Programma 10e Tantra festival 2 november workshops in Djoj, Anthony Duyklaan 5-7, Rotterdam. 5e concept 23 oktober 2013

Programma   10e  Tantra   festival  2   november   2013     5e  concept  23  oktober  2013    

32  workshops  in  Djoj,   Anthony  Duyklaan  5-­‐7,   Rotterdam.     Jan  den  Boer   Tantratraining.nl      

Welkom

Jan den Boer

Welkom  op  het  10e  tantrafestival.  Voor  de  10e  keer  is  voor  dit  festival  het  spirituele  centrum   Djoj  in  Rotterdam  afgehuurd,  acht  zalen  zijn  beschikbaar  van  12:00  's  middags  tot  24:00  's   nachts.  Op  de  voorgaande  9  festivals  waren  er  ruim  200  deelnemers  en  ongeveer  40   begeleiders.    

    Tien  jaar  geleden  was  het  eerste  festival  zowel  voor  mij  als  voor  Djoj  een  spannend   experiment.  Tantra  was  aan  het  groeien  in  Nederland,  maar  er  werd  nog  niet  zoveel   samengewerkt.  Ik  wilde  mijn  collega's  leren  kennen,  en  belangstellenden  de  kans  geven  om  

2

te  proeven  van  de  verschillende  vormen  van  tantra,  biodanza,  sexual  grounding  etc.  zoals  die   op  dat  moment  in  Nederland  gegeven  werden.   En  die  belangstelling  was  er,  het  eerste  festival  was  vrijwel  vol  met  200  deelnemers,  en  we   hadden  een  mooi  programma.  Intussen  wordt  er  tussen  tantratrainers  steeds  meer   samengewerkt,  bloeit  de  tantrawereld  in  Nederland  en  is  er  een  wereld  aan  festivals   ontstaan,  in  Djoj  en  elders  in  Nederland.   Ook  voor  Djoj  was  de  eerste  keer  spannend,  zoveel  diners  uitserveren  binnen  twee  uur   hadden  ze  nog  nooit  gedaan.  Maar  het  kon,  en  intussen  is  de  samenwerking  heel  vertrouwd   geworden.  Djoj  is  een  fantastische  plek  voor  dit  festival,  nog  steeds.    

    Ook  de  volgende  festivals  waren  (vrijwel)  uitverkocht.  Er  ontstond  een  vertrouwd  team  van   trainers,  en  op  elk  festival  was  er  ook  weer  vernieuwing  en  verandering.   We  hielden  boekpresentaties  en  forum  discussies.  De  tantrawereld  is  breed,  er  was  een   conservatieve  Tibetaanse  lama  die  voorstelde  het  woord  tantra  überhaupt  niet  meer  te   gebruiken  en  trainers  die  juist  meer  de  seksuele  kant  van  tantra  opzoeken.   Maar  bij  al  die  verschillen  was  er  ook  een  gezamenlijke  sfeer,  een  verbinding,  een  gedeeld   zoeken  naar  liefde  en  spirituele  groei.   En  dat  is  wat  ons  hopelijk  ook  dit  10e  festival  weer  gaat  verbinden.     Een  speciaal  thema?     Hoewel  het  10e  festival  misschien  om  een  bijzonder  thema  vraagt,  heb  ik  daar  ook  dit   festival  niet  voor  gekozen.  De  kracht  van  het  festival  is  juist  de  diversiteit,  het  proeven  van   tantra.  Maar  zelf  wil  ik  elk  festival  wel  iets  speciaals  bieden,  iets  nieuws,  iets  wat  mijzelf   bezighoudt  in  mijn  groei  in  tantrisch  bewustzijn.   Ik  ben  geïnspireerd  door  het  Tibetaans  tantrisch  boeddhisme.  Dat  is  een  spirituele  visie  die   uitgaat  van  non-­‐dualiteit,  van  eenheidsbewustzijn,  liefdevolle  aanwezigheid.   Het  paradoxale  van  dit  eenheidsbewustzijn  is  dat  het  er  altijd  al  is,  maar  toch  oefening   vraagt  om  dat  te  herkennen.  Als  bijlage  aan  het  einde  van  dit  programma  stuur  ik  een  artikel   van  mij  waarin  ik  dit  proces  beschrijf  vanuit  mijn  visie  en  ervaring.   Op  het  festival  geef  ik  een  experimentele  workshop  waarin  ik  dit  met  jullie  wil  ervaren  en   onderzoeken.   Geniet  van  het  festival.     Jan  den  Boer,  www.tantratraining.nl  

3

Het  festival:  hoe  werkt  het?     Het  festival  is  een  kans  om  te  proeven  van  de  verschillende  vormen  van  tantra  en  dergelijke.   Dat  betekent  ook  dat  de  sfeer  en  de  inhoud  van  de  workshops  heel  verschillend  kan  zijn.   Soms  is  het  meer  gericht  op  spiritualiteit  en  meditatie,  soms  meer  op  intimiteit  en  seksuele   energie,  soms  beiden.  Wel  houden  alle  begeleiders  er  rekening  mee  dat  het  een   laagdrempelige  dag  is  waar  iedereen  ontspannen  mee  kan  doen  met  de  activiteiten.   Als  je  voorzichtig  wilt  zijn,  verdiep  je  eerst  in  de  inhoud  van  de  workshop.  Als  je  jezelf  wilt  en   durft  te  laten  verrassen,  probeer  eens  iets  heel  nieuws  uit.   Het  mooie  van  het  festival  is  dat  de  verschillen  er  mogen  zijn  en  dat  we  nieuwsgierig  en   respectvol  mogen  ontdekken  en  genieten.  Tegelijkertijd  is  het  ook  een  mogelijkheid  voor   uitwisseling  en  leren  van  elkaar.       Bevestiging  aanmelding:     Enkele  dagen  voor  het  festival  krijg  je  per  e-­‐mail  het  definitieve  programma,  een   toegangsbewijs,  een  maaltijdbon  als  je  hiervoor  opgegeven  hebt,  een  schema  met  zalen  en   tijden  per  workshop  en  andere  benodigde  informatie  zoals  de  routebeschrijving.     Inschrijven  workshops:     Inschrijven  voor  de  lezingen  en  workshops  is  mogelijk  bij  de  start  van  het  festival  vanaf  11.45   tot  12.45  in  zaal  3,  einde  van  de  gang  voorbij  het  eetcafe.  Daar  liggen  inschrijfformulieren   voor  alle  workshops  en  lezingen  van  het  definitieve  programma.    

    Natuurlijk  is  het  leuk  als  je  met  de  workshops  van  je  eerste  keuze  mee  kunt  doen.  Maar  het   idee  van  het  festival  is  juist  dat  hier  het  tantrisch  oefenen  al  begint.  De  uitnodiging  is  om  bij   het  inschrijven  ook  Tantrisch  te  zijn:  ga  voor  je  verlangen,  maar  hecht  op  geen  enkele  wijze   aan  het  resultaat.  Als  workshops  vol  zijn,  is  er  altijd  nog  een  andere  mogelijkheid,  soms  is   het  ook  leuk  om  je  te  laten  verrassen.  Juist  die  mix  van  kiezen  en  verrast  worden,  niet  van   tevoren  precies  weten  wat  je  gaat  krijgen,  is  het  idee  van  dit  festival.  En  als  je  dan  toch  heel   graag  de  ene  workshop  nog  een  keer  wilt  doen,  zijn  er  altijd  weer  andere  mogelijkheden.  Je   weet  nu  dat  het  bestaat,  en  dat  is  weer  een  eerste  stap  naar  volgende  keuzes  na  het  festival.   Om  het  inschrijven  wel  eerlijk  te  laten  verlopen,  begint  het  exact  om  11.45.  Je  kunt  als  je  iets   eerder  bent  eventueel  al  wel  iets  drinken  in  het  eetcafé.    

4

Programma  overzicht:      (Tijden:  zie  apart  overzicht,  wordt  later  bekend  gemaakt)   Een  workshop  duurt  1.45  uur  (1  uur  en  3  kwartier).     De  tijden  zijn  13.00,  15:15,  19:00  en  21.15.  17:00  is  het  diner.     Jan  den  Boer  en  Caroline  van  Wijngaarden  www.tantratraining.nl   1   Workshop:  Ruimte  voor  tantrisch  ontmoeten     2   Workshop:  Tantra,  het  verlangen  naar  verbinding       Theo  de  Klein  en  Daniëlle  van  Berkel    www.abhika.nl   1.   Workshop  Kashmirische  Tantra   2.   Workshop  Tantrisch  ademen,  de  Inner  Flute     Nicolet  Roelfsema,  www.danceswithlife.com   Workshop  Dances  with  life     Inge  Jager  www.beterbeminnen.nl   Workshop:  Het  wonder  van  de  relatie;  voor  paren     Han  Thorig,  www.body2chill.nl   Een  tantrisch  ‘warm  bad’.     Lin  Ananda  Holmquist  &  Andreas  Hentschel  http://linlovely.se   Unfolding  the  orgasmic  body     Wendy  Doeleman  en  Bart-­‐Jan  Dokter,  www.blissyourbody.nl     Workshop:  Celebrating  life  (voor  twintigers  en  dertigers)    

5

Inge  Leemans  (www.yatri.be)  en  Erik  Decolvenaer  (www.innerlijkezoektocht.be)   Je  verlangens  als  bron  op  je  pad  van  ego  naar  essentie     Tara  Long  en  Hein  van  den  Heuvel,  www.deconnection.org   1.  Belichaamd  -­‐  Bewust-­‐Zijn   2.  Massage  Kunst  uit  Japan   3.  Tantrisch  orgasme  en  neurowetenschap     Cor  van  Kippersluis  en  Elizabeth  Gyovai,  www.tantra-­‐leiden.com   Tantra,  meditatie  en  seksuele  energie      Helene  en  Jan,  www.purenature.nl   2  x  Tantrische  zintuigenreis     Rakesh  en  Esther,  www.artofloving.nl   Workshop  Tantric  Dance     Maya  Kerstan,  www.rodeparel.nl   Workshop  Introductie  in  Sexual  Grounding®  Therapie   Zie  ook  www.bodymindopleidingen.nl     Gaby  Borchert  -­‐  Soul  tantra  team  -­‐  www.soultantra.nl    The  spirit  of  Sisterhood  workshops  -­‐  Voor  vrouwen     Wino  Penris    http://www.winopenris.nl/liefde.html   Je  verlangen  in  het  licht.  Korte  workshop  voor  singles  en  stellen  (MV,  VV,  MM)     Soila  Quandus,www.SoilandInspiration.com   Workshop  De  verbinding  met  je  ziel     Kees  Kaldenbach,  http://kalden.home.xs4all.nl/auth/massage-­‐djoj.html   Workshop  8  handen  massage     Nirav,  www.TantraTempel.nl   2  Workshops  “  Tantra  voor  meer  Verdieping  en  Geluk  “     Edyta  Weber  and  Michal  Marek  Griks,  http://affordabletantra.blogspot.nl   1.  Taste  of  Tantra.  Introduction  to  practice   2.  Male  and  female  energy  workshop     Martine  Boerstra  en  Martina  Gijsbers,  http://www.deopenruimte.nl   Circle  of  love     Anke  Dengel,    www.thenewtantra.com   The  New  Tantra  -­‐  What's  it  all  about?     Nico,    www.TantraTouch.nl  

6

 

   

2  workshops  Waarachtig  aandachtig  aanwezig  zijn       Hans  van  der  Hel,  tantramassage.jezelfenzo.nl  en  Jacqueline  Vastbinder,   www.tantraincommunicatie.nl     Tantrische  blind  date   Giovanca  Hooi  en  Gerhard  Radestake,  Consciouslife.nl   Stoelmassage     Reiny  Veldkamp,  [email protected];       Boekentafel,  in  de  gang  tegenover  het  eetcafe.   Claudia,  [email protected]     Workshop  Dans  je  licht  

7

Uitwerking programma per onderdeel:  

www.tantratraining.nl 1 2

Workshop: Ruimte voor tantrisch ontmoeten Workshop: Tantra, het verlangen naar verbinding

1      Ruimte  voor  tantrisch  ontmoeten     Een  experimenteel  onderzoek  naar  pure  aanwezigheid,  puur  gewaarzijn     Een  workshop  voor  gevorderden     Jan  den  Boer  en  Caroline  van  Wijngaarden.     Tantra  gaat  voor  ons  over  het  verlangen  naar  verbinding.  Deze  workshop  is  een  onderzoek   naar  deze  verbinding.  Wanneer  ben  je  in  contact?  Je  wordt  uitgenodigd  nieuwsgierig  op   onderzoek  te  gaan,  lijfelijk,  verbaal,  in  het  weten  en  in  het  niet  weten.  En  wanneer  ben  je  uit   contact?  En  kun  je  in  contact  zijn  met  het  uit  contact  zijn  van  jezelf  of  een  ander?     Deze  workshop  is  een  nieuwsgierig  onderzoek  naar  alle  aspecten  van  in  contact  zijn,  een   ruimte  voor  tantrisch  ontmoeten.  Jezelf  en  elkaar  ontmoeten  op  alle  niveaus,  vanuit  een   open  nieuwsgierige  houding.     In  het  ideale  geval  zou  dit  volkomen  structuurloos  kunnen  zijn,  maar  in  de  praktijk  van  het   ontmoeten  zul  je  ontdekken  dat  iedereen  een  ander  idee  heeft  van  een  tantrische   ontmoeting.  Hoe  stem  je  dat  op  elkaar  af?   Zoals  de  meeste  vormen  van  esoterische  spiritualiteit  is  tantra  ook  een  vorm  van  non   dualisme.  Het  essentiële  inzicht  van  totale  aanwezigheid  in  het  hier  en  nu,  de  natuur  van  de   geest,  liefde,  Boeddha,  God,  en  al  die  andere  namen  die  verwijzen  naar  datgene  waar   uiteindelijk  geen  woorden  voor  zijn.   De  paradox  van  dit  inzicht  is  dat  we  het  nu  al  zijn,  en  daar  dus  eigenlijk  ook  niks  voor  hoeven   te  doen.  Maar  dat  we  ons  dat  elke  keer  niet  kunnen  herinneren,  en  ons  dan  toch  laten  leiden   door  ego:  denken,  gevoelens,  emoties.   In  deze  workshop  gaan  we  de  verschillende  posities  verkennen,  met  veel  ervaren  en  korte   reflecties.  

8

Het  onderzoek  is  uit  te  leggen  via  de  metafoor  van  de  golven  en  de  zee.  In  essentie  is  je   bewustzijn  de  zee  die  altijd  in  liefdevolle  aanwezigheid  is,  in  rust  is.  Golven  zijn  de  emoties,   de  gedachten,  gevoelens.  Als  je  de  golf  wordt,  verlies  je  de  herinnering  dat  je  altijd  al  de  zee   bent.  

Genieten  van  het  golf  zijn  en  ontdekken:  'Wow,  ik  ben  eigenlijk  altijd  al  in   verbinding  met  de  zee.'  

We  creëren  vier  plekken,  eilandjes  van  matrassen,  met  vier  ervaringsposities.  De  positie  van   emotie,  de  positie  van  denken,  de  positie  van  voelen  en  de  positie  van  puur  gewaarzijn,  pure   aanwezigheid.  De  ruimte  tussen  de  posities  is  de  ruimte  van  niet  weten,  daarin  kun  je   dansen  en  bewegen  en  onderzoeken,  tot  er  weer  een  moment  van  duidelijkheid  komt.  Ook   het  niet  weten  mag  er  zijn,  is  een  waardevolle  en  belangrijke  ervaring.  Als  het  denken  sterk   wordt,  ga  je  naar  het  eiland  van  denken,  en  voer  je  een  gesprek  met  jezelf  of  andere   aanwezigen.  Als  je  emoties  sterk  worden,  ga  naar  het  eiland  van  de  emoties  en  leef  je  ze  uit.   Als  de  gevoelens  sterk  worden,  ga  je  naar  het  eiland  van  de  gevoelens  en  deel  je  deze  met   de  andere  aanwezigen  daar.  En  op  het  moment  dat  het  puur  gewaar  zijn  vrij  sterk  aanwezig   is,  ga  je  naar  dat  eiland.  Op  de  eilanden  onderzoek  je  en  deel  je.  Er  is  geen  goed  of  fout,   alleen  nieuwsgierigheid,  eerlijk  en  verantwoordelijk  aanwezig  zijn  in  wat  zich  voordoet.     De  workshop  is  voor  gevorderden,  dat  betekent  in  dit  geval:   1.  Dat  je  voldoende  inzicht  hebt  in  het  onderscheid  tussen  aanwezig  zijn  -­‐  en  grijpen  of   terughouden.  Dat  je  de  experimentele  workshop  kunt  doen  zonder  dat  je  onbewust   grijperigheid  of  terughoudendheid  naar  anderen  in  de  groep  uitleeft.     2.  Dat  je  onderscheid  kunt  maken  tussen  doelgericht  (fysiek  en  verbaal)  en  contactgericht.   De  uitnodiging  hier  is  contactgericht  zijn.   3.  Dat  je  inzicht  hebt  in  het  onderscheid  tussen  denken,  voelen,  emoties,  niet  weten  en   gewaarzijn,  zodat  je  zonder  al  te  veel  uitleg  de  ervaring  in  kunt  gaan  en  kunt  delen  met  de   andere  deelnemers.     Grenzen:  we  doen  in  de  workshop  geen  seksuele  handelingen.  Verder  is  het  open  om  te   onderzoeken  hoe  jouw  tantrische  ontmoeting  in  deze  ruimte  kan  ontstaan:  in  gesprek,  in   meditatie  alleen  of  samen,  in  ademhalingsoefeningen  alleen  of  samen,  volledig  gekleed  of   (gedeeltelijk)  ontkleed,  in  massage  alleen  of  samen,  et  cetera.   Belangrijk  is  de  stopafspraak:  als  iemand  stop  zegt,  dan  stop  je  met  handelen  en  onderzoek   je,  zo  nodig  met  een  van  ons  erbij,  hoe  je  weer  verder  kunt.     Halverwege  en  aan  het  einde  van  de  workshop  delen  we  in  de  groep  ervaringen,  ook  in  een   open  structuur.  

9

  Een  toelichting  op  deze  manier  van  werken  kun  je  vinden  in  de  volgende  twee  artikelen  van   Jan,  als  bijlage  aan  het  einde  van  dit  programma:     1.  De  fascinerende  mogelijkheden  van  het  bewustzijn.  Denken,  gevoel,  emoties,  gewaarzijn   en  tantrische  meditatie.   2.  Tantra  en  non-­‐dualiteit:  de  zijnstoestand  van  moeiteloosheid  bereik  je  niet  zonder  moeite.   Wij  adviseren  om  deze  artikelen  voorafgaand  aan  de  workshop  te  lezen.      

2  

Workshop:  Tantra,  het  verlangen  naar  verbinding  

  Jan  den  Boer  en  Caroline  van  Wijngaarden     Als  je  helemaal  aanwezig  bent  in  het  moment   en  kunt  genieten  van  het  verlangen  zonder  uitreiken  of  terughouden   ontdek  je  dat  alle  verlangen  verwijst  naar  de  liefde   en  word  je  gedragen  in  de  armen  van  de  liefde  zelf.     Veel  mensen  worstelen  met  hun  verlangen,  in  hun  leven  en  in  hun  relatie.  Het  verlangen   moet  zo  snel  mogelijk  bevredigd  worden,  of  je  kunt  je  verlangen  juist  niet  goed  voelen.  Dat   leidt  tot  strijd  in  relaties,  gedoe  over  zin  of  geen  zin.   Door  tantrische  meditatie  kun  je  leren  dat  er  een  middenweg  van  het  verlangen  is,  waarin   niets  moet  en  alles  mogelijk  is.  Je  kunt  leren  genieten  van  het  verlangen.  Dit  is  gebaseerd  op   het  boeddhistische  inzicht  dat  begeerte  lijden  veroorzaakt,  en  verlangen  een  ervaring  van   verlichting  kan  zijn.  Je  kunt  leren  de  beweging  van  begeerte,  uitreiken  of  terughouden,  te   herkennen  en  los  te  laten,  en  steeds  meer  aanwezig  te  zijn  in  puur  liefdevol  verlangen.   Tantra  zet  het  verlangen  in  op  het  pad  van  spirituele  groei.  Je  leert  te  ontdekken  dat  je  kunt   genieten  van  het  verlangen,  dat  verlangen  niet  onbewust  uitgeleefd  hoeft  te  worden,  en  ook   niet  verdrongen  hoeft  te  worden.  Het  gevoel  van  verlangen  op  zich  kan  een  prettig  gevoel   zijn.  Wanneer  je  helemaal  aanwezig  kunt  zijn  in  dit  gevoel  van  verlangen,  kun  je  in  vrijheid   kiezen  wat  je  daarmee  doet.  

  In  de  workshop  verkennen  we  de  mogelijkheden  om  te  leren  genieten  van  het  (seksuele)   verlangen,  en  deze  energie  vervolgens  te  leren  transformeren  naar  liefde,  mededogen  en  

10

meditatie.  We  doen  in  de  workshop  geen  seksuele  handelingen,  maar  werken  met   ademhalingstechnieken  en  andere  tantrische  rituelen.  In  deze  oefeningen  wordt  het   mogelijk  te  ervaren  hoe  je  levens-­‐  of  seksuele  energie  bewust  gemaakt  kan  worden,  hoe  je   kan  leren  daar  een  toeschouwer  van  te  zijn  zodat  je  vrijer  wordt  in  de  keuze  hoe  je  deze   energie  leeft,  en  dat  je  ten  slotte  kunt  ervaren  hoe  de  energie  kan  verstillen  in  een   extatische  vorm  van  tantrische  meditatie.   De  tantrische  transformatie  beïnvloedt  niet  alleen  je  liefdesleven,  maar  kan  op  alle  gebieden   van  je  leven  leiden  tot  meer  inzicht,  vrijheid,  genieten  en  open,  liefdevolle  contacten  met   anderen.     We  zorgen  voor  een  veilige  en  respectvolle  sfeer,  waarin  wij  duidelijke  grenzen  stellenen   jullie  grenzen  gerespecteerd  worden.  De  workshops  zijn  zowel  voor  singles,  mensen  die  een   relatie  hebben  en  alleen  willen  komen  en  stellen.   Deze  workshop  is  op  basis  van  het  boek  van  Jan  den  Boer:     Tantra, het verlangen naar verbinding Tantra is een spiritueel bewustwordingsproces, waarin je leert om aanwezig te zijn in je seksuele energie, emoties en denkpatronen, zonder iets te verdringen of iets te moeten uitleven. In dit proces is het mogelijk de energie van de passie te transformeren naar liefde, mededogen en spirituele openheid. Dan wordt seksualiteit een sacraal, heilig gebeuren waarin een diepgaande verbinding met jezelf, een partner en het hogere mogelijk is.  

   

www.tantratraining.nl    [email protected]            06-­‐24694704  

11

    Jan  den  Boer  (1960)  studeerde  filosofie  en  bouwkunde  en  is  Postural  Integration  therapeut.   Hij  volgde  trainingen  op  het  gebied  van  tantra,  boeddhisme  en  sexual  grounding.  Hij  geeft   sinds  1994  individuele  therapie  en  tantra  trainingen.  Ook  is  hij  free  lance  schrijver  en   publiceerde  een  aantal  boeken  en  artikelen.  

  Caroline  van  Wijngaarden  (1963)  deed  de  volgende  opleidingen:  MBO  inrichtingswerk,  HBO   (bedrijfs-­‐)  maatschappelijk  werk  en  Post  HBO  Rationeel  Emotieve  Therapie  (RET).  Caroline   begeleidt  bij  Abrona  mensen  met  een  beperking.   Caroline  volgde  een  aantal  trainingen  op  het  gebied  van  persoonlijke  groei  en  tantra,  onder   meer  de  jaartraining  Intens  leven  bij  Jorien  Vossen,  Tantra  bij  Carla  Verberk  en  Remmelt  van   Kleef,  de  training  Vrouwelijke  Leiderschap  bij  Phoenix  en  De  Verdieping  en  Centour  bij   Venwoude.    

Abhika  Tantra,  Theo  de  Klein  en  Daniëlle  van  Berkel,  www.abhika.nl     1.   Workshop  Kashmirische  Tantra   2.   Workshop  Tantrisch  Ademen:  de  Inner  Flute     1. Kashmirische Tantra De Kashmirische Tantra is een spiritueel pad dat zich richt op het beleven van de onafgebroken stroom van ervaringen waaruit het leven bestaat. Kashmirische Tantra biedt een nieuwe en uitdagende ingang naar jouw bewustzijn. Bewustzijn over de stroom van ervaringen ontstaat wanneer je de overtuigingen van je mind kunt loslaten door jezelf te richten op lichamelijke en geestelijke sensaties. 12

In deze workshop bieden wij een veilige setting waarin je kunt oefenen en spelen met een aantal werkvormen uit de Kashmirische Tantra: Tandava Dans Yoga en de Yoga van Aanraking. De Tandava Dans Yoga is een combinatie van meditatieve beweging en tantrische ademtechniek. Wanneer je niets meer hoeft te doen en niets meer hoeft te laten kun je jezelf ervaren in dit moment, in deze stroom, in contact met jezelf en jouw omgeving. In de Yoga van Aanraking breng je de Tandava Dans Yoga in contact met een ander. Hier ontvouwt zich een nieuwe dimensie in de beleving van aanraking. De workshop is open voor singles en stellen en je houdt in deze kennismakingsworkshop je kleren aan. 2. Tantrisch Ademen: de Inner Flute De Tantrische Inner-Flute Adem is een krachtige, openende en verbindende ademtechniek. Deze manier van ademen richt zich op het kanaliseren van jouw levensenergie, het openen van je chakra’s en het vergroten van je gevoeligheid voor extatische sensaties in je lichaam. Een wijze van ademen die ook behulpzaam is in het dagelijks leven, die je dichter bij jezelf brengt en houdt. In deze korte praktische workshop besteden we zowel aandacht aan de techniek, als aan de kunst van overgave door het loslaten van die techniek. De Inner-Flute wordt dan zacht, krijgt een meer ritueel karakter en helpt je te stoppen met 'werken'. Als je hoofd zich er dan niet meer mee bemoeit, dan kun je totaal opgaan in de overgave. De workshop is open voor singles en stellen en je houdt in deze kennismakingsworkshop je kleren aan. Over ons

Theo de Klein en Daniëlle van Berkel Abhika Tantra organiseert al meer dan 10 jaar Tantra workshops. Vanuit ons eigen enthousiasme nodigen we je uit om met nieuwsgierigheid de diepere lagen van contact, intimiteit en seksualiteit te onderzoeken.

13

We geven deze workshops met de intentie om de Tantrische visie meer te integreren in het dagelijks leven. Deze visie daagt je uit om je bewustzijn te ontwikkelen, jouw eigen waarheid te erkennen en deze te leven. In onze workshops bieden we vooral praktische oefeningen aan waarin je jouw eigen levendigheid, kracht, levenszin, speelsheid en spontaniteit onderzoekt en ontwikkelt. Dat creëert meer ruimte voor andere keuzes en nieuwe mogelijkheden in jouw leven. www.abhika.nl

Nicolet Roelfsema, www.danceswithlife.com Dances with life

Dances with Life dansworkshop met Nicolet Roelfsema The Blissful Connection, Opening Heart Body & Soul Nicolet danst haar hele leven al vanuit passie en totale verbinding en commitment met het hier en nu en alles wat zich aandient in het leven. Essentieel voor haar is te kunnen bewegen vanuit authenticiteit en eigenheid. Om los van beknellende systemen, paradigma’s en beperkingen in vrijheid te kunnen leven en voluit expressie te geven aan eigen waarden, talenten en (hart)kwaliteiten. Dit vraagt volgens haar moed en zelfstandigheid. Zij reikt deelnemers op hun unieke weg naar vrijheid, expressie van het Zelf en individuatie de mogelijkheid aan tot het aanboren van de eigen (oneindige) bron van vitaliteit, kracht en creativiteit. Dit proces vindt altijd plaats in verbinding met de wereld om je heen. Een mens is geen eiland.

14

Om te dansen en leven vanuit de waarheid van je hart! Met jezelf en de wereld om je heen… Dances with Life Nicolet Roelfsema www.danceswithlife.com [email protected] 020 – 6 707 422 06 – 414 70 467

Inge Jager www.beterbeminnen.nl Workshop: Het wonder van de relatie (voor paren)

Het wonder van de relatie Een workshop speciaal voor partners In een liefdesrelatie kan het zo makkelijk gebeuren dat je elkaars aanwezigheid ‘gewoon’ en vanzelfsprekend gaat vinden. Dat het logisch is dat de ander er voor jou is, met je meegaat er voor je is. Maar eigenlijk is het een wonder. In deze korte workshop gaan we met dit wonder aan de gang. Jullie gaan bezig met de essentie van de relatie: contact. We gaan ontdekken waar voor jou vanzelfsprekendheden zitten en ook hoe jij je blik weer nieuw en fris kan laten zijn. Hoe je weer verwonderd kun kijken naar je partner en hoe je kunt zijn in verwondering over en met jezelf en elkaar. Inge Jager is al 18 jaar met Tantra bezig en geeft sinds 10 jaar workshops. Zij is ook verbonden aan het Centrum voor Tantra in Amsterdam. www.beterbeminnen.nl

Han Thorig, Body2chill uit Nijmegen www.body2chill.nl Een tantrisch ‘warm bad’.

'Een  warm  bad  voor  alle  knuffelberen  en  berinnen.'  Of  voor  wie  een  warme  wens  heeft  om   dat  deel  in  zichzelf  de  vrijheid  te  geven.  Een  feest  voor  je  zintuigen.  Veel  lichamelijke   oefeningen,  wisselwerking,  aanraking  en  contact.     Voor  iedereen  met/  zonder  ervaring.  Laagdrempelig.  Er  wordt  veel  gewisseld.  De  oefeningen   blijven  op  een  veilig  niveau.  Respect  voor  stop.  Geheel  gekleed,  niet  seksueel.  Kan  spannend   zijn,  en  vooral  ontspannend.  Gericht  op  het  ervaren  van  verbondenheid  en  stroming.   \

15

Info over Body2chill: 'Body2chill' staat voor het lichaam als bron van ontspanning, plezier, balans en verbinding. Body2chill houdt zich bezig met de levenskunst te leven vanuit passie. Stichting Body2chill is opgericht door Han Thorig. Body2chill bevindt zich centraal in Nederland in Nijmegen. Wij organiseren vanaf 1995 activiteiten vanuit een Boeddhistischtantristische visie. Het meest fundamentele is het uitgangspunt dat je al volmaakt bent. Nu, op dit moment. Dit wordt ook wel een zijns-georiënteerde visie genoemd. Ons doel: bewustwording door middel van lichaamsgerichte activiteiten. Wij willen onze eigen bijdrage leveren aan onze wereld waarin wij allen, in essentie, op zoek zijn naar hetzelfde: verbondenheid. Het verlangen, om verbinding te ervaren zonder onszelf te verliezen, sluit aan bij eeuwenoude tradities als het Boeddhisme en Tantra. Net als Tao of Zen, gericht op bewustwording door zelf te ervaren. www.body2chill.nl

Lin Ananda Holmquist & Andreas Hentschel

http://linlovely.se/

Unfolding the orgasmic body

Come  and  explore  the  unlimited  potential  of  pleasure.  Trough  trigger  point  massage,  chakra   activation  and  meditation  we'll  increase  the  orgasmic  energy  in  the  whole  body  with   remarcable  results.  Experience  the  trancendental  sexual  energy  as  it  gives  rise  to  an   awakening  of  body  and  spirit.  Bring  a  partner,  friend  or  a  new  found  fellow  that  you  feel  safe   with.   Andreas  Hentschel  &  Lin  Ananda  Holmquist  have  devoted  their  lifes  to  explore  tantra  as  a   tool  of  self-­‐realization  and  self  manifestation.  Their  passion  is  to  share  their  unconditional   love  and  the  deep  insights  that  exploration  of  tantra  gives.  Lin  is  a  yoga  teacher,  yoga   therapist  and  tantrica  and  arranges  Sweden's  biggest  yoga  Festival  and  Sweden's  biggest  

16

tantra  Festival.  Lins  gift  to  you  is  to  lift  up  your  potential  and  your  possibilities.  Andreas   strengths  is  to  hold  a  safe  and  conscious  space  where  you  can  grow  and  explore  your   potential.   http://linlovely.se Wendy Doeleman en Bart-­‐Jan  Dokter, www.blissyourbody.nl Workshop: Celebrating life (voor twintigers en dertigers)

Workshop:  Celebrating  life!       Voor:  jonge  deelnemers  tot  40  jaar  (singles  &  stellen)   Door:  Bliss  Your  Body  -­‐  team     In  deze  workshop  nemen  we  jonge  mensen  op  een  lichte  en  toch  diepgaande  manier  mee  op  een  tantrische   reis.  Via  beweging,  lichaamswerk,  meditatie,  sharing  en  contactoefeningen  kun  je  meer  en  meer  zakken  in  je   lichaam  en  naar  binnen  gaan,  op  weg  naar  ‘de  bron’.  Van  daaruit  kun  je  je  dan  openen  voor  het  contact  met  de   anderen  en  wie  weet  een  verbinding  ervaren  die  je  nooit  eerder  hebt  gevoeld.       Bewustzijn,  ontspanning  en  acceptatie  van  wat  er  is,  zijn  voor  ons  belangrijke  sleutels  tot  een  stromend   lichaam  en  een  vervullend  leven.  Hoewel  seksualiteit  een  belangrijke  plek  inneemt  in  tantra,  staat  dit   onderwerp  bij  deze  workshop  niet  centraal.  De  oefeningen  kunnen  echter  wel  degelijk  als  heel  intiem  ervaren   worden,  evenals  dat  je  je  seksuele  energie  meer  kunt  gaan  voelen  stromen.  En  dat  is  Celebrating  life!     Bliss  Your  Body  geeft  sprankelende  tantraworkshops  voor  twintigers,  dertigers  en  jonge  veertigers.  Er  zijn   avondworkshops,  dagworkshops,  weekendworkshops  en  avondcursussen.    

   

www.blissyourbody.nl 17

Inge  Leemans  (www.yatri.be)  en  Erik  Decolvenaer  (www.innerlijkezoektocht.be)     Je  verlangens  als  bron  op  je  pad  van  ego  naar  essentie   Kan jij voelen wat je verlangt ? Of zeg je vaak “kies jij maar.” Of voel je wat je wil, maar ben je bang om het te vragen ? Of denk je dat het geen zin heeft om jouw verlangens open en eerlijk met anderen te delen ? Verlangen associëren we vaak met zwakte, behoeftigheid, gemis. “Ik zal het toch niet krijgen .. “ En dus stoppen we maar met verlangen. Vele (religieuze) tradities moedigen ons hierin aan : proberen verlangen te bannen, te overstijgen want verlangen kan een oorzaak zijn van lijden. Tantra ziet verlangen juist als een sterke vitale kracht die je naar vervulling van binnenuit leidt ! Dit pad nodigt je uit om jezelf te verwelkomen precies zoals je bent, hier en nu. Met jouw kwaliteiten, en evengoed met jouw belemmerende conditioneringen én met je verlangens. Als je mag ontspannen in wat er is en wat er niet is, mag je hart betrokken raken. Als je jezelf mag zijn, wordt jouw oorspronkelijke levenslust en passie vanzelf wakker. Je verlangens worden je richtingsaanwijzers en je brandstof op je weg van innerlijke groei en transformatie, in verbinding met jezelf, de ander, en met de wereld om je heen. Deze workshop bied je een frisse ervaring in de kracht van jouw verlangens! Inge Leemans (www.yatri.be) en Erik Decolvenaer (www.innerlijkezoektocht.be).

IngeLeemans Inge Leemans (1971) is mede-oprichtster van en begeleidster bij YATRI vzw, een beweging die tantrisch geïnspireerde workshops aanbiedt (www.yatri.be). Sinds vele jaren verdiept ze zich passioneel in Tantra en bewustzijnsverruiming. Het is haar bezieling om vanuit de tantrische levenskunst te leven, lief te hebben en te werken. Ze is ook lichaamsgericht psychotherapeute (geeft individuele en relatiesessies), trainer en docente emotioneel lichaamswerk en sinds jaren student aan de Ridhwan School van A.H. Almaas.

18

Erik Decolvenaer

Erik Decolvenaer, geboren in 1968. Begeleider van workshops geïnspireerd door de tantrische traditie. Psychotherapeut en trainer, heeft een therapeutische praktijk Innerlijke Zoektocht in Leuven. Geeft workshops rond persoonlijke ontwikkeling en bewustwording. Begeleidt workshops rond heling van geboorte- en opvoedingstrauma's om de weg vrij te maken om voluit te leven.

    Tara Long en Hein van den Heuvel, www.deconnection.org 1. Belichaamd - Bewust-Zijn 2. Massage Kunst uit Japan 3. Tantrisch orgasme en neurowetenschap

De  Connection  /  Love  in  Action  /  Rasayana  Tantra  Academy     Drie  Events   voor  het  Tantra  Festival  2013  

  Belichaamd  –  Bewust-­‐Zijn     Een  Inspirerende  zintuiglijke  lichamelijke  reis     naar  Intimiteit,  Sensualiteit  &  Spiritualiteit  

 

 

 

In  tantra  leren  we  vooral  door  verschillende  lichamelijke  ervaringen  die  ons  gevoel,  onze  mind  en   ons  lichaam  voeden.      

19

Door  zintuiglijke,  lichamelijke  ervaringen  worden  we  ons  meer  bewust  van  onze  lichamelijke   intelligentie.     De  oneindige  wijsheid  van  ons  lichaam  is  puur,  eerlijk  en  essentieel     En  brengt  ons  tot     existentieel  Bewust-­‐Zijn.   Vanuit  deze  neutrale  staat  kunnen  we  anders  leren  omgaan  met     lichamelijke  intimiteit,  sensualiteit  en  spiritualiteit.     In  deze  workshop  worden  de  deelnemers  meegenomen  op  een  inspirerende  belichaamde   reis.  Een  trip  die  de  zintuigen  streelt,  de  mind  en  het  lichaam  wakker  maakt  en  gevoelens  laat   stromen.  Er  vindt  terugkoppeling  plaats  naar  het  beleven  van  intimiteit,  het  ervaren  van   sensualiteit  en  het  ontwikkelen  van  spiritueel  bewustzijn  door  middel  van  tantrische   oefening  en  meditatie.     De    workshop  is  alleen  toegankelijk  voor  (gelegenheids)partners  m/v,  m/m  of  v/v.  In  een   veilige,  professionele  en  respectvolle  omgeving  maak  je  kennis  met  de  bovengenoemde   principes  van  Tantra.     Benodigdheden:  het  is  handig  als  je  jouw  eigen  badhanddoek,  lungi,  massage  olie  meeneemt.          

Massage  Kunst     Uit   Japan     Dynamische  energetische  Tatsu-­‐massage  workshop  op  inspirerende  muziek.    

 

 

 

Tatsu:  de  Japanse  draak,  staat  voor  schoonheid,  reinheid  en  kracht.     Elementen  die  zijn  samengevoegd  in  deze  unieke  massagevorm.  Na  een  intensief  reinigende   scrub  massage  volgt  een  energieke  en  dynamische  oliemassage  op  muziek.     Geef  je  over  aan  de  massagedans  die  de  masseur  met  jouw  lichaam  danst.     Voel  de  vitaliteit  en  sensuele  kracht  door  je  lichaam  stromen!    

In  deze  massage  workshop  werken  we  aan  de  hand  van  een  oud  Japans  massageritueel.  In   dit  ritueel  wordt  het  lichaam  gescrubt,  gereinigd  en  vervolgens  met  olie  besprenkeld.  Zodra   20

de  muziek  start  ontstaat  er  een  dans  tussen  de  masseur  en  het  lichaam  van  de  persoon  die   de  massage  ondergaat.  Inspirerende  en  creatieve  massagevormen  ontstaan.  De  muziek   geeft  het  tempo  en  het  gevoel  in  de  massage  aan,  overgave  is  het  toverwoord.  Oneindig   genieten  is  het  resultaat.   De    workshop  is  alleen  toegankelijk  voor  (gelegenheids)partners  m/v,  m/m  of  v/v.  In  een   veilige,  professionele  en  respectvolle  omgeving  maak  je  kennis  met  de  bovengenoemde   massage  technieken.     Benodigdheden:  het  is  handig  als  je  jouw  eigen  badhanddoek,  lungi,  massage  olie   meeneemt.  Voor  de  scrub  wordt  gezorgd  

 

Tantrisch  Orgasme  

&   Neurowetenschap  

 

 

 

Een   interactieve   en   spannende   lezing   door   Tara   Long   over   haar   onderzoek   naar   het   tantrisch   orgasme  en  recente  neuro-­‐wetenschappelijke  inzichten  over  het  piek  orgasme  en  hoe  het  tantrisch   orgasme  deze  inzichten  op  z’n  kop  zet.       In  plaats  dat  we  onze  hersenen  als  statisch  beschouwen,  moeten  we  deze  als  plastisch  beschouwen.   We  kunnen  ons  seksuele  brein  cultiveren  door  bewuste  oefening.  Zelfs  iets  primairs  en  instinctiefs  als   het  orgasme  kan  toch  door  ons  mensen  op  den  duur  gecultiveerd  worden.  Wat  gebeurt  er  dan  in   onze  hersenen?  Hoe  verandert  deze  bewuste  cultivatie  onze  orgastische  beleving?  Daarover  handelt   deze  voordracht.            

Bio’s    

Hein  van  den  Heuvel     Studeerde  scheikunde  aan  de  HTS  en  Industrial  Design  aan  de  Design  Academie  in   Eindhoven.  Daarnaast  Facilitair  Management  in  Wageningen.    

21

Uit  persoonlijke  interesse  hield  Hein  zich  jarenlang  bezig  met  de  theoretische  aspecten  van   seksualiteit  en  intimiteit.  Sinds  8  jaar  werkt  hij  als  hands-­‐on  practitioner  gebruik  makend  van   de  integrale  en  transpersoonlijke  aspecten  van  seksualiteit  en  intieme  relaties.       Hein    is  een  tantra  massagespecialist  en  volgde  daarnaast  opleidingen  in  Reiki,   voetreflexmassage  en  Chi  Neng  Qigong.     Sinds  oktober  2010  is  Hein  betrokken  bij  de  Connection.  Eerst    als  webdesigner  en  PR   medewerker.  Inmiddels  al  2  jaar  als  bestuurslid.  De  Connection  is  een  Europees  platform   voor  complementaire  en  integrale  seksuologische  hulpverlening  en  zorg     www.deconnection.org    /  www.deconnectionconference.info.   Hein  voegt  professionele  creativiteit  toe  aan  vakmanschap,  strategisch  inzicht,   ondernemerschap  en  inspirerende  coaching.  Hein’s  kracht  ligt  in  het  organiseren  van   complexe  en  grote  projecten  wereldwijd.  

 

  Dr.  Tara  Long    

 

Specialiseerde  zich  de  laatste  12  jaar  als  integraal  &  transpersoonlijk  psycholoog  /  seksuoloog.  Sinds   2000  leidt  Tara  een  (tantra)  coachingspraktijk  op  het  gebied  van  intimiteit,  seksualiteit  en   liefdesrelaties  welke  zich  baseert  op  integrale  principes  en  filosofie.  De  behandeling  van  cliënten   geschiedt  volgens  diezelfde  integrale  inzichten  en  aanpak:  www.love-­‐in-­‐action.nl   Long    Studeerde    in  1994  af  als  neuropsycholoog  en  danswetenschapper.  Zij  is  momenteel  tevens   werkzaam  als  psychologisch  &  sociaal  wetenschappelijk    onderzoeker.  Long  promoveerde  in  2009   met  een  kwalitatief  psychologische  studie  naar  het  artistieke  creatieproces.   Long  volgde  naast  haar  academische  opleidingen,  diverse  holistische  massageopleidingen  in  binnen   en  buitenland,  o.a.  bij  de  beroemde  TAO  meester  Mantak  Chia  en  bij  de  Tantra  en  Sjamanisme   expert  Dr.  Ray  Stubbs.  Kreeg  vervolgens  haar  tantrische  initiatie  vanuit  de  klassieke  Tibetaanse   School.  Volgde  Boeddhistisch  onderwijs  van  diverse  Tibetaanse  Lama’s,  waaronder  Tulku  Thondup,   Choeling  Tulku  en  Shenpen  Hookham.  Beoefent  tevens  al  jaren  Chi  Gong  en  (Tantric)  Yoga.  Volgde   lessen  in  emotioneel  en  energetisch  lichaamswerk.  Werd  in  1995  geïnitieerd  als  sjamaan,   metafysisch  en  sexual  healer  door  sjamaan  en  psychiater  Astrid  de  Vreese.   Sinds  mei  2010  is  Tara  Long  tevens  werkzaam  als  Secretaris  en  Vice-­‐voorzitter  van  de  Connection/   het  Coniugium:  www.deconnection.org    /  www.deconnectionconference.info  .  De  Connection  is  een   Europees  platform  voor  complementaire  en  integrale  seksuologische  hulpverlening  en  zorg.  

22

Op  14  juni  2013  werd  Dr.  Tara  Long  benoemd  als  Dean  van  de  Connection  University  for  Advanced   Erotology  www.theconnectionuniversity.com  en  de  Rasayana  Tantra  Academie:  www.rasayana-­‐ tantra-­‐academy.nl    

 

Cor van Kippersluis en Elizabeth Gyovai, www.tantra-leiden.com

http://www.hotel-providence.com/nl,1,3585.html Tantra, meditatie en seksuele energie

Tantra, meditatie en sexuele energie Door Cor van Kippersluis en Elizabeth Gyovai Cor is psycholoog, Rebalancer, Psychobalancer, meditatiedocent en hypnotherapeut. www.psychobalancing.nl en www.tantra-leiden.com In deze workshop zullen we laten ervaren hoe het is om vanuit een meditatieve toestand contact te maken met een ander. Je zult ervaren dat het maken van contact vanuit openheid een andere dimensie geeft. Van daaruit je sexuele energie voelen geeft een prachtige versmelting van hoofd, hart en sexualiteit. En een diepgaand contact met de ander.

Sexualiteit, liefde en spirituele groei De Psychoanalyse van Freud stelde sexualiteit centraal en zag neurose als het resultaat van een conflict tussen de instinctieve behoefte van het individu en de eisen van de gemeenschap. Zijn leerling Reich werkte ook daadwerkelijk met het lichaam en probeerde aldus de spierpantsers die hij als karakterpantsers zag te versoepelen. Hij zei: “Perhaps my own morality does not allow it, but experience and observation of myself and others have brought me to the conclusion that sexuality is in the center and that the whole of social life as well as each individual’s life is centered around it.”. Reich’s leerling Alexander Lowen werkte de karakterstructuren van Reich verder uit en bedacht vele effectieve

23

oefeningen om de energie weer op gang te brengen. Hij noemde zijn methode bioenergetica. Osho voegde daar de meditatieve benadering aan toe. Hij zei: “Het boeiendste van het leven zit binnen in je. Je kunt je nu terstond naar binnen keren, in jezelf kijken. Ik noem het meditatie, een stille pelgrimstocht naar je eigen wezen. En zodra je je eigen centrum vindt, vindt je het centrum van het hele bestaan”. Mensen die geinspireerd waren door de meditatieve benadering van Osho, zoals Margo Anand hebben bijgedragen aan de herontdekking van de zeer oude Tantrarituelen. Belangrijke aanvulling o.a. van de Tantrabenadering is de koppeling van sexualiteit en liefde. Daarmee worden lustprincipe (instinctieve energieën) en realiteitsprincipe (liefde voor een reële ander) één. Anders riskeert men dat sex een kille ervaring wordt. “Alleen het samengaan van het beste uit hart en sexualiteit kan tot extase leiden” Anais Nin

Angst en verlangen Sexualiteit is voor veel mensen (helaas) een beladen onderwerp en een workshop erover brengt dan ook alleen al in het denken erover allerlei angsten en schaamte naar boven. Aan de andere kant roept het ook verlangens en hoop op verbetering van je intieme en relationele functioneren op. Of gewoon de verwachting eens ontspannen van je sexuele energie te kunnen genieten. Bij deze workshop zullen we van het goed leren voelen en niet overschrijden van je grenzen een thema maken, zodat je je vrij kunt voelen bij het aan de orde stellen van een onderwerp dat zo dichtbij komt.

Tantra De tantrische levensopvatting stelt dat als je kan leren ontspannen in een toestand van grote sexuele opwinding (en dus niet snel een orgasme toelaat) en alle gevoelens die je voelt durft toe te laten je in een staat van overgave en totale extase geraakt. Margo Anand schrijft: "Als de mannelijke en vrouwelijke pool met elkaar versmelten, ontstaat er een nieuwe dimensie, een sacraal aspect. Als je het sacrale van de sexuele verbondenheid voelt, is het mogelijk je verbondenheid te ervaren met de levenskracht zelf, met de bron van de schepping. In deze verbondenheid stijgt het bewustzijn boven het lichamelijke vlak uit, naar een niveau van kracht en energie dat veel verder gaat dan dat van jou. Dan voel je je via je partner verbonden met alles wat leeft en liefheeft. Je voelt je èèn met het hele bestaan." Wij gaan er vanuit dat er in sex niets moet, dat sex een ont-moeting is tussen mensen die hun liefdesenergie helemaal durven laten stromen (in de ideale situatie). Verder is een belangrijk aspect van sexualiteit communiceren; en als de communicatie tussen partners slecht gaat op andere vlakken dan is sex vaak ook moeizaam. Een ander aspect is de vaak negatieve boodschappen die we vroeger als kind, bewust of onbewust, van onze ouders hebben meegekregen.

24

“Een vrouw als jij heb ik nog nooit gekend. Sterker nog: ik zou niet weten wie je bent.” Herman Finkers In de tantra-visie begint liefde met houden van jezelf. Proberen van een ander te houden terwijl je niet van jezelf houdt lukt niet. Dat zal bijna altijd uitdraaien op bezitterig, jaloers en afhankelijk gedrag. Iemand die echter van zichzelf houdt, is als een magneet en trekt de liefde van anderen aan.

Cor van Kippersluis is in 1985 afgestudeerd als klinisch psycholoog. In 1991 heeft hij het Rebalancing-diploma behaald. Verder deed hij een opleiding tot Rationeel-emotief Therapeut (RET) en Hypnotherapeut en hij heeft zich intensief beziggehouden met bio-energetica, yoga, gestalttherapie en meditatie. Op de universiteit heeft hij trainingen in sociale- en hulpverleningsvaardigheden gegeven. Hij geeft sinds 1991 cursussen en workshops Psychobalancing en meditatiecursussen en sinds 1994 de jaartraining. Tevens hypnosecursussen. Hij heeft een praktijk in Leiden.

Elizabeth Gyovai heeft een Tantra- en ontspanningsmassage praktijk in Leiden. Ze heeft veel ervaring met meditatie, lichaamswerk, tantra en dans. Helene en Jan, www.purenature.nl 2 x Tantrische zintuigenreis

De  tantrische  zintuigenreis  is  de  specialiteit  van  Pure  Nature  Passion.     Na  een  korte  introductie  over  onze  visie  op  tantra  worden  jullie  gedurende  1.5  uur   meegenomen  op  een  reis  waar  alle  zintuigen,  behalve  het  zicht,  geprikkeld  en  wakker   gemaakt  worden.  Naast  het  ontvangen  van  deze  zintuigenreis  zijn  jullie  zelf  ook  actief  bezig.   Praktische  tips  en  ideeën,  vooral  ook  om  thuis  verder  mee  aan  de  gang  te  gaan.  Door  alle   verschillende  indrukken  komen  de  hersenen  in  een  diepe  ontspanning  en  kan  er  een   trancegevoel  ontstaan  door  de  aanmaak  van  o.a.  endorfines.   Liggend  op  de  grond  met  een  blinddoek  om  worden  jullie  verrast  met  geuren,  klanken,   trillingen  en  smaken  uit  de  hele  wereld  en  nog  veel  meer.  Dit  kan  met  kleding  aan,  met  

25

alleen  onderkleding  is  alles  zeker  nog  intenser.  Van  klankschaal  tot  oceandrum,  van   struisvogelveer  tot  Chinese  massage  roller.  Van  chocolade  tot  vers  fruit.   Wij  als  team  staan  voor  een  integere  sfeer,  na  afloop  is  er  ruimte  voor  het  stellen  van   vragen.   Het  is  een  weldaad  voor  lichaam  en  geest  je  over  te  geven  aan  deze  wereld  van   horen,voelen,  proeven,  ruiken  en  genieten.        

      Helene  en  Jan  geven  in  Heerde  tantrische  massages,  cursussen  tantrisch  masseren,   tantrische  verwenavonden  en  tantrische  feesten.   Dit  alles  vanuit  een  frisse  en  liefst  wetenschappelijk  onderbouwde  kijk  op  het  Tantrisme  en   Taoisme.   Helene  is  holistisch  (dier)fysiotherapeut,  aangevuld  met  acupunctuur  en  chiropractie.   Daarnaast  werkt  zij  met  Tao  healing  en  life  style  coaching,  met  name  op  het  gebied  van   intimiteit,  relaties  en  seksualiteit.    

Rakesh en Esther, www.artofloving.nl Workshop Tantric Dance

Tantric Dance: Art of Loving geeft een tantrische dansworkshop waarin Shiva en Shakti versmelten. Je wordt in een meditatieve staat gebracht van openheid en ontvankelijkheid. Vanuit de stilte onstaat een dans. Wat begint met een leider en volger vervolgt in een flow van levensenergie waarin de tijd stilstaat. Kom los van je gedachten en beweeg vanuit je hart.

26

www.artofloving.nl \

Maya Kerstan, www.rodeparel.nl Workshop Introductie in Sexual Grounding® Therapie

27

Sexual Grounding® Therapie – het terugvinden van je seksuele basis   Sexual Grounding® Therapie (SGT) is een zeer effectieve vorm van zelfontwikkeling, die op een heldere, directe en zuivere manier ingaat op seksualiteit en relaties. SGT volgt S. Freud in diens opvatting dat seksualiteit onze primaire levensenergie vormt, maar gaat verder door in kaart te brengen hoe seksualiteit zich ontwikkelt van de geboorte tot aan de dood en wat de voorwaarden zijn voor een gezonde ontwikkeling. Sexual Grounding biedt een duurzame ondersteuning voor elementaire levensthema's, zoals de verbinding met de oorspronkelijke natuurlijkheid en levendigheid, het herstellen van de seksuele stroom tussen hart en geslacht, het vermogen tot duurzame relaties en de seksuele opvoeding van kinderen.   Ook voor mensen die met mensen werken is deze therapie interessant zodat zij helder en gegrond met cliënten kunnen werken als thema’s rondom seksualiteit aan de orde komen.   Op deze tantradag geeft Maya een introductie les voor de Basistraining SGT die in januari volgend jaar van start gaat. Deze training wordt georganiseerd door BodyMind Opleidingen. Meer informatie op www.sexualgrounding.nl.   Maya is opgeleid in natuurkunde, kunstzinnige en lichaamsgerichte therapie en Sexual Grounding® Therapie. Ze is houder van het Europees Certificaat voor Psychotherapie en geeft sinds 1990 cursussen, trainingen en individuele therapie in het binnen- en buitenland.   Zij is meer dan 20 jaar getrouwd met Piet, samen hebben zij 2 zonen en 2 kleinkinderen.   Meer informatie op www.rodeparel.nl  

 

28

Gaby Borchert - Soul tantra team www.soultantra.nl 2 (??) Workshops The  spirit  of  Sisterhood - Voor vrouwen

Soul Tantra - The spirit of Sisterhood door Gaby Borchert. De  VrouwenSangha  is…   Een  cirkel  om  samen  te  komen  met  vrouwen.   Om  ons  vuurtje  weer  wakker  te  maken,  relaxen,  opladen,  aanraken,  raken,  delen  en  zien,   zien  in  de  spiegel  van  de  ogen  van  onze  Sisters!   Weer  voelen  dat  jij  leeft,  bevestiging  vinden  in  wat  je  al  bent.  Die  volle  levendigheid  en   verbondenheid  waar  we  vaak  in  de  drukte  van  het  bestaan  contact  mee  verliezen...     Er  wacht  je  een  warme  bedding  waar  je  kunt  ontspannen  en  samen  jezelf  kunt  zijn  in  een   veilige  context.  Je  lijf  weer  bewonen,  je  zielenroep  weer  horen.  In  het  vuur  van  je  verlangen   gaan  zitten...Dat  is  tantra.     Weer  thuiskomen  in  de  verbondenheid  met  vrouwen,  in  de   “Sisterhood”,  is  een  ongekende  krachtbron,  die  je  meeneemt  in  je  dagelijkse  leven.     We  hoeven  het  niet  meer  alleen  te  doen!  Wij  vrouwen  zijn  gemaakt  om  te  delen,  elkaar  te   steunen,  samen  te  lachen  en  te  huilen,  onze  wijsheid  te  erkennen,  bij  elkaar  uit  te  rusten,   elkaar  aan  te  moedigen.  In  waar-­‐achtigheid,  niet  in  valse  aardigheid  en  in  jezelf  verliezen  in   de  ander,  dat  is  het  aangeleerde  stuk  waar  we  moe  van  worden.     Laten  we  dat  oude  van  ons  af  schudden,  ons  bekken  weer  bewonen  en  de  billen  schudden.   Terugkeren  naar  onze  zachte,  wilde  natuur.  Zo  gevoelig  licht  als  een  vlinder  en  zo   majestueus  als  een  tijger.  We  zijn  het  allemaal.     Wees  welkom!♥       Praktische  info     Wat  we  doen:       Elke  bijeenkomst  zal  een  combinatie  zijn  van  delen/inquiry  in  de  open  cirkel  en  in  kleine   groepjes,  en  van  tantrische/shamanistische  beofeningen,  zoals  bij  voorbeeld  ‘Sacred  songs’   zingen,  ‘Shamanic  Sounding'  en  ‘Tandava’  (meditatieve  tantrische  dans).         Informatie  :  www.soultantra.nl  

29

Wino Penris http://www.winopenris.nl/liefde.html

Je verlangen in het licht.

Korte workshop voor singles en stellen (MV, VV, MM)

Een relatie begint heel spannend: je partner is de mooiste, liefste slimste van de wereld en je hele leven draait om hem of haar. Je gaat in elkaar op en geniet van de verliefdheid. Na verloop van tijd worden de verliefdheid en de passie minder. De schaduwkanten van je partner komen naar voren. Patronen sluipen de relatie binnen. Het liefst zou je hem of haar een beetje veranderen. Dit is een heel normaal proces. Ieder mens neemt onbewust allerlei overtuigingen en patronen mee uit het gezin waarin hij is opgegroeid. Ook in je relatie spelen die ‘normen en waarden’ mee. Logisch dat je wilt dat je partner past in jouw ideaalbeeld, toch? En denk je dat het je gaat lukken om je partner zo te veranderen dat hij of zij in het plaatje past…? Maar wat als je de zaak omdraait en je eigen verlangens, angsten, belemmeringen en taboes gaat onderzoeken? Wat zoek jij eigenlijk bij je partner? En waarom vind je dat niet bij jezelf? Wat heb jij jezelf en je partner te bieden in geestelijk, emotioneel, lichamelijk en spiritueel opzicht? In deze korte workshop krijg je een voorproefje van wat je kunt verwachten in onze vierdaagse training Samen Zijn. Omdat je in zo’n korte tijd niet alles kunt ervaren, kiezen we voornamelijk de lichamelijke invalshoek. Je ervaart hoe je de relatie met jezelf kunt verlevendigen en verdiepen. Om intenser te genieten van intimiteit. Hoe je jezelf volledig kunt omarmen met al je zon- en schaduwkanten. En hoe je helemaal jezelf kunt zijn bij de ander. Zo kun je een nieuwe impuls geven aan je liefdesleven! Het zou me niet verbazen als jij achteraf versteld staat van jezelf! Draag gemakkelijk zittende kleding.

Over de training Samen Zijn: Wino verzorgt samen met Jellie Keuning een vierdaagse training voor stellen met een langdurige relatie. Een soort relatie-APK. Centraal in deze training staat vernieuwing van de relatie, plezier en zin in elkaar. Intimiteit, respect, zingeving en spiritualiteit zijn de thema’s waar we mee werken. Voor meer informatie: www.jehartalskompas.nl of www.winopenris.nl

30

Soila Quandus www.SoilandInspiration.com Workshop De verbinding met de ziel

(......................) Workshop begeleider is Soila Quandus. Na een lange zoektocht heb ik ontdekt dat ik mijn hele leven al in staat ben geweest mij op een diep niveau met mensen te verbinden. Voor was dit altijd al heel vanzelfsprekend. Zo vanzelfsprekend dat ik dit niet als een bijzondere kwaliteit zag. Eerder het tegendeel. “ Jij bent wel heel gevoelig “ kreeg ik weleens te horen.. Nou dan laat je het wel om je gevoel, je intuitie de ruimte te geven om er te mogen zijn als onderdeel van de persoon die je bent. Wat over mijn achtergrond: Als pedagoge-onderwijskundige ben ik in staat om de begeleidingsprocessen, trainingen en allerlei onderwijsconcepten vanuit een pedagogischdidactisch oogpunt te bekijken. Daarnaast ben ik ook gevormd door mijn jarenlange ervaring als docent, trainer, coach en ontwikkelaar op het gebied van allerlei (interculturele) communicatieprocessen. Hoe mensen met elkaar communiceren heeft mij altijd zeer beziggehouden. Komend uit een andere cultuur dan de Nederlandse maakt dat ik een andere referentiekader heb van waaruit ik de communicatieprocessen nader kan bekijken. Wat mijn zoektocht boeiendend maakt, is achteraf gezien, dat ik op vrij intuitieve wijze in aanraking kwam met oa Qi Neng Gi Qong, de NEI, Quantum Touch, Aura Soma, Biodanza, Tantra, Sjamanen, allerlei vormen van massages, the power van Godinnen, NLP, meditatie, Wijze Vrouwen en de heilzame werking van allerlei kruiden. Elementen van dit alles vind je dan ook terug in de bijeenkomsten van mij. Mijn missie is om mensen/groepen te begeleiden om bij hun kern/kracht te kunnen komen. De verborgen energieën worden vrijgemaakt zodat deze weer vrijuit kunnen stromen. Op een geheel eigen wijze inspireer en motiveer ik mensen om (weer) verbinding te maken met zichzelf en met alles wat er is. Voor meer informatie kijk op: www.soilaandinspiration.com Telnr. 06-42574520.

31

Kees Kaldenbach, http://kalden.home.xs4all.nl/auth/massage-djoj.html workshop 8 handen massage

8 handenmassage met Kees Kaldenbach

In voorgaande jaren was deze workshop binnen de kortste keren volgeboekt en ook na afloop waren er steeds heel enthousiaste reacties. Daarom een heerlijke herhaling tijdens deze Djoj Tantra dag in 2013. In deze bijzondere 8-handen-massage workshop krijg je de unieke kans om in een groepsactiviteit een overdadige waterval van contact en massage te ervaren. In een veilige omgeving intens genieten van aanraking, steeds in overgave - en mogelijk voor jou wat nieuw en grensverleggend. We werken in groepjes van 5 personen; daarvan ligt steeds één deelnemer op tafel. De vier andere deelnemers staan om de tafel en raken die deelnemer zorgvuldig aan. Volgens de uitleg in de instructie. Aan het begin van de workshop geeft Kees Kaldenbach enige uitleg en bespreekt de te volgen stappen in de massage. De massage wordt langzaam uitgevoerd, in volle concentratie, waarbij de intentie ligt op een liefdevolle aanraking. Zodat degene die gemasseerd wordt zich veilig voelt en in overgave naar binnen kan gaan. Degenen die masseren kunnen, door te werken met open hart, open liefde en in contact met elkaar mogelijk in een flow komen waarin een wondervol samenzijn kan ontstaan. We spreken onderling goede veiligheidsgrenzen af. Deelnemers beloven aan elkaar zich respectvol op te stellen en zich aan de afgesproken grenzen te houden. Er kunnen maximaal 12 mannen en 13 vrouwen aan deze workshop deelnemen. Ivm met de energieopbouw van Yin en Yang willen we graag eenzelfde aantal mannen als vrouwen. Zodat er bij iedere tafel tenminste 2 mannen en 2 vrouwen zijn. Zelf svp een groot badlaken en een heupdoek (lungi) meenemen. Over 8 handen massage: http://www.xs4all.nl/~kalden/auth/massage-djoj.html Over Tantra: http://www.xs4all.nl/~kalden/auth/massage-tantra.html [email protected] http://kalden.home.xs4all.nl/auth/massage-djoj2.html

32

Nirav, www.TantraTempel.nl

2 Workshops “ Tantra voor meer Verdieping en Geluk “ ..........

..............

TantraTempel Workshop: ‘Tantra voor meer Verdieping en Geluk’

Tantra is Liefde, intimiteit, genieten en dankbaarheid voor alles wat we in dit moment bewust mogen ervaren. Tantra en Taoïsme kennen duizenden jaren oude tradities die zich o.a. bezighouden met transformatie van de krachtigste levensenergie: seksuele energie. Bewust-Zijn, meditatie en positieve transformatie naar liefdesenergie en spirituele energie om werkelijk vrij en gelukkig te zijn. Daarbij verbetert tevens je fysieke gezondheid en voel je je energieker. Tantra is leven in het licht met meer vreugde, kleur en geluk. Eigenlijk gaat Tantra uitsluitend over bewust te zijn, meditatie dus. Daarbij kent Tantra vele honderden (meditatie)technieken om je meer bewust te maken. Het is evident om niet bij een bepaalde techniek te blijven hangen maar door te stromen naar de essentie: bewust-zijn. Tijdens de workshop geven we een korte introductie over oorspronkelijke Tantra uit India. Daarna ga je ervaren hoe het voelt om bewust de verbinding te maken tussen het hart en seksuele energie. Het volgende wordt begeleid: - een Tantra meditatie, - een tantrisch ritueel, - een transformatie oefening en - een oefening om in verbinding te zijn vanuit het hart. Daarna is er ruimte voor het stellen van enkele vragen. Deze workshop is bestemd voor (gelegenheids) stellen en singles met of zonder Tantra ervaring. De oefeningen worden gekleed gedaan, met veel respect voor elkaar. De workshop is erop gericht om vanuit verbinding te voelen vanuit je hart. Tevens is er de introductie van No-Nonsens Tantra en de ‘Groene Tantra Cirkel‘  

33

Meer  info:                www.tantratempel.nl

Nirav - Waalbandijk 58 Varik

06-155 21 760

TantraTempel voor Tantra Healing Sessies - Retreats - Workshops - Trainingen - Coaching Edyta  Weber  and  Michal  Marek  Griks,  http://affordabletantra.blogspot.nl     1.  Taste  of  Tantra.  Introduction  to  practice   2.  Male  and  female  energy  workshop  

1. Taste of Tantra. Introduction to practice "One gram of practice is worth more than 1000 of theory" ...but only when You do it... So use it don't loose it.

At this workshop we give small examples of simple, save exercises, what You can continue later with Your partner or alone. Everyone who would follow instructions from this introduction may already diametrically improve her/his life. At this introduction We let You taste what tantra is , what we teach at whole course in Basic School of Tantra. A little bit of everything: Sexual meditation, recognising and training the pc muscle, open communication, awakening the senses, breathing together in Shiva Shakti position.   This workshop is like usual as well for singles as for couples -> for everyone

2. Male and Female energy workshop Nowadays not so many people are aware that within us exist male and female energy. Doesn't matter what sex we are, from balance of those energies depends our health, our contentment, our happiness and fulfilment in our relationships. At this workshop we would met our inner woman and man within us. We would recognise their energies. We would hear from them how is to live with us, what are their needs, what are concerns. How we can improve their (our) life... Besides of that we would get to know differences between male and female bodies. We would learn how to approach them in the way, that beautiful sexual energy of love would flow freely, would not be forced or imposed on someone and would not be blocked by some wrong behaviour.

34

About us: We are tantric couple, who's destiny become to share tantra. We recognised our sexual powers are the most efficient ( for us ) ways to improve our self esteem, physical and mental health, intimate relationship, love ( also to Yourself ), our energy and all other aspects of life... Then we asked ourselves : Why if love is most important in majority of humanity there in still not place for that important feeling in peoples education. This gap we would like feel in by establishing Basic School of Tantra and by teaching there. Love and light . Edyta Weber and Michal Marek Griks   Basic School Of Tantra For more info check: http://affordabletantra.blogspot.nl

      Martine  Boerstra  en  Martina  Gijsbers,  www.deopenruimte.nl       Circle  of  love     CIRCLE  OF  LOVE   Yabyum:  ontspannen  in  geven  en  ontvangen       We  gaan  met  aandacht  ademen,  aanraken,  omhelzen  en  loslaten.   Tantra  gaat  over  het  leven  omarmen,  ja  zeggen  tegen  alles  wat  er  verschijnt  en  verdwijnt.   Deze  dans  tussen  Shiva  (aanwezigheid)  en  Shakti  (beweging)  omvat  het  hele  leven.       In  deze  workshop  staan  fysieke  ontmoetingen  centraal,  zonder  jezelf  te  verlaten.   We  onderzoeken  en  verdiepen  onze  ervaring  in  diverse  omhelzingen  en  in  de  yabyum   positie.   Wat  wil  er  uitgewisseld  worden  door  ons  heen?   Een  uitnodiging  om  eenvoudig,  speels,  diep,  en  vrij  in  contact  te  Zijn.       “Stillness  is  what  creates  love.   Movement  is  what  creates  life.  

35

To  be  still  en  and  still  moving,   that  is  everything.”        -­‐  Do  Hyun  Choe       Martine  Boerstra:  tantra,  zang,  dans,  massage,  meditatie   Martina  Gijsbers:  tantra,  dans,  yoga,  zijnsgeoriënteerd  coach   www.deOpenruimte.nl  

  Anke  Dengel  &  Frank  Bottema,    www.thenewtantra.com       The  New  Tantra  -­‐  What's  it  all  about?  

The  New  Tantra  is  opgericht  in  2010  door  voormalig  satsang-­‐leraar  leraar  Alex   Vartman  (australie).   Deze  school  praktiseert  ‘green’  of  ‘left  handed’  tantra  en  is  geinspireerd  op  de   Crazy  Wisdom  Leringen  in  combinatie  met  oude  tantrische  technieken  en   recente  wetenschappelijke  inzichten.  The  New  Tantra  is  op  dit  moment  naast   Nederland  actief  in  Zweden,  Denemarken  en  Engeland.  In  de  afgelopen  3  jaar   hebben  meer  dan  1500  mensen  een  of  meerdere  workshops  doorlopen  en   neemt  het  aantal  belangstellenden  explosief  toe.  De  studenten  van  TNT   onderhouden  internationaal  een  levendige  community  met  uitwisselingen,   evenementen,  feesten  en  oefengroepen.     Frank  &  Anke  (17  jaar  getrouwd,  3  kinderen)  zijn  vanaf  vrijwel  het  begin  van  de   oprichting  actief  als  studenten  bij  The  New  Tantra.  Samen  zijn  zij   verantwoordelijk  voor  de  marketing,  publiciteit  en  organisatie  van  The  New   Tantra  workshops  in  Nederland.  Zij  assisteren  in  het  internationale  team  en   geven  beide  individuele  sessies.  Anke  en  Frank  delen  graag  de  wonderbaarlijke   impact  die  dit  spirituele  pad  heeft  op  hun  liefdes-­‐  werk-­‐  en  familieleven.  Hun   missie  is  om  deze  teachings  onder  de  aandacht  te  brengen  bij  iedereen  die   resoneert  met  deze  radicale,  bevrijdende  en  no  nonsense  spirituele  weg. Programma: 1. Uitleg  over  kundalini  awakening,  external  en  internal  body   2. 3. 4. 5.

dearmoring; Transformatie  van  het  piek  orgasme  naar  full  body  -­‐  en  tenminste  vier   andere  soorten  'valley'  orgasmes; De  rol  van  Crazy  Wisdom  leringen  binnen  TNT  en  een  toelichting  op   het  ‘self  -­‐  forgetting  proces’; Een  toelichting  op  de  10  levels  binnen  The  New  Tantra Gelegenheid  tot  het  stellen  van  vragen:  past  TNT  bij  mij?

36

E [email protected] W www.thenewtantra.com T +31 (0)6 19908001

All about really really good sex and entering divine realms into unity consciousness Nico,    www.TantraTouch.nl     2  workshops  Waarachtig  aandachtig  aanwezig  zijn  

“Waarachtig aandachtig aanwezig ZIJN” Ik bied je de ruimte om jeZELF en daarin de ander vormloos te ontmoeten vanuit Waarachtig … open, eerlijk, echt, oer, oorspronkelijk … Aandachtig … nieuwsgierig, met interesse, belangstelling, attent, schenkend, opmerkzaam, toegewijd, … Aanwezig … beschikbaar, invoelend, deelgenoot zijn, tegenwoordig … ZIJN … met al wat IS We onderzoeken wat dit voor jou betekent in het moment middels ademwerk, meditatie, dans, aanraking. De eerste workshop is voor beginners en is gekleed De tweede workshop is voor gevorderden en is eventueel ongekleed

37

Tantra Touch, praktijk voor Kashmirische Tantra, massage & IntimiteitsCoaching Kashmirische Tantra, vanuit overgave verdiepen, helen, vitaliseren, bezielen en waarachtig aanwezigZIJN op dit pad van totale liefde, zachtheid, tederheid, wijsheid, mededogen en moed. Laat vaststaande beelden en overtuigingen los, sta open voor het onbekende, laat je verrassen, ben aanwezig in de realiteit van wat je NU voelt, vernieuw in het heden!! Mijn inbreng … invoelendheid voor met name het “onbenoembare”, de intuïtie leiden tot een samenZIJN, waarbij de “innerlijke genezer” in mij aangesproken wordt. Mijn lijf (lichaam en geest) fungeert hierbij als een fijnmazige antenne, dit leidt tot een energetische verschuiving en biedt ruimte voor unieke antwoorden. Naast individuele sessies bied ik diverse Tantra workshops aan. www.TantraTouch.nl     Namasté  en  hartegroet,     Nico     0653  368  068   [email protected]     -­‐  Nwe.  Veenendaalseweg  229,  3911  MJ    RHENEN     -­‐  Hamerstraat  98,  1402  PX    BUSSUM    

Hans  van  der  Hel,  tantramassage.jezelfenzo.nl  en  Jacqueline  Vastbinder,   www.tantraincommunicatie.nl       Tantrische  blind  date  

38

‘TANTRISCHE BLIND DATE’! ‘GEBLINDDOEKT SPEL van LIEFDEVOLLE AANRAKING tussen JOU en ’n ANDER’

Moge dit laatste een verrassing zijn! Althans als jij dit wilt, want je bent natuurlijk volkomen vrij om je eigen partner te kiezen. Maar misschien lijkt het je wel een leuke uitdaging om, naast dat de partner die jou masseert geblinddoekt is, niet te weten wie het is. En zo is er misschien wel meer mogelijk. We ‘maken’ deze middag dit spel dan ook gezamenlijk, rekening houdend met - en respect hebbend voor elkaars wensen en grenzen waarbij jij mag bepalen of je wel of niet je/alle kleren wilt aanhouden. Ook vinden er geen seksuele handelingen plaats. En zo hebben we nog meer ideeën voor deze workshop maar om het nog enigszins verrassend te houden, laten we ‘t hier graag bij. Waarom geblinddoekt masseren/liefdevol aanraken? In het algemeen zijn we gewend om met open ogen te masseren en vaak kost het ons tijd om uit ons hoofd te geraken en onze handen ‘het werk’ te laten doen. Door onze ogen echter te sluiten krijgen andere zintuigen, zoals die van het voelen, eerder de kans om zich te laten ‘horen’. Zelf hebben we deze vorm als heel prettig ervaren en zo kan ook het ontvangen anders beleefd worden... Iets voor jou/jullie om dit aan den lijve te komen ervaren? Wat heeft dit met Tantra te maken? Volgens ons gaat Tantra in de eerste plaats over jezelf de kans te geven om je volkomen te laten verrassen door wat er zich ‘in het hier en nu’ aan mogelijke verlangens en impulsen in jou aandient. En daar, al naar gelang je wens van dat moment, gehoor aan te geven/mee te ‘spelen’. Waarbij we er van uitgaan dat jij, als onze bezoeker, het prettig vindt om liefdevol aangeraakt te worden; al is het maar aan je voeten… Spannend? Ja, dat is het, althans dat kan het zijn, afhankelijk van wat je tot nu toe gewend bent en/of op dat moment wilt ervaren. Maar hier gaat ‘Tantra’ dus over, zo ook over ‘Liefdevolle Aanraking’, ‘Voelen’ en over zoveel meer…; hetgeen zich nauwelijks in woorden laat uitdrukken maar bovenal gaat over ‘Ervaren Wat Is...’ We kiezen tijdens deze massageworkshop voor de lichte en luchtige kant van Tantra waarbij er dus alles (ook evt. weerstand) mag zijn. Op deze manier kun je kennis komen maken met Tantra, maar kom je later een keer bij ons ‘terug’ dan kun je ook de ‘andere’ kanten van Tantra leren (ver-) kennen…

39

Er is plek voor maximaal 30 mensen en we werken in tweetallen. Neem s.v.p. een groot badlaken, blinddoek (of sjaaltje) en een omslagdoek (lunghi) mee. Evt. je eigen massageolie. Wij zorgen voor de rest… Voel je van harte uitgenodigd! Wie zijn wij?

Hans van der Hel Van ‘Jezelf enzo’: In 2006 ben ik gestart met een 4-jarige opleiding tot massagetherapeut. Ik combineer met plezier mijn werk als IT-adviseur, met het werken in mijn massagepraktijk in Oud-Beijerland. Sinds 2012 bied ik tantramassages aan voor singles en voor paren. Ook organiseer ik tantramassage-workshops en workshops intuïtief dansen. Tantramassage is voor mij fysiek en emotioneel aanraken en aangeraakt worden, binnen mijn grenzen en die van mijn partner; liefdevol ontspannen in mannelijkheid, zonder enige verplichting. Jacqueline Vastbinder Van ‘Tantra in Communicatie’: Sinds 2006 ben ik tantratrainer en geef ik tantra (massage) weekenden en – dagworkshops. Tevens geef ik individuele kashmirmassages en sessies op maat (ook voor paren) aan mensen die met intimiteitsvragen rondlopen. Graag sta ik mensen bij om zichzelf te her-inner-en aan wie ze zijn en wat hun in het leven bezielt. Tijdens mijn werk zie ik in de eerste plaats mezelf als ‘het instrument’ waarbij ‘liefdevolle aanraking’ voor mij een zeer welkome aanvulling is. Als ik me echt liefdevol laat aanraken/mezelf aanraak, kom ik altijd weer thuis bij mezelf. Ik wens ook jou deze of een vergelijkbare ervaring toe!

Giovanca Hooi en Gerhard Radestake, www.consciouslife.nl Stoelmassage Eten, drinken, kleding, gadgets, vakanties en allerlei luxe hebben we als basis levensbehoeften geïntegreerd in ons leven. Wat wij vergeten zijn is de levensbehoefte van aanraking en geborgenheid. Voor het behoud van een goede gezondheid is het goed om

40

aangeraakt te worden. Aanraking is onze eerste levensbehoefte welke wij naar mate wij ouder worden helaas vergeten! Hoe vaak wordt jij nog met echte aandacht aangeraakt?

Massage is een manier om deze levensbehoefte, die jij niet meer van jouw ouders of partner krijgt, toch te kunnen ervaren. Kom en geniet van de liefdevolle aanraking van de handen van Giovanca Hooi over je huid,ervaar de oase van rust en vergeet daardoor de alledaagse stress en hectiek . Conscious Life biedt jouw de mogelijkheid om tijdens de Tantra festival deze levensbehoefte te komen vervullen door middel van een 30 minuut durende stoelmassage. Inschrijven op dezelfde manier als voor de andere workshops, en later op de dag bij Giovanca.

Deze activiteit is betaald: € 15 per half uur. Namaste Claudia, [email protected] Workshop Dans je licht

41

42

Reiny Veldkamp, [email protected] Boekentafel Verkoop boeken, beelden e.d. in de gang tegenover het eetcafé.

-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐     (Artikelen:  zie  volgende  pagina)

43

Artikel  (1)  bij  tantrafestival  2013,  workshop  Ruimte  voor  tantrisch   ontmoeten.   (Dit  artikel  verscheen  eerder  in  Koorddanser,  oktober  2011,  onder  de  titel  Als  het  zelf  zich   van  zichzelf  bewust  wordt,  zie  http://www.tantratraining.nl/index.php/artikelentantra)  

  De  fascinerende  mogelijkheden  van  het  bewustzijn    

Denken,  gevoel,  emoties,  gewaarzijn  en  tantrische  meditatie     Jan  den  Boer     'Onze  hoofden  gaan  steeds  dichter  naar  elkaar,  in  een  heel  langzame  beweging.  Dan   ontstaat  een  witte  flits,  het  lijkt  alsof  we  allebei  in  een  bliksemschicht  uiteenspatten.  Het   witte  licht  verandert  weer  in  een  caleidoscoop  van  kleuren.  Ik  zie  hoe  de  kleuren  van  mijn   aura  opgaan  in  de  aura  van  de  vrouw  tegenover  mij,  hoe  onze  energievelden  zich   samengevoegd  hebben  tot  een  grote  kleurenpracht.  Dan  gaat    deze  vrouw  weg.  Ik  voel   mijzelf  ineens  als  een  veelkleurige  Boeddha.  Ik  voel  hoe  de  kleurige  golven  zich  in  mijzelf   uitbreiden,  en  ten  slotte  uiteenspatten  in  een  flits  van  wit  licht.'   Uren  na  deze  ervaring  vind  ik  mezelf  vroeg  in  de  ochtend  terug  aan  een  tafel  met  een  pen  in   mijn  handen.  Op  het  papier  staan  halve  woorden,  de  pen  bewoog  elke  keer  als  vanzelf  weer   weg  van  het  papier,  alsof  deze  gevoelde  ervaring  niet  in  woorden  en  betekenis  gevat  mocht   worden.   Uiteindelijk  vond  ik  woorden  om  betekenis  te  geven  aan  deze  ervaring,  maar  naarmate  ik  er   meer  woorden  aangaf  werd  het  gevoel  steeds  meer  een  herinnering,  steeds  moeilijker  direct   voelbaar.     Deze  ervaring  tijdens  een  tantra  workshop  een  aantal  jaren  geleden  geeft  een  indruk  van  de   fascinerende  mogelijkheden  van  het  menselijk  bewustzijn.  De  ervaring  is  bijzonder,  en  toch   wil  ik  er  ook  betekenis  aan  geven.  Dat  is  nog  niet  zo  eenvoudig,  al  snel  verval  je  tot   zweverige  verhalen  die  op  geen  enkele  wijze  wetenschappelijk  getoetst  kunnen  worden,  of   pure  wetenschap  die  vanwege  de  beperkte  kennis  nog  niets  zinnigs  kan  zeggen  over   dergelijke  ervaringen.   Een  van  de  wetenschappers  die  zich  gespecialiseerd  heeft  in  het  bewustzijn  is  Antonio   Damasio.  Hij  is  een  van  de  meest  vooraanstaande  deskundigen  op  dit  gebied.  In  zijn  nieuwe   boek  'Het  zelf  wordt  zich  bewust'  geeft  hij  een  fascinerende  beschrijving  van  het  menselijk   bewustzijn.  Daarbij  durft  hij  hypothesen  op  te  stellen  die  misschien  nu  nog  niet  bewijsbaar   zijn,  maar  volgens  hem  wel  aannemelijk  zijn.   In  dit  artikel  wil  ik  proberen  zijn  visie  te  vertalen  naar  het  concrete  voorbeeld  hierboven  van   mijn  ervaring  in  de  tantraworkshop.  Daarmee  doe  ik  natuurlijk  iets  af  aan  de   wetenschappelijke  nuances  van  zijn  boek,  maar  maak  ik  zijn  inzichten  wel  begrijpelijk  en   invoelbaar  voor  al  die  lezers  die  dit  moeilijke  boek  niet  willen  doorworstelen.       Damasio  maakt  in  het  bewustzijn  een  onderscheid  in  drie  fasen  van  het  zelf:  het  protozelf,   het  kernzelf  en  het  autobiografische  zelf.  Het  protozelf  gaat  over  de  diepste  gevoelens,  door   Damasio  het  primordiaal  gevoel  genoemd.  Damasio  beschrijft  het  protozelf  als  een  platform   van  stabiliteit  in  een  zee  van  beweging.  Een  toestand  van  pure  ervaring,  van  puur  gevoel.  Ik   44

denk  dat  de  situatie  die  ik  hierboven  beschrijf,  met  name  de  fase  direct  nadat  ik  in  het  witte   licht  aanwezig  was,  een  ervaring  van  puur  gevoel  was,  helemaal  in  het  hier  en  nu.  Het  voelde   ook  bijzonder  stabiel.  Op  het  moment  dat  ik  mij  bewust  werd  van  mijn  omgeving,  is  dat  de   fase  van  het  kernzelf.  Het  kernzelf  zijn  voorstellingen  in  het  bewustzijn,  die  niet  verbaal  of   rationeel  zijn,  en  waarvan  een  aantal  gevoelens  zijn.  Op  het  moment  dat  ik  om  mij  heen  kijk   en  mijn  omgeving  in  die  zaal  van  de  tantraworkshop  ervaar,  ervaar  ik  daarbij  beelden,   geluiden  en  gevoelens,  die  nog  niet  verbaal  of  rationeel  zijn.  Ik  ben  mij  wel  bewust  van  mijn   omgeving.  De  volgende  fase  is  het  moment  dat  ik  woorden  wilde  geven  aan  mijn  ervaring.   Damasio  noemt  dit  het  autobiografisch  zelf.  Het  moment  dat  je  interpretaties  gaat  geven   aan  je  ervaring.     Waarom  is  het  menselijk  bewustzijn  gaan  interpreteren?  Het  zijn  evolutionair  ontwikkelde   mogelijkheden  om  te  kunnen  overleven.  Het  hele  menselijk  systeem  is  gericht  op   homeostase,  in  evenwicht  zijn.  Dat  evenwicht  geeft  een  gevoel  van  genot,  van  geluk.  Als  het   evenwicht  verstoord  wordt,  geeft  dat  gevoelens  van  ongemak  die  aanleiding  geven  om  weer   een  balans  te  zoeken.  Het  zoeken  van  balans  is  een  interessante  wisselwerking  tussen   emotie,  gevoelens  en  rationele  afweging.   Inzicht  in  hoe  deze  wisselwerking  plaatsvindt  is  essentieel  om  in  balans  te  kunnen  zijn,  om   gelukkig  te  kunnen  zijn.     Een  meer  dagelijks  voorbeeld.  Ik  zit  op  de  fiets,  mijn  gedachten  malen  rond  een  zwaar   probleem  en  ik  voel  een  drukkend  gevoel  in  mijn  buik.  Als  ik  terugkijk  op  dat  moment  is  het   alsof  ik  in  een  zeer  beperkte  ruimte  leefde.  Toen  kwam  er  een  moment  dat  ik  mij  heen  keek,   ik  werd  mij  bewust  van  een  zonnige  omgeving,  het  lente  groen  en  bloesembomen.  Alsof  de   ruimte  in  mijzelf  en  om  mij  heen  steeds  groter  werd.  Ineens  kon  ik  als  het  ware  kijken  naar   de  gedachten  over  mijn  probleem,  en  als  het  ware  met  een  glimlach  zien  hoe  deze   gedachten  door  mij  heen  gingen  terwijl  ik  daar  nieuwsgierig  naar  kon  kijken.  Het  zware   gevoel  ging  weg,  ik  was  blij  dat  ik  een  denkend  en  voelend  mens  kan  zijn  en  de  gedachten  op   zich  waren  niet  meer  zo  interessant.     Dit  eenvoudige  dagelijks  voorbeeld  laat  zien  dat  de  wereld  van  emoties  en  gevoelens  in  het   dagelijks  leven  complex  is.  We  zitten  zelden  in  het  pure  geluk  en  pure  gevoel.  Een  wereld   van  emoties  houdt  ons  in  zijn  greep.  Damasio  maakt  in  zijn  visie  op  het  bewustzijn  een   essentieel  verschil  tussen  emotie  en  gevoel,  die  ons  kan  helpen  om  te  begrijpen  hoe  ons   dagelijks  evenwicht  verstoord  wordt  en  hoe  we  dit  weer  kunnen  herstellen.   Emoties  zijn  complexe,  grotendeels  geautomatiseerde,  evolutionair  vastgestelde   programma's  van  actie.  Deze  worden  aangevuld  met  een  cognitief  programma  van  ideeën.   Emoties  komen  in  actie  op  basis  van  in  de  hersenen  verwerkte  voorstellingen.  Ik  maak  mijn   een  voorstelling  van  mijn  probleem,  en  emoties  roepen  in  mijn  lichaam  een  actiebereidheid   op.  In  dit  geval  zou  dat  een  neiging  kunnen  zijn  om  te  regeren  met  een  boos  telefoontje  naar   degene  die  mijn  probleem  veroorzaakt,  of  mijn  agressie  uitleven  op  het  eerste  beste   bushokje  in  de  buurt.     Het  doorvoelen  van  mijn  emoties  kan  helpen  om  een  wat  meer  afgewogen  besluit  te  nemen.   Dat  is  wat  ik  op  de  fiets  deed:  ik  nam  de  tijd  om  te  voelen  en  ruimte  te  creëren.   Volgens  Damasio  is  een  gevoel  geen  emotie.  Een  gevoel  is  een  voorstelling  van  een  actie,   niet  de  actie  zelf.  Het  bewustzijn  heeft  dus  de  mogelijkheid  om  emoties  te  doorvoelen,  er   betekenis  aan  te  geven  die  nog  niet  verbaal  is,  maar  wel  gevoeld  kan  worden.  Vervolgens  

45

kun  je  gevoelens  leren  kennen,  en  er  betekenis  aan  geven.  Dit  proces  van  emoties  door-­‐ voelen  en  hier  betekenis  aan  geven  is  een  langdurig  proces  van  trainen  en  oefenen.   Uiteindelijk  kan  dit  volgens  Damasio  leiden  tot  wijsheid:  leren  zorgvuldige  (morele)   afwegingen  te  maken.  Puur  rationeel  denken  heeft  dus  niet  zoveel  zin  om  goede  besluiten  te   nemen  en  moreel  te  leren  handelen,  het  is  vooral  een  training  in  de  wisselwerking  tussen   emotie,  fysieke  actie  en  het  doorvoelen  van  dit  proces,  hier  betekenis  aan  geven  en   vervolgens  besluiten  nemen  hoe  je  je  in  een  toekomstige  situatie  wilt  gedragen.  Je  kunt  in  de   niet  bewuste  hersenruimte  een  vorm  van  controle  creëren  op  basis  van  bewuste  intenties  en   doelstellingen.  Hoe  beter  een  intentie  of  besluit  doorvoeld  is,  hoe  groter  de  kans  dat  je  ook   echt  de  juiste  handeling  vanuit  je  onbewuste  gaat  doen  op  het  moment  dat  het  spannend   wordt.     Wat  betekent  dit  in  mijn  voorbeeld  op  de  fiets?  Als  ik  mezelf  getraind  heb  in  het  doorvoelen   van  mijn  emoties,  zal  ik  niet  de  primaire  emotionele  keuze  maken  het  bushokje  te  vernielen,   maar  elke  keer  als  ik  de  emotie  herken  de  tijd  nemen  om  deze  te  doorvoelen,  ruimte  te   creëren  en,  zo  mogelijk  in  interactie  met  anderen,  te  komen  tot  een  juist  besluit.   Bijvoorbeeld  een  goed  gesprek  of  het  inschakelen  van  een  coach  of  bemiddelaar.   Die  ruimte  van  het  gevoel  is  volgens  mij  vergelijkbaar  met  wat  Damasio  het  protozelf  noemt,   'een  stabiel  eiland  in  een  zee  van  beweging.'  Die  ruimte  van  het  gevoel  is  in  zijn  meest   zuivere  vorm  het  zijn  in  de  tijd  na  het  witte  licht  zoals  ik  dat  ervoer  bij  de  tantraworkshop.   Maar  in  het  dagelijks  bewustzijn  zou  je  dit  gevoel  kunnen  zien  als  wat  Damasio  noemt  een   stromende  rivier  met  daarin  de  objecten:  gedachten,  emoties  en  impulsen.  Volgens  mij  is  dit   vergelijkbaar  met  wat  in  veel  religies  benoemd  wordt  als  de  liefde  of  de  natuur  van  der  geest   (boeddhisme).  In  die  natuur  van  de  geest  verschijnen  gedachten,  emoties  en  impulsen,  maar   kun  je  leren  om  daarmee  om  te  gaan  vanuit  de  juiste  intentie.   Meditatie,  bijvoorbeeld  tantrische  meditatie  op  het  verlangen,  kan  je  helpen  om  steeds   meer  in  contact  te  zijn  met  het  stabiele  eiland  in  jezelf,  de  natuur  van  de  geest,  zodat  je  zelfs   in  de  meest  spannende  situaties  jezelf  niet  verliest  in  emoties  gekoppeld  aan  gedachten,   maar  in  de  gevoelde  ruimte  van  je  bewustzijn  die  emoties  en  gedachten  kan  beschouwen,   doorvoelen  en  er  betekenis  aan  geven  om  vervolgens  te  komen  tot  de  juiste  handelingen.     Hoe  werkt  die  tantrische  meditatie?  Damasio  schrijft  dat  het  niet  makkelijk  is  om  nee  te   zeggen  tegen  een  sterke  emotie,  en  dat  we  sterke  emoties  soms  het  beste  kunnen   bevechten  met  een  nog  sterkere  emotie.  In  tantrische  meditatie    roep  je  het  sterke  seksuele   verlangen  op,  dat  dan  zo  overheersend  kan  zijn  dat  andere  emoties  en  gedachten  geen   ruimte  meer  krijgen.  Vervolgens  train  je  jezelf  om  in  die  sterke  opwinding  niets  te  doen,  in   pure  meditatie  te  zijn.  De  opwinding  lost  dan  heel  snel  op  in  een  gevoel  van  balans  en   ruimte.  Zo  kunnen  verstorende  emoties  juist  door  het  inzetten  van  een  sterkere  emotie   weer  snel  in  balans  gebracht  worden.  Dat  vereist  wel  training,  en  het  inzetten  van  het   kernzelf  en  het  autobiografisch  zelf  om  de  reikwijdte  van  je  bewustzijn  te  vergroten.     Mijn  ervaring  van  de  diepgaande  balans  in  het  witte  licht  en  het  pure  zijn  in  de  fase  daarna   was  na  zo'n  tantrische  meditatie,  en  de  inzichten  van  Damasio  over  het  bewustzijn  helpen  te   begrijpen  hoe  dit  werkt  en  hoe  je  dit  in  kunt  zetten  om  een  gelukkig  mens  te  zijn  met   liefdevolle  intenties  voor  de  wereld  om  je  heen.    

46

       

Concept  artikel  (2)  bij  programma  tantrafestival   2013,  workshop  Ruimte  voor  tantrisch         ontmoeten.    

    Jan  den  Boer  (1960)  studeerde  filosofie  en  bouwkunde  en  is  Postural  Integration-­‐therapeut.   Hij  geeft  sinds  1994  individuele  therapie  en  tantratrainingen.  Den  Boer  werkt  ook  als   stedenbouwkundig  projectmanager  en  is  freelance  schrijver.  Hij  publiceerde  meer  dan  250   artikelen  en  ondermeer  de  volgende  boeken:  Tantra.  Het  verlangen  naar  verbinding   (Bres/Synthese,  2004),  Het  is  tijd  voor  een  liefdesrevolutie  (Bert  Bakker,  2008),  Boeddhisme   (Ten  Have,  2008),  Vrijen  in  verbinding  (Ten  Have,  2010)  en  Schakel  door  naar  je  hart  (De   Driehoek,  2012).  Dit  artikel  is  gebaseerd  op  het  boek  Schakel  door  naar  je  hart.   Voor  informatie,  vragen  en  reacties  is  de  auteur  bereikbaar  via  [email protected]  of   de  website  www.tantratraining.nl    

 

Tantra  en  non-­‐dualiteit:  de  zijnstoestand  van   moeiteloosheid  bereik  je  niet  zonder  moeite    

De  betekenis  van  non-­‐dualisme  in  het  dagelijks  leven  is  complex.  Volgens  de   wijsheid  tradities  van  het  non-­‐dualisme  is  er  geen  goed  of  fout,  en  gaat  het  niet   om  regels,  om  oefenen  of  om  keuzes  maken.  Non-­‐dualisme  gaat  over  totale   acceptatie  van  het  hier  en  nu.  Maar  als  je  nog  niet  ontwaakt  bent,  en  je  leeft   nog  in  een  dualistische  staat,  moet  je  je  misschien  toch  nog  aan  regels  houden   en  gedisciplineerd  oefenen.     TEKST    JAN  DEN  BOER     Enige  tijd  geleden  verbleef  ik  een  week  met  aantal  tantra  trainers  uit  alle  delen  van  de   wereld.  Het  idee  van  de  week  was  om  elkaar  te  ontmoeten  met  zo  weinig  mogelijk  structuur,   en  te  onderzoeken  wat  daarin  ontstaat.  Het  onderzoek  was  geïnspireerd  op  de  inzichten  van   het  non-­‐dualisme.  Tantra  baseert  zich  op  deze  wijsheidstradities.   In  een  van  de  gespreksrondes  ontstond  een  discussie  over  de  wenselijkheid  van  grenzen  in   intimiteit  tussen  de  trainer  en  de  cliënt.  Een  van  de  trainers  verdedigde  het  standpunt  dat  in   tantra  geen  afspraken  nodig  zijn,  omdat  tantra  voorbij  de  noties  van  goed  en  fout   plaatsvindt.  Dit  leverde  een  felle  reactie  op  van  een  vrouw  in  de  groep.  Zij  wilde  in  deze   week  een  veilige  bedding  waarin  ook  een  gesprek  over  grenzen  voor  haar  belangrijk  was.   47

Het  bleek  dat  enkele  jaren  geleden  de  trainer  in  een  sessie  met  haar  over  haar  grenzen   gegaan  was.   Het  mooie  van  de  groep  was  dat  we  in  alle  openheid  gezamenlijk  onderzochten  wat  zich  hier   aandiende.  Uiteindelijk  werden  we  het  eens  dat  vanuit  de  ontwaakte  of  verlichte  staat  het   mogelijk  zou  kunnen  zijn  om  zonder  afspraken,  grenzen  of  oordelen  over  goed  of  fout  in   contact  te  zijn.  Maar  zolang  je  nog  niet  ontwaakt  bent,  word  je  nog  geleid  door  onbewuste   neigingen  en  overtuigingen  die  een  geregelde  bedding  nodig  hebben  om  een  veilige   omgeving  te  kunnen  creëren.   Deze  discussie  staat  niet  op  zichzelf.  Regelmatig  voer  ik  discussies  met  spirituele  vrienden   over  de  vrije  wil  en  de  vraag  welke  invloed  we  op  ons  gedrag  kunnen  hebben.  Er  ontstaat   een  soort  spirituele  slogan:  'Er  is  wat  er  is,  we  hebben  geen  keuze,  geen  vrije  wil  en  we  zijn   niet  verantwoordelijk.'  In  de  Inzicht  van  mei  2012  werd  dit  als  volgt  verwoord  door  Justus   Kramer  Schippers:  'Iedere  wijze  zal  het  erover  eens  zijn  dat  de  gedachte  dat  je  een  vrije  wil   hebt  een  misverstand  is  dat  alle  leed  veroorzaakt.'     Worden  die  wijzen  hier  wel  goed  begrepen  of  ontstaat  er  een  soort  populair  misverstand   over  de  vrije  wil?  Mij  leek  het  een  goed  idee  om  het  die  wijzen  zelf  te  gaan  vragen:  Jeff   Foster  als  ontwaakte  wijze  over  het  non-­‐dualisme  en  de  hoogleraar  moraalfilosofie  Jan   Verplaetse  als  gestudeerde  wijze  over  de  vrije  wil  en  verantwoordelijkheid.  Er  zijn  drie  aan   elkaar  gerelateerde  begrippen  die  ik  wil  onderzoeken:  kiezen,  vrije  wil  en   verantwoordelijkheid.  Voor  elk  van  deze  begrippen  onderzoek  ik  of  er  een  onderscheid  is  in   de  betekenis  hiervan  en  het  gebruik  hiervan  in  de  niet  verlichte  en  de  verlichte  staat,  in  een   staat  van  dualisme  en  non-­‐dualisme.  Op  basis  van  helderheid  in  deze  begrippen  laat  ik   vervolgens  zien  wat  dit  betekent  in  het  dagelijks  leven,  in  discussies  zoals  met  de  tantra   leraren  hierboven.     Kiezen  op  twee  niveaus     Jeff  Foster  schrijft  in  zijn  boek  Leven  zonder  middelpunt  ongeveer  hetzelfde  als  Schippers   hierboven:  'De  enige  vorm  van  lijden  is  het  idee  dat  we  een  keuze  hebben.'  Ik  vraag  waarom   ik  dan  zou  kiezen  om  een  gesprek  met  hem  te  hebben.  Jeff  zegt  dat  hij  intussen   teruggekomen  is  op  zijn  uitspraken  in  dat  boek.  Het  keuzeprobleem  is  een  paradox,  waarin   hij  twee  niveaus  onderscheidt.  Op  een  dieper  niveau  is  alles  zoals  het  is.  Dat  diepe  niveau   kun  je  zien  als  een  oceaan  van  bewustzijn  waarin  golven  van  gedachten  en  emoties   opkomen  en  weer  gaan.  En  op  het  relatieve  niveau  komt  dan  de  gedachte  of  ik  naar  zo'n   gesprek  ga  met  Jeff  of  dat  ik  niet  ga.  Op  het  relatieve  niveau  van  golven  ontstaat  dan  de   gedachte  dat  ik  een  keuze  heb.  Als  je  daar  heel  aanwezig  naar  kijkt,  kun  je  op  het  diepe   niveau  van  puur  ervaren  ontdekken  dat  mijn  waarheid  is  dat  ik  gewoon  nog  niet  weet  wat  ik   wil.     De  paradox  is  dan  volgens  Jeff  dat  het  leven  zoals  het  is  geen  keuze  is.  Maar  we  lijken  wel  de   keuze  te  hebben  om  het  leven  weg  te  duwen  of  het  leven  welkom  te  heten.  Als  ik  mijn   denken  volg  dat  de  keuze  er  nu  moet  zijn  ontstaat  het  lijden  in  het  kiezen.  Maar  ik  heb  dus   ook  de  keuze  om  te  kiezen  voor  een  aanwezig  schouwen  van  alles  wat  er  is,  inclusief  dat  ik   nog  niet  weet  wat  ik  wil.  Maar  dat  aanwezig  zijn  op  zich  is  ook  een  'keuze',  maar  van  een   heel  ander  niveau  dan  de  relatieve  keuzes.  Dat  aanwezig  zijn  kun  je  leren,  daarom  geeft  Jeff   ook  lezingen  en  retraites.  Maar  ook  het  lesgeven  is  paradoxaal:  het  is  geen  traditioneel   lesgeven,  maar  iemand  laten  herinneren  wat  hij  al  weet.  Daarbij  is  er  dus  volgens  Jeff  aan  de  

48

ene  kant  niets  te  geven,  aan  de  andere  kant  is  dit  lesgeven  juist  het  meest  belangrijke  wat  er   is,  het  leven  zelf,  de  liefde.     De  vrije  wil  op  twee  niveaus     Als  de  vrije  wil  niet  bestaat,  kunnen  we  dus  niet  in  vrijheid  kiezen,  en  dus  ook  niet   verantwoordelijk  zijn  voor  onze  keuzes.  Het  idee  dat  de  vrije  wil  niet  bestaat  is  gebaseerd  op   een  onderzoek  waaruit  blijkt  dat  een  handeling  in  mijn  bewustzijn  een  halve  seconde   voordat  ik  me  daarvan  in  mijn  gedachten  bewust  ben  al  begonnen  is.  Dat  onderzoek  is   wetenschappelijk  onderbouwd.  Hoogleraar  moraalfilosofie  Jan  Verplaetse  stelt  dat  modern   breinonderzoek  aantoont  dat  onze  bewuste  beslissingen  niet  uit  de  lucht  komen  vallen.  Ze   vloeien  voort  uit  complexe  hersenprocessen  die  zich  grotendeels  op  onbewust  niveau   afspelen.  Er  is  geen  vrije  wil  om  los  van  omstandigheden  of  hersenenprocessen  een  besluit   te  nemen.   In  de  praktijk  is  dat  ook  herkenbaar.  Stel  dat  ik  mij  heel  geïrriteerd  of  boos  gedrag,  en  na  een   tijdje  bij  bewustzijn  kon  en  bedenk  dat  ik  nooit  meer  geïrriteerd  wil  zijn.  Voor  ik  het  weet,   ben  ik  het  weer,  dus  met  mijn  gedachten  kan  ik  mijn  gedrag  niet  zo  beïnvloeden  dat  het   gelijk  veranderd.  Dit  ervaringsfeit  gecombineerd  met  het  wetenschappelijk  onderzoek  over   de  vrije  wil  leidt  tot  het  idee  dat  we  helemaal  geen  vrije  wil  hebben.  Maar  intussen  is  ook   duidelijk  geworden  dat  hier  een  belangrijk  misverstand  over  de  vrije  wil  ontstaat.  De  vrije  wil   is  niet  alleen  het  gedrag  in  het  moment  zelf,  dat  is  de  vrije  wil  op  korte  termijn,  die  bestaat   dus  niet.     Maar  er  is  ook  een  vrije  wil  op  langere  termijn,  zoals  intussen  door  een  aantal  deskundigen   verwoord  is.  Als  ik  vanuit  reflectie  op  mijn  gedrag  bedenk  dat  ik  minder  geïrriteerd  wil  zijn,   kan  ik  mij  een  voorstelling  kunt  maken  hoe  ik  mij  anders  wil  gedragen:  een  intentie.  Een   intentie  kun  je  echter  niet  opleggen  als  een  regel,  want  moraal  werkt  niet  vanuit  regels.   Verplaetse:  'De  slechtste  manier  om  aan  moraal  te  doen  is  om  mensen  regels  voor  te  leggen.   Regels  moeten  ingeoefend  worden,  want  alles  wat  waarde  heeft  is  kwetsbaar  en  behoeft   training.  Je  moet  mensen  in  contact  brengen  met  de  oorzaak  van  hun  gedrag  en  vervolgens   hebben  ze  een  steunende  omgeving  nodig.´   Verplaetse  is  niet  de  enige  die  concludeert  dat  moraal  oefening  nodig  heeft.  De  filosoof   Peter  Sloterdijk  deed  een  onderzoek  naar  2500  jaar  religie,  en  stelt  dat  als  je  deze  tot  op  de   bodem  onderzoekt,  je  uitsluitend  antropotechnische  procedures  vind,  ofwel  oefeningen.   Sloterdijk  beschrijft  de  ethische  mens  als  een  mens  in  training.   Je  hebt  dus  wel  de  vrije  wil  om  vanuit  reflectie  intenties  vast  te  stellen,  en  je  vervolgens   daarin  te  oefenen.  Onderzoek  laat  zien  dat  onze  hersenen  plastisch  zijn,  en  door  oefening   langzaam  maar  zeker  kunnen  wijzigen.  Dan  ontstaat  moreel  gedrag  dat  past  bij  de   geoefende  intentie.  De  beroemde  neurowetenschapper  Antonio  Damasio  vat  dit  proces  als   volgt  samen:  'Moreel  gedrag  bestaat  uit  een  reeks  vaardigheden,  verworven  door  langdurig   en  herhaalde  oefening  op  basis  van  bewust  geformuleerde  principes  en  redenen,  wat   vervolgens  een  "tweede  natuur"  in  het  cognitief  onbewust  is  geworden.'     We  hebben  dus  geen  vrije  wil  om  ons  gedrag  in  het  hier  en  nu  gelijk  te  veranderen,  maar  wel   de  vrije  wil  om  vanuit  reflecties  intenties  vast  te  stellen  en  ons  daarin  te  oefenen.  Dat  kan   leiden  tot  de  gewenste  gedragsverandering.     Verantwoordelijkheid  op  twee  niveaus    

49

De  bovengenoemde  inzichten  over  kiezen  en  vrije  wil  leiden  tot  een  bijzonder  interessante   visie  op  twee  niveaus  van  verantwoordelijkheid.   Het  eerste  niveau  van  verantwoordelijkheid  is  ons  gedrag  hier  en  nu:  daarvoor  zijn  we  niet   verantwoordelijk,  want  we  hebben  geen  vrije  wil  en  kunnen  niet  kiezen,  er  is  wat  er  is.  De   grote  kracht  van  dit  inzicht  is  volgens  Jan  Verplaetse  dat  we  elkaar  ook  geen  verwijten   hoeven  te  maken,  geen  schuld,  geen  boete,  geen  straf.  Jeff  Foster  benoemt  het  iets  anders,   maar  zegt  iets  vergelijkbaars:  de  grote  kracht  van  dit  inzicht  is  acceptatie  van  alles  in  het  hier   en  nu.   Maar  volgens  beiden  betekent  dat  niet  dat  we  vervolgens  alles  maar  gewoon  laten   gebeuren.  Foster  ziet  deze  acceptatie  als  een  keuze,  als  iets  wat  je  kunt  leren,  daarom  geeft   hij  de  les.  Verplaetse  ziet  dat  je  jezelf  kunt  oefenen  in  moraal.  In  mijn  woorden:  we  hebben   dus  wel  een  verantwoordelijkheid  om  vanuit  reflectie  intenties  vast  te  stellen  en  ons  daarin   te  oefenen.  Maar  deze  tweede  vorm  van  verantwoordelijkheid  is  wel  gerelateerd  aan  de   eerste  verantwoordelijkheid.  Lessen  van  Jeff  Foster  of  oefenen  in  intenties  zijn  geen  enkele   garantie  op  succes.  En  als  het  niet  lukt,  is  het  niet  verwijtbaar.   Dit  biedt  een  prachtig  perspectief  op  een  leven  waarin  we  verantwoordelijkheid  helemaal  in   eigen  handen  hebben:  als  vanuit  onze  omgeving  iets  gebeurt  dat  ons  niet  bevalt,  hebben  we   de  kans  om  te  leven  vanuit  inzicht  in  acceptatie  dat  het  is  zoals  het  is,  en  verwijten  dus  niet   nodig  zijn.  Dat  geeft  vrijheid  in  het  omgaan  met  alles  wat  het  leven  biedt.  Tegelijkertijd   hebben  we  dus  wel  die  verantwoordelijkheid  om  als  we  dat  inzicht  van  acceptatie  en   verwijtloos  leven  hebben,  les  daarin  te  nemen,  onszelf  daarin  te  oefenen,  en  anderen  daarin   te  inspireren.  Maar  als  een  kans,  een  mogelijkheid,  zonder  dat  er  iets  moet,  zonder  dwang,   zonder  verwijten  als  het  mislukt.       Moeiteloosheid  bereik  je  niet  zonder  moeite     De  acceptatie  van  Jeff  Foster  en  de  verwijtloze  samenleving  van  Jan  Verplaetse  bieden  de   kans  voor  een  leven  vanuit  moeiteloosheid.  Het  volgen  van  de  stroom  van  het  leven.  Maar   de  paradox  is  dat  zolang  je  niet  volledig  in  die  acceptatie  leeft,  in  die  stroom  bent,  het  toch   nog  moeite  kost  om  jezelf  te  oefenen  in  die  acceptatie,  in  het  leven  vanuit  die  stroom  van   moeiteloosheid.   En  daarin  zit  dus  het  grote  misverstand  in  het  begrip  van  dualisme  en  non-­‐dualisme.  De   toestand  van  acceptatie,  van  non-­‐dualisme  is  altijd  al  in  ons  aanwezig,  maar  zolang  deze  niet   compleet  is  als  verlichte  toestand,  leven  we  nog  in  een  wereld  van  dualisme,  waarin  het  elke   keer  weer  moeite  kost  om  ons  onze  toestand  van  non-­‐dualisme  te  herinneren.   Deze  weg  van  dualisme  naar  non-­‐dualisme  zie  je  ook  terug  in  spirituele  wegen  zoals  het   boeddhisme.  In  het  boeddhisme  zijn  drie  verschillende  methoden  van  beoefening,  elk   geschikt  voor  een  andere  fase  van  bewustwording.  Voor  mensen  die  nog  weinig  bewust  zijn,   nog  midden  in  de  wereld  van  het  dualisme  verblijven,  is  Hinayana  een  weg  om  het  ego  los  te   leren  laten.  De  uitnodiging  is  dan  om  gewoon  de  regels  van  het  boeddhisme  te  volgen,  onder   meer  het  achtvoudig  pad.  Mahayana  gaat  een  stap  verder,  als  je  je  ego  al  een  stuk  losgelaten   hebt,  is  de  uitnodiging  om  te  leven  vanuit  liefdevolle  vriendelijkheid,  in  verbinding  met  de   ander,  waardoor  je  je  al  wat  meer  kunt  bevrijden  van  het  dualisme.  Maar  ook  hier  staat  het   oefenen  hierin,  mediteren,  nog  centraal.  De  weg  voor  gevorderden  ten  slotte  is  tantrayana   of  vajrajana.  Volgens  deze  boeddhistische  leer  is  er  geen  sprake  van  goed  en  fout:  een   moraal  van  binnenuit  waarbij  je  op  het  punt  komt  dat  je  vanuit  een  eenheidsbeleving  precies   datgene  doet  wat  er  te  doen  is:  als  je  eet  eet  je,  als  je  loopt  loop  je.  

50

  Betekenis  in  het  dagelijks  leven     De  inzichten  van  de  non-­‐dualistische  staat  laten  zien  tot  welke  fascinerende  mogelijkheden   ons  bewustzijn  in  staat  is.  Totale  acceptatie,  totale  liefde,  voorbij  goed  of  fout,  doen  zonder   nog  iets  te  doen,  begrip  voorbij  de  woorden.   Tegelijkertijd  is  een  waarschuwing  op  zijn  plaats.  Zolang  je  deze  non-­‐dualistische  staat  niet   volledig  gerealiseerd  hebt,  zul  jullie  elke  keer  automatisch  handelingen  verrichten,  zonder   vrije  wil,  zonder  keuze,  waarvan  je  achteraf  tot  de  conclusie  komt  dat  dat  niet  past  binnen   de  intenties  hoe  je  zou  willen  leven.  Om  jezelf  te  ondersteunen  in  intenties  heb  je  waarden,   regels  en  vooral  oefeningen  nodig.  En  de  juiste  intenties  komen  niet  als  vanzelf  van   binnenuit,  daarvoor  heb  je  wijsheid  van  buitenaf  nodig,  wijze  leraren  en  feedback  van  je   omgeving.   De  discussie  tussen  de  tantratrainers  die  ik  aan  het  begin  van  dit  artikel  beschrijf  maakt   duidelijk  wat  er  gebeurt  als  je  in  een  illusie  gaat  leven  van  een  non-­‐dualistische  staat  die  je   nog  niet  gerealiseerd  heb.  De  kans  is  groot  dat  je  zowel  jezelf  als  je  omgeving  beschadigd.     Tegelijkertijd  liet  die  bijeenkomst  zien  dat  door  open  te  staan  voor  de  mogelijkheid  van  deze   non-­‐dualistische  staat  het  wel  mogelijk  is  om  -­‐  zelfs  al  ben  je  nog  lang  niet  verlicht  -­‐  de   mogelijkheid  hiervan  die  altijd  al  in  jouw  aanwezig  is  je  elke  keer  weer  te  herinneren  en  te   leven.  De  paradox  is  dat  je  kunt  kiezen  om  verlicht  te  leven,  ook  al  is  er  helemaal  geen  keuze,   en  dat  je  de  verantwoordelijkheid  kunt  nemen  om  te  leven  vanuit  een  verlicht  bewustzijn,   ook  al  is  er  niets  te  verwijten  als  dat  niet  lukt.       Literatuur     Bieri,  Peter.  Het  handwerk  van  de  vrijheid:  Over  de  ontdekking  van  de  eigen  wil,   Wereldbibliotheek,  Amsterdam,  2011.   Boer,  Jan  den.  Boeddhisme,  Ten  Have,  Kampen,  2008-­‐2.   –.  Schakel  door  naar  je  hart,  het  trainen  van  de  vrije  wil.  De  Driehoek,  Rotterdam,  2012.   Damasio,  Antonio.  De  vergissing  van  Descartes:  Gevoel,  verstand  en  het  menselijk  brein,   Wereldbibliotheek,  Amsterdam,  1998.   –.  Ik  voel  dus  ik  ben:  Hoe  gevoel  en  lichaam  ons  bewustzijn  vormen,  Wereldbibliotheek,   Amsterdam,  2001.   –.  Het  gelijk  van  Spinoza:  Vreugde,  verdriet  en  het  voelende  brein,  Wereldbibliotheek,   Amsterdam,  2004.   –.  Het  zelf  wordt  zich  bewust:  Hersenen,  bewustzijn,  ik,  Wereldbibliotheek,  Amsterdam,   2010.   Foster,  Jeff.  Leven  zonder  middelpunt,  Samsara,  Amsterdam,  2010.   -­‐.  The  deepest  acceptance.  Radical  awakening  in  ordinary  life,  Souds  True,  Boulder,  Colorado,   USA,  2012.   Sloterdijk,  Peter.  Je  moet  je  leveren  veranderen,  Boom,  Amsterdam,  2011.   Verplaetse,  Jan.  Zonder  vrije  wil:  Een  filosofisch  essay  over  verantwoordelijkheid,  Nieuwezijds,   Amsterdam,  2011.  

 

 

51