drie privaatrechtelijke concepten: eigendomsoverdracht, contract en onrechtmatige daad. Duidelijk zal worden hoezeer het moderne Privaatrecht geworteld is in de geschiedenis. Sociologie en rechtssociologie Deze cursus wil tegelijkertijd een verkenning zijn van de sociologie en een exploratie van de rechtssociologie. Het voornaamste doel van het onderdeel sociologie is kennis te maken met de sociologische concepten en denkrichtingen. Het geheel van deze inzichten wordt toegepast op het recht. Daarbij komen vragen naar het waarom van het bestaan van het recht (waarom is het zoals het is en waarom verandert het) en de invloed van het recht op de maatschappelijke structuren en op het gedrag, aan bod. Vertrekkende van bepaalde maatschappelijke situaties wordt enerzijds bekeken welke rol zij spelen voor de totstandkoming van het recht en anderzijds bekeken hoe het recht als middel van sociale controle uitwerking heeft in (bepaalde aspecten van) de samenleving. Politicologie Politicologie beoogt de student beter bewust te maken van de algemene context waarin het recht tot stand komt. Het is een discipline binnen de sociale wetenschappen die zich bezighoudt met het bestuderen van politiek, de leer van de sturing van de samenleving. De studenten worden vertrouwd


gemaakt met de paradigma, kernconcepten, invalshoeken, onderzoeksvragen en centrale onderwerpen van de algemene politicologie, met inbegrip van supranationale instellingen (in casu de EU) en de leer der internationale betrekkingen. De studenten krijgen een inleiding in de belangrijkste instellingen, structuren, actoren en processen, of, breder, instituties, die van belang zijn voor de sturing van de samenleving en het begrijpen van de politiek. Zij verwerven inzicht in politieke dynamieken, hoe politieke processen, keuzes en besluitvorming vorm krijgen en wat de gevolgen ervan zijn.

JURIDISCHE opleidingsonderdelen met oefeningen Bronnen en beginselen van het recht Deze cursus beoogt een inzicht te geven in het rechtssysteem. Het recht wordt geacht gericht te zijn op het tot stand brengen van een ‘rechtszekere’ en ‘rechtvaardige’ ordening van het samenleven van mensen, door het opleggen van regels, het toepassen en handhaven ervan. In de cursus wordt het benaderd vanuit een dubbele invalshoek: als een systeem van objectief recht en als een geheel van subjectieve rechten en verplichtingen. De verschillende bronnen van het recht - wetgeving, rechtspraak, rechtsleer, gewoonte, billijkheid en algemene rechtsbeginselen - worden onderzocht. De actoren (regelgevers en rechtscolleges) van het rechtssysteem worden in kaart gebracht. De algemene leer over het subjectief recht wordt voorgesteld (het rechtssubject, het rechtobject (leer van Hohfeld), de soorten subjectieve rechten, het ontstaan, de uitoefening, het misbruik en het tenietgaan ervan). De specifieke bronnen en basisbeginselen van de verschillende rechtstakken worden besproken. Doorheen het globale overzicht van het rechtssysteem worden ook de basisbegrippen van de juridische taal, zowel in het Nederlands, als in het Frans aangereikt. Inleiding tot het privaatrecht In deze cursus worden een aantal basisbeginselen die bij herhaling weerkeren in het geheel van de rechtenopleiding uiteengezet. De volgende onderwerpen komen aan bod: 1) het begrip persoon of rechtssubject en het onderscheid tussen natuurlijke personen en rechtspersonen; 2) de subjectieve rechten: begrip, genot en indeling, met de nadruk op het onderscheid tussen zakelijke rechten, vorderingsrechten en intellectuele eigendomsrechten;


3) de bekwaamheid, zowel bij natuurlijke personen als vertegenwoordiging van rechtspersonen, en het onderscheid tussen rechtsbekwaamheid en handelingsbekwaamheid; 4) de rechtshandeling (begrip, soorten, geldigheidsvereisten, tegenwerpelijkheid aan derden, bewijs van vermogensrechtelijke rechtshandelingen); 5) het vermogen (begrip, doel, kenmerken); 6) de sancties in het privaatrecht (nietigheid, ontbinding, gedwongen uitvoering in natura, specifiek schadeherstel, geldelijke schadeloosstelling (eventueel rechtsmisbruik), dwangsom. 7) een aantal basisbeginselen van Zakenrecht, Verbintenissenrecht en Contractrecht worden bestudeerd. Personen- en familierecht Het personenrecht en het familierecht zijn onderdelen van het burgerlijk recht, dat de verhoudingen regelt tussen burgers onderling. Het personenrecht omvat drie delen. Eerst komen de algemene begrippen en beginselen van de persoon aan bod. Er wordt nagegaan wie als “persoon” kan worden beschouwd en vanaf en tot wanneer dat zo is. Vervolgens wordt bestudeerd hoe personen worden geïdentificeerd en gelocaliseerd en hoe hun rechtstoestand wordt ingevuld. Daarna wordt de bescherming van personen in het algemeen via de persoonlijkheidsrechten besproken. Tenslotte komt het statuut en de bescherming aan bod van bepaalde categorieën van personen. Personen worden in categorieën onderverdeeld aan de hand van persoonlijke kenmerken, als nationaliteit en geestelijke en lichamelijke gezondheidstoestand. Elke categorie van personen heeft een bijzonder statuut. Het familierecht regelt de persoonlijke relaties tussen personen op grond van afstamming en ouderschap (verticaal) enerzijds en seksualiteit en paarvorming (horizontaal) anderzijds. De rechtstakken bevatten aan de ene kant regels over het aangaan en de beëindiging van zo’n relaties en aan de andere kant regels over de inhoud ervan. Eerst wordt nagegaan wat wordt verstaan onder de begrippen familie en gezin. Vervolgens komt het ‘verticale familierecht’ aan bod: afstamming, (aan)verwantschap en de rechtsgevolgen ervan. Tenslotte wordt het ‘horizontale familierecht’ behandeld. Het gaat om verhoudingen tussen twee of meer personen die een socio-economische en (daarom) juridische entiteit uitmaken.


Gerechtelijk recht Het gehele pakket wordt in 10 grote items ondergebracht, die elk op zich een afgerond thema uitmaken. De thema’s sluiten op elkaar aan: 1. Wat is procesrecht? 2. De kernbegrippen van het procesrecht 3. De bevoegdheid van de rechter 4. De gewone rechtspleging 5. De incidenten 6. De rechtsmiddelen 7. De rechtshulp 8. Het bewijs 9. De executie 10. De bewaring van recht

juridische VAARDIGHEDEN Heuristiek en lezen van juridische teksten De studenten wordt aangeleerd hoe zij wetgeving, rechtspraak en rechtsleer, zowel nationaal, internationaal als Europees dienen op te zoeken. Vervolgens wordt aangeleerd hoe men op een adequate wijze een zoekopdracht afbakent. De studenten leren tegelijkertijd hoe ze gebruik dienen te maken van de verzamelde bronnen, hoe ze de bronnen moeten analyseren en de ingewonnen informatie moeten synthetiseren. Zij nemen kennis van diverse juridische teksten en krijgen zo inzicht in de wijze waarop juridische redeneringen worden opgebouwd en rechtsbronnen op correcte wijze worden verwerkt. De studenten leren de opbouw van de juridische redenering in diverse juridische bronnen reconstrueren. Met het oog op de schriftelijke verwerking van de bronnen wordt hen de juiste citeerwijze aangeleerd. De studenten wordt eveneens gewezen op plagiaat en de ernstige gevolgen die daaraan, binnen de rechtsfaculteit, bij de uitvoering van schriftelijke opdrachten, worden gekoppeld. Taalgebruik Frans/Engels De cursus heeft als doelstelling het bevorderen van de actieve taalvaardigheid Frans en Engels van de studenten, onder meer in functie van hun toekomstig beroepsleven. De klemtoon wordt gelegd op spreekvaardigheid, maar ook bepaalde schrijfvaardigheden komen aan bod. Naast het gericht


trainen van grammaticale items en het uitbreiden van de woordenschat komen o.a. volgende oefeningen aan bod: • becommentariëren van teksten over actuele onderwerpen i.v.m. het vakgebied, met bijzondere aandacht voor het weergeven, verdedigen of verwerpen van een standpunt, het aanhalen en afwegen van argumenten, het voeren van een overtuigend betoog; • mondeling en schriftelijk communiceren in beroepsgerelateerde situaties: (telefonisch) converseren met Franstalige of Engelstalige cliënt of collega, redigeren van een sollicitatiebrief en CV, voeren van een sollicitatiegesprek. Juridische argumentatieleer – rechtstaalbeheersing – debatklas Juridische argumentatieleer Argumenteren is een der kernvaardigheden van de jurist. Juridische kennis alleen volstaat hiervoor echter niet. Ook rechtenstudenten moeten inzien dat betogen en argumentaties aparte tekstconstructies zijn, met eigen structuren en normen. De kwaliteit van het argumenteren kan verhogen wanneer de student met kennis van zaken die structuren en normen toepast en inoefent. De doelstelling van dit onderdeel is de student in contact te brengen met de verschillende argumentatie- en betoogvormen en de specifieke eisen die men aan een redenering of aan een betogende tekst kan stellen. Speciale aandacht gaat uit naar diverse juridische betogen en naar specifieke argumenten die vaak in juridische betogen opduiken. Rechtstaalbeheersing In dit onderdeel maken de studenten kennis met de lexicale, syntactische, tekstuele en conventionele kenmerken van de Nederlandse rechtstaal en ook met de communicatieve moeilijkheden waartoe die kenmerken aanleiding kunnen geven. Tegelijk worden strategieën aangereikt om die communicatiemoeilijkheden te voorkomen en correcte, toegankelijk geformuleerde juridische teksten op te stellen. De kenmerken van de belangrijkste juridische tekstgenres worden besproken en er wordt geprobeerd de structuur en toegankelijkheid ervan te verhogen. Debatklas Het opleidingsonderdeel leert studenten aan op welke wijze zij hun gedachten over algemene maatschappelijke vraagstukken in groep op een heldere


wijze kunnen communiceren. Studenten worden aangeleerd open te staan voor de argumenten van andere leden van de groep en daarop met eigen, andere argumenten in te pikken in een serene woordenwisseling. Het opleidingsonderdeel beoogt mondelinge vaardigheden aan te leren (het spreken zelf, maar ook de spreekhouding) en in te oefenen zowel in de vorm van presentaties als in de vorm van groepsdiscussies. De student leert hoe hij hulpmiddelen (power-pointpresentaties, transparanten, enz.) kan aanwenden om zijn presentatie te ondersteunen.

Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar | 25

BACHELOR TWEEDE JAAR GRONDSLAGEN EN HULPWETENSCHAPPEN Economie De cursus omvat vier delen: • Micro-economie: gedrag van gezinnen (consumptie, arbeidsaanbod, sparen); gedrag van ondernemingen (types ondernemingen en doelstellingen, technologie & kosten, aanbodgedrag, vraag naar productiefactoren); prijsvorming in de markt (competitie, monopolie, imperfecte competitie). • Studie van de rol van de overheid: functies, welvaartseconomie, belastingen & uitgaven. • Macro-economie: nationale rekeningen, bestedingen en economische activiteit, geldleer, budgettair & monetair beleid, economische groei. • Internationale economie: handel, economische integratie en ontwikkelingseconomie. Filosofie en rechtsfilosofie In deze cursus worden de kernthema’s van de hedendaagse filosofie behandeld, alsook de historische achtergrond van de discussies rond deze thema’s. De voornaamste grote filosofische figuren, stromingen en theorieën worden besproken, in functie van hun relevantie voor de humane wetenschappen en het recht in het bijzonder. De filosofie wordt toegepast op actuele problemen in maatschappij en cultuur en in de rechten in het bijzonder.

JURIDISCHE opleidingsonderdelen MET OEFENINGEN Verbintenissenrecht In deze cursus wordt allereerst gehandeld over het begrip verbintenis en de verschillende soorten verbintenissen. Daarna komen de bronnen van verbintenissen aan bod, met bijzondere aandacht voor de verbintenis door eenzijdige wilsuiting, de overeenkomst en de quasi-contracten. Tenslotte worden de gevolgen van verbintenissen, de overdracht van verbintenissen en de verschillende wijzen van tenietgaan van verbintenissen besproken. Staatsrecht In het inleidend deel wordt vooral aandacht besteed aan de bronnen van het staatsrecht, meer bepaald aan de Grondwet die in een ruime context wordt

26 | Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar

gesitueerd. Vervolgens worden de rechten en vrijheden onderzocht. De nadruk ligt daarbij op titel II van de Grondwet. Ook de in internationale verdragen, en met name de in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM), gewaarborgde rechten en vrijheden worden besproken. Na een bespreking van de basiskenmerken van de gezagsvorm, worden de instellingen van de federale staat en vervolgens de staatshervorming besproken. Praktische oefeningen i.v.m. rechten en vrijheden, geldigheid van overheidsbeslissingen en bevoegdheidsconflicten, sluiten aan bij elk onderdeel. Volkenrecht en volkenrechtelijke instellingen De cursus bestaat uit twee grote delen. In een eerste deel worden de bronnen van het volkenrecht behandeld. De meeste aandacht gaat daarbij uit naar het verdrag als bron van het volkenrecht. De volkenrechtelijke instellingen en hun werking worden besproken in het tweede deel van de cursus. Zowel universele (de Verenigde Naties) als regionale organisaties (bijvoorbeeld de Raad van Europa) komen aan bod. Recht van de Europese Unie De bijzondere aard van de Europese Unie en de Europese Gemeenschappen met het hen kenmerkende integratieproces, waardoor zij zich van de traditionele internationale organisaties onderscheiden, wordt onderzocht. Het eerste deel van de cursus is gewijd aan het institutionele recht: de interne structuur (de instellingen en hun bevoegdheden), de besluitvorming, de algemene beginselen en bronnen van het gemeenschapsrecht, de verhouding nationaal /communautair recht, rechtsbescherming binnen de Europese rechtsorde. In dit deel worden ook de tweede en de derde pijler van de Europese Unie behandeld. In het tweede deel wordt een overzicht gegeven van het materiële EG-recht, in het bijzonder de vier vrijheden en de communautaire harmonisatie. Buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht en risicoverzekeringen 1. Algemene beginselen 2. Aansprakelijkheid voor eigen daad 3. Aansprakelijkheid voor andermans daad 4. Aansprakelijkheid voor zaken 5. Aansprakelijkheid voor dieren 6. Schadeloosstelling


7. Aansprakelijkheidsverzekeringen 8. Aansprakelijkheidsbedingen Strafrecht De cursus begint met een algemene inleiding, waarin een begripsbepaling van het strafrecht wordt gegeven en een historisch overzicht met inbegrip van de theorieën over strafrecht. Het corpus van de cursus bestrijkt vier grote luiken: de strafwet, het misdrijf, de dader en de sanctie. In het eerste luik m.b.t. de strafwet, wordt de strafwet bestudeerd, met zijn toepassing in de tijd, naar de persoon en in de ruimte. Het tweede luik handelt over het misdrijf, en beschrijft concepten zoals het materieel en moreel element van het misdrijf, de verschillende categorieën, de strafbare poging en de rechtvaardigingsgronden. Het derde luik handelt over de dader. Hier worden de schuldontheffingsgronden, de gronden van niet-toerekeningsvatbaarheid, de strafuitsluitende verschoningsgronden, de deelneming en de strafrechtelijke verantwoordelijkheid van de rechtspersoon van naderbij bekeken. In het vierde luik komen de straffen en de andere gevolgen van het misdrijf aan bod (met een algemeen overzicht en met noties van straftoemeting en strafuitvoering). Strafprocesrecht De cursus strafprocesrecht start met een algemeen overzicht van de kernbegrippen en een schematisch weergegeven basisstructuur met invulling van personen en organen uit het Belgisch strafprocesrecht. Na toelichting over de bronnen van het strafprocesrecht, wordt verder ingegaan op de verschillende onderdelen uit deze basisstructuur, waarin o.m. aan bod komen de twee vorderingen die uit een misdrijf voortvloeien (straf- en burgerlijke vordering), de fase van het onderzoek in strafzaken (opsporings- en gerechtelijk onderzoek, met de verschillende onderzoeksverrichtingen), de fase van afsluiting van het strafonderzoek en de fase voor de vonnisgerechten (bevoegdheid, saisine, rechtspleging, bewijsregeling en rechtsmiddelen). Zakenrecht In het eerste deel van de cursus wordt aandacht besteed aan de structuur van zakelijke rechten. Het zakenrecht wordt er gesitueerd binnen het geheel

28 | Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar

van het vermogensrecht. Ook worden de gemeenschappelijke elementen van alle zakelijke rechten bestudeerd. Hoe onderscheiden zakelijke rechten zich van vorderingsrechten, wat zijn de wezenskenmerken van zakelijke rechten, welke bescherming wordt geboden aan zakelijke rechten? Het tweede deel handelt over het object van de zakelijke rechten: de goederen. De goederen worden ingedeeld in roerende en onroerende goederen, lichamelijke en onlichamelijke goederen, private en domeingoederen, vervangbare en niet-vervangbare goederen, enzovoort. Ook wordt stilgestaan bij het belang van deze onderscheidingscriteria binnen het domein van de zakelijke rechten. In het derde deel komt het eigendomsrecht aan bod (evolutie, sociale dimensie, afbakening, eigendomsrecht als mensenrecht). Het vierde deel gaat in op de overige zakelijke rechten, namelijk het vruchtgebruik, erfpacht, opstal, erfdienstbaarheden en mede-eigendom. In het laatste deel worden de wijzen bestudeerd waarop zakelijke rechten kunnen worden vervreemd. Zowel de conventionele wijzen van overdracht van zakelijke rechten als de wettelijke wijzen van verkrijging (natrekking, bezit, verjaring, zaakvorming, enzovoort) komen erin aan bod.

juridische VAARDIGHEDEN Buitenlandse rechtsstelsels en terminologie De eerste doelstelling van dit opleidingsonderdeel is de student te verplichten de blik te verruimen. Door de confrontatie met andere rechtstelsels en andere juridische oplossingen voor gelijkaardige problemen ziet de student de relativiteit van het eigen recht. Het opleidingsonderdeel beoogt de basisbeginselen die ten grondslag liggen van het Common Law, het Duitse rechtsstelsel en het Franse rechtsstelsel aan te leren aan de hand van Engelse, Duitse en Franse juridische teksten. Precies in het licht van het Europese integratieproces, is het zaak de juristen van de toekomst inzicht te laten krijgen in de diversiteit van het recht en de rechtstelsels. Ondanks de integratiegraad van de economische markten en wellicht dankzij de voorkeur van de Europese wetgever voor totale harmonisatie, groeit gaandeweg het verzet bij de lidstaten tegen de Europese ingrepen in het nationale rechtsstelsel. Uniform Europees recht is dan ook minder dan ooit doel van de Europese wetgevingsagenda. De wederzijdse


beïnvloeding van Common en Civil Law kan voorts in het bijzonder aan de hand van bepaalde Europese rechtsinstrumenten of rechtsevoluties worden geïllustreerd. De tweede doelstelling van dit opleidingsonderdeel is de student aan de hand van het lezen en analyseren van buitenlandse juridische teksten de Franse, Engelse en Duitse juridische basisterminologie bij te brengen. Schrijven van juridische teksten met inbegrip van de jaarverhandeling Dit opleidingsonderdeel beoogt de studenten het schrijven van juridische teksten bij te brengen. Het belangrijkste bestanddeel vormt de jaarverhandeling, waarin de student een relevante juridische uitspraak op een juridisch wetenschappelijke, onderbouwde wijze annoteert. Naast de jaarverhandeling krijgen de studenten doorheen het academiejaar nog diverse opdrachten. Anders dan bij de jaarverhandeling wordt niet hoofdzakelijk aandacht besteed aan de juridische redenering en argumentatie, maar voornamelijk ook aan de vorm en stijl. In dit opleidingsonderdeel verwerken de studenten de kennis uit het vak rechtstaalbeheersing in verschillende soorten geschreven instrumenten. In dit opleidingsonderdeel wordt de student gevraagd: 1. een brief aan een leek te schrijven waarin een bepaald juridisch probleem wordt uitgelegd. 2. een persnota te maken over een recente juridische ontwikkeling of uitspraak (bv. voor een lokale krant). 3. een jaarverhandeling te schrijven en mondeling te verdedigen alsook een samenvatting van de kern van de jaarverhandeling te maken op maximaal twee A4-pagina’s die begrijpelijk is voor een niet-jurist.

30 | Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar

Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar | 31

BACHELOR DERDE JAAR GRONDSLAGEN EN HULPWETENSCHAPPEN Psychologie en rechtspsychologie In deze cursus wordt een overzicht geboden van een aantal belangrijke bevindingen uit de psychologie. Het opleidingsonderdeel behandelt het gedrag van individuen en groepen. Gedragsbeïnvloeding, het communiceren en het onderhandelen binnen wederkerige, maar vaak asymmetrische verhoudingen, psychologische mechanismen en oordeelsvorming komen daarbij eveneens aan bod. Een aantal kernconcepten en principes uit rechtspsychologie worden bondig behandeld, om zo de band met de rechtspraktijk te versterken. Het vak wordt uitdrukkelijk als een hulpwetenschap geprogrammeerd, zodat de aankomende jurist ook vertrouwd wordt met de toepassing van psychologie in rechtsspecifieke situaties. Levensbeschouwing Levensbeschouwelijke diversiteit is in de hedendaagse samenleving een feit en dit weerspiegelt zich ook aan de universiteit. Om met deze diversiteit om te gaan kiest de Universiteit Antwerpen voor actief pluralisme. Actief pluralisme wil recht doen aan het belang van levensbeschouwelijke ideeën en aan de plaats die ze in de openbare ruimte kunnen innemen. Levensbeschouwelijke ideeën blijven immers een belangrijke rol spelen in het morele bewustzijn en in het dagelijks oordelen en handelen van mensen, organisaties en samenlevingen. Actief pluralisme is zelf geen levensbeschouwing, maar een houding ten aanzien van (de eigen en andere) levensbeschouwingen. Het insisteert op een inhoudelijke dialoog binnen en tussen levensbeschouwingen en op een concreet engagement dat levensbeschouwingen als fenomeen, als overtuiging én als praktijk, ernstig wil nemen. Meer gedetailleerde informatie is beschikbaar via de website: www.ua.ac.be/pietergillis of via www.ua.ac.be/levensbeschouwing-vakbeschrijving.


JURIDISCHE opleidingsonderdelen MET OEFENINGEN Familiaal vermogensrecht Deel 1. Huwelijksvermogensrecht. Algemene beginselen. Het secundaire stelsel: het wettelijk stelsel; de bedongen stelsels. (Het primaire stelsel wordt behandeld in het opleidingsonderdeel personen- en familierecht) Deel 2. Erfrecht. Openvallen van de nalatenschap en voorwaarden om te erven. Devolutie. Erfovereenkomsten. De reserve. Deel 3. Beschikkingen om niet. Algemene geldigheidsvereisten. Schenkingen. Testamenten. Bijzondere soorten giften. Bestuursrecht De cursus bestaat uit twee delen: een algemeen deel en een bijzonder deel. In het algemeen deel worden, na een begripsomschrijving en een onderzoek van de bronnen van het bestuursrecht, de kenmerken besproken van de relatie burger-bestuur, de relatie tussen de besturen onderling en de relatie bestuur-rechter. In dit verband komen onder meer de beginselen van behoorlijk bestuur, de motiveringsplicht en de openbaarheid van bestuur aan bod. Ook de diverse organisatievormen van besturen en bestuurlijke activiteiten komen aan bod. Het algemeen deel wordt afgesloten met de bespreking van de administratieve en jurisdictionele rechtsbescherming tegen de overheid. In het bijzonder deel komen de diverse subsectoren van het bestuursrecht aan bod: het ambtenarenrecht, de ruimtelijke ordening en stedenbouw, het statuut van de goederen van de overheid, de overheidsopdrachten, enzovoort. Gelet op de veelheid van regels in deze subsectoren worden slechts summier enkele hoofdlijnen gedoceerd. Bijzondere overeenkomsten In de cursus ‘Algemeen verbintenissenrecht’ worden de algemene regels bestudeerd die gelden voor alle overeenkomsten. In deze cursus worden deze algemene regels toegepast op een aantal bijzondere overeenkomsten en worden tevens de specifieke regels bestudeerd die voor deze verschillende types van overeenkomsten gelden.


De volgende benoemde contracten worden behandeld: koop, huur, met inbegrip van handelshuur en landpacht, aanneming van werk, bewaargeving, lening, lastgeving, dading, kanscontracten. Er zullen ook enkele nieuwe types van onbenoemde contracten worden bestudeerd: leasing, factoring, franchising. (De zekerheidsovereenkomsten zoals pand en borgtocht, behoren tot de materie van de cursus ‘Insolventierecht’ en worden dus niet besproken.) Arbeidsrecht De cursus bestaat uit twee onderdelen. Enerzijds wordt onder de noemer ‘individueel arbeidsrecht’ een overzicht geboden van de rechtsregels die betrekking hebben op de aanwerving, de tewerkstelling en het ontslag van werknemers. Anderzijds wordt in het gedeelte ‘collectief arbeidsrecht’ ingegaan op de juridische regeling van de collectieve arbeidsverhoudingen, voornamelijk in de particuliere sector. Socialezekerheidsrecht De cursus socialezekerheidsrecht geeft een algemene inleiding in de verschillende sectoren: arbeidsongevallen en beroepsziekten, ziekteverzekering, werkloosheid, pensioenen, kinderbijslag, mindervaliden, statuut van de zelfstandigen. Naast de technische regelingen zal aandacht geschonken worden aan de juridische, sociale, politieke en economische betekenis van de sociale zekerheid en aan de historische achtergronden van de bestaande regelingen. Handels- en economisch recht De cursus bestaat uit twee delen. In het eerste deel, het zogenaamde ondernemingsrecht of klassieke handelsrecht worden o.m. de aanknopingspunten van handelsrecht en economisch recht behandeld, de regels met betrekking tot het statuut van de handelaar, de handelszaak, de handelstussenpersonen, de handelsagentuurwet en de concessiewetgeving alsook het wissel- en chequerecht en het faillissementsrecht en de wet betreffende de continuïteit van ondernemingen. Het tweede deel van de cursus geeft een analyse van het zogenaamde marktrecht, het mededingingsrecht in ruime zin, waaronder het intellectueel eigendomsrecht (merken, octrooien, tekeningen en modellen), het kartelrecht, de vrij verkeer bepalingen en de analyse van de handelspraktijken moeten worden begrepen.


Vennootschappen, verenigingen en stichtingen Deel 1: Algemeen vennootschapsrecht, met aandacht voor de verenigingen en de stichtingen. De gemeenrechtelijke vennootschapstypes (maatschap en vennootschap onder firma) worden behandeld als types voor de algemene beginselen. De typologie, en specifieke kenmerken van de verschillende vennootschappen, verenigingen en stichtingen worden behandeld. Het rechtspersoonsbegrip wordt uitgelegd. Aandacht wordt besteed aan de oprichting, bestuur en vertegenwoordiging, alsook ontbinding. Deel 2: Specifieke aandacht voor de kapitaalvennootschappen. Het begrip kapitaal (vorming en behoud) en de vormen van aandelen worden geanalyseerd. Tevens wordt het bestuur (behoorlijk bestuur) van deze vennootschappen en de algemene vergadering toegelicht. Ook de controle, ontbinding, vereffening, fusie en splitsing worden behandeld, alsook de geschillenregeling en de uitkoop. Fiscaal recht De cursus is opgezet als een eerste kennismaking met het belastingrecht. Voor de studenten die zich verder willen toeleggen op het belastingrecht vormt deze cursus een voldoende basis om hun kennis in de Masteropleiding verder uit te diepen. Voor de overige studenten biedt voormelde benadering van het belastingrecht een algemeen kader om de fiscale problemen waarmee zij later mogelijk worden geconfronteerd, te kunnen situeren. Bij de behandeling van de leerstof wordt vrij getrouw de structuur van de verschillende fiscale wetboeken gevolgd. De bedoeling is de student vertrouwd te maken met het gebruik van deze wetboeken, zodat zij later steeds hun weg kunnen terugvinden in het technische en snel evoluerende belastingrecht. Aan de student wordt een zo geactualiseerd mogelijk beeld gegeven van de krachtlijnen van het Belgisch belastingrecht. In het bijzonder komen aan bod de algemene beginselen die het belastingrecht beheersen, de structurele grondregels (toepassingsgebied, grondslag, tarief en procedure) en de basistechnieken die de belangrijkste belastingen kenmerken. Bijzondere aandacht gaat naar de personenbelasting, de vennootschapsbelasting, de BTW, de registratie- en successierechten. Uiteraard wordt het Belgisch belastingrecht gesitueerd in het ruimere kader van het Europees en internationaal belastingrecht.


juridische VAARDIGHEDEN Boekhouden en rapporteren In verschillende rechtsvakken wordt rechtstreeks of onrechtstreeks gebruik gemaakt van de principes van het boekhouden, alsook van de rapportering door de ondernemingen van de boekhoudkundige gegevens. Voorbeelden zijn het handelsrecht, het economisch recht, het financieel recht, het vennootschappenrecht en het fiscaal recht. In het eerste deel wordt het vakgebied ingeleid en gesitueerd in het conceptuele en juridische kader. Aan de hand van een eenvoudig voorbeeld wordt de techniek van het dubbel boekhouden verduidelijkt. De verschillende presentatie-, waarderings- en rapporteringsmogelijkheden komen aan bod. In het tweede deel wordt de boekhouding in een ruimer economisch en macro-juridisch perspectief geplaatst. Juridisch practicum Aan de hand van casussen leert de student vanuit een feitenrelaas de relevante feiten te distilleren en de feiten in het referentiekader van het recht te plaatsen. Vervolgens kan hij op zoek gaan naar de toepasselijke wettelijke bepalingen. De student past daarbij de in de vorige jaren aangeleerde onderzoeks- en analysetechnieken toe. Tenslotte leert de student de toepasselijk geachte regels nauwgezet te analyseren, toe te passen op het concrete geval en de gevonden oplossing voornamelijk mondeling en facultatief schriftelijk mee te delen op een correcte wijze. De systematische aanpak van feitelijke gevallen kan worden ingeoefend aan de hand van één of meerdere casussen, die zich binnen een welbepaald vakdomein situeren. Daarnaast kan het practicum ook rond tegengestelde opvattingen uit de rechtsleer worden opgebouwd. Zowel met de opbouw rond een meer complexe casus, de afzonderlijke behandeling van meerdere casussen of de analyse van conflicterende rechtsleer kan een integrale toetsing van de aangeleerde leerstof en aangeleerde vaardigheden worden nagestreefd. 1 practicum te kiezen uit: • Practicum Verbintenissenrecht • Practicum Staatsrecht • Practicum Volkenrecht en volkenrechtelijke instellingen • Practicum Recht van de Europese Unie • Practicum Gerechtelijk recht


• Practicum Buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht en risicoverzekeringen • Practicum Strafrecht • Practicum Strafprocesrecht • Practicum Personen- en familierecht • Practicum Familiaal vermogensrecht • Practicum Bestuursrecht • Practicum Bijzondere overeenkomsten • Practicum Arbeidsrecht • Practicum Socialezekerheidsrecht • Practicum Handels- en economisch recht • Practicum Vennootschappen, verenigingen en stichtingen • Practicum Fiscaal recht • Practicum Zakenrecht

Onderwijs en examens | 37

Onderwijs Voor de meeste vakken worden hoorcolleges georganiseerd. Je volgt in groep een uiteenzetting van de docent, al dan niet ondersteund door audio-visueel materiaal. Voor bepaalde vakken zijn er ook werkcolleges, waar de leerstof uit de hoorcolleges in kleinere groepen wordt uitgediept en ingeoefend. Als universiteitsstudent leer je zelfstandig, kritisch en probleemoplossend denken. Je bepaalt zelf je studietempo en bereidt tussentijdse evaluatiemomenten voor. Zo krijg je de nodige bagage en ontwikkel je de nodige creativiteit om een grote diversiteit aan problemen te behandelen. Dit heeft tot gevolg dat het bedrijfsleven voor de invulling van hogere functies de voorkeur geeft aan universitairen. De digitale leeromgeving Blackboard speelt in deze context een grote rol. Opdrachten worden via dit medium doorgegeven en interactief verwerkt en je kan docenten te allen tijde om feedback vragen. Het contact met professoren en assistenten is niet altijd even intens als met je leerkrachten in het secundair onderwijs, maar je wordt allerminst aan je lot overgelaten. Wanneer je zelf het initiatief neemt om hulp te zoeken, zijn deze mensen zeker bereid een antwoord of oplossing te formuleren voor je vragen of problemen. Het uitgebreide gamma aan begeleidingsmogelijkheden wordt verderop in deze brochure besproken. Studiepunten De studieomvang van elke opleiding wordt uitgedrukt in studiepunten. Een voltijds academiejaar telt voor 60 studiepunten. Deze norm werd overgenomen van het Europees ECTS-project (European Community Course Credit Transfer System). Deze studiepunten zijn een relatieve maatstaf voor de studieomvang van de opleidingsonderdelen in het jaarprogramma. De volledige bacheloropleiding Rechten omvat 180 studiepunten, de masteropleiding 120 studiepunten. Elk studiepunt komt overeen met een studietijd van 25 tot 30 uren. Hierin zijn zowel het bijwonen van de colleges of practica, de voorbereidingstijd en het studeren voor de examens vervat. De studietijd van een voltijds academiejaar varieert van 1500 tot 1800 uren studie. Het aantal studiepunten van een opleidingsonderdeel zegt dus veel meer over hoeveel tijd je er uiteindelijk aan zal besteden, dan enkel het aantal uren dat je les hebt. De normen zijn overal in Vlaanderen en in Europa gelijkaardig, dus gemakkelijk vergelijkbaar.

38 | Onderwijs en examens

Semestersysteem - Examens Het academiejaar is opgedeeld in zes opeenvolgende periodes: het eerste semester, de semestervakantie, het tweede semester, de zomervakantie, de tweede examenzittijd en een les- en examenvrije periode. Wat het eerste semester betreft, leg je in januari examens af voor ongeveer de helft van het jaarprogramma, in juni voor de overige vakken van de eerste examenzittijd. Voor wie niet geslaagd is na de eerste examenzittijd, wordt in september de tweede examenzittijd ingericht. Door de flexibilisering in het hoger onderwijs bestaan er geen “studiejaren” meer. Wel worden nog modeltrajecten vastgesteld. Als je voor een voltijds modeltraject kiest, rond je een bacheloropleiding (180 sp) af in drie jaar tijd: +/- 60 studiepunten per jaar. Wanneer je geslaagd bent voor een opleidingsonderdeel en dus minstens 10 op 20 behaalt, verwerf je een creditbewijs dat overeenkomt met het aantal studiepunten van dit opleidingsonderdeel. Indien je niet alle creditbewijzen voor je studieprogramma behaalt, kan je (soms) toch verder met je studie. De faculteit moet dan je programma - een geïndividualiseerd traject of GT - goedkeuren. Omdat de studieprogramma’s volgens een logische volgorde werden ingebouwd, zijn er voorwaarden vastgelegd om welbepaalde vakken al te mogen volgen. Dit noemt men volgtijdelijkheid. Je slaagt voor een opleiding als je creditbewijzen haalt voor alle opleidingsonderdelen van de opleiding. Dankzij de nieuwe bachelor- en masterstructuur en het flexibiliseringssysteem heb je als student meer keuzemogelijkheden gekregen om je studieprogramma in te vullen. In elke faculteit adviseren studietrajectbegeleiders over de samenstelling van je programma en over de aangeboden keuzemogelijkheden. Het is echter belangrijk voldoende vooruitgang te boeken in je studietraject en in een redelijke tijd je diploma te behalen. Daarom heeft de Universiteit Antwerpen een systeem van studievoortgangbewaking en -begeleiding opgezet; de faculteit zal je studieprestaties volgen en kan je bindende voorwaarden opleggen wanneer je niet de helft van de studiepunten van het goedgekeurde studieprogramma van het academiejaar hebt behaald! Het volledige onderwijs- en examenreglement vind je terug op www.ua.ac.be/OER.

Onderwijs en examens | 39

Ombudspersoon Tijdens de examens kan je met problemen (examenregeling, uitstel van examen, onderbreking of definitief stopzetten van examens, conflict met de docent) terecht bij de ombudspersoon van je opleiding. De ombudspersoon zorgt ervoor dat het examenreglement correct wordt opgevolgd en bemiddelt tussen studenten en docenten. De ombudspersoon is ook aanwezig bij de deliberatie en kan, op basis van verzachtende omstandigheden zoals ziekte of ongeval, je “zaak” bepleiten. Je kan steeds de gegevens van jouw ombudspersoon terugvinden op de website van de Universiteit Antwerpen: www.ua.ac.be, onder de rubriek ‘huidig student’, ombudspersoon. Internationaal De Universiteit Antwerpen neemt actief deel aan de Europese uitwisselingsprogramma’s zoals ERASMUS. Elk jaar studeert een aanzienlijk grote groep studenten één semester aan een buitenlandse universiteit. In het kader van het ERASMUS-programma heeft de Universiteit Antwerpen samenwerkingsakkoorden gesloten met heel wat universiteiten in West- en Centraal Europa. Maar de Universiteit Antwerpen kijkt verder dan Europa. Op bilaterale basis (buiten het kader van ERASMUS) werden wereldwijd uitwisselingsprogramma’s uitgewerkt. In het kader van Internationale Ontwikkelingssamenwerking kan je met een beurs een aantal maanden in een ontwikkelingsland studeren. Je studieperiode aan één van de buitenlandse partneruniversiteiten wordt erkend als onderdeel van je studie aan de Universiteit Antwerpen.

40 | Studiebegeleiding

Studieadvies en studentenbegeleiding Tijdens het academiejaar kan je bij de dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding in eerste instantie terecht voor informatie en advies. Je kan daarbij niet alleen denken aan algemene informatie over opleidingen binnen en buiten de Universiteit Antwerpen, maar ook aan informatie over het leerkrediet, over het onderwijs- en examenreglement, enzovoort. Daarnaast kan je bij de dienst terecht met studiegebonden en persoonlijke problemen. Dit zowel onder de vorm van groepsactiviteiten als onder de vorm van individuele begeleiding, die beide volledig gratis worden aangeboden. Afspraken met de begeleiders van deze dienst kan je maken via het Studenten Informatie Punt (STIP). Studiekeuze en heroriëntering Bij de dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding kan je onder meer terecht voor advies omtrent je studiekeuze. Aan de hand van gesprekken en oefeningen kan je meer zicht krijgen op je persoonlijkheid, capaciteiten, interesses en de studierichtingen die daarbij passen. Ook bij twijfel aan je studiekeuze kan je bij de dienst terecht om je oorspronkelijke studiekeuze te herevalueren om vervolgens na te gaan welke stappen je kan ondernemen wanneer je wil stoppen of veranderen van studierichting. Algemene studiebegeleiding: studievaardigheden en studieplanning Daarnaast organiseren studentenbegeleiders elk semester trainingen over studievaardigheden, o.a. de trainingen ‘effectief plannen en studeren’ en ‘uitstelgedrag’. Je kan er echter ook terecht voor individuele en digitale begeleiding rond deze topics. Voor specifieke vragen over je individuele programma, vrijstellingen e.d. kan je terecht bij de studietrajectbegeleider van je faculteit. Psychosociale begeleiding Ook wanneer je last hebt om je te concentreren, twijfelt aan je studiekeuze, kampt met examenangst of persoonlijke problemen ervaart zoals het afspringen van een relatie, ernstige ziekte in je onmiddellijke omgeving, ... kan je een afspraak maken met een studentenbegeleider voor een psychologische begeleiding. Dat kan op verschillende manieren, gaande van individuele gesprekken over het volgen van een training tot het bekomen van een gepaste doorverwijzing. Dit alles gebeurt steeds op vrijwillige basis.

Studiebegeleiding | 41

Begeleiding van studenten met een functiebeperking, topsport of kunstbeoefening Studenten met functiebeperkingen (fysische handicap of chronische ziekte, leerstoornis zoals dyslexie, AD(H)D, psychische problemen ...) of met bijzondere vragen omwille van sport op topniveau of kunstbeoefening kunnen via de dienst voor Studieadvies en Studentenbegeleiding bijzondere faciliteiten voor onderwijs en/of examens aanvragen. Dit is voorzien in het Onderwijs- en examenreglement van de Universiteit Antwerpen. Na het indienen van je aanvraag, word je uitgenodigd voor een intakegesprek met een studentenbegeleider. In onderling overleg worden de nodige afspraken gemaakt. Als je dossier helemaal in orde is en voorzien van de nodige attesten zal de dienst je dossier ter goedkeuring voorleggen aan de rector. Afstudeerbegeleiding Tot slot kan je bij de dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding terecht voor begeleiding bij het afstuderen. Misschien kan je hulp gebruiken bij je zoektocht naar geschikte jobs, wil je weten welke jobs bij je passen, wil je weten welke studies je na het behalen van je diploma nog kan gaan doen, hoe je het solliciteren best aanpakt, … Met al deze vragen kan je op de dienst terecht voor een individuele begeleiding. Ook worden jaarlijks sollicitatietrainingen aangeboden en jobdagen georganiseerd met panelgesprekken, infosessies en bedrijvenstanden. Je kan hierover meer informatie krijgen op het STIP. Het aanbod aan individuele, groepsgerichte en digitale begeleiding wordt ook in het begin van elk semester bekend gemaakt in alle mogelijke publicaties voor studenten. Je vindt ook heel wat informatie op www.ua.ac.be/studentenbegeleiding. Vakspecifieke begeleiding Met vragen over of problemen met één van je cursussen kan je steeds terecht bij de prof die deze cursus doceert of bij zijn of haar assistent. Gewoon even langslopen of een e-mail schrijven: je zal merken dat je snel geholpen wordt. Voor bepaalde vakken worden extra groepssessies georganiseerd, om de besproken theorie uit hoorcolleges toe te lichten en in oefeningen toe te passen. Bij deze sessies is vooral de wisselwerking tussen studenten en begeleider belangrijk: je kan hulp vragen waar je vastloopt, je begeleider houdt rekening met de gekende knelpunten van de cursus, en je krijgt nuttige tips voor de studie van de leerstof. De masteropleiding biedt je de mogelijkheid je in de praktijk voor te bereiden op een werksector naar keuze.

42 |

| 43

Universiteit Antwerpen hecht veel belang aan het begeleiden van studenten.

44 | Je kansen op de arbeidsmarkt na de master in de Rechten

Advocatuur Om het beroep van advocaat te kunnen uitoefenen, volg je een driejarige stage en ben je aangesloten bij de balie. De balie groepeert alle advocaten van één gerechtelijk arrondissement. Daarnaast moet je ook slagen voor het examen waarmee je een bekwaamheidsattest behaalt. De verplichting de stage te volgen belet niet dat je als advocaat-stagiair reeds het beroep uitoefent en, op enkele uitzonderingen na, dezelfde rechten hebt als andere advocaten. Je mag dan ook een eigen cliënteel uitbouwen. Het is niet eenvoudig om je als zelfstandige advocaat te vestigen en een eigen cliënteel te vormen. In grote centra komen er meer en meer associaties van advocaten tot stand. Hierdoor kunnen advocaten zich sterker specialiseren en krijgen ook minder kapitaalkrachtige juristen een kans. Doordat het economische leven behoorlijk geïnternationaliseerd is, ontstaan er meer internationale advocatenbureaus waartoe advocaten van verschillende nationaliteiten, rechtsdisciplines en taalstelsels behoren. De advocatuur oefent nog altijd de grootste aantrekkingskracht uit op afgestudeerde juristen. Magistratuur In de magistratuur of de rechterlijke macht zijn juristen tewerkgesteld bij rechtbanken en gerechtshoven. Rechtbanken zijn het vredegerecht, de politierechtbank, de rechtbank van eerste aanleg, de rechtbank van koophandel, de arbeidsrechtbank en de krijgsraad. Onder gerechtshoven vallen het hof van beroep, het arbeidshof, het militair gerechtshof en het Hof van Cassatie. Er is een onderscheid tussen de zittende magistratuur of de rechters en de staande magistratuur of het openbaar ministerie. Jaarlijks wordt het aantal vacante plaatsen voor stagiairs in de magistratuur bekendgemaakt. Om hiervoor in aanmerking te komen, moet je minstens één jaar stage aan de balie of een andere juridische functie achter de rug hebben en geslaagd zijn in het vergelijkend toelatingsexamen. Dit examen wordt elk jaar georganiseerd. De stage duurt drie jaar en omvat een theoretische opleiding en een praktische vorming die in verschillende stadia verloopt. De stagiair werkt achtereenvolgens bij een dienst van het parket, in een strafinrichting of bij een politiedienst en in een rechtbank. De stage tot het ambt van openbaar ministerie duurt 18 maanden.

Je kansen op de arbeidsmarkt na de master in de Rechten | 45

Wie al enige jaren juridische praktijkervaring heeft en slaagt voor een examen inzake beroepsbekwaamheid, kan worden benoemd in een ambt van de magistratuur. Notariaat Juristen zijn ook actief, ofwel als notaris, ofwel als notarismedewerker. Om notaris te kunnen worden, moet je een bijkomend diploma van Master in het notariaat behalen. Je moet ook drie jaar stage op een notariskantoor verricht hebben. Na deze periode kan de stagiair - na een vergelijkend examen - kandidaatnotaris worden. Om het notarisambt te kunnen uitoefenen moet de kandidaat-notaris hetzij benoemd worden tot notaris-titularis, hetzij zich associëren met een notaris-titularis. Het aantal notariskantoren is bij wet bepaald.

46 | Je kansen op de arbeidsmarkt na de master in de Rechten

Privé-sector Hoewel slechts een kwart van de jonge juristen een loopbaan in de privésector begint, is uiteindelijk ongeveer de helft van de juristen er tewerkgesteld. De privé-sector omvat industriële en handelsondernemingen, bank- en verzekeringsinstellingen, sociale en beroepsorganisaties, politieke partijen en belangengroepen en uiteraard ook de dienstensector. Een aantal functies ligt in de juridische sfeer. Twee voorbeelden zijn juridisch adviseur en fiscaal raadgever. Door de oprichting van het Instituut voor Bedrijfsjuristen is ook het beroep van bedrijfsjurist wettelijk erkend. Deze erkenning is vergelijkbaar met deze van andere gereglementeerde beroepen zoals het beroep van advocaat of bedrijfsrevisor. Verder zijn er heel wat administratieve, commerciële en organisatorische functies waarvoor je geen specifieke juridische opleiding nodig hebt, maar waarvoor men toch mensen met een hogere opleiding zoekt. Denk maar aan directiesecretariaat, public-relations, verkoopspromotie, administratief beheer en management. Overheidssector Ook in de overheidssector vinden juristen werk. Ze komen terecht in plaatselijke administraties, gemeenten, provincies, intercommunales, bij de Vlaamse en federale overheid, in internationale organisaties en in de diplomatie. Een aantal onder hen vervult algemene ambtenarenfuncties, sommigen vervullen specifiek juridische functies. De federale overheidsdiensten werven aan op basis van vergelijkende examens. Deze worden georganiseerd door Selor. Onderwijs en onderzoek Een beperkt aantal afgestudeerden neemt een onderzoeks- of onderwijsfunctie op binnen een academische context. Voor de toegang tot die functies spelen de behaalde studieresultaten een belangrijke rol.

Voortstuderen na de master in de Rechten | 47

Specifieke lerarenopleiding: www.ua.ac.be/IOIW De lerarenopleiding kan je volgen tijdens de masterjaren of erna. Ze bestaat uit een pedagogische opleiding die aansluit bij je vakdiscipline. Door middel van theoretische lessen, didactische oefeningen en stages ontwikkel je de vaardigheden die je als leerkracht moet beheersen. In het secundair en hoger onderwijs buiten de universiteit, vooral in het economisch, sociaal en paramedisch hoger onderwijs, kunnen juristen met dit diploma aan de slag als docent rechtsvakken. Doctoraatsopleiding Wil je doctoreren, dan zal je gevraagd worden om de doctoraatsopleiding te volgen. De doctoraatsopleiding tracht via onder andere het aanbieden van opleidingen de kennis en de vaardigheden van de onderzoeker binnen én buiten zijn of haar discipline en onderzoeksdomein te verdiepen en te verbreden. Master na Masteropleidingen binnen het vakgebied Rechten Na de opleiding Rechten kan je binnen de Faculteit Rechten nog een éénjarige Master na Master opleiding volgen: • Master Fiscaal Recht • Master Ondernemingsrecht Master na Masteropleidingen binnen andere studiegebieden Op de webstek van de Universiteit Antwerpen kan je steeds een actueel overzicht vinden op www.ua.ac.be/studiekiezer. Postacademische vorming Na voltooiing van een bachelor- of masteropleiding kan je, ook nadat je al werkervaring hebt opgedaan, terugkomen naar de universiteit om je verder in een vakgebied te verdiepen of je kennis erin te verbreden. De Universiteit Antwerpen organiseert in dit kader zowel korte als langere opleidingstrajecten. Zo organiseert het Centrum voor Beroepsvervolmaking in de Rechten (CBR), dat een sterke binding heeft met de Faculteit Rechten, tal van bijscholingsactiviteiten voor afgestudeerde juristen.

48 | Hoe bereik je makkelijk de campussen?

Wegbeschrijving Op www.ua.ac.be/route kan je de wegbeschrijving naar de verschillende campussen terugvinden. Met de fiets De campussen zijn gemakkelijk te bereiken met de fiets! Meer en meer studenten kiezen voor dit transportmiddel. Je kan je op deze manier immers snel verplaatsen. Op elke campus staan verschillende fietsparkings ter beschikking van de studenten. Met de bus of de tram De Lijn info: 070 220 200 Voor alle informatie over reiswegen, dienstregelingen, verloren voorwerpen en algemene inlichtingen: op weekdagen van 7u tot 19u, za-, zo- en feestdagen van 10u tot 18u. Je kan ook terecht in één van de Lijnwinkels om dienstregelingsboekje te kopen. Die bieden een overzicht van alle bus- en/of tramlijnen in een streek. Op veel bussen en trams vind je een folder met de dienstregeling van de lijn waarop je rijdt. Natuurlijk kan je ook steeds één van de chauffeurs aanspreken of surfen naar de website: www.delijn.be. De website van De Lijn beschikt ook over een routeplanner die voor jou de reis van deur tot deur met bus, tram en/of trein uitstippelt. Dienst Abonnementen van De Lijn Antwerpen Grotehondstraat 58, 2018 Antwerpen, tel. +32 (0)3 218 14 11 op weekdagen van 8u30 tot 16u e-mail: [email protected] Met de trein Voor alle informatie over reiswegen, dienstregelingen, vertrek- en aankomst‑ tijden kan je terecht op de website van de NMBS, www.b-rail.be. Met de auto Alle campussen beschikken over ruime parkings, behalve de Stadscampus. Wens je toch in de buurt van de Stadscampus te parkeren, volg dan best de blauwe parkeerroute “Meir Universiteit”. Parkeren in Antwerpen is echter niet gratis! Meer info kan je terugvinden op www.parkereninantwerpen.be

Plattegrond van de campussen | 49

Hoofdadres Stadscampus Prinsstraat 13 - 2000 Antwerpen

50 | Plattegrond van de campussen

Hoofdadres Campus Groenenborger Groenenborgerlaan 171 - 2020 Antwerpen

Plattegrond van de campussen | 51

Hoofdadres Campus Middelheim Middelheimlaan 1 - 2020 Antwerpen

52 | Plattegrond van de campussen

Hoofdadres Campus Drie Eiken Universiteitsplein 1 - 2610 Antwerpen (Wilrijk)

Bijkomende informatie | 53

Provinciale informatiedagen Medewerkers van de Universiteit Antwerpen nemen jaarlijks deel aan de netoverschrijdende studie-infobeurzen (Sidin’s). Deze worden per provincie georganiseerd op initiatief van het Ministerie van Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap en de Centra voor Leerlingenbegeleiding. Infomomenten voor toekomstige studenten Open lesdagen Tijdens de Krokusvakantie organiseert de Universiteit Antwerpen open lesdagen. Bij de open lesdagen kan je twee soorten van lessen volgen, namelijk meelooplessen en proeflessen. Meer info en inschrijven via www.ua.ac.be/ openlesdagen. Infodagen Elk jaar organiseert de Universiteit Antwerpen infodagen. Deze hebben plaats in maart en april. Naast een algemene en een specifiek studiegerichte infosessie kan je aan de infostanden verschillende cursussen inkijken en brochures verkrijgen. Je krijgt de gelegenheid tot vragen stellen en desgewenst tot een persoonlijk gesprek. Vooraf inschrijven is niet nodig. De data en meer info vind je op www.ua.ac.be/infodagen. Infomarkt Twijfel je nog over je studiekeuze? Wil je nog graag een bevestiging van je keuze? Dan kan je terecht op de infomarkt in september. Ook hier kan je aan infostanden cursussen inkijken en brochures verkrijgen. Vooraf inschrijven is niet nodig. De datum en meer info vind je op www.ua.ac.be/infodagen. Brochures over andere opleidingen Andere publicaties in deze reeks (alfabetisch gerangschikt): Biochemie en biotechnologie, Bio-ingenieurswetenschappen, Biologie, Biomedische wetenschappen, Chemie, Communicatiewetenschappen, Diergeneeskunde, Farmaceutische wetenschappen, Fysica, Geneeskunde, Geschiedenis, Handelsingenieur, Handelsingenieur in de beleidsinformatica, Informatica, Politieke wetenschappen, Sociaal economische wetenschappen, Sociologie, Taal- en letterkunde, TEW: bedrijfskunde, TEW: economisch beleid, Wijsbegeerte, Wiskunde. Wil je meer informatie dan kan je een brochure van één van deze opleidingen aanvragen bij het Studenten Informatie Punt (STIP) of via www.ua.ac.be/ brochures.

54 | Bijkomende informatie

Faculteit Rechten Gebouw V Venusstraat 23 2000 Antwerpen Tel: + 32 (0)3 265 54 45 Fax: + 32 (0)3 265 51 20 onderwijssecretariaat.rechten@ ua.ac.be Departement Sociale, Culturele en Studentgerichte Diensten Studenten Informatie Punt (STIP) Agoragebouw, 1ste verdieping Grote Kauwenberg 2 2000 Antwerpen Tel.: + 32 (0)3 265 48 72 [email protected]

www.ua.ac.be/studiekiezer www.ua.ac.be/rechten

Nota’s | 55

56 | Nota’s

Rechten >> faculteit rechten >> bacheloropleiding

Recommend Documents