Project Gesproken Websites Een standaard voor betere leesbaarheid
In opdracht van Vereniging Openbare Bibliotheken Een vergelijkend onderzoek van voorleesprogramma’s voor websites
Dedicon Onderzoek & Ontwikkeling Sasja Ras April 2009
Inhoudsopgave Inhoudsopgave ......................................................................................................... 2 1. Introductie ............................................................................................................. 3 2. Keuzediagram voor voorleesprogramma’s ........................................................ 4 2.1. Toelichting Keuzediagram................................................................................ 5 2.1.1. Waarom een voorleesprogramma voor websites? .................................... 5 2.1.2. Geïntegreerd in website? .......................................................................... 5 2.1.3. Voorleesprogramma op de Mac? .............................................................. 5 2.1.4. Instellingen en lay-out................................................................................ 5 2.1.5. Player zichtbaar?....................................................................................... 5 3. Aandachtspunten ................................................................................................. 6 3.1. Ondersteuning ................................................................................................. 6 3.2. ALT tags........................................................................................................... 6 3.3. Aquabrowser.................................................................................................... 6 3.4. Toegankelijkheid website ................................................................................. 7 3.5. Stemmen.......................................................................................................... 7 4. Overzicht Voorleesprogramma’s voor de Website ............................................ 8 4.1. Readspeaker Enterprise .................................................................................. 8 4.1.1. Player window ........................................................................................... 8 4.1.2. Embedded player ...................................................................................... 9 4.1.3. Expanding player....................................................................................... 9 4.2. Readspeaker Proreader................................................................................. 10 4.3. BrowseAloud.................................................................................................. 11 5. Vergelijking functionaliteiten voorleesprogramma’s ...................................... 12 5.1. Overzicht Verschillen voorleesprogramma’s .................................................. 12 5.2. Voor- en nadelen van de vijf voorleesprogramma’s ....................................... 15 5.2.1. Readspeaker Enterprise: Player Window ................................................ 15 5.2.2. Readspeaker Enterprise: Embedded player............................................ 15 5.2.3. Readspeaker Enterprise: Expanding player ............................................ 16 5.2.4. Readspeaker Proreader .......................................................................... 17 5.2.5. BrowseAloud ........................................................................................... 17 Bijlage 1: Technische benodigdheden voor voorleesprogramma’s .................. 19 Readspeaker Enterprise/Proreader– Leverancier Voice Corp .............................. 19 Browsealoud – Leverancier Axendo, Lexima ........................................................ 19
2/19
1. Introductie Het internet speelt een belangrijke rol in de alledaagse informatievoorziening. Ook mensen met een visuele beperking maken steeds meer gebruik van het internet, hoewel voor hen het internet niet altijd even toegankelijk is. Een voorleesprogramma voor websites is een manier om mensen met een visuele beperking, dyslectici en laaggeletterden toegang te bieden tot de informatie aangeboden op het internet. Een dergelijk programma zet (website)teksten (door middel van spraaksynthese) om in een aangename stem en biedt ook visuele ondersteuning. Er zijn in Nederland meerdere voorleesprogramma’s beschikbaar. Om een goede keuze te maken, is het van belang na te gaan wat de wezenlijke verschillen zijn van deze voorleesprogramma’s. Het doel van dit rapport is om vijf voorleesprogramma’s van twee leveranciers (BrowseAloud en Readspeaker) te analyseren en te vergelijken, zodat bibliotheken in Nederland in staat zijn een programma te kiezen dat aansluit bij hun specifieke situatie en behoeften. Dit rapport is een vervolg van het rapport ‘Project Gesproken Websites’ dat in augustus 2008 verschenen is. Hierin zijn een aantal wijzigingen te vinden. Deze hebben te maken met het ontstaan van meerdere of een verbeterde versie van de voorleesprogramma’s. Naast een aanpassing in de uitleg van de verschillende programma’s is het stroomdiagram, welke de bibliotheken helpt bij het maken van een weloverwogen keuze voor een voorleesprogramma, aangepast. Het voorleesprogramma Talklets wordt nog niet in Nederland gebruikt. Omdat de kwaliteit van toepassing op een Nederlandse website niet gegarandeerd kan worden, is besloten om dit leesprogramma uit het rapport te halen (zowel in het keuzediagram als de uitleg). Binnenkort zal er een nieuwe versie van de BrowseAloud (versie 6) en Readspeaker (de Webreader) verschijnen. Deze worden in dit rapport nog niet besproken. Om de bibliotheken te helpen bij het maken van een weloverwogen keuze voor een voorleesprogramma, zal op volgende pagina eerst een keuzediagram worden gepresenteerd waarin de eigenschappen van vijf voorleesprogramma’s tegen elkaar worden afgezet. De uitleg van de verschillende stappen volgt na het keuzediagram en kan er naast worden gehouden als hulpmiddel. Vervolgens worden aandachtspunten besproken, volgt een korte beschrijving van de voorleesprogramma’s, een overzicht van de belangrijkste verschillen en alle voor- en nadelen.
3/19
2. Keuzediagram voor voorleesprogramma’s 1
Wij willen onze website toegankelijker maken met behulp van een voorleesprogramma.
2
Wil de bibliotheek dat de speler geïntegreerd is in de website?
Nee
Ja
3
4
Is het van belang dat het voorleesprogramma gemakkelijk toepasbaar is op een Mac computer?
Wenst de bibliotheek meer mogelijkheden wat betreft de instellingen?
Nee
Ja 5
Ja
Nee
Wil de bibliotheek een speler die direct zichtbaar is op de pagina?
Ja
Readspeaker Enterprise: Player window
BrowseAloud
Readspeaker Enterprise: Embedded player
Nee
Readspeaker Enterprise: Expanding player
Readspeaker Proreader
NB: De nummers gepresenteerd in het keuzediagram corresponderen met de toelichting op de volgende pagina.
4/19
2.1. Toelichting Keuzediagram Dit diagram is bedoeld voor de bibliotheken die vallen onder de Vereniging van Openbare Bibliotheken om inzichtelijker te maken voor welk voorleesprogramma gekozen kan worden, afhankelijk van de eigen situatie.
2.1.1. Waarom een voorleesprogramma voor websites? Tegenwoordig is het geen zeldzaamheid meer om een computer te horen spreken. De meeste voorleesprogramma’s zetten een geschreven tekst om in spraakparameters, en door middel van een synthesizer worden deze parameters omgezet in een hoorbaar en aangenaam stemgeluid. Een voorleesprogramma voor websites biedt mensen met een visuele beperking, dyslexie of laaggeletterdheid, maar ook mensen zonder leesbeperking op een andere manier meer toegang tot de informatie aangeboden op het internet. Volledige toegankelijkheid is echter pas te realiseren als aan meerdere eisen wordt voldaan (W3C richtlijnen) en is niet alleen te realiseren door het gebruik van een voorleesprogramma.
2.1.2. Geïntegreerd in website? Bij sommige voorleesprogramma’s wordt tekst voorgelezen door een speler in een apart browservenster, bij andere voorleesprogramma’s wordt tekst voorgelezen door een speler die in de website is geïntegreerd (‘embedded’). Een speler die geïntegreerd is in de website, vergt meer aanpassing in de bestaande structuur van de website. In verband met aanpassing in de HTML codes en de lay-out duurt het implementeren langer.
2.1.3. Voorleesprogramma op de Mac? De voorleesprogramma’s vergeleken in dit rapport verschillen in hun onafhankelijkheid van computer besturingssystemen zoals Windows, Mac of Linux. Totale onafhankelijkheid houdt in dat een voorleesprogramma op iedere computer werkt, ongeacht de keuze voor een bepaald besturingssysteem. Niet alle voorleesprogramma’s zijn in het Nederlands gemakkelijk toepasbaar op een Mac besturingssysteem (het is wel mogelijk, maar vergt tijd en kennis van de Engelse taal voor de eindgebruiker).
2.1.4. Instellingen en lay-out Het ene voorleesprogramma kent meer en uitgebreide instellingen dan een ander voorleesprogramma: meerdere stemmen op één pagina, meerdere voorleesknoppen op één pagina en meer uitgebreide woordenboeken om uitspraken te wijzigen. De lay-out kan hier geheel worden aangepast aan de eigen stijl. Door deze uitgebreide instellingen is het mogelijk voor de bibliotheek om zich meer aan de wensen van de eindgebruiker aan te passen.
2.1.5. Player zichtbaar? Bij het ene voorleesprogramma is de gehele speler direct zichtbaar op de websitepagina, bij het andere voorleesprogramma is dit de knop ‘Lees Voor’ waarachter de speler zit. De keuze hiervoor is afhankelijk van de voorkeur van bibliotheken wat betreft de lay-out en ook hoe zij de eindgebruiker wil benaderen.
5/19
3. Aandachtspunten 3.1. Ondersteuning De leercurve voor BrowseAloud is relatief langer dan voor Readspeaker Enterprise versies bij incidenteel gebruik van een voorleesprogramma. Het installeren en het gebruik van het programma kennen een bepaald niveau van complexiteit, waarbij voor optimaal gebruik basiskennis van computers een vereiste is. Om gebruikers optimaal gebruik te laten maken van BrowseAloud in openbare ruimtes, wordt aangeraden een bepaalde vorm van ondersteuning aan te bieden, zodat de mogelijkheid bestaat voor bezoekers om vragen te stellen over het systeem en het gebruik van het programma. De Readspeaker Proreader kent ook een langer leercurve, vanwege de complexiteit van de instellingen die door eindgebruiker kunnen worden aangepast. Als de eindgebruiker bij het gebruik van de Readspeaker Proreader alleen het voorlezen wenst, is de leercurve echter kort.
3.2. ALT tags De voorleesprogramma’s in dit rapport bieden allemaal de mogelijkheid aan om beveiligde sites, invoervelden en ALT tags voor te lezen. Een ALT tag is een alternatieve beschrijving van een plaatje op een webpagina. Deze beschrijving wordt zichtbaar zodra de website bezoeker met de muis over de pagina gaat of wordt voorgelezen door een screenreader. Bij BrowseAloud zit deze functies standaard in het voorleesprogramma. Bij Readspeaker moet door de website-eigenaar apart worden aangegeven of van deze functies gebruik gemaakt wil worden. Bij veel websites die aangesloten zijn bij Readspeaker worden deze functies niet of nauwelijks gebruikt, terwijl deze mogelijkheden geen extra kosten met zich meebrengen.
3.3. Aquabrowser De meeste bibliotheken hebben naast de reguliere website een zoekmachine voor het vinden van interne documenten en informatie. Als een bibliotheek gebruik maakt van een dergelijke zoekmachine, zoals Aquabrowser, dan is er de keuze uit twee versies. Bij de standaard versie van Aquabrowser kunnen er complicaties ontstaan bij het voorlezen van de zoekresultaten (de HTML code hierachter is anders gerangschikt dan die achter webteksten). Speciaal voor blinde en slechtziende gebruikers is er ook een toegankelijke Aquabrowser ontwikkeld waarbij de zoekresultaten op een gestructureerde manier onder elkaar worden gezet, en daardoor kan een voorleesprogramma de tekst zonder problemen voorlezen.
6/19
3.4. Toegankelijkheid website De toepassing van een voorleesprogramma op een website bevordert de toegankelijkheid van een website. Dit wil echter nog niet zeggen dat bij het gebruik van een voorleesprogramma de website optimaal gebruiksvriendelijk is. Zowel de opmaak, structuur en stijl van een site, als de toepassing van bijvoorbeeld afbeeldingen en video zijn ook van grote invloed op de toegankelijkheid van een website. Er zijn richtlijnen (W3C richtlijnen) opgesteld die deze toegankelijkheid bevorderen. Want met alleen de toepassing van een voorleesprogramma zijn websites nog niet toegankelijk en gebruiksvriendelijk.
3.5. Stemmen Een essentieel onderdeel van voorleesprogramma’s is de kwaliteit van stemmen. In dit rapport wordt geen uitspraak gedaan over de kwaliteit van de aangeboden stemmen, omdat dit vooral een kwestie is van voorkeur van de luisteraar.
7/19
4. Overzicht Voorleesprogramma’s voor de Website 4.1. Readspeaker Enterprise De Readspeaker Enterprise heeft drie ‘klaar voor gebruik oplossingen’: de player window, de embedded player en de expanding player. Deze versies kunnen grotendeels vergeleken worden met het vroegere ‘Lees voor’ voorleesprogramma van de Readspeaker. De Readspeaker Enterprise biedt in tegenstelling tot de Readspeaker Proreader meerdere mogelijkheden als verschillende soorten stemmen op één pagina, het gebruikmaken van een uitgebreid woordenboek, het plaatsen van meerdere knoppen op één pagina (waardoor uitsluitend bijbehorende tekst kan worden voorgelezen), het automatisch voorlezen van de vervolgtekst behorende bij een link (‘Lees verder’) en het aanpassen van de lay-out aan eigen wensen. Naast de ‘klaar voor gebruik oplossingen’ kent Readspeaker de ‘Enterprise Plus speler’ die kan worden aangepast aan eigen specifieke wensen van de klant. Omdat het geen ‘kant en klare oplossing’ is, wordt deze speler niet meegenomen in dit rapport.
4.1.1. Player window De player window wordt door de website-eigenaar geïnstalleerd (door opname van een html-code) en is een dienst die noch het downloaden noch de installatie van software op de PC van de gebruiker vereist (‘server based applicatie’). De bezoeker kan door middel van een druk op de knop ‘Lees Voor’ de desbetreffende pagina in zijn geheel of een selectie ervan laten voorlezen via een apart browservenster. Er moet telkens genavigeerd worden tussen het aparte venster en de desbetreffende pagina. Het is mogelijk om online PDF bestanden 1 , ALT-Tags 2 bij plaatjes, formulieren (invoervelden) en beveiligde sites voor te lezen, als ook het voorlezen en opslaan in MP3 formaat. Op volgende pagina wordt een voorbeeld gegeven van de player window speler.
1
In vorige versie van het rapport ‘Gesproken Websites’ was het mogelijk zowel PDF bestanden als Word bestanden door Readspeaker te laten voorlezen. Bij de nieuwe versies van Readspeaker zijn het alleen PDF bestanden die kunnen worden voorgelezen. 2 Een ALT tag is een alternatieve beschrijving van een plaatje op een webpagina. Deze beschrijving wordt zichtbaar zodra de website bezoeker met de muis over de pagina gaat of wordt voorgelezen door een screenreader.
8/19
Voorbeeld: Readspeaker Enterprise: Player window Bron: Hulpverleningsdienst Fryslân
4.1.2. Embedded player De embedded player van Readspeaker Enterprise kan qua functionaliteit worden vergeleken met de player window van Readspeaker Enterprise. Het verschil is dat de speler direct op de webpagina is te zien. Door middel van een druk op de ‘play’-knop kan de desbetreffende pagina in zijn geheel 3 worden voorgelezen. Hieronder wordt een voorbeeld gegeven van de embedded player.
Voorbeeld: Readspeaker Enterprise: Embedded player Bron: Gemeente Roermond
4.1.3. Expanding player De expanding player van Readspeaker Enterprise kan ook qua functionaliteit worden vergeleken met de eerdere versies van Readspeaker Enterprise. Het verschil is dat zodra de bezoeker drukt op de knop ‘Lees Voor’, de afspeler verschijnt in een uitrolvenster. Op volgende pagina wordt een voorbeeld gegeven van de expanding player.
3
Bij de andere Readspeaker Enterprise versies en de BrowseAloud heeft de eindgebruiker wel de mogelijkheid om gedeelten van tekst te laten voorlezen en zelf te bepalen welk stuk wordt voorgelezen.
9/19
Voorbeeld: Readspeaker Enterprise: Expanding player Bron: Belastingdienst
4.2. Readspeaker Proreader De Readspeaker Proreader kan worden vergeleken met het vroegere Presenter voorleesprogramma van Readspeaker. Ook de Readspeaker Proreader wordt door de website-eigenaar geïnstalleerd en vereist geen installatie/download van de eindgebruiker. Net als de Readspeaker Enterprise Player window, verschijnt er een apart browservenster zodra op knop ‘Lees Voor’ wordt gedrukt. Er verschijnt nu echter een venster met daarin een menubalk, een afspeler en de tekst die wordt voorgelezen (deze laatste kan ook verborgen worden). De menubalk in het venster biedt een aantal opties: ‘lees voor’, ‘instellingen’, ‘over’ en ‘suggesties’. Bij instellingen kunnen voorleesmogelijkheden door de eindgebruiker worden aangepast, zoals de snelheid, het highlighten per woord of per zinsdeel, de tekstweergave (kleur van tekst en achtergrond) en de grootte van het lettertype. De Proreader kent een beperkt aantal mogelijkheden wat betreft de lay-out en spraakwijzigingen voor de website-eigenaar in vergelijking tot de Enterprise versies. Het is minder berekend op intensief verkeer op de website wat betreft de aanspraak op tekst naar spraaksynthese. Op volgende pagina wordt een voorbeeld gegeven van de Proreader.
10/19
Voorbeeld: Readspeaker Proreader Bron: Delta Psychiatrisch Centrum
4.3. BrowseAloud BrowseAloud is een voorleesprogramma dat door de eindgebruiker eenmalig gratis gedownload dient te worden 4 . Na het downloaden en activeren verschijnt een blauw met wit icoon rechtsonder op de taakbalk. Het voorleesprogramma laat met een tweekleurige meeleescursor het woord en de zin zien die worden voorgelezen. Het voorlezen begint automatisch (intuïtief) als met de muis over de tekst wordt bewogen. Verschillende voorleesmogelijkheden kunnen door middel van het icoon worden aangepast, zoals het automatisch voorlezen van teksten, selecteren van teksten, aan-/uitzetten van voorleesfunctie, voorleesstem (tempo, keuze uit verschillende stemmen), meeleescursor, vergrotingsvenster en het wijzigen van de uitspraak door de eindgebruiker. Ook is het mogelijk online Word en PDF bestanden, ALT-teksten bij plaatjes, formulieren (invoervelden) en beveiligde sites voor te laten lezen. De websitetekst kan worden opgeslagen als MP3 en instellingen kunnen worden bewaard.
Voorbeeld: Voorlezen met oplichten tekst Bron: Nu.nl
Voorbeeld: Vergrootvenster bovenaan de pagina Bron: Bibliotheek Breda
4
Dit programma dient alleen gedownload te worden als .exe bestand, maar hoeft niet te worden geïnstalleerd. Dit betekent dat een ‘installer package’ om het programma in één keer op meerdere computers te installeren niet noodzakelijk is, maar volstaat met het verspreiden van het programma via eigen netwerk.
11/19
5. Vergelijking functionaliteiten voorleesprogramma’s 5.1. Overzicht Verschillen voorleesprogramma’s Voorleesprogramma
Installatie Leercurve nodig voor gebruik
Readspeaker Enterprise: Player Window Websiteeigenaar Kort
Readspeaker Enterprise: Embedded player Websiteeigenaar Kort
Readspeaker Enterprise: Expanding player Websiteeigenaar Kort
Readspeaker Proreader
BrowseAloud
Websiteeigenaar Lang 5
Eindgebruiker
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Lang 6
Online PDF bestanden voorlezen Online Word bestanden voorlezen Meeleescursor
Nee
Nee
Nee
Nee
Ja
Nee
Nee
Nee
Ja
Ja
Zichtbare ‘stop’ functie
Ja
Ja
Ja
Ja
Nee
Tekst in geheel vergroten
Nee
Nee
Nee
Ja
Ja
Voorleessnelheid regelbaar
Nee
Nee
Nee
Ja
Ja
Vergrootvenster aanwezig voor één zin HTML code toevoegen door website-eigenaar Aanpassing in structuur website noodzakelijk Meerdere ‘Lees Voor’ knoppen op één pagina
Nee
Nee
Nee
Nee
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Nee
Nee
Ja
Ja
Nee
Nee
Ja
Ja
Ja
Nee
Nee
5 6
Zie 5.1. voor toelichting. Zie 5.1. voor toelichting.
12/19
Ja
Ja
Ja
Nee 7
Nee
Ja
Ja
Ja
Nee
Nee
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Nee 8
Nee
Nee
Nee
Ja
Beveiligde pagina’s lezen
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Invoervelden voorlezen
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Uitspraakwijzigingen door eindgebruiker Uitspraakwijzigingen door website-eigenaar (via woordenboeken) Onderwerp specifiek woordenboek Uitspraakwijzigingen door leverancier Instellingen bewaren op computer Besturingssysteem onafhankelijk Persoonlijke instellingsmogelijkheden voor eindgebruiker
Nee
Nee
Nee
Nee
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja 9
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Nee
Ja
Ja
Ja
Ja
Nee
Nee
Nee
Nee
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Nee
Nee
Nee
Nee
Ja
Ja
Lay-out van de speler aanpassen aan eigen wensen Vervolgtekst behorende bij een link voor te laten lezen (bij link ‘lees verder’ bijvoorbeeld) De functionaliteit kan door meerdere gebruikers tegelijkertijd worden gebruikt Java-Script onafhankelijk
7
Bij de Proreader is de keuze in het aanpassen van lay-out beperkter dan bij de Enterprise versies van Readspeaker. Bij het simpel voorlezen van tekst wordt geen Java script vereist door de website-eigenaar, wel als meerdere mogelijkheden zijn gewenst, als het selecteren en ‘highlighten’ van tekst. 9 De Proreader kent een beperkter aanbod in woordenboeken. 8
13/19
Websiteeigenaar
Websiteeigenaar
Websiteeigenaar
Websiteeigenaar
Websiteeigenaar
Nee
Ja
Ja
Nee
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Nee
Intuïtief voorlezen website
Nee
Nee
Nee
Nee
Ja
Lokale stem
Nee
Nee
Nee
Nee
Ja
Gedeelten voorlezen website mogelijk Meerdere spraak-engines
Ja
Nee
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Keuze uit verschillende soorten stemmen op één pagina voor websiteeigenaar 10 . Website tekst opslaan als MP3
Ja
Ja
Ja
Nee
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Onderdelen voorlezen van website kan aangepast worden Makkelijk navigeren tussen pagina’s Voortgangsbalk in speler
10
Readspeaker biedt deze mogelijkheid aan, maar is nog niet geïmplementeerd.
14/19
5.2. Voor- en nadelen van de vijf voorleesprogramma’s 5.2.1. Readspeaker Enterprise: Player Window Voordelen: • Het programma hoeft niet gedownload en/of geïnstalleerd te worden door de eindgebruiker. • Leercurve is kort, dat wil zeggen dat de gebruiker direct met het programma om kan gaan. • Keuze uit verschillende stemmen door website-eigenaar (Loquendo, Acapela, Nuance). • Werkt onafhankelijk van het besturingssysteem van de computer. • De HTML-code die door de website eigenaar dient te worden toegevoegd, is uitsluitend voor de knop ‘Lees Voor’ en vergt geen aanpassing in lay-out en structuur van de website. • Mogelijkheid voor website-eigenaar om meerdere knoppen op een pagina van website te plaatsen en vervolgtekst behorende bij een link voor te laten lezen (bij link ‘lees verder’ bijvoorbeeld). • Uitgebreide aanpassingen mogelijk voor lay-out. • De website-eigenaar kan gebruik maken van een onderwerp specifiek woordenboek. • Verschillende stemmen op één pagina laten horen 11 . Nadelen: • Het navigeren tussen pagina’s is onpraktisch, omdat men eerst op de knop ‘stop’ dient te drukken om de volgende pagina te kunnen lezen. Als dit niet wordt gedaan, dan speelt de speler door terwijl de eindgebruiker al op een andere pagina zit. • Instellingen kunnen door eindgebruiker niet worden aangepast. Het programma is daardoor alleen aantrekkelijk voor een beperkte doelgroep (zoals ouderen met geringe computerkennis). • Spraak kan uitsluitend gewijzigd worden door de website-eigenaar. • De website-eigenaar dient een (korte) HTML-code toe te voegen aan alle pagina’s van de website voordat het voorleesprogramma kan werken op de site. • Online Word documenten kunnen niet worden voorgelezen.
5.2.2. Readspeaker Enterprise: Embedded player Voordelen: • Het programma hoeft niet gedownload en/of geïnstalleerd te worden door de eindgebruiker. • Leercurve is kort, dat wil zeggen dat de gebruiker direct met het programma om kan gaan. • Keuze uit verschillende stemmen door website-eigenaar (Loquendo, Acapela, Nuance). • Werkt onafhankelijk van het besturingssysteem van de computer. 11
Readspeaker biedt deze mogelijkheid aan, maar is nog niet geïmplementeerd.
15/19
• • • • •
Website eigenaar kan bepalen wat wel en niet hoeft te worden voorgelezen. Mogelijkheid voor website-eigenaar om meerdere knoppen op een pagina van website te plaatsen en vervolgtekst behorende bij een link voor te laten lezen (bij link ‘lees verder’ bijvoorbeeld). Uitgebreide aanpassingen mogelijk voor lay-out. De website-eigenaar kan gebruik maken van een onderwerp specifiek woordenboek. Verschillende stemmen op één pagina laten horen.
Nadelen: • Instellingen kunnen door eindgebruiker niet worden aangepast. Het programma is daardoor alleen aantrekkelijk voor een beperkte doelgroep (zoals ouderen met geringe computerkennis). • Spraak kan uitsluitend gewijzigd worden door de website-eigenaar. • De website-eigenaar dient een (korte) HTML-code toe te voegen aan alle pagina’s van de website voordat het voorleesprogramma kan werken op de site. • De HTML-code vergt enige aanpassing in lay-out en structuur van de website. • Online Word documenten kunnen niet worden voorgelezen.
5.2.3. Readspeaker Enterprise: Expanding player Voordelen: • Het programma hoeft niet gedownload en/of geïnstalleerd te worden door de eindgebruiker. • Leercurve is kort, dat wil zeggen dat de gebruiker direct met het programma om kan gaan. • Keuze uit verschillende stemmen door website-eigenaar (Loquendo, Acapela, Nuance). • Werkt onafhankelijk van het besturingssysteem van de computer. • Het aanbieden van een onderwerp specifiek woordenboek voor de websiteeigenaar. • Mogelijkheid voor website-eigenaar om meerdere knoppen op een pagina van website te plaatsen en vervolgtekst behorende bij een link voor te laten lezen (bij link ‘lees verder’ bijvoorbeeld). • Uitgebreide aanpassingen mogelijk voor lay-out. • De website-eigenaar kan gebruik maken van een onderwerp specifiek woordenboek. • Verschillende stemmen op één pagina laten horen. Nadelen: • Instellingen kunnen door eindgebruiker niet worden aangepast. Het programma is daardoor alleen aantrekkelijk voor een beperkte doelgroep (zoals ouderen met geringe computerkennis). • Spraak kan uitsluitend gewijzigd worden door de website-eigenaar. • De website-eigenaar dient een (korte) HTML-code toe te voegen aan alle pagina’s van de website voordat het voorleesprogramma kan werken op de site. • De HTML-code vergt enige aanpassing in lay-out en structuur van de website. • Word documenten kunnen niet worden voorgelezen.
16/19
5.2.4. Readspeaker Proreader Voordelen: • Het programma hoeft niet gedownload en/of geïnstalleerd te worden door de eindgebruiker. • Uitgebreide mogelijkheden voor de eindgebruiker: aanpassen zoomfactor, kleur aanpassen van de letter en de achtergrond en de kleur van meeleescursor voor woord of zinsdeel. • Het bewaren van instellingen door de eindgebruiker. • Aanwezigheid van meeleescursor die lezen vergemakkelijkt, in het bijzonder voor dyslectici en mensen van wie Nederlands niet hun moedertaal is. • Leercurve is langer vanwege het begrijpen van de instellingen. • De website-eigenaar kan kiezen uit verschillende stemmen (Loquendo, Acapela, Nuance). • Werkt onafhankelijk van het besturingssysteem van de computer. • De HTML-code die door de website eigenaar dient te worden toegevoegd, is uitsluitend voor de knop ‘Lees Voor’ en vergt geen aanpassing in lay-out en structuur van de website. Nadelen: • Spraak kan uitsluitend gewijzigd worden door de website-eigenaar. • Leercurve is langer (ivm complexiteit van het gebruik van de mogelijkheden). • Online Word documenten kunnen niet worden voorgelezen. • Beperkter aanpassing mogelijk van lay-out. • De website-eigenaar kan uitsluitend één ‘play’ knop plaatsen op een pagina en het is niet mogelijk om automatisch een vervolgtekst voor te lezen bij een link. • Beperkter woordenboek, waaronder ook onderwerp specifiek woordenboek. • Minder aanspraak op tekst naar spraaksynthese en dus beter geschikt voor websites met minder verkeer. • De website-eigenaar kan uitsluitend één stem op een pagina laten horen.
5.2.5. BrowseAloud Voordelen: • Uitgebreide mogelijkheden: hyperlinks voorlezen, instellingen bewaren op de computer, aanpassen van venster, lay-out veranderen van de knoppen, vergrotingsvenster, tweekleurige meeleescursor, het intuïtief voorlezen en selecteren van teksten. • Aanwezigheid van meeleescursor die lezen vergemakkelijkt, vooral voor dyslectici en mensen van wie Nederlands niet hun moedertaal is. • De eindgebruiker kan kiezen uit verschillende stemmen (Loquendo, Acapela, Nuance). • BrowseAloud kan worden opgeslagen op een USB-stick en zo op elke PC worden gebruikt, waardoor het programma niet gedownload hoeft te worden. • Mogelijkheid om uit meerdere lokale stemmen te kiezen die beschikbaar zijn op de eigen computer. • Mogelijkheid om zelf spraak aan te passen als eindgebruiker en websiteeigenaar.
17/19
• •
Online Word documenten (indien aangepast aan richtlijnen toegankelijkheid) kunnen worden voorgelezen. Uitgebreid woordenboek met uitspraken.
Nadelen: • Het programma dient (eenmalig en gratis) door de eindgebruiker te worden gedownload en geactiveerd. • Leercurve is langer (ivm complexiteit van het gebruik van de mogelijkheden). • Bij grootschalige PC-installatie is een centraal distributiepunt nodig. • Voor het Mac-besturingssysteem kan alleen de Engelse versie worden verkregen van de stem en BrowseAloud werkt niet onder Linux. • Indien een andere stem is gewenst, dan zal zelf een stem gedownload moeten worden door eindgebruiker en vergt daardoor tijd en kennis. • Geen onderwerp specifiek woordenboek.
18/19
Bijlage 1: Technische benodigdheden voor voorleesprogramma’s Readspeaker Enterprise/Proreader– Leverancier Voice Corp Technische vereisten voor de eindgebruiker: • Geluidskaart met ofwel luidspreker(s), ofwel koptelefoon (afhankelijk van de omgeving) • Moderne Webbrowser (die Javascript ondersteunt) • Besturingssysteem onafhankelijk. • Recente Word/PDF programma’s Technische vereisten voor de website-eigenaar: • HTML-code aanpassen. BrowseAloud – Leverancier Axendo, Lexima Technische vereisten voor de eindgebruiker: • Geluidskaart met ofwel luidspreker(s), ofwel koptelefoon (afhankelijk van de omgeving) • Moderne Webbrowser • Besturingssysteem: meest moderne Windows, Mac (alleen Engelse stem)/ geen Linux • Recente Word/PDF programma’s Technische vereisten voor de website-eigenaar: • De website eigenaar kan kenbaar maken dat de site kan worden voorgelezen met BrowseAloud door een tekst te maken met een link naar de BrowseAloud download pagina. Meer informatie over de leveranciers en de verschillende voorleesprogramma’s te vinden op: www.browsealoud.nl www.voice-corp.com/readspeaker
19/19
