Regelingen en voorzieningen
Overlijden: uw rechten in Duitsland en Nederland brochure bronnen Bureau voor Duitse Zaken, www.svb.nl/bdz
CODE 1.1.3.46
Inhoudsopgave Deskundig en betrouwbaar advies 2 Rechten uit twee landen 3
Overlijden Uw rechten in Duitsland en Nederland
Anders dan in Nederland De Nederlandse Anw Voor wie Nederlandse halfwezenuitkering Verzekerd in twee landen Partner Eigen inkomsten Vrijwillige verzekering voor de Anw Beëindiging recht
De Duitse renteverzekering 8 Wettelijk en verplicht Ondernemers Nabestaandenrenten Oud en nieuw recht Regels en voorwaarden
Soorten nabestaandenrenten 10 Lage of hoge rente Verhoging van de leeftijdsgrens naar 47 jaar Rentekorting Wachttijd Inkomensafhankelijk Sterbevierteljahr Duitse halfwezenrente
Tijdvakken 15 Wat is een tijdvak? Duitse tijdvakken Nederlandse tijdvakken
Berekening 18 Hoogte nabestaandenrente Eenheden en waarden Formule renteberekening
Zo aanvragen 20 Aanvragen in Nederland Verjaren Hulp nodig?
Woordenlijst 21 Duitse begrippen en veelgebruikte termen
Zo kunt u ons bereiken 23
Overlijden
Overlijden
Deskundig en betrouwbaar
Rechten uit twee landen
Ook over de grens is de SVB er voor u. Als wegwijzer in de wirwar van regels op het gebied van sociale zekerheid. Zo kunt u bij het Bureau voor Duitse Zaken (BDZ) terecht voor informatie over uw rechten als u in Duitsland werkt of heeft gewerkt. Ook als het gaat om overlijdensuitkeringen uit Duitsland. Als u overlijdt, heeft uw partner dan bijvoorbeeld recht op een Duitse nabestaandenuitkering? U weet dat de wetten over de grens anders zijn. Maar hoe ziet het er precies uit? BDZ heeft kennis van zaken.
U woont in Nederland en werkt in Duitsland. Werkt u in loondienst, dan bent u automatisch verzekerd voor de Duitse renteverzekering. Hiermee bouwt u rechten op voor bijvoorbeeld een nabestaandenuitkering. Maar bouwt u nu ook rechten op in Nederland?
Het Nederlandse AOW-pensioen In Duitsland zijn de regels voor een nabestaandenuitkering anders dan in Nederland. Zo is het goed om te weten dat de Duitse nabestaandenuitkering invloed kan hebben op de hoogte van uw Nederlandse nabestaandenuitkering. In deze brochure leest u meer over de Duitse nabestaandenuitkeringen, die we hierna ‘nabestaandenrenten’ noemen. De Nederlandse Anw De Algemene nabestaandenwet (Anw) voorziet in Nederland in een nabestaandenuitkering voor personen van wie de partner is overleden. Ook regelt de Anw een halfwezenuitkering voor kinderen onder de 18 jaar. De Anw is een risicoverzekering. Dit betekent dat uw nabestaanden alleen recht op een uitkering hebben, wanneer u op het moment van overlijden daadwerkelijk verzekerd bent.
Overlijden
Voor wie Verzekerd voor de Anw is iedereen die legaal in Nederland woont, ongeacht nationaliteit of inkomen. Woont u niet in Nederland maar werkt u er wel en betaalt u daardoor loonbelasting, dan bent u ook verzekerd voor de Anw. Als nabestaande komt u in aanmerking voor een uitkering als u jonger bent dan 65 jaar en uw partner op de datum van overlijden verzekerd is voor de Anw. Daarnaast moet u aan één van de volgende voorwaarden voldoen: n u bent geboren voor 1 januari 1950, of n u heeft een kind in huis onder de 18 jaar, of n u bent voor tenminste 45% arbeidsongeschikt.
Nederlandse halfwezenuitkering Verzorgt de nabestaande een eigen kind onder de 18 jaar, dan ontvangt de nabestaande voor dit kind een halfwezenuitkering.Verblijft een kind van de nabestaande in een ander huishouden, dan krijgt de verzorger van het kind de halfwezenuitkering. Het is goed om te weten dat er maar één halfwezenuitkering wordt verstrekt, ook al bestaat het gezin uit meerdere kinderen. Voor uitgebreide informatie over de Nederlandse Anw en de halfwezenuitkering verwijzen we u naar de website van de Sociale Verzekeringsbank: www.svb.nl. Leefsituatie Samenwonenden in Duitsland hebben geen recht op een nabestaandenrente.
Verzekerd in twee landen In Duitsland is het anders geregeld. Als werknemer of daarmee gelijkgestelden (mensen voor wie dezelfde regels gelden) bent u namelijk verzekerd voor een nabestaandenrente via de Duitse renteverzekering. Er zijn grote verschillen tussen de Nederlandse en Duitse wetgeving. Dat komt bijvoorbeeld tot uiting in de voorwaarden die vervuld moeten worden, de wijze van berekening en de looptijd.
Overlijden
Bent u zowel in Nederland voor de Anw als in Duitsland voor de Duitse renteverzekering verzekerd geweest? Uw nabestaande heeft dan na uw overlijden normaal gesproken recht op een nabestaandenuitkering uit beide landen. Er moeten dan wel bepaalde voorwaarden zijn vervuld. Heeft uw nabestaande recht op een Anw-uitkering en ontvangt deze tegelijkertijd een Duitse nabestaandenrente? Dan is het goed om te weten dat de Duitse nabestaandenrente van invloed kan zijn op de Anw. Bent u op het moment van overlijden niet voor de Anw verzekerd, dan kan er toch recht op een gedeeltelijke Anw-uitkering bestaan. Tabel 1. Recht op een Anw-uitkering Situatie
Goed om te weten
Op het moment van overlijden bent u in Nederland voor de Anw verzekerd en de nabestaande vervult de overige voorwaarden. Meer informatie leest u in dit hoofdstuk onder ‘Voor wie’.
-D e nabestaande maakt aanspraak op een volledige Anw-uitkering. -E en eventuele Duitse nabestaandenrente wordt volledig gekort op de Anw. -E igen inkomsten nabestaande worden (gedeeltelijk) afgetrokken.
Op het moment van overlijden bent u niet verzekerd voor de Anw in Nederland, maar in het verleden was u dat wel. De nabestaande heeft dan recht op een gedeeltelijke Anw-uitkering, als een van de hiernaast genoemde voorwaarden is vervuld.
-O p het moment van overlijden als werknemer of als zelfstandige, verplicht of vrijwillig verzekerd voor een soortgelijke verzekering als de Anw (bijvoorbeeld de Duitse renteverzekering), in een van de andere EU-lidstaten, of -A ls werknemer niet verzekerd, maar voor de nabestaande bestaat er recht op een nabestaandenuitkering uit een vroegere verzekering in een andere EU-lidstaat.
Partner
Een belangrijk verschil tussen het recht op een Nederlandse en Duitse nabestaandenuitkering vormt uw leefsituatie. In Nederland is de Anw er ook voor personen die samenwonen. Daarentegen hebben samenwonenden in Duitsland geen recht op een nabestaandenrente.
Overlijden
Tabel 2. Gelijkstelling gehuwden met samenwonenden
n
Nederland
Duitsland
n
De Anw maakt geen onderscheid tussen: - gehuwden en ongehuwden - personen die samen met een ander in één huis wonen en de kosten van het huishouden delen, of mensen die op een andere wijze voor elkaar zorgen.
De Duitse renteverzekering maakt wel onderscheid tussen gehuwden en samenwonenden.
Men spreekt in Nederland van een ‘partner’ in de bovengenoemde situaties. De Anw beschouwt de persoon als nabestaande, als deze met de overledene tot en met de dag van overlijden heeft samengewoond. Deze gelijkstelling geldt niet voor de persoon, die samenwoont met vader, moeder, eigen kind of geadopteerd kind.
Voor de Duitse renteverzekering wordt als nabestaande aangemerkt, de persoon die op het moment van overlijden met de verzekerde: - getrouwd was, of - als geregistreerd partner samenleefde. Dit geregistreerde partnerschap is in Duitsland alleen mogelijk voor twee personen van gelijk geslacht. Samenwonenden hebben dus géén recht op een Duitse nabestaandenrente.
Geen korting Heeft de nabestaande zowel recht op een Nederlandse Anw als een Duitse nabestaandenrente, dan wordt de Anw in ieder geval niet als inkomen op de Duitse nabestaandenrente gekort. Eigen inkomsten De Anw is inkomensafhankelijk. Dat betekent dat eigen inkomsten van de nabestaande invloed hebben op de hoogte van deze nabestaandenuitkering. Afhankelijk van de soort inkomsten worden deze niet, geheel, of gedeeltelijk van de nabestaandenuitkering afgetrokken. Het volgende is goed om te weten; n Van het inkomen uit arbeid wordt 50% van het bruto minimumloon plus ⅓ deel van het inkomen boven dit bedrag vrijgelaten. n Inkomsten in verband met (vroegere) arbeid worden geheel afgetrokken van de Anw-uitkering. Denkt u hierbij aan bijvoorbeeld een WAO-, WIA– of WW-uitkering.
Overlijden
Ontvangt u een Duitse wettelijke nabestaanden- en/of invaliditeitsrente? Dan wordt deze wel op de Anw-uitkering gekort. Een Duitse ouderdomsrente wordt niet op de Anw-uitkering gekort.
Wat gebeurt er als u in meerdere landen binnen de EU heeft gewerkt, bijvoorbeeld in Nederland en Duitsland en beide landen passen een korting vanwege inkomsten toe? Het kortingsbedrag wordt dan gedeeld door het aantal soortgelijke uitkeringen waarop u recht heeft en die aan de kortingsregeling onderworpen zijn (uit andere EU-landen bijvoorbeeld). Het is hiervoor niet van belang of de inkomsten maar uit één lidstaat afkomstig zijn. Het is belangrijk dat de inkomsten door één lidstaat worden gekort op de nabestaandenuitkering.
Vrijwillige verzekering voor de Anw Normaal gesproken eindigt uw verplichte verzekering voor de nabestaandenuitkering Anw op het moment dat u buiten Nederland gaat wonen of werken. In dat geval kunt u bij de SVB een offerte aanvragen voor een vrijwillige Anw-verzekering. Dat moet u wel doen binnen een jaar nadat uw verplichte verzekering is geëindigd. Werkt u in de nieuwe situatie in loondienst in Duitsland? Dan bouwt u rechten op voor de Duitse renteverzekering. Beëindiging recht In Nederland wordt de Anw-uitkering tot de 65-jarige leeftijd van de nabestaande betaald. Daarna bestaat er voor de nabestaande recht op een (gedeeltelijke) AOW-uitkering. De nabestaande moet dan wel zelf voor de Nederlandse AOW verzekerd zijn geweest. De Duitse nabestaandenrente wordt tot aan het overlijden of tot en met de maand van hertrouwen van de nabestaande betaald. Meer informatie over de Nederlandse Anw-uitkering vindt u op onze website: www.svb.nl. Heeft u liever persoonlijk contact? Achter in deze brochure leest u hoe u ons kunt bereiken.
Overlijden
De Duitse renteverzekering Het overlijden van een naaste brengt veel verdriet, maar ook zorgen met zich mee. Daarom is het belangrijk dat u van tevoren goed geïnformeerd bent over de financiële situatie van uw nabestaanden. Zeker als u een periode over de grens heeft gewerkt en ook daar rechten zijn opgebouwd. Wettelijk en verplicht Zoals u in het vorige hoofdstuk kunt lezen zijn in Duitsland werknemers en daarmee gelijkgestelden (mensen voor wie dezelfde regels gelden) verplicht verzekerd voor de Duitse Rentenversicherung. En daarmee voor een nabestaandenrente. Deze Duitse verzekering voorziet niet alleen in een uitkering bij overlijden, maar ook bij arbeidsongeschiktheid en ouderdom. Het is een wettelijke, verplichte verzekering voor werknemers.
Overlijden
Hertrouwt de nabestaande, dan vervalt het recht op de nabestaandenuitkering. De nabestaande ontvangt wel een afkoopsom. Deze afkoopsom geldt alleen bij de eerste keer hertrouwen. De afkoopsom bedraagt het 24-voudige van de gemiddelde rente van de afgelopen 12 maanden.
Oud en nieuw recht Omdat wetten regelmatig herzien worden, bestaat er sinds een aantal jaren een verschil tussen oud en nieuw recht. In de onderstaande tabel leest u welk recht op u van toepassing is. Tabel 3. Voor wie: het oude en nieuwe recht Oud recht
Nieuw recht
De verzekerde is overleden voor 1 januari 2002, of
U bent na 31 december 2001 getrouwd of geregistreerd partner, of
Ondernemers Het is goed om te weten dat zelfstandigen - met uitzondering van enkele beroepsgroepen - niet onder de verzekeringsplicht vallen. Zij kunnen op aanvraag wel als verplicht verzekerde worden toegelaten. Zo’n aanvraag moet dan binnen vijf jaar na het begin van de zelfstandige werkzaamheden worden ingediend. Zelfstandigen die niet onder de verzekeringsplicht vallen, kunnen zich wel vrijwillig verzekeren. Bent u zelfstandige en werkt u in Duitsland en woont u in Nederland? Dan kunt u zich alleen vrijwillig verzekeren, als u ooit verplicht verzekerd bent geweest voor de Duitse renteverzekering. Hoe kort dan ook.
u bent getrouwd /geregistreerd partner vóór 1 januari 2002 en ten minste een van de partners is voor 2 januari 1962 geboren.
u bent voor 1 januari 2002 getrouwd of geregistreerd partner, u en uw partner zijn na 1 januari 1962 geboren en de verzekerde partner is na 31 december 2001 overleden.
Nabestaandenrenten Duitsland heeft een vrij uitgebreide, wettelijk geregelde nabestaandenvoorziening (Hinterbliebenenrente). Zo bestaan er diverse soorten Duitse nabestaandenrenten, kan er sprake zijn van lage of hoge rente en is er verschil tussen oud en nieuw recht. Meer hierover leest u in de tabellen 3 en 4. Een uitleg over de lage en hoge nabestaandenrente vindt u in tabel 4.
Regels en voorwaarden De nabestaande moet aan een aantal voorwaarden voldoen om in aanmerking te komen voor een nabestaandenrente. Meer over dit onderwerp leest u in het volgende hoofdstuk.
Het oude en het nieuwe recht verschillen aanzienlijk. In deze brochure behandelen we voornamelijk het oude recht. Is het nieuwe recht op u van toepassing? Neem dan contact met ons op. Achter in deze brochure vindt u onze contactgegevens.
10
Overlijden
Overlijden
11
Soorten nabestaandenrenten Tabel 4. De Duitse nabestaandenvoorziening Rente
Soort
Nieuw recht
Wachttijd
Voorwaarden
Rente voor nabestaanden (Hinterbliebenen- rente)
lage of hoge weduwen-/ weduwnaarsrente
Witwen-/Witwerrente
5 jaar
Hoge nabestaandenrente: – 45 jaar en ouder (zie ‘Verhoging van de leeftijdsgrens naar 47 jaar’), of – arbeidsongeschikt, of –e en eigen* kind of een kind van de overleden verzekerde tot 18 jaar opvoeden.
* Onder eigen kind wordt verstaan: eigen/geadopteerde kinderen, stief- en pleegkinderen, kleinkinderen en broers/ zusters die tot het huishouden van de overleden verzekerde behoorden en overwegend door de overleden verzekerde werden onderhouden. Dit geldt ook – onafhankelijk van de leeftijd van het kind – voor het verzorgen van een eigen gehandicapt kind of dat van de overleden verzekerde, dat niet voor zichzelf kan zorgen.
Lage nabestaandenrente: In alle andere gevallen wordt de lage nabestaandenrente betaald.
Op moment van overlijden gehuwd met verzekerde of geregistreerd partner. Leeftijd van de weduwe of weduwnaar heeft geen invloed.
lage of hoge rente voor ex-echtgenoot
Geschiedenen-Witwen-/Witwerrente (echtscheiding vóór 1 juli 1977)
5 jaar Als de verzekerde op het tijdstip van overlijden alimentatieplichtig was, of vrijwillig alimentatie betaalde. (Dit zijn de bijzondere voor waarden voor het recht op deze rente).
(half)wezenrente
(Halb)waisenrente
5 jaar Voor wezen en halfwezen van de verzekerde tot het bereiken van de 18-jarige leeftijd. Tot het bereiken van de 27-jarige leeftijd, als zij: – een school- of beroepsopleiding volgen, of – verpleeg-, opvoedings- of huishoudelijke werkzaamheden verrichten, of gehandicapt zijn.
Rente uit de eigen verzekering van de ex-echt- genoot (Erziehungsrente)
voor ex-echtgenoten tot de 65-jarige leeftijd
5 jaar
– het huwelijk is na 30 juni 1977 ontbonden – uw ex-echtgenoot voedt een eigen kind op, of een (of meerdere) van uw kinderen – uw ex-echtgenoot is niet hertrouwd –o p het moment van overlijden is de wachttijd van 5 jaar vervuld.
12
Overlijden
Lage of hoge rente De hoge nabestaandenrente bedraagt 60% van de volledige ouderdomsrente. De lage rente bedraagt 25% van die ouderdomsrente. In de tabel op de vorige pagina leest u er meer over. Meer informatie over ouderdomsrente vindt u in de brochure ‘Ouderdom: uw rechten in Duitsland en Nederland’. Verhoging van de leeftijdsgrens naar 47 jaar De leeftijd van 45 jaar voor de hoge nabestaandenrente wordt tussen 2012 en 2029 geleidelijk verhoogd van 45 naar 47 jaar. Overlijdt u in 2029 of later, dan wordt de hoge rente pas vanaf 47 jaar betaald. Er geldt echter een overgangsregeling voor overlijdensgevallen vanaf 2012 tot en met 2028. Afhankelijk van het jaar van overlijden bestaat er voor de nabestaande dan recht op een hoge rente met een ingangsdatum tussen 45 en 47 jaar. Deze verhoging van de leeftijdsgrens naar 47 jaar geldt voor alle soorten Duitse nabestaandenrenten. Wilt u hierover meer weten of heeft u specifieke vragen over uw situatie? Neem dan contact met ons op. Wij helpen u graag met advies. Achter in deze brochure vindt u onze contactgegevens.
Rentekorting Overlijdt u voor uw 63ste verjaardag, dan kan zowel de lage als de hoge nabestaandenrente gekort worden. n Overlijdt u voor de 60-jarige leeftijd, dan wordt de rente gekort met 10,8%. n Overlijdt u tussen 60- en 63-jarige leeftijd, dan wordt de rente voor elke maand tot en met de maand waarin de verzekerde 63 jaar zou worden, met 0,3% gekort. n Overlijdt u ná de 63-jarige leeftijd, dan wordt de rente zonder deze korting uitbetaald. De korting op de rente wordt gecompenseerd door het toekennen van een verlengde Zurechnungszeit. In het hoofdstuk ‘Tijdvakken’ leest u wat een Zurechnungszeit is.
Overlijden
13
Wachttijd Een van de voorwaarden waaraan u altijd moet voldoen, is de gestelde wachttijd.Voor de Duitse nabestaandenrente is de wachttijd altijd 5 jaar. De wachttijd is een minimumperiode die u verzekerd moet zijn geweest. Overlijdt u (de verzekerde) aan de gevolgen van een ongeval, dan wordt de wachttijd als vervuld beschouwd.Verder kunnen voor de wachttijd ook bijzondere of soortgelijke tijdvakken meetellen, die in een andere EU-lidstaat zijn vervuld. Meer over dit onderwerp leest u in het volgende hoofdstuk. Inkomensafhankelijk Het inkomen van de nabestaande heeft invloed op de hoogte van de nabestaandenrente. Alle nabestaandenrenten zijn inkomensafhankelijk, net zoals de Nederlandse Anw-uitkering. De inkomsten van de nabestaande kunnen onder meer bestaan uit: n arbeid in loondienst of als zelfstandige n ziekengeld n werkloosheidsuitkering n VUT-uitkering n AOW of WIA (WAO). De inkomsten worden ingedeeld naar soort. Naar gelang het soort inkomen wordt er een bepaald percentage (afgeleid van de normale premie- en belastinginhoudingen) afgetrokken. Van de uitkomst wordt vervolgens nog eens 3% afgetrokken (dit geldt niet voor inkomsten uit arbeid). Het resultaat hiervan wordt ook wel het ‘gezuiverd inkomen’ genoemd.Van het gezuiverde bedrag wordt vervolgens een door de Duitse overheid vastgesteld bedrag afgetrokken. Van het verkregen bedrag wordt 40% in mindering gebracht op de rente. De Nederlandse Anw-uitkering wordt niet als inkomen voor de Duitse nabestaandenrente beschouwd. Jaarlijks controleert de Duitse overheid uw inkomen en wordt de nabestaandenrente, als dat nodig is, aangepast.
Sterbevierteljahr De nabestaande ontvangt tijdens de eerste paar maanden na het overlijden van de verzekerde een bijzondere nabestaandenrente. Dit noemt men het ‘Sterbevierteljahr’. Over de eerste drie maanden na het overlijden van de verzekerde bedraagt de Duitse nabestaandenrente namelijk 100% van de ouderdomsrente die de overleden verzekerde ontving of ontvangen zou hebben.
14
n
n
Overlijden
Ontving de verzekerde al een rente, dan wordt het zogenaamde Sterbevierteljahr betaald over de eerste 3 maanden volgend op de maand van overlijden. Ontving de verzekerde nog geen rente, dan wordt het Sterbevierteljahr vanaf de datum van overlijden tot en met de derde maand na het overlijden betaald.
Op het Sterbevierteljahr worden geen eigen inkomsten in mindering gebracht.
Duitse halfwezenrente De kinderen van de overleden verzekerde hebben tot het bereiken van de 18-jarige leeftijd recht op een (half)wezenrente.Volgt de (half)wees een schoolof beroepsopleiding of is hij/zij gehandicapt, dan bestaat er recht op een uitkering tot het bereiken van de 27-jarige leeftijd. Meer informatie leest u in tabel 4. Volgens EG-bepalingen kan maar recht bestaan op één (half)wezenrente (en kinderbijslag) uit een van de lidstaten. Normaal gesproken is dit het recht van het woonland van de (half)wezen. In sommige situaties betaalt het andere land een aanvulling. Heeft u vragen over uw persoonlijke situatie? Wij helpen u graag. Achter in deze brochure leest u hoe u ons kunt bereiken.
Overlijden
15
Tijdvakken Om in aanmerking te kunnen komen voor een uitkering uit de Duitse renteverzekering moet u aan voorwaarden voldoen. Eén daarvan is dat u voldoet aan de gestelde wachttijd. De wachttijd is 5 jaar voor nabestaandenrenten. Wat is een tijdvak? Of u voldoet aan de gestelde wachttijd wordt bepaald door het aantal tijdvakken. Een tijdvak is een periode die meetelt voor de opbouw van uw nabestaandenrente. We kennen Duitse en Nederlandse tijdvakken. Normaal gesproken telt ieder jaar dat u werkt en premie betaalt, mee. Daarnaast zijn er perioden die wel meetellen voor de opbouw van nabestaandenrente, maar waarvoor u geen premie heeft betaald. Er bestaan diverse soorten Duitse en Nederlandse tijdvakken. Hieronder beschrijven we de meest voorkomende tijdvakken die meetellen voor de wachttijd van de Duitse renteverzekering.
Duitse tijdvakken A. Premietijdvakken (Beitragszeiten)
Dit zijn de perioden dat u in Duitsland heeft gewerkt en waarover uw werkgever premies heeft afgedragen. Of waarover u vrijwillige premie voor de Duitse renteverzekering heeft betaald. B. Verzekeringstijdvakken door kinderopvoeding (Kindererziehungszeiten)
Dit zijn perioden waarin u een kind verzorgd heeft. Het zijn tijdvakken die meetellen voor de berekening van de Duitse rente. De algemene richtlijn is als volgt: n Voor elk kind dat voor 1 januari 1992 is geboren, wordt een tijdvak van maximaal 12 maanden toegekend. n Voor kinderen die op of na deze datum zijn geboren, kan een tijdvak van maximaal 36 maanden worden toegekend. Tijdvakken van kinderopvoeding gelden meestal voor de moeder. De ouders kunnen kiezen om het tijdvak, of een gedeelte daarvan, aan de vader toe te kennen. Belangrijk is dat uw kind in Duitsland is opgevoed. Ongeacht de nationaliteit.
16
Overlijden
Grensarbeider U bent werknemer / zelfstandige en u werkt in een EU-lidstaat en woont in een andere EU-lidstaat, waarheen u minstens eenmaal per week terugkeert.
Voor grensarbeiders is het volgende van belang. Bent u grensarbeider en is uw kind voor 1986 geboren? Dan krijgt u geen tijdvakken. U komt wel in aanmerking voor een tijdvak als uw kind na 31 december 1985 is geboren. U moet dan direct voor de geboorte van het kind in Duitsland gewerkt hebben en verzekerd zijn geweest. En als u het werk onderbroken heeft, moet dat met toepassing van het zogenaamde Mutterschutzgesetz of het Bundeserziehungsgeldgesetz (zie woordenlijst achter in deze brochure) zijn geweest. C. Vervangende tijdvakken (Ersatzzeiten)
Dit zijn bijvoorbeeld perioden van militaire dienst of krijgsgevangenschap. D. Premievrije tijdvakken (Anrechnungszeiten)
Dit zijn perioden van onderbreking van de Duitse verzekering door ziekte, zwangerschap of werkloosheid, deze noemen we: Anrechnungszeiten. Ook bepaalde perioden van school-, beroeps- of hogeschoolopleiding komen hiervoor in aanmerking. E. Berücksichtigungszeiten
Dit zijn jaren waarin u bijvoorbeeld een kind heeft opgevoed (tot 10 jaar). F. Zurechnungszeiten
U overlijdt op jonge leeftijd en heeft nog maar weinig rechten opgebouwd. Als u op het moment van overlijden jonger bent dan 60 jaar wordt voor de berekening van de nabestaandenrente er vanuit gegaan dat u tot uw 60ste levensjaar verzekerd bent geweest. De waarde van deze tijdvakken bedraagt het gemiddelde van de waarde, van wat u tot uw overlijden hebt opgebouwd.
Overlijden
Voor de wachttijd van 5 jaar voor de Duitse nabestaandenrente zijn alleen de tijdvakken genoemd onder A, B en C van belang.Voor de berekening van de nabestaandenrente worden normaal gesproken alle soorten tijdvakken in aanmerking genomen.
Nederlandse tijdvakken Voor de vervulling van de wachttijd, telt de periode dat u verzekerd bent geweest voor de Nederlandse Anw (voor 1 juli 1996: AWW) mee. Dit geldt ook voor soortgelijke tijdvakken die vervuld zijn in een andere EU-lidstaat. Voor informatie over uw persoonlijke situatie kunt u contact met ons opnemen. Achter in deze brochure leest u hoe u ons kunt bereiken.
17
18
Overlijden
Berekening Maar welk bedrag ontvangt de nabestaande dan eigenlijk per maand? Kunt u dat bedrag zelf berekenen? Het uitrekenen van de uiteindelijke hoogte van een Duitse nabestaandenrente is niet eenvoudig. Om u toch een idee te geven, vindt u hieronder een globaal overzicht van de berekening.
Wilt u exact weten wat u aan Duitse rente heeft opgebouwd? Wij adviseren u contact op te nemen met uw Duitse verzekeringsinstantie.
Hoogte nabestaandenrente Duitse rente bouwt u op gedurende uw werkzame leven. Tijdens de periode dat u in Duitsland in loondienst werkt, betaalt u namelijk premie voor de Duitse Rentenversicherung. In Duitsland zijn werknemers immers verplicht verzekerd voor deze Duitse verzekering. En daarmee voor hun pensioen.
n
Eenheden en waarden
Rente-ingangs factor
Dit is de Zugangsfaktor (ZF), normaal gesproken is deze factor: 1. Rentesoort factor
In het Duits noemt men dit Rentenartfaktor (RAF). De diverse nabestaandenrenten hebben een eigen factor: n lage weduwen- of weduwnaarsrente over het Sterbeviertel is 1,0 daarna 0,25 n hoge weduwen- of weduwnaarsrente over het Sterbeviertel is 1,0 daarna 0,6 n halfwezenrente is 0,1 n volwezenrente is 0,2. n
De hoogte van het bedrag dat u opbouwt met de Duitse renteverzekering is onder meer afhankelijk van: n het loon dat u jaarlijks verdient, en n de looptijd van de verzekering. Daarnaast zijn er nog andere eenheden en waarden. Deze zijn van belang voor de berekening van de rente.
19
Voor tijdvakken van kinderopvoeding bedraagt de waarde-eenheid momenteel 1,0. Ook over premievrije tijdvakken worden waarde-eenheden toegekend. Er zijn verschillende premievrije tijdvakken. In het vorige hoofdstuk kunt u lezen welke er zijn.
n
Specialisten
Overlijden
Actuele rentewaarde
In Duitsland heet dit Aktueller Rentenwert. Dit is een dynamische factor, die wordt beïnvloed door de loonontwikkeling in Duitsland. Ieder jaar op 1 juli stelt de Duitse regering deze actuele rentewaarde opnieuw vast.
Formule renteberekening De formule van de renteberekening bestaat uit alle hierboven genoemde factoren. De formule ziet er als volgt uit: Tabel 5. Renteberekening
n
Waarde-eenheden (Entgeltpunkte)
Voor elk jaar dat u verzekerd was voor de Duitse renteverzekering wordt een persoonlijke waarde-eenheid vastgesteld. Deze eenheid is gebaseerd op de vergelijking tussen uw eigen bruto jaarloon en het gemiddelde brutoloon van alle verzekerden in dat jaar. Is uw bruto jaarloon bijvoorbeeld gelijk aan dat gemiddelde, dan ontvangt u: 1,0 waarde-eenheid. Zo krijgt u 1,1 waarde-eenheid als uw brutoloon 10% hoger is dan het gemiddelde brutoloon.
Waarde-eenheden x rente-ingangsfactor x rentesoort factor x actuele rente-waarde = maandrente ofwel: Entgeltpunkte x Zugangsfaktor x Rentenartfactor x aktueller Rentenwert = Monatsrente
Voor meer informatie over dit onderwerp kunt u contact met ons opnemen. Achter in deze brochure vindt u onze contactgegevens.
20
Overlijden
Zo aanvragen
Woordenlijst
Een uitkering uit de Duitse renteverzekering moet altijd officieel aangevraagd worden. Hiervoor moet de nabestaande zelf contact opnemen met de betreffende uitkeringsinstantie. Belangrijk om te weten, anders krijgt de nabestaande de uitkering namelijk niet.
De gebruikte Duitse woorden en uitdrukkingen in deze brochure, vindt u hier op een rij. Om u snel wegwijs te maken in het gecompliceerde Duitse sociale verzekeringsstelsel. Zo kunt u in één oogopslag zien wat die specifieke Duitse term betekent.
Vraag op tijd aan Het recht op een nabestaandenrente kan namelijk verjaren.
Aanvragen in Nederland Een aanvraag voor een Duitse nabestaandenrente moet altijd in Nederland ingediend worden. Het Bureau voor Duitse Zaken (BDZ) van de Sociale Verzekeringsbank (SVB) is hiervoor de aangewezen instantie. BDZ verzorgt de verdere afhandeling. Achter in deze brochure vindt u onze contactgegevens. Verjaren Het is goed om te weten dat de aanvraag op tijd moet worden ingediend. Het recht op een nabestaandenrente kan namelijk verjaren. En u wilt natuurlijk wel dat uw nabestaanden gebruikmaken van uw opgebouwde rechten. Voldoen zij aan alle voorwaarden? Dan moet de aanvraag binnen 12 maanden na datum van overlijden van de verzekerde worden ingediend.
Tabel 6. Verklarende Duitse woordenlijst Duits woord / uitdrukking
Nederlandse toelichting
Aktueller Rentenwert
Actuele rentewaarde
Anrechnungszeiten Premievrije tijdvakken (door ziekte en werkloosheid bijvoorbeeld) die meetellen voor de wachttijd voor de Duitse renteverzekering). Berücksichtigungszeiten Dit zijn jaren waarin u bijvoorbeeld een kind in Duitsland heeft opgevoed (tot 10-jarige leeftijd). Beitragszeiten
Premietijdvakken
Bundeserziehungsgeldgesetz Wet waaruit u een uitkering ontvangt voor een periode van werkonderbreking voor opvoeding van kinderen. Entgeltpunkte
Waarde-eenheden
Ersatzzeiten
Vervangende tijdvakken
Erziehungsrente
Rente uit de eigen verzekering aan de ex-echtgenoot
Hinterbliebenenrente
Nabestaandenrente
Let wel: vraagt men te laat aan, dan wordt de nabestaandenrente niet meer vanaf de datum van het overlijden van de verzekerde betaald. De rente wordt dan betaald vanaf de maand van aanvraag.
Kindererziehungszeiten
Verzekeringstijdvakken voor kinderopvoeding.
Mutterschutzgesetz
Deze wet regelt de rechten van vrouwen.
Hulp nodig? De Duitse nabestaandenrente is best ingewikkeld. Voor specifieke vragen over uw situatie kunt u contact met ons opnemen. Wij helpen u graag met advies. Achter in deze brochure leest u hoe u ons kunt bereiken.
Rentenversicherung Deze Duitse verzekering voorziet niet alleen in een uitkering bij overlijden, maar ook bij arbeidsongeschiktheid en ouderdom. Het is een wettelijke, verplichte verzekering voor werknemers.
Rentenartfaktor (RAF) Rentesoort factor, diverse nabestaandenrenten kennen een eigen factor.
Sterbevierteljahr 100% nabestaandenrente (drie maanden volgend op de maand van overlijden).
22
Overlijden
Duits woord / uitdrukking
Nederlandse toelichting
Witwen-/Witwerrente
Uitkering bij overlijden aan weduwe of weduwnaar.
Geschiedenen-, Witwen-/ Witwerrente
Uitkering bij overlijden aan ex-echtgenoot (bij echtscheiding vóór 1 juli 1977).
(Halb)Waisenrente
Uitkering bij overlijden aan wezen of halfwezen.
Zugangsfaktor (ZF)
Rente-ingangs factor.
Zurechnungszeiten Dit zijn tijdvakken die tot aan het moment dat de overleden verzekerde 60 jaar zou zijn geworden, worden toegekend. Geldt alleen bij overlijden vóór de 60-jarige leeftijd.
Zo kunt u ons bereiken In deze brochure staat algemene informatie. Wilt u meer weten over uw situatie? Neemt u dan contact op met het Bureau voor Duitse Zaken. Wij zijn gespecialiseerd op het gebied van sociale zekerheid in de relatie Nederland-Duitsland. Bureau voor Duitse Zaken
Tel. (0031) (0)24 343 19 00 Fax (0031) (0)24 343 10 09
[email protected] www.svb.nl/bdz Takenhofplein 4 6538 SZ Nijmegen Postbus 10505 6500 MB Nijmegen Spreekuren
Met al uw vragen over wonen, werken, ondernemen en studeren in Duitsland kunt u terecht op een van onze spreekuren. Meer informatie hierover vindt u op onze website. Grensinfopunt
Het centrale punt voor alles wat te maken heeft met over de grens wonen, werken, ondernemen en studeren. Zo heeft u één ingang voor al uw vragen. Het Grensinfopunt is een samenwerkingsverband tussen de Belastingdienst en de Sociale Verzekeringsbank. www.grensinfopunt.nl
Overlijden 23
Informatiecentrum Belastingen
Voor vragen over belastingen en andere fiscale zaken in relatie met Duitsland kunt u terecht bij de Belastingdienst in Heerlen: Team GWO Posbus 5750 6202 MB Maastricht 0800-0241212 (vanuit Nederland); 0800-1011352 (vanuit Duitsland) www.belastingdienst.nl Voor informatie over de Duitse Rentenversicherung Deutsche Rentenversicherung Westfalen
Verbindungsstelle Niederlande D-48125 Münster www.deutsche-rentenversicherungwestfalen.de
Andere brochures van BDZ: n Werken in Duitsland, wonen in Nederland n Werken in Nederland, wonen in Duitsland n Arbeit in den Niederlanden, Wohnsitz in Deutschland n Overlijden – Uw rechten in Duitsland en Nederland n Arbeidsongeschiktheid – Uw rechten in Duitsland en Nederland n Bedragen en percentages Duitsland n Bedragen en percentages Nederland n Niederländische Beitragssätze und Leistungen
De SVB is onlosmakelijk verbonden met de sociale zekerheid in de samenleving. Regelingen die zij onder andere uitvoert, zijn: Kinderbijslag n AOW-pensioen n Nabestaandenuitkering Anw n Persoonsgebonden budget n Tegemoetkoming onderhoudskosten thuiswonende gehandicapte kinderen n Tegemoetkoming asbestslachtoffers n Remigratiewet n Vrijwillige verzekering AOW en Anw n Informatie rond grensoverschrijdend wonen en werken n Bijstand voor 65+
www.svb.nl/bdz
9087NO/0208
n
