Přírodní park Lanškrounské rybníky Jednodenní exkurze – autobus, pěší turistika Náročnost: střední Zaměření: zeměpisné, enviromentální, biologické Navržená trasa:
Žamberk - Letohrad - Verměřovice – Dolní Čermná – Lanškroun - Žamberk ( Ze Žamberka autobusem do Letohradu, na Orlici a přes Mistrovice do Klášterce nad Orlicí, odtud pěšky na Zemskou bránu a autobusem do Neratova a zpět do Žamberka)
Tento projekt je spolufinancován z prostředků ERDF prostřednictvím Euroregionu Glacensis
Ze Žamberka autobusem přes Letohrad do Verměřovic, odtud pěšky do přírodní rezervace Sutice , autobusem do Dolní Čermné, pěšky po žluté značce na Mariánskou horu, autobusem do Lanškrouna a pěšky do přírodního parku Lanškrounské rybníky, autobusem zpět do Žamberka
Přírodní rezervace Sutice Přírodní rezervace Sutice byla vyhlášena v roce 1950 na skalnatých svazích podél toku řeky Tiché Orlice. Hlavním předmětem ochrany jsou opukové skály a výchozy na strmých svazích po pravém břehu řeky. Lesní porosty plní protierozní a půdoochrannou funkci.
2
V bylinném patře se nachází mnoho chráněných rostlinných druhů například prvosenka vyšší(Primula elatior), bledule jarní (Leucojum ernum), aron plamatý (Arum maculatum), devětsil lékařský (Petasites hybridus), hlístník hnízdák(Neottia nidus-avis), hruštice jednostranná(Ramischia
secunda,
jaterník
trojlaločný(Hepatica
triloba), střevíčník pantoflíček(Cypripedium calceolus), okrotice bílá(Cephalanthera
damasonium),
lýkovec
jedovatý
(Daphne
mezereum), kruštík širolistý (Epipactis elleborine), sněženka podsněžník (Galanthus nivalis). Lokalita je znamným hnízdištěm drobného ptactva a významnou ntomologickou a mykologickou rezervací, nachází se zde 210 druhů hub.
3
Dolní Čermná Dolní Černá je obec ulicového typu, která patřila ve 14. století ke zbraslavskému klášteru. Významnou dominantou obce je raně barokní kostel sv. Jiří z let 1687 - 1690. Nedaleká fara je v jádru barokní, ale je empírově upravena.
Mariánská Hora Mariánská Hora je plochý
kopec
s poutním jednolodním kostelem
Panny
Marie, postavený za peníze
z lidové
sbírky v roce 1869 a nad
kostelem
do
půlkruhu křížová cesta z roku 1886, vroubená lipovou alejí. K poutnímu kostelu se váže příběh zachráněného vozky. Vozka tudy vezl mlýnské kameny, neubrzdil vůz, zůstal pod vozem a podle legendy ho z pod vozu vytáhla P. Marie mariazellská, kterou Vozka velmi ctil.
4
Lanškroun Lanškroun je průmyslové město a památková zóna, byl založen v roce 1241 a osídlen německými kolonisty. Historické části vévodí renesanční radnice ze 16.století.Na náměstí A. Jiráska stojí zámek na místě bývalého kláštera augustiniánů z konce 14. století.
Přírodní park Lanškrounské rybníky Lanškrounské rybníky byly v roce 1992 zařazeny mezi přírodní parky. Dnes na ploše 233 ha přírodní park zahrnuje soustavu sedmi rybníků, jsou to Krátký, Dl ouhý, Olšový, Pšeničkův, Sluneční a dva menší Ostrovské rybníky.
5
Území je rovinaté,
geologickým podkladem jsou sedimenty.
Převažují půdy ovlivněné zvýšenou hladinou podzemní vody, v rybničních litorálech jsou i kyselé slatinné půdy. Biologicky nejhodnotnější jsou především litorály rybníků a na ně navazující pobřežní louky, mokřady a jasanové olšiny v okolí vodních toků. Pro tyto hodnoty byla část přírodního parku (41,52 ha), Olšový a Pšeničkův rybník s druhově pestrými bezkolencovými loukami zahrnuta do Evropské soustavy NATURA 2000, jako Evropsky významné stanoviště. Živou složku přírody tvoří hlavně organismy typické pro vlhká stanoviště, zamokřené louky a břehové pásmo vodních toků a potoků. Vodní a vlhkomilné rostliny
tvoří
základ
ekosystému rybníků. Produkují velké množství biomasy, která slouží za potravu živočichům. Dobře prohřátá voda spolu s rostlinami umožňuje vytvářet silné populace planktonu.
Kromě živočichů (zooplankton) se do této
skupiny zařazuje i fytoplankton (řasy a sinice). Zooplankton není druhově příliš bohatý. Tvoří ho především drobní korýši a některé 6
larvy hmyzu. Bentos představují zástupci drobných kroužkovců a mlži živící se filtrací vody. Často najdeme chráněnou škebli rybniční(Anodonta cygnea), vzácně i další druhy jako například velevruba malířského(Unio pictorum) a velevruba nadmutého(Unio tumidus). Dominantní postavení má nekton, tj. vodní živočichové schopní samostatného pohybu. Kromě plovoucích bezobratlých sem patří především ryby, býložravé i dravé. Rybníky a pobřežní rákosiny jsou hnízdištěm a tahovou zastávkou mnoha vodních a mokřadních ptáků. Představují druhově nejpočetnější třídu živočichů vodního prostředí. Ptáci plní důležitou
úlohu
konzumentů mnoha pravidelně
se
přemnožujících vodních organismů. Jedním
z
nehojnějších ptáků je lyska černá ( Fulica atra), ale absolutně nejběžnějším druhem je kachna divoká (Anas platyrhynchos). Na rybnících lze pozorovat i dalších druhy vodních ptáků, dokonce zde byl pozorován i orel mořský (Haliaeetus albicilla), který je největším dravcem, kterého můžeme v České 7
republice vidět. Na území přírodního parku můžeme najít také raka říčního(Astacus astacus), bioindikátora čistých vod. Bez vody se neobejdou také obojživelníci, kterých tady žije několik druhů, např. čolek horský( Triturus alpestris), rosnička zelená ( Hyla arborea). Na život u vody se specializuje užovka obojková( Natrix natrix). Břehy obývá robustní hlodavec, ondatra pižmová ( Ondatra zibethicus). Nedávno se v této lokalitě usadil i největší evropský hlodavec, bobr evropský (Castor fiber). Jeho přítomnost dokazují nápadné okusy, které lze najít na březích rybníků.
8
Obszar chronionego krajobrazu Lanškrounskie Stawy Wycieczka jedniodniowa – autobusem i pieszo Poziom trudności: średni Tematyka: biologiczna, przyrodnicza, geograficzna
Proponowana trasa:
Žamberk – Verměřovice - Přírodní rezervace Sutice - Dolní Čermná – Lanškroun - Žamberk
Tento projekt je spolufinancován z prostředků ERDF prostřednictvím Euroregionu Glacensis 9
Proponowana trasa: Z Žamberka autobusem przez Letohrad do Verměřovic, stąd pieszo do rezerwatu przyrody Sutice , autobusem do Dolní Čermné, pieszo po żółtej trasie na Mariánskou horu, autobusem do Lanškrouna i pieszo do Obszaru chronionego krajobrazu Lanškrounskie stawy, autobusem z powrotem do Žamberka
10
Rezerwat przyrody Sutice Rezerwat przyrody Sutice został utworzony w roku 1950 na zboczach skalnych wzdłuż rzeki Cichej Orlicy. Został utworzony głównie dla ochrony skał opokowych i wychodni na stromych zboczach na prawym brzegu rzeki. Lasy chronią glebę i mają zapobiegać erozji.
Występuje wiele chronionych gatunków roślin zielnych np.: pierwiosnek wyniosły(Primula elatior), śnieżyca wiosenna(Leucojum vernum),
obrazki
plamiste
(Arum
maculatum),
lepiężnik
różowy(Petasites hybridus), gnieźnik leśny(Neottia nidus-avis), 11
gruszkówka
jednostronna(Ramischia
pospolita(Hepatica
triloba),
obuwik
secunda,
przylaszczka
pospolity(Cypripedium
calceolus), buławnik wielkokwiatowy (Cephalanthera damasonium), wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum), kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine), śnieżyczka przebiśnieg (Galanthus nivalis). Obszar rezerwatu jest cenny z powodu gniazdowania drobnych ptaków,
jest
cennym
entomologicznym
i
mykologicznym
rezerwatem, rośnie tutaj 210 gatunków grzybów.
Dolní Čermná Dolní Čermná jest wsią ulicówką, która w XIV wieku należała do klasztoru w Zbraslawie. Dominującą budowlą we wsi jest wczesnobarokowy kościół św. Jerzy z lat 1687 – 1690.
Pobliska
barokowa fara została później przebudowana w stylu empire.
Mariánská Hora Mariánská płaski
Hora
to
pagórek 12
z jednonawowym kościołem p.w. Panny Marii, zbudowanym za pieniądze z datków w roku 1869. Przy kościole znajduje się droga krzyżowa o kształcie połokręgu z roku 1886 z lipową aleją. Kościoł jest miejscem świętym, jest z nim związana legenda o uratowanym furmanie. Furman przewoził tędy kamienie młynskię,
został
uwięziony pod przewróconym wozem i według legendy został wyciągnięty przez P. Marię Mariazellską, którą wzywał.
Lanškroun Lanškroun jest miastem przemysłowym z częścią zabytkową, powstało w roku 1241 i zostało zasiedlone przez niemieckich kolonistów. Najciekawszym zabytkiem w historycznej części jest renesansowy ratusz wybudowany w XVI wieku. Na placu A. Jiráska stoi pałac na miejscu byłego klasztoru augustianów z końca XIV wieku.
Obszar chronionego krajobrazu Lanškrounskie Stawy Lanškrounskie Stawy dołączyły do listy chronionych obszarów w roku 1992. Dzisiaj obejmują obszar o powierzchni 233 ha, w tym układ siedmiu stawów, ich nazwy to Krátký, Dlouhý, Olšový, Pšeničkův, Sluneční i dwa miejsze Ostrovské rybníky. 13
Teren jest płaski, podkładem geologicznym są osady. Przeważają gleby na które wywierają wpływ płytkie wody podziemne, w strefach litoralnych stawów są też kwaśne gleby. Z punktu geologicznego najcenniejsze są przede wszystkim strefy litoralne stawów oraz pobliskich łąk, mokradeł i lasy olszowe oraz jesionowe w okolicach cieków wodnych. Z tego powodu została część obszaru (41,25 ha), Olšowy i Pšeničkůw staw z wielogatunkowym łąkami łęgowymi, dołączona do systemu obszarów NATURA 2000, jako specjalny obszar ochrony siedlisk.
14
Przyroda ożywiona jest tworzona głównie przez organizmy typowe dla wilgotnych siedlisk, mokradeł i strefy przybrzeżnej wodnych cieków. Ekosystem stawów tworzą rośliny wodne i hygrofity wytwarzające mnóstwo biomasy, która jest pożywieniem dla zwierząt. Wyższa temperatura wody oraz rośliny pozwalają stworzyć wielką populację planktonu. Oprócz planktonu zwierzęcego (zooplankton) należy do tej grupy też fitoplankton (sinice, zielenice). Skład gatunkowy zooplanktonu nie jest zbyt różnorodny. Jest tworzony przeważnie przez skorupiaki i larwy niektórych owadów. Bentos tworzy rodzina pieścienic i małże żywiący się poprzez filtrację
wody.
Często
możemy znaleźć chronioną Szczeżuję
wielką(Anodonta
cygnea), rzadziej inne gatunki jak np. Skójka malarska(Unio pictorum). Na
szczycie
łańcucha
pokarmowego jest nekton, tj. zwierzęta wodne zdolne do samodzielnego poruszania się, oprócz pływających bezkręgowców chodzi głównie o ryby, roślinożerne i drapieżne. W stawach i brzegach porośniętych pasem trzcin gniazdują różne gatunki ptaków 15
wodnych i mokradłowych. Największe zróżnicowanie gatunkowe reprezentują
ptaki,
które
regulują
równowagę
ekosystemu.
Najliczniej występują łyski ( Fulica atra)i kaczki krzyżówki (Anas platyrhynchos). Na terenie
stawów
możemy też
zobaczyć
inne
ptaków został
gatunki wodnych,
tu
nawet
zaobserwowany bielik
(Haliaeetus
albicilla), który jest największym ptakiem drapieżnym w Czeskiej Republice. Na terenie obszaru chronionego występuje też rak rzeczny (Astacus astacus), który jest bioindikatorem czystej wody. Woda jest niezbędna też dla płazów, których żyje tutaj kilka gatunków, np. traszka górska ( Triturus alpestris), rzekotka drzewna ( Hyla arborea). Z wodą związany jest też zaskroniec zwyczajny( Natrix natrix). Brzegi zamieszkuje piżmak( Ondatra zibethicus). Niedawno na tych terenach zamieszkał też największy europejski gryzoń, bóbr europejski (Castor fiber).
16
Jego obecność udowodniają obgryzione drzewa, które możemy znaleźć na brzegach stawów.
17
