programma 2012-2027
2
Inhoud Programma Stad Groenlo Hoofdstuk 1:
Proloog .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 7
Hoofdstuk 2:
Stad Groenlo in de regio ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 11
Hoofdstuk 3:
Een stad vol ideeën ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 19
Hoofdstuk 4:
Het plan van Stad Groenlo ................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 25 Pijler 1: centrumvoorzieningen en bereikbaarheid kaarten Centrum en Leefbaar ....................................................................................................................................................................................... 26 1. Haltermodel Groenlo ................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 26
2. De Markt als verblijfsgebied en verbetering verkeersstructuur Groenlo ...................................................................................................................................................................................................... 31
3. Ondernemend Groenlo binnen de vesting / versterken kernwinkelgebied .................................................................................................................................................................................................. 33
Pijler 2: leefbaarheid en werkgelegenheid kaarten Leefbaar en Ondernemend .............................................................................................................................................................................................. 37 4. Aantrekkelijk vestigingsklimaat voor ondernemers .......................................................................................................................................................................................................................................... 37
5. Cultuur- en verenigingshuis in het centrum ....................................................................................................................................................................................................................................................... 38
6. Comfortabel wonen voor ouderen met zorg ......................................................................................................................................................................................................................................................... 39
7. Groene binnenstad Groenlo ..................................................................................................................................................................................................................................................................................... 39
8. Verblijven in het stadspark Groenlo ...................................................................................................................................................................................................................................................................... 41
Pijler 3: historische beeldkwaliteit en openbare ruimte kaarten Stad Groenlo en Historisch .................................................................................................................................................................. 44
10. Beleefbare invalsroutes vesting ............................................................................................................................................................................................................................................................................. 44
11. Herstructurering aandachtslocaties ....................................................................................................................................................................................................................................................................... 46
9. Verbetering beeldkwaliteit ...................................................................................................................................................................................................................................................................................... 44
Pijler 4: vrijetijdseconomie en cultuur kaarten Gastvrij en Aantrekkelijk ........................................................................................................................................................................................................ 49 12. Beleving op en rond de gracht ................................................................................................................................................................................................................................................................................ 49
13. Realisatie cultuurrondje in de vesting ................................................................................................................................................................................................................................................................. 51
14. Beleving rond de Grolse Linie ................................................................................................................................................................................................................................................................................. 51
15. Realisatie toeristische verbindingen .................................................................................................................................................................................................................................................................... 52
Hoofdstuk 5:
Op weg naar Groenlo in 2027 ............................................................................................................................................................................................................................................................................................. 56
Hoofdstuk 6: Ontwikkelstrategie Stad Groenlo ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... 59
3
“Stad Groenlo, een stad van kansen en ambitie” Tijdens één van de bijeenkomsten over het Project Stad Groenlo hoorde ik een Grollenaar zeggen: “De eigen inwoners staan aan de basis van de kwaliteit van Groenlo”. Een opmerking die mij uit het hart gegrepen is. Een zin die haarscherp aangeeft waar het feitelijk om draait bij het Project Stad Groenlo: de eigen inwoners. Samen willen we Groenlo een impuls geven. Een impuls die zorgt dat Groenlo ook in de toekomst een vitale stad is. Een stad waar het goed wonen, werken en recreëren is voor de inwoners en waar de toerist zich graag laat vermaken. Hoe we dat doen? Daar gaat dit boekje over, het Programma Stad Groenlo. Een programma dat aansluit bij die opmerking over de eigen inwoners en de kwaliteit van Groenlo. Groenlo heeft al veel kwaliteiten. Zoals de rijke geschiedenis van de vestingstad of de cultuur van het bierbrouwen. Maar ook de enorme organisatiekracht van de inwoners, getuige het bloeiende verenigingsleven en de vele toonaangevende evenementen. Op die kwaliteiten willen we voortbouwen in de toekomst. Door het aanleveren van duizenden opmerkingen en ideeën staan de Grollenaren ook aan de basis van de toekomstige kwaliteit van Groenlo. Een kwaliteit waar niet alleen Groenlo van profiteert, maar ook Oost Gelre en de Achterhoek. Het is niet voor niets dat de provincie Gelderland Groenlo ziet als een parel in de Achterhoek. Groenlo versterkt de kwaliteit van de Achterhoek.
4
En dan nog het belangrijkste aspect van die ene zin. De inwoners en ondernemers barsten van ideeën en ambities. Dat is fantastisch. Ze staan letterlijk aan de basis van die ambities. De Grollenaren zijn aan zet om die ambities waar te maken. Zij moeten nu initiatief en ondernemerschap tonen. Natuurlijk ligt er ook een rol voor de gemeente en voor de provincie. Die willen helpen, ondersteunen, dingen mogelijk maken, paden effenen. Maar het echte werk, het werken aan de kwaliteit van Groenlo, dat kunnen alleen de inwoners en ondernemers van Groenlo. Het Programma Stad Groenlo biedt een goede houvast voor de uitwerking van onze gezamenlijke ambities. Het ene kan snel uitgevoerd worden, nu al of binnen een paar jaar. Het ander zal wat langer duren omdat er meer tijd of geld voor nodig is. Maar we hebben wel een gezamenlijk horizonpunt: 2027. Dat is het jaar dat Groenlo 750 jaar bestaat en de Slag om Grolle 400 jaar geleden werd gevoerd. Ik hoop echt dat dan die ene zin nog steeds uitgesproken wordt: “De eigen inwoners staan aan de basis van de kwaliteit van Groenlo”. Henk Heijman Burgemeester van Oost Gelre
Mijn stad Groenlo!
Stad Groenlo, 2012 5
“Het bloed kruipt waar het niet gaan kan” Als geboren en getogen Grollenaar ben ik groot gebracht met Grolsch en Grolse Wind. Alleen voor een studie in Utrecht heb ik Groenlo voor een korte periode verlaten. Dus ook toen al was het gebruikelijk dat een deel van de jongeren uit de Achterhoek naar elders verkaste. Niets nieuws onder zon dus. Zorg voor voldoende werkgelegenheid en sfeer op niveau en ze komen terug. Telkens wanneer ik in die tijd vanuit de trein tussen Ruurlo en Lievelde de Grolse kerktoren zag, wist ik dat ik weer bijna thuis was. Groenlo, Grolle, was en is voor mij the place tot be. Niet dat ik daardoor eenkennig ben, dat geloof ik niet. Ik heb reeds meerdere steden van allure bezocht; Parijs, Rome, Londen, Barcelona, Luxemburg, Brussel, Kopenhagen, München, Milaan, Los Angeles, San Francisco, Las Vegas, Auckland, Wellington en natuurlijk Berlijn voor de noodzakelijke ‘Berliner Luft’ . Maar ook Groenlo heeft voor mij dat ‘gewisse etwas’ zoals onze oosterburen dat zo mooi kunnen zeggen. Het was voor mij ook een probleem Groenlo in de afgelopen vier decennia langzaam maar zeker te zien afglijden. Het begon met het vertrek van het ziekenhuis in de jaren 80 van de vorige eeuw en de druppels waren wel het vertrek van de Grolsch in het begin van de 21e eeuw en de gemeentelijke herindeling. Ik wilde niet meer aan de zijlijn blijven staan, maar er actief iets aan doen. In eerste instantie met wat ‘columnistische’ probeersels,
6
nu als vakwethouder met een oog- en oorfunctie voor de kleine kernen en Groenlo. Ik ben blij dat ik in die hoedanigheid heel nadrukkelijk ben betrokken bij het Programma Stad Groenlo. Ik heb genoten van de verschillende bijeenkomsten en van al die reacties via de ansichtkaarten en website. Ik geloof in het Programma Stad Groenlo en ben er van overtuigd dat het Groenlo een grote impuls zal geven. En daar zet ik me met passie en lef voor in. René Hoijtink Wethouder Verkeer en Vervoer, Onderwijs, Cultuur, Monumenten en Kleine Kernen
Mijn stad Groenlo!
Hoofdstuk 1: Proloog
7
Aanleiding programma Groenlo heeft als stad een lange historie. In de 17e eeuw speelde vestingstad Groenlo een belangrijke rol in de 80-jarige oorlog. Het was in de omgeving ook de enige plaats met stadsrechten. De ligging van handelswegen en de Slinge vlakbij leidden tot verdere stedelijke ontwikkeling en veel handel voor ambachtslieden. Veel voorzieningen zijn van oudsher neergestreken in de stad. Dit had lang invloed op de ontwikkeling, met veel ruimte voor markten, horeca en handel. Maar ook het kantongerecht. Tot in de jaren 90 van de vorige eeuw was Groenlo bekend om het uitgaansleven. Van ver kwamen bezoekers naar het “Las Vegas van de Achterhoek”. Met ook nadelige gevolgen, maar er gebeurde wel wat! Mede door de historie is het grondgebied van Groenlo nooit veel groter geworden dan de directe stedelijke bebouwing. De nieuwbouwwijken van Groenlo zijn gesitueerd tussen de historische invalsroutes van Groenlo (Ruurloseweg, Nieuwestraat, Mattelierstraat) en de huidige N18. De vesting ligt ingekapseld tussen de nieuwbouwwijken. Groenlo had en heeft een stedelijke functie met een beperkt verzorgingsgebied en daardoor ook een kwetsbaar economisch draagvlak. Een aantal productiebedrijven waar Groenlo op draaide is vertrokken. Voorbeelden zijn de Grolsch,
Polarcup, Oldenhuis en werkvoorzieningsschap Hameland. Dat had gevolgen voor de (economische) vitaliteit van de stad. Met het wegvallen van bedrijvigheid, het afkalven van de stedelijke functie en het beperkte verzorgingsgebied is een wat afwachtende houding - kiek’n wat wordt - ontstaan. Vanaf 2000 is ingezet op cultuurhistorie als impuls voor nieuwe economische activiteit.
In de infrastructuur is het nodige gebeurd, zoals de restauratie van de Calixtus, het stadsmuseum, het vestingstadtreintje en het klank- en lichtspel. Maar het kon de neerwaartse spiraal niet stoppen. Gekoppeld aan ontwikkelingen in de maatschappij (internetkopen, winkelen buiten Groenlo, demografische ontwikkelingen) is het “alle hens aan dek” om Groenlo vitaal te houden. Groenlo is een stad met ontzettend veel kansen. Door haar unieke kwaliteiten kan Groenlo de uitstraling en de aantrekkingskracht van de regio Achterhoek aanzienlijk vergroten.
Doel programma Het Programma Stad Groenlo wil de bedrijvigheid en levendigheid versterken, zodat de stad in de toekomst een plek is waar het goed wonen, werken en leven is. Voor de toerist moet het een aantrekkelijke en levendige stad zijn, met voldoende activiteiten om te verblijven. Om dit programma
8
te maken is uitgebreid gesproken met inwoners, organisaties en ondernemers. Hun ideeën komen verderop aan de orde, evenals de plannen en maatregelen die mogelijk zijn. Gelet op de afnemende financiële mogelijkheden van de gemeente kan zij niet alles doen. Partners moeten ook bijspringen. Soms zijn dit lokale ondernemers, soms beleggers/investeerders van elders. Maar het is vooral belangrijk dat de inwoners van Groenlo, zowel individueel als in verenigingsverband, de handen uit mouwen steken. Het programma is geen gedetailleerde blauwdruk voor de toekomstige inrichting. Het geeft voldoende ruimte voor initiatieven. De gemeente wil initiatieven ondersteunen, mensen op weg helpen. Maar ze zal ook zelf ideeën aandragen. Sommige ideeën zijn zo belangrijk voor een vitale stad dat de gemeente zelf de regie neemt.
Wij vragen de inwoners en ondernemers van Groenlo dan ook nadrukkelijk de handen uit de mouwen te steken en eensgezind te laten zien wat Groenlo in haar mars heeft. Wat betekent dat concreet: • De ideeën (en bestaande plannen) uit Groenlo worden verankerd in een samenhangend raamwerk om (burger)initiatieven te stimuleren de stad Groenlo economisch en ruimtelijk een impuls te geven; • Groenlo wordt een vitale stad waar het goed wonen, werken en leven is en waar de toerist zich graag laat vermaken.
Leeswijzer en status programma Er liggen al veel visies en beleidsnotities. Wij kiezen voor een programma. De ideeën zijn verzameld tijdens bijeenkomsten, via een website en door huis-aan-huis verspreide ansichtkaarten. Inwoners hebben massaal hun mening gegeven. De meest genoemde onderwerpen staan in hoofdstuk 3 “Een stad vol ideeën”. Het Programma Stad Groenlo is mede gebaseerd op deze reacties. Niet alle ideeën kunnen we uitvoeren. Sommige zijn alleen haalbaar op lange termijn. We moeten keuzes maken voor de termijn van 1, 5 en 10 jaar.
De opbouw van het programma is als volgt: Hoofdstuk 1: Proloog Hoofdstuk 2: Stad Groenlo in de regio Hoofdstuk 3: Een stad vol ideeën Hoofdstuk 4: Het plan van Stad Groenlo Hoofdstuk 5: Op weg naar Groenlo in 2027 Hoofdstuk 6: Ontwikkelstrategie Stad Groenlo Het programma biedt de spelregels voor (ruimtelijke) initiatieven en wordt per project vertaald in uitgewerkte plannen. Vooral de hoofdstukken 4 tot en met 6 zijn dynamisch en worden regelmatig bijgewerkt. Het is een programma waarover we steeds met elkaar in gesprek blijven. Het programma bepaalt de koers, maar nieuwe ideeën en ontwikkelingen haken gewoon aan.
Deze keuzes hebben we ook gebaseerd op het hoofdstuk “Stad Groenlo in de regio”. Welke kansen liggen er voor Groenlo om in 2027 een vitale (toeristische) stad te zijn in de regio? De belangrijkste plannen en projecten hebben we verwerkt in het hoofdstuk “Het plan van Stad Groenlo”. Met daarbij de rol van elke partij, de planning en de kosten. In het hoofdstuk “Op weg naar Groenlo in 2027” hebben we de belangrijkste projecten op een kaart weergegeven. In het hoofdstuk “Ontwikkelstrategie Stad Groenlo” staat wat we met de ideeën doen en hoe we die ondersteunen. Tenslotte geven we aan hoe we het programma uitvoeren.
9
“Het begint met goede wil” Als wethouder van Financiën word ik veel aangesproken op de financiële situatie van Oost Gelre. Begrijpelijk, want het zijn geen gemakkelijke tijden. In 2011 hebben we forse keuzes gemaakt om onze financiële huishouding weer op orde te krijgen. Ik denk dat we net op tijd die keuzes gemaakt hebben. En dat we die ook op een verantwoorde manier uitvoeren. We liggen goed op schema om weer een gezonde financiële basis te hebben in Oost Gelre.
tuigd dat het geld op tafel komt om de dingen te doen die we willen doen. Geld is een belangrijk middel, maar het begint met de wil om het samen voor elkaar te krijgen. En die overtuiging heb ik met dit project zeer zeker. Karel Bonsen Wethouder Financiën, Grondzaken, ICT en Personeel & Organisatie
We kunnen met vertrouwen naar de toekomst kijken. We kunnen en mogen ook weer ambities uitspreken. Eén van die hele belangrijke ambities ligt in Groenlo. Er zijn veel ideeën ingediend om Groenlo weer een impuls te geven. Maar je hoeft geen wethouder van Financiën te zijn om te weten dat al die ideeën geld kosten, vaak veel geld. Gelukkig is er ook geld voor het Programma Stad Groenlo. Geld uit onze eigen kas, maar ook geld van de provincie Gelderland en van private investeerders. Niet alles kan in één keer. Niet voor niets spreken we over termijnen van 1, 5 en 10 jaar. En er zal ook nooit geld genoeg zijn voor alle ideeën. Maar als iedereen z’n rol oppakt en deel uit wil maken van dit programma, dan ben ik ervan over-
10
Mijn stad Groenlo!
Hoofdstuk 2: Stad Groenlo in de regio
11
De vestingstad van de Achterhoek Vestingsteden zijn ontstaan aan het begin van de 80-jarige oorlog. Strategisch gelegen steden werden omgebouwd tot vestingsteden. Het oostelijk deel van Gelderland kent verschillende vestingsteden, zoals Doesburg, Zutphen en Hattem. Ten oosten daarvan liggen ‘s Heerenberg, Lochem en het meest oostelijk, Groenlo en Bredevoort. In de vroege Middeleeuwen werd het gebied rond Groenlo al bewoond. Bevolkingsgroei en schaalvergroting in de landbouw leidden vanaf de negende eeuw tot een duidelijker overgangsgebied tussen bebouwing en weides en akkerland. De parochie van Groenlo werd vermoedelijk gesticht in de 10e eeuw. De nederzetting Groenlo wordt vermeld op een goederenlijst van 1188. Vermoedelijk werd de neder-
zetting toen al door eenvoudige verdedigingswerken omgeven, in de vorm van hoge aarden wallen, voorzien van houten palissaden. In 1234 werd begonnen met de bouw van de Beltrummerpoort en de Lievelderpoort. Beide poorten, in de vorm van invalsroutes, zijn nog steeds goed zichtbaar. De ‘villa Groenlo’ werd met de directe omgeving in 1236 eigendom van de graven van Gelre; tot die tijd stond de nederzetting onder rechtstreeks bestuur van de Heren van Borculo. Voor de graven van Gelre was Groenlo als vooruitgeschoven post richting Westfalen van belang voor de verdediging van de oostgrens van hun grondgebied. Groenlo kreeg in 1277 stadsrechten. Tussen 1327 en 1341 werd Groenlo ommuurd terwijl aan de buitenzijde
Situatie omstreeks 1595 (bron: drs. J.E. van der Pluijm)
12
een diepe gracht werd aangelegd, gevoed door water uit de Slinge. Het was een handelscentrum aan de weg Duitsland - Holland, waardoor Groenlo profiteerde van Hanzekooplieden. De welvarende grensstad vormde in de 16e en 17e eeuw een sterke vesting, die herhaaldelijk werd belegerd, vooral tijdens de 80-jarige oorlog. Tussen de belegeringen door werden de muren en grachten van Groenlo steeds verder uitgebouwd en versterkt. In 1627 werd Grol definitief heroverd door Frederik Hendrik na het groots opgezette Beleg van Grol. De unieke Grolse Linie 1627 herinnert hieraan.
Plattegrond Groenlo 17e eeuw (bron: drs. J.E. van der Pluijm)
Interactie tussen stad – recreatie – landschap De landbouw speelt nog altijd een belangrijke rol in de vorming en in het beheer van het Achterhoekse landschap. De sector staat voor grote veranderingen om duurzame landbouw te realiseren. Zorg en toerisme vormen in toenemende mate nieuwe economische sectoren van belang. De Achterhoekse kernwaarden zijn: innovatief vakmanschap en arbeidsmoraal, kleinschaligheid en naoberschap, groen en gezond leven. De kwaliteiten van de Achterhoek worden in belangrijke mate bepaald door natuurlijke eigenschappen. Naast landbouw is recreatie en toerisme een functie die in de Achterhoek steeds meer een stempel drukt op het buitengebied. Het draagt in steeds grotere mate bij aan een economisch vitaal platteland. Bijvoorbeeld door de koppeling van de agrarische sector en recreatie en toerisme: het agro-toerisme. Op het gebied van recreatie en toerisme biedt de Achterhoek met haar ‘rust en ruimte’ voor inwoners van meer stedelijke gebieden uitgelezen recreatiemogelijkheden. De mogelijkheden voor bedrijvigheid in de recreatieve sector zijn binnen de Achterhoek nog niet uitgeput. De bestaande voorzieningen kunnen door samenwerking uitgroeien tot een robuust netwerk. De stad Groenlo kan hierbij een belangrijke rol vervullen. De historie van Groenlo in combinatie met de aanwezigheid van Recreatiepark Marveld vormen de dragers. Vanaf 2000 is ingezet op cultuurhistorie als drager voor toerisme. Om Groenlo te laten uitgroeien tot een (grote) toeristische trekpleister is het noodzakelijk dat de nadruk komt te liggen op beleving en verbinden. Voor het verbinden is het essentieel dat de stad Groenlo letterlijk en figuurlijk meer naar buiten georiënteerd is. Dit uit zich door Groenlo recreatief te verbinden als toeristische trekpleister met bijvoorbeeld de
Besselinkschans (landelijk evenemententerrein de Achterhoek), Rijksmonument de Engelse Schans, het Korenburgerveen, de Grolse Linie, Erve Kots en omliggende dorpen. Er liggen veel kansen om de cultuurhistorische en landschappelijke waarden recreatief te versterken en vooral te verbinden met enkele in de omgeving liggende toeristische trekpleisters. De Slinge, de gracht, fiets- en voetpaden zijn bijvoorbeeld middelen om te dienen als verbindende schakel. Kortom: Groenlo kan dienen als een spil voor recreatieve trekpleisters en netwerken in de Achterhoek waarbij de kernwoorden ‘beleving’ en ‘verbinden’ centraal staan.
13
Interactie tussen stad – innovatieve bedrijvigheid – Regionaal bedrijventerrein Laarberg De Achterhoek is van oudsher economisch sterk in de maakindustrie en de landbouw, in vakmanschap en innovatie in de toepassing van nieuwe technieken. De kansen voor verdere innovatie zien we in verduurzaming van productieprocessen en energievoorziening. De Achterhoek (bron: Regionale Structuurvisie Achterhoek) kiest nadrukkelijk voor een bijdrage aan duurzame energieproductie. We zetten in op een klimaat- en energiezuinige ‘groene’ Achterhoek met een uitgekiende hernieuwbare energiemix. Biomassa lijkt zeer kansrijk. Opwekking, transport en gebruik van energie moeten
we in de Achterhoek meer dan voorheen richten op duurzame bronnen, methoden en technieken. In 2020 wil de Achterhoek 50% reductie van CO2 uitstoot realiseren en uiteindelijk 100% duurzame energieopwekking bewerkstelligen. Dit staat in ‘Het akkoord van Groenlo’. Groenlo kan de spil vormen om te komen tot (nieuwe) innovatieve bedrijvigheid op onder andere het Regionale bedrijventerrein Laarberg. Op Laarberg is ruimte voor het vestigen van bedrijven in regionaal verband. Onderscheid tussen oude en nieuwe economie is te maken door oude economie te gieten in een andere organisatievorm. Laarberg moet in de toekomst een katalysator zijn voor nieuwe
economie. Dit is bedrijvigheid die zijn oorsprong vindt in het modern benutten van grondstoffen. Duurzaamheid speelt een belangrijke rol. Niet alleen het opwekken van niet-fossiele energie, maar veel meer in het verwaarden van producten die we nu vaak als een economisch niet interessante reststof of zelfs afvalstof beschouwen. Een ander woord hiervoor is wel groene chemie. Een voorbeeld: bij rioolwaterzuiveringsinstallaties ontstaat fosfaat. Een element hierin is fosfor. Als we erin slagen deze stof in voldoende kwaliteit en kwantiteit te winnen uit “afvalstromen”, ontstaat daaruit bedrijvigheid. Het is dit type duurzaamheid dat we nastreven op Laarberg.
Het motto van Laarberg is biobased economy.En hoewel het belang van de landbouw wellicht afneemt in de regio, krijgt het op deze manier weer een forse impuls. In tegenstelling tot het op de oude manier vermarkten van bedrijventerreinen (je zet een bord “te koop” in de etalage en dan loopt het wel) moet je nu veel actiever de markt benaderen en moet je veel meer schakelen tussen bedrijven. Dit is nodig, zowel om partijen met elkaar in contact te brengen als om afstemming tussen vraag en aanbod te bereiken. Creativiteit wordt gevraagd. Het leidt ook tot een ander type bedrijvigheid op Laarberg. Deze creatieve lichting vraagt om een ander soort omgeving. En juist daarbij kan de stad Groenlo een rol van betekenis spelen. Een levendig centrum, een sfeer die anders is en gebruik maken van cultuurhistorie kan bijdragen aan die omgeving. En als in het centrum nog een aantal creatieve broedplaatsen ontstaan of werkplekken die ondernemers flexibel kunnen inzetten, kunnen we inspelen op behoeften van de nieuwe generatie ondernemers. En uiteindelijk kunnen/ zullen deze kleine start-ups uitgroeien naar grotere productie- en/of handelseenheden die dan ook weer uitstekend gevestigd kunnen worden op Laarberg. En natuurlijk is het zo dat als de werkgelegenheid op Laarberg toeneemt, dat een positief effect heeft op het economisch klimaat in de stad. Dat geldt zowel voor de woningmarkt als voor het draagvlak van winkels, horeca en verenigingen. Kortom: Groenlo kan dienen als spil voor innovatieve bedrijvigheid in de Achterhoek waarbij geldt dat een sterke stad Groenlo goed is voor Laarberg en een sterke Laarberg goed is voor de stad Groenlo.
14
Groenlo vestingstad als onderdeel van netwerk van het dorpenlandschap Achterhoek Een kenmerk van de Achterhoek is het dorpenlandschap. Er zijn veel kleine en iets grotere kernen met hun eigen voorzieningen. Doetinchem en in beperkte mate Winterswijk kennen een wat uitgebreider voorzieningenniveau. De Achterhoek vormt daardoor een soort dorpenlandschap met een spreiding van voorzieningen. Dit in tegenstelling tot veel andere gebieden, waar sprake is van concentratie in één grote stad, met daarbuiten een beperkt aanbod aan voorzieningen. De laatste decennia zien we schaalvergroting bij veel bedrijven en instellingen. Die verdwijnen daardoor uit de kernen. Dit is ook in Groenlo gebeurd, waardoor het belang van Groenlo als streekcentrum voor de omliggende dorpen kleiner is geworden. De Regionale Structuurvisie Achterhoek benoemt het belang van het dorpennetwerk. Voorzieningen worden in een bepaalde mate geconcentreerd in grotere kernen. Dat betekent dat niet overal hetzelfde voorzieningenniveau wordt nagestreefd. In eerste instantie bepalen lokale behoefte en initiatief het niveau van de voorzieningen. Dat wordt afgestemd. De Regionale Structuurvisie kondigt een visie aan over regionale spreiding van de voorzieningen en de onderlinge samenhang van dorpen. Dit start met het opstellen van een regionale demografische effectenrapportage. In samenwerking met de provincie wordt bekeken welke effecten de voorspelde bevolkingsontwikkeling heeft op het aantal voorzieningen in de regio. Het doel is om naast de afstemming qua aantallen woningen en bedrijventerreinen ook afstemming te bereiken over het aantal voorzieningen op het gebied van cultuur, sport, zorg, onderwijs en detailhandel.
Vervolgens zullen locatiecriteria worden geformuleerd voor de voorzieningen. Op deze wijze komt er in overleg met de markt een regionaal afwegingskader voor investeringen in voorzieningen. Mogelijk in de vorm van een prioriteitenlijst.
15
Leefbaarheid en voorzieningen
Historie als inspiratiebron
Auto’s rijden nog door de winkelstraat, lege etalages maken het centrum er niet gezelliger op. De mooie groene singel en gracht gebruiken we onvoldoende. Huisvesting voor ouderen laat nog te wensen over. Een centrale plek waar de vele vrijwilligersorganisaties samen hun activiteiten kunnen aanbieden ontbreekt nog. Groenlo 2027: daar gaan we met zijn allen hard aan werken: jong en oud, vrijwilligers en professionals, inwoners en ondernemers. Want er moet nog veel gebeuren.
Groenlo is uniek. Waarom? Dat antwoord is lastig te geven. Want stellen we deze vraag aan willekeurige inwoners dan krijgen we wisselende antwoorden. We bekijken de stad met de bril die we dragen. Maar één ding is wel zeker, Groenlo heeft een unieke historie. Die historie gaat verder dan de vesting, de 80-jarige oorlog of de Grolse Linie 1627. De Grolse historie gaat ook over gilden en ambacht. Het ontstaan van de Grolsch en de biertraditie die daar bij hoort: ‘Vakmanschap is Meesterschap’.
We passen de basisscholen aan de eisen van deze tijd aan. We werken aan betaalbare woningen. De huisvesting voor ouderen krijgt extra aandacht. Betaalbare woningen voor ouderen en een hoogwaardige combinatie van wonen en zorg in het centrum van Groenlo zorgen ervoor dat het ook aan het einde van je carrière goed toeven is in Groenlo. Een breed aanbod in de multifunctionele accommodatie op loopafstand zorgt dat ook ouderen kunnen deelnemen aan het ontmoeten en hun bijdrage aan het vormgeven van een bruisende stad kunnen leveren. Wie dat gaan doen? Woningcorporatie de Woonplaats, Stichting Marga Klompé, vrijwilligersorganisaties, de Bron, de scholen en vele andere betrokkenen. We herontdekken en ontsluiten het aanwezige groen in en rond het stadscentrum: het park en de groene singel. Gemeente, lokale ‘groenexperts’, vrijwilligersorganisaties zoals wandel- en loopclubs, vis- en schaatsclubs gaan hier mee aan de slag. Er ontstaan gezellige winkelstraten waar slenteren en shoppen weer leuk is. De weekmarkt in de winkelstraat maakt het extra gezellig. Een goede verkeersontsluiting en parkeermogelijkheid bij de grote supermarkten geeft de binnenstad weer terug aan de mensen. Ondernemers, inwoners en gemeente nemen deze uitdaging aan.
16
Die unieke historie kunnen we als inspiratiebron gebruiken. Vele generaties en gebeurtenissen hebben hun sporen nagelaten. Zij vormen het DNA van Groenlo. Dit kunnen we zichtbaar en beleefbaar maken. Maar niet alleen de waarden uit het verleden zijn belangrijk. Ook de bestaande waarden zijn van belang. Een mooi voorbeeld hiervan is het Mussenbergbolwerk. Een bolwerk dat haar waarde had om de vijand buiten de vesting te houden, maar nu haar waarde heeft als park. Dat maakt het bolwerk bijzonder. Door de historische waarden van Groenlo breder in te zetten dan enkel voor behoud van de cultuurhistorie ontstaat er een omgevingsgerichte benadering die de stad weer nieuwe waarden geeft. Het bewaren en uitdragen van de cultuurhistorie, het wonen en werken in een vitale en aantrekkelijke stad en het versterken van Groenlo als bestemming voor het dag- en verblijfstoerisme krijgt daarmee een nieuwe impuls. Het jaartal 2027, 400 jaar na de belegering van Groenlo is al vaker geroepen. Met projecten, verdeeld over 1, 5 en 10 jaar, gaan we er samen voor zorgen dat Groenlo weer de vesting wordt die een strategische plaats inneemt in de Achterhoek. Pas op, we vallen Grolle aan!
“Bij God en in Grolle is alles mogelijk, de zon straalt het bier smaakt echt ongelooflijk Als er dan een hemel is, dan is dat hier, bij God en in Grolle altijd veel plezier”
17
“Een stevige kluif” Ik vind dat ik als wethouder een hele mooie portefeuille heb. Dat werd me de afgelopen maanden nog eens extra duidelijk in Groenlo. Ik heb met belangstelling de ideeën gevolgd die via de ansichtkaarten binnenkwamen. Ik heb ook geluisterd naar de discussies in City Lido. Veel van die opmerkingen raken mijn portefeuille: de weekmarkt, winkels, zorgwonen, toerisme, werkgelegenheid op Laarberg. Dat maakt dat ik me zeer betrokken voel bij het Project Stad Groenlo.
Ik zie al mooie initiatieven ontstaan. Een fluisterboot op de gracht, verhuizing van De Bron, zorgwonen op aandachtlocaties, verplaatsing van de weekmarkt, de Markt als verblijfsgebied. Er staat zoveel te gebeuren de komende jaren. Ik heb er zin in, ik ben er van overtuigd u ook. Paul Wentink Wethouder Welzijn, Sport, Economische Zaken, Toerisme en Werkgelegenheid
Er liggen stevige uitdagingen, een beste kluif. Maar een kluif die behapbaar is geworden omdat er keuzes zijn gemaakt die overzichtelijk zijn verdeeld over 1, 5 en 10 jaar. Het is nu tijd op de mouwen op te stropen en de schop in de grond te zetten. Ik hoop dat de inwoners en ondernemers van Groenlo datzelfde gevoel hebben. Dat ze enthousiast worden om te gaan organiseren en ondernemen, om mee te helpen Groenlo die impuls te geven.
18
Mijn stad Groenlo!
Hoofdstuk 3: Een stad vol ideeën
19
De burger aan zet Hoe krijg je een goed (toekomst)beeld van de stad Groenlo? Een beeld dat als inspiratie kan dienen voor een goed plan, een Programma Stad Groenlo? Die vraag werd massaal beantwoord door de inwoners van Groenlo. Er werden huis-aan-huis ansichtkaarten verspreid waarop inwoners hun mening kwijt konden. De kaarten werden massaal ingevuld en teruggestuurd. Veel reacties kwamen ook binnen via de website. Daarnaast waren er bijeenkomsten met inwoners, verenigingen en ondernemers. Tijdens die bijeenkomsten werd scherp gediscussieerd. Eén ding is duidelijk. De betrokkenheid van de inwoners is groot. Grollenaren zijn trots op hun stad. Men weet de kwaliteiten van Groenlo te benoemen, zoals de organisatiekracht, het verenigingsleven, de evenementen en het vestingstadverleden. Maar ze hebben ook duidelijk oog voor de situatie waarin Groenlo nu verkeert. De inwoners zien dat er iets moet gebeuren om van Groenlo weer een vitale stad te maken. Ze leggen niet alleen de vinger op de zere plek, er worden ook ideeën en oplossingen aangedragen. De reacties geven een goed beeld van wat men belangrijk vindt als het om de toekomst van Groenlo gaat. Aan de andere kant worstelt de Grollenaar ook met de manier waarop de ideeën zijn te realiseren. Hoe kunnen veranderingen worden doorgevoerd en oplossingen concreet gemaakt worden? Uit de ruim 2000 reacties via de ansichtkaarten en de website komt een beeld naar voren over de stad Groenlo. Een beeld dat wordt versterkt door de reacties tijdens de verschillende bijeenkomsten en publieksacties. Veel van die reacties gaan over hetzelfde onderwerp, zoals bijvoorbeeld de Markt, de winkels, de horeca, het toerisme, de attracties of de rol van de ondernemers. Er zijn ook veel
20
ideeën en oplossingen die op zichzelf staan, die maar één keer genoemd worden. Maar die zijn beslist niet minder waardevol. Er zit veel creativiteit in Groenlo, lees de reacties op de website www. stadgroenlo.nl er maar op na.
Top 10 De meeste Grollenaren geven in hun reactie klip en klaar aan waar wat hen betreft het accent van de verandering ligt: versterken van het centrum en versterken van samenwerking en ondernemerschap. Daarbij is het toerisme en de verbinding met recreatiepark Marveld belangrijk, maar moeten ook de eigen inwoners heel duidelijk hun plek in het centrum hebben.
Opknappen binnenstad In de Top 10 die uit de reacties is samengesteld komt de Markt heel prominent naar voren. Veel Grollenaren zien de Markt als een gezellig verblijfsgebied. Het liefst autovrij of autoluw. Met veel sfeer door bloemen, bomen en terrassen. Met aantrekkelijke en uitnodigende horeca. En regelmatig leuke activiteiten, zoals week- en themamarkten met streekproducten. Ook de weekmarkt zou in het centrum een veel prominentere plek moeten innemen.
opknappen van gevels en straten. Meer de sfeer van de vestingstad en de historie terugbrengen. Een aantal panden zien ze liever verdwijnen uit het centrum, zoals het voormalige Hamelandgebouw of het Heydenrijck. Nieuwe panden moeten de stijl van de vestingstad uitstralen. Voor andere panden moet juist alles op alles gezet worden om die te behouden, zoals het voormalige pand Meijer. Veel Grollenaren zien daar bij uitstek een leuk restaurant in combinatie met toeristische activiteiten op de gracht, zoals een fluisterboot. Veel opmerkingen zijn ook gemaakt over de entree van de vestingstad. Toeristen zouden meer het gevoel moeten krijgen dat ze een vestingstad binnenkomen, bijvoorbeeld door de bruggen meer te accentueren of een poort te bouwen. In datzelfde beeld speelt ook de gracht een grote rol, het meer beleefbaar maken van de gracht door wandel- en fietsroutes. Maar ook het verbeteren van de kwaliteit van de parken.
Een belangrijke voorwaarde is wel dat het parkeren goed geregeld moet zijn. Veel mensen zien (gratis) parkeren het liefst buiten de gracht in combinatie met het verbeteren van bestaande parkeerplaatsen. Er moet een goede bewegwijzering zijn voor bezoekers en toeristen. Maar er zijn ook ideeën om leegstaande panden in het centrum te slopen en zo meer ruimte te creëren voor parkeren in combinatie met meer groen.
De inwoners van Groenlo maken zich grote zorgen over de leegstand van winkels en de verpaupering van leegstaande panden. Maar de meningen lopen uiteen hoe we dit het beste kunnen oplossen. Aan de ene kant hopen ze op het aantrekken van grote winkelketens, waardoor er meer ‘loop’ naar het centrum komt. Anderen zien juist graag kleinschalige bedrijvigheid. Kleine winkeltjes door eigen ondernemers, galeries, kunst, streekproducten of funshoppen. Veel mensen roepen de bekende slogan ‘Vakmanschap is Meesterschap’. Er kwamen ook veel suggesties om met de eigenaren van de leegstaande panden in gesprek te gaan over aanpassing van huurprijzen en het op gang helpen van startende ondernemers.
Rond de Markt ligt het historische stratenpatroon van de vestingstad. Veel mensen pleiten voor het
Vooral in de bijeenkomsten werd gepraat over wonen in het centrum. Het idee is dat meer bewoners
in het centrum meer levendigheid naar de binnenstad brengt. Leegstaande winkelpanden zouden een woonbestemming kunnen krijgen. Ook hopen veel mensen dat een aantal leegstaande panden een nieuwe invulling krijgt als hotel, pension of bed & breakfast. In de tabel op de volgende pagina is de Top 10 verwerkt. We hebben aangegeven wat hierover gezegd is en waar het in het programma terug te vinden is.
Top 10 Stad Groenlo Top 10 Stad Groenlo
Wat is er over gezegd?
1 Markt
De meeste opmerkingen gaan over het centrum. Inwoners zien het liefst een autovrije markt, maar minimaal een autoluw centrum. Ze willen meer sfeer op de Markt, meer groen, bloemen en terrassen. Maar ook meer activiteiten. De veiligheid voor fietsers en wandelaars is ook veel genoemd.
Waar staat het in het programma?
2 Ondernemers
De ondernemers moeten meer samenwerken, meer een eenheid vormen en meer bereid zijn om te veranderen. Eigenaren van leegstaande panden moeten meer doen om weer een invulling voor het pand te krijgen. De gemeente moet de ondernemers meer tegemoet komen wat betreft het toepassen van regels en procedures.
3 Winkels
Volwaardige, eigentijdse winkelvoorzieningen met diversiteit en gevarieerdheid. Niet alleen grotere ketens, maar vooral ook kleine winkels door ‘eigen mensen’. Niet alleen gericht op toeristen, maar ook op eigen inwoners. De meningen zijn wel verdeeld of het vooral kleine winkels als galeries en funshoppen moeten zijn of grote winkels als Action, Scapino of H&M.
Project 1 Project 3
4 Toerisme & overnachting
Inwoners zien graag meer hotels, bed & breakfast of ‘zimmer frei’. Diverse (monumentale) panden in Groenlo lijken daarvoor geschikt (te maken).
Project 11 Project 15
5 Horeca
Inwoners willen aantrekkelijke horeca met activiteiten en evenementen. De Markt kan hier een centrale plek in zijn, met de Kevelderstraat vooral als ‘horecastraat’. Ook het Europlein biedt kansen voor een ‘rondje horeca’. De terrassen zouden meer benut moeten worden, horeca moet meer open zijn en langer gebruik maken van de terrassen.
Project 1 Project 2
6 Straatbeeld
Hier werden vooral veel opmerkingen gemaakt over de uitstraling en veiligheid. De kwaliteit van wegen en trottoirs moet beter en veiliger. Ook zou de aanleg van een noordelijke rondweg het centrum kunnen ontlasten.
Project 9 Project 10
7 Parkeren
In alle maatregelen voor het centrum komt ook steeds het parkeren aan de orde. Er zijn ideeën om het parkeren buiten de gracht beter te organiseren. Maar ook om leegstaande panden in de binnenstad te slopen voor parkeerplaatsen en bestaande parkeerplaatsen beter te benutten.
Project 1 Project 2
8 Pand Meijer
De huidige staat van het voormalige ‘pand Meijer’ is veel inwoners een doorn in het oog. Ze hopen dat het wordt opgeknapt, in combinatie met een horecabestemming en toeristische activiteiten op de gracht.
Project 11
9 Kwaliteit parken
De parken moeten schoon zijn en goed onderhouden. Niet besparen op het openbaar groen en meer toezicht op vandalisme en zwerfvuil.
Project 8
10 Attracties / bezienswaardigheden
Veel reacties geven aan dat we de vestingstad en bezienswaardigheden beter moeten promoten. De muziekkoepel leent zich voor meer activiteiten. Ook is er meer te halen uit (kunst)exposities. De gracht moet beter benut worden voor toerisme en in het verlengde daarvan de Grolse Linie 1627.
Project 3 Project 5 Project 12 t/m 15
Project 2 Project 3 Project 4 Project 1 Project 3 Project 4
21
Samenwerking Zoals al gezegd, veel mensen worstelen met de vraag hoe al deze ideeën uitgevoerd kunnen worden. Naast de bedreigingen als de economische crisis, het internetwinkelen of de krimp zien ze wel degelijk kansen. Groenlo heeft veel kwaliteiten, is strategisch goed gelegen in de Achterhoek, heeft een groot Duits achterland en het heeft recreatiepark Marveld. Hoe zetten we dat in voor Groenlo? Veel inwoners geven als belangrijkste voorwaarde om die kansen te benutten aan dat alle neuzen dezelfde kant op moeten staan. Ondernemers moeten goed samenwerken, ondernemerschap tonen en bereid zijn om te veranderen. Samen één gemeenschappelijk doel en één gemeenschappelijk belang. Aan de andere kant moet ook de gemeente zich meer inspannen om dingen mogelijk te maken. Beter faciliteren, minder regels, snellere en eenvoudigere procedures.
Waardevolle ideeën Zoals gezegd, bepaalde onderwerpen springen er uit. Maar er zijn ook veel op zichzelf staande ideeën. Ideeën die door een enkeling worden gezegd, maar die niet minder waardevol zijn en zeker kunnen bijdragen aan het Programma Stad Groenlo. Groenlo is een stad vol ideeën. Ideeën die we samen moeten uitwerken, samen moeten oppakken en samen moeten uitvoeren. Immers, mensen maken de stad, ook de stad vol ideeën.
22
Hieronder een paar voorbeelden: • Een wandel- of hardloopmarathon langs de Grolse Linie organiseren • Meer outdooractiviteiten rond Groenlo organiseren • Groenlo meer als duurzame stad op de kaart te zetten, in het teken van “Achterhoek Duurzaam 2020” • Overleg met de NS over dagtrips naar Groenlo met Spoorvoordeel abonnement • Hang op oude panden Grolse spreuken, gedichten of zelfs Grolse carnavalsliedjes • Benut Jongensstad meer voor actieve recreatie (boogschieten, klimpalen, survivaltraining) • Buitengebied leefbaar houden door meer initiatieven in recreatie/toerisme te stimuleren • Stel infopakket samen voor mensen die in Groenlo werken maar van buiten komen, verleid ze naar Groenlo te komen • Maak camperplaatsen in Groenlo • Zet de vestingstadtrein ook in voor eigen inwoners • Breng het openbaar vervoer dichter bij het centrum • Leg een vlonder in de gracht met horeca en waterfietsen • Meer ‘zimmer frei’ in Groenlo, zoals in onze kustplaatsen • Maak meer hofjes in de binnenstad in de sfeer van de Begijnhof • Organiseer vaker een streekproduktenmarkt, wellicht in het verlengde van de weekmarkt • Voer een ‘paupertaks’ in voor lang leegstaande panden • Creëer meer mogelijkheden voor startende ondernemers (samen in één pand) • Doe meer aan wijnpromotie in de binnenstad • Geef straatmeubilair meer historisch karakter (lampen, gevels, borden etc.) • Zorg voor Wi-Fi in de binnenstad én in het buitengebied op fietsroutes • Stel een laad- en lostijd in voor de binnenstad • Combineer een boekhandel met de bibliotheek • Ondersteun grondeigenaren die iets met de Grolse Linie 1627 willen doen • Ontwerp een app voor toeristische doeleinden • Organiseer in de zomer wat vaker een braderie of (rommel-/antiek-)markt • Restaurants moeten meer historische gerechten op de menukaart zetten • Promoot werkgelegenheid voor hoger opgeleiden (o.a. Nedap) • Maak Laarberg en Den Sliem beter bereikbaar vanaf de stad • Bevorder het motortoerisme naar Groenlo • Maak een gezellig horecarondje op het Europlein
Impressie project 1 23
“Geen ‘ja maar’, gewoon doen!” Ik zal eerlijk zijn, ik heb best een paar keer m’n wenkbrauwen gefronst bij het lezen van alle ideeën en suggesties voor het Programma Stad Groenlo. Je wilt niets liever dan meegaan in dat enthousiasme, die enorme betrokkenheid belonen en waarderen. Ik ben niet voor niets opgegroeid in Groenlo. Groenlo gaat me aan het hart en dus voel ik me aangesproken op de onderwerpen die mij aangaan. En als geen ander wil ik er mee aan de slag. Tijdens één van de bijeenkomsten hoorde ik verschillende mensen zeggen ‘ja maar…..’. Op dat moment dacht ik: er is geen reden om m’n wenkbrauwen te fronsen, we moeten gewoon samen aan de slag.
Ik geloof in de kwaliteiten van Groenlo. Ik geloof in ‘de burger aan zet’. Het Project Stad Groenlo heeft veel los gemaakt. Dit is het goede moment om Groenlo de impuls te geven die het nodig heeft. Geen ‘ja maar’, gewoon doen! Vincent van Uem Wethouder Bouwen en Wonen, Milieu, Ruimtelijke Ordening en Beheer
Daarom wil ik ook niet meegaan in de ‘ja maar’ sfeer. We moeten huizen bouwen op Brouwhuizen en De Woerd. Het voormalig pand Meijer moet weer een bestemming krijgen. Gevels in de binnenstad moeten opgeknapt worden. Er moet meer groen in de stad. De straten moeten weer terug in de sfeer van de vestingstad, het buitengebied moet meer kansen bieden aan toerisme. Ideeën zat, we moeten ze alleen grijpen en uitvoeren. Geen ‘ja maar’, niet bedenken waarom het toch niet zal lukken. Maar er in geloven en er voor gaan.
24
Mijn stad Groenlo!
Hoofdstuk 4: Het plan van Groenlo
25
Van idee tot programma De belangrijkste ideeën, plannen en projecten hebben we verwerkt in het hoofdstuk “Het plan van Stad Groenlo”. Sommige ideeën kunnen we direct, andere pas later of zelfs niet uitvoeren. We hebben keuzes gemaakt voor de termijn van 1, 5 en 10 jaar. Het plan bestaat uit vier pijlers met daaronder 15 projecten. Die moeten een flinke
impuls aan Groenlo geven. Veel van de ideeën uit Groenlo vallen onder de projecten. Hiermee zijn we er niet. Er zijn nog veel meer ideeën. Hiervoor zijn particuliere initiatieven noodzakelijk en een strategie voor de lange termijn. Het Programma Stad Groenlo wordt daarom iedere twee jaar aangevuld en waar nodig bijgesteld.
Het Programma Stad Groenlo is niet volledig. Er lopen al tal van goede projecten en ontwikkelingen. Die worden voortgezet en waar mogelijk versneld. In dit hoofdstuk beschrijven we de 15 projecten. In een tabel hebben we de concrete maatregelen benoemd bij ieder project, met daarbij de fasering (quickwin, planvormend,
streefbeeld), de rol van de verschillende partijen en een globale kostenraming. Aan de hand van het programma werken we de verschillende (deel)projecten uit in uitvoeringsplannen.
én op een locatie die daar een goede verbinding mee heeft. Het gaat dan om een winkel met artikelen in volumineuze goederen. Vooral supermarkten moeten zich bij voorkeur dicht bij het winkelgebied vestigen, bovendien met goede verbindingen naar het winkelgebied. Naast Albert Heijn zijn de locaties van Emté (de Emté kan op die plek een bijdrage leveren aan de stadseconomie) en de toekomstige Aldi goede supermarktlocaties. Het zogenaamde haltermodel gaat uit van publiekstrekkers aan beide uiteinden van het kernwinkelgebied. Het haltermodel drijft op de combinatie van sterke voorzieningen, die als trekkers kunnen fungeren voor de rest van de binnenstad en een goede bereikbaarheid en aantrekkelijke parkeermogelijkheden. De huidige plek van de Albert Heijn biedt onvoldoende ruimte voor een full service supermarkt
die voldoet aan de eisen van deze tijd. Verplaatsing binnen de contouren van het haltermodel is noodzakelijk. Aan de andere kant van de Markt zijn geen publiekstrekkers. Dit leidt tot leegstand en dat gaat ten koste van de levendigheid en vitaliteit.
Pijler 1: centrumvoorzieningen & bereikbaarheid Kaarten Centrum en Leefbaar Doel pijler Ons doel is een goed bereikbare en vitale binnenstad, met de Markt als spil. Van groot belang hierbij is een compact kernwinkelgebied in de Beltrumsestraat. Maar ook daghoreca aan de Markt en in de Kevelderstraat. Het winkelbestand onderscheidt zich door specialistische winkels die inspelen op de historie van Groenlo en op het toerisme. We accepteren het (beperkte) verzorgingsgebied van Groenlo. Uitbreiding van detailhandel staan we buiten het kernwinkelgebied niet toe, behalve voor goederen met een groot volume. Zo versterken we het centrum. In de vesting staan het verblijven, de levendigheid en de culturele activiteiten centraal. De auto is te gast, maar de vesting is wel goed bereikbaar. Er is een helder parkeerbeleid en er zijn voldoende parkeervoorzieningen. We realiseren een binnenring en een buitenring. We accepteren dat het stratenpatroon van de vestingstad beperkingen met zich meebrengt. Dat is ook de charme van Groenlo.
project
1
Haltermodel Groenlo Het kernwinkelgebied ligt in de historische kern: de vesting. Het strekt zich uit langs de Beltrumsestraat, de Markt en delen van de Matteliersstraat, Kevelderstraat en Lievelderstraat. Het richt zich
26
grotendeels op de winkels voor dagelijkse en recreatieve aankopen. Opvallend is dat slechts één van de vijf supermarkten in het kernwinkelgebied is gevestigd, namelijk de Albert Heijn aan de Beltrumsestraat. Al eerder is vastgelegd dat nieuwe winkels (waaronder supermarkten) zich in of aansluitend op het bestaande winkelgebied moeten vestigen. Gezien de kleinschaligheid van de vesting is wel een uitzondering mogelijk wanneer iemand binnen het bestaande winkelgebied geen goede locatie kan vinden. In die gevallen kan een locatie buiten het winkelgebied gezocht worden. Maar wel zo dicht mogelijk bij het bestaande winkelgebied
Om de binnenstad een stimulans te geven wordt het haltermodel in Groenlo gerealiseerd. In het haltermodel zijn drie locaties geschikt voor een publiekstrekker. Het gaat om de locatie Walstraat, locatie “Welgelegen” (nieuwe naam locatie Meijer) en de locatie “De Moriaan” (nieuwe naam locatie Hameland). Aan de oostzijde van Groenlo heeft locatie “De Moriaan” de mogelijkheden voor hervestiging van een grote supermarkt, bijvoorbeeld Albert Heijn. Die plek heeft mogelijkheden voor een ruime parkeerplaats.
Een supermarkt geeft een impuls aan het oostelijke deel van het centrum. Het idee is om de supermarkt te combineren met wooneenheden/zorgunits. Belangrijk is ook dat er een (nieuwe) publiekstrekker komt op de locatie Walstraat. Bij beide locaties (Walstraat en “De Moriaan”) is het mogelijk om extra parkeervoorzieningen voor het centrum
te maken. De locatie “Welgelegen” biedt ook kansen voor een publiekstrekker. Bijvoorbeeld perifere detailhandel in combinatie met horeca, bovenwoningen en voorzieningen voor activiteiten op de gracht. Voorwaarde hierbij is wel de invulling van de locatie Walstraat met een publiekstrekker, zodat er sprake blijft van een gesloten kernwinkelgebied
en een aaneengesloten haltermodel. De locatie “Welgelegen” vergt wel veel aandacht wat betreft beeldkwaliteit. De kansen/ideeën voor de gracht (wandelpad/bootjes etc.) moeten we aangrijpen. Bij het haltermodel horen een goed parkeerbeleid en aanpassing van de verkeersstructuur.
Bron: Bugel Hajema (www.bugelhajema.nl)
27
Het haltermodel is samenvattend weergegeven op de afbeelding hiernaast. Het model wordt gescheiden uitgewerkt in een studie naar de verkeersstructuur en de (verdere) stedenbouwkundige opzet van de plannen. De opzet voor de Markt als verblijfsgebied is in het volgende project verwerkt.
28
Impressie project 1 29
“Groenlo is nog mooier dan je denkt” Wat is dat toch dat echte Grollenaren zo bindt aan hun veste? Echte Grollenaren kunnen niet buiten hun vermaarde stad, net zo als geliefden niet buiten elkaar kunnen. Mag het in de liefde nog wel eens zo zijn dat de betovering verdwijnt, de liefde van Grollenaren aan hun stad is onvoorwaardelijk. Hoe komt dat nu? Volgens mij zit het er al in vanaf de 80-jarige oorlog. We waren hier op elkaar aangewezen, want in de barre velden rond de stad wemelde het van duister krijgsvolk dat het gemunt had op ons en op de Spanjaarden hier. In de stad was je veilig; dat gevoel is nooit overgegaan. En ook niet het optimisme, het losse, het handeldrijven, het allemaal beter voorstellen dan het is en het hangen in de natte etablissementen omdat er zoveel ellende was dat je wel vrolijk moest zijn om het aan te kunnen. We hebben van de nood een deugd gemaakt. We blijven een bijzonder volkje. En wat we vooral ook zijn dat is trots, trots op onze stad. Als je als rechtgeaard Grollenaar de carnavalsliedjes van de beroemde Gait van Grolle leest dan zwelt je hart van emotie. Dat zijn teksten waar geen geletterd voorlichter bij in de buurt komt. En dat komt omdat die teksten van onze volksdichter uit het hart komen, die van de voorlichter uit een opleiding. Wij Grollenaren prikken daar doorheen.
30
Groenlo krijgt nu een upgrading zoals dat in huidig goed Nederlands heet. Wij moeten nog beroemder worden dan we al zijn; onze heldendaden liggen in het verleden maar we nemen die mee. In het verleden ligt onze toekomst. Er is voor een Grollenaar niets mooier dan in zijn stad te zijn. Misschien geldt dat straks voor iedereen. Ferry Broshuis Geboren en getogen Grollenaar en woont zijn hele leven al met veel plezier in ‘de mooiste stad van Nederland’ zoals hij het uitdrukt. Hij schreef en schrijft veel met daarbij ook een aantal boeken en boekjes waaronder ‘Juan, ze valt Grol an!’ over het roerige leven van de mensen in en rond de stad Grol tijdens de belegering hier in 1627.
Mijn stad Groenlo!
project
2
De Markt als verblijfsgebied en verbetering verkeersstructuur Groenlo Uit alle reacties blijkt dat het autovrij maken van de Markt en de Beltrumsestraat een speerpunt is. Sowieso dat het autoluw maken van het centrum belangrijk is en dat we er meer sfeer maken. We moeten de verblijfskwaliteit van de Markt verbeteren. Bijvoorbeeld door herinrichting van de Markt met historisch bestrating, bankjes en een markante boom. Het (gedeeltelijk) afsluiten van de Markt / Beltrumsestraat ligt gevoelig. Daarin speelt ook de economische crisis een rol. Niets doen is geen optie. We moeten de aantrekkingskracht en levendigheid van Groenlo vergroten. Voor de winkels in de binnenstad is een goede bereikbaarheid en parkeren op korte afstand van de Beltrumsestraat van groot belang. Als we dat regelen kunnen we de Beltrumsestraat en de Markt (gedeeltelijk) autovrij maken. Wat is daar in ieder geval voor nodig:
Het haltermodel biedt kansen voor een (alternatieve) verkeersstructuur en meer parkeergelegenheid. Het (gedeeltelijk) autovrij maken van de Markt kunnen we in vier fasen uitvoeren (zie tekening volgende pagina). Belangrijk hierbij is dat de route Beltrumsestraat-Eibergseweg voorlopig intact blijft. Op korte termijn kunnen we de Markt en een gedeelte van het Europlein autovrij maken en opnieuw inrichten. Fase 2 en 3 kunnen we binnen 5 jaar uitvoeren. Fase 4 (autovrije Beltrumsestraat) is voor de lange termijn (5-10 jaar). Bestemmingsverkeer en bevoorrading blijft gewoon mogelijk. Met het haltermodel bieden we randvoorwaarden voor een alternatieve verkeersstructuur en nieuwe parkeervoorzieningen (kort parkeren) dichtbij de Beltrumsestraat. De ontwikkeling van de drie locaties voor de publiekstrekker moet het kernwinkelgebied een impuls geven. Boven de publiekstrekker(s) kunnen we (zorg)woningen realiseren. Verder stimuleren we terrassen en horeca op de Markt. We bekijken hoe we de ontsluiting van Groenlo in haar omgeving kunnen verbeteren, ook kijkend naar Laarberg en de N18. Denk bijvoorbeeld aan de noordelijke ontsluiting. Dit is een project voor de lange termijn.
1. Een alternatief voor de route Beltrumsestraat Eibergseweg – Mattelierstraat; 2. Het maken van nieuwe parkeervoorzieningen kort bij de Beltrumsestraat; 3. Een verdeling over de termijnen 1, 5 en 10 jaar.
Impressie project 2 31
Fase 1
Ontwikkeling publiekstrekker
Fase 2
Kernwinkelgebied / winkelfront Daghoreca aan de markt Centrum wonen / aanloopstraat Dag- en verblijfshoreca Horeca Verblijfsgebied Centrumparkeren Binnenring verkeersstructuur Woonstraat ontsluiting
Fase 4
Fase 3 Ontwikkeling publiekstrekker Kernwinkelgebied / winkelfront Daghoreca aan de markt Centrum wonen / aanloopstraat Dag- en verblijfshoreca Horeca
P
Verblijfsgebied Centrumparkeren Binnenring verkeersstructuur Woonstraat ontsluiting
Realisatie verblijfsgebied centrum Groenlo 32
P
project
3
Ondernemend Groenlo
leen als er ruimtelijk een aanzienlijke kwaliteitsbijdrage wordt geleverd. Detailhandel aan de Markt is minder gewenst. Daghoreca is geconcentreerd aan de Markt. Aan één zijde van de Kevelderstraat is plaats voor een herberg, hotel, bed & breakfast of soortgelijke ontwikkeling (zie afbeelding pagina 32, fase 4).
We gaan ons actief inzetten om winkels te verplaatsen en nieuwe (specialistische) winkels aan te trekken. We stellen een stadsmanager aan, een intermediair tussen de ondernemers onderling en tussen de ondernemers en de overheid. Er liggen kansen voor wie iets met Grolse wanten, kanonnen, biercultuur of ‘Vakmanschap is Meesterschap’
wil doen. Maar ook het brouwen van een eigen bier, een stadsbrouwerij binnen de vesting en toepassingsmogelijkheden van bier, zoals koken met bier behoren tot de mogelijkheden.
binnen de vesting / versterken kernwinkelgebied In veel plaatsen staan winkelgebieden onder druk. Ook in Groenlo zien we langdurig leegstaande winkelpanden en is het, ondanks de inzet van een centrummanager, nog niet gelukt hierin veel verandering te brengen. We willen de aantrekkelijkheid van het winkelcentrum vergroten. Samen met Aalten en Winterswijk en met de Woonplaats en de Rabobank onderzoeken wij met steun van de Rijksbouwmeester de mogelijkheden om onze winkelcentra te verbeteren. Daarbij gaan wij uit van de eigen unieke kenmerken van de centra. We proberen het centrum compacter te maken. Als de winkels dicht bij elkaar zitten wordt het centrum aantrekkelijker. In de Ontwikkelingsvisie Binnenstad Groenlo van begin 2011 is al een beperkt kernwinkelgebied opgenomen. Wij stellen nu voor het kernwinkelgebied nog meer te beperken en te stimuleren dat winkels zich daar hervestigen. We gaan uit van het kernwinkelgebied in de Beltrumsetraat en een klein stukje Lievelderstraat aan het Europlein. Voor het overige wordt de Lievelderstraat op termijn gezien als een woonstraat. Uitbreiding van het winkelareaal buiten de reikwijdte van het programma is niet toegestaan. Een winkel in volumineuze goederen is hierop een uitzondering. De (nieuwe) horeca kan zich vestigen aan de Markt en de eerste pandjes aan de Beltrumsestraat en Kevelderstraat en eventueel Europlein. Dat al-
33
34
Projectentabel pijler 1: centrumvoorzieningen & bereikbaarheid Termijnen 1 jaar (quickwins)
5 jaar (planvormend)
10 jaar (visievormend)
Maatregelen
Rol actoren en gemeente
Raming gem. kosten
Gedeeltelijk autovrij (fase 1) maken van de Markt - Europlein met Realisatie gemeente. daarbij herinrichting zone Europlein, Mattelierstraat, Lievelderstraat en Kerkhofsteeg.
€ 200.000,-.
Verplaatsing weekmarkt naar de hoek Mattelierstraat, Europlein en Particulier initiatief. Gemeente faciliteert. Kerkhofsteeg.
Geen kosten. Zie 2.1
Uitvoering geven aan de beleidskaart zoals aangegeven op pagina De gemeente geeft uitvoering aan beleid. 32. O.a. door een nieuw bestemmingsplan vast te stellen voor de vesting. Het bestemmingsplan wordt ingezet als conserverend en sturend instrument.
Geen kosten.
project
2.1
project
2.2
project
3.1
project
3.2
project
3.3
Starten van een gemeenschappelijke promotiecampagne. Denk aan De gemeente financiert gedeeltelijk de kosten. Ondernemers Zie project 15. thema’s ‘Vakmanschap is Meesterschap’, living history en gilden. financieren mee. Profilering in de regio is belangrijk.
project
3.4
Een onderzoek naar de unieke kwaliteiten van Groenlo, Winterswijk Onderzoek wordt uitgevoerd door de Rijksbouwmeesters. en Aalten.
project
3.6
Aanstellen van een stadsmanager. Doel aantrekken nieuwe winkels De gemeente financiert gedeeltelijk de kosten voor de stads- Kosten € 20.000,- per jaar. en coördineren van de zondagopenstelling van winkels. Actief zoe- manager. Ondernemers financieren mee. ken naar een ondernemer die stadsbrouwerij willen beginnen
project
1
project
3.5
project
3.7
project
2.3
project
2.4
Stimuleren van de vestiging van ambachtelijke en creatieve winkeltjes door het aanbieden van een goedkope huurprijs en gunstige contractvoorwaarden, zoals een omzetafhankelijke huurprijs. Stimuleren van de productie en verkoop van typisch Grolse producten.
De gemeente geeft beleidsmatig uitvoering aan het halter- Geen kosten. model en de beleidskaart voor het centrum. De gemeente stimuleert particuliere initiatieven actief. Dit doen we door het aanstellen van een stadsmanager. Zie 3.6.
Realisatie invulling locaties “Welgelegen”, Walstraat en “De Mori- De bouwplannen zijn private initiatieven. aan” in relatie tot het haltermodel in combinatie met realisatie fase De gemeente faciliteert en verbetert de openbare ruimtes. 2 en 3 verblijfsgebied centrum Groenlo. E.e.a inclusief parkeer- en verkeersmaatregelen.
Kosten € 10.000,-.
De kosten voor het project zijn omvangrijk. We gaan uit van € 2.500.000,-.
Stimuleren om winkels te verplaatsen naar de Beltrumsestraat / Eur- E.e.a. is afhankelijk van particulieren. De gemeente stimu- Er wordt een verplaatsingsfonds ingesteld. oplein bijvoorbeeld d.m.v. een fonds of goedkope lening. Aantrekken leert door verplaatsingsfonds en planologie. Voorwaarde is een provinciale bijdrage. winkels in het goedkope segment. Dit proces kan per direct worden Voorlopig post van € 250.000,-. ingezet voor de periode van 5 jaar. Resultaten worden vaak pas op de lange termijn geboekt. Maatschappelijke functies, zoals de functie van de Bron en de biblio- De gemeente stimuleert de vestiging van maatschappelijke Geen kosten. theek, worden in het centrum gevestigd. Dit zorgt voor levendigheid. functies in het centrum.
Realisatie fase 4 verblijfsgebied centrum Groenlo
De gemeente realiseert.
Geen raming beschikbaar.
Onderzoek / uitvoering verbeteren van de verkeersstructuur van De gemeente start een onderzoek naar verbetering bereik- € 25.000,- voor het onderzoek. Groenlo in haar omgeving. Relatie N18, Laarberg, noordelijke ont- baarheid Groenlo. sluiting.
35
“Trots op Groenlo” Onlangs was ik in de Amsterdam Arena en ving ik een gesprek op tussen een ras Amsterdammer en een geboren en getogen Grollenaar. De vrolijke bourgondische Grollenaar vertelde enthousiast en niet gehinderd door enige bescheidenheid over zijn geliefde ruim 700 jaar oude stadje Groenlo. Hij vertelde dat hij een echte Grollenaar was en trots was dat hij zelfs binnen de gracht geboren was. Met een grote grijns prooste hij met de Amsterdammer op het feit dat ze in de Arena `Grolsch` schonken. Hij vertelde uitgebreid en gepassioneerd over de geweldige stad Grolle, met zijn prachtige historische gracht, zijn bastions, de Halve Maan, de Wilhelminabank en het kanon. Hij vertelde over het in zijn geheel in oude glorie herstellen van de gracht, waardoor er zelfs rondvaarten voor de vele bezoekers over de gracht waren. De fraaie bruggen waren hiervoor allemaal aangepast en iets verhoogd. Tevens waren de bruggen erg sfeervol verlicht net als de rest van de binnenstad. De bezoekers kregen tijdens zo`n rondvaart alles te horen over de roemrijke geschiedenis gedurende de 80-jarige oorlog, het belegh van Grol en Frederik Hendrik. Hij vertelde trots over de `nieuwe` historische toegangspoorten tot het centrum van de stad waar delen van de oude muur nog zichtbaar waren. Hij vertelde over de prachtige autovrije binnenstad, de vele gezellige terrasjes op de markt, de mooie opgeknapte oude Calixtus en alle
36
fraaie opgeknapte historische middeleeuwse oude geveltjes in de binnenstad. Hij roemde de florerende Grolse middenstand die eendrachtig samenwerkt aan een leefbaar Groenlo en waardoor dit alles mede mogelijk was. Hierdoor was het aantrekkelijk voor allerlei bedrijven en middenstanders om zich in Groenlo te vestigen en was leegstand niet meer aan de orde. Vele ateliers, galerieën, musea, en ambachtelijke winkeltjes maakten Groenlo tot een feest voor het in grote getale aanwezige winkelend publiek. Hij sprak over een bruisend Groenlo met een geweldig samenwerkende horeca. Hij memoreerde de wederopstanding van het geweldige uitgaansleven dat Groenlo reeds in het verleden de bijnaam `het Las Vegas van de Achterhoek` had bezorgd. Hij vertelde over alle evenementen en activiteiten die jaarlijks plaatsvinden. Het geweldige carnaval, de kermis, het dweilorkestenfestival, het Jazz vesteval, en niet te vergeten de Slag om Grolle. Tenslotte stond hij stil bij het bloeiende verenigingsleven, de kegelclub UTO, waar een ledenstop noodzakelijk is vanwege de enorme belangstelling, de tennisclub met de fantastische accommodatie, de SV Grol met het Marveld toernooi, carnavalsvereniging ´de Knunnekes´en de scouting op Jongensstad. De Amsterdammer luisterde aandachtig en kromp steeds verder ineen. Bescheiden boog hij zijn hoofd en zweeg,
maar je zag hem denken `waarom hebben wij dat allemaal in Amsterdam niet?` Toen de Grollenaar uitverteld was en zijn glas Grolsch had leeggedronken stond hij op en zei “ en we hopen er al snel aan te beginnen!” Patrick Reesink Commercieel directeur NWT GmbH
Mijn stad Groenlo!
Pijler 2: leefbaarheid & werkgelegenheid Kaarten Leefbaar en Ondernemend Doel pijler Doel is een goed voorzieningenniveau voor wonen, leven en werken. Van belang is dat er voldoende ruimte en mogelijkheden zijn om de vestiging van bedrijven, en daarmee werkgelegenheid, mogelijk te maken. Ontwikkelen van het begrip ‘duurzaam Groenlo’, door samenwerking op het gebied van duurzaamheid met Nedap en andere innovatieve partijen in de kennis- en maakindustrie. Stimuleren van innovatief ondernemerschap op Laarberg door gemeenschappelijk overleg. We onderzoeken ook een samenwerking met de Universiteit Twente, bijvoorbeeld over geschikte, betaalbare bedrijfsruimte voor studenten/startende ondernemers. Kleine ondernemers, netwerkmogelijkheden (Wi-Fi) voor starters en maatwerk voor kleine ondernemers moeten bijdragen aan een beter ondernemersklimaat. Groenlo krijgt een klantvriendelijk imago. Oost Gelre moet aan de slag op economisch terrein, mogelijk ook samen met Winterswijk en Berkelland. Maar het leven bestaat uit meer dan werken. We hebben een goed woon- en welzijnsklimaat nodig. Hier vallen in ieder geval de (gezondheids)zorg en het verenigingsleven onder. Een gedeelte van deze pijler realiseren we door het uitvoeren van bestaande bouwplannen. De pijler heeft op dit moment vier concrete projecten.
project
Impressie project 4
4
Aantrekkelijk vestigingsklimaat voor ondernemers Wij investeren op twee manieren in een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor ondernemers: het maken van een modern bedrijventerrein met regionale uitstraling aan de N18. Laarberg en wij gaan aan de slag om jonge ondernemers die zich in het centrum willen vestigen extra te ondersteunen. Kleinschalige bedrijvigheid in het centrum creëert werkgelegenheid en draagt bij aan een aantrekkelijk centrum. Een goed bedrijventerrein waar ruimte is voor maakindustrie en bedrijven gericht op biobased economie. Laarberg gaat een rol spelen in het bij elkaar brengen van partijen en het vergroten van de werkgelegenheid in Groenlo en de omgeving. Laarberg is in principe bedoeld voor de grote bedrijven. In het centrum van Groenlo zorgen we voor een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor jonge ondernemers en kleinschalige bedrijvigheid. Denk aan betaalde bedrijfspanden of starters en een goede ondersteuning voor startende jonge ondernemers.
37
project
5
Cultuur- en verenigingshuis in het centrum Het onderwerp van project 5 is een goede huisvesting voor de gebruikers van de huidige accommodatie De Bron. In het overleg met de gebruikers is gekozen voor een locatie in het centrum. Dit brengt (culturele) activiteiten naar het centrum en vergroot de levendigheid. De gebruikers van De Bron worden gehuisvest aan de Mattelierstraat in een gedeelte van het Hamelandgebouw (villa en nieuwbouw rechts): “De Moriaan” (nieuwe naam locatie Hameland).
Impressie project 5
38
project
6
Comfortabel wonen voor ouderen met zorg Een belangrijke opgave is het realiseren van goede woningen waar we wonen en zorg kunnen combineren. Deze woningen realiseren wij zo veel mogelijk binnen of aan de gracht. Daardoor zijn voorzieningen in het centrum op loopafstand bereikbaar. Uitzonderingen zijn alleen denkbaar wanneer er een ruimtelijk en/of milieu knelpunt opgelost wordt. Locaties zijn bijvoorbeeld; “De Moriaan” (voormalig Hamelandgebouw), voormalig pand Meijer, Walstraat, Kevelderstraat en de villa “Adriana”. Naast woningen in de sociale huursector is er ruimte voor woningen waar we wonen en zorg kunnen combineren in het duurdere segment. Hiermee ontstaat een breed hoogwaardig aanbod dat aansluit bij de vraag van de oudere woonconsument. Op diverse plekken in de stad worden plannen ontwikkeld: het plan de Gracht, de overzijde van de gracht, plan de Houtwal en “De Moriaan”. Bij deze laatste locatie is nauwe samenwerking tussen het woon-zorgaanbod en het toekomstige cultuur- en verenigingshuis mogelijk.
project
7
Groene binnenstad Groenlo “Groen” levert een belangrijke bijdrage aan een leefbare stad. Een groene aankleding van het centrum met bomen en bloembakken maakt het verblijf aantrekkelijk. “Groene” plekken dichtbij huis voor een goed woonklimaat. Veel Grollenaren
hebben aangegeven meer groen in de binnenstad te waarderen en dat als een verrijking van het centrum te zien. Daar kunnen we in stapjes naar toe werken, waarbij gedacht wordt aan tijdelijke invulling gedurende het zomerseizoen en de periode voor de daadwerkelijke definitieve invulling. Geveltuinen, tijdelijke bloem- en boombakken zijn mogelijkheden.
De gracht wordt aantrekkelijker gemaakt voor de tourist met groen. Zie project 12.
Impressie project 6
39
“Grolle is en blijft thuis” Op vele plekken ter wereld hebben wij korte of langere tijd gewoond en vonden wij een huis, maar Grolle, dat is en blijft thuis. Een fantastische plek om op te groeien en om naar terug te komen, omdat je er altijd jong blijft. Waar altijd wat te lachen valt en als dat er even niet is, er wel iets georganiseerd wordt om dat snel weer samen te doen. Want evenementen organiseren is aan Groenlo wel toevertrouwd. Geen betere plek om onze kleine op te laten groeien, dan aan de prachtige Grolse gracht, in onze gezellige binnenstad met de nodige winkels, café’s en restaurants in vaak prachtige panden. Zo’n omgeving maakt je trots en geeft vertrouwen. De Grolse humor en gezelligheid wordt hem met de paplepel ingegoten, daarvoor hoeven we alleen maar een middag met de kinderwagen door Grolle te paraderen en te eindigen bij ‘de veugeltjes op de halve moane’, gegarandeerd komen we het dan tegen.
40
In Grols bloed zit ook avonturiersbloed, zouden de Spanjaarden dat achter gelaten hebben? Of is het iets persoonlijks van mijn Italiaanse roots? In ieder geval zorgt het voor een continue drang om de wereld te ontdekken. Des te meer ik gezien heb, des te meer ik besef dat Grolle een wereldstad is, wellicht niet in formaat, maar wel qua plezier. Ik hoop dat ons zoontje later de wereld rond gaat en dan ook weer in Grolle thuiskomt, want dan ziet ook hij weer de charme van ons mooie stadje. We zien wel hoe de wind waait, maar één ding is zeker; het is Grolse wind en die heb je altijd in je rug! Chiara van Bergen - Monasso Clustermanager Zuid-Oost Nederland bij Deli XL
Mijn stad Groenlo!
project
8
Verblijven in het stadspark Groenlo Er zijn diverse ideeën ingediend om meer levendigheid te verkrijgen in het stadspark. Problematiek van het stadspark is momenteel dat de financiën ontbreken voor een belangrijke publiekstrekker. Het stadspark invullen op een manier die uitnodigt om er te verblijven blijft gewenst. Aan de hand van de genoemde ideeën worden verdere mogelijkheden onderzocht. Een studie is reeds opgestart.
Impressie project 8
41
“Laat zien wie je bent” Mijn naam is José Reijerink geboren en getogen in Zwolle bij Grolle... Zo’n 30 jaar geleden ben ik hier in Groenlo begonnen met een klein kledingwinkeltje aan de Nieuwstad tegenover café Kras. In eerste instantie verkocht ik daar alleen tweedehands kleding. Dat was voor een aantal Grollenaren toch wel een beetje raar, want wie draagt er nou kleding die, in het ergste geval, door je buurvrouw is afgedankt?! Ik ging in die tijd altijd al naar Amsterdam om spullen op het het Waterlooplein te kopen zoals: vloerkleden, bontjassen en gekke oma jurkjes en blouses. Met een afgeladen volle auto kwam ik weer in Groenlo aan. Klanten in die tijd waren toen dan ook met name mensen uit de verpleegstersflat tegenover de Molenberg en studerende mensen. Wat wel leuk is om te vertellen is dat veel “moeders” uit die tijd liever niet wilden dat hun dochters bij mij de kleren kochten. Want bij Jambo kon je alleen maar rare dingen kopen en dat deed je alleen om op te vallen. En we kennen allemaal het welbekende gezegde “doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg.” Jambo - eigen...wijs in mode, maakte toen haar naam dus al, zullen we maar zeggen. Vandaag de dag zie ik dit nog steeds wel een beetje. Ik ben van mening dat Grollenaren wel iets meer zouden mo-
42
gen durven. Laat zien wie je bent en wees daar trots op. Mensen vinden het soms lastig om zich te onderscheiden en een uitgesproken mening of stijl te hebben want stel je toch eens voor.. Ik zie vaak mensen langs fietsen en hier naar de etalage kijken. Met een open zondag durven ze het toch aan, om eens binnen te komen. Hoe vaak ik dan al niet gemerkt heb, dat ze toch hun verbazing proberen te verbergen en vervolgens zeggen “je hebt toch iets voor mij in de winkel, dat had ik niet gedacht”. Uiteindelijk gaan ze tevreden naar huis met een kledingstuk waarvan ze nooit dachten dat ze het ooit aan zouden trekken of dat het hen zou staan. Mensen in Groenlo lijken meer overtuigd te moeten worden en dat is soms wel eens jammer! Ik ben trots dat ik al 30 jaar een onderscheidende kledingwinkel heb op een unieke locatie in de Beltrumsestraat. Groenlo is een prachtig stadje en in plaats van te kijken naar de onmogelijkheden kijk ik liever naar de mogelijkheden. Zo ben ik al jaren actief voor “Groenlo modestad” en de daarbij horende modeshow en kunstroute. Naar mijn mening zouden meer mensen dat moeten doen! Er is zo’n leuke tegeltekst: ‘Be’ij god en in Grolle is alles meugeluk’ maar dat gaat natuurlijk alleen op als de inwoners daar ook hun steentje aan bij dragen! Groenlo is en blijft een leuk stadje met een eigen karakter door o.a. de kleine unieke ondernemer. Niet voor niets zien we hier jaarlijks zoveel
toeristen die afkomen op wat Groenlo zoal te bieden heeft! Wees gewoon trots en straal dat uit want zo is iedereen uniek, net als Grolle! José Reijerink Eigenaar Jambo, Eigen...wijs in mode
Mijn stad Groenlo!
Projectentabel pijler 2: leefbaarheid & werkgelegenheid Termijnen
Project
Maatregelen
1 jaar (quickwins)
project
5
1-5 jaar (planvormend)
project
4.1
project
6
project
7
project
8
project
4.2
1-10 jaar (visievormend)
Rol actoren en gemeente
Raming kosten
Er wordt een overeenkomst gesloten tussen gemeente, de Woon- Gemeente zorgt in overleg met de Woonplaats voor een ade- Ramingskosten € 200.000,-. Eenmalig. Geplaats en de gebruikers over de huisvesting van de gebruikers van de quate accommodatie aan de Mattelierstraat. Bestuur de Bron bruikers zorgen binnen hun begroting voor Bron aan de Mattelierstraat. Verbouwing start in 2012. bepaalt in overleg met de gebruikers de interne invulling opbrengen huurkosten. van het gebouw. Private partijen dragen bij aan het beschikbaar stellen van betaal- Private partijen en gemeente werken aan het vormgeven van Reeds benoemd in project 3.6 van pijler 1. bare bedrijfspanden in het centrum. centrummanagement met de stadsmanager.
Genoemde locaties in de vesting (of direct daaraan) worden op ver- De gemeente heeft een positieve grondhouding voor plan- Particuliere exploitaties. zoek planologisch geschikt gemaakt voor zorg. De planning is loca- nen van aanbieders van woningen met zorg op genoemde tieafhankelijk en afhankelijk van particuliere initiatieven. locaties. De zorgaanbieder zorgt voor de realisatie van de woonvoorziening en regelt de gevraagde en benodigde zorg. Ondernemersvereniging, bewoners en gemeente maken plannen voor De gemeente heeft in deze een ondersteunende rol. een groenere binnenstad. Dit kan gefaseerd vormgegeven worden.
Startbedrag € 20.000,- tijdelijke invulling. Structurele invulling nog niet definitief te bepalen omdat één en ander mede afhankelijk is van initiatiefnemers.
Er is een studie opgestart voor een alternatieve invulling voor het De gemeente maakt duidelijk welke functies kunnen plaats- Nog niet definitief te bepalen, omdat een stadspark om het verblijfskarakter te vergroten. Dit wordt verder vinden in het stadspark en is bereid een aanjaagsubsidie te en ander mede afhankelijk is van initiatiefopgepakt. Een particuliere inititiefnemer wordt gezocht. verstrekken om daadwerkelijke initiatieven te laten starten. nemers. Vooralsnog stelpost opnemen van € 100.000,-. Uitgiftes kavels op Regionaal bedrijventerrein Laarberg voor de Actieve bemoeienis gemeente bij afstemmen vraag en aan- Geen expliciete kosten voor het programlange termijn. In 2012 wordt de planologische procedure opgestart. bod. Private partijen moeten het uiteindelijk “doen”. ma. Is onderdeel van exploitatie Laarberg.
43
Pijler 3: historische beeldkwaliteit & openbare ruimte Kaarten Stad Groenlo en Historisch Doel pijler Groenlo is aantrekkelijker als we de openbare ruimte verbeteren en een meer samenhangend totaalbeeld maken. Maar dan moeten alle ontwikkelingen wel bijdragen aan dat gewenste totaalbeeld. Ook kunnen we met een beperkt aantal maatregelen de beleving van de (vesting)stad sterk verbeteren. Nieuwbouw moet altijd passen in de omgeving en in het historische karakter van de vesting. Bestaande niet passende panden, vaak naoorlogse panden, worden zoveel mogelijk herontwikkeld. Dit is afhankelijk van particuliere initiatieven, de financiële mogelijkheden zijn beperkt. Op korte termijn worden camouflage-instrumenten ingezet. In de Ontwikkelingsvisie centrum Groenlo staan hiervoor al verschillende bruikbare voorbeelden. De openbare ruimtes krijgen een vestingstad uitstraling.
project
9
Verbetering beeldkwaliteit Voor het verbeteren van de beeldkwaliteit van de binnenstad is een samenhangend pakket van maatregelen nodig. Die hebben betrekking op bestaande gebouwen en openbare ruimte en op nieuwe ontwikkelingen. Dit plan bevat drie elementen: Gevels verbeteren De gevels bepalen voor een belangrijk deel het straatbeeld van de stad. We willen de verbetering van gevels stimuleren. Om de eigenaren aan te moedigen stellen we een subsidieregeling in. Als de belangstelling groot is verhogen we het voor deze regeling gereserveerde bedrag.
44
Straatinrichting en verbeteren verblijfsgebied We willen een herkenbare en aantrekkelijke omgeving maken. De reguliere werkzaamheden passen wij hierop aan. Daarnaast zijn extra maatregelen nodig, zoals straatmeubilair in vestingstadstijl, verlichting die bij dit beeld past en verwijsborden. De meerkosten van die extra maatregelen hebben we bij de kosten opgenomen. Beeldkwaliteitplan en bestemmingsplan In 2007 is de strategische Stedenbouwkundige Structuurvisie vastgesteld. Voor de Beltrumsestraat is een beeldkwaliteitplan vastgesteld. Voor de gehele binnenstad geldt een scherp welstandsbeleid. We gaan deze bouwstenen verwerken in een actueel beeldkwaliteitplan voor de hele binnenstad. Dat dient als inspiratiebron en toetsingskader voor nieuwe ontwikkelingen. Het (nieuwe) bestemmingsplan moet zorgen dat het zo gebeurt en ook zo blijft.
project
10
Beleefbare invalsroutes vesting We kunnen de beleving van de vesting versterken door de overgang van buiten de vesting naar binnen de oude vesting te benadrukken. Die overgang ligt bij de gracht. In de huidige situatie is dat vaak nauwelijks herkenbaar. Door het aanbrengen van duidelijke accenten op die plaatsen, wordt de vesting meer herkenbaar. De historische invalsroutes (Ruurloseweg, Borculoseweg, Mattelierstraat en Eiberseweg) worden markante invalswegen. Bijvoorbeeld door laanbeplanting. Daarnaast markeren we de bruggen. Ze worden verhoogd in combinatie met een toegangspoort en/of verwijzing daarnaar. Dit biedt ook (nieuwe) mogelijkheden voor bootjes op de gracht.
Impressie project 10 45
project
11
Herstructurering aandachtslocaties Het opnieuw inrichten van plekken die niet passen in het gewenste beeld van Groenlo is een zaak van lange adem en veel geld. Dit betreft onder meer de volgende locaties: het Heydenrijck, Europlein, Canisiushof, pand Meijer, de Bron en (voormalige) Super de Boer. Sommige van deze locaties zijn uitermate geschikt om meer in te zetten voor de toeristen. Denk aan een hotel, bed & breakfast of bijvoorbeeld een herberg. Wij ondersteunen particuliere initiatieven. Het is vooral een zaak van de eigenaren van het onroerend goed. Met een stimuleringssubsidie kunnen we hen stimuleren de locaties daadwerkelijk aan te pakken. In welke mate dit succesvol is hangt sterk af van de marktontwikkeling. Die zal bepalen of een eigenaar gaat herontwikkelen. Voorbeelden daarvan zijn de volgende. Als de locatie De Bron vrijkomt, is daarvoor op korte termijn vermoedelijk geen nieuwe functie beschikbaar. Om verrommeling te voorkomen, zou herinrichting als park een optie zijn. De kosten hiervoor zijn circa € 150.000,-. Op de locatie Super de Boer bevindt zich een Spaanse begraafplaats uit de 17e eeuw. Met een bijdrage van € 50.000,- kan deze weer herkenbaar worden gemaakt. E.e.a. is sterk afhankelijk van private bereidheid. Hiernaast is een voorbeeld voor het Heydenrijck verwerkt.
46
Huidige situatie het Heydenrijck
Fotomontage gevelverbetering het Heydenrijck Bron: SAB
Projectentabel pijler 3: historische beeldkwaliteit & openbare ruimte Termijnen 1 jaar (quickwins)
1-5 jaar (planvormend)
1-10 jaar (visievormend)
Project
Maatregelen
Rol actoren en gemeente
De straatinrichting in de binnenstad wordt op kleine schaal meer in De gemeente voert dit uit. de stijl van de vesting gebracht.
Raming kosten Kostenindicatie straatinrichting: € 150.000,-.
project
9.1
project
11.1
project
9.2
project
10
De invalsroutes en bruggen worden gemarkeerd. Planvorming vindt De gemeente neemt het initiatief voor het realiseren van ac- De kosten zijn sterk afhankelijk van de plaats in 2013. De realisatie vindt plaats in de periode 2013 tot centen bij de toegang tot de vesting. Voor de uitvoering en gekozen uitvoering. Geraamde kosten zijn 2018. financiering worden andere partijen benaderd. € 500.000,-.
project
9.3
Er wordt een beeldkwaliteitplan en bestemmingsplan opgesteld voor De gemeente stelt het bestemmingsplan en beeldkwaliteit- Kostenindicatie beeldkwaliteitplan: de periode van 10 jaar. Hiermee wordt sturing gegeven aan diverse plan op. € 50.000,-. ontwikkelingen.
project
11.2
Enthousiasmeren en coördineren van het verfraaien of herontwik- De herstructurering zal vooral door de eigenaren moeten Geen kosten. kelen van aandachtlocaties door marktpartijen. worden opgepakt. De gemeente kan een stimulerende en faciliterende rol vervullen. Een stimuleringssubsidie kan daarbij een hulpmiddel zijn. Zie 9. Er wordt een stimuleringsfonds voor gevelverbetering ingesteld. Ge- De gemeente stelt een subsidie voor gevelstimulering be- Kostenindicatie gevelstimulering koppeld hieraan wordt een jaarlijkse architectuurprijs uitgereikt voor schikbaar. Het is vervolgens aan de initiatiefnemers van € 250.000,-. de beste bijdrage aan verbetering van de vesting. bouw- en verbouwprojecten om de gewenste beeldkwaliteit daadwerkelijk te realiseren. E.e.a. wordt gekoppeld aan het beeldkwaliteitplan.
Herontwikkeling aandachtslocaties.
De gemeente stimuleert en coördineert de uitvoering vanuit Pm. particuliere initiatieven.
47
“Mijn liefde voor de stad Groenlo” Reeds vele jaren verzorg ik als zanger van het levenslied optredens door heel Nederland. Uit deze optredens haal ik veel positieve energie. Wanneer ik het publiek kan vermaken met vrolijkheid, muzikaliteit en oprechtheid, dan maakt mij dit tot een gelukkig mens. In welke stad in Nederland ik ook veel succes heb gehad, de optredens in Groenlo blijven voor mij altijd weer erg speciaal. De warmte van al die lieve Grollenaren, hun enthousiasme en blijk van waardering, laten mij telkens weer stralen! Het voelt als één grote familie. Een familie die van feesten en lekker eten houdt en die vol overgave de vogel eraf wil schieten! Het carnavalsseizoen, dat als een fantastisch bruisend spektakel bekend staat, leeft ongekend onder de mensen in Groenlo. Maar ook in het dagelijks leven hebben de bewoners oog voor elkaar. Begroetingen zijn een normaal verschijnsel, al is dit doorgaans beslist niet vanzelfsprekend in andere steden in ons land!
48
De adembenemende natuur, zoveel groen, een prachtige stadsmuur en een gracht waaraan het in zomer en winter geweldig vertoeven is. De enorme gastvrijheid van Recreatiepark Marveld, waar menig toerist zich als een vis in het water voelt. Als stralend middelpunt onze statige Calixtuskerk, het hart van Groenlo waar iedereen tegenop kijkt! Groenlo heeft, net als haar bewoners, een speciale plek in mijn muzikale hart. Een stad om trots op te zijn. Wat ben ik blij dat ik er geboren en getogen ben! C’est la vie! Stefan Mondial Zanger van het levenslied
Mijn stad Groenlo!
Pijler 4: vrijetijdseconomie & cultuur Kaarten gastvrij en aantrekkelijk Groenlo Doel pijler Vrijetijdseconomie en cultuur(historie) is een belangrijke pijler waarbij we de link kunnen leggen naar beleveniseconomie. Zeker toeristen willen tijdens hun vakantie ‘cultuur’ snuiven. Cultuur moet hier niet gebracht worden met een hoog wetenschappelijk gehalte. Het moet onderdeel zijn van een luchtige beleving van de geschiedenis. Het is daarom belangrijk de cultuurwaarden van Groenlo verder uit te dragen en dit te bundelen met toeristische trekpleisters. De toerist moet langer in Groenlo verblijven. We moeten de tijdsduur voor de belevenissen verlengen. Groenlo heeft unique selling points waarbij de vrijetijdseconomie goed te verbinden is met de aanwezige cultuur. Kort samengevat is het doel van deze pijler cultuurhistorie en vrijetijdseconomie met elkaar te verbinden om zodoende de beleveniseconomie te versterken.
project
12
Beleving op en rond de gracht De gracht om Groenlo is onderdeel van de verschijningsvorm en de beleving van de stad Grol. De gracht wordt op dit moment enkel beleefd als iemand de vesting binnenkomt of verlaat. Nadat de gracht als water zijn verdedigingsfunctie had verloren is hij veranderd in een watergang. Op sommige plaatsen lijkt het meer op een sloot dan op een gracht. Dit is vooral in het oosten van de vesting het geval. De beleving kan dus op veel plaatsen nog worden versterkt. Bijvoorbeeld door nevengebruik van de gracht toe te staan. Het water zorgt op die manier voor een nieuwe beleving. Binnen, buiten en op de gracht! We kunnen de gracht niet los zien van de walstructuur die ooit Grol moest beschermen. Het Mussenbergbolwerk geeft niet alleen een aanzet tot versterking van het vestingstadverhaal, maar valt ook als park op. We kunnen die gedachte achter het Mussenbergbolwerk in de vesting verder doorvoeren, waardoor eenheid in uitstraling ontstaat.
49
Impressie project 12 50
project
13
project
14
Realisatie cultuurrondje in
Beleving rond De Grolse
de vesting
Linie
Met het cultuurrondje bedoelen we het maken van een aantrekkelijke binnenstad waarin bezoekers snuiven aan de cultuur en dus het DNA van Groenlo. Binnen de vesting zijn al enkele (historische) wandelroutes die het verhaal van Groenlo vertellen. Deze routes moeten we moderniseren. Het vestingverleden heeft bij deze wandelroutes de overhand. Een groot deel van het middeleeuwse stratenpatroon is nog intact en dit zorgt voor leuke routes. Maar Groenlo is meer. Ver voor de 13e eeuw woonden Joden in Groenlo. De prominente Joodse gemeenschap in Groenlo is in 1949 opgeheven. In het lokale Grolse dialect zijn echter nog steeds Jiddische uitdrukkingen te vinden zoals ‘jofel’ (mooi) en ‘sjikse’ (vrouw).
De Grolse Linie 1627 is bijna niet meer te zien in het veld. Alle wallen en vestingwerken zijn na de verovering in 1627 zoveel mogelijk met de grond gelijk gemaakt. Landbouwgrond werd weer in gebruik genomen en wat overbleef is door erosie en ruilverkaveling grotendeels verdwenen. Foto’s van de huidige situatie laten niet meer zien dan akkers en houtwallen met hier en daar een restant van een liniewal. Alleen de Engelse Schans is in oude glorie hersteld. Vroeger lag het in een open heidegebied en was er rondom vrij zicht. Nu ligt het omsloten door bos. De Grolse Linie 1627 ligt als militaire insluitingslinie in het landschap. Maar de
linie is ook ‘levende geschiedenis’. De Grolse Linie 1627 en het verhaal samen zijn een toeristischrecreatieve attractie die van nationaal belang is. De opgave is daarbij de linie beter beleefbaar te maken. In 2011 is een beeldkwaliteitplan ontwikkeld, waarbij inspiratie opgedaan kan worden om tot een eenduidige verbeelding te komen. Het verder uitbouwen van een infocentrum op Erve Kots is op dit moment actueel. Gekoppeld aan het museum en de belangrijke horeca ligt het voor de hand het aangrenzende kampement van Frederik Hendrik zichtbaar te maken. De nieuwe N18 en de nieuwe noordelijke ontsluiting van Laarberg zijn een goede aanleiding het Groot Hoornwerk en de aanwezig redoute aan de noordzijde te verbeelden. De vestingwerken langs de N18 zijn echte blikvangers en laten zien waarom juist op de belangrijke toegangswegen dit soort vestingwerken werden opgeworpen. Aan de oostzijde van de afslag naar Laarberg kan een batterij verbeeld worden met zicht op Groenlo. De linie vormt de verbindende schakel tussen stad en buitengebied.
Met een cultuurrondje bedoelen we niet alleen een wandelroute, maar ook de bezienswaardigheden aan de route. De stadsboerderij kan daarbij dan niet ontbreken. Maar ook de opname en verbeelding van de vele ambachten en gilden die Groenlo rijk is geweest draagt bij aan het laten zien van de Grolse cultuur. ‘Vakmanschap is Meesterschap’, de biertraditie maar ook het Grolse kleermakersgilde zijn voorbeelden. Grolsch is een internationaal biermerk dat zijn oorsprong vindt in Groenlo. De Grolse wanten of andere aanverwante producten met het typische Grolse design kunnen we veel nadrukkelijker in de markt zetten.
51
project
15
Realisatie toeristische verbindingen Groenlo heeft door de vesting een grote toeristische potentie, vooral voor dagtoerisme. De bezoekers van Recreatiepark Marveld zijn zeer belangrijk. Ze moeten makkelijk in de vesting kunnen komen. De route tussen Marveld en de vesting kan en moet daarom aantrekkelijker worden. Een duidelijkere bewegwijzering (heen en terug) en op sommige
52
plekken betere inrichting en ruimtelijke begeleiding zijn daarbij speerpunten. Maar ook voor toeristen buiten Marveld moet de vesting aantrekkelijker worden om naar toe te gaan. Bijvoorbeeld door een autovrije Markt met terrassen, leuke winkels, galerietjes en goede eet- en lunchgelegenheden. We kunnen aantrekkelijke arrangementen samenstellen voor toeristen: ‘dagje vestingstad’. Ook is er ruimte voor bed & breakfast voorzieningen. Het buitengebied van Groenlo speelt hierbij een belangrijke rol. Met het nieuwe bestemmingsplan Buitengebied ontstaan er ontwikkelingsmogelijkheden o.a. voor realisatie van nevenactiviteiten bij agrarische bedrijven. Dit biedt kansen. Deze speerpunten komen ook aan bod in de andere pijlers waardoor we de projecten met elkaar verbinden.
We moeten de reclame vooral richten op de toeristen die al in de Achterhoek zijn. Maar tot toeristische verbindingen moeten we niet alleen de fysieke verbindingen rekenen. Groenlo kent een rijk vrijwilligersleven. Door de krachten van deze vrijwilligers te verbinden kan meer draagvlak en inhoud gegeven worden aan de diverse projecten in en om de stad. Het zou daarbij mooi zijn als meer inwoners uit Grolle meedoen met historische evenementen. De onderlinge samenwerking tussen de verschillende op dit gebied actieve partijen moet daarbij worden bevorderd.
Impressie project 15 53
“Groenlo is feest” Groenlo ademt feest. Zonder nu meteen -des Grollenaarsmet superlatieven te smijten en daardoor het risico te lopen niet meer serieus genomen te worden: ik vind het een heerlijke stad om in te wonen, elke dag weer. Het is een feest om ‘s ochtends vroeg langs de gracht mijn hardlooprondje te doen terwijl de stad ontwaakt. Het is een feest om mijn kinderen buiten te laten spelen, ze te horen lachen; zorgeloos. Ik ben gek op het contrast van het totale relaxen in de natuur net buiten de stad, en het bruisende van de feesten in het hart van de stad. Dat contrast moeten we koesteren.
En natuurlijk -eerlijk is eerlijk- elk wissewasje wordt ook aangepakt om iets totaal af te fikken. Maar goed, om iets lekker af te fikken moet je toch al gauw in gezelschap zijn. Natuurlijk een biertje erbij. Zie daar: alsnog een feestje. En feest verbindt. De Grollenaren met elkaar; inwoners en gasten met de stad. Michaël Lammers Eigenaar Steam Entertainment
Daarbij is het niet alleen het wonen in Groenlo; ook de Grollenaar zelf ademt feest. Elk wissewasje wordt aangepakt om er iets van te maken, waarbij alles wat de Grollenaar is samenkomt: het talent om te organiseren en met elkaar dingen op poten te zetten én het talent om daarna te genieten tot het gaatje.
54
Mijn stad Groenlo!
Projectentabel pijler 4: vrijetijdseconomie & cultuur Termijnen 1 jaar (quickwins)
1-5 jaar (planvormend)
1-10 jaar (visievormend)
Project
Maatregelen
Rol actoren en gemeente
Raming kosten
Realiseren fluisterboten op de gracht.
De gemeente heeft een stimulerende en faciliterende rol.
Bevaarbaar maken van delen van de gracht. € 150.000,-.
Wandelingen aan de gracht worden duidelijker gemarkeerd.
De gemeente voert dit uit.
€ 10.000,- kosten.
project
12.1
project
12.2
project
12.3
Opknappen Mussenbergbolwerk en waar mogelijk ontwerpvisie in- De gemeente voert dit uit. brengen op plaatsen elders in de vesting.
project
14.1
Het realiseren van een compensatiefonds ten behoeve van de land- Uitvoering ligt bij private partijen. Gemeente stelt compen- Voorlopige post van € 100.000,-. schappelijke inpassing van de Grolse Linie 1627. Bij ruimtelijke in- satiefonds in. grepen (zoals schuren bouwen op of bij de linie) bij de Grolse Linie.
14.2
Erfgoedroute door Groenlo langs onderdelen van De Grolse Linie Verenigingen, stichtingen, gemeente, Gelders Erfgoed. 1627.
Kosten op andere wijze gedekt.
project
15.1
Organiseren van bijeenkomsten voor organisaties in Groenlo wat kan Verenigingen, stichtingen, gemeente, Gelders Erfgoed. leiden tot meer samenhang en samenwerking tussen de aanwezige vrijwilligers.
Bijdrage gemeente € 10.000,-.
project
15.2
Starten van een gemeenschappelijke promotiecampagne. Denk aan Gemeente en andere actoren. thema’s ‘Vakmanschap is Meesterschap’, living history en gilden. Profilering in de regio en nationaal is belangrijk. Toeristische arrangementen worden gepromoot.
Bijdrage gemeente van € 50.000,-.
project
project
12.4
project
12.5
project
13.1
project
13.2
project
14.3
project
15.3
Verbeteren van de directe verbinding tussen Marveld en Vestingstad Gemeente heeft stimulerende en uitvoerende rol. Uitvoering Kostenpost € 200.000,-. Groenlo. is afhankelijk van particulieren en ondernemers.
project
12.6
Bij ruimtelijke opgaven aan de gracht initiatiefnemers stimuleren Dit is afhankelijk van particuliere initiatieven. uitstraling gracht te versterken.
project
15.4
Verbinden van aantrekkelijke gebieden met stad Groenlo door wan- De gemeente heeft een stimulerende, faciliterende en uit- Voorlopige post van € 500.000,-. delpaden routes etc. voerende rol.
€ 100.000,- kosten.
Er wordt gestart met planontwikkeling voor de grachtverbreding aan De gemeente vervult een stimulerende, faciliterende en Geraamde kosten € 700.000,-. de oostzijde en waar mogelijk versterken walstructuur. Uitvoering uitvoerende rol. Maar de gemeente kan dit niet alleen. De na ca. 2 jaar. Hieronder valt tevens onderdeel stadsmuur beleefbaar gracht is in eigendom van Waterschap Rijn en IJssel. maken. Verbeteren beleving rond de gracht. Denk aan rondje de gracht. An- De gemeente heeft een stimulerende, faciliterende en reali- Aanleg wandelpad, aankoop grond der nevengebruik aan de gracht wordt gestimuleerd. Er wordt een serende rol in samenwerking met andere actoren. etc. € 500.000,-. horecavestiging aan de gracht gefaciliteerd. Bijvoorbeeld locatie Welgelegen. Wandelroutes worden gedigitaliseerd en worden versterkt door mid- De gemeente zal een stimulerende, faciliterende en realise- € 50.000,-. del van QR-codes en Layer. rende rol hebben in samenwerking met andere actoren. Realisatie stadsboerderij met diverse functies.
Particuliere exploitatie. Gemeentelijke bijdrage.
€ 150.000,-.
Verbeelding en versterking van de Grolse Linie 1627 op basis van het Grondeigenaren aan de Grolse Linie zijn belangrijke partners. Voorlopige raming € 600.000,-. reeds opgestelde beeldkwaliteitsplan o.a. bij Laarberg. Er wordt een De provincie Gelderland die de Grolse Linie als parel van Gelrecreatieve route gerealiseerd. derland heeft opgenomen in haar Belvoir III beleid is tevens een belangrijke partner.
Startbedrag € 100.000,-.
55
Hoofdstuk 5: Op weg naar Groenlo in 2027 Project 14, 15 Project 8
Project 1, 3
Project 9, 10, 11
Project 9, 10, 11
56
Project 4 Project 6, 7
Project 1, 2
Project 1, 3, 11
Project 5, 11
Project 12, 13 57
“De cirkel is rond” Groenlo, wie had ooit gedacht dat ik daar zou komen te wonen en er een band mee zou krijgen? Geboren in Marokko, kwamen wij als gezin in 1979 in Groenlo wonen, omdat onze vader in Groenlo woonde en werkte. Ik ging al snel naar de O.B.S. ’t Palet, kreeg daar vriendjes en ging voetballen bij de s.v. Grolse Boys. Zo raak je al snel in contact met het sociale leven in Groenlo. Op het Marianum leerde ik nog meer mensen kennen uit Groenlo en ben ik ook gaan voetballen bij die andere club uit Groenlo, s.v. Grol.
Ook leerde ik in Groenlo mijn vrouw kennen, een geboren en getogen Grolse. We wonen prachtig aan de rand van Het Blik en hebben samen drie prachtige kinderen, die ook weer op de O.B.S. ’t Palet zitten en zo is de cirkel rond. Achmed Taouil Eigenaar “Marotura.nl Insights” & “Marotura.com Online Business”
Daarnaast neemt Groenlo voor mij als moslim en voor moslims uit de hele Oost-Achterhoek een zeer bijzondere positie in, aangezien in Groenlo de enige MarokkaansArabische Moskee is gevestigd. Deze moskee is het fundament voor de moslimgemeenschap in Groenlo en heel de Oost-Achterhoek.
58
Mijn stad Groenlo!
Hoofdstuk 6: Ontwikkelstrategie Stad Groenlo
59
Basisprincipes voor burgerinitiatieven Het Programma Stad Groenlo is niet compleet. Er zijn veel goede ideeën die (nog) niet voorkomen in het programma. Dat is ook niet erg. We evalueren het programma elke twee jaar en dat biedt steeds nieuwe kansen. Daarnaast is er ruimte voor burgerinitiatieven. De gemeente wil burgerinitiatieven mogelijk maken. Vanzelfsprekend moet een initiatief wel passen binnen het programma. Wie een idee heeft kan er mee terecht bij een aanspreekpunt. Dat is een ambtenaar die voor de Grollenaar goed benaderbaar is en een schakel vormt tussen burger en gemeente. Daarnaast willen we goede initiatieven financieel ondersteunen. We stellen hiervoor een voorlopige éénmalige subsidie beschikbaar van € 250.000,-, onder het motto: op is op! Daarnaast gaan wij uit van een 1 (subsidie) tot 4 (private investering) verhouding. De programmagroep (zie schema volgende pagina) beoordeelt de initiatieven.
Van programma tot uitvoering Met alleen een programma zijn we er niet. Hoe we het uitvoeren is ook belangrijk. Enerzijds de interne structuur voor de gemeentelijke organisatie: het programma vergt de nodige capaciteit en de nodige afstemming. Anderzijds gaat het ook om de processtructuur in relatie tot stakeholders in Groenlo. De gemeente kan slechts een gedeelte van het programma zelf uitvoeren. Voor de rest zijn de mensen uit Groenlo aan zet. Voor dit programma hebben we veel gebruik gemaakt van de expertise bij ondernemers. Bij de uitvoering van het programma willen we daar weer gebruik van maken (via een expertgroep). Verschillende ondernemers hebben zich hiervoor al gemeld. Daarnaast wordt er structureel overlegd met een groep inwoners die we gaan samenstellen. Deze werkwijze staat in het schema op de volgende pagina.
60
Organisatiestructuur uitvoering Programma Stad Groenlo Opdrachtgever College Programma coördinatie Expertverleg 1x per kwartaal
Gemeenteraad Evaluatie 1x per twee jaar Burgeroverleg 1x per kwartaal
Programmagroep STAD Groenlo
Expertgroep STAD Groenlo - Max. 8 personen - Verscheidenheid in achtergrond - Mensen met een blik op Groenlo
Ambtelijke opdrachtgever
Kaderstelling 1x per jaar
Inhoudelijke coördinatie Voorstellen / ideeën
- Max. 8 personen - Verscheidenheid in achtergrond + - Subsidie consulent
Projectleiders pijlers
Centrumvoorzieningen en bereikbaarheid
Leefbaarheid en werkgelegenheid
Historische beeldkwaliteit en openbare ruimte
Burgergroep STAD Groenlo Participatie regisseur Voorstellen / ideeën
- Max. 8 personen - Verscheidenheid in achtergrond - Mensen uit Groenlo
College voorstellen ambtelijke organisatie Groenlo
Vrijetijdseconomie en cultuur
Uitvoerende maatregelen
61
“Een intense beleving” Zo’n 15 jaar geleden kwam ik regelmatig voor mijn werk in de Achterhoek. Eerlijk gezegd kende ik de omgeving hier totaal niet. Ik was regiomanager bij een bedrijf die ook een vestiging in Groenlo heeft. Ik weet nog dat ik altijd problemen had er te komen. Ik dwaalde voor mijn gevoel altijd door allerlei eenrichtingswegen. Een navigatiesysteem bestond toen jammer genoeg nog niet. Zo kwam ik ook altijd door de Notenboomstraat, ik dacht toen altijd; wat een prachtig straatje met mooie oude panden is dit. Zoiets heb je bij “ons” niet. Ik kom namelijk oorspronkelijk uit Vroomshoop en daar zijn helaas geen tot weinig mooie oude panden. Een paar jaar later leerde ik mijn man kennen. En waar woonde hij? .... Juist in Groenlo. Al vrij snel ging ik verhuizen naar Groenlo en een jaar later ben ik zelfs met een winkel gestart. Inmiddels is dit jaar alweer 10 jaar geleden. In 2009 hebben we een huis gekocht aan de Notenboomstraat, hoezo toeval bestaat niet?
Het wonen in de oude binnenstad is super, lopend naar de supermarkt, bakker, slijter of bloemist. Ook met allerlei activiteiten zit je er middenin en is de beleving veel intenser. Met het dweilorkestenfestival, staat er een orkest bij de buren in de tuin en krijg je gewoon een privé concert!! Heel gezellig! En tijdens de Slag om Grol een chirurgijn voor de deur in de oude Stadsboerderij, zo bijzonder. Dus voor mij is Groenlo de ideale plek om te wonen en te werken. Ik geniet er iedere dag van. Dian Huis in het Veld Eigenaar Katoo Fashion
Ik heb echt mijn hart verpand aan Groenlo. Wat mij nog meer aanspreekt zijn de aardige mensen, iedereen groet je met naam “Hoi Dian”, zelfs kinderen. Ook het Bourgondische leven hier spreekt me enorm aan, er is altijd wel een reden voor een feestje. Is het niet de kermis, dan is het wel het Bokbierfestifal en wat denk je van carnaval?
62
Mijn stad Groenlo!
vormgeving en realisatie: IdeeMedia
63
