probleem en stoornis
Erik Jan de Wilde
Inhoud van deze presentatie Het NJi Risicofactoren en zo… Het Probleem Wat te doen?
2
1
Wat is/doet het NJi? • Voor professionals in de jeugdsector • Kenniscentrum, 3 praktijkafdelingen, afdeling Internationaal en PiT • Kenniscentrum: 4 v’s – Verzamelen – Valideren – Verrijken – Verspreiden
• Themadossiers: Angststoornissen Depressie Angst- en stemmingsproblemen 3
Risicofactoren en zo…
2
Het Probleem…
Wat gebeurt er?
3
Geïndiceerde zorg • Provinciaal gefinancierde jeugdzorg stijging 1997-2007 gem 7.4% (SCP) • Jeugd-ggz: stijging gemiddeld ~12.5% per jaar (van Yperen, 2009) • PGB-jeugd: 2004-2007: > verdubbeld (ITS). • Cluster 4 onderwijs: 2000-2005 stijging gemiddeld 17% per jaar (OCW) 7
Groei jeugdzorg 1997-2007: verklaring
geen demografie kernfactoren
Bron: SCP, De jeugd een zorg (2009)
8
4
Waarom deze groei? • • • • • •
Groeiende behoefte? Ruimere definities? Minder onderconsumptie? Maatschappij? Demografisch? Perverse prikkels?
9
Is dat gek?
5
Ziektelast over de levensloop
Zorggebruik over de levensloop
6
Wie heeft belang bij een diagnose?
+
+
+
GGZ - professionals
ouders
school
-
? De overheid
De jeugd
Wat te doen?
7
Wat te doen? Onderscheid maken • Tussen normaal, probleem en stoornis
Basis: gewone en ongewone problemen Leef- Belangrijke tijd milieus
Normaal gedrag (‘normale problemen) en opvoedvragen
0-2 jaar
Gezin; Opvang
Voedingsproblemen; slaapproblemen; scheidingsangst; angst voor vreemden, donkerte en geluiden
2-4 jaar
Gezin; Opvang; (Voor)School
Angst voor vreemden, donkerte, geluiden; koppigheid; driftbuien; agressie; ongehoorzaamheid; druk/overactiviteit; angst i.s.m. sekserol en identiteit; niet zindelijk
5-12 Gezin; School,opvang; jaar Vriendenkring; Verenigingen; Internet
Ruzies en regelovertreding; concentratieproblemen; laag prestatieniveau; school-weigering; kattenkwaad; druk gedrag; pesten; stelen of vandalisme als incident; ritualistisch gedrag
12- Gezin; School; Vrienden; 16 jaar Verenigingen; Internet; Werkkring; Diverse gemeenschappen
Gebruik psychoactieve stoffen (alcohol, drugs); twijfels over identiteit en/of toekomst; problemen met uiterlijk; problemen met autoriteiten; incidenteel spijbelen
Bron: Yperen, T.A. van (2009). Betere ketens. In: Graas e.a. (Red.). De Wet Jeugdzorg in de dagelijkse praktijk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
16
8
Risicofactoren Angst & Stemmingsproblemen Gezin Relatie tussen en met ouders, negatieve levensgebeurtenissen, stoornissen bij ouders, bepaalde opvoedstijlen (a), weinig emotionele steun, onveilige hechting (a), mishandeling (d)
School Weinig goede vriendschappen, gepest worden, leerproblemen
Kind / jongere Genetische bagage, temperament, lage zelfwaardering, slechte sociale / probleemoplossende vaardigheden, piekeren (d), fysieke factoren (d)
Beschermende factoren Angst & Stemmingsproblemen Gezin Goede relatie met één van de ouders, goed gezinsklimaat, goede relatie tussen de ouders
School Steunende anderen, deelname aan sport of vereniging
Kind / jongere Sociale competentie, humor, intelligentie, weerbaarheid, geloof in eigen kunnen (a), probleemgeoriënteerde coping
9
Stoornis? • Klachten of verschijnselen die: – Niet bij de leeftijd passen – Niet te corrigeren zijn door opvoeding of overtuiging – Het algemeen functioneren ernstig nadelig beïnvloeden – Het kind zelf en/of omgeving doen lijden – Uiteindelijk mogelijk de ontwikkeling doen stagneren Bron: Boer & Doreleijers, 2006
19
Wat te doen? beslissen Pluis / niet pluis Zelf hulp / ander hulp Lichte hulp (zonder indicatie) / zwaardere hulp (indicatie)
20
10
Stepped care normale ontwikkeling
problemen
stoornissen
instrumenten
instrumenten
instrumenten
voorzieningen
voorzieningen
voorzieningen
interventies
interventies
interventies
21
CAP-J
11
Indeling jeugdvoorzieningen domein algemeen
bereik
welzijn
overig
zorg gezondheid
onderwijs
veiligheid
werk
jeugdzorg
iedereen selectie op indicatie
indicatie /advies belangen /klachten
Wat te doen? Afvangen! • In een zo vroeg mogelijk stadium zo licht mogelijk aanbod bieden.
12
Suïcidaal gedrag bij VO-3 leerlingen in Rotterdam 50
40
30
suicidegedachten meisjes suicidepogingen meisjes
20
suicidegedachten jongens suicidepogingen jongens
10
Ov er ig
aa ns
rk s Tu
Ka ap ve rd i
s Ma ro kk aa ns
illi aa n An t
aa ms rin Su
Ne d
er lan
ds
0
Van de Looij, 2003
Individuele actie JMR 2e fase screening depressie / suicidaliteit
Tip voor je Dip
Individuele behandeling
crisisinterventie
13
Acties jeugdverpleegkundigen (1) 2005-2006 3eklassers (n=4572)
2.2% aandachtspunt Suïcidaliteit (n =99)
89% verschenen bij gesprek JV (n=86)
38% actie JV
62% geen actie JV
11% niet verschenen bij JV
Stepped care normale ontwikkeling
problemen
stoornissen
instrumenten
instrumenten
instrumenten
voorzieningen
voorzieningen
voorzieningen
interventies
interventies
interventies
28
14
Nederland is een mooi land!
Effectieve interventies bij angst- en stemmingsproblemen Versterking sociaal-emotionele vaardigheden: • Leefstijl • Levensvaardigheden • Programma Alternatieve Denkstrategieen (PAD) Preventie angst- & stemmingsproblemen • Opvoeden & Zo • Psycho-educatieve gezinsinterventie KOPP / kopstoring.nl •
Triple P
Vermindering angst & stemmingsproblemen: • Bang zijn voor andere kinderen • Beeldcommunicatie • Denken en voelen • Gripopjedip (online) • Plezier op school • Stemmingmakerij • Vrienden
15
Wat Werkt? Universeel: weinig effect, wel op zelfbeeld • het trainen van ouders in opvoedingsvaardigheden; • gezinsinterventie bij ouders met een angst- of stemmingsstoornis; • cognitief gedragstherapeutische groepstraining van kinderen en jongeren met een verhoogd risico op angsten stemmingsproblemen; • cognitief gedragstherapeutische groepstraining van jongeren vanaf ongeveer 10 jaar die al angst- of stemmingsproblemen hebben.
Interventies Angst & Stemming GGZ Doepressie Stemmingmakerij Gripopjedip online Bang zijn voor andere kinderen Pak Aan Vrienden Dappere Kat Denken+Doen = Durven
stoornis probleem * * * * * * * * * * * * *
Bron: Elling & Minderaa, 2009
16
