Q&A “Energietransitie” Zomer 2013, denktank Duurzaamheid PerspectieF
Inhoud Waarom is een energietransitie nodig? .................................................................................................. 2 Waarom houdt PerspectieF zich met “energietransitie” bezig? ............................................................ 2 Wat zijn de uitgangspunten van PerspectieF voor een energietransitie? .............................................. 3 Duurzaamheid ..................................................................................................................................... 3 Rentmeesterschap .............................................................................................................................. 3 Groene/schone energie ...................................................................................................................... 4 Energiezekerheid ................................................................................................................................ 4 Wat zijn de voornaamste problemen op energiegebied? ...................................................................... 5 CO2-uitstoot........................................................................................................................................ 5 Beschikbaarheid .................................................................................................................................. 5 Veiligheid ............................................................................................................................................ 5 Wat vindt PerspectieF van het huidige energiebeleid? .......................................................................... 6 Wat vinden andere politieke partijen van een duurzaam energiebeleid? ............................................. 7 Welke energiestrategie heeft de toekomst? .......................................................................................... 7 De vervuiler betaalt ............................................................................................................................ 7 Ruimte voor lokale initiatieven ........................................................................................................... 7 Terugdringen energieverbruik ............................................................................................................ 7 Wat is een ‘duurzame en schone’ energievoorziening? ......................................................................... 8 Hoe kan Nederland een duurzame en schone energievoorziening krijgen? .......................................... 8 Welke problemen doen zich voor bij duurzame energie? ...................................................................... 9 Wat vindt PerspectieF van boren naar schaliegas? ................................................................................ 9
Waarom is een energietransitie nodig? Wereldwijd staat de mens voor grote uitdagingen als klimaatverandering en uitputting van de aarde door groot verbruik van de grondstoffen en schadelijke menselijke activiteiten. De gestegen CO2uitstoot en groeiende consumptie in de wereld met uitputting van grondstoffen tot gevolg, verstoort ecosystemen en veroorzaakt een verandering in het klimaat. De groeiende vraag naar energie en grondstoffen leiden tot prijsstijgingen. Ook kan een sterke energieafhankelijkheid opleveren van landen die de voornaamste energieleverancier zijn. Deze problemen maken een verandering in het energiebeleid noodzakelijk. Om minder druk op de aarde te leggen en de CO2-uitstoot te reduceren is het belangrijk dat minder energie wordt gebruikt en dat van fossiele energie wordt overgestapt naar duurzame en schone energie. Zonder een energie-transitie zullen de problemen groter worden en onbetaalbaar voor toekomende generaties. Een energie-transitie nu is niet goedkoop, maar het vooruitschuiven is alleen maar duurder. PerspectieF streeft naar een schone en duurzame energievoorziening in 2050. Liefst eerder, maar zeker niet later! Kortom, een geslaagde energietransitie belooft: • • •
Een schonere energievoorziening Minder afhankelijkheid van buitenlandse energie-exporteurs Uitzicht op niet uitputbare bronnen
Waarom houdt PerspectieF zich met “energietransitie” bezig? Energie is een eerste levensbehoefte voor Nederlanders. Er is momenteel ontzettend veel beweging op de internationale energiemarkt. Een gedegen Nederlandse strategie mag niet ontbreken. Tot op heden missen we deze visie. Hoewel energie een topsector is, zien we weinig visie van de Nederlandse overheid. PerspectieF wil het maatschappelijk debat over energie op gang brengen en ondersteunen. Het urgentiegevoel ontbreekt zowel bij de regering als in de samenleving. In de zomer verschijnt een SER-akkoord over energie. PerspectieF heeft zich daarom dit jaar voor dit onderwerp ingezet om zo een bijdrage te kunnen leveren aan het debat. De transitie naar een duurzame energievoorziening gaat ons jongeren in het bijzonder aan. 2050 is onze toekomst. Keuzes nu hebben invloed op onze leefsituatie later. PerspectieF wil benadrukken dat de belangen te groot zijn om de discussie over de energietransitie te laten beheersen door ideologische tegenstellingen. Kortom, de energietransitie is politiek belangrijk omdat: • • •
De markt in beweging is. Visie van de overheid ontbreekt De keuze voor bepaalde energiebronnen bij uitstek politiek is (publiek belang, langdurige ontwikkeling, meerdere opties)
Wat zijn de uitgangspunten van PerspectieF voor een energietransitie? Onderstaande begrippen zijn voor PerspectieF leidend in het vormgeven van een duurzame en schone energievoorziening: • • • •
Duurzaamheid Rentmeesterschap Groene/schone energie Energiezekerheid
Duurzaamheid Volgens de beroemde en breed gedragen definitie uit het Brundtland-rapport uit 1987 is duurzame ontwikkeling een “ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen”. Hierin worden de sociaal-culturele gevolgen van economische groei verbonden aan het streven naar een duurzaam milieu. Duidelijk wordt ook dat een economie kan groeien en ondertussen kan worden gestreefd naar het behoud van sociaal-culturele en ecologische waarden. Duurzaamheid betekent dus dat er niet alleen aandacht is voor de economie maar ook voor de mens en de aarde, oftewel een evenwichtige verdeling van de aandacht over de 3 P’s van People, Planet en Profit. Mattheüs 25:14-30 14 Of het zal zijn als met een man die op reis ging, zijn dienaren bij zich riep en het geld dat hij bezat aan hen in beheer gaf. 15 Aan de een gaf hij vijf talent, aan een ander twee, en aan nog een ander één, ieder naar wat hij aankon. Toen vertrok hij. Meteen 16 ging de man die vijf talent ontvangen had op weg om er handel mee te drijven, en zo verdiende hij er vijf talent bij. 17 Op dezelfde wijze verdiende de man die er twee had gekregen er twee bij. 18 Degene die één talent ontvangen had, besloot het geld van zijn heer te verstoppen: hij begroef het. 19 Na lange tijd keerde de heer van die dienaren terug en vroeg hun rekenschap. 20 Degene die vijf talent ontvangen had, kwam naar hem toe en overhandigde hem nog vijf talent erbij met de woorden: “Heer, u hebt mij vijf talent in beheer gegeven, alstublieft, ik heb er vijf talent bij verdiend.” 21 Zijn heer zei tegen hem: “Voortreffelijk, je bent een goede en betrouwbare dienaar. Omdat je betrouwbaar bent gebleken in het beheer van een klein bedrag, zal ik je over veel meer aanstellen. Wees welkom bij het feestmaal van je heer.” 22 Ook degene die twee talent ontvangen had, kwam naar hem toe en zei: “Heer, u hebt mij twee talent in beheer gegeven, alstublieft, ik heb er twee talent bij verdiend.” 23 Zijn heer zei tegen hem: “Voortreffelijk, je bent een goede en betrouwbare dienaar. Omdat je betrouwbaar was in het beheer van een klein bedrag, zal ik je over veel meer aanstellen. Wees welkom bij het feestmaal van je heer.” 24 Nu kwam ook degene die één talent ontvangen had naar hem toe, hij zei: “Heer, ik wist van u dat u streng bent, dat u maait waar u niet hebt gezaaid en oogst waar u niet hebt geplant, 25 en uit angst besloot ik uw talent te begraven; alstublieft, hier hebt u het terug.” 26 Zijn heer antwoordde hem: “Je bent een slechte, laffe dienaar. Je wist dus dat ik maai waar ik niet heb gezaaid en oogst waar ik niet heb geplant? 27 Had mijn geld dan bij de bank in bewaring gegeven, dan zou ik bij terugkomst mijn kapitaal met rente hebben terugontvangen. 28 Pak hem dat talent maar af en geef het aan degene die er tien heeft. 29 Want wie heeft zal nog meer krijgen, en wel in overvloed, maar wie niets heeft, hem zal zelfs wat hij heeft nog worden ontnomen. 30 En die nutteloze dienaar, gooi die eruit, in de uiterste duisternis, waar men jammert en knarsetandt.” (NBG, 2012)
Rentmeesterschap Een typisch bijbels begrip dat gaat over het beheer van wat je gegeven is maar daarmee nog niet je eigendom is. God is eigenaar van alles op aarde en de mens heeft dit slechts in bruikleen. Daarom
moet de mens op een verantwoordelijke manier omgaan met wat hem gegeven is en verantwoording (rekenschap) afleggen aan wat God hem heeft toevertrouwd. Dit gaat niet alleen om materiële maar ook immateriële zaken, bijvoorbeeld talenten die je gegeven zijn (Mattheüs 25:14-30). Rentmeesterschap gaat over de zorg voor het milieu met de erkenning dat de aarde geen onuitputtelijke bron van grondstoffen is. Maar dat niet alleen, het heeft ook betrekking op hoe we omgaan met de sociale en financiële consequenties van wat we doen. Het is grotendeels de christelijke term voor het algemenere duurzaamheid, met dat verschil dat rentmeesterschap erkenning geeft aan het in beheer geven van de aarde door een hogere macht, met andere woorden: God. Duurzaamheid daarentegen handelt meer vanuit een overtuiging en schuldgevoel naar anderen toe, zowel nu als in de toekomst.
Groene/schone energie Groene energie is energie die opgewekt wordt uit duurzame energiebronnen, oftewel: energiebronnen die onuitputtelijk zijn. De bekendste vormen van groene energie zijn aardwarmte, biomassa, waterkracht, windenergie en zonne-energie. Later in dit rapport zullen deze energiebronnen en de voor- en nadelen ervan verder worden uitgewerkt. Voor nu is het al belangrijk op te merken dat ook deze energiebronnen negatieve effecten kunnen hebben op het milieu. Ze concurreren met andere gebruiksdoeleinden van grond (bijvoorbeeld biomassa), om de energiecentrale te bouwen wordt eerst schade aan het milieu toegebracht (bijvoorbeeld waterkracht) of voor de productie ervan zijn zeldzame grondstoffen nodig (bijvoorbeeld zonne-energie). Toch zijn deze alternatieven veel minder schadelijk voor het milieu dan de zogenoemde grijze energie; energie opgewekt uit fossiele brandstoffen. Bij de productie van groene energie komen namelijk veel minder of geen gassen vrij die bijdragen aan het broeikaseffect en het levert ook geen afvalprobleem op, zoals het geval is bij kernenergie.
Energiezekerheid De wereld is in toenemende mate afhankelijk van de beschikbaarheid van energie voor het functioneren van de samenleving. Zonder energie zijn we tegenwoordig nergens meer, denk maar aan de problemen die ontstaan door een stroomstoring op station Utrecht Centraal. Nederland kent een relatief zeer hoge energiezekerheid; er zijn weinig landen waar de energie zo weinig wegvalt als hier. Toch komt de energiezekerheid steeds meer onder druk te staan. Door de toenemende vraag uit andere delen van de wereld, het opraken van traditionele energiebronnen en de daarmee gepaard gaande stijgende energieprijzen is het niet vanzelfsprekend dat deze zekerheid ook de komende decennia het geval zal zijn. Nederland zal ook zelf voldoende energie moeten blijven produceren om niet (te) afhankelijk te worden van de levering uit andere, vaak instabiele, landen. Wat dat betreft zou gezegd kunnen worden dat Nederland goed bezig is met de bouw van kolencentrales in de Eemshaven; ze
verminderen immers de import uit het buitenland. Echter, Nederland is op dit moment sowieso een energieexporteur en kolencentrales zijn verre van groen.
Wat zijn de voornaamste problemen op energiegebied? Verschillende rapporteni laten zien dat de Nederlandse energievoorziening achter loopt op het gebied van een duurzame energievoorziening, terwijl klimaatverandering en energiezekerheid steeds urgentere problemen aan het worden zijn. Waar Nederland ooit voorop liep bij duurzame technologieën, dreigen we inmiddels de boot te missen.ii Dit geldt ook op het economische vlak, t.a.v. banen en innovatie.
CO2-uitstoot Het grote probleem dat boven ons hoofd hangt is de twee graden opwarming van de aarde. Als dit ‘tipping point’ overschreden wordt, dan zou dit kunnen leiden tot een klimaat toenemende mate extremer wordt. Deze kanteling is dan niet meer te stoppen. De opwarming van de aarde komt onder meer door een groei van de uitstoot van CO2. Een hoopgevend voorbeeld van een mondiale klimaatafspraak is het wereldwijde verbod op CFK’s. De omvang van het CO2 probleem is helaas wel een orde groter. Gelukkig zijn er zowel vanuit de landelijke overheid als door de Europese Unie doelen opgesteld met betrekking tot de maximale uitstoot van CO2. Technisch gezien kan dit probleem goed worden opgelost, het is alleen heel erg duur. Citaat uit GEA: “The climate change mitigation goal is to contain the global mean temperature increase to less than 2°C above the preindustrial level, with a success probability of at least 50%. This implies global CO 2 emissions reductions from energy and industry to 30–70% of 2000 levels by 2050, and approaching almost zero or net negative emissions in the second half of the century ( Figure SPM-2 ).”
Beschikbaarheid Afhankelijk van bepaalde energiebronnen wat tot internationale spanningen kan leiden, is ook een probleem. Eén van de vervelendste aspecten van onze olieafhankelijkheid is dat de olie geïmporteerd wordt uit instabiele landen. In de regel worden deze landen nog minder stabiel van al het oliegeld dat in hun kas belandt, in plaats van dat de lokale bevolking er van profiteert. Om niet in dezelfde spagaat te komen, moet er gekeken worden naar energiebronnen die we zoveel mogelijk zelf kunnen ontwikkelen en in de hand kunnen houden. Hiermee wordt ook het probleem van prijsstijgingen door een toenemende vraag naar energie en grondstoffen ondervangen.
Veiligheid De kernramp in Fukoshima heeft laten zien dat we het gevaren van onze energievoorziening vooral niet willen zien. Als het gaat om veiligheid, meet de publieke opinie met twee maten. De financiële en ecologische gevolgen van de Fukoshima-ramp zijn enorm, maar de negatieve impact van het delven van kolen zijn groter. In en om de kolenmijnen vallen veel doden, en zowel het delven als het verbranden van kolen hebben een zeer slechte invloed op de ecologie.
Wat vindt PerspectieF van het huidige energiebeleid? Het Nederlandse energiebeleid van de laatste jaren wordt gekenmerkt door wisselvalligheid en het ontbreken van een toekomstvisie. Er is geen lange termijnvisie met een duidelijk beeld hoe het energiebeleid er in de toekomst uit dient te zien. Met alle kabinetswisselingen veranderen ook de doelstellingen voor een overstap naar duurzame energie. Een inconsistent overheidsbeleid dat zeer wisselvallig is, draagt niet bij aan een energietransitie naar een schone en duurzame energievoorziening. Door inconsistent energiebeleid zijn plannen niet op elkaar afgestemd en wordt niet daadwerkelijk toegewerkt naar een verandering die zo hard nodig is. Op dit moment bewijst de overheid alleen maar lippendienst aan duurzame energie en wordt ingezet op gas en goedkope, door kolen, opgewekte, elektriciteit. De overheid creëert geen gelijk speelveld voor nieuwe, schone, energiebronnen. Door de wisselvalligheid is het voor het bedrijfsleven ook minder aantrekkelijk om zich in de markt van duurzame energie te begeven en maatregelen te treffen om zelf duurzamer en schoner te produceren, omdat de regels elke twee jaar weer anders kunnen zijn. Dat stimuleert geen investeringen voor de lange termijn die nodig zijn om de energietransitie te realiseren. De onderstaande grafiek laat dan ook zien dat de doelstelling voor duurzame energie fluctueert en het daadwerkelijk gerealiseerde aandeel slechts langzaam stijgt.
Wat vinden andere politieke partijen van een duurzaam energiebeleid? Bijna alle partijen geven aan dat energie een belangrijk thema is en dat actie gewenst is. Immers, fossiele brandstoffen raken op, de aarde warmt op en Europese afspraken moeten worden nagekomen. De algemene teneur is dat het schoner, duurzamer en minder moet. Een aantal partijen, waaronder de ChristenUnie, pleit voor een zelfstandige energiemarkt, waarbij burgers zelf energie opwekken, eventueel in kleine gemeenschappen. Kernenergie is volgens veel partijen, behalve voor de SGP en de PVV, geen goede oplossing. Los van de inhoudelijke argumentatie valt op dat sommige partijen met een uitgebreid scala aan acties en ideeën komen om de energiemarkt te verduurzamen, terwijl andere zich er gemakkelijk vanaf lijken te maken. De VVD meent voldoende energie aan het thema te hebben gegeven door aan te geven dat De Markt het probleem gaat oplossen en laat zich enkel leiden door de Europese afspraken. De Pvda, PvdD en de SGP daarentegen komen met tal van maatregelen en met een redelijk heldere, zij het uiteenlopende, visie.
Welke energiestrategie heeft de toekomst? PerspectieF is, evenals de ChristenUnie, van oordeel dat de enige florerende economie een circulaire economie is, waarin grondstoffen worden hergebruikt en hernieuwbare energie de standaard is. Daarom zet PerspectieF zich in voor een schone en duurzame energievoorziening in Nederland.
De vervuiler betaalt Om deze schone en duurzame energievoorziening te realiseren is PerspectieF vóór het principe “de vervuiler betaalt”. Pas als de kosten van CO2 écht doorberekend worden, komt er een incentive voor bedrijven om haast te maken met CO2-reductie. We moeten belasten wat we niet willen en niet wat we wél willen. Daarom moeten we een fundamentele omschakeling maken naar een belasting op consumptie in plaats van op arbeid. Hiermee voorkomen we onnodige verspilling van goederen, verminderen we de sociale ongelijkheid en bevorderen we de arbeidsparticipatie. Belasting op consumptie zal het energieverbruik terugdringen en gebruik van schone, duurzame energiebronnen stimuleren. Hiermee kan de energietransitie naar een schone en duurzame energievoorziening in 2050 gerealiseerd worden.
Ruimte voor lokale initiatieven De overheid moet wettelijke barrières opheffen zodat lokale duurzame initiatieven alle ruimte krijgen. Overschotten van decentraal opgewekte energie moeten tegen marktprijzen terug kunnen worden geleverd aan het energienet. Als netwerkgeneratie vinden we de overgang van een centraal aangestuurd elektriciteitsnetwerk naar een slim energienetwerk belangrijk. Daarom moet de invoering van een smart gridiii een hogere prioriteit krijgen.
Terugdringen energieverbruik Wij pleiten voor het verhogen van de energie-efficiëntie door wettelijke en niet-wettelijke maatregelen. Tegelijk realiseren we ons dat een hogere energie-efficiëntie niet per definitie zorgt voor een afname van het totale energieverbruik. Daarom wil PerspectieF dat fiscale prikkels worde ingesteld door de overheid om het totale energieverbruik terug te dringen.
Wat is een ‘duurzame en schone’ energievoorziening? Een schone en duurzame energievoorziening betekent dat energie wordt opgewekt uit hernieuwbare bronnen. Dit betekent dat de overheid haar fossiele strategie moet ombuigen naar een duurzame strategie. We beseffen dat de fossiele industrie nog een belangrijke speler is in Nederland, maar klimaatverandering en oprakende fossiele voorraden laten zien dat doorgaan op de fossiele weg onmogelijk en onwenselijk is. Dit rechtvaardigt het werken aan een duurzame energievoorziening. Een duidelijk en consistent beleid dat zich richt op een energievoorziening in 2050 onafhankelijk van fossiele bronnen geeft de industrie de kans om zich aan te passen Een belangrijke (en lastige) vraag is wanneer iets “duurzaam” is. Daarom is het nodig dat er een betere certificering komt van totale energiestromen. Dit zal helpen om de vraag wat een duurzame en schone energievoorziening is, beter te beantwoorden. De overheid moet dit stimuleren door in te zetten op onderzoek in deze richting. Energy Valley en andere Nederlandse onderzoeksinstellingen bieden hiervoor een uitstekende omgeving. Kennis hierover moet actief worden vermarkt. Het opwekken van energie heeft altijd invloed op de omgeving. Belangrijk voor PersectieF is dat niet alleen lokale invloeden voor Nederland worden meegenomen. Een voorbeeld: Het opwekken van energie uit olie mag in Nederland dan redelijk veilig verlopen, maar de oliemaatschappijen laten nogal eens na om hun troep in het buitenland op te ruimen. Bij een energietransitie dient voorkomen te worden dat slechts de opwekking van vuile energie naar het buitenland wordt verplaatst.
Hoe kan Nederland een duurzame en schone energievoorziening krijgen? Een duurzaam energiesysteem in 2050 vergt een ingrijpend en langdurig veranderingsprocesiv, en heeft behoefte aan coördinatie vanuit de rijksoverheid. PerspectieF roept de overheid op om een energiebeleid met visie te ontwikkelen waarbij aandacht is voor de lange termijn. Wij vragen om consistent beleid vanuit de overheid. De overheid moet zich binden aan concrete tussendoelen (510 jaar) zodat de transitie op koers blijft. De overheid dient alle stimuleringsmaatregelen duidelijk in kaart te brengen en (indirecte) subsidies die fossiele energie onnodig bevorderen, zo snel mogelijk uit te faseren om een level playing field te creëren. Energiebeleid is het meest effectief in internationaal verband. De overheid moet al het mogelijke doen om internationale consensus te zoeken. Ook in Europees verband moet beleid afgestemd worden. Tegelijk moet de overheid een gebrek aan internationale consensus niet als gelegenheidsargument gebruiken om niets te doen. Een sterke clean tech sector zorgt voor banen en innovatie. Onderzoek naar duurzame technologieën moet gestimuleerd worden. Waar het subsidiebeleid momenteel gericht is op de goedkoopste maatregelen, die vooral leiden tot de bijstook van biomassa, pleiten wij voor het
stimuleren van innovatieve projecten die oog hebben voor de toekomst. Hierbij kan aansluiting worden gezocht bij het topsectoren beleid. Een duurzame energievoorziening is slechts één van de vele stappen op weg naar een duurzame samenleving. De overheid moet oog blijven houden voor integrale oplossingen. Elektrificatie van vervoer versterkt de mogelijkheden van een smart grid, lokale duurzame initiatieven kunnen sociale samenhang bevorderen, enzovoorts. Alleen integrale oplossingen zullen leiden tot duurzaamheid.
Welke problemen doen zich voor bij duurzame energie? Ook bij duurzame energiebronnen is niet alles goud wat er blinkt. Op dit moment is er relatief weinig investeringsbereidheid in duurzame bronnen, en ook de meeste duurzame vormen van energie vreten grondstoffen. Daarbij vraagt de inpassing van bijvoorbeeld wind- en zonne-energie om grote investeringen in de infrastructuur van ons elektriciteitsnetwerk. Ook spelen andere kwesties, waaronder de vraag of de energie ruimtelijk inpasbaar is. De meeste Nederlanders zijn bijvoorbeeld uitgesproken voorstander van windenergie, totdat de molen bij hen in de achtertuin komt. Daarom is een transitie naar een duurzame energievoorziening lang niet vanzelfsprekend. Dit is waarom PerspectieF het belang van het maatschappelijk debat benadrukt én tegelijkertijd vraagt om coördinatie vanuit de overheid. Het maatschappelijk debat is nodig om de urgentie van de energietransitie in het oog te krijgen. Zodra mensen zich bewust worden van de noodzaak van een duurzame energievoorziening, creëert dit draagvlak voor het plaatsen van windmolens en zonnepanelen. Bezwaren tegen windmolens en zonnepanelen zijn vaak cosmetisch van aard, maar dat is gedeeltelijk ook een kwestie van mindset. Want zeg nu zelf, al die auto’s in de straten zien er toch ook niet uit? Dat is een beeld waaraan we gewend zijn, hetzelfde kan gaan gelden voor windmolens en zonnepanelen. Als we maar de voordelen en de noodzaak ervan gaan zien.
Wat vindt PerspectieF van boren naar schaliegas? Schaliegas is gas dat zich bevindt in poreus gesteente (schalie). Jarenlang was het gas onwinbaar, maar inmiddels kan het rendabel gewonnen worden door een techniek die ‘fracking’ heet. Onder zeer hoge druk wordt er water in de grond gepompt die het gesteente breekt, waardoor het gas kan ontsnappen. Helaas is het voor de werking van deze techniek ook nodig vrij zware chemicaliën toe te voegen aan het water. Het vervuilde water wordt in principe uit de grond gepompt en gezuiverd. Het boren naar schaliegas ligt politiek gevoelig. De potentiele opbrengsten zijn enorm, maar de gevaren (bijvoorbeeld voor ons drinkwater) zijn ook groot. Fracking is nog een erg jonge techniek en op het moment staan de risico’s van het gebruik van deze techniek nog niet onomstotelijk vast. Het is daarom verstandig om te wachten tot we genoeg zekerheid hebben dat deze techniek veilig is alvorens hem toe te passen. Het gas blijft wel zitten. Naast de technische situatie (zoals hierboven beschreven), komt het winnen van schaliegas de transitie van fossiele brandstoffen naar duurzame bronnen niet ten goede. Hoewel gasgestookte energiecentrales een stuk schoner zijn dan kolencentrales, is het in de praktijk niet erg waarschijnlijk dat schaliegas kolen zal vervangen. We hebben immers al een groot aantal kolencentrales en door de schaliegasrevolutie in de VS is de prijs van kolen enorm gedaald. (Daar schakelen ze wel over naar gascentrales.)
Het winnen van schaliegas is, op de langere termijn en alleen als het risicovrij kan, alleen interessant als de milieu- en CO2-schade gecompenseerd wordt.
i World Economic Forum’s Global Risks 2013 – World Economic Forum http://reports.weforum.org/global-risks-2013/section-one/executive-summary/
Een onderzoek onder meer dan 1000 experts uit industrie, overheden, academica en het maatschappelijk middenveld laat zien dat de stijgende uitstoot van broeikasgas beschouwd wordt als één van de drie belangrijkste risico’s voor de wereldeconomie in de komende tien jaar. Daarnaast wordt het niet op tijd aanpassen aan klimaatverandering gezien als één van de vijf risico’s die de grootste impact op de wereldeconomie zal hebben. Global Energy Architecture Performance Index 2013. - World Economic Forum & Accenture. http://assets.fiercemarkets.com/public/sites/energy/reports/globalenergyarchitecture.pdf Van de 105 onderzochte landen staat Nederland op de 41e plek van landen met het beste energiesysteem. In Europa scoren alleen Italië, Bulgarije en Tsjechië slechter. Vooral op het gebied van duurzaamheid scoort Nederland matig. Low carbon economy index 2012 - Price Waterhouse Coopers. http://www.pwc.nl/nl/publicaties/low-carbon-economy-index-2012.jhtml “Nederland presteert slechter dan de landen van de G20 als het gaat om het terugdringen van de CO2-intensiteit. Nederland presteert op het niveau van de Verenigde Staten en India, maar blijft ver achter bij naburige landen als Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.” ii Zie o.a. onderzoek van de Groene Amsterdammer ‘Nederland wordt dé fossiele energieleverancier van Europa’ http://www.groene.nl/commentaar/2013-01-23/nederland-wordt-de-fossiele-energieleverancier-van-europa iii Een Smart Grid is een slim energienet door gebruik van informatietechnologie. De huidige ‘slimme meters’ laten nogal wat te wensen over. Over de baten voor Nederland: http://www.rijksoverheid.nl/documenten-enpublicaties/rapporten/2012/03/30/maatschappelijke-kosten-en-baten-van-intelligente-netten.html iv Zie ECN-rapport ‘Spoorzoeken en wegbereiden. Een reisgids voor de energietransitie’ http://www.ecn.nl/docs/library/report/2011/e11051.pdf
