PROGRAMMA HEILIGDOMSVAART 27-29 JUNI 2014 AKEN, MAASTRICHT EN KORNELIMÜNSTER Sinds meer dan 600 jaar komen pelgrims naar Aken voor de “Heiligdomsvaart”. Daarin staat de verering centraal van relieken, die al sinds de tijd van Karel de Grote als schat in de Dom van Aken worden bewaard. Volgens de overleveringen kreeg Karel de relieken rond 800 n.Chr. als geschenk uit Jeruzalem. Sinds 1349 worden de relieken om de zeven jaar aan de gelovigen uit Europa en uit de hele wereld getoond en daarvoor gedurende tien dagen uit de gouden Mariaschrijn in de Dom van Aken gehaald. In het nabijgelegen plaatsje Kornelimünster worden dan de relieken getoond die de zoon van Karel de Grote, Lodewijk de Vrome, aan de Benedic-‐ tijnenabdij daar schonk. Dit jaar gaat de Heiligdomsvaart samen met de herdenking van het overlijden van Karel de Grote, 1200 jaar geleden. De Heiligdomsvaart zal zowel het karakter hebben van een bedevaart als van een nadere kennismaking met Karel de Grote en zijn tijd waarin door een verzameling van geleerden rond het hof in Aken en door de vele contacten met de paus in Rome en met gezanten van de Islamitische en christelijke rijken in het oosten de basis werd gelegd voor de bloei van de rooms-‐katholieke kerk in de Middeleeuwen.
Op basis van 40 personen. Bedoeld voor jongeren, ouderen en gezinnen. Geestelijke begeleiding: deken van Heerlen. Accommodatie: keuze uit twee mogelijkheden: 1. Appartementen Hoeve Karsveld voor 3, 4, 6, 8 of 10 personen1 2. Hotelkamers Overste Hof, één of tweepersoonskamers Vervoer op eigen gelegenheid van en naar Zuid-Limburg.
H o e v e K a r s v e l d ( R o u t e b e s c h r i j v i n g v a n a f d e A 2 M a a s t r i c h t) Bij aankomst 1e stoplicht van Maastricht blijft u de A2 stadsautoweg rechtdoor volgen. Na het laatste stoplicht rijdt u eerst onder een viaduct door en neemt u de afslag Cadier en Keer/Vaals (N278). Blijf deze weg ± 12 km rechtdoor volgen. U rijdt door de plaatsen Cadier en Keer, komt langs het Amerikaanse oorlogskerkhof en rijdt door Margraten alsmaar rechtdoor. Nu moet u goed opletten!! 1 km vóór Gulpen neemt u de afslag Euverem/Beutenaken naar rechts. Blijf deze weg naar beneden volgen door Euverem richting Beutenaken. Direct achter Euverem begint het Gulpdal en de Slenakerweg. Vanaf het begin van de Slenakerweg blijft u 1.5 km de weg volgen totdat u aan de linkerkant van de weg een eikenbomenlaan met een verbodsbord ziet. Rij deze eikenbomenlaan naar beneden en u komt vanzelf bij de boerderij op nummer 23.
H o t e l O v e r s t e H o f ( O v e r s t e h o f w e g 1 4 , 6 3 7 2 V G L a n d g r a a f , v a n u i t M a a s t r i c h t ) Via autosnelweg A79 Maastricht-Heerlen naar N281 richting Heerlen. Afslag Kerkrade-West. Volg nu Park Gravenrode. Na 3 verkeerslichten volgt u de richtingaanwijzers Landgoed Overste Hof / Snowworld. Voor de oprit naar Snowworld volgt u het bord Landgoed Overste Hof naar links.
1 Voorkeur kan worden aangegeven. Bij indeling worden gezinnen met voorrang in Hoeve Karsveld geplaatst. Bij voldoende belangstelling groepsaccommodatie voor jongeren via B&B Passepartout
HEILIGDOMSVAART AKEN, KORNELIMUNSTER, MAASTRICHT 27. - 29. JUNI 2014 Vrijdag 27 juni (eigen vervoer, geen touringcar - huur) 12.00 uur 12.30 uur 14.00 uur 17.00 uur 19.30 uur
Aankomst in Maastricht met eigen vervoer, auto of trein. Koffietafel Maastricht in het Spaans Gouvernement Auto onder Vrijthofgarage Lezing Heiligdomsvaart en Karel de Grote in St. Servaas. Rondleiding St. Servaas inclusief bezoek aan Schatkamer met de relieken en de Karel de Grote zaal Vertrek naar Gasthof Euverem Diner (3-gangen) Vertrek naar overnachtingsaccommodatie - Overste Hof in Landgraaf - Hoeve Karsveld Ontbijtpakketten voor zaterdag en zondagochtend in appartementen.
Zaterdag 28 juni (per touringcar)2 07.30 uur 08.45 uur 09.30 uur 10.15 uur 11.00 uur 12. 30 uur 13. 30 uur 17.15 uur 18.00 uur 18.45 uur
Ontbijt in hotel of appartement Vertrek touringcar Hoeve Karsveld3 Vertrek touringcar Overste Hof Aankomst Aken H. Mis (pelgrimsmis Katschhof, zie hierna) Lunch Aachener Brauhaus Rondgang Relieken in Dom en daarna Museumbezoek (zie hierna) Vertrek naar Abdij Mamelis in Vaals (Touringcar) Ontvangst, Vesper Abdij Mamelis Vertrek naar Karsveld, alwaar in tuin bij kasteel buffet; bij slecht weer uitwijken naar Klooster Wittem) (Tourincar)
21.30 uur
Vertrek naar Overste Hof (Touringcar)
Zondag 29 juni (per touringcar)4 07.30 uur 08.30 uur 09.15 uur
Ontbijt in hotel of appartement Vertrek touringcar Hoeve Karsveld Vertrek touringcar Overste Hof (na uitcheck, treinreizigers bagage meenemen in de bus) 10.30 uur H. Mis in de Rijksabdij Kornelimünster 12.00 uur Rondgang/bezoek Galerie/wandeling? 12.30 uur Lunch in Kornelimunster of Simonskall Afsluiting – mogelijkheid tot vertrek nadien per Touringcar. (Mensen 2
Kinderprogramma ochtend: GAIA Zoo
3 4
Mogelijkheden tot ochtendwandeling Karsveld – Wahlwiller of Wahlwiller-‐Lemiers
Bij keuze voor Hoeve Karsveld, B&B is overnachting van zondag op maandag in de prijs inbegrepen. Alternatief ochtendprogramma: bezoek aan Sacramentsprocessie Kerkrade en Rolduc met lunch in Rolduc. Vragen mensen die langer, bijvoorbeeld tot maandagochtend willen blijven, vragen om met de auto naar Kornelimünster te gaan.
14.00 uur 15.30 uur 17.00 uur
worden per touringcar teruggebracht naar hotel, hoeve of treinstation) Wandeling / rondleiding door Kornelimunster, bezoek aan abdij Traditionele toning van relieken aan volk vanaf de galerij van de abdij Tweede mogelijkheid tot vertrek naar hotel, hoeve of treinstation
I TENTOONSTELLINGEN Karel de Grote overleed op 28 januari 814 in Aken. Precies 1200 jaar later presenteert de stad Aken drie tentoonstellingen over het leven en de tijd van deze legendaire Frankische keizer. Onder de titel „Karel de Grote. Macht Kunst Schatten“ zullen in het kader van dit jubileumjaar 2014 van 20 juni tot 21 september op drie verschillende locaties binnen het gebied van de voormalige keizerlijke palts meesterwerken uit de karolingische hofateliers, unieke voorwerpen uit de middeleeuwse kerkschat en een cultuurhistorisch overzicht over de machtscentra van Karel de Grote te zien zijn. „Een schitterende en brede blik op een Europese erfenis, die tot de dag van vandaag een grote rol is blijven spelen“, aldus de burgemeester van Aken over de drie tentoonstellingen. Zie voor meer informatie ook http://www.karldergrosse2014.de/?lang=nl. Deelnemers kunnen een rondleiding door één van deze tentoonstellingen volgen of zelf een keuze maken en op eigen gelegenheid bezoeken.
“MACHTSCENTRA” (KROONZAAL IN STADHUIS AKEN)
Fragment van een mozaïek uit het Lateraan © Animabit Multimedia Software GmbH
In de Kroonzaal van het stadhuis vindt de grootste van de drie tentoonstellingen plaats. De bezoekers maken hier kennis met het leven aan de Karolingische hoven en met een koning en legeraanvoerder die van de ene palts naar de andere trok. Dit alles wordt beleefbaar gemaakt aan de hand van authentieke archeologische en artistieke voorwerpen. De grondslagen van de heerschappij worden zichtbaar en de bezoeker maakt kennis met de inspiratiebronnen die Karel de Grote ertoe brachten om Aken tot het centrum van zijn macht te maken. De tentoonstelling laat zien, wat macht in de Karolingische tijd betekende. Gethematiseerd worden ook de mythen rondom Karel de Grote, die ertoe leidden dat Aken tot vandaag aan toe een centrale rol speelt in de Europese herinneringscultuur.
KAREL DE GROTE EN DE KUNST (CENTRE CHARLEMAGNE)
Sluitspeld uit Dorestad © Leiden, Rijksmuseum van Oudheden
In het nieuwe Centre Charlemagne wordt de aandacht speciaal gericht op de Karolingische kunst en daarbij vooral op werken die worden toegeschreven aan de Hofschool van Karel de Grote. De tentoonstelling wil de over heel Europa verstrooide, uiterst kostbare handschriften en producten van goudsmeed- en ivoorsnijkunst uit de Akense ateliers ten tijde van Karel de Grote weer in Aken bijeen brengen. Elk object afzondelijk zal op prominente wijze worden gepresenteerd, terwijl met behulp van uitgelezen werken uit andere gelijktijdige stilistische stromingen en uit voorafgaande perioden een kunsthistorische context wordt gecreëerd. Katschhof | 52062 Aachen | www.route-charlemagne.eu
SCHATKAMER VAN DE DOM (VERLOREN SCHATTEN)
Lothariuskruis © Domkapitel Aken (Foto: Pit Siebings resp. Ann Münchow)
Enkele van de belangrijkste stukken in de Domschatkamer van Aken zelf dateren uit de tijd van Karel de Grote. Door de antieke Proserpina-sarcofaag, waarin Karel de Grote op 28 januari 814 waarschijnlijk is bijgezet, is de kerkschat bovendien direct gerelateerd aan het Jaar van Karel de Grote 2014. Voor de duur van de tentoonstelling brengt de Schatkamer sacrale kunswerken terug naar Aken die ooit tot de schatten van de Akense Dom hebben behoord. De tentoongestelde werken bestrijken een periode vanaf de Karolingische tijd tot aan de late middeleeuwen. Het uitgangspunt vormen werken die zich al ten tijde van Karel de Grote in de Dom bevonden of zelfs uit zijn graf afkomstig zouden kunnen zijn. Zulke kunstwerken verduidelijken de sacrale dimensies van de mythe van Karel de Grote.
“KAREL DE GROTE IN DE LITERATUUR”(STADSBIBLIOTHEEK)
Im Rahmen des Karlsjahres 2014 zeigt die Stadtbibliothek Aachen vom 17.06.-30.08.2014 die Ausstellung “Karl der Große im Spiegel der Literatur”. Neben Biographien über Karl den Großen und weiterer Literatur des 16. bis 18. Jahrhunderts aus dem Altbestand der Stadtbibliothek werden Originalhandschriften und wertvolle Faksimiles gezeigt. Wichtige Exponate (Drucke, Münzen) stammen auch aus der Privatsammlung Schmidt-Cohnen. Ein Verzeichnis mit Beschreibung der Ausstellungsstücke und eine Zusammenstellung der neueren Literatur über Karl den Großen begleiten die Ausstellung, sowie Kinderveranstaltungen. In der Spielekette „Mittelalter lernen Kinder diese Zeit durch Vorlesen, Basteln und Singen kennen.
II ALGEMENE INFORMATIE DE HEILIGDOMSVAART VAN AKEN Al meer dan 660 jaar komen mensen als pelgrim naar Aken voor de „heiligdomsvaart“. Hun doel is de verering van vier relikwieën, die sinds de tijd van Karel de Grote als schat in de Dom van Aken worden bewaard. Volgens de overleveringen kreeg Karel de relikwieën rond het jaar 800 na Chr. Als geschenk uit Jeruzalem. Sinds 1349 worden de relikwieën om de zeven jaar aan de geloven uit Europa en de hele wereld getoond en daarvoor voor de duur van tien dagen uit de gouden Mariaschrijn in de Dom van Aken gehaald. De relikwieën zijn oude stoffen, die benoemd worden als: 1) 2) 3) 4)
de tuniek van Maria uit de nacht, waarin Jezus werd geboren de zogenaamde windselen van Jezus, waarmee Maria het kind beschermde de doek, waarin men het hoofd van de heilige Johannes de doper na de onthoofding deed de lendendoek van Jezus, die hij aan het kruis zou hebben gedragen
KATSCHHOF (WIKIPEDIA)
Model Akener koningspalts met links het rechthoekige plein en latere Katschhof. De stadsbebouwing rond het plein toont de vorming van de Akener koningspalts uit de tijd van Karel de Grote.Heden ten dage komt de Katschhof overeen met de langwerpige rechthoek binnen het voormalige paltscomplex gelegen tussen de Pfalzkapelle, de latere Dom van Aken, en de Koningszaal, die midden in de 14e eeuw door Gerhard Chorus werd omgezet in het stadhuis van Aken, en de westelijke stenen verbindingsgang en de oostelijke houten wandelgang. In het midden van het westelijke deel van het Katschhof bevond zich een porticus op de plaats van de huidige Ritter-Chorus-Straße en in de Karolingische periode als een keizerlijk gerechtsgebouw diende. Aan de oostelijke kant buiten de houten verbindingsgang sloot direct het gebied aan van de Romeinse baden, waar zich de spa van Karel de Grote, het Akener Keizerbad bevond. Buiten de porticus, maar in het gezicht van deze, bevond zich het oude raadhuis, het zogenaamde Grashaus, die na de ombouw van de Aula Regia van de Akener koningspalts in het stadhuis van Aken, gebruikt werd als volksgerecht. Hier werden vele verdachten veroordeeld tot de schandpaal, die uiteindelijk binnen het gebied van het Akener koningspalts werd opgericht. De schandpaal had over het algemeen als naam, "de Kaks", een naam afkomstig van het Nederlandse woord "Kax" voor schandpaal, en die gaf daarmee het Katschhof zijn huidige naam. Tot omstreeks 1790 zal de schandpaal daar gestaan hebben.
HEILIGDOMSVAART KORNELIMÜNSTER Benedikt von Aniane (750–821) stichtte rond 814 het Benedictijnse klooster in het huidige Kornelimünster. Als adviseur van Keizer Lodewijk de Vrome dwong hij de kloosterregel van zijn naamvoorganger Benedikt von Nursia (480–547) af als maatgevende regel voor het kloosterleven. Het klooster werd in eerste instantie bekend als „verlossingsklooster aan de Inde“, omdat Lodewijk hem de drie bijbelse resp. „salvatorische" heiligdommen lendendoek, grafdoek en zweetdoek uit de Akener relikwieschat had geschonken.
Rond 875 kwam een ommekeer: Karel de Kale kreeg voor zijn kloosteroprichting in Compiegne/Fr. De helft van het grafdoek, terwijl de monniken in Inda in ruil de schedel en het armreliquiarium van de heilige Cornelius (+253) kregen. Met de groeiende verering van de heilige veranderde de naam zich in de 11e eeuw ook in Kornelimünster. Voortaan waren er twee lichtpunten in het leven van de abdij: de jaarlijks terugkerende octaafdag rond 16 september (de naamdag van de heilige Cornelius) en de om de zeven jaar plaatsvindende heiligdomsvaart. Ook na het opheffen van de rijksabdij in 1802 werd de traditie van de octaaf voortgezet. Het waren de burgers van de parochie die haar levend hielden. De laatste heiligdomsvaart, waarbij de relikwieën in het bezit van de benedictijnse abdij waren, vond in 1790 plaats. Vier jaar later moesten zij voor de troepen in veiligheid worden gebracht. Kornelimünster dankt de bisschop van het eerste Akense bisdom, dat de heiligdommen van de nieuwe parochie St. Kornelius werden overgedragen. De parochie werd daarmee in plaats van het klooster tot drager van de heiligdomsvaart. In de 19e eeuw kwam het langzaamaan tot een nieuw begin van de heiligdomsvaarten. In 1916 viel de heiligdomsvaart uit vanwege de eerste wereldoorlog. In 1937 toonde men de heiligdommen van Kornelimünster van de galerijen van de St. Kornelius-kerk, voordat de onlusten van de tweede wereldoorlog voor een onderbreking zorgden. Daarna werd de traditie van de heiligdomsvaart weer opgepakt en tot vandaag de dag in hetzelfde zevenjarige ritme als de Akense heiligdomsvaart voortgezet.
III. OVERNACHTING HOTEL OVERSTE HOF Landgoed Overste Hof is een plek vol historie en traditie, gelegen in Zuid-‐Limburg. Het gebouw, waarvan de oudste delen uit 1749 stammen, werd vroeger gebruikt als boerderij. Het hotel ligt in een rustgevende, bosrijke omgeving om het natuurgebied Strijthagen.
HOEVE KARSVELD
Landgoed Karsveld is een monumentale carréboerderij met rondom de boerderij 40 ha glooiend grasland omzoomd door hellingbossen en holle wegen. Aan de westzijde wordt het landgoed begrensd door het vrij meanderende en snelstromende beekje de Gulp dat dwars door de tuin van het kasteeltje Karsveld stroomt waar een buffetdiner zal plaatsvinden. De boerderij beschikt over diverse appartementen met een eigen buitenterras, die zowel geschikt zijn voor gezinnen met kinderen en (gelijkvloers) voor mensen in een rolstoel.
IV. (GESCHATTE) PRIJZEN PER PERSOON: EUR 25O 5: Inbegrepen: Overnachting6, Touringcar, Limburgse koffietafel Maastricht, 3-gangen Diner Euverem, Lunch Aken, Entree Museum, Buffetdiner Karsveld en Lunch in Kornelimünster. 5 6
EUR 280 1-‐persoonskamer Bij overnachting Hoeve Karsveld wordt gezorgd voor ontbijtpakket
