Verander-‘management’: de psychologische dimensie van veranderen
Prof. dr. André Wierdsma ! Nyenrode Business Universiteit ! CEIBS (China Europe International Business School)
Focus:
Leadership • Entrepreneurship • S t e w a r d s h i p
Opbouw bijdrage ! Grenzen hiërarchische sturing ! Samenwerken in netwerken en ketens ! Samenwerken ! TWO ! Broosheid
! Veranderstrategieën: ! Verzorgde reis ! Trektocht
! Plek der Moeite
Organiseren: Eenheid van analyse FASE 1
" Piramide " Machine FASE 2
" Organisme FASE 3
" Ketens en Netwerken O 6- 8
Traditioneel organiseren: Splitsingsdenken Focus ! eigen eenheid; deel ! grens Kind van de rekening: " Aandacht klant " Aandacht geheel " Aandacht proces
Culturele onderstromen ! Maakbaarheid: ! Disciplinering : ! Juridicering :
ontwerpen systeem beheersing van gedrag contract
Stabiliteit Uitdagen
Dynamiek
6
Cognitieve complexiteit
Emergente complexiteit Netwerk Keten Eenheden Eenheid
Relationele complexiteit
complexiteit
Complexiteit Netwerk: ! Noodzaak toenemende waarde creatie ! Afnemende opbrengsten ! Altijd onvervulde wensen cliënten ! Bestuurders spelen op meerdere borden in ’arena’ van belanghebbenden ! Verschillende talen en belangen van ’stakeholders’ ! Balans preventief en curatief ! Transitie bekostiging ! Steeds schuivende kaders in zorglandschap ! Glazen huis
Complexiteit Organisaties: ! Verkokering en sub-optimalisatie ! Tussen markt en overheid ! Hybride realiteit ! Beperkte specialisatie mogelijkheden ! Portfoliomanagement ! Hoogste systeem inefficiëntie (34%-42%) ! Onvoldoende benutting ICT mogelijkheden ! Sturen ‘zonder’ macht ! Fusies/overname ! Liquiditeit en vastgoed ! Beperkte samenwerking tussen organisaties ! Inkoop 700.000 samen op totaal van 17.000.000
Ontwikkeling&naar& systemen&met& hogere&complexiteit& Limits&to&control& Succes& Oude¶digma&
Zich&ontwikkelend¶digma& Tijd&
Manager Strategie Structuur Systemen Taak Indirect
Medewerker Primair proces
Klant
Variëteit vangt Variëteit op ! Regels, procedures en protocollen beperkte mogelijkheden
! Systeem’wereld’
Top-down Uitdagen
Netwerk van relaties 14
Variëteit vangt Variëteit op ! Systeem: ! regels, procedures en protocollen ! beperkte mogelijkheden
! Leefwereld: ! dialoog over concrete casuïstiek ! rijke mogelijkheden
Organiseren: ontwikkelen van infrastructuur voor Samenwerken
Vakmanschap: begrensde autonomie ! Begrenzing vanuit taak ! vrijheid ! Begrenzing vanuit waarden ! veiligheid
Manager - Ter sprake brengen - Anderen Aanspreken
Strategie Structuur
- Jezelf laten aanspreken - Ontwikkel praktijk
Systemen Taak Indirect
Medewerker Primair proces
Direct Klant
Complexiteit in netwerk en keten: systeem van systemen Meerdere: ! Spelers, speelvelden, spelregels Meerdere rationaliteiten ! Omgaan met ‘het andere’ – ‘de ander’
Samenwerken Constructief hanteren van verschillen vanuit besef eigenheid en interafhankelijkheid in functie van het handelen ten behoeve van de klant
" Wat is redelijk? Wiens redelijkheid?
Belang mezelf
Dominantie
Samenwerking
Vermijden
Toegeven
Belang Anderen
Spanning bij samenwerken ! Reflex individuen: Doe wat ik zeg “Vertel me wat ik moet doen” ! Reflex van eenheden sluiten van de grenzen Wij en Zij
Managers én leidinggevenden: ! Worden aangesproken op resultaat ! Wel verantwoordelijk, maar beperkte invloed op de processen die resultaten voortbrengen ! Gevolg? ! Angst en onzekerheid ! Gevolg? ! Regressie / terugval
Relationele dynamiek: broosheid van handelen
4x O ! On ! On ! On ! On Hannah Arendt
Samenwerking in netwerken ! Terug vanuit de toekomst ! Reizen door het onbekende ! Omgaan met onverwachte ! Moeras, doorwaadbare plekken & planken ! Respect en Gunnen ! Verbindende begrenzing
Vertrouwen ontwikkelen ! Gedeelde ervaringen ! Dialoog over concrete casuïstiek ! Vertrouwen is: ! geen startconditie ! eindresultaat
Veranderstrategieën: Verzorgde reis en de Trektocht ! De Verzorgde reis: Implementeren van blauwdruk ! De Trektocht
: Co-creëren van verandering
Verzorgde reis: psychologisch contract U bent onderdeel van een problematische situatie! Wilt u zo vriendelijk zijn mijn oplossing te accepteren? Mijn oplossing vergt dat u uw gedrag en houding verandert!
P 7- 4
Kotter: ‘Leading Change’ (1996) 1. Urgentiebesef vestigen 2. Leidende coalitie 3. Visie en strategie ontwikkelen 4. Veranderingsvisie communiceren 5. Draagvlak creëren 6. Korte termijn successen genereren 7. Verbeteringen consolideren 8. Veranderingen verankeren in de cultuur
Kotter: ‘The heart of change’ (2002) Niet: ! Analyseren en denken Wel: ! Zien en voelen Conclusie: ! Het gaat om veranderen gedrag
Veranderen
“De kern van veranderen is het continueren van identiteit in zich wijzigende omstandigheden” Wierdsma (2001)
Trektocht: psychologisch contract Ik heb een ambitie en ik nodig u uit om met elkaar te verkennen hoe we de ambitie kunnen uitwerken, verrijken en realiseren. P 7- 14
Veranderen: individueel én collectief leren Veranderen betekent
Gedragsverandering vergt
Individueel én Collectief Leerproces van afleren en aanleren
Resultaten
Gedrag
Regels
Inzichten Principes
Intensiteit van verandering Huidige Regels Inzichten
Gewenste Verbeteren Reorganiseren
Principes
Regels Inzichten Principes
Ontwikkelen
Veranderen: individueel én collectief leren Veranderen Betekent
Gedragsverandering Vergt
Individueel én Collectief Leerproces van afleren en aanleren Vraagt Structuur én Cultuur van samenwerking
Bestaand
Gewenst
Regels
Regels
Inzichten
Inzichten
Principes
Principes
Collectief Leerproces
2. Herbeslissen
3. Herontwerpen
1. Herkennen
Co-creatie: collectief leren
Trektocht: Veranderen als co-creatieproces ! Respecteer verleden ! Bouw op de kracht ! Punt aan de horizon: missie, visie en ambitie ! Ontwerp verandering als oefening in gewenst gedrag ! Kleine betekenisvolle stapjes ! Proces van vallen en opstaan ! Versterk voorbeelden van het nieuwe ! ‘Power of the present’ ! Narratieve ontwikkeling
Plek der Moeite: de bocht van ‘U’ van verandering Veranderen: Verlaten van bekende Betreden van onbekende
Plek der Moeite
Plek der Moeite: ! kost moeite én ! is de moeite
Weg van de Plek der Moeite: Disciplinering Inzichten worden vanzelfsprekendheden
“ Zij spreken, weten niet Zij die weten, spreken niet” Lao Tse
Terug naar de Plek der moeite: Co-creatie ! Verbind lagen en slecht muren ! Verbind denken en handelen ! Relaties op basis van respect voor verschil ! Waardeer en bouw op levengevende krachten ! Diagnose is implementatie
Inspiratie en Verdieping ! Wierdsma & Swieringa, (2011). Lerend organiseren en veranderen. Groningen: Noordhof ! Wierdsma (2014). Vrij-moedig positie kiezen; moreel leiderschap in vitale netwerken. Breukelen: Nyenrode University Press. Emeritaatsrede. Downloaden via Nyenrode website als pdf. ! Leiderschap verankeren in Levenskunst. Prof. Dr. Joep Dohmen & Prof Dr. André Wierdsma
! Persoonlijk leiderschap in vitale organisaties: resultaat een compassie Prof. Dr. André Wierdsma en Drs. Mil Rosseau (PTSTA)
‘Leiderschap verankeren in Levenskunst’ Prof. Dr. Joep Dohmen (emeritus, Universiteit voor Humanistiek) en prof. Dr. André Wierdsma (emeritus, Nyenrode Business Universiteit) bundelen hun inzichten en ervaringen. In een intensieve én inspirerende week, in gezelschap van maximaal 12 collega’s, reflecteert u op uw persoonlijk leiderschap. Hoe balanceert u tegenstellingen als controle én vertrouwen, maakbaarheid én broosheid? Wat bieden de denkers over levenskunst aan perspectieven? Gun uzelf de inspiratie om daarna op authentieke wijze uw leiderschap te versterken. Lessen uit de levenskunst in relatie met uw rol als leider. Waar : Evdaimonia ‘Academie op Kreta’ Wanneer : 22-28 mei 2016 www.Evdaimonia.nl /
[email protected]
Persoonlijk leiderschap in vitale organisaties: resultaat én compassie Prof. Dr. André Wierdsma en Drs. Mil Rosseau (PTSTA) verzorgen al twintig jaar samen op Nyenrode de workshop ‘Persoonlijk leiderschap’. In een intensieve vierdaagse voor leidinggevenden met meer dan tien jaar ervaring (maximaal15 deelnemers) versterkt u uw persoonlijk leiderschap. Speel niet meer om zelf te winnen. Leer samen met anderen te winnen. Durft u uit te dagen én ondersteunt u anderen om uitdagingen aan te kunnen? Werkt u vanuit innerlijke kracht en co-creatie? Waar : sfeervolle kleinschalige locatie in België Wanneer : 22-25 september 2015 www.ta-academie.com /
[email protected]
