R.-k. godsdienst in het leerplan hbo5- verpleegkunde

R.-k. godsdienst in het leerplan hbo5verpleegkunde Hertaling van ingrediënten uit leerplan r.-k. godsdienst De beschreven ingrediënten zijn een hertaling en actualisering van de ingredienten uit het leerplan. Ze vormen een addendum bij het 'leerplan roomskatholieke godsdienst voor het secundair onderwijs in Vlaanderen', Licap, 2000, pp. 197-200. Ze werden hier geplaatst binnen de competenties van het leerplan voor de beroepsopleiding verpleegkunde van het VVKSO.

Erkende instantie r.-k. godsdienst Addendum leerplan SO - opleiding hbo5 verpleegkunde 07-09-2012 ingrediënten leerplan rkg in het leerplan bho5 verpleegkunde vvkso D/2004/0279/050

HBO5 verpleegkunde en r.-k.godsdienst Woord vooraf We zijn blij dat de erkende instantie rooms-katholieke godsdienst de ingrediënten van het leerplanonderdeel hbo5-verpleegkunde heeft aangepast en geactualiseerd. Openheid voor de diverse levensbeschouwingen van de cursist en de zorgontvanger, aandacht voor het holistische mensbeeld, aandacht voor een zorgethische aanpak met telkens het evangelie dat oproept en confronteert binnen het leer- en denkproces. Het is zeker een uitdaging om binnen deze sector de zorg en de spirituele dimensie van zowel de zorgontvanger als de cursist te benadrukken. Het is tegemoet komen aan de evangelische grondoptie van zorg voor iedereen en in de eerste plaats voor mensen in een bijzondere situatie van ziekte, ouderdom, onzekerheid, sterven... maar ook van geboorte en heling. Als katholiek onderwijs blijven we de kaart trekken van het vak r.-k. godsdienst. Het is een uitdrukkelijke keuze die invulling geeft aan de opdracht van het onderwijs in het algemeen en het katholiek onderwijs in het bijzonder naar de vorming van de totale persoon van de cursist. Daarenboven onderstreept het vanuit de invalshoek van evangelie, zingeving of zinzoeking en levensbeschouwing, de aandacht voor kwaliteit van zorg die zo sterk in de opleiding aanwezig is. We wensen de lectoren heel veel enthousiasme vanuit deze geactualiseerde richtingwijzers van het vak. Mieke Van Hecke Directeur-generaal VSKO

Verantwoording Het vak r.-k. godsdienst levert een eigen bijdrage in de vorming van de cursisten HBO5-verpleegkunde. Deze bijdrage kan slechts ten volle renderen als het totaal onderwijsaanbod open staat voor de christelijke optiek1. De omzendbrief SO/2008/042 over 'experimenteel secundair onderwijs volgens een modulair stelsel' geeft in punt 5 aan 'dat alle scholen voor verpleegkunde aan het experiment deelnemen'. Daarnaast vraagt de gewijzigde cursistenpopulatie om een ruimere benadering, die recht doet aan de leerplanvisie over de beginsituatie. Een vertaling en aanpassing aan deze nieuwe situatie is een dringende noodzaak. We herformuleren in dit document de ingrediënten van het leerplan van de vroegere vierde graad verpleegkunde3 in actuele onderwijstaal. We opteerden om systematisch de term 'zorgontvanger' te gebruiken4. Hier en daar is een ingrediënt aangepast aan de veranderde situatie en in overeenstemming gebracht met het kerndoel uit het leerplan5. Leerplaningrediënten zijn niet te ontwijken en zijn een concrete invals-

1

Zie Leerplan rooms-katholieke godsdienst voor het secundair onderwijs in Vlaanderen. p. 179

2

Zie: http://www.ond.vlaanderen.be/edulex/database/document/document.asp?docid=13995#5

3

Zie Leerplan r.-k. godsdienst p. 197-200

4

Dit begrip legt meer de nadruk op diegene die echt zorg ontvangt. Het leerplan HBO5 verpleegkunde VVKSO opteert voor het begrip 'zorgvrager'.

5

Zie Leerplan r.-k. godsdienst p. 53 over het kerndoel' van het derde jaar van de derde graad en de vierde graad'.

ingrediënten leerplan rkg in het leerplan bho5 verpleegkunde vvkso D/2004/0279/050

hoek om de terreindoelen van het leerplan te bereiken. Via de ingrediënten werken we op een accurate manier aan de realisatie van de doelen voor dit specifieke doelpubliek. Dit herformuleren en het plaatsen van de leerplaningrediënten binnen de kerncompetenties van het leerplan hbo5-verpleegkunde van het VVKSO, zorgt voor meer comfort voor de docenten en voor een duidelijker herkenbaarheid van de specifieke invalshoek van het vak. Op die manier doet ook het vak r.-k. godsdienst meer recht aan de holistische benadering van de mens die zorg verdient op fysiek, psychisch, sociaal én levensbeschouwelijk/spiritueel vlak. We zetten het zingevende en zinzoekende in de focus op terreinen die op de grens vallen van levensbeschouwing en verpleegkunde6. Het document biedt bovendien inhoudelijke suggesties die deze eigen benadering meer inhoud geven en verder reiken dan een puur ethische benadering. Belangrijk is dat deze levensbeschouwelijke benadering zich afspeelt op een dubbel niveau: in de zorghouding van de cursist tegenover de zorgontvanger en in het eigen leven van de cursist. Daarom hebben wij ervoor gekozen om bij de inhoudelijke suggesties waar mogelijk deze opsplitsing te maken. Bemerk dat het plaatsen van de ingrediënten r.-k. godsdienst bij één of meerdere kerncompetenties van het leerplan HBO5 uitsluitend suggestief is. Het komt toe aan de school om zelf de competenties r.-k. godsdienst in de thema's van de modules te plaatsen. Het is wel noodzakelijk alle competenties r.-k. godsdienst zo goed mogelijk te realiseren. We zijn ervan overtuigd dat vele van deze elementen ook aan bod komen door de zorg-ethische invalshoek in de opleiding. De kwaliteit van de zorg staat in de opleiding centraal en wordt vanuit het vak r.-k. godsdienst nog eens nader geëxpliciteerd vanuit een Bijbelse en christelijke optiek. Het is belangrijk dat in het cursusonderdeel 'r.-k. godsdienst' in de modules telkens verwezen wordt naar het leerplan, om zo het aparte statuut van het vak duidelijk te maken (soort LAT-relatie).

Kerncompetenties hbo5 Bemerk dat de woorden in fluo door ons werden aangebracht als termen waaraan wij de ingrediënten r.-k. godsdienst hebben gekoppeld. KC1

KC2 KC3 KC4 KC5 KC6 KC7 KC8

6

De beginnend gediplomeerd verpleegkundige is competent om gegevens over het menselijk functioneren, de ziekteverschijnselen en reacties op ziekte(n) en de behandeling ervan over en bij de zorgvrager systematisch te verzamelen en te rapporteren. De beginnend gediplomeerd verpleegkundige is competent om in samenspraak vanuit reële of potentiële verpleegproblemen, verpleegkundige zorg plannen. De beginnend gediplomeerd verpleegkundige is competent om in samenspraak basiszorg uit te voeren in het kader van de totaalzorg en erover te rapporteren. De beginnend gediplomeerd verpleegkundige is competent om verpleegkundige prestaties en door de arts toevertrouwde handelingen uit te voeren en erover te rapporteren. De beginnend gediplomeerd verpleegkundige is competent om met deze zorgvrager een functionele (samenwerkings)relatie met effectieve communicatie aan de gaan en erover te rapporteren. De beginnend gediplomeerd verpleegkundige is competent om de zorgvrager doorheen het ziekteproces te begeleiden en te coachen en daarover te rapporteren. De beginnend gediplomeerd verpleegkundige is competent om in een zorgteam te werken waarin hij de verpleegkundige zorg op zorgvragerniveau coördineert. De beginnend gediplomeerd verpleegkundige is competent om in samenspraak de verpleegkundige zorg te evalueren.

Dit kan gaan over grenssituaties als euthanasie en stervensbegeleiding. Maar het gaat evenzeer over dagdagelijkse praktijk in de ouderenzorg i.v.m. fixatie, incontinentie,...


KC9 KC10

De beginnend gediplomeerd verpleegkundige is competent om te helpen bij de uitvoering van (wetenschappelijk) onderzoek naar meer effectieve en efficiënte wijzen van verpleegkundige zorg. De beginnend gediplomeerd verpleegkundige is competent om de verpleegkundige zorg aan te passen aan nieuwe ontwikkelingen in maatschappij en gezondheidszorg.

Ingrediënten rkg binnen het leerplan hbo5-verpleegkunde vvkso. Bemerk: Bij elke kerncompetentie staan enkele ingrediënten rkg in het blauw, daarna staan de deelcompetenties verpleegkunde, en daarna opnieuw in blauw staat een oplijsting van thema's die ter sprake kunnen komen. Helemaal op het einde staat een beperkt literatuuroverzicht.

Woord van dank De erkende instantie dankt de leden van de werkgroep: Maria-Ann De Cocker, Sandra De Wolf, Carine Dhondt, Francis Jacobs, Veronique Malfrere, Erik Mels en Joke Symoens.

Bemerk: het kunstwerk op de kaft is dit van het leerpan: George Segal 1986, Vertrek of verdrijving.


Kerncompetentie 1: De beginnend ‘gediplomeerd verpleegkundige’ is competent om gegevens over het menselijk functioneren*, de ziekteverschijnselen en reacties op ziekte(n) en de behandeling ervan over en bij de zorgvrager* systematisch te verzamelen en te rapporteren. Godsdienst:

Dieper zien naar de persoon Je ontdekt en verwoordt de levensbeschouwelijke dimensie van het mens-zijn, student-zijn, verpleegkundige worden Je omschrijft deze levensbeschouwelijke invalshoek als een groeiproces Je omschrijft de intrinsieke motivatie (roeping) van je beroepskeuze en plaatst die binnen de maatschappelijke visies. Je omschrijft de christelijke visie op zorg als een werken aan de droom van het ‘Rijk Gods’ Je ziet je opleiding en omgaan met zorgontvangers als een kans om mensen te laten groeien Je ontdekt en verwoordt de invulling rond levensvragen als: wie ben ik, wat kan ik, wat mag ik hopen, voor wie ben ik,… Je beschrijft hoe je als gezonde mens een fundamenteel andere kijk hebt op het dagelijkse leven dan de zorgontvanger voor wie je staat. Je leert meewerken aan de gezondheid/heelheid van de mensen met wie je werkt.

Wat is liefde? Liefdevol omgaan met... Een zorgzame professionele omgang je beschrijft een zorgzame professionele omgang met de zorgontvanger vanuit de Bijbelse grondopties (vruchtbaarheidsproblemen, geboorte, ouderdom, ziekte,…) . je illustreert met voorbeelden hoe in de zorgrelatie de ‘onmacht van de liefde’ (bvb blijvende ‘aanwezigheid’ in situaties die men hopeloos noemt …) zichtbaar kan worden. je ontdekt en verwoordt de kern van Bijbelse spiritualiteit (kernbegrippen: leven, Leven, liefde, beminnen,…) in de zorg.

Wat is zorg? Je schetst het ontstaan en de ontwikkeling van de zorg van de kerkgemeenschap in de zorg voor mensen als dienst aan de maatschappij. Je toont aandacht voor een gezonde zelfzorg Je omschrijft en geeft voorbeelden van zorg vanuit een inspiratie gericht op de hele persoon in zijn concrete situatie.

Zinvragen: Je speelt in op ‘trage vragen’ (zinvragen, levensbeschouwelijke) Je toont aandacht voor de levensbeschouwelijke en godsdienstige aspecten van de zorgontvanger in de uitoefening van zorg. Je toont dat je empathisch bent tov de zin- en levensvragen van zorgontvangers Je gaat kwalitatief om met ethische vragen. Je kent de ethische en pastorale structuren binnen de instelling. ingrediënten leerplan rkg in het leerplan bho5 verpleegkunde vvkso D/2004/0279/050

Pagina 5

Initiatie Verpleegkunde

Verpleegkundige Basiszorg

Oriëntatie Verpleegkunde

Toegepaste Verpleegkunde

Je verzamelt bij de zorgvrager* aan de hand van hulpmiddelen systematisch gegevens over zijn functioneren.

Je verzamelt bij de zorgvrager* systematisch gegevens over zijn functioneren.

Je verzamelt op een systematische wijze gegevens over ziekteverschijnselen en reacties op ziekte(n) en de behandeling ervan bij de zorgvrager*.

Je verzamelt op een systematische wijze gegevens over ziekteverschijnselen en reacties op ziekte(n) en de behandeling ervan bij de zorgvrager* van een specifieke zorgcategorie*.

Zorgvrager* Observeren/interpreteren Menselijk functioneren* (functies, structuren, activiteiten) Privacy Beroepsgeheim Voorbeelden van hulpmiddelen: observatielijst, classificatiesysteem, vragenlijst…. Vakterminologie Observatie- en beoordelingsschalen

Systematiek/methodiek

Pathologie en behandelwijzen Ziektebeleving Zelfstandig selecteren en ordenen van gegevens

Pathologie, onderzoek en behandelwijzen Zorgcategorie

Je verzamelt gegevens bij de zorgvrager* via een anamnese-gesprek.

Anamnesegesprek Voor het uitvoeren van de opgedragen taken informeer je je (bij de afdelingsverpleegkundigen en via het verpleegdossier*).

Je informeert je betreffende de directe patiëntenzorg bij de afdelingsverpleegkundigen en via het patiëntendossier*.


Pagina 6

Zich informeren Verpleegdossier* Verpleegafdeling Organisatie van een verpleegafdeling Basiszorg*

Directe patiëntenzorg Patiëntendossier* Gebruik van ICT

Je wint advies in met betrekking tot directe patiëntenzorg bij andere gezondheidswerkers die betrokken zijn bij de zorgvrager*.

Multidisciplinair en interdisciplinair team Gezondheidswerkers Je observeert en interpreteert lichamelijke en gedragsmatige veranderingen bij de zorgvrager* tijdens de uitvoering van de opgelegde taken.

Je observeert en interpreteert lichamelijke en gedragsmatige veranderingen bij de zorgvrager* tijdens de uitvoering van jouw werkzaamheden.

Observeren Interpreteren Menselijk functioneren* Mensvisie Gezondheid en ziekte

Invloed van gezondheid en ziekte op lichaam en gedrag

Je rapporteert mondeling over je observaties en over de uitvoering van de jou opgelegde taken.

Je rapporteert schriftelijk en mondeling over directe patiëntenzorg.

Je rapporteert relevante gegevens over de toestand en behoeften van de zorgvrager* aan gezondheidswerkers betrokken bij de zorgvrager*.

Schriftelijk en mondeling rapporteren Mondeling rapporteren ingrediënten leerplan rkg in het leerplan bho5 verpleegkunde vvkso D/2004/0279/050

Pagina 7

Vakterminologie Feedback

Gebruik van ICT

Gesprekstechnieken Overleg Overdracht Patiëntenbespreking

Je vult registratieformulieren (eigen aan de afdeling) in.

Je vult de door de overheid verplichte registratieformulieren in.

Registreren Registratieformulieren

Verplichte formulieren van de overheid

Levensbeschouwelijke invalshoek

Zorgontvanger/vrager: Levensbeschouwing en zingeving • De zin van het bestaan (Victor Frankl). • Zingevingsvragen: wat is het , hoe ga ik er mee om,… • Verschil tussen LB en GD. • Onvoorwaardelijke, positieve aanvaarding (presentietheorie). Levensbeschouwing en zorg • Grote wereldgodsdiensten over ziek zijn leven en dood. Kennen en herkennen bij patiënten. • Aandacht voor de levensbeschouwing. bvb voor moslima en mannelijke verpleegkundige,….ook bij Joden rond sabbat, eten en reinheid,geloof en gezondheid. Ethisch perspectief • Personalistische mensvisie/ Holistische mensvisie. • Waarden: Engagement en betrokkenheid . • Verantwoordelijkheid en ethisch appel (Levinas). • Gewetensvol handelen en verantwoordelijkheid – ook Bijbels geduid. • Relationele van KGD. Link levensbeschouwing en stage ingrediënten leerplan rkg in het leerplan bho5 verpleegkunde vvkso D/2004/0279/050

Pagina 8

• • •

Anamnese… ook het LB wordt bevraagd. Aandacht voor de LB van de patiënt bij het rapporteren. Bevragen van de levensbeschouwing van de patiënt (uitleg over LB’s en zingeving en mensvisie over LB). Functie van de pastorale werker kennen en contacten leggen.

Cursist: Zingeving en levensbeschouwing • Inzicht krijgen in eigen levensbeschouwing als groeiproces: Mozes-verhalen en ‘ik zal er zijn voor u’. • Parabel van de talenten. Link levensbeschouwing en attitude • Stress en onthaasting en begrippen als stilte, meditatie, gebed. Ethisch perspectief • Inzicht in het eigen waardensysteem en de eigen levensbeschouwing aanreiken en expliciteren.


Pagina 9

Kerncompetentie 2: De beginnend ‘gediplomeerd verpleegkundige’ is competent om in samenspraak vanuit reële of potentiële verpleegproblemen, verpleegkundige zorg te plannen. Godsdienst:





Je leidt uit zorgvragergegevens de zelfzorgproblemen van een zorgvrager* af.

Je definieert, in overleg met de begeleider, verpleegproblemen/verpleegdiagnosen bij een zorgvrager*.

Je definieert verpleegproblemen/ verpleegdiagnosen bij een zorgvrager*.

Je definieert verpleegproblemen/ verpleegdiagnosen bij een zorgvrager* van een specifieke zorgcategorie* en stelt prioriteiten.

Visie op zorg in samenhang met mensen wereldbeeld Zelfzorg/zelfredzaamheid Zelfzorgproblemen Je formuleert, in overleg met de begeleider, doelen gerelateerd aan de zelfzorgproblemen en ter ondersteuning bij de zorgvrager* in zijn zelfzorg.

Overleg Visie op zorg Doel(en) voor zelfzorg Je stelt maatregelen voor gerelateerd aan de doelen en ter onder-

Verpleegproblemen en verpleegdiagnosen Visie op verpleegkunde Classificatiesystemen

Je formuleert, in overleg met de begeleider, verpleegdoelen gerelateerd aan de verpleegproblemen/verpleegdiagnosen bij de zorgvrager*.

Problemen voor een multidisciplinaire aanpak Pathologie

Je formuleert verpleegdoelen gerelateerd aan de verpleegproble-men/verpleegdiagnosen van de zorgvrager*.

Verpleegprioriteiten

Je formuleert verpleegdoelen gerelateerd aan de verpleegproblemen/verpleegdiagnosen van de zorgvrager* van een specifieke zorgcategorie*.

Verpleegdoelen Visie op verpleegkunde Overleg

Je stelt aan de hand van hulpmiddelen de gepaste verpleeginterventies

Je formuleert de gepaste verpleeginterventies voor het bereiken van het

Je formuleert de gepaste verpleeginterventies voor het berei-


Pagina 10

steuning van de zorgvrager* in zijn zelfzorg.

voor om het het verpleegdoel bij de zorgvrager* te bereiken.

verpleegdoel bij de zorgvrager*.

ken van het verpleegdoel bij de zorgvrager* van een specifieke zorgcategorie*.

Standaard-verpleegplan Hulpmiddelen voor het bepalen van verpleeginterventies Visie op verpleegkunde Verpleegplan Verpleeginterventies

Prioriteiten en alternatieven Totaalzorg*

Je maakt, in overleg met de begeleider, een planning op voor de uitvoering van de gekozen en opgedragen maatregelen bij de zelfzorg van de zorgvrager*.

Je maakt, in overleg met de begeleider, een planning op voor de activiteiten in verband met de gekozen verpleeginterventies*.

Je maakt, in overleg met het team, een planning met tijdschema op, aangepast aan het specifieke van de zorgvrager*.

Zorgplan

Planning Verpleegplan

Tijdschema


Zorgontvanger/vrager: Levensbeschouwing en zingeving • Mens en wereldbeeld en de plaats van de godsdienst hierbinnen. • Zingeving en levensbeschouwing bij de ouder wordende mens (omgaan met levensverhalen, leren los laten, spiritualiteit,..). • Omgaan met grote verhalen.

Levensbeschouwing en zorg • Visie op zorg. (herformuleren) • Plaats van de pastoraal in de zorg. Ethisch perspectief • Bouwstenen om te komen tot ethische beslissingen. Link levensbeschouwing en stage ingrediënten leerplan rkg in het leerplan bho5 verpleegkunde vvkso D/2004/0279/050

Pagina 11

• Omgaan met verhalen van mensen. • Afscheid, rouw en troost. o Rouw en verlies, rouw (Manu Keirse). o Hoe ga je om met het lijden van zorgvragers. o Wat is troosten en hoe doe ik dat als zorgverlener.

Cursist: Zingeving en levensbeschouwing: • Kern van geloof, hoop en liefde voor gelovige en niet gelovige verpleegkundigen. Link levensbeschouwing en attitude: • Afscheid; rouw en troost. • Eigen verdriet, gemis van de cursist. • Zelfzorg van de cursist. Ethisch perspectief: • Inzicht in eigen waarden en normen.


Pagina 12

Kerncompetentie 3: De beginnend ‘gediplomeerd verpleegkundige’ is competent om in samenspraak basiszorg* uit te voeren in het kader van de totaalzorg* en erover te rapporteren.

Godsdienst Dieper zien naar de persoon Je ontdekt en verwoordt de levensbeschouwelijke dimensie van het mens-zijn, student-zijn, verpleegkundige worden Je omschrijft deze levensbeschouwelijke invalshoek als een groeiproces Je omschrijft de intrinsieke motivatie (roeping) van je beroepskeuze en plaatst die binnen de maatschappelijke visies. Je omschrijft de christelijke visie op zorg als een werken aan de droom van het ‘Rijk Gods’ Je ziet je opleiding en omgaan met zorgontvangers als een kans om mensen te laten groeien Je ontdekt en verwoordt de invulling rond levensvragen als: wie ben ik, wat kan ik, wat mag ik hopen, voor wie ben ik,… Je beschrijft hoe je als gezonde mens een fundamenteel andere kijk hebt op het dagelijkse leven dan de zorgontvanger voor wie je staat. Je leert meewerken aan de gezondheid/heelheid van de mensen met wie je werkt.

Dieper zien naar de zieke en zijn omgeving Je beschrijft hoe een gezonde mens een andere kijk heeft op het dagelijkse leven dan de zorgontvanger voor wie je staat. Je toont aandacht voor de omgeving van de zorgontvanger die op een eigen manier gezondheid/heelheid ervaart. Je beschrijft hoe ‘ziek-zijn’ impact heeft op elke dimensie van leven en zorg. Je integreert de holistische mensvisie ( fysiek, psychisch, sociaal en levensbeschouwelijk) in je professioneel handelen.

Dieper zien naar het ziek-zijn en het ‘helen’ Je ontwikkelt aandacht voor de heling van de persoon op alle dimensies van de holistische mensvisie Je hebt aandacht binnen je professioneel handelen voor de integrale pijn (fysiek, psychisch, sociaal, levensbeschouwelijk) Je verwoordt verschillende facetten van de pastorale benadering van de zorgontvanger: vragen, zorgen, rituelen, sacramenten,… Je onderkent en benoemt het helende van rituelen in meerdere levensbeschouwingen en specifiek in sacramenten.. Je leert een integrale kijk ontwikkelen op pijnbestrijding. Je illustreert met voorbeelden hoe Jezus aandacht heeft voor de kwetsbare mens. Je omschrijft hoe rituelen en sacramenten een helende invloed kunnen hebben op de mens.

Wat is zorg? Je schetst het ontstaan en de ontwikkeling van de zorg van de kerkgemeenschap in de zorg voor mensen als dienst aan de maatschappij. Je toont aandacht voor een ‘stille aanwezigheid’ in het besef dat in een mens diepere vragen leven en levensoverstijgende dingen gebeuren. ingrediënten leerplan rkg in het leerplan bho5 verpleegkunde vvkso D/2004/0279/050

Pagina 13

Je toont aandacht voor een gezonde zelfzorg Je omschrijft en geeft voorbeelden van zorg vanuit een inspiratie gericht op de hele persoon in zijn concrete situatie.




Toegepaste verpleegkunde

Je helpt een zorgvrager* in zijn hygiënische zorg bij ADL-dysfunctie.

Basisprincipes van zorg Hygiënische zorg Menselijk functioneren* Activiteiten Dagelijks Leven (ADL) ADL-dysfuncties Je draagt zorg voor rust en slaapcomfort van de zorgvrager*.

Rust en slaap Basisprincipes van zorg Zorg voor de leefomgeving Je draagt zorg voor enterale voedsel- en vochttoediening bij een zorgvrager* (uitgezonderd bij slikstoornissen en sondevoeding).

Je draagt zorg voor enterale voedsel- en vochttoediening bij een zorgvrager*, ook bij slikstoornissen en sondevoeding.

Voeding Spijsvertering Basisprincipes van zorg

Slikstoornissen Sondevoeding

Je helpt een zorgvrager* met ADLdysfunctie betreffende uitscheiding.


Pagina 14

Uitscheiding Basisprincipes van zorg Incontinentiematerialen Je helpt een zorgvrager* bij nietsteriele staalafname en collectie van excreties en secreties.

Excreties en secreties Staalafname Basisprincipes van zorg Je helpt de zorgvrager* bij houdingsen mobiliteitsproblemen (eventueel gebruik makend van technische hulpmiddelen).

Houding en mobiliteit Til-, hef- en verplaatsingstechnieken Hulpmiddelen Basisprincipes van zorg Je voert maatregelen uit ter preventie van infecties, lichamelijke letsels en van decubitusletsels bij een zorgvrager* zoals voorgeschreven in het verpleegdossier*.

Je formuleert maatregelen ter preventie van infecties, lichamelijke letsels en decubitusletsels bij een zorgvrager* en voert ze na overleg uit.

Infectie en preventie Decubitus en preventie Lichamelijke letsels en preventie

Basisprincipes van zorg Overleg

Je meet en registreert parameters ingrediënten leerplan rkg in het leerplan bho5 verpleegkunde vvkso D/2004/0279/050

Pagina 15

bij een zorgvrager*.

Parameters Basisprincipes van zorg In het kader van totaalzorg* verleen je op methodische wijze basiszorg* aan een zorgvrager*.

Basisprincipes van zorg Totaalzorg* Je past reanimatietechnieken toe in het kader van eerste hulp.

Je verleent eerste hulp bij ongevallen.

Cardio-pulmonale resuscitatie (CPR) Basisprincipes van zorg

E.H.B.O. Je neemt preventieve maatregelen voor je eigen veiligheid.

Beroepsziekten


Zorgontvanger/vrager: Levensbeschouwing en zingeving • Plaats van rituelen in de godsdiensten over leven, afscheid, lijden, ziek-zijn,… • Christelijke visie op lijden en op de belevingswereld van de patiënt (Kris Depoortere). • Aandacht voor de spirituele dimensie van het leven. ingrediënten leerplan rkg in het leerplan bho5 verpleegkunde vvkso D/2004/0279/050

Pagina 16

• •

Sacramenten en rituelen rond ziekte, lijden, grenservaring, afscheid. Bijbelse visie op lijden (De figuur van Job.)

Levensbeschouwing en zorg • Verhaal van de kromgebogen vrouw (bekijken van het ziek zijn vanuit het gezond zijn). • Schema van Orque (integrale zorgverlening en heling). • Praktische tips en achtergrondinformatie van de allochtone zorgvrager (beeld over ziekte, verzorging, lichamelijkheid, voedselvoorschriften, vasten, genezing, heling,…). • Spirituele pijn, scoren in palliatieve zorg. Ethisch perspectief • Ethische vragen rond kunstmatige vocht- en voedseltoediening en in terminale fase. • DNRcodes, beperkingsformulieren vanuit ethische en levensbeschouwelijke benadering. • Betrokkenheid. Link levensbeschouwing en stage • Omgaan met Vraag-vragen, zingevingsvragen, trage vragen. • Omgaan met breukervaringen.

Cursist: Zingeving en levensbeschouwing • Aandacht voor de spirituele dimensie van het leven. • Vertrekken vanuit ‘wie ben ik’ in het menselijk functioneren. • Verhaal van de kromgebogen vrouw (hoe kijk ik aan tegen mijn werk, de zieke, het LB,… met open vizier?). Link levensbeschouwing en attitude • Zorg voor jezelf (combineren van werk, thuis, gezin,… omgaan/confrontatie met lijden, aftakeling en toch betrokken/afstand nemen). Ethisch perspectief


Pagina 17

Kerncompetentie 4:

De beginnend ‘gediplomeerd verpleegkundige’ is competent om verpleegkundige prestaties en door de arts toevertrouwde handelingen uit te voeren en erover te rapporteren. Godsdienst:





Je dient een zorgvrager* orale medicatie toe die door een verantwoordelijke is klaargezet.

Je dient de zorgvrager* medicatie toe: intramusculair, subcutaan, percutaan, rectaal, vaginaal, via luchtwegen en door indruppelen.

Je voert technisch-verpleegkundige prestaties uit met betrekking tot medicamenteuze toediening.

Je voert technisch-verpleegkundige prestaties en door de arts toevertrouwde medische handelingen uit met betrekking tot medicamenteuze toediening.

Medicatie Medicatiegebruik Verantwoordelijkheid* Aansprakelijkheid Basisprincipes van zorg

Medicatie Medicatietoediening Medisch rekenen Aansprakelijkheid

Medicatiebeheer

Je voert technisch-verpleegkundige prestaties uit met betrekking tot het urogenitale stelsel.

Anatomie en fysiologie Pathologie Verpleegtechnische interventies Eigen rechtspositie

Je voert technisch-verpleegkundige prestaties en door de arts toevertrouwde medische handelingen uit met betrekking tot het urogenitale stelsel bij een zorgvrager* van een specifieke zorgcategorie*.


Pagina 18

Je dient een zorgvrager* een lavement toe.

Uitscheiding Lavement Basisprincipes van zorg

Je voert technisch-verpleegkundige prestaties uit met betrekking tot het spijsverteringsstelsel. Anatomie en fysiologie Pathologie Verpleegtechnische interventies Eigen rechtspositie Je voert technisch-verpleegkundige prestaties uit met betrekking tot het ademhalingsstelsel.

Anatomie en fysiologie Pathologie Verpleegtechnische interventies Eigen rechtspositie Je voert technisch-verpleegkundige prestaties uit met betrekking tot huid en zintuigen.

Anatomie en fysiologie Pathologie Verpleegtechnische interventies Eigen rechtspositie Je voert technisch-verpleegkundige prestaties uit met betrekking tot het bloedsomloopstelsel.

Anatomie en fysiologie Pathologie Verpleegtechnische interventies

Je voert technisch-verpleegkundige prestaties en door de arts toevertrouwde medische handelingen uit met betrekking tot het spijsverteringsstelsel bij een zorgvrager* van een specifieke zorgcategorie*.

Je voert technisch-verpleegkundige prestaties en door de arts toevertrouwde medische handelingen uit met betrekking tot het ademhalingsstelsel bij een zorgvrager* van een specifieke zorgcategorie*.

Je voert technisch-verpleegkundige prestaties en door de arts toevertrouwde medische handelingen uit met betrekking tot huid en zintuigen bij een zorgvrager* van een specifieke zorgcategorie*.

Je voert technisch-verpleegkundige prestaties en door de arts toevertrouwde medische handelingen uit met betrekking tot het bloedsomloopstelsel bij een zorgvrager* van een specifieke zorgcategorie*.


Pagina 19

Eigen rechtspositie Je voert technisch-verpleegkundige prestaties uit met betrekking tot het metabolisme.

Anatomie en fysiologie Pathologie Verpleegtechnische interventies Eigen rechtspositie

Je voert technisch-verpleegkundige prestaties en door de arts toevertrouwde medische handelingen uit met betrekking tot het metabolisme bij een zorgvrager* van een specifieke zorgcategorie*.

Je voert technisch-verpleegkundige prestaties uit met betrekking tot mobiliteit.

Je voert technisch-verpleegkundige prestaties en door de arts toevertrouwde medische handelingen uit met betrekking tot mobiliteit.

Je voert technisch-verpleegkundige prestaties uit met betrekking tot fysieke beveiliging.

Je voert technisch-verpleegkundige prestaties en door de arts toevertrouwde medische handelingen uit met betrekking tot fysieke beveiliging bij een zorgvrager* van een specifieke zorgcategorie*.

Isolatie patiënten Toezicht Je verleent pre- en postnatale zorg aan moeder en kind.

Anatomie en fysiologie Verpleegtechnische interventies Eigen rechtspositie Je bereidt de zorgvrager* voor en begeleidt hem tijdens en na onderzoek en behandeling.

Je bereidt de zorgvrager* van een specifieke zorgcategorie* voor en begeleidt hem tijdens en na onder-


Pagina 20

zoek en behandeling. Verpleegtechnische interventies Onderzoeken/behandelingen Eigen rechtspositie Je assisteert in opdracht een zorgverlener van een andere discipline.

Anatomie en fysiologie Pathologie Verpleegtechnische interventies Eigen rechtspositie Interdisciplinaire samenwerking Je bereidt de zorgvrager* voor op en begeleidt hem na een heelkundige ingreep.

Je bereidt de zorgvrager* van een specifieke zorgcategorie*voor op en begeleidt hem na een heelkundige ingreep.

Verpleegkundig handelen Pre-, per- en post-operatieve zorgen Info geven over heelkundige ingreep Je signaleert dringende medische problemen volgens procedure.

Je neemt maatregelen in levensbedreigende en in crisis-situaties van de zorgvrager*.

Dringende medische problemen Verpleegtechnische interventies Crisisinterventies Levensbedreigende situaties Eigen rechtspositie Levensbeschouwelijke invalshoek

Zorgontvanger/vrager:


Pagina 21

Levensbeschouwing en zingeving Levensbeschouwing en zorg Ethisch perspectief • Brede zorgethiek. • In de geestelijke gezondheidszorg: ethische vragen rond isolatie. • Ethiek rond abortus en visie op het ongeboren kind vanuit levensbeschouwelijke visie. Link levensbeschouwing en stage • Omgaan met patiënten en familieleden vanuit christelijk perspectief.

Cursist: Zingeving en levensbeschouwing Link levensbeschouwing en attitude Ethisch perspectief


Pagina 22

Kerncompetentie 5: De beginnend ‘gediplomeerd verpleegkundige’ is competent om met de zorgvrager* een functionele (samenwerkings)relatie met effectieve communicatie aan te gaan en daarover te rapporteren.

Godsdienst:

Dieper zien naar de zieke en zijn omgeving Je onderscheidt een integrale (holistische) zorgbenadering van reducerende visies. Je geeft voorbeelden van specifiek levensbeschouwelijke en spirituele zorg overeenkomstig de nood van de zorgbehoeftigen.

Dieper zien naar het ziek-zijn en het ‘helen’ Je leert een integrale kijk ontwikkelen op pijnbestrijding. Je illustreert met voorbeelden hoe Jezus aandacht heeft voor de kwetsbare mens. Je omschrijft hoe rituelen en sacramenten een helende invloed kunnen hebben op de mens.

Wat is zorg? Je schetst het ontstaan en de ontwikkeling van de zorg van de kerkgemeenschap in de zorg voor mensen als dienst aan de maatschappij.

Wat is verantwoordelijkheid? Je toont aandacht voor de diepere dimensie en de groei van je beroep/roeping als verpleegkundige Je onderscheidt het levensbeschouwelijk aspect in het appel van de zorgontvanger. Je ontdekt en omschrijft hoe de zorgontvanger appel doet op jouw zorg en deskundigheid. Je brengt constructieve elementen uit jouw levenservaring binnen als onderdeel van het antwoord op de zorgvraag. Je toont bereidheid om blijvend aandacht te schenken aan je eigen groei in zin en verantwoordelijkheid. Je koppelt verhalen uit de Bijbel/eigen levensbeschouwelijke traditie als inspiratiebron aan je eigen levensverhaal en dat van je zorgontvanger.

Zinvragen Je speelt in op ‘trage vragen’ (zinvragen, levensbeschouwelijke) Je toont aandacht voor de levensbeschouwelijke en godsdienstige aspecten van de zorgontvanger in de uitoefening van zorg. Je toont dat je empathisch bent tov de zin- en levensvragen van zorgontvangers Je gaat kwalitatief om met ethische vragen. ingrediënten leerplan rkg in het leerplan bho5 verpleegkunde vvkso D/2004/0279/050

Pagina 23

Je kent de ethische en pastorale structuren binnen de instelling.





Je stelt jezelf voor en informeert de zorgvrager* over de te verlenen zorg.

Je voert gelegenheidsgesprekken met de zorgvrager*.

Je voert doelgerichte gesprekken met de zorgvrager* en rapporteert hierover.

Je voert doelgerichte gesprekken met de zorgvrager* van een specifieke zorgcategorie* en rapporteert hierover.

Functionele relatie Communicatie/gespreksvaardigheden Visie op zorg

Gelegenheidsgesprekken

Doelgerichte gesprekken Rapportage

Rapportage aan zorgvrager*

Tijdens de uitvoering van de zorg onderhoud je respectvol contact met de zorgvrager*.

Je luistert actief naar de zorgvrager* tijdens de uitvoering van de zorg.

Communicatie Visie op zorg Ethiek Respect voor levensovertuiging, culturele verschillen, gewoonten en gebruiken Zelfbeeld

Empathie

Je maakt met een zorgvrager* haalbare afspraken over het zorggebeuren en volgt deze op.

Je onderhandelt met de zorgvrager* over het zorggebeuren, indien nodig.

Patiëntenrecht Ethiek Opvolging van afspraken


Pagina 24

Je pakt conflicten aan, binnen het zorggebeuren en waarbij de zorgvrager* betrokken is.

Conflicthantering Patiëntenrecht Levensbeschouwelijke invalshoek

Zorgontvanger/vrager: Levensbeschouwing en zingeving • Inzicht in ‘heiligen’ en hun ‘specialiteit’ (hopeloze gevallen, tandpijn,…) of ‘volksreligiositeit’ in het algemeen. • Stress, onthaasting, meditatie, stilte,… (abdijen en congregaties die ‘instellingen’ oprichtten). • Gesprekken over zingeving of het gebrek eraan. Levensbeschouwing en zorg • Tijdbeleving bij oudere zorgvragers. • Aandacht voor genogram. • Inzichten in zorg… duurzaamheid, luiergebruik; ziektebeelden in de psychiatrie die religie-gelinkt zijn. • Grote godsdiensten over zorg en levensvragen. • Begrip diaconia (Levinas). • De mens achter de psychisch zieke met aandacht voor de levensbeschouwelijke kant. • De mens achter de oudere met aandacht voor zijn levensbeschouwelijke kant. • Omgaan met zorg gezien in het christendom vertrekkend vanuit het verhaal van de lamme. Ethisch perspectief Ethisch handelen vanuit christelijk perspectief: basisethiek, cultuurkenmerken, diversiteit, lijden, zorgen vanuit een team. Link levensbeschouwing en stage • Omgaan met verhalen van mensen/met grote verhalen.

Cursist: Zingeving en levensbeschouwing ingrediënten leerplan rkg in het leerplan bho5 verpleegkunde vvkso D/2004/0279/050

Pagina 25

• Stress, onthaasting, meditatie, stilte,… (abdijen en congregaties die ‘instellingen’ oprichtten). • Gesprekken over zingeving of het gebrek eraan. Link levensbeschouwing en attitude Ethisch perspectief • Basisprincipes voor ethiek en zingeving.


Pagina 26

Kerncompetentie 6: De beginnend ‘gediplomeerd verpleegkundige’ is competent om de zorgvrager* doorheen het ziekteproces te begeleiden* en te coachen en daarover te rapporteren.

Godsdienst:

Dieper zien naar de zieke en zijn omgeving Je beschrijft hoe een gezonde mens een andere kijk heeft op het dagelijkse leven dan de zorgontvanger voor wie je staat. Je toont aandacht voor de omgeving van de zorgontvanger die op een eigen manier gezondheid/heelheid ervaart. Je beschrijft hoe ‘ziek-zijn’ impact heeft op elke dimensie van leven en zorg. Je integreert de holistische mensvisie ( fysiek, psychisch, sociaal en levensbeschouwelijk) in je professioneel handelen.

Wat is zorg? Je geeft voorbeelden hoe zorgdragers omgaan met vragen, twijfels en angsten omtrent leven en dood.

Zinvragen Je onderkent de onuitgesproken (zin) vragen en angsten van de zorgontvanger en maakt die bespreekbaar.. Je speelt in op ‘trage vragen’ (zinvragen, levensbeschouwelijke) Je toont aandacht voor de levensbeschouwelijke en godsdienstige aspecten van de zorgontvanger in de uitoefening van zorg. Je toont dat je empathisch bent tov de zin- en levensvragen van zorgontvangers Je gaat kwalitatief om met ethische vragen. Je kent de ethische en pastorale structuren binnen de instelling. Je hebt aandacht voor het helende van rituelen in meerdere levensbeschouwingen en specifiek in sacramenten.





Je bent de zorgvrager* nabij in moeilijke momenten.


Pagina 27

Luisteren Je steunt de zorgvrager* bij voorgeschreven aanpassingen voor een gezonde leefwijze.

Je licht de zorgvrager* voor en begeleidt hem op het gebied van gezonde leefwijze.

Je doet bij de zorgvrager* aan gedragsbeïnvloeding in functie van gezond gedrag.

Gezonde leefwijze/welzijn Risicogedrag

Gezondheidsvoorlichting Patiëntenvoorlichting

Gedragsbeïnvloeding

Je helpt de zorgvrager* om zijn gezondheid en welzijn te verbeteren.

Je traint de zorgvrager* in vaardigheden om zijn gezondheid en welzijn te verbeteren.

Vaardigheidstraining Je begeleidt* de zorgvrager* bij opname en ontslag.

Opname en ontslag Je voert de voorgeschreven maatregelen uit, ter voorkoming van het hospitalisatiesyndroom.

Je neemt zelf maatregelen om de psychosociale gevolgen van hospitalisatie te beperken.

Hospitalisatiesyndroom Je licht de zorgvager in over andere hulpverleningsmogelijkheden.

Gezondheidsvoorlichting en opvoeding Sociale kaart ingrediënten leerplan rkg in het leerplan bho5 verpleegkunde vvkso D/2004/0279/050

Pagina 28

Je houdt rekening met het sociale netwerk van de zorgvrager*.

Je begeleidt* de zorgvrager* bij het onderhouden van een sociaal netwerk.

Sociaal netwerk Mantelzorg Je voert in teamverband zorg aan een overledene uit.

Je begeleidt* de zorgvrager* in lijden, sterven, rouw.

Zorg aan overledenen

Palliatieve zorg Rouwverwerking


Zorgontvanger/vrager: Levensbeschouwing en zingeving • Existentiële aspecten: bidden en confrontatie met de dood. • Religies over leven na de dood. Levensbeschouwing en zorg • Pater Damiaan (dieper zien naar de zieke en zijn omgeving; naar ziek-zijn en helen). • Verband tussen ziekte en armoede. • De drie dimensies van geloven (crisis en hoop; helende van sacramenten). • Engagement tot verbondenheid; rouwprocessen als omgaan met ontbinding ??; Kübler-Ross. • Migratie, Islam en rituelen over omgaan met leven en dood. • Een veelkleurig palet: multicultureel samenleven. • Lijden en menswaardigheid: twee gescheiden wegen? • Omgaan met de gekwetste mens en de religie van de heelheid (ben ik mijn broeders hoeder? Kwaad en vergiffenis, morele dilemma’s, lijden en geloof). • Wetgeving en achterliggende visies. • Hygiënische zorg, maaltijdzorg. • Bijbelverhaal van de kromgebogen vrouw… • Helend karakter van rituelen en sacramenten. • Beleving van de patiënt met heling als centraal punt. Kan belicht worden vanuit figuren als Prediker of Job. Omgaan met zinvragen: zelfdoding, palliatieve zorg, euthanasie, ethische kubus, rouwverwerking/arbeid (Kubler Ross en J. Worden). ingrediënten leerplan rkg in het leerplan bho5 verpleegkunde vvkso D/2004/0279/050

Pagina 29

Uitleg vanuit de rouwkoffer. Inzicht in de grote godsdiensten/atheïstische levensvisie over ziekte en ziekteproces. Presentietheorie. Omgaan met patiënten en familieleden vanuit christelijke waarden. Verwerking van lijden, mens (on)waardigheid van het lijden. Palliatieve zorg. Omgaan met rouw.

• • • • • • Ethisch perspectief • Ethiek als kritisch denken over de wereld. • Ethisch handelen vanuit christelijke inspiratie: basisethiek, cultuurkenmerken, diversiteit, lijden, zorgen vanuit het team. • Kite Runner over verantwoording als woord-antwoord-verantwoording. • Medische beslissingen bij het levenseinde. • Het personalistische denkkader. • Vrijheidsbeperkende maatregelen. • Euthanasie vanuit levensbeschouwelijke invalshoek. Link levensbeschouwing en stage

Cursist: Zingeving en levensbeschouwing • Postkritische geloofsschaal. • Verandert het Godsbestaan iets aan mijn leven? Reflectie. • Het kwaad. • De verschillende vormen van lijden. • De dood roept vele vragen op. • Visies op leven na de dood in verschillende levensbeschouwingen. • Bijbelverhaal van de kromgebogen vrouw… de cursist ziet dikwijls de zieke vanuit de gezonde mens. • Werken via kunst aan begrippen zoals hulp bieden, troosten,… Link levensbeschouwing en attitude • De goede verpleegkundige in beeld. • De verpleegkundige als troostend grenswezen in een zorgrelatie • Hoe ga ik om met lijden en hoe past troost daarin. ingrediënten leerplan rkg in het leerplan bho5 verpleegkunde vvkso D/2004/0279/050

Pagina 30

• Omgaan met rouw. • Zelf steun en troost zijn voor mensen die lijden. • Leren afstand nemen van de problemen van de zorgontvangers. • Spanning afstand en nabijheid tegenover de zorgontvanger Ethisch perspectief


Pagina 31

Kerncompetentie 7: De beginnend ‘gediplomeerd verpleegkundige’ is competent om in een zorgteam te werken waarin hij de verpleegkundige zorg op zorgvrager*niveau coördineert.

Godsdienst:

Wat is zorg? Je integreert je in het team met een bijzondere aandacht voor de beroepsethiek. Je respecteert de grenzen in de omgang met zorgontvangers.

Zinvragen Je werkt vanuit een inspiratie die hoop uitstraalt als een helende factor in de zorg. Je leert en verwoordt hoe je het begrip hoop invult als een breder perspectief voor de zorgontvanger in zijn concrete situatie. Je legt de werking uit van een pastorale en andere levensbeschouwelijke diensten uit. Je legt contacten met pastorale (en andere) diensten.




Je werkt in een zorgteam en leeft gemaakte afspraken na.

Je communiceert op een respectvolle manier met teamleden.

Je overlegt met teamleden over directe patiëntenzorg.

Functionele relatie Zorgteam Afspraken

Afdelingsteam Assertiviteit, feedback

Formeel overleg Teamwerking

Je maakt je werkplan op, rekening houdend met de afspraken in het team, en past dat zo nodig aan.

Je maakt afspraken met teamleden in functie van het verpleegplan.


Je coördineert de activiteiten van het verpleegproces bij de zorgvrager*.


Pagina 32

Tijdsplanning Werkafspraken

Patiëntenbespreking Verpleegplanoverleg

Coördineren/delegeren/feedback Zorgkundige/verzorgende/logistiek assistent Je treedt, binnen het zorggebeuren, op als belangenbehartiger voor de zorgvrager*, indien nodig.

Patiëntennoden en –rechten Je bespreekt misverstanden en conflicten met teamleden.

Conflicthantering Levensbeschouwelijke invalshoek

Zorgontvanger/vrager: Levensbeschouwing en zingeving • Victor Frankl: de zin van het bestaan. Levensbeschouwing en zorg Ethisch perspectief Link levensbeschouwing en stage • Omgang met hoop bij de zorgontvanger. Aandacht voor pastoraal (www.pastoralezorg.be ): bezoek brengen aan pastorale dienst, het binnenbrengen van getuigenissen,… • Kijken met een realistisch optimisme naar zorgontvangers en hun omgeving.

Cursist: Zingeving en levensbeschouwing Link levensbeschouwing en attitude • Omgaan met conflicten op het werk. Hoe breng je dit ter sprake? Hoe ga je zelf om met conflicten? • Omgaan met stress en onthaasting. ingrediënten leerplan rkg in het leerplan bho5 verpleegkunde vvkso D/2004/0279/050

Pagina 33

Omgaan met hoop in het leven.(juiste kijk op hoop… ook voor lijdenden of levenseinde). Ethisch perspectief


Pagina 34

Kerncompetentie 8: De beginnend ‘gediplomeerd verpleegkundige’ is competent om in samenspraak de verpleegkundige zorg te evalueren.

Godsdienst:

Dieper zien naar het ziek-zijn en het ‘helen’ Je ontwikkelt aandacht voor de heling van de persoon op alle dimensies van de holistische mensvisie Je hebt aandacht binnen je professioneel handelen voor de integrale pijn (fysiek, psychisch, sociaal, levensbeschouwelijk) Je verwoordt verschillende facetten van de pastorale benadering van de zorgontvanger: vragen, zorgen, rituelen, sacramenten,… Je onderkent en benoemt het helende van rituelen in meerdere levensbeschouwingen en specifiek in sacramenten. Je motiveert en je inspireert de zorgverlening vanuit een Bijbelse visie op heling in al zijn dimensies. Je geeft voorbeelden van ‘heling’ in Bijbelse genezingsverhalen. Je ontdekt en beschrijft hoe de Bijbel inspiratiebron in situaties van crisis en hoop kan zijn.






Je evalueert en bespreekt de door jou uitgevoerde zorg met de verantwoordelijke.

Je evalueert en bespreekt met de verantwoordelijke je eigen functioneren.

Je bespreekt je functioneren in het interdisciplinair team.

Zelfreflectie

Functioneringsgesprek

Evalueren


Pagina 35

Evaluatie

Reflecteren Je reflecteert op je eigen handelen naar het specifieke van de werkcontext.

Werkcontext Levensbeschouwelijke invalshoek

Zorgontvanger/vrager: Levensbeschouwing en zingeving • Ook het thema van kruis-verrijzenis. • Zacheüs: crisis geeft de mens nieuwe kansen. Levensbeschouwing en zorg • Schema van Orque. • De kromgebogen vrouw en andere genezingsverhalen waarbij de sociale context belangrijk is. • Begrip diaconia (Levinas). Ethisch perspectief • Ethisch handelen vanuit christelijke inspiratie: basisethiek, cultuurkenmerken, diversiteit, lijden, zorgen vanuit het team. Link levensbeschouwing en stage

Cursist: Zingeving en levensbeschouwing Link levensbeschouwing en attitude Ethisch perspectief


Pagina 36

Kerncompetentie 9: De beginnend ‘gediplomeerd verpleegkundige’ is competent om te helpen bij de uitvoering van (wetenschappelijk) onderzoek naar meer effectieve en efficiënte wijzen van verpleegkundige zorg.

Godsdienst:

Zinvragen Je werkt vanuit een inspiratie die hoop uitstraalt als een helende factor in de zorg. Je leert en verwoordt hoe je het begrip hoop invult als een breder perspectief voor de zorgontvanger in zijn concrete situatie. Je kent en verwoordt de verschillende ethische benaderingen met betrekking tot de ontwikkeling van de bio(medische) technologie. Je kent en verwoordt het personalistisch en evangelisch-geïnspireerd mensen wereldbeeld. Je kadert en illustreert inzichten over bio-ethische thema’s.




Toegepaste Verpleegkunde Je werkt mee aan registratie van gegevens voor wetenschappelijk onderzoek.

Registratiemethoden Belang van wetenschappelijk onderzoek Levensbeschouwelijke invalshoek

Zorgontvanger/vrager: Levensbeschouwing en zingeving Levensbeschouwing en zorg • De mens die leeft vanuit hoop. Ethisch perspectief • Invloed van de kennis van embryologie en de genetica op de beslissingen rond genetica. ingrediënten leerplan rkg in het leerplan bho5 verpleegkunde vvkso D/2004/0279/050

Pagina 37

Link levensbeschouwing en stage

Cursist: Zingeving en levensbeschouwing • Postkritische geloofsschaal. Link levensbeschouwing en attitude Ethisch perspectief


Pagina 38

Kerncompetentie 10: De beginnend ‘gediplomeerd verpleegkundige’ is competent om de verpleegkundige zorg aan te passen aan nieuwe ontwikkelingen in maatschappij en gezondheidszorg.

Godsdienst:

Dieper zien naar de persoon Je ontdekt en verwoordt de levensbeschouwelijke dimensie van het mens-zijn, student-zijn, verpleegkundige worden Je omschrijft deze levensbeschouwelijke invalshoek als een groeiproces Je omschrijft de intrinsieke motivatie (roeping) van je beroepskeuze en plaatst die binnen de maatschappelijke visies. Je omschrijft de christelijke visie op zorg als een werken aan de droom van het ‘Rijk Gods’ Je ziet je opleiding en omgaan met zorgontvangers als een kans om mensen te laten groeien Je ontdekt en verwoordt de invulling rond levensvragen als: wie ben ik, wat kan ik, wat mag ik hopen, voor wie ben ik,… Je beschrijft hoe je als gezonde mens een fundamenteel andere kijk hebt op het dagelijkse leven dan de zorgontvanger voor wie je staat. Je leert meewerken aan de gezondheid/heelheid van de mensen met wie je werkt.

Wat is liefde? Liefdevol omgaan met... Een zorgzame professionele omgang je beschrijft een zorgzame professionele omgang met de zorgontvanger vanuit de Bijbelse grondopties (vruchtbaarheidsproblemen, geboorte, ouderdom, ziekte,…) . je illustreert met voorbeelden hoe in de zorgrelatie de ‘onmacht van de liefde’ (bvb blijvende ‘aanwezigheid’ in situaties die men hopeloos noemt …) zichtbaar kan worden. je ontdekt en verwoordt de kern van Bijbelse spiritualiteit (kernbegrippen: leven, Leven, liefde, beminnen,…) in de zorg.


Zinvragen ingrediënten leerplan rkg in het leerplan bho5 verpleegkunde vvkso D/2004/0279/050

Pagina 39

Je werkt vanuit een inspiratie die hoop uitstraalt als een helende factor in de zorg. Je leert en verwoordt hoe je het begrip hoop invult als een breder perspectief voor de zorgontvanger in zijn concrete situatie.. Je kent en verwoordt de verschillende ethische benaderingen met betrekking tot de ontwikkeling van de bio(medische) technologie. Je kent en verwoordt het personalistisch en evangelisch-geïnspireerd mensen wereldbeeld. Je kadert en illustreert inzichten over bio-ethische thema’s. Je ontwikkelt een brede kijk op gewetensvol handelen binnen de zorg. Je handelt op een manier die je kunt verantwoorden vanuit je persoonlijk gevormd geweten. Je engageert je om verdere ethische evoluties op te volgen. Je leert denkkaders die je helpen een mening te formuleren in het zorgethische debat om totaalzorg te realiseren.





Je stelt je op de hoogte van actuele maatschappelijke gebeurtenissen in verband met gezondheid en welzijn.

Je zoekt informatie op in verpleegkundige literatuur.

Je formuleert, verheldert en beargumenteert standpunten betreffende het verpleegkundig beroep.

Je stelt kritische vragen over nieuwe ontwikkelingen en overlegt over eventuele aanpassingen voor de verpleegkundige zorg.

Vakliteratuur Verpleegkundige ontwikkelingen Gebruik van ICT

Visievorming Argumentatie

Nieuwe ontwikkelingen in verpleegkunde Kwaliteitszorg

Gezondheid/gezondheidszorg Welzijn/ welzijnszorg Maatschappelijke actualiteit Gebruik van ICT

Je formuleert, verheldert en beargumenteert standpunten betreffende ethische vraagstukken.

Ethiek Levensbeschouwelijke invalshoek

Zorgontvanger/vrager: Levensbeschouwing en zingeving ingrediënten leerplan rkg in het leerplan bho5 verpleegkunde vvkso D/2004/0279/050

Pagina 40

•

Zich ontwikkelend beeld van de maatschappij op engagement, levensbeschouwing, zorg, holistisch mensbeeld, personalisme.

Levensbeschouwing en zorg • De grote godsdiensten en een visie op ziekte en dood. Ethisch perspectief • Ethiek als kritisch denken over de wereld. • Ethisch handelen vanuit christelijke inspiratie: basisethiek, cultuurkenmerken, diversiteit, lijden, zorgen vanuit het team. • Ontwikkelingen in de biotechnologie onderkennen en reflectie in het ethische debat. • De plaats van de verpleegkundige in het ethische debat. • Wetgeving rond euthanasie en abortus. • Ethische vragen rond begin en einde van het leven. Ethische aspecten van kwaliteitszorg en deskundigheidsbevordering. Link levensbeschouwing en stage

Cursist: Zingeving en levensbeschouwing • Zich ontwikkelend beeld van de maatschappij op engagement, levensbeschouwing, zorg, holistisch mensbeeld, personalisme. • Begrip diaconia (Levinas). • Post-kritische geloofsschaal. Link levensbeschouwing en attitude Ethisch perspectief • Persoonlijke reflecties over ethiek en eigen aanvoelen rond euthanasie, abortus, palliatieve sedatie,….


Pagina 41

Literatuurlijst r.-k. godsdienst: ABBICHT L., De joden van Antwerpen, Houtekiet, 2004. ABBICHT L., Geschiedenis van de joden van de lage landen, Meulenhof-Manteau, 2005. ARENS A. , Grootouderschap en geloofsopvoeding. Een pleidooi voor een catechese met grootouders, in Rondom gezin 15 (1994) nr. 2, 87-94. ANCKAERT L. (red.), Geloven, hopen en liefhebben tot in lengte van dagen: over ouder worden, Averbode, 2000. ARMSTRONG K., Een geschiedenis van God. Vierduizend jaar Jodendom, christendom en islam, Baarn, Amsterdam, 1995 BERG M., Zorg om intimiteit, Nijkerk, 1990.

BIELEFELDT H., Moslims in de Lekenstaat. Het recht van moslims mee vorm te geven aan de Europese samenleving, Gent,2000. BRACHFELD S., Onze joodse buren, Houtekiet, Antwerpen, 2000. BROECKAERT B. en VANDENHOVE I., Grote Rituelen in de wereldgodsdiensten, Leuven, 2005. BECKER S.(red.), DNA: de maakbare mens. Amsterdam, Trouw, 2000. BRAUN B., Nieuwe dieren, Veen Magazines, Diemen, 2008. BROOKS G., De dochters van Allah. De verborgen wereld van de islamitische vrouw, De Kern, Baarn, 1995. BURGGRAAF H., Moment in de tijd. Een intuïtief-religieuze benadering, in Verbum 62 (1995) 2, p. 32-38. COOGAN M.D., Wereldreligies, Reeks wereldgeschiedenis, Librero, 2008, ISBN 978 90 5764 502 0

DANNEELS G., Blijf bij ons want het wordt avond. Over de derde en de vierde leeftijd. Een woord bij… Kerstmis 2000, Mechelen, 2000. DANNEELS G., Alles heeft zijn tijd: over onthaasting. Paasbrochure Pasen 2001, persdienst Aartsbisdom. DERKSE W., Een levensregel voor beginners. Benedictijnse spiritualiteit voor het dagelijkse leven, Lannoo, Tielt, 2000. De KEYZER L., Afscheid nemen, Tielt, Lannoo, 2004. DE LANGE F. (red.), De nieuwe mens. Maakbaarheid van lijf en leden, Kampen, Gooi en Sticht,2000. DEPOORTERE K., God anders. Een christelijke visie op het lijden. Acco, Leuven, 2000. DESMET M., Dag en nacht. Een spiritualiteit vanuit de medische ervaring.,Lannoo, Tielt, 2003. DHAENE T. e.a., Zwangerschap uitgewist? over beleving en begeleiding na abortus, Leuven, Davidsfonds 1998. DIERICKX K., Genetisch gezond? Ethische en sociale aspecten van genetische tests en screenings, Antwerpen/Groningen, Intersentia, 1999. DIERICKX K., DE TAVERNIER J., Genetische geneeskunde en uitsluiting : een theologisch-ethische analyse, in Tijdschrift voor theologie 43 (2003), 380-396. DIERICKX K., HANSEN B.,SCHOTSMANS P., Voortplantingsgericht klonen. Een christelijk geïnspireerde ethische beschouwing, in Bijdragen. International Journal for Theology and Philosophy 65 (2004), 170-188. EBSKAMP J. en KROON H., Ethisch leren denken, beroepsethiek voor de hulpverlening, verzorging en sociale dienstverlening, Baarn,1997. EHRLICH C.S., Jodendom, Librero, 2004, ISBN 90 5764 400 2 GASTMANS C. en DIERCKX DE CASTERLE B., Verpleegkundige excellentie, Maarssen, 2000. GASTMANS C. en DIERCKX K., Ethiek in witte jas, Leuven,2002. GASTMANS C. en VANLAERE L., Cirkels van zorg, ethisch omgaan met ouderen,Leuven,2005.

GASTMANS C. en DIERICKX K., Ethiek in witte jas, zorgzaam omgaan met het leven, Leuven, 2001. ingrediënten leerplan rkg in het leerplan bho5 verpleegkunde vvkso D/2004/0279/050

Pagina 42

GELDOF D., Onthaasting. Op zoek naar tijd in een risicomaatschappij, Antwerpen: Houtekiet, 2001. GENIJN S., Onthaasten: de tijd nemen om de wereld te zien in Grande 7 (2000), p. 74-80 GILISSEN M., Zinvol ouder worden, in Mensen Onderweg 103 (2001) nr. 9, 8-13. GLEICK J., Steeds sneller. De permanente jacht naar tijdwinst en de roep om onthaasting, Anthos, Amsterdam,2001. HANSEN B., VEULEMANS S., SCHOTSMANS P., Een baby als therapie. Kritische kanttekeningen bij pre-implantatie genetische diagnose voor stamceldonatie, in Tijdschrift voor Gezondheidszorg & Ethiek 16 (2006) nr. 1, 12-16. HITCHINSON F., Ontmoeting, De Katholieke Schoolgids Cahier, 2002

HULST D., Veel te doen, weinig tijd? Meer kwaliteit van leven door een andere aanpak, Spectrum, 2006. JOCHEMSEN H., Kloneren van mensen moreel niet verantwoord, RMU-katern, nr.2, april 2004, p.12,13. KEIRSE M., Helpen bij verlies en verdriet, Lannoo, 1996, ISBN 90 209 2693 4 KÜBLER-ROSS E., Kinderen en de dood, Amboboeken, Bilthoven, 1983 , ISBN 90 263 1519 8 KÜBLER-ROSS E., lessen voor levenden, Amboboeken, Bilthoven,1970, ISBN 90 263 0103 0

LEGET C., Ruimte om te sterven. Een weg voor zieken, naasten en zorgverleners. TieltLannoo, 2003 LOOTS C., Ik verwacht een gehandicapt kind, wat nu ?,Davidsfonds, Leuven, 2001. MAES L., Leven in al zijn volheid, De Katholieke Schoolgids Cahier, 2005 MANSCHOT H. en VERKERK(ed.) M., Ethiek van de zorg, Amsterdam, 1994. MERTENS R., De Ge-heel-de mens, Davidsfonds, Leuven, 2000, ISBN 90 5826 065 8

MUNNICHS J., KNIPSCHEER C., STEVENS N., VAN KNIPPENBERG T., Ouderen en zingeving, Baarn, 1995 NAUTA R., Ik geloof het wel, Assen, Van Gorcum,1995.

PETERS, Islam en de joods-christelijke traditie, Boom, 2005. SCHMIDT P., Beknopte inleiding tot de Joodse Bijbel, onuitgegeven cursus H.D.G.I. , schooljaar 2003-04.

SCHOTSMANS P., De maakbare mens, Davidsfonds, Leuven, 1994. SHADID W.A., Grondslagen voor interculturele communicatie, Houten, 1998. SHADID W.A. en VAN KONINGSVELD P., Religious Freedom and the Neutrality of the State: the Position of Islam in the European Union, Leuven, 2002. SIMONS A.,VAN DEN AKKER S. en WALDORP J., Magie, geloof en bijgeloof, NDB, 2005. SMELIK K.A.D., Herleefde tijd. Een joodse geschiedenis, Acco, Leuven, 2004. STEEMERS-VAN VINKOOP M., Geloven in zorg. Omgaan met geloof, levensbeschouwing en spiritualiteit in de gezondheidszorg, Baarn, 2003. STRUIJS A.J., Zorg op interculturele maat, in Medisch contact(2000)27/28,1018-1022. SIERKSMA F., De religieuze projectie, Amsterdam, Meulenhof, 1997. STEEMERS-VAN WINKOOP M., Geloven in zorg,Baarn,2003. SANSOT P., Lof der traagheid, Atlas Uitgeverij, 2000. TEN HAVE H., Medische ethiek, Bohn Stafleu van Loghum, 2003.


Pagina 43

VAN DARTEL, J.N., JACOBS M. en JEURISSEN R, Ethiek bedrijven in de zorg, een zaak van management, Van Gorcum, Assen,2006. VAN DER AREND A. , Beroepscodes, Nijkerk, 1992. VAN DER AREND A en GASTMANS C., Ethisch zorg verlenen, handboek voor de verpleegkundige beroepen, Nijkerk, 1993. VAN DER AREND A. en GASTMANS C., Ethische zorg verlenen, Intro Baarn, 1997, ISBN 90 5574 133 7

VAN REUSEL W., Leven met de ander?, Leuven, 2004. VAN BERGEN A. , De lessen van burn-out. Hoe word je er beter van. Een persoonlijk verhaal, Het Spectrum B.V., Utrecht, 2000. VAN BERGEN A., Onthaasten van A tot Z. Leven met kalmte en zwier, Spectrum, 2001. VANDENABEELE C., Herinneringen aan een geliefde, Leuven, Davidsfonds, 2005. VANDEWEGHE N., Dynamisch onthaasten. Efficiënt werken en toch genieten van het leven, Roulartabooks, 2006. VAN DOOREN P., Klonen. Mensen en dieren op bestelling, Leuven, Davidsfonds, 1998. VANHAELEMEESCH P., Wegwijzer wereldgoedsdiensten, Pelckmans, 2011, ISBN 978 90 289 3939 4 VAN ORSHOVEN A. en MENTEN J., Palliatieve zorg, stervensbegeleiding, rouwbegeleiding, Acco Leuven, 1996,

ISBN 90 334 3282 X

VAN PAASEN M.., De kracht van kwetsbaarheid, Servire, Utrecht, 2003 Sites r.-k. godsdienst: www.godsdienstonderwijs.be


Pagina 44

R.-k. godsdienst in het leerplan hbo5- verpleegkunde

Recommend Documents