2/27/2013
Over (samenleven met) de steenmarter
Overzicht 1. Wat is de steenmarter niet? 2. Wat is de steenmarter wel? 3. Hoe kunnen we goed samenleven met de steenmarter?
1
2/27/2013
Wat zijn steenmarters niet? Gremlins
Veel angst door onwetendheid en verkeerde beeldvorming
Ook geen knaag‐ of plaagdieren!
2
2/27/2013
Uiterlijke kenmerken • Lengte is 65‐85 cm • ♂ (ram) groter dan♀ (moer) • Gewicht is 1,1 ‐ 2,1 kg
Lijkt op:
Boommarter
3
2/27/2013
Toch verschillend
Naast andere marterachtigen in ons landschap
4
2/27/2013
Steenmarter is veel groter dan deze wezel
Verwantschap
Japanse boommarter Martes melampus
Boommarter Martes martes
Steenmarter Martes foina
Sabelmarter Martes zibellina
Amerikaanse boommarter Martes americana
Vismarter Martes pennanti MARTERACHTIGEN
5
2/27/2013
Leefwijze en ecologie
Voortplanting Paar‐ of ranstijd half juni ‐ half augustus Uitgestelde implantatie embryo (vroege voorjaar) Worptijd maart ‐ mei; piek begin april 1‐4 jongen; soms meer
6
2/27/2013
Kraamtijd • • • • •
Na 7 weken vast voedsel; moer foerageert veel; ram afzijdig Na 8 weken eerste buitenverkenning Verhuizen vanaf half juni Tot maximaal een jaar nog in gezelschap van ouderdieren Op eigen benen; dispersie
Veelzijdig dier en voorkomen
Mogelijk van oorsprong een dier uit rotsachtige gebieden
7
2/27/2013
Veelzijdig dier en voorkomen Ook in woestijn (hier in zuid Iran)
Al heel lang een cultuurvolger
8
2/27/2013
Succesvolle cultuurvolger
Inwonen bij de mens al heel lang bekend (artikel uit begin 1900)
9
2/27/2013
Habitat Eertijds in kleinschalig en extensief cultuurlandschap (boerenerven, tuinen en parken)
Vele nest‐ en dagrustplaatsen
10
2/27/2013
Aanwezigheidssporen
11
2/27/2013
Voedsel Gevarieerd dieet en opportunisme in de stedelijke omgeving • • • • • •
Kleine zoogdieren (knaagdieren, vleermuizen) Vogels en vogelbroed Vruchten en bessen (o.a. lijsterbes en vogelkers) Granen en noten Ongewervelden (o.a. kevers, hommel‐ en wespenbroed) Overige (o.a. aas, katten‐ en hondenvoer, brood, patat, vetbollen)
Territoriaal gedrag Territoriumgrootte
♂
♀
Dorp‐stad
78 ha
34 ha
Buitengebied
150 ha
99 ha
1‐3 ♀♀ per mannelijk territorium Netwerk van geurwegen (“marterpassen”) Intensief markeren met geurvlaggen en keutels Nachtactief; rondes van 5‐15 km
12
2/27/2013
Verspreiding Actueel
Onderzoek steenmarter in Deventer
13
2/27/2013
Waarnemingen in Deventer 2006‐2007
Aantalsschatting Gemeente Deventer ≈ 35 residente dieren ≈ 70 maximaal (inclusief aanwas najaar) Meerdere mensen zien vaak één en dezelfde marter op z’n nachtronde door de straten (woonwijkniveau) lopen. Daardoor lijkt het alsof er héél ‘leger’ marters actief is. Maar het aantal territoria is beperkt.
14
2/27/2013
Leven in de stad Nieuwe leefomgeving; opkomst jaren ‘70 • ‘s Winters warm • Divers en gemakkelijk beschikbaar voedsel • Natuurlijke vijanden ontbreken; wel andere sterfte • 3D – milieu; hoog oppervlakte • Barrières en markante scheidslijnen (huizenblokken en straten) • Optimale spreiding en verkleining territoria
Stadse marters
15
2/27/2013
Villamarters
Bosmarters
16
2/27/2013
Problemen met steenmarters • Huismarters • Automarters • Roofmarters
Huismarters
17
2/27/2013
Help steenmarter in huis!
Overlast • Schade • Stank (latrines en prooiresten) • Ongedierte
Betreft meestal een nest met jonge marters!
18
2/27/2013
Gestommel in de nacht
19
2/27/2013
Automarters
‘Car patrolling’
20
2/27/2013
Schade aan rubber kabels
Afdekken met ribbelkous
Schade onder de motorkap Primaire schade: Bougiekabel, bobinekabel, ASB‐kabel, luchtslang, radiatorslang, koelwaterslang, ruitensproeierleiding, ruitenwisserkabel, laagspanningskabel, stofhoes, V‐snaar, manchetten aandrijfas ; isolatiepakking Vooral onderdelen van of met rubber (visproduct of benzaldehyde?) en plastic Geen voorkeur automerken! Herhaalschade Gevolgschade
21
2/27/2013
Omvang autoschade Enquête 2006‐2007: • 160 schademeldingen; inclusief herhaalschade • Volgens garages jaarlijks 300 gevallen Autopark Deventer 37.330 motorvoertuigen < 1% van auto’s in Deventer jaarlijks beschadigd (2% landelijk) 40 schadebedragen van in totaal = €6600,‐ Gemiddelde reparatie = €90,‐ (max. €3000,‐ ) Jaarlijks ca . €33.000,‐ autoschade in Deventer
Autoschade Deventer
Automarters niet overal actief; in sommige stadsdelen en straten!
22
2/27/2013
Roofmarters
Overzicht problemen in Deventer 2006‐2007
226 meldingen
Merendeel van de overlast door automarters
23
2/27/2013
Van het kastje naar de muur • Gemeente met handen in het haar • “Martermannen” en belazerij • Frustratie bij burgers
“Op elke vierkante meter leeft dit knaagdier tegenwoordig…”
24
2/27/2013
Problemen zorgvuldig verhelpen: Do’s & dont’s Ontmoedigen of ontnemen toegang tot gebouwen (verwijderen klimmogelijkheden (bijv. Kliko verzetten) en afdichten gaten in spouwmuren, dakbeschot, naar kruipruimten e.d.)
Eenvoudig weren en afdichten van toegangswegen; wel nadat de marterfamilie is verhuist rond eind juni
Plexiglas
Steenmarters kunnen goed klimmen!
25
2/27/2013
Plexiglas
Glad voegen of plexiglasplaten tegen de muur monteren
Geen lapmiddelen! WC‐blokjes, harde muziek, nat hondenhaar, ammoniak, pepperspray, paddenstoelen met “wolvenpies”, gekreukeld kippengaas, etc. Helpt maar even, maar meestal niet! Broodje aap!!
26
2/27/2013
Vervolging of verplaatsing
Strafbaar!
Geklemde jonge steenmarter
Strafbaar! Vervolging ook gevaarlijk voor de boommarter
27
2/27/2013
Vangen en verplaatsen? Helpt niet en is ongewenst!
Strafbaar!
Sterfte
Hoge sterfte in stedelijke omgeving Verplaatste dieren verdwalen en komen zeer waarschijnlijk snel om!
28
2/27/2013
Wat helpt in hardnekkige gevallen?
Marterschok
Wat helpt in hardnekkige gevallen?
29
2/27/2013
Elektroshock ook voor huizen Firma Trentelman heeft succes met schrikdraad‐ methode!
En voor bescherming huisdieren
30
2/27/2013
Over mensen en steenmarters
De familie Steffin
31
2/27/2013
Mijnheer Steffin – van Indische afkomst ‐ is goed te spreken over ‘zijn steenmarter’ in huis
Steenmarter gefilmd in een school in Deventer
32
2/27/2013
Zorgvuldige behandeling van steenmarterproblemen • Steenmarterbeheerplan > provinciale ontheffing (art. 68 Flora‐ en faunawet) • Faunaloket bij gemeente • Voorlichting • Temperen en goed informeren media • Met korting aanbieden ‘marterschok’ • Brochures • Inzet gecertificeerd faunabeheer (KAD)
Beproefd in Deventer 1. Klachtregistratie bij Meldpunt Openbare Ruimte 2. Voorlichting (brochure en website) 3. Bij grote klacht inschakeling wijkbeheerder 4. Bij hardnekkige klacht inschakeling gecertificeerd bedrijf (plaagdierbestrijding of faunabeheer)
33
2/27/2013
Klachten en problemen In 2007 kwam steenmarterbeheerplan met betere voorlichting en probleemaanpak in werking
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
2005
2006
2007
2008
2009
Bron: Erik Lam (stadsecoloog) Beleidsadvies Ecologie 2010: 11 Gemeente Deventer
Even relativeren: Gevaarlijke en lastige dieren op een erf in Australië. Er is veel acceptatie bij de Aussies.
34
2/27/2013
Dieroverlast van een andere orde elders……
Bescherming Versterking ecologische structuren en functies in de stad: Groenstructuren (o.a. parken, heggen, fruitgaarden)
35
2/27/2013
Nederlandse opruimwoede funest voor veel dieren van het eertijdse cultuurlandschap
Bescherming en voorzieningen Speciale voorzieningen (marterkasten; “marterhotel”; takkenrillen en hopen)
36
2/27/2013
Bescherming en voorzieningen Speciale voorzieningen (marterkasten; “marterhotel”; takkenrillen en hopen)
Meer en betere faunavoorzieningen voor meer ecologische buffer en veerkracht zoals vanouds!
37
2/27/2013
That’s all folks
Voortplanting in Wageningen in 2010
38
