Ben je op zoek naar een leerrijke, maar vooral leuke activiteit om met je kleuters te doen? Dan is LETTERGEKLETTER net wat je nodig hebt. Je lettergekke kleuters worden rondgeleid in het museum door twee wondermooie poppen die het museum speciaal voor deze rondleiding heeft laten maken. De poppen stellen Christoffel Plantijn en zijn dochter Martina voor en nemen om beurt de kinderen mee op een tocht door het museum. Christoffel laat de kleuters trots zijn grote huis zien en bij Martina kletteren er letters.
LETTERGEKLETTER
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
1
Museum Plantin-Moretus/Prentenkabinet is een museum over de familie Plantijn en de geschiedenis van de boekdrukkunst. Het museum bestaat uit het oude huis van de drukkersfamilie inclusief drukkerij, kunstcollectie en bibliotheek. Dit maakt dat het museum uiterst geschikt is voor bezoek van kinderen ongeacht hun leeftijd. Als zij het huis betreden stappen ze als het ware een andere tijdsgeest binnen en tijdens de rondleiding kan gekozen worden welke aspecten van het museum (de familie, de drukkerij, vroeger en nu, de collectie oude boeken…) extra belicht worden. Zo kan het bezoek perfect afgestemd worden op de interesse en mogelijkheden van de kinderen of op de inhoud van hun lessen. Een museumbezoek met kinderen is echter niet enkel leuk en leerrijk. Het is vaak ook een heuse klus voor de begeleidende kleuterjuffen. Daarom heeft het museum een interactieve rondleiding uitgewerkt op maat van kleuters. Zo is het LETTERGEKLETTER ontstaan voor de derde kleuterklas en het eerste trimester van het eerste leerjaar. Tijdens deze rondleiding ontdekken de kinderen wat het begrip ʻmuseumʼ inhoudt en leren ze op een eenvoudige manier het verhaal van het huis kennen. Dit verhaal wordt verteld door twee prachtige poppen die het museum speciaal voor deze rondleiding heeft laten maken. De poppen stellen Christoffel Plantijn en zijn dochter Martina voor. Elk vertellen ze een ander verhaal waardoor de kinderen het museum op twee manieren leren kennen.
Christoffel is al een oude man en functioneert als de sympathieke gastheer die de kleuters ontvangt in zijn huis. Hij neemt de kinderen mee op een tocht door zijn huis en duidt hen op het verschil tussen het leven in zijn tijd en het leven nu.
Martina is een nog een opgroeiend meisje en staat daarom dicht bij de kinderen. Ze is ongelooflijk leergierig en een echte boekenwurm. Martina zal de kinderen meer vertellen over het werk dat verricht werd in de drukkerij. Ze verklapt ook dat ze verliefd is op een jongen die daar werkt, Jan I Moretus. Haar deel van de rondleiding focust zich op letters.
De rondleiding duurt in het totaal 90 minuten, maar is zo in elkaar gestoken dat de aandacht van de kleuters gedurende het hele verloop behouden blijft. Zo is de rondleiding opgesplitst in twee afzonderlijke delen en brengt het gebruik van de poppen afwisseling die bevorderlijk is voor de concentratie. De klas van 24 wordt opgesplitst in twee zodat de groepjes niet te groot zijn. Er is gekozen om met maximaal 12 leerlingen in een groep te werken. Eerst gaan de kinderen 40 minuten op stap met Christoffel. Hierna kunnen ze 10 minuten uitwaaien op de binnenplaats, om daarna weer 40 minuten met Martina mee te gaan en een volledig nieuw verhaal te horen te krijgen. Het tweede groepje krijgt de rondleiding net omgekeerd, eerst Martina en daarna pas Christoffel. Verder betrekken we de kinderen zoveel mogelijk, ze kunnen bezig zijn. De kinderen beantwoorden vragen, moeten dingen zoeken of uitbeelden… Ook wordt getracht al hun zintuigen aan te spreken. De kinderen krijgen zakjes waaraan ze moeten ruiken, ze leggen een puzzel met aandacht voor de zintuigen, ervaren de rust van het huis en horen het gekraak van de houten vloeren…
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
2
PRAKTISCH
De rondleiding met Plantijn en Martina kan op drie mogelijke manieren gereserveerd worden. 1. De rondleiding wordt verzorgd door twee van onze gidsen. Deze optie raden wij het meest aan. Onze gespecialiseerde gidsen kennen het LETTERGEKLETTER door en door en werken op maat van de kinderen. Bovendien kan je als leerkracht de rondleiding rustig mee volgen en een oogje in het zeil houden. 2. Er wordt één gids ingeschakeld voor de rol van Plantijn, de leerkracht neemt zelf de rol van Martina op zich. Deze optie is mogelijk, maar vraagt een grondige voorbereiding. Hoe je de rol van Martina instudeert, kan je vinden in de bijlage ʻLETTERGEKLETTER, stap voor stapʼ. 3. Zowel de rol van Plantijn als van Martina wordt gespeeld door een leerkracht/begeleider van de school. Deze optie is mogelijk, maar niet zo eenvoudig. Vooral voor de rol van Plantijn is een goede kennis van het museum nodig. We raden je aan deze rollen grondig voor te bereiden en eventueel al een voorbereidend bezoek aan het museum te brengen. Hoe je de rollen van Plantijn en Martina instudeert, vind je in de bijlage ʻLETTERGEKLETTER, stap voor stapʼ. Duur: Capaciteit: Prijs:
90 minuten (2x 40 minuten rondleiding met 10 minuten pauze) Max. 12 kleuters per groepje 50 euro per gids
Wat wij van u vragen is: - Om voor een extra begeleider te zorgen tijdens het museumbezoek. Dit kan een leerkracht zijn of een begeleidend ouder. Indien er een ouder meekomt, raden wij aan deze ouder niet de groep te laten begeleiden waarin het eigen kind zit. Uit eerdere ervaring weten we immers dat dit een nadelige invloed heeft op de concentratie van het kind en de groepsdynamiek. - Om stickers met de namen van de kleuters te voorzien. Zo kan de gids de kinderen bij naam aanspreken, wat zorgt voor meer betrokkenheid. Opkleven doe je best pas in het museum om te vermijden dat ze te snel loskomen. - Om de kinderen reeds in de klas op het museumbezoek voor te bereiden. Mogelijke activiteiten ter voorbereiding vind je in de bijlage ʻʻLETTERGEKLETTER, stap voor stapʼ.
____________________________________________ Indien je het museum wenst te bezoeken en gebruik wil maken van LETTERGEKLETTER, moet je dit tijdig reserveren. Opgelet: ook indien je de rondleiding zelf wilt geven, is reservatie nodig. Reserveren: Info Cultuur ................................................................................................................... 03 338 95 85 Meer informatie: Museum Plantin-Moretus/Prentenkabinet ...................... 03 224 14 89 ........................................................................................................................................................
[email protected]
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
3
LETTERGEKLETTER Stap voor stap
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
4
Met deze bundel leiden we u stap voor stap doorheen het museumbezoek. Hierin vind je alle informatie die je nodig hebt ter voorbereiding van het museumbezoek. Eerst doen we enkele suggesties van activiteiten die je kan doen om de kinderen op het bezoek voor te bereiden. Hierna wordt stap voor stap het museumbezoek overlopen. Verder hebben we het u helemaal gemakkelijk gemaakt door ook enkele activiteiten ter verwerking van het bezoek voor te stellen. Je vind hier ook de nodige informatie om de rollen van Plantijn of Martina in te studeren.
1. VOORBEREIDING IN DE KLAS A. Kringgesprek ʻWat is een museum?ʼ B. Museumregels C. Letterlied
p.7 p.7 p.8
2. HET MUSEUMBEZOEK AANKOMST IN HET MUSEUM RONDLEIDING
3. VERWERKING IN DE KLAS A. Letters B. Drukken C. Toen en nu
p.9 p.9
p.11 p.12 p.12
4. RONDLEIDING ZELF VOORBEREIDEN PLANTIJN
A. Materiaal & voorbereidingen B. Rondleiding MARTINA
A. Materiaal & voorbereidingen B. Rondleiding
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
p.13 p.13 p.14 p.20 p.20 p.21
5
1. VOORBEREIDING IN DE KLAS Een museumbezoek met kinderen vraagt een zekere omkadering. Het is belangrijk dat de kinderen weten waar ze naartoe gaan. Zo zijn ze niet alleen beter op hun gemak, maar weten ze hoe ze zich horen te gedragen. Als hen ook reeds op voorhand kort is verteld wat ze allemaal zullen zien of horen, zullen ze bovendien hun concentratie beter kunnen bewaren en is het eenvoudiger om het verhaal van Plantijn te plaatsen. Om de voorbereiding in de klas mooi te doen aansluiten op de geplande rondleiding, bieden we u hier enkele mogelijkheden. We raden ten zeerste aan deze activiteiten met de kinderen uit te voeren vooraleer je op bezoek komt.
A. Kringgesprek ʻWat is een museum?ʼ Allereerst stellen we een eenvoudig kringgesprek voor. De kinderen wordt verteld wat ze zullen gaan doen, waar ze heen gaan, waarom ze daar heen gaan… Dit gaat het best door met hen in dialoog te gaan. Daarom geven we je hier enkele voorbeelden van vragen. Weet iemand wat een museum is? Wie is er al eens in een museum geweest? Wat is er te zien in een museum? Een museum is een plaats waar een verzameling wordt bewaard en tentoongesteld. Er zijn veel mensen die iets verzamelen. Jullie verzamelen vast ook iets. Wat verzamelen jullie zoal? Wat doen jullie met al die verzamelde voorwerpen? Mag iedereen die voorwerpen zien? Bij sommige mensen is hun verzameling zo mooi, zo groot of zo speciaal dat ook andere mensen die willen zien. Hun verzameling wordt dan tentoongesteld. Dit is ook zo bij het museum waar wij naartoe gaan, het Museum Plantin-Moretus. Wat zouden we allemaal kunnen zien in het museum? Het Museum Plantin-Moretus is een heel oud huis. Hier heeft vroeger een drukker gewoond. Christoffel Plantijn was zijn naam. Er zijn allemaal dingen over zijn leven verzameld. Christoffel woonde immers niet enkel in dit huis, hij werkte hier ook. Hier werden boeken gedrukt/gemaakt en verkocht. Dit museum laat zien hoe Christoffel heeft gewerkt en geleefd. Wat is een drukker eigenlijk? Wat was de naam van het museum alweer? Wie heeft een naam die op de naam van Christoffel lijkt?
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
6
B. Museumregels Het bezoek zal vlotter verlopen, als de kinderen reeds op voorhand weten wat van hen verwacht wordt. Daarom is het handig reeds voor het bezoek eens de regels met de kinderen te overlopen. Kortom: wat mag wel en wat niet? Deze oefening wordt tijdens de rondleiding herhaald met rode en groene vlaggetjes.
-
-
In een kring zitten en vragen stellen mag als je niemand stoort. Een vraagstuk oplossen mag. Kijken naar een schilderij mag. Aankomen mag niet! Een puzzel oplossen of een museumspel doen mag. Fluisteren of zachtjes praten mag. Tekenen op een blad papier mag wel. Samen genieten van het museum. Samen rustig rondwandelen en rondkijken.
Hard lopen mag niet. Je kan vallen en je stoort de andere bezoekers. Leunen op een vitrinekast of erop tekenen mag niet. De vitrinekast wordt dan vuil of kan kapot gaan. Tekenen op een kunstwerk of de muur mag niet. Vechten mag niet in een museum, dit mag sowieso niet. Eten mag niet. Je kan overal vlekken maken. Met een rugzak in het museum rondlopen mag niet. Je kan tegen een kunstwerk stoten. Roepen en luid praten mag niet, daarmee stoor je de andere bezoekers. Een kunstwerk meenemen mag niet, want stelen mag nooit. Kunstwerken mag je niet aanraken, dan wordt het vuil of gaat het kapot.
C. Letterlied Tijdens de rondleiding zal Martina de kinderen een liedje aanleren. Het is fijn moesten ze dit al eens in de klas geoefend hebben, dan kunnen ze dit in het museum beter meezingen. Het liedje volgt de melodie van ʻHoedje van papierʼ en de tekst gaat als volgt: 1, 2, 3, 4 Letter hier, cijfers daar. 1, 2, 3, 4 Geef mij letters maar! Kijk eens wat een mooie P, een A, een O en ook een B 1, 2, 3, 4 Letters hier, cijfers daar. 1, 2, 3, 4 Geef mij letters maar!
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
7
2. HET MUSEUMBEZOEK
AANKOMST IN HET MUSEUM
Er is de kinderen reeds verteld over het museum. Ze weten dus wat ze kunnen verwachten. Kijk nu, voordat je het museum betreedt, even samen met de kinderen naar de voorgevel van het museum. Laat ze het imposante gebouw bewonderen. Herhaal de naam van het museum en leidt de kinderen naar de grote deur aan de ingang. Binnen aangekomen, loop je naar de balie en meld je je aan. De baliemedewerker begeleidt je verder naar de vestiaire waar de kinderen hun jassen en rugzakken kunnen achterlaten in de bakken en lockers. Deze bakken en lockers gaan op slot, dus de spullen zijn hier veilig. Naast de vestiaire zijn ook de toiletten. De kinderen kunnen best even naar de toilet gaan voordat de rondleiding start. Het is storend als de rondleiding hiervoor moet worden onderbroken. Nu heb je ook tijd om elk kind zijn naamsticker op te kleven. Als alle spullen opgeborgen zijn, de kinderen naar het toilet geweest zijn en voorzien zijn van een naamsticker, kan de rondleiding starten. Eerst wordt de klas nog opgesplitst in twee groepen. Een van deze groepen gaat mee met Plantijn, de andere met Martina.
RONDLEIDING
Naargelang welke groep de kinderen kregen toegewezen, zullen ze eerst met Plantijn of eerst met Martina op pad gaan. Wat jouw verdere rol is tijdens de rondleiding, hangt af van welke optie je gekozen hebt. Koos je voor de twee gidsen, dan kan je nu ontspannen en mee genieten van de rondleiding. Heb je een van de andere twee opties gekozen, dan is het tijd om in je rol te kruipen en aan de slag te gaan. Hier volgt een korte schets van de rondleiding. Het verloop van de rondleiding hangt af van tot welke groep je behoort. In dit voorbeeld starten we met de groep van Plantijn om na de pauze met Martina mee te gaan.
PLANTIJN MARTINA
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
8
De 18de eeuwse eetkamer Hier maken de kinderen kennis met Plantijn en vertelt hij hen over zijn reis van Frankrijk naar België aan de hand van de mooie muurschilderingen. Wat is er allemaal te zien? Dit is wat Plantijn zag toen hij door de raampjes van zijn koets keek. Hij legt hen ook uit hoe hij hier een drukkerij opstartte, de eerste in Antwerpen. Wat is een drukkerij precies? Hierna maken de kinderen samen met de pop een puzzel van een portret van Plantijn. Terwijl ze deze puzzel maken, wordt hen gevraagd de delen op de puzzelstukken te benoemen. Voordat de groep naar de volgende kamer gaat, overloopt Plantijn samen met de kinderen de museumregels nog eens.
Zaal 2: Het grote salon In deze zaal gaan de kinderen op zoek naar het schilderij dat ze net ineen gepuzzeld hebben. Als ze dit schilderij gevonden hebben, wordt hen gewezen op de kledij van Plantijn en de mooie kader die rond het schilderij zit. Hierna mogen ze zelf een molensteenkraag passen en manteltje aandoen. Ze gaan dan samen met Plantijn op de foto. Met een echte kader errond! Deze foto wordt ter plekke afgedrukt zodat de kinderen een leuk souvenir hebben om mee naar huis te nemen. Terwijl de gids de foto afdrukt, wordt de kinderen gevraagd te bewegen zoals ze denken dat moet met zoʼn vreemde kraag aan. De kinderen lopen enkele keren rond de tafel met een stijve nek en plechtige passen. Daarbij maken ze buiginkjes voor denkbeeldige voorbijgangers.
Zaal 6: Het salon van de wandtapijten Als laatste komen we in het salon van de wandtapijten. Hier gaat Plantijn met de kinderen in gesprek over vroeger en nu. Wat is er allemaal veranderd? De kinderen mogen op de grond gaan liggen met hun oogjes toe. Ze moeten nu gebruik maken van hun andere zintuigen. Wat ruiken ze en wat horen ze? Daarna gaan ze in een kringetje zitten. Er worden geurzakjes met kruiden doorgegeven, kruiden die in de tijd van Christoffel in de keuken gebruikt werden. Herkennen ze die? à Als pauze mogen de kinderen naar de binnentuin. Indien het mooi weer is, kunnen ze hier even rondlopen en uitwaaien. Zo geraken ze al die energie kwijt die zich tijdens het aandachtig volgen van de rondleiding heeft opgehoopt. Ze kunnen nu ook naar het toilet moest dit nodig zijn.
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
9
Zaal 9: de kamer van de proeflezers Hier maken de kinderen kennis met Martina. Martina vertelt hoe haar papa dit huis lang geleden kocht en er een drukkerij oprichtte, hoeveel ze houdt van lezen en dat ze stiekem verliefd is op Jan. Jan Moretus is een jongen die in de drukkerij werkt. Hierna overloopt ze met de kinderen nog eens kort wat wel en niet mag in het museum. Als de kinderen weer aan de museumregels herinnerd zijn, haalt Martina het grote letterboek boven. Het museum liet niet enkel poppen maken voor het LETTERGEKLETTER, het LETTERGEKLETTER maakt ook gebruik van een prachtig huisgemaakt boek. Dit letterboek overloopt het hele alfabet en elke letter is verwerkt in een mooie illustratie. Bij deze illustratie komt dan telkens een begeleidend tekstje met leuke opdrachtjes. Samen met de kinderen overloopt Martina de letters en als een van de kinderen de eerste letter van zijn naam herkent, leest ze het verhaaltje voor. Vaak word de kinderen gevraagd om iets uit te beelden bij dit verhaal. Voordat ze de kamer verlaten, vertelt ze nog even waar deze voor diende.
Zaal 13: de letterkamer In de drukkerij werden niet enkel teksten gedrukt, in deze kamer liggen ook voorbeelden van notenbalken. Hier leren de kinderen een liedje, het letterlied. Dit hebben ze dit eens geoefend in de klas. Als de kinderen het liedje enkele keren gezongen hebben, worden er houten cijfers en letters uitgedeeld. Het liedje wordt nog eens gezongen en de kinderen moeten het cijfer of de letter die ze gekregen hebben in de lucht steken als ze die horen. Voordat ze verder gaan naar de drukkerij wordt met de kinderen gekeken naar de letterzetsels die daar liggen.
Zaal 14: de drukkerij De rondleiding wordt afgesloten in de drukkerij. Martina is moe en wil even rusten, de gids neemt het weer over. Er worden kleurplaten uitgedeeld. Ieder kind krijgt een kleurplaat die vol staat met letters in verschillende groottes. De kinderen wordt gevraagd de letter ʻpʼ te zoeken en in te kleuren, deze staat er verschillende keren tussen. Deze opdracht is verraderlijk. De ʻpʼ lijkt immers erg op de ʻqʼ, de ʻdʼ en de ʻbʼ. De kinderen mogen dit blad mee naar huis nemen om het daar eventueel verder in te kleuren. e
à Ter afsluiting keren de kinderen nog een laatste keer terug naar de 18 eeuwse eetkamer. De twee groepen komen nu samen en zingen een laatste keer het letterlied. Er wordt gevraagd of ze het leuk vonden en ze mogen afscheid nemen van de poppen. Daarna gaan ze weer naar de balie om hun jassen en rugzakken op te halen en weer naar huis te gaan.
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
10
3. VERWERKING IN DE KLAS Als je het bezoek afsluit door er nadien in de klas nog enkele leuke activiteiten aan te wijden, kan je er zeker van zijn dat de kinderen het goed hebben begrepen. Deze opdrachten zullen hen helpen hun indrukken te verwerken. Voordat je begint met de opdrachten, is het best om nog eens een kringgesprek te hebben. Misschien kan je ook eens polsen wat ze het meest interessant vonden om daar de opdrachten op af te stemmen. Hier volgen enkele verwerkingsopdrachten.
A. Letters In het museum hebben de kinderen samen met Martina veel geleerd over letters. Vandaar dat enkele activiteiten met letters hier goed bijpassen. 1. Woord in verband met het thema naleggen Toon de kinderen enkele woorden die verband houden met het museumbezoek. Laat hen letters uitknippen en het woord naleggen. à Na deze oefening kan je hen mannetjes of figuurtjes laten maken met de uitgeknipte letters. 2. Letters uitbeelden Toon een prent met een grote letter op en laat de kinderen deze uitbeelden. Hierna kan je de kinderen woorden laten uitbeelden (ieder kind een letter) en hier fotoʼs van maken. à Om deze oefening nog meer met het museumbezoek te linken, kan je ook het letterlied met de kinderen zingen en hen tegelijkertijd de cijfers (op de vingers) en de letters laten uitbeelden.
B. Drukken 1. Stempel maken Tijdens het bezoek werd ook uitgelegd dat Plantijn een drukker is. In Plantijns tijd leek dit drukken op een soort grootschalig stempelen. Laat de kinderen stempels maken. Dit kan je doen door bijvoorbeeld de kinderen een vorm uit spons te laten knippen. Hier kunnen ze nadien mee stempelen. 2. Drukken in spiegelbeeld Als je drukt, krijgt je steeds het spiegelbeeld te zien. Je kan de kinderen hier bewust van maken door hen een tekening of letter op helft van een papier te laten schilderen. Terwijl de verf nog nat is, wordt het papier dubbelgevouwen en komt de tekening nog een keer in spiegelbeeld tevoorschijn. 3. Spiegelen Laat de kinderen tegenover elkaar staan en elkaars bewegingen spiegelen.
C. Vroeger en nu 1. Kraag maken zoals die van Plantijn Laat de kinderen een lange strook papier (crêpe papier geeft het mooiste resultaat) zigzag vouwen. Langs een kant knip je enkele maken in het papier, langs de andere kant prik je een gaatje waar je een touwtje doorheen rijgt. Als het papier wordt ontplooid, kan je het touwtje rond binden en heb je een kraag.
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
11
2. Wandelen en dansen zoals in de tijd van Plantijn Laat de kinderen wandelen en dansen zoals in de tijd van Plantijn. Dit hebben ze ook al gedaan in het museum zelf. Op youtube kan je eenvoudig fragmentjes van muziek en dans uit die periode vinden (zoekoptie: ʻrenaissance danceʼ of ʻmedieval danceʼ). Er werd toen steeds gedanst in paren, vaak met een doorschuifsysteem. Probeer de kinderen zo te laten dansen. 3. Een wandtapijt tekenen Herinner de kinderen aan de wandtapijten en muurschilderingen die ze zagen in het museum. Laat ze nu zelf een wandtapijt tekenen en inkleuren. 4. Zelfportret maken Druk enkele kleurplaten van kaders af of laat de kinderen zelf een kader tekenen en versieren. Laat de kinderen daarna in deze kader een zelfportret tekenen of schilderen.
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
12
4. RONDLEIDINGEN ZELF VOORBEREIDEN
CHRISTOFFEL PLANTIJN
Als je de rol van Christoffel moet voorbereiden, betekent dit dat je de derde optie hebt gekozen. De optie waarbij zowel de rol van Christoffel als die van Martina door een juf ingevuld wordt. Allereerst willen we nog eens benadrukken dat dit deel niet evident is om zelf te geven. Een goede kennis van het museum is nodig, dus het zou handig zijn moest je het museum al eens op voorhand komen bezoeken. Ook zal je extra begeleiding moeten voorzien. Twee juffen die de rol van gids op zich nemen en nog een derde persoon die een oogje in het zeil kan houden terwijl de twee juffen hun voorbereidingen treffen.
A. Materiaal & voorbereidingen Bij aankomst in het museum meld je je aan de balie en zeg je dat je het kleuterpakket gereserveerd hebt. Zij zullen je dan het nodige materiaal geven. Terwijl de kinderen hun spullen opbergen, kan jij de nodige voorbereidingen treffen. Voor Plantijn ontvang je het volgende materiaal: Doos met handpop van Christoffel Puzzel van Plantijns portret Rode en groene vlaggetjes Tas met papieren kragen Doos met manteltjes Gouden kader Fototoestel en doosje met printer Tas met doosjes Deze spullen moet je nu in het museum op hun plek gaan leggen, zodat ze klaarliggen als je daar met je groepje komt.
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
13
De 18de eeuwse eetkamer Als je deze zaal binnenkomt zie je onmiddellijk rechts een groene kast. Hierin verstop je de handpop. De puzzel van Plantijns portret verstop je samen met de rode en groene vlaggetjes onder de toonkast links.
Zaal 2: het grote salon De tas met papieren kragen, de door met manteltjes, de gouden kader en de tas met doosjes zet je weg achter de luchtbevochtiger meteen links. Controleer even of hier ook een houten paaltje staat. Dit zal je later nog nodig hebben. Het fototoestel en de printer zet je in de hoek onmiddellijk rechts. Hiervoor mag je onder het afscheidingskoord kruipen. Het bespaart je tijd als je de printer nu al aansluit. Je neemt de witte kabel. Het ene uiteinde gaat links achteraan in de printer, het andere in het stopcontact.
Zaal 6: het salon van de wandtapijten De lege groene doos, waar de pop van Plantijn in zat, zet je hier onder de tafel.
B. Rondleiding Hier is de rondleiding volledig uitgeschreven. Je moet deze uiteraard niet woordelijk overnemen, maar het is toch belangrijk dat je de rode draad bewaart. De klas wordt opgesplitst in twee groepjes. Eentje hiervan gaat met jou mee, het andere met de leerkracht die Martina heeft voorbereid. De rondleiding van Christoffel start in de 18de eeuwse eetkamer. Je leidt je groepje kinderen naar de kamer. Ook de begeleidende ouder kan best met de groep van Plantijn meegaan.
De 18de eeuwse eetkamer Je laat de kinderen op de grond plaatsnemen in een halve cirkel met hun rug naar het raam en hun gezicht naar de imposante muurschilderingen. Hierna ga je zelf voor hen op de grond zitten en begin je je verhaal. Hier volgt de tekst zoals de gids deze gewoonlijk vertelt. Deze moet uiteraard niet woordelijk herhaald worden. Goedemorgen kinderen, weten jullie waar wij zijn? Wij zijn vandaag in een museum. Weten jullie wat een museum is? Wie is er al eens in een museum geweest? Wat is er te zien in een museum? Wat verzamelen jullie zoal? Wat doen jullie met al die verzamelde voorwerpen? Mag iedereen die voorwerpen zien? à Dit deel moet je enkel de eerste keer doen, de tweede keer heeft Martina dit gesprekje al met hen gehad.
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
14
Lang geleden woonde hier een mijnheer in dit grote huis. Vandaag is die mijnheer hier ook, want die gaat zijn huis laten zien aan jullie. Maar jullie weten nog niet hoe die meneer heet he? Die meneer heet Christoffel Plantijn. Christoffel is wel al erg oud en doet vaak een dutje. Ik weet waar Christoffel vaak een dutje doet. Zullen we hem samen wakker maker? We zullen hem eens zachtjes roepen. Meneer Plantij-ijn! Terwijl de kinderen zachtjes om mijnheer Plantijn roepen, ga je naar de kast. Je neemt de handpop uit de kast en kruipt in de rol van Plantijn. De tweede maal dat je de rondleiding doet, komt Plantijn uit de groene doos.
Ooh, dag kinderen… Geeuw… Jullie zijn er al! Geeuw… Ik ben nog een beetje moe. Ik ben al een oude man en doe vaak stiekem een dutje in de kast. Maar goed, laat ik me mezelf even voorstellen. Ik ben mijnheer Plantijn en ik woon hier. Vroeger was dit mijn huis, maar nu is het een museum. En af en toe laat ik kinderen mijn huis zien. Zoals vandaag, zoals jullie! Jullie zullen erg mooie dingen zien hier. Jullie zullen ook zien dat mijn huis erg speciaal is. Het is dan ook al erg oud. Wat denken jullie dat jullie allemaal gaan zien? Wat hebben jullie al gezien? Vroeger woonde ik in Frankrijk. Daar was mijn naam nog Christophe. Héél lang geleden ben ik vanuit Frankrijk naar hier gekomen om te werken. Is iemand van jullie al eens in Frankrijk geweest? Hoe zijn jullie daarnaartoe gegaan? Wel, die dingen bestonden toen allemaal nog niet. Ik ben hiernaartoe gereisd met een koets! Die reis duurde wel twee weken! Ik heb toen veel uit mijn raampje naar het landschap gekeken. Wat ik toen allemaal zag, kunnen jullie nu op de muurschilderingen achter mij zien. Wat zien jullie allemaal? Bomen, bergen, mensen, dieren, huizen, natuur… Ik vond die dingen zo mooi dat ik ze later op deze muur heb laten schilderen. Toen ik dan in Antwerpen aankwam, veranderde ik mijn naam van Christophe in Christoffel, dat was gemakkelijk voor de mensen hier. Daarna kocht ik dit huis en startte er een drukkerij. Weet iemand van jullie wat een drukkerij is? Een drukker is iemand die boeken maakt en de drukkerij is de plaats waar die boeken gemaakt werden. Daar werkten heel veel mensen en die moesten heel hard werken. Ook ik werkte heel hard. Zo verdiende ik veel geld. Daardoor kon ik, telkens wanneer het huis wat te klein werd, er gewoon een stukje bijbouwen. Nu neem je de puzzel van onder de kast en leg je deze voor de kinderen. Laat ze eens goed naar de lege kader kijken en ga met de kinderen in gesprek alvorens deze te openen.
Zeg kinderen, kijk eens wat ik hier heb. Het is een schilderij met niets er op. Zoiets noemen we een kader. Weten jullie wat er allemaal in een kader kan? Ik zal eens tonen wat er in deze kader zit.
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
15
Nu kan je het deksel van de puzzel wegschuiven. Aangezien je je hand in de pop hebt zitten, is het misschien handig om even de hulp in de schakelen van de begeleidende ouder. Kijk eens, wat is dat? Herkennen jullie wie hier op staat? Juist, dat ben ik! Ik ga nu aan elk kind een puzzelstuk geven en dan gaan we samen deze puzzel maken, vinden jullie dat een goed idee? Sommige kinderen zullen meer dan één stuk krijgen omdat er meer puzzelstukken dan kinderen zijn. Nu maak je samen met de kinderen de puzzel. Ondertussen stel je hen vragen in de trant van: Wie heeft een stukje van mijn hand? Wie heeft mijn neus? Wat doe je met een neus? …
Als de puzzel helemaal gemaakt is, is het tijd om je bezoekje aan deze eerste kamer af te ronden. Maar niet voordat je de museumregels nog eens samen herhaald hebt. Dit doe je aan de hand van de rode en groene vlaggetjes die je onder de kast verstopt hebt. Je kan aan een van de kinderen vragen om deze even uit te delen. Daarna ga je weer verder in je rol.
Kinderen, voor ik met jullie verder ga wandelen door het museum, wil ik eerst even weten of jullie de regels in een museum kennen. Als je in het verkeer aan het rode licht komt, wat wil dat dan zeggen? Dat wil zeggen dat je niet over mag, dus rood betekent: Mag Niet. En als je aan een groen licht komt? Juist, dan mag je wel oversteken. Groen betekent dus dat het wel mag. Als ik jullie nu vertel dat je in een museum heel hard mag roepen, welk vlaggetje steken jullie dan in de lucht? Inderdaad, Rood! Hard roepen mag niet in een museum. En als ik vraag: kijken? Dat mag in en museum, dus de groene vlaggetjes mogen de lucht in. …
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
16
Zo kan je nog even doorgaan tot je alle museumregels herhaald hebt. De lijst met museumregels vind je bij ʻVoorbereiding in de klasʼ op p.7. Als je alle regels hebt overlopen, laat je een kindje de vlaggetjes verzamelen en leg je deze samen met de puzzel weer onder de toonkast. Zal ik jullie nu mijn huis laten zien? Kom we gaan naar de volgende kamer. Daar moet je eens goed rondkijken of je mijn portret ziet hangen. Je gaat nu met de kinderen naar de volgende zaal.
Zaal 2: het grote salon In deze zaal, rechts van de haard, hangt het portret van Plantijn dat ze net in elkaar gepuzzeld hebben. Laat de kinderen hiernaar op zoek gaan. Als ze het gevonden hebben, ga je verder met je verhaal. Ja, daar hangt mijn portret! Dat hebben jullie goed gedaan. Vinden jullie het een mooi schilderij? Hebben jullie thuis ook zoʼn portretten van jezelf? Nee? Wat hebben jullie dan wel ophangen in plaats van zoʼn portret? Nu maken de mensen fotoʼs, maar vroeger bestond dat nog niet. Wij moesten een schilderij laten maken als we onze vrienden of familie in huis wilden ophangen. Vinden jullie niet dat ik een mooie kraag heb? Wat zouden jullie er van vinden om ook eens zoʼn kraag aan te doen? En ook een cape? Dan mogen jullie daarna met jullie kraag en cape samen met Christoffel op de foto en hebben jullie een fijne herinnering aan dit museum. Zo meteen zal de juf jullie een kraag omdoen. Ik ga ondertussen even een dutje doen, ik ben weer zo moe... Geeuw… Slaapwel kinderen!
In de hoek van de zaal naast de luchtbevochtiger staat een houten paaltje. Neem dit paaltje uit de hoek en zet het in de zaal. Hierop kan je de pop laten rusten, je kan zijn hoofd over het paaltje schuiven. Als Christoffel aan het ʻrustenʼ is, neem je ook de tas met kragen uit de hoek. Nu doe je samen met de begeleidende ouder de kinderen hun kraag om. Als elk kind een kraag om heeft, laat je ze plaatsnemen rond Christoffel. De kindjes vooraan gaan op hun knietjes zitten, die achteraan kunnen recht blijven staan. Neem nu de kader uit de hoek en het fototoestel uit de schatkist. Vraag de begeleidende ouder om de kader op een afstandje voor de kinderen te houden. Nu kan je een foto nemen door de kader. Deze foto lijkt nu op een van de schilderijen in de zaal. Het is net of er zit een kader om. Deze foto ga je meteen uitprinten. Dit duurt even, dus zorg je dat de kinderen ondertussen bezig zijn. Vraag hen zich in te beelden hoe een persoon moest lopen met zoʼn kraag om. Zoʼn chique persoon liep vast met een gestrekte rug en stijve nek. Laat hen enkele toertjes om te tafel lopen op de manier waarop de mensen in de tijd van Plantijn dit deden. Laat hen ook buigingen maken. ʻGoedemiddag meneer de baronʼ, ʻGoedenavond koningʼ… Telkens met een plechtige buiging erbij.
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
17
Terwijl de kinderen dus rond de tafel lopen, print jij de foto uit. Dit doe je als volgt: 1. Neem het SD-kaartje uit het fototoestel door onderaan het klepje te openen en zachtjes op de kaart te duwen. Deze komt er dan vanzelf uit. 2. Stop het kaartje vooraan links in de printer met de kleuren naar boven. 3. Zet de printer aan door op de uiterst linkse knop (on) te drukken. Je kan eventueel het schermpje een beetje kantelen om beter te kunnen zien. Op het scherm komt nu automatisch de laatst genomen foto. 4. Zorg dat achter de printer voldoende ruimte is. Het fotopapier zal er enkele malen doorheen gaan voordat de foto volledig geprint is. 5. Om te printen druk je nu op de uiterst rechtse knop (print). 6. Als de foto klaar is, valt deze bovenop het papierreservoir. Nu moet je enkel nog langs beide kanten de witte randen van de foto scheuren. Toon de foto aan de kinderen en geef deze aan de begeleidende ouder. Die kan de kinderen de foto verder laten bewonderen terwijl jij de printer en het fototoestel weer opruimt. Zet het kistje met het fototoestel en de printer zo ver mogelijk uit het zicht in de hoek. Neem Plantijn weer van het paaltje. Als er nog voldoende tijd is, neem je de tas met doosjes en ga je met de kinderen naar het salon van de wandtapijten.
Zaal 6: het salon van de wandtapijten Als je deze kamer binnenkomt, laat je de kinderen eens goed rondkijken. Loop door naar het einde van de kamer. Nu zijn we wel in een héél erg mooie kamer. Er hangen hier tapijten aan de muren. Hebben jullie dat thuis ook? Waarom zouden die hier hangen? Vroeger hadden wij geen verwarming zoals nu. Het hele huis moest verwarmd worden met open haarden. Daar zie je er eentje. Deze wandtapijten moesten ervoor zorgen dat de warmte in de ruimte bleef hangen. Ik heb een idee. Als jullie nu eens allemaal even lekker gaan liggen en je oogjes dichtdoen.
Laat de kinderen allemaal op de grond liggen achterin de kamer. Let op dat ze de hele ruimte niet in beslag nemen. Er kunnen nog andere bezoekers de kamer binnenkomen. Doe nu je oogjes eens toe en luister en ruik eens heel goed. Wat ruiken jullie? Ruikt het hier zoals bij jullie thuis? Wat horen jullie allemaal? Hoor jij thuis ook zoveel geluiden als je in bed ligt? Het hele huis kraakt. Het is dan ook een oud huis en grotendeels van hout gemaakt. Vroeger, als het heel hard waaide en dus ook heel hard kraakte, kwamen we hier vaak samen om griezelverhalen te vertellen of om boeken te lezen. Gezellig he? Houden jullie van griezelverhalen? Welke?
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
18
De kinderen mogen nu hun oogjes weer opendoen. Ga samen met hen in een cirkel op de grond zitten en neem de tas met doosjes. Ik heb nog iets leuks van vroeger. In deze doosjes zitten zakjes met kruiden. Deze kruiden werden vroeger hier in de keuken gebruikt. Misschien zijn er wel enkele die jullie herkennen? Ze worden nu nog altijd gebruikt. Let er maar eens op of je het herkent, of je mama of misschien je papa die nu ook nog in het eten doen. Je mag bij elk kruid ook zeggen of je het lekker vindt ruiken of net niet.
Nu kan je geurzakjes rond laten gaan. Laat het kind aan je rechterkant telkens het zakje uit het doosje halen, dit is gemakkelijk want jij hebt immers de pop om je hand. Als het zakje is rondgegaan, kan het kindje aan je linkerkant het weer in het doosje stoppen. Terwijl de zakjes rondgaan, zegt Plantijn bij elk kruid ook kort waarvoor het gebruikt wordt. De kinderen zeggen of ze het kennen of lekker vinden. -
Dit is laurier, dat wordt vooral gebruikt in de saus of stoofpotjes. Herken je het? Vind je het lekker ruiken? Kaneel vind ik erg lekker. Dat wordt vaak gebruikt in gebak. Mmm… Of appeltaart. Ken je komijn? Of komijnekaas? Vanille ken je vast wel. Dat is al bijna even lekker als kaneel. Dit zit vooral in lekkere dingen zoals taart, koekjes, pudding, ijs… Wat ken jij nog met vanille? Kruidnagel zit bijvoorbeeld in speculaas, maar kan ook gebruikt worden om de muggen weg te houden in de zomer. Dit heb je vast al eens geproefd, dit doen mama en papa in de puree. Het is nootmuskaat. Dit is misschien minder bekend. Het komt helemaal uit India. Daar wordt het ook vooral gebruikt. Het is kardemom.
Als alle zakjes rond zijn geweest en weer in de doosjes zitten, stop je deze weer in de tas. Geeuw… Ik vond het erg leuk om jullie mijn huis te laten zien, maar nu ben ik toch wel erg moe hoor. Geeuw… Gaan jullie maar even buiten spelen. Ik ga weer een dutje doen… Geeuw…
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
19
Stop de handpop van Christoffel in de groene doos, die neem je dadelijk weer mee naar de 18de eeuwse eetkamer. Ga dan met de kinderen naar buiten. Je komt uit op de binnentuin. Als pauze kunnen de kinderen, indien het mooi weer is, hier even rondlopen en uitwaaien. Zo geraken ze al die energie even kwijt die zich tijdens het aandachtig volgen van de rondleiding heeft opgehoopt. Ze kunnen nu ook even naar het toilet moest dit nodig zijn. Het toilet vind je om de hoek bij het printlab. De andere groep is hier al of komt zo. Na de 10 minuten pauze in de binnentuin wissel je van groep en neem je de kinderen weer mee naar de 18de eeuwse eetkamer. Je begint aan je tweede rondleiding met je nieuwe groep. Nadat je de rondleiding een tweede maal hebt gedaan, keer je opnieuw terug naar de 18de eeuwse eetkamer om af te sluiten. Je gaat met alle kinderen op de grond zitten en vraagt wat ze ervan vonden. Ze krijgen de kans om afscheid te nemen van de poppen en zingen nog een laatste keer het letterlied. Hierna kan je de jassen en rugzakken ophalen in de vestiaire. Terwijl de kinderen zich klaar maken om naar huis te gaan, verzamel jij al het materiaal. Dit geef je weer af aan de balie.
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
20
MARTINA
Als je de rol van Martina moet voorbereiden, betekent dit dat je de tweede of de derde optie hebt gekozen. De rol van Martina is een aangename en luchtige rol om in te studeren.
A. Materiaal & voorbereidingen Bij aankomst in het museum meld je je aan de balie en zeg je dat je het kleuterpakket gereserveerd hebt. Zij zullen je dan het nodige materiaal geven. Terwijl de kinderen hun spullen opbergen, kan jij de nodige voorbereidingen treffen. Indien je de rondleiding samen met een gids zal geven, heeft de gids deze voorbereidingen al getroffen. Voor Martina ontvang je het volgende materiaal: - Doos met handpop van Martina - Letterboek - Tas met houten cijfers en letters, kleurplaten en pennenzak
Zaal 9: de kamer van de proeflezers Voor Martina is het gemakkelijk de voorbereidingen te treffen. Je zet het letterboek in de hoek bij de haard. De doos met de pop zet je aan het andere uiteinde van de kamer. De tas met de andere spullen zet je hier ook bij.
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
21
B. Rondleiding Hier is de rondleiding volledig uitgeschreven. Je moet deze uiteraard niet woordelijk overnemen, maar het is toch belangrijk dat je de rode draad bewaart. De klas wordt opgesplitst in twee groepjes. Eentje hiervan gaat met jou mee, het andere met de kleuterjuf of gids die Plantijn heeft voorbereid.
Zaal 9: de kamer van de proeflezers Dit deel van de rondleiding start in de correctorenkamer. Je gaat hier met de kinderen naartoe en laat hen aan de linkerkant van de haard in een halve cirkel op de grond plaatsnemen. Goedemorgen kinderen, weten jullie waar wij zijn? Wij zijn vandaag in een museum. Weten jullie wat een museum is? Wie is er al eens in een museum geweest? Wat is er te zien in een museum? Wat verzamelen jullie zoal? Wat doen jullie met al die verzamelde voorwerpen? Mag iedereen die voorwerpen zien? à Dit deel moet je enkel de eerste keer doen, de tweede keer heeft Plantijn dit gesprekje al met hen gehad. Ik ga vandaag de rondleiding niet geven. Speciaal voor jullie heb ik iemand uitgenodigd. Martina is haar naam. Maar ze heeft zich vast verstopt. ʼt Is een echte deugniet die Martina! Willen jullie haar even roepen? Maar zachtjes he… Je laat de kinderen enkele keren om Martina roepen, loopt ondertussen naar de doos en neemt dan de pop eruit. Zodra je de pop om je hand hebt, kruip je in de rol van Martina. Je gaat nu weer bij de kinderen zitten. Dag jongens en meisjes, jullie zijn er al zie ik! Ik was nog even verstoppertje aan het spelen. Spelen jullie ook graag verstoppertje? Ik wel. Maar hoe onbeleefd, ik heb me nog niet voorgesteld! Ik ben Martina Plantijn. Ik ben de dochter van Christoffel Plantijn. Mijn papa heeft dit huis lang geleden gekocht en is toen een drukkerij begonnen. Daar maakte hij boeken. Ik hou erg veel van boeken, lezen in het allerliefste wat ik doe! Nu leren jullie lezen op school, maar vroeger mochten meisjes niet naar school. Dat vond ik erg spijtig, soms wilde ik liever een jongen zijn, zodat ik ook naar school kon gaan. Gaan jullie graag naar school jongens? En meisjes? Gaan jullie graag naar school? De meisjes bleven vroeger thuis om te helpen in het huishouden. Alleen jongens mochten leren en gaan werken. Zo moest ik helpen met de was, dan moest ik wassen en strijken. Ik moest ook helpen met koken, in potten roeren en zo van die dingen. Maar vanaf dat ik de kans zag om even te ontsnappen, trok ik me op een rustig plaatsje terug met een boek. Dat doe ik erg graag. Ik ben een echte boekenwurm zegt mijn mama. Weten jullie wat dat is? Een boekenwurm? Dat is iemand die altijd met zijn neus in de boeken zit. Ik kijk ook erg graag naar prenten van dieren.
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
22
Kijken jullie graag naar prenten van dieren? Wat is jullie lievelingsdier? Waar ik niet van hou, dat zijn spinnen. Vanaf dat ik een prent met een spin zie, klap ik het boek meteen dicht. En soms he… Soms zie ik in de binnentuin een echte spin. Dan ben ik zooo bang en gil ik zooo hard dat Jan me steeds komt helpen. Jan is een hele lieve en hele knappe jongen die in de drukkerij van mijn papa werkt. Ik word al bijna verlegen, want eigenlijk ben ik erg verliefd op Jan. Is er iemand van jullie ook al eens verliefd geweest? Of is er iemand nu verliefd? Op wie dan?
Ik heb erg veel geluk, want Jan is ook verliefd op mij. Daarom zullen wij later trouwen. En omdat Jan bij mijn papa werkt en zo goed weet hoe alles moest, kunnen wij later misschien de drukkerij van papa overnemen. We zijn hier in een museum en ik zou eens graag van jullie horen of jullie al weten wat er niet en wel mag in een museum? Denken jullie dat je mag lopen in een museum? Nee, dat mag niet! Mag je vragen stellen in een museum? Ja, dat mag zeker! Zo kan je nog even doorgaan tot je alle museumregels herhaald hebt. De lijst met museumregels vind je bij ʻVoorbereiding in de klasʼ op p.7. Als je alle regels hebt overlopen, neem je het grote letterboek erbij. Je laat alle kinderen de eerste letter van hun naam zeggen en slaat het boek open. Vervolgens overloop je de letters en laat je de kinderen hun hand opsteken als je bij hun beginletter komt. Samen met de kleuters bekijk je de mooie prent. Je leest ook telkens het tekstje met de opdracht voor. Het is fijn om hier samen met de kleuters nog extra opdrachtjes bij te verzinnen. Laat je fantasie de vrije loop en laat de kinderen iets uit het verhaaltje of de letter uitbeelden… Hierna zet je het boek weer weg en neem je de tas met spullen. Terwijl je door de kamer loopt, vertel je nog in het kort waar deze voor gebruikt werd.
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
23
Als ze vroeger een boek gingen maken, mochten daar natuurlijk geen foutjes in staan. Daarom drukten ze altijd een paar paginaʼs en werden die dan nagelezen door hele slimme meneren. Ik mocht hier nooit komen als die meneren aan het werken waren, want het moest hier stil zijn. En om dat goed te kunnen doen hé, dat nalezen, om dat goed te kunnen doen zaten die meneren aan deze grote tafel. Ze zaten daar aan het raam omdat ze dan genoeg licht hadden om te kunnen lezen. Pas als ze alle foutjes eruit hadden gehaald, werden er heel veel paginaʼs gedrukt. Bekijk ondertussen met de kinderen de verbeterde bladen op de tafel in het midden van de kamer. Ga nu naar de letterkamer. Zaal 13: de letterkamer Als je de kamer binnenkomt ga je met de kinderen rond een van de letterzetsels staan en vertel je kort waar deze kamer voor diende. Kijk eens naar deze grote kasten. In deze kasten zien jullie pakjes liggen en in die pakjes zitten allemaal lettertjes. Die lettertjes werden vroeger gebruikt om de boeken mee te drukken. Kijk maar eens naar deze tafel, hierop ligt een voorbeeld van hoe die lettertjes werden gebruikt om te drukken. Het lijken wel net kleine stempeltjes, vinden jullie niet? Al deze lettertjes staan in spiegelbeeld. Als je dit dan drukt, staan ze ineens weer juist! Raar hé? Na deze uitleg loop je eens langs de toonkasten. Kijk. Er werden hier niet alleen letters en teksten gedrukt. Hier zie je ook notenbalken. Notenbalken en muzieknoten worden gebruikt om muziek op te schrijven. Daarmee kon je muziek uitbeelden, zo wisten de mensen de juiste toon om te zingen. Nu ga je met de kinderen aan de haard staan. Laat de kinderen in een halve cirkel om je heen staan. De tas met spullen zet je op de grond.
Weten jullie wat ik ook heel erg leuk vind om te doen? Buiten lezen? Zingen! Vinden jullie het leuk om liedjes te zingen? Ik ken een liedje over letters, zal ik het eens een keertje voorzingen?
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
24
Op de melodie van ʻHoedje van papierʼ zing je: 1, 2, 3, 4 Letter hier, cijfers daar. 1, 2, 3, 4 Geef mij letters maar! Kijk eens wat een mooie P, een A, een O en ook een B 1, 2, 3, 4 Letters hier, cijfers daar. 1, 2, 3, 4 Geef mij letters maar! Dit liedje herhaal je enkele keren met de kinderen tot ze het ongeveer kennen. Daarna neem je de houten letters en cijfers uit de tas en deel je deze uit onder de kinderen. De kinderen met een cijfer gaan rechts staan, de kinderen met een letter links.
Zullen we het een beetje moeilijker maken? We maken er een spelletje van. We zingen het liedje opnieuw en als je de letter of het cijfer hoort dat je vast hebt, mag je dat in de lucht steken. 1, 2, 3, 4 Letter hier, cijfers daar. 1, 2, 3, 4 Geef mij letters maar! Kijk eens wat een mooie P, een A, een O en ook een B 1, 2, 3, 4 Letters hier, cijfers daar. 1, 2, 3, 4 Geef mij letters maar!
Dit herhaal je enkele keren en daarna verzamel je de cijfers en letters weer. Je stopt de letters weer in de tas en wandelt met de kinderen naar de drukkerij.
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
25
Zaal 14: de drukkerij Moest het erg druk zijn in de drukkerij, kan je best eerst de opdracht doen in de letterkamer en daarna pas door de drukkerij wandelen en de uitleg doen. Is het er rustig, dan wandel je de drukkerij door terwijl je een korte uitleg geeft. Ondertussen wijs je de kinderen op de letterkasten vol met kleine lettertjes en de drukpersen.
Kijk, hier werkte mijn papa en ook Jan. En al deze lettertjes werden gebruikt om boeken te maken. De boeken werden dan gemaakt met die grote machines daar, die werden gebruikt om de lettertjes op het papier te drukken. Geeuw… Van al dat vertellen over mijn familie en de drukkerij ben ik een beetje moe. Is het goed dat ik even een dutje doe? De juf zal de laatste opdracht wel uitleggen. Aangekomen achterin de drukkerij zet je Martina op een van de houten paaltjes die daar staan. Vervolgens deel je de kleurplaten met letters uit. Hierop staan verschillende letters en één grote ʻpʼ. Laat hen deze letter ʻpʼ inkleuren en op zoek gaan naar de andere letters ʻpʼ op het blad. Deze mogen ze ook inkleuren. Als ze hier al snel mee klaar zijn, mogen ze ook de letters van hun naam inkleuren. Laat de kinderen hun naam op hun blad schrijven en haal deze op. Zo moeten ze dit de rest van de rondleiding niet met zich mee te slepen. Dan verzamel je al het materiaal en keer je langs dezelfde weg weer terug naar de correctorenkamer. Van daaruit kan je met de kinderen naar de binnentuin. Als pauze kunnen de kinderen, indien het mooi weer is, hier even rondlopen en uitwaaien. Zo geraken ze al die energie even kwijt die zich tijdens het aandachtig volgen van de rondleiding heeft opgehoopt. Ze kunnen nu ook even naar het toilet moest dit nodig zijn. Het toilet vind je om de hoek bij het printlab. De andere groep is hier al of komt zo. Na de 10 minuten pauze in de binnentuin wissel je van groep en neem je de kinderen mee naar de correctorenkamer. Je begint aan je tweede rondleiding met je nieuwe groep. de
Nadat je de rondleiding een tweede maal hebt gedaan, ga je naar de 18 eeuwse eetkamer om af te sluiten. Je gaat met alle kinderen op de grond zitten en vraagt wat ze ervan vonden. Ze krijgen de kans om afscheid te nemen van de poppen en zingen nog een laatste keer het letterlied. Hierna kan je de jassen en rugzakjes ophalen in de vestiaire. Terwijl de kinderen zich klaar maken om naar huis te gaan, verzamel jij al het materiaal. Dit geef je weer af aan de balie.
MUSEUM PLANTIN-MORETUS / PRENTENKABINET
26