Plaatselijke Commissie voor voormalig Gereformeerde Kerk

Jaargang 1

Jaargang 17

nummer 1

nummer 1

april 2000

januari 2016

Maandelijks Nieuwsblad voor Onderdendam en Omstreken

Plaatselijke Commissie voor voormalig Gereformeerde Kerk De SGK verspreidt via VVV-kantoren, bibliotheken et cetera, een lijst van iets meer dan tachtig kerken die kunnen worden bezocht in de provincie. Een belangrijk deel hiervan is gebouwd in de middeleeuwen en inmiddels grondig gerestaureerd. Sinds de aardbeving bij Huizinge in augustus 2012 heeft een aantal kerken echter nieuwe schade opgelopen. Het betreft allemaal kerken die net als die in Onderdendam liggen in dat deel van Groningen waar meer dan 60% aardbevingsschade is. Het voormalig Gereformeerde Kerkgebouw aan de Bedumerweg 34 heeft gelukkig relatief weinig schade opgelopen. Wel is bij een recente brand op no.38 het terrein naast de verhuurde pastorie met asbest vervuild maar dat is in de weken daarna grondig gereinigd tot de boel asbest- vrij werd verklaard. Brandschade is er niet aan de kerk noch aan de pastorie waar Willy en Lex Veenstra wonen.

Voor de Stichting Groninger Kerken (SGK) is het een vanzelfsprekend ritueel. Nadat een kerk aan haar overgedragen is, vraagt ze de lokale dorpsgemeenschap een PC (Plaatselijke Commissie) te vormen die het dagelijks beheer krijgt. En aldus gebeurde, afgelopen donderdag 17 december in de consistorie van de kerk op een vergadering waar ongeveer twaalf mensen op afkwamen. Voor een belangrijk deel leden van de inmiddels niet meer bestaande Gereformeerde Gemeente Onderdendam.

Voor het dorp functioneert de PC als koster van de kerk. De commissie zorgt dat de kerk schoon en warm blijft voor toekomstige gebruikers en stelt de kerk uiteraard ook beschikbaar bij begrafenissen en andere kerkelijke activiteiten van en voor leden van de nu niet meer bestaande Gereformeerde Gemeente Onderdendam (GGO). De GGO blijft overigens formeel blijft nog tot 1 januari 2016 in functie, verzekerde kerkbestuurslid Dick Huisman de leden van de PC.

Twee Onderdendamsters stelden zich beschikbaar: Hans Stoelinga en Kees Willemen. Beiden gaan, zoals dat heet, functioneren als sleutelhouder. Ze wonen allebei aan de Bedumerweg, een kleine twintig meter van de kerk vandaan. Het is niet de bedoeling dat de PC zo klein blijft. Onderdendamsters die liefde en interesse hebben voor dit soort gebouwen zijn meer dan welkom als lid van de PC of als ondersteunende vrijwilliger. Van zo’n commissie wordt een aantal zaken verwacht. Ze fungeert als aanspreekpunt voor de Stichting Groninger Kerken (SGK) die de kerk in eigendom houdt. Maar is allereerst het sleuteladres voor toeristen die de kerk, een Rijksmonument, willen bezichtigen.

De PC exploiteert het gebouw dat in bezit blijft van de Stichting Groninger Kerken. De PC hoeft geen huur te betalen maar moet wel zelf de kosten voor water, energie en schoonmaak opbrengen. Verder wordt verwacht, in feite gehoopt, dat de PC er zorg voor draagt dat de kerk binnen het dorp niet een levenloze sta-in-de-weg wordt maar een gebouw ‘waar ’s avonds licht brandt’ zoals SGK- bouwkundige Jur Bekooy dat altijd zo mooi kan zeggen. ‘Ik gruw ervan als ik door Groningen rijd 1

en ik zie midden in een dorp zo’n donkere bunker staan. Als er dan elders in een kerk toch licht brandt, hebben we het als SGK goed gedaan, vind ik …’. Dat het activeren van zo’n gebouw geen geringe taak is, daar weten de bestuursleden van het Dorpshuis Zijlvesterhoek in ons dorp over mee te praten. Er is heel veel energie nodig om te zorgen dat de boel quitte blijft draaien. En dat er steeds nieuwe gegadigden worden gevonden om gebruik te maken van de zalen in het dorpshuis. De PC hoopt dat ze de kerk kan exploiteren zonder dat ze de huidige bezettingsgraad van het Dorpshuis negatief gaat beïnvloeden. Dat zou betekenen dat de ene instelling de andere in een klein dorp als Onderdendam ‘ kannibaliseert’, d.w.z. leeg eet. Dat mag nooit gebeuren. Dus is er intensief overleg met het Dorpshuisbestuur nodig komend jaar om te zorgen dat beide gebouwen elkaar versterken. Annemieke Woldring, die voor de SKG communicatie en de PR verzorgt, beloofde dat ze de net gevormde PC Onderdendam niet direct in het diepe zal gooien. De PC kan voor toekomstige activiteiten gebruik maken van het marketingapparaat van de SGK en de organisatie staat de kersverse vrijwilligers ook bij door middel van vrijwilligersdagen, een –blad en allerlei ondersteunende functies. Verder kan de hulp van een ervaren PC-mentor ingeschakeld worden. De PC hoeft het wiel dus niet opnieuw uit te vinden. Mirjam van der Waart die het Secretariaat Instandhouding van de SGK onder haar hoede heeft, gaat de mensen van de PC Onderdendam ondersteuning geven bij grote en kleine problemen op het gebied van de bouwkundige staat van het gebouw. Die bouwkundige ondersteuning geldt zowel binnen als buiten dit fraaie Rijksmonument dat in 1932 gebouwd werd onder architectuur van de in Gronings – Amsterdamse School gespecialiseerde architect Albert Wiersema (1895-1966). De in Bedum geboren Wiersema bouwde ook het huis waar Wim van Vondel nu woont, Boterdiep OZ 9, dat pal tegenover de kerk is gesitueerd en nog een tiental andere beeldbepalende gebouwen in de omgeving van Onderdendam.

bescheiden startbedrag mee. Maar er moet geld zijn op een rekening die inmiddels is geopend ten behoeve van de PC, om betalingen te doen voor energie en andere lasten. En er moet een soort opzet van programma-alternatieven worden gemaakt die passen bij de ruimtelijke staat van gebouw en voorplein en de plek waar het gebouw aan de Bedumerweg staat. Dit betekent dat de PC een aparte informatieavond voor het dorp gaat organiseren. Dat zal waarschijnlijk medio februari, begin maart zijn. Om na anderhalve maand eigen oriëntatie aan de Onderdendamsters te vragen hoe zij tegen een herbestemming van dit Rijksmonument aankijken. En of zij wensen en ideeën hebben. Er is dus veel te doen voor de tweekoppige PC. Die er, zo blijkt inmiddels, duidelijk zin in hebben. Nog nooit heeft het dorp de mogelijkheid gehad om de beschikking te krijgen voor algemeen gebruik van zo’n toonaangevend Rijksmonument met een geschiedenis van bijna tachtig jaar in het dorp. Zoiets noem je niet clichématig een uitdaging. Dat is een Godsgeschenk! Voor informatie, vragen en dagelijks aanspreekpunt PC Voormalig Gereformeerde Kerk Onderdendam: Hans Stoelinga, Bedumerweg 22 9959 PG Onderdendam Tel.050-3049249/ 06-22779855 Tevens sleutelhouder. E-mail: [email protected] of [email protected] Kees Willemen Bedumerweg 48 9959 PH Onderdendam Tel.050-3049464/ 06-18849215 Tevens sleutelhouder. E-mail: [email protected]

Balestrine-consort in concert Op vrijdagavond 18-12 trad het barokensemble Balestrineconsort op in een bijna volle Hervormde Kerk. Het was een leerzame muzikale reis naar de 17e eeuw. Voorafgaand aan een muziekstuk hoorde het publiek een en ander over de barokinstrumenten en de speelwijze in de Barok. Ook werd duidelijk dat de muzikanten in de 17e eeuw het niet zo makkelijk hadden, omdat darmsnaren, zoals toen gebruikelijk was, heel wat sneller ontstemd raken dan de synthetische snaren van tegenwoordig.

Blijft de vraag wat gaat de PC Onderdendam de komende maanden doen? Allereerst beschikbaar zijn en blijven voor de mensen in Onderdendam die gedoopt, getrouwd zijn in het voormalige kerkgebouw. Hoewel de Gereformeerde Gemeente Onderdendam (GGO) is opgeheven, kunnen er omstandigheden zijn dat voormalige leden de kerk incidenteel willen gebruiken voor erediensten. Dat betekent tegelijkertijd dat de PC zich het gebouw tot in détail eigen moet maken de komende tijd om het te laten functioneren zoals het in het verleden gefunctioneerd heeft. Dat betekent ook alledaagse zaken als schoonmaak en wekelijks onderhoud, binnen en buiten (laten) doen. Het moet er wel pico bello in orde zijn zoals dit eerder door de vele vrijwilligers van de GGO is gedaan.

Het ensemble speelde prachtig en werd bij het slot van het concert beloond met een staande ovatie en bloemen.

Er moet een simpel administratief systeem worden opgezet want de kerk krijgt, zo is door de DGK beloofd, een 2

3

Vaste Tweede Kamer Commissie Economische Zaken bezoekt Onderdendam Op vrijdagochtend 15 januari 2016 van 11.20 uur tot 12.00 uur bezoekt de Vaste Tweede Kamercommissie Economische Zaken ons dorp. Zij wil graag meer weten over de manier die de Werkgroep Houd Onderdendam Overeind!! heeft bedacht om in deze nare tijd van aardbevingsnieuws de eigen bewoners te motiveren om een nieuwe toekomst voor het dorp te bedenken. Jammer genoeg ligt het dorp dat in de omgeving ‘Lutje Haog’ wordt genoemd vanwege zijn monumentale panden aan het water, in dat deel van de Provincie Groningen waar door NAM meer dan 60 % aardbevingsschade is erkend. De enquête die dit voorjaar in het dorp is gehouden, wees uit dat er zeer veel schade aan panden in het dorp is. Daarin zitten ook een aantal zeer complexe schades die nu echt eens met bestuurlijk elan opgelost moeten worden. De enquête wees ook uit dat ondanks aardbevingen 90% van de mensen hier wil blijven wonen. De richting waarin de Onderdendamster werkgroep denkt, wordt in Den Haag als bijzonder interessant ervaren. HOO!! wil gaan organiseren dat een daarin gespecialiseerd bureau alle bewoners van ons dorp uitnodigt met elkaar in gesprek te gaan over wat men in het dorp van waarde vindt om te behouden voor de nabije en verre toekomst, met als kernvraag: ‘

energiebesparend onderzoek worden onderworpen. Om zo’n behoorlijk gecompliceerd proces, goed en efficiënt te laten verlopen met zo weinig mogelijk hinder voor de bewoners, dienen in ons dorp wisselwoningen te worden gerealiseerd, vindt HOO!!. Op die manier kunnen bewoners van wie het huis of een deel van het bekende straatje worden hersteld, versterkt en verduurzaamd in het eigen dorp kunnen blijven wonen. Maar de belangrijkste reden dat Onderdendam nu ook al tot in politiek Den Haag bekend is geworden, is het optimisme waarmee het dorp voor zijn toekomst vecht. En de manier waarop men dat probeert in te steken in het eigen dorp: niet iedere bewoner afzonderlijk de boel laten uitvechten met de daartoe bevoegde autoriteiten. Maar hele straten of huizen van dezelfde ouderdom gezamenlijk aanpakken. ’Ensemble-denken’ wordt dat wel in vakkringen genoemd.

Wat maakt Onderdendam nu eigenlijk tot Onderdendam? Welke panden vormen de uitzonderlijke beeldkwaliteit van Onderdendam? Tevens vindt HOO!! dat wanneer alle panden in het dorp zijn hersteld, voldoende versterkt tegen toekomstige bevingen, er tegelijkertijd en reeds tijdens de bouwwerkzaamheden energiebesparende maatregelen in iedere woning moeten worden aangebracht als bewoners zoiets wensen. Op dit moment is een team van IABR in het dorp en het buitengebied een zogenaamde ‘voorverkenning‘ aan het uitvoeren waarbij diverse panden van verschillende leeftijden en functies aan een

Dit ‘wijkrenovatie-model’ is heel goed toe te passen binnen de kleine schaal van ons dorp. Een compact dorp van 560 inwoners, 360 woonadressen, met meer dan 80 % particulier woningbezit waar van veel woningen zijn gebouwd tussen 1850 en 1940. Er zijn ook 29 Rijksmonumenten onder en een groot deel van het centrum van Onderdendam is Beschermd Dorpsgezicht. Hoe behoud je zo’n dorp wat bijna Nationaal Erfgoed is?

4

Kerstmarkt een succes!

Het is om deze reden dat De Nationaal Coördinator Hans Alders in zijn Meer Jaren Plan ons dorp tot ‘Dorp in Ontwikkeling’ heeft bestempeld. Dat zoveel wil zeggen als: het denken in het dorp over wat er moet gebeuren is al zover gevorderd dat men bij wijze van spreken heel snel tot daden kan overgaan. Hier is een proces op gang dat in de rest van de dorpen in het aardbevingsgebied nog moet beginnen.

Afgelopen zaterdag was er van alles te koop op de kerstmarkt in Onderdendam. Meer dan 30 standhouders hadden zich aangemeld en er was veel variatie. Kerststukjes, sieraden, parfum, kaarsen, kaas, worst, jam en andere zelfgemaakte producten. Natuurlijk ontbrak de zelfgemaakte Snert ook niet!

Onderdendam ligt voor! Maar ‘voor!’ of niet; alles staat of valt met de mate van consensus, het organiseren van een goed draagvlak voor een dergelijke operatie onder de bewoners zelf. Juist dat heeft ‘Den Haag ’getriggerd om hier naar toe te komen om zich te laten voorlichten door een aantal bewoners. Maar dan wel in nog geen 40 minuten…. De sfeer was uitermate prettig te noemen en er werd zelfs spontaan op de piano gespeeld door een jonge Onderdendamster. Er werd goed geshopt door de Onderdendammers, maar ook veel mensen van buiten het dorp mochten we verwelkomen.

Dorpshuis onderzocht op HRBE’s Maandag 14 december is ons dorpshuis geïnspecteerd op de aanwezigheid van hoog risicovolle bouwelementen (HRBE’s). Dit zijn bijvoorbeeld (hoge) slanke gemetselde schoorstenen, enkel glas met een groot oppervlakte, niet goed geborgde hoog hangende radiotoren etc.

Galerie De Winkel en De Vintagerie waren deze dag ook open dus vanuit het dorpshuis kon er zo verder gewinkeld worden aan de overkant. Jong en oud ontmoetten elkaar deze dag en Onderdendam liet zien dat het een creatief en actief dorp is. Zo werd er ´s middags voor de jeugd nog een veldtocht georganiseerd. Ergens in de weilanden gedropt worden en dan maar zien hoe je terug komt in Onderdendam. Dat was een makkie voor de jeugd. Helaas waren de kleren daarna rijp voor de vuilnisbak want ze mochten niet over de weg, maar moesten door het land en dus over sloten. Dat laatste dat was voor een aantal mensen lastig dus die kwamen via de sloot weer aan in het dorpshuis.

De inspectie werd in opdracht van NAM uitgevoerd door VIIA, een samenwerkingsverband tussen Royal HaskoningDHV en Visser & Smit Bouw. Eerder dit jaar heeft VIIA ook CBS De Haven geïnspecteerd.

Een hele leuke afsluiting van een gezellige dag in het mooie dorpshuis Zijlvesterhoek. Iedereen was tevreden en dat er volgend jaar weer een kerstmarkt komt valt zeker niet uit te sluiten!

Er zijn geen HRBE’s aangetroffen.

5

Muziek, wat is dat?

bij wet verboden moeten worden, er kwamen zelfs Kamervragen en een serieus onderzoek, echter zonder gewenst resultaat.

Tekst: Hans Stoelinga In deze column wil ik steeds iets vertellen over muziek. Deze keer gaat het over de “nieuwe” muziek. En andere keer zal het gaan over smaak, soorten muziek, instrumenten, hoe luister je enz.

Toch was er een oplossing voor het probleem: het volkslied en de volksdans. Jeugdbewegingen als de AJC (Arbeiders Jeugd Centrale) en de KJV (Katholieke Jeugd Vereniging) keerden zich tegen het nieuwe dansen en haar uitwassen. Terug naar de natuur, naar de oorspronkelijke volkscultuur; het volkslied en de volksdans was hun idee.

“De nieuwe muziek” speelt zich af aan het begin van de 20e eeuw, laten we zeggen rond 1920. Er gebeurt iets raars in de muziekwereld van Europa, wat alles op de kop zal zetten en wat fel bestreden werd. Waar moeten we beginnen? Misschien wel in Amerika waar de “nieuwe“ muziek zijn oorsprong heeft. Na de afschaffing van de slavenhandel en de slavenarbeid, kan de muziek van de exslaven zich verder ontwikkelen. De ragtime, de foxtrot, de cakewalk, de slowstep en de quickstep was de muziek van de vrijgekomen slaven. Ze vormden jazzbands om de dansen te begeleiden. Meestal bestonden deze bands uit

Het had effect, Nederland ging massaal aan het zingen. De verenigingen voor de Volkszang schoten als paddenstoelen uit de grond, de jeugdverenigingen gaven liedboeken uit en er werden volop cursussen gegeven om het Nederlandse Volkslied verder te promoten. In alle verenigingen, jeugdclubs en op alle jeugdkampen werd uitbundig, uit volle borst, gezongen en gedanst. In die jaren ontstond de bekende zangbundel “Kun je nog zingen zing dan mee” met traditionele volksliederen als “Merk toch hoe sterk”, “Daar was laatst een meisje loos” en met nieuw geschreven volksliederen als “Op de grote stille heide”, en “Heb je wel gehoord van de zilvervloot”. De ouderen en de naoorlogse generatie kent al deze liederen nog, ze zijn er toen ter tijd ingestampt en veel gezongen. En wie kent het nog: de “aubade” bij Koninginnedag!

trompetten, saxofoons, gitaar en bas. De eerste afbeelding van zo’n jazzband, een spotprent, stamt uit stamt uit 1890. Dat de blanke oudere Amerikanen de muziek niet zo konden waarderen mag blijken uit deze prent. Maar de Amerikaanse jeugd dacht daar heel anders over. Zij vonden die jazzmuziek veel spannender en opwindender dan de muziek van hun ouders, die op hun beurt het bezoeken van hun kroost aan de jazzcafés verboden. Het moest dus allemaal wat stiekem, maar het tij was niet te keren. Na de eerste wereldoorlog maakte Nederland ook kennis met de jazz en nieuwe dansen als one-stap, foxtrot, charleston, cakewalk en tango. Dancings en danscafés schoten als paddenstoelen uit de grond en rond 1920 kon je de muziek ook horen via het nieuwe medium “radio”. Het was voor de jeugd een ontsnapping aan de dagelijkse realiteit, het toezicht door ouders en de kerkelijke macht. Dat riep natuurlijk verzet op. “Poelen des verderf, morele verwording en zedeloosheid, bedreiging voor de geestelijke volksgezondheid”, waren de reacties. Het zou

De populariteit van het Nederlandse Volkslied was groot van 1920 tot ver na de tweede wereldoorlog. Maar na de oorlog zakte de belangstelling daarvoor en ging de jeugd steeds meer over op de Swing en de Rock & Roll. Rond 1960 was het gedaan met de grote jeugdbewegingen en trok de jeugd massaal de dancing in. Daarover een volgende keer meer.

6

Theater te water in Onderdendam

Expositie

Op donderdag 28 januari om 20.00 uur speelt Theater te Water hun winterstuk “De laatste bus” bij ons in het dorpshuis. Dit is de 23-ste keer dat ze bij ons, met 6 spelers en diverse dubbelrollen een stuk opvoeren.

Maria Streutker exposeert met schilderwerkjes in zaal 1 van Dorpshuis Zijlvesterhoek van begin januari tot eind maart 2016.

Helaas is dit ook de laatste voorstelling. Zoals u wellicht in de pers heeft gelezen zal theater te water er eind 2016 mee stoppen. Het theaterschip van eigenaar, regisseur en schrijver Just Vink gaat nog eenmaal op zomertournee. Na een serie slotvoorstellingen in de Stadsschouwburg, in december volgend jaar, is het voorbij.

Maria vertelt: “na jaren als tekendocente gewerkt te hebben, besloot ik, toen ik met prepensioen ging, me aan het schilderen te wagen. Eerst maar een cursus schilderen gedaan bij het Kunstencentrum om wat houvast te krijgen. Beetje uitproberen qua stijl, kleuronderzoek enz. Ik bleek toch het tekenachtige (en precieze) vast te houden. De onderwerpen zijn veelal geïnspireerd op en door plaatjes uit de krant of foto’s. Het begint met de compositie naschetsen, dan de eerste kleurlagen aanbrengen, licht en donker, de nuances verfijnen en tot slot de details. Ik werk met olieverf op waterbasis (Cobra): ideaal! Je kunt heel dun werken en in lagen, zodat je kunt spelen met kleur en overgangen. Ik wil nu proberen iets groter en losser te werken.”

De laatste bus Er gebeurt van alles bij de bushalte, iemand zet zijn vriendje daar af, terwijl er geen bus meer rijdt….is de liefde uit?? Een muzikant moet zijn bushokje opgeven en heeft geen dak meer boven zijn hoofd. Dorpsbelangen aarzelt en raakt het spoor bijster. Dit laatste stuk belooft weer heel hilarisch te worden dus….kom zeker kijken! Kaarten kosten € 10,- en zijn te bestellen bij Corry Mulder tel: 3049532 of [email protected]

Dorpshuis oud-en-nieuw In de nacht van oud-en-nieuw is het dorpshuis vanaf 1.00 uur geopend.

Wees welkom!

7

Kluiter. Weliswaar niet zo meesterlijk als de destijds wereldberoemde Nabokov maar Kluiter schrijft gemakkelijk en vlot. Hij neemt uitstekend waar en schrijft zijn waarnemingen origineel en met droge humor op in korte vertellingen. Bennie Kluiter zijn stijl doet enigszins denken aan die van de bekende schrijver en columnist Godfried Bomans (1913-1971). De leeskring ontdekte deze Godfried-Bomans-vanOnderdendam bij het lezen van een aantal vertellingen van ‘Wak ien Dak’. Een in oktober van dit jaar uitgegeven bundel van ruim 100 vertellingen van Bennie Kluiter. De vertellingen zijn geschreven onder het pseudoniem De wakkere Wak-Kwaker. Al zo’n 20 jaar schrijft Bennie Kluiter onder dit pseudoniem de column Wak ien Dak in het clubblad De Coach van de ijsvereniging Groningen. Hij is oud-marathonschaatser. Waarom Wak ien Dak? Het dak van de ijsbaan van Kardinge heeft ventilatieopeningen. In de eerste periode na oplevering van het gebouw, in 1993 sijpelde er water door de openingen op het ijs. Gekscherend werd er gezegd: ‘er zit een wak in het dak. Maar Wak ien Dak verwijst in het Gronings ook naar iemand met een gaatje in zijn hoofd. Kluiter zegt hiermee: neem me niet al te serieus als schrijver. Waarom De Wakkere-Wak-Kwaker? Bij ijsvorming houden eenden in het water wakken open. Een eend noemt men daarom ook wel een wakkwaker. Een slimme eend zoals Kluiter, noem je dan een wakkere wak-kwaker. Wak ien dak is een vrolijk boek voor onder uw kerstboom of voor op het nachtkastje naast uw bed. De schrijver verkoopt aan huis: Achterweg 5.

De ontdekking van de ‘GodfriedBomans-van-Onderdendam’ “Er was eens een man, Albinus genaamd, die in Duitsland woonde, in Berlijn. Hij was rijk, respectabel, gelukkig; op een dag liet hij zijn vrouw in de steek voor een jonge maîtresse; hij had lief, werd niet lief gehad en zijn leven eindigde rampzalig.”

Jan ‘t Mannetje

Zo opent de roman ‘Een lach in het donker’, in 1933 geschreven door de Russisch-Amerikaanse schrijver Vladimir Nabokov (1899-1977). En met deze zinnen is eigenlijk de hele roman verteld. Een flinterdun verhaal. Waarom zou je zo’n simpel verhaal eigenlijk lezen? Wel, omdat Nabokov meesterlijk beeldend kon schrijven en het dunne verhaal dik maakte en verrijkte met talrijke originele en prachtig beschreven details. Het boek is af en toe te lezen als een stripverhaal of als een script voor een film.

Nijjoarsveziede in het dorpshuis 8 januari is het weer zover: Nijjoarsveziede! Cabaret door en voor Onderdendam.

Als eerste kennismaking met de talenten van Nabokov is deze roman minder geschikt. Kies dab voor de beschrijving van zijn jeugd in Sint Petersburg ‘Geheugen spreek’ of voor zijn meest bekende roman ‘Lolita’.

Komt allen voor een vrolijke avond om 20.00 uur naar het dorpshuis!

Wie ook goed kan schrijven is onze dorpsgenoot Bennie 8

Vrouge Vogels ien Onderndaam (117)

Duidelijk, hè? Op twee uitzonderingen na, heeft de wind de hele maand in het zuidwesten gezeten. Ik denk dat wind langer in je herinnering blijft dan regen. Dat is eigenlijk best een boute uitspraak vind ik zelf, waar je eigenlijk eerst stevig onderzoek naar moet gaan doen, voordat je zo iets zou mogen zeggen. Maar ik doe het toch maar want het zou best wel eens echt waar kunnen zijn. Regen ben je vergeten zodra de wolken weer breken en het helder wordt, en de zon doorkomt. Bij harde wind is dat anders. Dat is zo’ n reus waar je letterlijk tegen op moet boksen. Op weg naar je werk of school. Wat opvallend is. Er wordt de laatste tijd steeds minder door jeugd van Onderdendam naar school gefietst. Ik bedoel dan het voortgezet onderwijs in Groningen Die zie je wel op de bushalte staan maar niet meer in trossen bij elkaar op de hoek bij Tony Funcke op de Stadsweg klitten. Zoals een jaar of tien, vijftien geleden. Ben ik hier echt op een stevige cultuurverandering gestuit? Ik reis veel met Lijn 61. Zeker een keer of drie, vier per week. En zit op weg naar huis heel vaak in de zogenaamde scholierenbus van 16u19 naar Middelstum. Afgeladen ook bij redelijk weer.

Zes graden; Acht graden; Zeven graden; Zes graden; Negen graden; Negen graden; Negen graden; Negen graden; Tien graden; Acht graden; Acht graden; Zes graden; Zes graden; Zeven graden; Zes graden; Twaalf graden; Elf graden; Dertien graden; Elf graden boven nul….!!! De winter laat zich voorlopig niet zien in Onderdendam. Het enige wat we deze decembermaand wel vaak gevoeld hebben is de regen. Nou willen jullie een reeksje horen: 4 dec; 5 dec.; 13 december: ‘s nachts viel er in mijn regenmeter 26 mm…… Hééé, dat is gek. Nu dacht ik toch echt dat er op veel meer dagen regen was gevallen in december. Maar verdraaid, dat blijkt helemaal niet zo te zijn. De wind dan, want in mijn herinnering was dit toch eerder een herfstachtige maand dan een winterse maand. Nou laten we maar eens kijken of mijn idee klopt: veel herfst! 1 dec.: krachtig; 3 dec. Krachtig; 4 dec. Hard- Stormachtig; 5 dec. Hard; 6 dec. Hard-Stormachtig; 9 dec. Hard; 10 dec. Hard12 dec. Hard; 13 dec. Matig- Sterk; 16 dec. HardKrachtig; 18 dec. Krachtig; 19 dec. Hard; 20 dec. Hard; 21 dec. Krachtig- Hard.

Dat is echt raar. Dat zeg ik niet als een schoolmeester met een bestraffend vingertje maar puur constaterend. Hoe zou zoiets nou komen? Kunnen met name de meisjes die zo ongelooflijk snel met hun duimen zitten te whatsappen of instagrammen, de beentjes niet meer rond krijgen? Of wordt de bus gekozen omdat die het verlengde vormt van de klas in de pauze. Die me, ik heb wel eens heel kortstondig voor de klas gestaan, nog het meest doet denken aan een zwerm meeuwen die achter een trekker die aan het ploegen is, aanvliegen. Of een zwerm spreeuwen. Of om bij de winter te blijven, een flinke zwerm kramsvogels (Turdus pilaris) of koperwieken (Turdus iliacus) die in een meidoornstruik duiken met zijn veertigen tegelijkertijd.

Nou dagelijks notities maken loont hier dus wel. Dit is niet zo maar een indruk. We hebben echt veel wind gezien deze maand. Nog meer lijstjes. Windrichtingen dan: 1 dec. WZW; 3 dec. ZZW; 4 dec, ZW; 5 dec. WZW; 6 dec. ZW; 7 dec. ZW; 8 dec. ZW; 9 dec. ZW; 10 dec. ZW; 12 dec. WZW; 13 dec. WNW;16 dec. OZO; 18 dec. ZW.19 dec. ZW; 20 dec. Z; 21 dec. ZZW.

Zou dat een vorm van omgekeerde evolutie zijn dat wij, tweebenige, rechtopstaande zoogdieren, juist met alle macht ontkennen dat wij het dierenstadium voorbij zijn. Terwijl het iedere dag volstrekt evident is dat we zulke vreselijke kuddedieren zijn dat het schaamrood je soms naar de kaken stijgt. Voorbeeld: Ik ga wel eens met Geliefde en hond Nantske naar Lauwersoog. Daar is een hondenstrandje met een glooiende oever. De enige plek binnen ons bereik waar onze hond, die wat dat betreft een beetje typisch is, durft te zwemmen. Al onze andere honden sprongen als gekken met een wijde boog het water in van het Boterdiep, wanneer je daar een balletje ingooide. Deze hond wil

De oever van het Boterdiep richting Fraamklap is opgehoogd met 1 meter door middel van draadwallen en keien. Maar heeft iemand gedacht aan plekken waar ' wild', dat kunnen ook honden en mensen zijn die te water raken uit het water kunnen klauteren?

9

zelfs nog geen bal uit de sloot die langs het Betonpad loopt halen, wanneer die daar per ongeluk in terecht komt. Meestal ‘kopt’ ze hem er zelf in, in haar enthousiasme Maar goed, ik dreig van mijn verhaallijn af te drijven. Wat wilde ik nu vertellen over kuddegedrag. Het Lauwersmeer is een prachtig natuurgebied. Dat vol zit met vogels. Vooral ganzen. Maar daarnaast nog meer vogelaars. Die staan altijd hutje bij mutje met hun periscopische telelenzen naar iets heel ver weg te kijken. Ik snap dat niet. Een van de eerste wetten van de natuur is dat wanneer je fotografeert, je juist het contact met je object in de ruimte kwijt raakt. Het is eigenlijk hetzelfde als een neushoorn gaan schieten in Afrika. Zodra je bezig bent een foto te maken, ben je bezig een foto te maken. Niet met kijken wat die zilverreiger nu eigenlijk precies daar op een afstand van zevenhonderd meter in die sloot vlakbij Afke Lantingh aan het doen is. Wanneer ik lang genoeg kijk, sla ik automatisch die herinnering op. Ik hóef dan niet te fotograferen. Maar vogelaars in het Lauwersmeer komen niet voor het genieten van het naar kolganzen te kijken. Nee ze komen om te beppen met elkaar. Over diafragma’s en filters. En over die ene keer dat ze de rode zwartbekpapegaaiduiker die…. U snapt me. Denkt u dat ik beter ben dan dat zootje fotograferend gajes in Lauwersoog? Niks hoor, gisteren, 20 december, op de namiddagwandeling komt er heel sierlijk een zilverreiger uit noordwestelijke richting, het Onderdendamster Bos, half schuin op de wind zeilend me recht tegemoet op zo’n vijftien meter hoogte. En in plaats van te genieten van de mooie geile bocht die dat prachtige beest in de lucht aansnijdt wat doet die hulk van een Willemen? Zitten te friemelen aan zijn rechterbroekzak waar zijn huissleutels klem zitten met zijn smartphone. Hij wil een plaatje schieten die klojo..! Weg prachtig moment van eeuwige schoonheid….. U bent vast verstandiger en ik wens u allen heel prettige dagen. Dank voor al het moois wat u mij in 2015 stuurde. Na klachten van omwonenden werd het bestek alsnog veranderd en werden er drie zogenaamde 'wilduittreders' aangelegd. Zo kunnen mensen en dieren vanuit het Boterdiep weer de wal op klauteren'

De mail- en brievenbus staat ook voor in januari weer voor uw natuurberichten en foto’s wijd open bij: Kees Willemen Bedumerweg 48 9959 PH Onderdendam Tel.050-3049464/06-18849215 E-mail: [email protected] Daarnaast kunt u mijn dagelijkse strapatzen volgen in het buitengebied van Onderdendam, mijn blog ‘De winkelhaak’ op : https://www.facebook.com/kees.willemen.92 en op de Groningse website: www.sikkom.nl op de openingspagina linksonder onder: Berichten 10

NAM-informatieavond over de Haver Donderdagavond 10 december kwamen in het dorpshuis bijna 80 dorpsbewoners meepraten over de toekomst van rijksmonument De Haver aan het Boterdiep OZ 13, waarvan de NAM nu eigenaar is.

Onder de ervaren leiding van gespreksleider Jaap Jepma werd een overvloed aan interessante ideeën naar voren gebracht: van een traditionele Groningse buitenplaats met slingertuin tot een Agro-lab, Kenniscentrum Melkveehouderij of een andere educatieve invulling zoals een nieuwe Natuurschool als voortzetting van CBS de Haven. Wat gaat de NAM met al die enthousiaste ideeën doen? Luisterend in de wandelgangen lijkt het erop dat NAM begin volgend jaar een groep voorverkenners inhuurt die alle mogelijkheden tegen elkaar gaat afwegen. Hopelijk gebeurt dit binnen de kaders van de ruimtelijke omgeving en de historie van de boerderij en het gebied daar omheen.

Een probleem voor herbestemming, is dat de boerderij een ontsluitingsprobleem heeft. Zowel bij particuliere bewoning als wanneer een instelling zich daar gaat vestigen. Dat is ook een van de basisvoorwaarden die Vereniging Dorpsbelangen en Werkgroep HOO!! aan een toekomstige Herbestemming heeft gesteld. Er mag niet meer autoverkeer komen achterlangs de Buurt Boterdiep OZ. Het Betonpad functioneert nu reeds als bijzonder gevaarlijke sluiproute vanuit de wijk Ter Laan in Bedum. Auto’s passeren de achtererven van de huizen in Onderdendam op nog geen 3,5 m van de achterdeur. Eigenlijk een onhoudbare situatie…..

BELANGRIJKE TELEFOONNUMMERS Huisartsenpost Na 17.00 uur en voor 8.00 uur, in het weekend en op feestdagen. Tel: 0900-9229 Tandarts In het weekend is er om 11.00 uur en 17.00 uur een spreekuur. Buiten deze spreekuren is de verantwoordelijk tandarts na telefonisch overleg te consulteren. Naam en telefoonnummer van de dienstdoende tandarts is te beluisteren op de telefoonbeantwoorder van uw eigen tandarts. Apotheek De Vlijt 4 te Bedum tel. 050-301 52 72 In het weekend en op feestdagen gesloten. Buiten openingstijden voor spoedgevallen contact opnemen met Apotheek Hanzeplein, Hanzeplein 122, Groningen tel. 0900-1115020 Uitvaartvereniging De Laatste Eer Secretaris en ledenadministratie: D. Huisman, Trekweg naar Onderdendam 29, 9951 SE Winsum Tel: 050-3049361 Uitvaartverzorger G.J. Sikkema - Gebr. Gootjesstraat 39, 9953 PV Baflo Tel: 0595-424222 Dierenartsen Dierenartsenpraktijk Van Stad tot Wad, Bedum Voor gezelschapsdieren: 050-3014260 Voor landbouwhuisdieren: 0596-518242 Dierenartsenpraktijk Noord West Groningen, Winsum Tel: 0595-441800 Politie / Brandweer / Ambulance: Alarmnummer 112 Politie, niet dringende meldingen 0900-88 44

Kerkdiensten Ned Hervormde Kerk 25 december 19.00 uur ds. H. van Wingerden Eerste Kerstdag 27 december 19.00 uur prop. J.A.A. Geerts, Heiligerlee 31 december 19.30 uur ds. H. van Wingerden Dienst in Bedum 3 januari 14.30 uur Ds. H. van Wingerden Bevestiging ambtsdragers, nieuwjaarsreceptie 10 januari 14.30 uur Ds. H. van Wingerden 17 januari 14.30 uur Ds. H. van Wingerden

11

AGENDA:

Redactie Nijsjoagertje

31 december – 1 januari oud-en-nieuw. Het dorpshuis is vanaf 1.00 uur geopend.

Bijdragen van: Kees Willemen, Hetty Slagter, Jan ‘t Mannetje, Petra Ros, Hans Stoelinga, Corry Mulder, Annemiek Wassenaar

5 januari nieuwjaarsvisite van de gemeente Bedum in samenwerking met Bedrijven Vereniging Bedum. Vanaf 17.30 zijn alle inwoners van de gemeente welkom in het gemeentehuis van Bedum.

Foto’s: Sieb-Klaas Iwema, Johannes v.d. Helm, NAM.

8 januari: Nijjoarsveziede in Onderdendam - cabaret voor en door het dorp 20.00 uur in het dorpshuis.

Toezichthouders: Inge Zwerver, Martijn Heemstra, Annemieke Neuteboom, Dethmer Jonkhoff en Eddy Buisman.

18 januari leeskring 20.00 uur in het dorpshuis. We lezen de Amerikaanse klassieker uit 1942: 'Een vanger in het graan' van J.D. Salinger.

Eindredactie en opmaak: Annemiek Wassenaar Bedumerweg 12, 9959 PG Onderdendam [email protected]

28 januari Theater te Water met de voorstelling: De laatste bus, 20.00 uur in het dorpshuis.

Kopij is van harte welkom! Heeft u een nieuwsbericht voor onze dorpskrant of kent u een mooi verhaal over Onderdendam van vroeger of nu? Wilt u een oproepje doen? Het kan allemaal.

En natuurlijk……..iedere zaterdagmiddag vanaf 17:00 uur een gezellig hapje en drankje in het dorpshuis.

Stuur uw kopij in word en het liefst per e-mail, uiterlijk zondag 24 januari 2016 naar: [email protected]

Het Nijsjoagertje wenst alle lezers fijne feestdagen en een gezond en gelukkig 2016!

Donaties: Richtbedrag € 7,50 per jaar. Graag op rekening: NL78INGB0009014281 t.n.v. ‘t Nijsjoagertje

12