Port Royal Queen Games, 2000 PANNING Wolfgang 3 - 4 spelers vanaf 10 jaar ± 120 minuten
Een spel voor 3-4 roofzuchtige piraten vanaf 10 jaar in strijd voor de buit. Inleiding We bevinden ons in Jamaica anno 1684. De volledige West-Indische zee is in handen van de Spaanse koning. De Spaanse oorlogs- en handelsvloot beheerst de Caraïbische Zee. De volledige Caraïbische Zee ? Middenin bevindt zich het eiland Jamaica met zijn havenstad Port Royal. Onder de bescherming van de Engelse kroon en voorzien van kaperbrieven, biedt deze haven een toevluchtsoord voor de vermetele vrijbuiters. Hier voelen zij zich veilig, kunnen zij uitbundig feesten en opscheppen over hun stroopvaarten. In deze plaats wordt er veelvuldig gesjacherd en gegokt om de handelsgoederen die ze buit hebben gemaakt. Ze willen deze goederen op een schip laden om het nog met meer winst te kunnen doorverkopen.
Doel van het spel Elke speler probeert, tegen het einde van het spel, de grootste buit op zijn schip geladen te hebben. Maar men moet zeer goed opletten omdat een schip niet onbeperkt kan worden beladen.
Spelmateriaal ¯ 49 buitkaarten Er zijn 40 'eenvoudige' buitkaarten, telkens 10x in de waarde 2 tot 10 en 12. - scheepsbeschuit (oranje); - tabak (helgroen); - rum (turkoois); - buskruit (paars) Er zijn ook 9 speciale kaarten (grijs). De waarde en het gewicht van de buitkaarten wordt in ton uitgedrukt.
¯ 6 bonuskaarten (gevangenen) met de waarde 1 tot 6. Ze tellen net zo veel als de overeenkomstige buitkaarten. Ze wegen echter niets en kunnen in gelijk welk schip worden ingeladen !
© BELLEKENS Herman
PORT ROYAL
- 2 / 11 -
¯ 32 slagkaarten in 4 kleuren (rood, blauw, groen en zwart) met de waarde 1 tot 8. Elke kleur staat voor een andere Piratenkapitein. ¯ 3 bijzondere slagkaarten (scheepskabouters) zonder kleur met de waardes 1, 5 en 7.
¯ 4 aanlegborden voor de buitkaarten met schuldentabel, troefkleuren en laadruimen. de schuldentabel
de troefkleuren
de laadruimen Op deze plaats worden later de buitkaarten gelegd.
¯ ¯ ¯ ¯ ¯
4 schuldenstenen (gele kubussen) 1 biedsteen (zwarte kubus) 4 troefstenen (rode cilinders) 12 slagstenen (witte cilinders) 1 piratensteen om een buitkaart te markeren (zwarte figuur)
¯ deze handleiding.
Spelvoorbereiding Afhankelijk van het aantal spelers (3 of 4) worden de slagkaarten met de volgende waardes gebruikt: Ã bij 3 spelers Alle kaarten in de 4 basiskleuren (rood, blauw, groen en zwart) met de waarde 1 - 6, alsook de scheepskabouterkaarten met de waardes 1 en 5. Ã bij 4 spelers Alle kaarten in de 4 basiskleuren (rood, blauw, groen en zwart) met de waarde 1 - 8, alsook de scheepskabouterkaarten met de waardes 1 en 7. © BELLEKENS Herman
PORT ROYAL
- 3 / 11 -
Uit de buitkaarten wordt de speciale kaart '1 kaart verleggen' uitgesorteerd. De resterende buitkaarten worden zeer grondig gemixt en als verdekte voorraadstapel klaargelegd. De speciale kaart '1 kaart verleggen' wordt nu onder deze stapel geschoven.
De 6 bonuskaarten worden eveneens zeer grondig gemixt en ook als verdekte stapel klaargelegd. De slagkaarten, de piratensteen en de biedsteen worden klaargelegd. Iedere speler ontvangt een aanlegbord dat hij vóór zich op de tafel legt. Tevens ontvangt hij 1 gele schuldensteen (die wordt op veld 0 van de schuldentabel gezet), 1 rode troefsteen en 3 witte slagstenen.
Een kort overzicht van een speelronde 1. Buitkaarten afleggen (9 stuks). 2. Slagkaarten uitdelen (aan iedereen 8 kaarten). 3. Privilegies veilen. Twee kaarten ruilen, troef bepalen en de startspeler kiezen. 4. Acht slagen om acht buitkaarten spelen. Het aanbod terugbetalen en de buit over het schip verdelen.
Spelverloop Elk spel loopt over 6 speelrondes. Elke ronde bestaat uit de volgende 4 stappen: 1. Buitkaarten afleggen (9 stuks). 2. Slagkaarten uitdelen (aan iedereen 8 kaarten). 3. Privilegies veilen. Twee kaarten ruilen, troef bepalen en de startspeler kiezen. 4. Acht slagen om acht buitkaarten spelen. Het aanbod terugbetalen en de buit over het schip verdelen.
1. Buitkaarten afleggen (9 stuks) Er worden 9 buitkaarten blootgelegd en in het midden van de tafel gelegd.
2. Slagkaarten uitdelen Voor de verdeling van de slagkaarten wordt een kaartengever gekozen. Hij schudt de kaarten goed door elkaar en geeft elke speler er 8. De overblijvende 2 kaarten worden eveneens blootgelegd.
© BELLEKENS Herman
PORT ROYAL
- 4 / 11 -
3. Privilegies veilen De volgende privilegies worden geveild. De hoogstbiedende ontvangt drie bijzondere rechten: a. Hij mag twee kaarten omruilen. De speler krijgt de beide openliggende slagkaarten en zoekt nu in al zijn kaarten er 2 uit, die hij verdekt opzij legt. Deze kaarten worden tijdens deze ronde niet meer gebruikt. b. Hij mag de troefkleur bepalen. Hij bepaalt de troefkleur. Alle spelers leggen nu, om een beter overzicht te verkrijgen, hun rode troefsteen op de overeenkomstige piratenvlag van hun aanlegbord. c. Hij mag de startspeler kiezen. Hij kiest de startspeler (zichzelf of een andere speler). De aangeduide startspeler kiest nu één van de 9 open buitkaarten, waarvoor nu de eerste slag wordt gespeeld. Op deze kaart wordt de buitsteen geplaatst (zwarte speelfiguur). Er wordt geboden met toekomstige buit (minstens in stappen van telkens 1 ton). Te beginnen met de speler links van de kaartengever, bieden alle spelers om de beurt (met de wijzers van de klok mee) een steeds hoger bod of ze passen. Een speler die past, mag niet opnieuw meespelen in deze biedronde. De speler met het hoogste bod ontvangt het privilegie en markeert zijn bod voorlopig op de schuldentabel (op de bovenste regel van het aanlegbord). De zwarte biedsteen wordt op de geboden waarde geplaatst. De gele schuldensteen blijft op zijn vorige waarde liggen. Schulden worden als negatieve bedragen van de eindafrekening afgetrokken. Voorbeeld De speler heeft het hoogste bod gedaan. Hij heeft 5 tonnen geboden. Tot nu toe had deze speler nog geen schulden, zijn schuldensteen stond op de 0. Hij markeert zijn bod (5) met de zwarte biedsteen en mag nu in deze ronde zijn 3 privilegies
Opmerking Er mag op geen enkel moment iemand een bod doen dat over de '-19' zou gaan. Voorbeeld Een speler die al 4 ton schulden heeft, kan maar maximaal 15 ton bieden.
Als niemand een bod doet, ontvangt de kaartengever de privilegies voor 0 ton. DIt betekent dat hij de privilegies ontvangt zonder een bod te doen.
© BELLEKENS Herman
PORT ROYAL
- 5 / 11 -
4. Acht slagen om acht buitkaarten spelen De startspeler (die door de speler met de privilegies werd aangeduid) speelt als eerste een kaart uit en opent de eerste slag. Elke speler legt er om de beurt 1 kaart bij. De eerste kaart van een slag die wordt uitgespeeld, bepaalt de aangespeelde kleur. De aangespeelde kleur moet niet worden gevolgd. Dat geldt ook als de troefkleur wordt gespeeld. Maar: enkel als men niet kan volgen, mag men troef spelen ! De speler die troef speelt, moet een witte slagsteen op de aangespeelde kleur van zijn eigen aanlegbord leggen om aan te tonen dat hij die kleur niet meer in zijn hand heeft. Als later toch zou blijken dat de speler wel zo een kleurkaart bezit, moet hij als straf een eigen buitkaart afgeven. Deze buitkaart gaat daarmee uit het spel. De rechterbuurman bepaalt welke buitkaart de speler verliest. De hoogste kaart van de slag wint. Troeven zijn steeds meer waard als kaarten van de aangespeelde kleur. Kaarten in de aangespeelde kleur zijn meer waard als weggegooide kaarten van een ander kleur. De speler die de slag haalt, ontvangt als beloning de buitkaart waarom werd gespeeld. Hij moet de kaart onmiddellijk in zijn schip plaatsen en hij bepaalt vervolgens de volgende startspeler. De nieuwe startspeler kiest een nieuwe buitkaart voor de volgende slag en hij speelt de eerste kaart van de nieuwe slag uit. Aan het einde van de speelronde, na 8 slagen, blijft één buitkaart over. Nu wordt de bovenste bonuskaart verdekt onder de overgebleven buitkaart geschoven. Deze beide kaarten kunnen nu samen in de volgende speelronde worden gewonnen. Er worden opnieuw 8 nieuwe buitkaarten van de voorraadstapel in het midden van de tafel gelegd. De slagkaarten van de vorige speelronde worden verzameld. De rechterbuurman van de oude kaartengever mixt de kaarten zeer grondig en deelt de slagkaarten voor een nieuwe ronde uit. Er volgt opnieuw een veiling en aansluitend een nieuwe speelronde met 8 slagen.
Bijzondere situaties De drie scheepskabouters Omdat een speler nooit verplicht is om de uitgespeelde kleur te volgen, kan hij te allen tijde ook een kleurloze scheepskabouter op de slag spelen. Als een speler dit doet dan verliezen alle tot dan toe gespeelde kaarten en nog te spelen kaarten tijdens deze slag hun kleur. Troefkaarten verliezen hun troefeigenschap. Vanaf nu mogen er ook, in deze slag, kaarten in de troefkleur worden gespeeld, zelfs als men de aangespeelde kleur nog in de hand heeft. Er wordt geen witte slagsteen geplaatst, omdat tijdens een slag met scheepskabouters er geen troefkleur meer geldt. Enkel de waarde op de kaart is in deze slag van belang. De kaart met de hoogste waarde wint de slag. Als er meerdere kaarten met dezelfde hoogste waarde werden gespeeld, dan wint de hoogste kaart die als laatste werd gespeeld. © BELLEKENS Herman
PORT ROYAL
- 6 / 11 -
Een bod terugbetalen Om de schulden, die door een succesvol bod te doen zijn ontstaan, terug te betalen, bestaat er slechts één mogelijkheid. Tijdens elke ronde mag enkel de speler met het actuele hoogste bod, éénmaal een gewonnen buitkaart gebruiken om zijn bod terug te betalen. Hij geeft de verkregen buitkaart af in plaats van de buitkaart op zijn schip te plaatsen. In ruil daarvoor schuift hij de zwarte biedsteen het betreffende aantal vakken terug naar links op de schuldentabel en vervangt die door zijn gele schuldensteen.
Voorbeeld Een speler heeft uit de voorgaande speelrondes een schuld opgebouwd van 6 ton. Hij bood tijdens deze ronde 8 ton en was daarmee de hoogstbiedende. Hij ontvangt de zwarte biedsteen en plaatst die acht velden verder op zijn schuldentabel. De biedsteen komt op veld '-14' terecht. Later in deze ronde zet hij een al eerder verworven buitkaart, met een waarde van 5 ton, in om zijn actueel bod terug te betalen. Hij mag nu de zwarte biedsteen 5 velden naar links schuiven op zijn schuldentabel. Omdat hij maar één buitkaart per ronde mag inzetten om zijn schuld af te lossen, bedraagt zijn schuldsaldo nu -9. Zijn gele schuldensteen zet hij op het veld -9 en de zwarte biedsteen wordt van het speelbord genomen.
Aandacht à Als de waarde van de teruggegeven buitkaart de hoogte van het bod overtreft, dan vervalt de rest. à Schulden mogen maar tot aan de gele schuldensteen worden gereduceerd. De gele schuldensteen mag nooit naar links worden geschoven !
Voorbeeld Hoewel de teruggegeven buitkaart 9 tonnen waard is, mag het schuldsaldo toch maar worden verminderd tot aan de gele schuldensteen. Het schuldsaldo blijft dus op 6 ton.
Aan het einde van het spel, na 6 rondes, worden de schulden (die aangeduid worden door de gele schuldensteen) met de gezamenlijke waarde van de geldige buitkaarten en bonuskaarten verrekend.
© BELLEKENS Herman
PORT ROYAL
- 7 / 11 -
De buit over het schip verdelen Elke gewonnen buitkaart moet onmiddellijk op het eigen aanlegbord bij een passend schip worden geplaatst. • De eenvoudige buitkaarten (buskruit, scheepsbeschuit, rum en tabak) moeten in het passende scheepsruim worden gelegd. • De grijze speciale kaarten mogen in om het even welk schip worden geplaatst. • De bonuskaarten worden verdekt op een schip naar keuze geplaatst. Alle kaarten, die eenmaal in een schip liggen, blijven in principe liggen. Ze mogen niet meer worden verwisseld of verwijderd. Er zijn echter 2 uitzonderingen door middel van speciale kaarten: - '1 kaart verleggen' en - '1 kaart verwijderen'.
Het begrensde scheepsruim Elk schip heeft een maximale capaciteit en kan maar een maximum aantal ton aan boord nemen: à in een spel met 3 personen: maximaal 24 ton à in een spel met 4 personen: maximaal 18 ton Als een schip meer gewicht aan boord heeft dan het maximaal dragen kan, zinkt het aan het einde van de 6de ronde. De speler ontvangt dan geen enkel punt voor dit schip. Ook bonuskaarten die op dat schip lagen (en geen gewicht hebben) verdwijnen in de dieperik. Tip Als de maximale capaciteit van een schip overschreden is of dreigt overschreden te worden, dan kan men de ondergang van het schip trachten te voorkomen door in de resterende rondes een speciale kaart af te leggen (zoals een -5, -10 en max. +5). Ook de kaarten '1 kaart verleggen' of '1 kaart verwijderen' kunnen hier van dienst zijn.
Einde van het spel Na de 6de ronde wordt afgerekend en wordt de winnaar bepaald. Er wordt niet meer gespeeld voor de laatste buitkaart en zijn toegewezen bonuskaart(en). Elke speler maakt de som van al zijn buitkaarten en bonuskaarten op zijn niet gezonken schepen. Het krediet, aangeduid met de gele schuldensteen, wordt hier van afgetrokken. De speler met de hoogste totaalwaarde wint het spel. © BELLEKENS Herman
PORT ROYAL
- 8 / 11 -
De betekenis van bonuskaarten en speciale kaarten De bonuskaarten Vanaf de tweede ronde wordt aan de overgebleven buitkaart (9 kaarten werden in het midden van de tafel gelegd, 8 slagen werden gespeeld) een bonuskaart verdekt toegevoegd. Er kunnen ook meerdere bonuskaarten aan eenzelfde buitkaart verbonden zijn. De speler die een buitkaart in een slag wint, ontvangt de daarbijbehorende bonuskaart(en). De speler mag uiteraard de waarde van de bonuskaart bekijken vooraleer ze in een bepaald schip te leggen. Bonuskaarten hebben geen gewicht, maar ze hebben wel een waarde. Daarom zijn ze fel begeerd. De bonuskaarten worden maar gewaardeerd aan het einde van het spel als het schip waarin ze liggen niet gezonken is.
De speciale kaarten Ze worden (met uitzondering van de kaarten '1 kaart verleggen' of '1 kaart verwijderen') aan een bepaald schip toegewezen door ze op het aanlegbord te plaatsen. Hun functie geldt enkel voor het schip waaraan ze worden toegewezen.
+6 en +8 Ze verhogen de waarde en het gewicht van het schip met respectievelijk 6 of 8 ton. Deze kaarten kunnen ook worden gebruikt om een bod terug te betalen.
-5 en -10 Ze verminderen de waarde en het gewicht van het schip met respectievelijk 5 of 10 ton. Als een schip overbeladen is, kan het door de inzet van deze kaarten worden beschermd tegen het zinken. Als aan het einde van het spel een schip een negatief totaalgewicht heeft, dan is de waarde van de lading 0. Minder als 0 kan het gewicht van een schip niet zijn. Bonuskaarten (gevangenen) zijn geen buitkaarten. Hun waarde blijft behouden. De kaarten -5 en -10 kunnen niet worden gebruikt om een bod terug te betalen.
Max -5 en Max -10 Deze kaarten verhogen of verlagen het maximumgewicht dat een schip kan dragen (bijvoorbeeld van 24 ton naar 29 ton of van 24 ton naar 19 ton). Deze kaarten kunnen niet worden gebruikt om een bod terug te betalen.
© BELLEKENS Herman
PORT ROYAL
- 9 / 11 -
x2 Deze kaart verdubbelt het totale gewicht van alle buitkaarten op een schip. Ook de negatieve waardes worden verdubbeld. Bonuskaarten worden niet verdubbeld. Deze kaart kan niet worden gebruikt om een bod terug te betalen.
1 kaart verwijderen Deze kaart biedt 2 mogelijkheden: a. De kaart wordt direct na het ontvangen van de kaart afgegeven. In ruil hiervoor mag de speler nu een kaart naar keuze van één van zijn schepen wegnemen en uit het spel verwijderen. b. De kaart wordt behouden en naast het eigen aanlegbord gelegd. Op een willekeurig moment, in de loop van het spel, kan nu een verkregen buitkaart uit het spel worden verwijderd in plaats van deze kaart aan een schip aan te leggen. Uiteraard moet de speciale kaart ook uit het spel worden verwijderd. Deze kaart kan niet worden gebruikt om een bod terug te betalen.
1 kaart verleggen Deze kaart ligt onderaan de stapel buitkaarten en komt dus maar pas in de laatste ronde in het spel. De speler mag, onmiddellijk na het verkrijgen van de kaart, een al gewonnen speciale kaart of een bonuskaart op een eigen ander schip leggen. De gewone buitkaarten moeten blijven liggen en mogen dus niet worden verlegd. Als de speler, op het ogenblik dat hij deze kaart ontvangt, geen speciale kaarten of bonuskaarten heeft, dan vervalt deze speciale kaart en wordt ze gewoon uit het spel verwijderd. Deze kaart kan niet worden gebruikt om een bod terug te betalen.
© BELLEKENS Herman
PORT ROYAL
- 10 / 11 -
De kaarten zijn verdeeld. Iedere speler heeft 8 kaarten in de hand en allen bieden om de troef te bepalen en om te mogen uitkomen. De hoogstbiedende ontvangt de toeslag en markeert zijn bod.
Jamaica, 1684 Zwartbaard, Henri de Ruige, Bartholomeus Dikbuik en Jack de Foefelaar zijn moedige zeebuiters. Zij zitten samen na een succesvolle kapervaart en proberen om elkaars buit af te nemen. Iedere gewonnen slag betekent winst. Doch let op om van een bepaalde soort buit teveel in een schip te laden, want anders zou het schip kunnen zinken.
De hoogste kaart ontvangt de slag en dus ook de gemarkeerde buitkaart. De gelukkige vrijbuiter mag nu de volgende buitkaart bepalen en een nieuwe slag openen.
Elke veroverde buitkaart wordt, afhankelijk van de soort, in het passende schip gelegd. Naarmate het spel vordert, wordt het alsmaar spannender. De schepen raken overvol en soms moet er een onverwachte lading aan boord worden genomen. Tactisch spelen kan aan het einde het roer nog helemaal omgooien.
© BELLEKENS Herman
PORT ROYAL
- 11 / 11 -
