Portfolio. Mirjam Roth

Portfolio Mirjam Roth

Inhoud

Mirjam Roth

Telefoon: 06-55320093 E-mail: [email protected]

Visie

5

Architectuur & Bouwfysica Experience the Monolith; Sound of Concrete Flower Workshop

7 9

Architectuur Building for Bouwkunde Placebo Hospital

11 15

Bouwfysica Prestaties van mensen onder verschillende daglicht- en gesimuleerde daglichtcondities Zaalakoestische parameters vs ruimte; Ontwerpen met akoestiek Doorsnede Breda

19 23 25

Afstudeerproject Architectuur & Bouwfysica Just Jazz; Laat je verleiden door de muziek

29

Visie Architectuur & Bouwfysica

Tijdens mijn studie ben ik zeer geïnteresseerd geraakt in hoe mensen ruimtes beleven. Elke ruimte heeft een eigen sfeer of karakter en is in staat gevoelens op te roepen. Mensen nemen de wereld waar door middel van al hun zintuigen. Door te kijken, horen, voelen, proeven en ruiken vormt men zich een beeld van de werkelijkheid. Het bijzondere aan de meeste zintuiglijke waarnemingen is dat ze in eerste instantie onbewust zijn. Een ruimte kan je overdonderen, maar pas als je stil staat en al je zintuigen apart afgaat, kun je begrijpen waar het door komt. Bepaalde zintuigen kunnen extra geprikkeld worden zodat de ervaring intenser wordt of zodat men zich bewust wordt van andere eigenschappen. Om een allesomvattende ervaring te creëren is het belangrijk om rekening te houden met alle zintuigen. Bij zowel architectuur als bouwfysica staat de mens centraal. Bij de architectuur gaat het meer om het psychologische aspect, de invloed van de ruimte op de mens, bij bouwfysica gaat het vooral om het comfort. Een goede samenwerking tussen de twee disciplines zorgt ervoor dat een gebouw er niet alleen ‘mooi’ uitziet en functioneel is, maar ook prettig is om in te verblijven. Door het combineren van architectuur en bouwfysica kan er een complete beleving ontworpen worden waarin de mens centraal staat.

Experience the Monolith; Sound of Concrete Masterproject, Architectuur & Bouwfysica, 2009

Thema van de 4e Concrete Design Competition is monolithic, exploring versatility. Het doel van de competitie is een ontwerp van beton maken aan de hand van dit thema. In mijn ontwerp wil ik mensen meer bewust maken van geluid en de akoestiek om hen heen. Geluid is zeer belangrijk voor het ervaren van een ruimte. Elke ruimte heeft zijn eigen akoestische eigenschappen afhankelijk van de vorm, het volume, de materialen en de oppervlakteafwerking. Er zijn twee series elementen gemaakt waar men doorheen kan lopen. De eerste serie bestaat uit 5 blokken van 8 x 8 x 8 m die aan de buitenzijde hetzelfde uiterlijk hebben en allen gemaakt zijn van hetzelfde soort beton. Aan de binnenzijde bevatten ze telkens een andere binnenvorm met een ander akoestisch karakter. Bij het lopen door deze blokken zullen de voetstappen telkens anders weerkaatst worden. Op deze manier hoort men als het ware de vorm van de ruimte. De tweede serie elementen bestaat uit een aantal kokers van verschillende afmetingen. In deze kokers zal telkens een andere flutterecho ontstaan. Met een flutterecho wordt het geluid bedoeld dat tussen twee harde evenwijdige vlakken heen en weer wordt gekaatst. Er ontstaan hierdoor snelle opeenvolgende echo’s die voor een metaalachtige klank zorgen. De hoogte van deze klank of toon is afhankelijk van de afstand tussen de vlakken. Zo kunnen de flutterecho’s in de kokers een melodie gaan vormen.

Flower Workshop Masterproject, Architectuur & Bouwfysica, 2009

Ontwerp een vaas van beton voor een bepaalde soort bloem was de opdracht voor de flower workshop. Deze vaas is ontworpen voor de Calla. Opvallend aan de Calla is de vloeiende lijn waarin de steel overgaat in de bloeikolf en de bloem. Het ontwerp van de vaas is gebaseerd op deze vloeiende lijn. De vorm is niet direct vertaald naar een vaas, in plaats daarvan is de contour van de gestileerde vorm van de bloem verwerkt in een reliëf waar de bloem tussen komt te staan. Om de vloeiende lijn in de Calla zichtbaar te maken aan de toeschouwer is het noodzakelijk dat de bloem op ooghoogte staat. Er is daarom gekozen voor een hoge zuil waar de bloem in staat. De bloem komt op deze manier op een voetstuk te staan en zijn vorm kan zo door iedereen bewonderd worden. Het reliëf in de vaas is gebaseerd op de QRD-reflectoren. Deze reflectoren verspreiden het geluid over een ruimte. De vaas kan nog doorontwikkeld worden zodat deze niet alleen een visueel ornament is, maar ook een akoestisch element.

Building for Bouwkunde Multi-disciplinair Masterproject, Architectuur, 2009

De opdracht voor de prijsvraag integraal ontwerpen 2009 van Techniplan Adviseurs is het ontwerpen van een nieuw gebouw voor de faculteit bouwkunde te Delft. In het ontwerp staan twee concepten centraal: duurzaamheid en ontmoeting. Beide concepten zijn het duidelijkst af te lezen aan de indeling en opbouw van het gebouw. Door studenten en docenten niet horizontaal maar vertikaal te scheiden met behulp van een atrium ontstaat er een zichtrelatie tussen de docenten en de studenten, waardoor men zich meer bewust van elkaar wordt. Door in het gebied tussen de docenten en studenten (het atrium) verschillende functies te plaatsen die beiden nodig hebben, zullen studenten en docenten elkaar ontmoeten. Het gebouw bestaat uit en L-vormig blok en een losse stapeling van studentenblokken. In het lange gedeelte van de L-vorm bevinden zich de docenten werkplekken die een zichtrelatie hebben met de studentenwerkplekken in de blokken. Het korte deel van de L herbergt de ondersteunende functies zoals het parkeren en de laboratoria. Door het parkeren in het gebouw te integreren krijgt het gebouw extra volume zodat het een statement aan de weg kan maken. De blokken vormen een overgang naar het park terwijl de L-vorm de ruimte afbakent en een statement maakt aan de weg. Het atrium bevindt zich tussen de studentenblokken en de lange zijde van

Ontmoetingsconcept

Stedebouwkundig plan, een duidelijk statement aan de weg een tegelijkertijd een overgang van het park naar het gebouw.

Building for Bouwkunde Multi-disciplinair Masterproject, Architectuur, 2009

de L-vorm en is de centrale plek van het gebouw. Alle functies worden via dit atrium ontsloten. Op de begane grond en de eerste verdieping liggen de functies die door verschillende groepen gebruikt worden. Op de hogere verdiepingen is een onderscheid gemaakt tussen studenten, docenten en de laboratoria. Studenten kunnen overal vrij gaan zitten, er is geen indeling naar jaren of semesters, ieder moet zijn eigen plek innemen. Het duurzaamheids concept komt het duidelijkst naar voren in het lichtconcept. In het gebouw bevinden zich diverse functies waar wel daglicht maar geen zonlicht gewenst is. Door gebouwdelen in elkaars schaduw te zetten kan hinderlijk direct zonlicht voorkomen worden zonder extra zonwering. Hierbij vormt het docentendeel een natuurlijke buffer tegen de zon. De zon is niet alleen een belangrijke lichtbron, maar geeft ook veel warmte af. De warmte van de zon is in de zomer echter niet gewenst. Met behulp van een luifel of een hellende gevel kan voorkomen worden dat de zon in de zomermaanden het gebouw in schijnt en voor oververhitting zorgt. Met het ontwerp hebben Rick van Pruissen en ik de eerste prijs integraal ontwerpen 2009 gewonnen die is uitgeschreven door Techniplan Adviseurs bv.

Licht concept

Placebo Hospital Architectuur Masterproject, 2007

Dit project gaat om het ontwerpen van een healing environment, een placebo hospital, voor het nieuwe zorgpark, gelegen naast de nieuwbouw van het Jeroen Boschziekenhuis in Den Bosch. Hierbij staat de vraag centraal hoe een ruimte, of gebouw een positief effect kan hebben op de genezing van mensen. De functie van mijn ontwerp is een zorghotel voor mensen met kanker In het zorghotel krijgen patiënten en hun familie niet alleen de mogelijkheid en de rust om over hun ziekte en de veranderingen in hun leven na te denken, maar het hotel wil mensen ook uitdagen om nieuwe mogelijkheden te ontdekken. Het hotel biedt door zijn ontwerp in samenwerking met verschillende faciliteiten, zoals een massagesalon, een gespreksruimte en een bibliotheek, een plek waar de gasten zich in hun ziekte kunnen verdiepen of juist een plaats voor afleiding kunnen vinden. De faciliteiten in het hotel zullen de gasten uit hun kamer halen en door het hotel heen laten bewegen. Op weg naar één van de faciliteiten komt men letterlijk verrassende uitzichten en nieuwe perspectieven tegen.

Placebo Hospital Architectuur Masterproject, 2007

Ontwerp Het zorghotel is een toren in het midden van het zorgpark. Op deze manier staat het gebouw in het bruisende middelpunt, maar door de hoogte geeft het de gasten een rust en overzicht. De verschillende verdiepingen van het hotel zijn telkens anders ingericht. Het is belangrijk dat op elke verdieping een ander beeld ontstaat. Soms wordt men gewezen op de omgeving (de stad of de natuur) en soms juist op het atrium en de functies in het midden van het gebouw. Er zijn plaatsen om even stil te staan en gangen om snel doorheen te lopen. Zo is er voor iedereen een plek te vinden om zich prettig te voelen. Op de verschillende verdiepingsvloeren zijn telkens andere faciliteiten te vinden. Op de eerste paar verdiepingen bevinden zich de faciliteiten die persoonlijker zijn, zoals een massagesalon en de gespreksruimte. Hoe hoger in het gebouw, hoe opener een faciliteit, met op de 10e en 12e verdieping een fitnessruimte en een restaurant. Bij de aankleding van het hotel staat de patiënt centraal. In plaats van de kille en cleane ziekenhuisomgeving is gekozen voor een hotelinrichting. Hierbij staat juist sfeer en comfort centraal. De muren in de kamers en rond het atrium zijn wit gestuukt. De vloer is van hout en de borstwering is afgewerkt met een houten leuning. De hotelkamers zijn met warme kleuren ingericht. Het licht is dimbaar en ook de kleurtemperatuur is aanpasbaar.

Prestaties van mensen onder verschillende daglichten gesimuleerde daglichtcondities Masterproject, Bouwfysica, 2008

Daglicht heeft vaak een positieve invloed op het welbevinden en de productiviteit van mensen. Daglicht bestaat uit meerdere elementen, het varieert over de dag in verlichtingssterkte en kleurtemperatuur en gaat vaak gepaard met uitzicht. Het deel van het daglicht dat positief werkt is nog niet bekend. In een eerdere pilotstudie (de Vries, 2007) is onderzoek gedaan naar het effect van het wegnemen van het uitzicht en tevens naar het effect van het simuleren van daglicht op de prestaties van mensen. Het onderzoek van de pilotstudie heeft echter een onverwachte uitkomst. Namelijk dat mensen beter presteren zonder uitzicht en dat ze beter presteren met gesimuleerd daglicht dan met natuurlijk daglicht. Deze conclusies zijn in strijd met conclusies uit eerder onderzoek. Het lijkt erop dat iets anders de oorzaak is voor de verbeterde prestaties in de tweede test. Dit onderzoek is een vervolg op de eerder genoemde pilotstudie. Onderzocht wordt of de resultaten van de pilotstudie beïnvloed zijn door een andere variabele dan het licht, zoals door de standaard toename van de alertheid gedurende een dag of een leereffect.

Drie testmethodes Om te testen of de prestatie van de proefpersonen beïnvloed wordt door de standaard toename van de alertheid of een leereffect worden er drie onderzoeken uitgevoerd.

Prestaties van mensen onder verschillende daglichten gesimuleerde daglichtcondities Masterproject, Bouwfysica, 2008

Scenario 1

Daglicht

1: Herhaling van de pilotstudie 2: Controle met constant licht 3: Controle met ander testen Scenario 2 (a en b)

Testmethode 1 Scenario 1/2b

Verschil

• • •

Variërend Kunstlicht

Testmethode 2 Scenario 4a

Testmethode 3 Scenario 4a Constant Kunstlicht

Scenario 4 (a en b)

Licht Alertheid Leereffect

Verschil

• •

Scenario 3

Testmethode 2 Scenario 4b

Alertheid Leereffect

Verschil

•

Testmethode 1 Scenario 2a/3

Testmethode 3 Scenario 4b

Alertheid

Schematische weergave wat de verschillen in prestatie tussen twee scenario’s veroorzaakt kan hebben. BIj de resultaten van testmethode twee is dezelfde trend te zien als bij de resultaten van testmethode 1. Hieruit kan met concluderen dat het licht nauwelijks invloed heeft gehad op het verschil in prestatie bij de verschillende scenario’s. Bij de laatste testmethode werden geen signifacante verschillen in prestatie tussen scenario 4a en scenario 4b gevonden, de toename van de prestaties in de pilotstudie zijn veroorzaakt door een leereffect.

Bij alle methode verbleven de proefpersonen een 1,5 uur in een bepaalde ruimte met een bepaald scenario (scenario 1: daglicht en uitzicht, scenario 2: daglicht zonder uitzicht, scenario 3: gesimuleerd daglicht en scenario 4: constant licht). De proefpersonen maakten diverse testen om hun prestaties te meten o.a. de typetest waarbij een tekst overgeschreven moest worden en de d2 test waarbij bepaalde tekens omcirkeld moesten worden. Vervolgens werd bekeken of er verschillen zaten in de prestaties van de proefpersonen tussen de verschillende scenario’s. In de derde testmethode werden andere testen (zonder leereffect) gebruikt om de prestatie te meten.

Conclusie De resultaten van de typetest uit de pilotstudie lijken beïnvloed te zijn door een leereffect. De doorslaggevende factor voor de verbeterde prestaties van de tweede test wordt voor de d2-test in dit onderzoek niet duidelijk. De testen uit testmethode 3 laten geen leereffect zien. Voor volgend onderzoek naar de effecten van licht kunnen deze testen gebruikt worden.

Zaalakoestische parameters vs ruimte; Ontwerpen met akoestiek Masterproject, Bouwfysica, 2008

In dit onderzoek is gekeken of het mogelijk is om een ruimte te ontwerpen met als eis de gegeven waarden voor een aantal zaalakoestische parameters? Er is geprobeerd met eenvoudige vormen de gewenste combinaties van parameters te verkrijgen. De ontwerpen hoeven in dit onderzoek nog niet bruikbaar te zijn, als ze maar voldoen aan de akoestische eisen. 7

63/

&

/)



/DDJ

/DDJ

/DDJ

/DDJ



/DDJ

/DDJ

/DDJ

+RRJ



/DDJ

/DDJ

+RRJ

/DDJ



/DDJ

+RRJ

/DDJ

/DDJ



+RRJ

/DDJ

/DDJ

/DDJ



/DDJ

/DDJ

+RRJ

+RRJ



/DDJ

+RRJ

/DDJ

+RRJ



+RRJ

/DDJ

/DDJ

+RRJ



/DDJ

+RRJ

+RRJ

/DDJ



+RRJ

/DDJ

+RRJ

/DDJ



+RRJ

+RRJ

/DDJ

/DDJ



/DDJ

+RRJ

+RRJ

+RRJ



+RRJ

/DDJ

+RRJ

+RRJ



+RRJ

+RRJ

/DDJ

+RRJ



+RRJ

+RRJ

+RRJ

/DDJ



+RRJ

+RRJ

+RRJ

+RRJ

De zaalakoestische parameters die in dit onderzoek onderzocht worden zijn de voor de galm de nagalmtijd (T30), voor de luidheid het geluiddrukniveau (Sound Pressure Level, SPL), voor de helderheid de Clarity (C80) en voor de ruimtelijkheid de Lateral Energy Fraction (LF). Er zijn met deze parameters 16 combinaties gemaakt waarbij de parameters dan wel laag, dan wel hoog zijn.

Conclusie Het bleek mogelijk te zijn voor alle 16 combinaties een ruimte te ontwerpen. Benadrukt moet worden dat dit slechts mogelijke ruimtes zijn. Elke ruimte voldoet aan een bepaalde combinatie, maar er zijn wellicht meerdere vormen/ruimtes mogelijk. Bovendien gelden de waarden alleen voor deze bron- en ontvangstposities en materiaaleigenschappen. De ruimtes zijn alleen nog gesimuleerd in het programma ODEON en het is niet zeker dat in werkelijkheid dezelfde akoestische eigenschappen gevonden worden.

Doorsnede Breda Multi-dsciplinair Bachelor eindproject, Bouwfysica, 2006

De verbinding met het internationale netwerk voor hogesnelheidstreinen biedt Breda de kans het stationsgebied te herstructureren. Het spoor, het grote rangeerterrein en het NS station van de jaren 60 scheiden de stad in tweeën. Het gebied kenmerkt zich, net als vele andere stationsgebieden, door een eenzijdige voorkant, op loopafstand van de historische binnenstad, en door een sterke scheiding van de omringende stadsdelen. In deze opgave is een nieuw plan voor dit gebied vormgegeven.

Ontwerp Het gebouw bestaat uit een volume dat door de belangrijkste vervoersstromen is doorgesneden (de trein, de bussen en de voetgangers) Hierdoor ontstaat een gebouw dat uit twee delen bestaat. Het bovenste deel is de grote hal van de ov-terminal. In deze hal is de relatie tussen de reizigers en de treinen en bussen het belangrijkste. Dit wordt bereikt door grote openingen in de vloer van de hal waardoor de treinen en bussen niet alleen gezien, maar ook gehoord kunnen worden. Bouwfysisch gezien is het gebouw verdeeld in 3 soorten ruimtes, de perrons, de grote hal en de wachtruimtes en kantoren. Deze drie gebieden krijgen allemaal een ander bouwfysisch klimaat. Het blauwe gebied, de perrons, ligt precies in de snede. Op deze plek is het gebouw doorgesneden door de treinen en de bussen, hier heerst dus het buitenklimaat. Het gele gebied, de stationshal en de fietsenstalling, is

Verdeling en plaats van de drie soorten bouwfysische ruimtes in het station

Doorsnede Breda Multi-dsciplinair Bachelor eindproject, Bouwfysica, 2006

het tweede gebied. In de stationshal zullen de reizigers langer verblijven dan op de perrons. In de hal worden de reizigers beschermd tegen de wind en de vorst. Het oranje gebied, de wachtruimtes en winkels, is bedoeld voor de reizigers die langere tijd op hun trein of bus moeten wachten. In deze ruimtes heerst een binnenklimaat waar men zonder jas aangenaam kan verblijven.

Geluidreductie in de wijk Belcrum Voor het stedebouwkundige plan is het belangrijk dat de zichtrelatie over het spoor blijft bestaan zodat het spoor zo min mogelijk een scheiding vormt voor beide kanten van de wijk. Een geluidsscherm van 1,5 m of hoger is geen optie terwijl dit voor het geluid wel gewenst is. Om de bebouwing toch te beschermen tegen het lawaai van de treinen komen de sporen iets verdiept te liggen, ongeveer één meter. In de rand van de bak die ontstaat door het dieper leggen van de sporen komt absorptiemateriaal te zitten op dezelfde manier als in de perrons. Als laatst komt er een geluidsscherm van iets meer dan een meter hoog die een absorberende laag heeft, zodat het geluid dat erop valt ook geabsorbeerd wordt. Dit scherm kan tevens dienen als scheiding tussen de treinen en de omgeving. Op deze manier blijft de zichtrelatie gewaarborgd en valt het directe geluid van de treinen niet op de gevel.

Absorptie in de perronwand

Geluidreductie in Belcrum doormiddel van een verdiepte bak met absorptie in de wanden en een laag geluidscherm

Just Jazz; Laat je verleiden door de muziek Afstudeerproject, Architectuur & Bouwfysica, 2010

In mijn afstudeerproject heb ik architectuur en akoestiek gecombineerd door een ontwerp voor een jazzpodium te maken. Bij gebouwen voor muziek bepaalt men normaal gesproken van tevoren welke muzieksoorten er gespeeld gaan worden en daar wordt de akoestiek op aangepast. Over de akoestiek waarin jazz het beste tot zijn recht komt was helaas weinig bekend. Hier is tijdens het project dan ook onderzoek naar gedaan. Daarbij is het in dit project niet de bedoeling dat de architectuur ondergeschikt is aan de akoestiek. Er is daarom een andere benadering nodig dan gebruikelijk. Deze is gevonden in de ontwerpbenadering van de auditieve en de visuele ruimte. Door van tevoren te bepalen waar men wat moet kunnen horen en/of zien, ontstaat er een plan waarbij architectuur en akoestiek samenvallen.

Jazz terug naar de straat Vanaf haar ontstaan werd jazzmuziek vooral gespeeld op de plekken waar het mocht en kon, vaak kleine kroegen. Pas sinds de laatste tien à vijftien jaar wordt er speciaal gebouwd voor jazz. Echter in deze nieuwe jazzzalen lijkt het alsof de jazzmuziek als een soort museumstuk bovenin een gebouw bewaard wordt. De drempel om naar binnen te gaan lijkt steeds hoger te worden. Volgens mij moet jazz weer terug naar de straat en een muzieksoort zijn voor iedereen.

Auditieve ruimte rond een geluidsbron

Just Jazz; Laat je verleiden door de muziek Afstudeerproject, Architectuur & Bouwfysica, 2010

Verleiden door muziek De locatie van het jazzpodium is aan de noordzijde van het centraal station Amsterdam, tussen restaurant Pier 10 en de opstapplaats van de veerponten naar Noord. Op deze plek komen elke dag duizenden reizigers die enige tijd in en rond het station verblijven. Door de muziek die binnen gemaakt wordt ook buiten te laten horen, worden voorbijgangers sneller nieuwsgierig naar wat er binnen te beleven is. Het gebouw wordt zo toegankelijker voor mensen die misschien niets met jazzmuziek denken te hebben.

Ingang van het jazzpodium gezien vanaf de opstapplek van de veerboten

Om de muziek daadwerkelijk buiten te laten horen wordt voornamelijk gewerkt met reflecterende wanden die de auditieve ruimte richting geven. Deze wanden kaatsen het geluid richting de uitgang van het station, naar de opstapplek van de veerponten en over ‘t IJ. Mensen die over de fiets- en wandelboulevard langs het gebouw lopen of fietsen krijgen zo een fragment te horen van wat er binnen gespeeld wordt. Boten die op ‘t IJ varen kunnen even aanleggen bij de pier en genieten van de muziek. Om te controleren of wanden de muziek de goede kant op reflecteren is een spiegelende maquette gebouwd. In de maquette is een orkest van LED-lampjes geplaatst. Omdat licht en geluid grotendeels op dezelfde manier reflecteren kan grofweg gesteld wordt dat waar men de reflecties van het licht ziet, men de muziek kan horen.

Just Jazz; Laat je verleiden door de muziek Afstudeerproject, Architectuur & Bouwfysica, 2010

Het Ontwerp Het jazzpodium is een openluchtpodium geworden waarin intimiteit, toegankelijkheid en openheid belangrijk zijn. De intimiteit is terug te zien in de kleine ruimte en de korte afstand tussen het publiek en de muzikanten. Tevens is er bewust gekozen voor een laag podium zodat het publiek en de muzikanten gelijkwaardig zijn. Door de muziek buiten al te laten horen en de drempel letterlijk laag te houden is het een zeer toegankelijk gebouw geworden. Tijdens het onderzoek bleek er geen typische jazzakoestiek te bestaan. Andere zaken, zoals de intimiteit, toegankelijkheid enz. blijken veel belangrijker. De akoestiek heeft wel een goede bijdrage geleverd aan de toegankelijkheid en openheid van het podium. Door buiten al iets te laten horen van wat zich binnen afspeelt, worden voorbijgangers sneller nieuwsgierig en durven ze eerder naar binnen te gaan. Het ontwerp laat zien dat akoestische principes zoals reflecties een goede inspiratie kunnen zijn voor een ontwerp. Architectuur en akoestiek zijn even belangrijk om het concept te laten slagen. De architectuur is voor een groot deel gebaseerd op akoestische principes en de akoestiek is juist weer gebaseerd op de beleving van de ruimte. De een kan niet zonder de ander.

Aanzicht van de west- en noordzijde van het podium

5

2

7 6

4 3

1

8

9

Indeling: 1: Podium 2: Zaal 3: Bar 4: Toiletten 5: Installatieruimte

6: Kleedkamer 7: Opslagruimte 8: Kassa/Informatie balie 9: Instrumenteopslag