Incidentbeheer bij VNOG: Praktijktest Apeldoorn 30 april 2009 Koninginnedag Sinds 2005 is de Veiligheidsregio Noordoost Gelderland betrokken geweest bij de ontwikkeling van het incident-volgsysteem CCS-M (Command and Control System-Mobile) van haar blusmaterieel bij natuurbranden voor de brandweer van Apeldoorn en omstreken. Nieuwland Geo-Informatie in Wageningen heeft dit systeem ontwikkeld in nauwe samenwerking met deze veiligheidsregio en de regio’s ‘Hulpverlening Gelderland Midden’ en ‘Hulpverlening Gelderland Zuid’.
Historie In 2008 vroeg het VNOG om een aantal aanpassingen aan de CCS-M module. Daarnaast wilde zij een berichtenserver waarmee de diverse CCS-M cliënts in de brandweervoertuigen konden communiceren. Nieuwland heeft daarop een berichtenserver gebouwd en geïnstalleerd bij VNOG in Apeldoorn. De brandweer in Apeldoorn opereert sinds dit jaar vanuit een nieuw pand aan de Europalaan in Apeldoorn, waar ook de politie en het GHOR (Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen) zijn gehuisvest. Hier heeft zij de beschikking over een ruime commandoruimte met 6 grote beeldschermen en een projectiescherm om alle informatie, welke bij een incident naar voren komen, op weer te geven.
1
CCS Systeem architectuur Het volledige CCS systeem is door Nieuwland Geo-Informatie gebouwd en bestaat uit een berichtenserver, een Gateway-server en een aantal aangesloten, mobiele CCS-M GIS cliënts. Met behulp van .NET zijn de door de klant gewenste GIS functionaliteiten gebouwd. De CCS-M cliënts bij VNOG zijn geïnstalleerd op laptops om de flexibiliteit en de mobiliteit te vergroten en worden zowel gebruikt in verschillende soorten brandweervoertuigen als op werkplekken op het kantoor van de Brandweer. In de database op de berichtenserver wordt informatie over incidenten opgeslagen en uitgelezen ten behoeve van de verschillende CCS-M cliënts.
Datacommunicatie De data wordt voor het verzenden gecomprimeerd om het systeem ook op netwerken met een geringe capaciteit, zoals C2000, te kunnen laten functioneren. CCS-M cliënts zijn verbonden met de berichtenserver via GPRS met behulp van een MOMO5 mobilofoon-modem combinatie. De modem fungeert tevens als GPS ontvanger voor het bepalen van de positie van het voertuig. De cliënt op de laptops, die op het hoofdkantoor van de brandweer gebruikt worden, werken via een LAN verbinding.
2
Functionaliteit CCS-M De CCS-M GIS cliënt, die in de verschillende brandweervoertuigen van de betrokken korpsen is geïnstalleerd, biedt de brandweerlieden onderweg en ter plaatse informatie over onder andere de brandhaarden, mogelijk explosiegevaar, andere aan het incident gekoppelde brandweervoertuigen en de geplande aanpak van het incident. Tevens bevat het systeem speciale middelen voor de aansturing van voertuigen. CCS-M beschikt over een ruime kaartenbibliotheek (met onder andere Top10 vector, GBKN, Falkplan, Bereikbaarheidskaarten) die voor verschillende doeleinden ondersteuning biedt. Deze bibliotheek kan worden aangevuld met eigen kaartmateriaal (zogenaamde preparatieve data) in meer dan 20 verschillende formaten. Naast het uitlezen van informatie, kan de gebruiker ook zelf objecten tekenen en wijzigen. De eigen (GPS) positie is real-time uit te lezen. Afhankelijk van de taken en bevoegdheden van de gebruikers, kan het gebruikersinterface geconfigureerd worden om zo meer of minder functies beschikbaar te stellen.
Figuur 1: CCS-M Cliënt In de figuur is een voorbeeld opgenomen van een incident. Het betreft hier een brand waarbij de brandhaard en daarbij behorende gevarenzone is weergegeven door het commando. Ook zijn de door de hulpdiensten ingestelde afzettingen in de kaart aangegeven. Aan de linkerzijde worden de diverse kaartlagen weergegeven welke aan of uitgezet kunnen worden. Deze lagen zijn schaalafhankelijk en worden alleen zichtbaar als de kaartschaal zich binnen de minimum en maximum kaartextent bevindt.
3
Praktijktest CCS-M is uitgegroeid tot een systeem dat niet alleen bruikbaar is voor het begeleiden van natuurbrand incidenten, maar ook voor andersoortige incidenten. Met deze gedachte in het achterhoofd is in maart van dit jaar besloten om CCS-M en de berichtenserver medio april op te leveren met als doel het monitoren van de festiviteiten rondom de viering van Koninginnedag in Apeldoorn op 30 april. Alle kaartbeelden die gedurende 3 maanden van voorbereiding zijn vervaardigd (denk aan de route van de stoet, de 13 kilometer dranghekken, de parkeerplekken voor de kijkers met de toevoerroutes, etc.) zouden via CCS-M zichtbaar moeten worden gemaakt. In de voorbereiding op 30 april had men tevens op maandag 27 april iemand van de brandweer met CCS-M ingezet bij de politie zodat de communicatie van de diverse werkzaamheden op 30 april beter en sneller zouden verlopen. Door het incident van die dag is CSS-m echter uitgebreid ingezet om de coördinatie van alle hulpactiviteiten te verzorgen. Gedurende de periode na de gebeurtenis bij de Naald aan de Jachtlaan is vanuit het commandocentrum aan de Europalaan de coördinatie uitgevoerd waarbij met behulp van CCS-M voortdurend de diverse activiteiten inzichtelijk zijn gemaakt. Dit ten behoeve van alle hulpdiensten die aanwezig waren. Dit betroffen naast de brandweer, het GHOR en de politie ook mensen van de Marechaussee en van de beveiligingsdienst van het Koninklijk Huis. Een zogenaamde COH (commando Container, zie foto) van de brandweer werd ingezet om de coördinatie ter plekke uit te voeren. In deze COH zijn aanwezig een COPI (Commando Plaats Incident) en VC (verbindingscommandowagen). Later is nog een tweede COPI ingezet welke via UMTS verbinding had met de crisisruimte. Deze COPI heeft geen moment last gehad met de verbindingen. ’s Avonds is de Minister-President geïnformeerd over de activiteiten die die dag hadden plaatsgevonden om alle hulpacties zo goed mogelijk te laten verlopen.
Figuur 2: COH Commandocontainer
4
De betrouwbaarheid waarmee het systeem naar voren kwam op 30 april heeft ertoe geleid dat men in Apeldoorn ervoor heeft gekozen om alle voorbereidingen en het monitoren van alle zaken rondom de herdenkingsdienst in Theater Orpheus op 8 mei in een nieuw ‘ incident’ in CCS op te nemen. De 7 dagen die men had ter voorbereiding heeft men gebruikt om alle preparatieve data op te nemen in het incident dat was opgezet ten behoeve van de herdenkingsdienst. Na het afsluiten van het incident rondom de herdenking is meteen weer een nieuw incident opgezet in verband met een grote palletbrand, vlakbij het gebouw van politie, brandweer en GHOR. Ook bij dit nieuwe incident is CCS uitgebreid ingezet. Conclusie Wat begon als een praktijktest van CCS, is uiteindelijk uitgelopen op een praktijkervaring die bij de veiligheidsregio Noordoost Gelderland heeft doen besluiten verder te gaan met het CCS systeem. Momenteel wordt alweer gekeken naar aanvullende wensen van VNOG. De doelstelling van Nieuwland Geo-Informatie is te komen tot een laagdrempelige totaaloplossing voor incidentbeheer. Met CCS-M is een incident op een eenvoudige en flexibele manier, geografisch ondersteund, aan te sturen.
Voordelen CCS-M -
maakt gebruik van Open GIS standaarden
-
goede uitwisselbaarheid van gegevens
-
sterke communicatie elementen
-
eenvoudig te bedienen
-
maakt gebruik van open source componenten
-
stabiel en betrouwbaar
-
flexibel en uitbreidbaar
-
lage kostprijs
Voor meer informatie: Patrick van der Deijl Nieuwland 0317 421711
5
