originele etsen van IJserinkhuijsen

M u s e u m

K e n n e m e r l a n d

Historisch Genootschap

MiddenKennemerland

HGMK Activiteitenkalender maandag 7 september 20:00 uur Inloopavond HGMK in Museum Kennemerland zaerdag 12 en zondag 13 september: Open Monumentendag zondag 20 september: boekenmarkt in Wijk aan Zee zaterdag 26 september 10:30 uur Excursie Hoogovenmuseum zie het artikel hiernaast maandag 5 oktober 20:00 uur Inloopavond HGMK in Museum Kennemerland 17 t/m 25 oktober: week van de geschiedenis Thema: Oorlog en Vrede zaterdag 31 oktober 10:30 – 12:00 uur Rondleiding door mevr. Ellen Broersen in Huize Akerendam t/o Station NS Deelnemers dienen zich vooraf bij de secretaris via e-mail aan te melden: [email protected] Bij meer dan 20 deelnemers komt er een tweede datum. maandag 2 november 20:00 uur Inloopavond HGMK in Museum Kennemerland. maandag 7 december 20:00 uur. Inloopavond HGMK in Museum Kennemerland.

jaargang 17 nummer 47

september 2009

originele etsen van IJserinkhuijsen In Museum Kennemerland kunt u nog tot eind september de tentoonstelling De IJsbeer in Midden-Kennemerland bekijken, met de prachtige etsen die Frans J. IJserinkhuijsen tussen 1920 en 1950 in onze streek maakte. Uit zijn nalatenschap heeft het Historisch Genootschap Midden-Kennemerland nu een beperkt aantal van de originele series etsen kunnen verkrijgen. We hebben gemerkt dat er veel mensen zijn die de kwaliteit en de stijl van deze etsen zò waarderen dat ze ook wel zo'n unieke, 50 jaar oude afdruk zouden willen bezitten of aan iemand ten geschenke willen geven. Dat kan nu! Als u iemand eens een werkelijk origineel kado wilt geven, of zelf verzamelaar bent van historische afbeeldingen van Beverwijk en omstreken, bezoekt u dan op 20 september onze stand op de boekenmarkt in Wijk aan Zee. De vrijwilligers van het

HGMK zullen daar naast veel van onze boekuitgaven en oudere Ledenbulletins enkele originele etsen van IJserinkhuisen te koop aanbieden. Wees er vroeg bij, want deze kans krijgt u maar één keer, en de oplagen bedragen van sommige afbeeldingen slechts enkele stuks!

Excursie Hoogovensmuseum 26 september Op zaterdag 26 september kunt u meedoen aan een bezoek aan het nieuwe Hoogovensmuseum. Het bezoek, met rondleiding, start om 10:30 uur en duurt ongeveer twee uur. Deze excursie is voor HGMK-leden gratis, belangstellenden betalen € 2,00. Daar er maximaal een dertigtal bezoekers mee kunnen, hebben leden voorrang, want we rekenen op een grote belangstelling. Het Hoogovensmuseum is echt de moeite waard! Deelname aan deze excursie uitsluitend na aanmelding via het e-mailadres [email protected]. En mocht u van Corus dan nog niet genoeg hebben: op de zondagen 27 sept en 25 oktober rijdt de bekende stoomtrein

september is Stellingmaand met tal van activiteiten in en rond de Stelling van Amsterdam

issn: 1382-9351

weer over het terrein. Volwassenen betalen hiervoor € 5,- en kinderen tot 13 jaar € 3,-. Vertrek om 10:45 uur van Station Velserbosch en om 12:15 uur weer terug. Onderweg is er een fotostop. Aanmelding en meer info: www.csy.nl (Corus Stoom IJmuiden). Routebeschrijving voor beide activiteiten: De Wenckebachstraat helemaal uitrijden tot over de brug en onder het Dudokhuis door, tot 30 meter voor de gesloten bedrijfspoort. Hier gaat u linksaf tussen twee gebouwen door. U rijdt dan over het parkeerterrein achter het Congresgebouw tot aan het water, daar rechtsaf naar het Museum of Station Velserbosch. Onderweg volgt u de bordjes “Velserbosch”.

Museumflitsen In de vorige Nieuwsbrief ontbraken de “Museumflitsen”. Om u toch op de hoogte te brengen van de activiteiten in het museum lijkt het me het beste om rond de jaarwisseling te beginnen. • In het jaar 2008 kwamen 2048 bezoekers door de museumdeur naar binnen. Dat was een stijging van 22,5 % ten opzichte van 2007. • Er werden 21 nieuwe leden tijdens de museumopenstelling geworven (2007: 18, 2005 en 2006: 13). En er werden 403 verkopen (2007: 195) voor het Historisch Genootschap gerealiseerd. Daarnaast vonden er nog 152 verkopen voor het Museum plaats (1007: 70 stuks). • 181 Leden van het Historisch Genootschap bezochten gratis het museum. Dat waren er 204 in 2007 en 178 in 2006. • De tentoonstelling “90 Jaar Hoogovens” opende op 13 juni 2008 en de deuren sloten op 29 maart 2009. De tentoonstelling werd door 1.428 mensen bezocht. Daaronder waren 157 leden van ons Historisch Genootschap. Dat betekent jammer genoeg wel dat zo’n 600 leden deze interessante tentoonstelling “gemist” hebben! • Op 17 januari van dit jaar stelde het museum de deuren open voor de leden van het CDA, afdeling Beverwijk/Wijk aan Zee. Onder het genot van een door henzelf georganiseerd hapje en drankje wensten zij elkander een goed en vruchtbaar nieuwjaar toe en besteedden zij hun aandacht aan onze vaste expositie en onze Hoogovenwisseltentoonstelling. Van de zijde van het museum was er gezorgd voor rondleiders. • Op 26 januari bezochten 48 leerlingen en 6 begeleiders van de Bethelschool ons museum. Onder begeleiding van 3 vrijwilligers speurden zij het hele museum af om de vragen op de speciaal voor de basisscholen uitgedokterde speurtocht te kunnen beantwoorden. • Te weinig mensen weten dat het ook heel goed mogelijk is om op afspraak met een groep buiten de gewone openstellingtijden het museum, compleet met rondleiding en indien gewenst met een kop koffie of thee erbij, te bezoeken. Op 7 februari, 14 februari, 10 maart, 17 maart, 18 maart, 18 april, 20 mei,1 juni en 25 juni ontving het museum zo 9 groepen met totaal 120 bezoekers. Opvallend is dat zulke groepen vaak bestaan uit mensen die een familiereünie hebben. • Na een artikeltje in de krant verschenen er in het weekend van 21 en 22 februari 36 bezoekers! • Tijdens het “Open Museumweekend” op 4 en 5 april stapten 71 bezoekers de extra lage drempel van het museum over om zo kennis te maken met Museum Kennemerland. Vaak gaat het dan om mensen die vlakbij wonen, iedere dag langs dat gebouwtje komen maar zich tot dan toe niet gerealiseerd hadden dat er een interessant museum vlak bij hen om de hoek staat! • Op 15 april bezocht groep 8 van de Basisschool “De Anjelier” het museum. • Donderdag 23 april werd de nieuwe tentoonstelling van etsen van de Amsterdamse kunstenaar en tekenleraar F.J. IJserinkhuijsen geopend. De tentoonstelling is een ‘must’ voor ieder die

in Wijk aan Duin geboren is, opgroeide of woonde in een huis dat in de voormalige Gemeente Wijk aan Zee en Duin lag. Tot nu toe bezochten ongeveer 50 leden van ons Genootschap de tentoonstelling. De overige 700 zijn van harte welkom! • Op 12 mei stond de deur wagenwijd open voor 3 groepen leerlingen van het Kennemer College in het kader van het z.g. “Rondje cultuur”. • Een paar dagen later, op 17 mei, maakten 32 bezoekers in het kader van de actie “Beleef de IJmond” gratis kennis met Museum Kennemerland. • In het kader van de Kunstroute van de professionele kunstenaars exposeerde Janine van Stiphout op 14 juni haar schilderijen en aquarellen. Er stapten met de kunstroutebeschrijving in de hand 205 personen het museum binnen. Zij konden er niet onderuit dat er nog veel meer te zien viel. Velen bekeken ook de vaste en de wisseltentoonstelling. Voor een grote groep van hen zal het een reden zijn om het museum op een ander, rustiger tijdstip nog eens te bezoeken. • “Jeudi le 25 Juin” ontvingen Janny Polak en Jacob Brakenhoff een groepje van 19 bezoeksters uit Brussel en omgeving. Zie de foto. Zij hebben met hun beste opgepoetste Frans een rondleiding verzorgd. Om een enkele waardering uit het gastenboek aan te halen: “Merci pour la visite, surtout pour la présentation des conservateurs du Musée” en: “Merci de nous avoir présenté cette jolie et riche exposition!” • Dat gastenboek is trouwens een aparte uitgave waard. De lovende woorden van vele bezoekers steken de vrijwilligers en het bestuur vaak een hart onder de riem: bijvoorbeeld op woensdag 19 augustus jl.: • “Even leuk rondgestruind in de geschiedenis van Beverwijk, waar ik mijn jeugdjaren heb doorgebracht. De tijdelijke tentoonstelling van de tekenaar IJserinckhuijsen was erg leuk, omdat de bekende plekjes van vroeger me af en toe weer helder voor de geest kwamen. En dan de enthousiaste begeleiding van de vrijwilligers ter plekke. Bravo … een herhaling t.z.t. waard!” Aad Kok

Boekennieuws Dit was Beverwijk

Op 14 november 2009 verschijnt het boek Dit was Beverwijk. Het is min of meer het vervolg op de uitgave Wijk aan Zee 125 jaar badplaats, dat ook werd samengesteld door Jan van der Linden en Wim Spruit. ‘Dit was Beverwijk’ belooft een prachtig boek te worden op groot formaat met 2

176 bladzijden en pakweg 500 foto’s van het Prentenkabinet Van der Linden. De (recente) historie van Beverwijk staat centraal. Het boek zal € 18,50 kosten. Er verschijnt ook een luxe editie in een beperkte oplage, met daarin desgewenst uw eigen naam, of de naam van iemand aan wie u het boek cadeau wilt doen. Dit Museum Kennemerland

speciale boek, met een lijst met de namen van alle intekenaars, zit in een mooie cassette en heeft een linnen beplakking en goudgestempelde bedrukking enz. De prijs van deze luxe uitgave is € 31,50, en u kunt zich daarvoor per e-mail aanmelden bij [email protected])

NIEUWSBRIEF 47 Historisch Genootschap Midden-Kennemerland

De werkgroep Monumenten In het verleden heeft het Historisch Genootschap Midden-Kennemerland zich incidenteel bezig gehouden met historisch belangrijke panden. Zo heeft het zich ingezet voor het behoud van de boerderij van Vessies, die later herbouwd is en nu bekend als cultureel café Camille. Ook het tegeltableau van de firma Beynes is door ons iniatief behouden gebleven en staat nu opgesteld bij het Hoogovensmuseum. Een belangrijk jaar was 1994, want toen werd, samen met Museum Kennemerland, een discussie-avond belegd over het monumentenbeleid met de Beverwijkse raadsleden. Toen werd ook het mip-boek gepresenteerd (Monumenten Inventarisatie Project). Dit boek, uitgegeven door het HGMK, was een aanvulling op de provinciale lijst op dit gebied. Van recenter datum is onze actie tot het behoud van Baanstraat 53c (Ome Pietje). De aanvraag voor plaatsing op de rijks­ monumentenlijst werd afgewezen, maar het lukte wel om dit pand op de gemeentelijke monumentenlijst te krijgen.

de Gemeente Beverwijk (i.c. de Monumentencommissie) overhandigd. Ondertussen hebben we ook meegedaan aan een boerderijen-inventarisatie en aan de hand daarvan is, met de hulp van de Boerderijenstichting, boerderij KleinOosterwijk (Hoflanderweg 200-202) voorgedragen als gemeentelijk monument. Dit werd in 2005 aanvankelijk gehonoreerd, maar op het laatste moment ingetrokken na bezwaren van de eigenaar/bewoner van het pand. Ook heben we een inventarisatie gemaakt van beeldbepalende gevelwanden in het centrum ten behoeve van een nieuw bestemmingsplan voor dit gedeelte van Beverwijk. Het volgende project dat ter hand werd genomen was de binnenstad van Beverwijk. Allereerst werd de Breestraat bekeken en later werd dit uitgebreid tot het gebied tussen de Koningstraat en de Meerstraat. De beoordeling van dit stadsdeel hebben

we inmiddels afgerond, evenals de overige wijken van Beverwijk, zodat in juni 2009 een definitieve voordracht voor nieuwe monumenten in Beverwijk en Wijk aan Zee kon worden ingediend. Het gaat daarbij om een lijst met 75 objecten. Ook de laatste van onze 4 fotoboeken zijn nu gereed om te worden overhandigd en daarmee is de totale inventarisatie met onze beoordeling van de monumentwaardige panden in de Gemeente Beverwijk afgerond. Het woord is nu aan de politiek om te komen tot een uitbreiding van de reeds bestaande Gemeentelijke Monumentenlijst en daarmee te zorgen voor een betere bescherming van ons cultureel erfgoed. De werkgroep zal waakzaam blijven voor het behoud van dit erfgoed en het gemeentebestuur gevraagd en ongevraagd adviseren indien daar aanleiding toe is.

De werkgroep bestaat sinds begin 2009 uit 8 leden: de dames A. Bart en E. Sluis en de heren J. Hendrikse, F. Corvers, H. van Bourgonje, W. Meijer, J. Hamers en J. Frerichs.

et mip-boek was indertijd het uitgangsH punt om te komen tot de gemeentelijke monumentenlijst in Beverwijk. En dat was weer de aanleiding voor het bestuur van het HGMK om op 6 januari 2003 een informatieavond te beleggen. De heren Luttik en Frerichs belastten zich hiermee. Het werd een groot succes. Het zou geen actiegroep worden, maar een werkgroep die de Gemeentelijke Monumentencommissie zou gaan adviseren. Op 3 februari 2003 kwam deze nieuw opgerichte werkgroep voor het eerst bij elkaar, in een samenstelling met 9 leden. Er werd voor gekozen om te beginnen met het inventariseren van de situatie in Wijk aan Zee. Eerst werden de waardevolle panden bekeken om er daarna foto’s van te maken. Aan de hand van deze foto’s werd een waarde-oordeel in de vorm van een cijfer aan het pand toegekend. Inmiddels is dit fotoboek met onze beoordeling aan

Beverwijck in het Hudsonjaar In het Geschiedenis magazine van september vonden we bijgaande afbeelding van een stadsgezicht uit Beverwijck (het huidige Albany) dat met zo'n 1000 inwoners na Nieuw Amsterdam de belangrijkste plaats was in Nieuw Nederland. In het artikel Burgers, boeren en handelaars in Beverhuiden kunt u meer lezen over de kolonie Nieuw Nederland, die gesticht werd na de verkenningen door Henry Hudson, en waarin Beverwijck uitgroeide tot het centrum van de pelshandel. Ook in andere artikelen wordt ingegaan op de invloed van de Hollanders in dit deel van Amerika. Historisch Genootschap Midden-Kennemerland

Op internet kunt u hierover natuurlijk naar hartenlust meer informatie verzamelen. Goede vertrekpunten daarvoor zijn: www.nnp.org www.newnetherland.org www.henryhudson400.com Het plaatje siert ook het omslag van het boek Kinderen van weelde en armoede: armoede en liefdadigheid in Beverwijck/ Albany (c. 1650-c. 1700) door Janny Venema (Deel 6 van de Zeven Provinciën reeks), van Uitgeverij Verloren, 1993 (ISBN 9789065501219)

NIEUWSBRIEF 47

Museum Kennemerland

3

Tweehonderd kilo Kinheim op zolder In juli kreeg ik een mailtje van Douwe Tijsma, medewerker monumenten van de gemeente De Bilt. Hij was bezig met een tentoonstelling over het gemeentelijk kunstbezit en had op de zolder van het gemeentehuis, in dikke zwarte folie verpakt, een opgerold kleed gevonden. Na wat speurwerk in de gemeentearchieven werd hem duidelijk dat het om een tapijt ging dat in 1932 door de firma Kinheim aan de gemeente de Bilt was geleverd. Het was naar schatting 5 meter breed en later bleek het 15 meter lang te zijn. In eerste instantie wilde Tijsma weten of wij hem een reinigingsadvies konden geven, maar in uitgerolde staat bleek het al na een stevige stofzuigerbeurt weer picobello te zijn. Er zat alleen een klein gaatje van 2 bij 2 centimeter in, dat waarschijnlijk ooit voor een luidsprekersnoer werd aangebracht. Het kleed lag tot voor een aantal jaren in het midden van de raadszaal; duidelijk was dat er nauwelijks op gelopen was. Waarschijnlijk hoefde alleen een dienstdoende bode dit deel te betreden om hier en daar een glaasje water in te schenken. In het museumdepot vond Henk Stoker nog een krantenknipsel dat in de voorlaatste alinea de levering van het tapijt bevestigt:

4

Het gemeentehuis van de -inmiddels door vele samenvoegingen groter gewordengemeente de Bilt ligt in Bilthoven op een schitterende locatie en is deels gevestigd in een oud landhuis, Jagtlust genaamd. Er werden de nodige verbouwingen aan gepleegd en de raadszaal werd van tweehoog in het oude Jagtlust verplaatst naar een nieuwe vleugel op de begane grond. Op 4 augustus jl. ben ik er eens een kijkje gaan nemen, uiteraard het meest benieuwd naar het Kinheim tapijt. Schitterend lag het daar weer in het midden te pronken, omgeven door hedendaagse niksaandehand meubelen waarmee men alle kantoren probeert op te leuken. Door het hele gebouw heen werd van alles ten toon gesteld dat de gemeente het predikaat kunstbezit waardig had bevonden. Bijzonder was voor mij de vitrine waarin de voorgeschiedenis van het tapijt duidelijk werd. Het chique De Bilt opteerde voor een echt Perzisch tapijt, maar dat bleek toch te kostbaar. De architect kwam daarna met het idee om een door de machinale tapijtfabriek Deventer vervaardigd kleed te nemen. Maar dat stuitte op veel bezwaren en zo kwam Tapijtknoperij Kinheim in beeld, waar nog ambachtelijk geknoopt werd door enkele tientallen

Museum Kennemerland

jonge dames. Over de prijs per m2 moest nog flink onderhandeld worden. Een complete briefwisseling tussen Beverwijk en De Bilt, met offerte en bevestiging uit 1932 laat zien dat men het uiteindelijk eens werd voor 28 gulden per m2. Er is ook een enigszins pikant briefje bij, waarin een raadslid dreigde met het stellen van raadsvragen indien Tapijtknoperij Kinheim als echt Vaderlandsch bedrijf, dat vele dochters van werkloze vaders aan het werk hield (we zitten in de crisistijd weet u wel), deze opdracht niet gegund werd. Douwe Tijsma vertelde ons en passant dat het kleed ruim 200 kilo weegt en door 6 mensen van de buitendienst van de zolder op tweehoog de trappen af en de gangen door naar beneden moest worden getransporteerd. Het was dan ook erg rustig toen wij daar waren, ze waren zeker allemaal aan vakantie toe na deze zware klus. Het is een aanrader om eens een bezoekje aan Jagtlust te brengen. Je kunt trouwens heerlijk fietsen in de omgeving. De tentoonstelling loopt tot en met Open Monumentendag en is te bezichtigen tijdens kantooruren en op 12 september de hele dag. Wij van het museum houden het contact warm, dat zult u begrijpen, want de mogelijkheid van een langdurig bruikleen werd ons al aangeboden. Alleen de afmetingen en het transport; daar moet nog goed over worden nagedacht. Miep de Wildt-van Overmeeren

NIEUWSBRIEF 47 Historisch Genootschap Midden-Kennemerland

Nieuw: Transcripties van het Weeskamerboek van Beverwijk vanaf 1556- deel I De werkgroep Paleografie van het Historisch Genootschap Midden-Kennemerland houdt zich bezig met het transcriberen van de notulen van de vroedschapsvergaderingen. Op dit moment wordt aan boek 5 gewerkt. Maar sinds 2006 is in kleiner verband ook de transcriptie van de akten van het Weeskamerboek van Beverwijk opgepakt. Het eerste gedeelte daarvan is nu klaar om gepubliceerd te worden. De Weeskamer was een plaatselijke juridische bestuursinstelling die verantwoordelijk was voor het toezicht op de afhandeling en regeling van de nalatenschap van de minderjarige kinderen en van geestelijk onvolwaardige erfgenamen. De bezittingen van de wezen en halfwezen werden beheerd totdat zij de mondige leeftijd van 25 jaar bereikt hadden, danwel reeds voor die leeftijd getrouwd waren. Het waren de door de burgemeesters en vroedschappen gekozen weesmeesters, die hier uitvoering aan moesten geven: zodra een ouder overleed moesten de weesmeesters hiervan in kennis gesteld worden; zij benoemden de voogden- vaak familieleden van de erfgenaam- tenzij de voogd bij testament reeds benoemd was. De voogd behoorde de bezittingen te beschrijven, waarop de weesmeesters samen met de voogd en de eventueel achtergebleven ouder afspraken maakten over financiele regelingen, roerende en onroerende goederen; alles ten voordele van de nalatenschap. Weduwen en ongehuwde alleenstaande vrouwen werden in deze handelingsonbekwaam beschouwd en moesten zich ook door een voogd laten vertegenwoordigen. Daarnaast werd ervoor zorggedragen dat de wees tot zijn mondige jaren verzekerd was van een behoorlijke opvoeding, eten en kleding en in staat werd gesteld een vak te leren, zodat hij of zij later goed voor zich zelf kon zorgen. Al deze afspraken werden door weesmeester of secretaris schriftelijk vastgelegd in akten in het weesboek “Rolle van Weescamer”. Aangezien blad 1 in dit Weesboek van 24 februari 1556 dateert, moet de oprichting van de Weeskamer in Beverwijk van vóór Een deel van het omslag van het origineel van de Rolle van Weescamer

Een van de digitale foto's die de werkgroep als uitgangspuunt gebruikte. Dankzij hum transcripties kunt u nu ook kennis nemen van de 400 jaar oude inhoud. deze datum zijn. De oudste Weeskamer van Nederland zou evenwel al vóór 1355 genoemd worden. Voor alle transcripties in dit boek Weeskamer Beverwijk I werden kopieën van microfiches en, in een later stadium, printen van ter plekke gemaakte digitale foto’s gebruikt en vastgelegd op CD-rom. In deze eerste uitgave treft u een kleine honderd van deze getranscribeerde akten aan: de eerste dateert van 1556, de laatste van 1617 en beide zijn geÏllustreerd met de bijbehorende digitale foto, om u een idee te geven hoe een akte uit dat tijdperk er uit kon zien!

Bovendien geven we, naast dit Weeskamer­ boek I, wederom een CD uit met deze getranscribeerde akten van 1556-1617, waarop u ook alle daarbij gebruikte digitale foto’s zult aantreffen, zodat u die u naar believen zelf op uw PC kunt bekijken, bewerken en/of printen. Na de transcripties -in boek en op CDstaan zeer uitgebreide persoons- en veldnamenregisters afgedrukt, alsmede een lijst van dateringen (heiligendagen/feestdagen/marktdagen) en een verklarende woordenlijst. werkgroep paleografie, 2009 F. van Velzen E. Toepoel- Kuyl

Weeskamerboek I transcripties en ill., registers, plastic ringband, 125 pagina’s. Weeskamer-CD I transcripties met bijbehorende digitale foto’s, registers Boek en CD samen

: € 10,: € 5,- : € 12,50

Verkrijgbaar in Museum Kennemerland of op bestelling bij : E. Toepoel- Kuyl, tel. 228497, email: [email protected] Historisch Genootschap Midden-Kennemerland

NIEUWSBRIEF 47

Museum Kennemerland

5

Cursusprogramma NHA 2009-2010 Hieronder treft u een overzicht aan van de cursussen en workshops die het NoordHollands Archief in het cursusjaar 2009-2010 organiseert. Ze helpen u bij uw onderzoek naar het verleden van een familie, een huis, een woonbuurt of een vereniging. Hoe zet u zo’n onderzoek eigenlijk op? Waar vindt u de nodige gegevens en wat staat er in die oude handschriften? Alle cursussen vinden plaats bij het Noord-Hollands Archief, locatie Jansstraat 40 in Haarlem, tenzij anders aangegeven. De meeste cursussen hebben maximaal 15 deelnemers. Op www.noord-hollandsarchief.nl vindt u meer informatie. Met vragen over inschrijving, plaatsing of betaling kunt u terecht bij Marie-José van Baekel, managementassistente. Zij is bereikbaar via telefoonnummer (023) 5172700 of via e-mail adres [email protected]. 1. Algemene introductie in het Noord-Hollands Archief

Het doel van deze introductie van twee bijeenkomsten is om leren gaan met het archievenoverzicht en met (nadere) toegangen, zodat u zelf aan de slag kunt en uw tijd in het archief op een efficiënte manier kunt besteden. U leert hoe u de zoek­apparaten moet gebruiken, wat voor informatie u eruit kunt halen en, als u uitgezocht bent bij het Noord-Hollands Archief, waar u dan nog elders kunt kijken. Data: maandagochtend 5 en 19 oktober 2009 van 10.00 tot 12.00 uur en donderdagavond 4 en 18 februari 2010 van 18.30 tot 20.30 uur. Kosten: € 32,50. 2. Historisch onderzoek voor beginners

Deze cursus is geschikt voor mensen die al weet hebben van de begrippen uit de algemene introductie. U heeft al een specifiek historisch onderwerp in gedachten, waarnaar u gericht onderzoek wilt doen. Maar hoe pakt u dat aan? Deze cursus geeft u hiervoor handreikingen. Maximaal 8 deelnemers. Data: donderdag­avond 4 en 25 maart 2010 van 18.30 tot 20.30 uur. Kosten: € 32,50. 3.1 Inleiding historisch huizenonderzoek

In deze inleidende cursus krijgt u een kort overzicht van de methodiek van het historisch huizenonderzoek. Ook maakt u kennis met verschillende soorten bronnen voor onderzoek naar de geschiedenis van huizen, boerderijen of bedrijven. Deze inleiding beperkt zich tot de hoofdlijnen van dit doorgaans redelijk gecompliceerde onderzoek. Data: zaterdagochtend 7 en 14 november 2009 van 10.00 tot 12.30 uur. Kosten: € 40,00. 3.2 Workshop historisch huizenonderzoek

In deze workshop gaan de deelnemers. zelf aan de slag met dit vrij gecompliceerde onderzoek in vele archieven. Maximaal 8 deelnemers. Data: zaterdagochtend 21 november, 5 en 19 december 2009, 9 en 23 januari en 6 februari 2010 van 10.00 tot 13.00 uur. De eerste drie bijeenkomsten vinden plaats op de locatie Kleine Houtweg 18; de drie bijeenkomsten in 2010 op de locatie Jansstraat 40. Kosten: € 100,00. 6

4. Dorps- en streekgeschiedenis Een nieuwe cursus, waarin aan de hand van verschillende thema’s als wonen, werken (landbouw/middenstand), rijk & arm, plaatselijke politiek, school & kerk zicht wordt gegeven op allerhande bronnenmateriaal op plaatselijk en provinciaal niveau. Data: zaterdagochtend 13, 20 en 27 maart en 10 april van 10.00 tot 12.30 uur. Kosten: € 75,00. 5. Schrijven van een historisch artikel

U heeft van alles uitgezocht in het archief of u heeft eigen herinneringen of die van anderen opgetekend en zou daar graag een leuk verhaal van maken om anderen te laten meegenieten. Maar hoe pakt u dat aan? In deze cursus van zes bijeenkomsten helpt historicus en journalist/publicist Kees van der Wiel u over die drempel. Data: zaterdagochtend 13, 20 en 27 februari, 6 maart en 17 en 24 april van 10.00 uur tot 12.00 uur. Kosten: € 85,00. 6. Onderzoek in rechtbankarchieven

De rechtbankarchieven vormen een rijke bron voor genealogen en historici. Tijdens deze cursus leert u over de organisatie van de rechtspraak, wat voor soort informatie u uit de rechtbank-archieven kunt halen en vooral hoe u dat doet. De cursus is gericht op de negentiende en begin twintigste eeuwse rechtbank-archieven. Data: donderdagavond 1, 8 en 15 april 2010 van 18.30 tot 20.30 uur. Kosten: € 46,50. 7. Bronnen uit de Tweede Wereldoorlog

Het Noord-Hollands Archief beschikt over verschillende bronnen die dateren uit de Tweede Wereldoorlog. Op deze avond wordt een overzicht gepresenteerd van deze bronnen en wordt ingegaan op de vraag hoe deze u kunnen helpen bij uw onderzoek. Sommige van deze bronnen kennen een beperkte openbaarheid. In deze bijeenkomst hoort u ook hoe hiermee om te gaan. Datum: donderdagavond 6 mei 2010 van 18.30 tot 20.30 uur. Kosten: € 17,50. 8. Genealogie op internet

U leert in deze bijeenkomst welke bronnen al online beschikbaar zijn (zoals veel burgerlijke standen) en hoe u internet kunt gebruiken voor uw genealogisch onderzoek. Museum Kennemerland

Datum: donderdagavond 7 januari 2010 van 18.30 tot 20.30 uur. Kosten: € 17,50. 9. Genealogie voor beginners

Deze cursus is bedoeld voor mensen die de eerste stappen in de wereld van het stamboomonderzoek zetten. U krijgt in deze bijeenkomst te horen voor welke bronnen u toch nog naar het archief moet en u leert hoe u deze bronnen kunt interpreteren. U zult zien dat er in het archief nog het nodige te onderzoeken valt. Data: donderdagavond 10 en 17 december 2009 van 18.30 tot 20.30 uur. Kosten: € 32,50. 10. Oud-schrift (paleografie) voor beginners

Deze cursus wordt gegeven op 10 donderdagochtenden. Er worden Hollandse handschriften gelezen van de zeventiende en begin achttiende eeuw. De letters en de handschriften worden uitgelegd en daarnaast wordt aandacht besteed aan de aard en de herkomst van het archiefstuk. Data: eerste les donderdagochtend 1 oktober 2009, laatste les 3 december 2009 van 10.00 tot 11.30 uur. Kosten: € 100,00. 11. Paleografie voor gevorderden

Als u al enige vaardigheid heeft in het lezen van Hollandse handschriften van de zeventiende eeuw kunt u zich aanmelden voor deze cursus. Op veler verzoek wordt deze cursus in 10 wekelijkse lessen op donderdag in de avonduren gegeven. De gekozen leesstukken komen voornamelijk uit de gildenarchieven, rechterlijke archieven en notariële archieven. Data: eerste les donderdagavond 1 oktober 2009, laatste les 3 december 2009 van 19.00 tot 20.30 uur. Kosten: € 100,00. 12. Paleografie voor gevorderden

Ook op vrijdagmorgen wordt een cursus oud-schrift voor gevorderden gegeven. Een ieder die enige vaardigheid in het lezen van oude handschriften heeft is hier welkom. Extra vermeld wordt dat deze cursus is samengesteld met niet eerder behandelde archiefstukken zodat cursisten die eerder bij Agnes Dunselman een cursus hebben gevolgd hebben, nu weer andere boeiende onderwerpen te lezen krijgen. Data: eerste les vrijdagochtend 2 oktober 2009, laatste les 4 december 2009 van 10.00 tot 11.30 uur. Kosten: € 100,00.

NIEUWSBRIEF 47 Historisch Genootschap Midden-Kennemerland

Boekennieuws Duinen en mensen: Kennemerland

Dit werkelijk prachtige boek, dat op 2 september werd gepresenteerd, geeft een zeer uitgebreid beeld van Kennemerland met veel historische thema´s, tientallen gebieden van Camperduin tot Zandvoort en actuele natuurbeschrijvingen. Met bijna 1000 foto’s, kaarten, impressies en schilderijen is het een zeer bijzondere uitgave. Het boek biedt de lezer de kans het landschap te leren begrijpen in al zijn facetten. De waardes die mensen er aan hechten, maar ook de steeds verschuivende opvattingen komen aan bod. Het boek vertelt het verhaal van 5000 jaar wisselwerking tussen mens en landschap. Van prehistorie tot klimaatverandering. 
 Zeer interessant is de publicatie van uit archieven opgediepte kaarten o.a. uit de Tweede Wereldoorlog en een unieke, handgemaakte kaart van Jac. P. Thijsse van de Kennemerduinen. Hoe de Noord-Hollandse kust zich in de loop van de eeuwen opende en sloot wordt getoond met nieuwe kaarten van het Oer-IJ. Kaartenreeksen van 1680-1825-1905 tot heden geven vele doorzichten. Ook zijn kaarten van herstel van water en natuur (o.a. parnassia) in de Kennemerduinen opgenomen.
 Archeologen onderbouwen in dit boek het nieuwe inzicht dat er mensen in ons kust-

gebied woonden en werkten al voordat ons huidige duinlandschap ontstond. Er zijn meer sporen van menselijke aanwezigheid dan we ooit dachten; bv. ontdekking van duinbewoning uit de 5e-8e eeuw na Christus juist onder onze huidige hoge kustduinen. De duinen blijken naast een ongekend natuurreservaat, een archeologisch monument van internationaal belang.
Nieuw in dit boek is de beschrijving van zeer diverse gebruiksvomen van het meest wilde deel van de randstad. Voor het eerst is een kaart gemaakt van de oudste wegen, de nu nog zichtbare Heerewegen uit de middeleeuwen. Er is veel aandacht voor de Tweede Wereldoorlog, die op veel plaatsen nog zichtbaar aanwezig is.
Het bevat ook de eerste publicatie van soorten die (vrijwel) alleen hier voorkomen in ons land, met nieuwe verspreidingskaarten van 20 wilde orchideeën. Duinen en mensen Kennemerland is een full color boek over duinen en landgoederen: archeologie, natuur, geschiedenis. Het boek beschrijft het grootste deel van onze vastelandsduinen: regionaal van opzet maar van landelijke betekenis door vervlechting van natuur, archeologie en historie en door het beeld van grote allure (vele nieuwe impressies, schilderijen en

kaarten). Kennemerland wordt opnieuw op de kaart gezet. Het boek vormt een heel bijzondere combinatie met films, panorama’s, geluiden, kaarten en achtergronden op de bijbehorende website. Op die website is nog meer informatie over het boek te vinden. Via de site is het boek met korting te bestellen (€ 22,50 in plaats van €29,95). De kortingsactie loopt tot 30 september.   Voor dat geld geld krijgt u een boek van bijna anderhalve kilo dat fraai is vormgegeven (lekker grote letters!). Ook de bijbehorende website is zeer de moeite waard! www.duinenenmensen.nl

De IJsbeer in Midden-Kennemerland Wie was de IJsbeer?

IJserinkhuijsen logeerde tijdens zijn vakanties in Wijk aan Duin. Hij was niet alleen tekenleraar, maar ook een begaafd tekenaar en etser. Een schetsboek vergezelde hem op zijn wandelingen door de duinen, naar Wijk aan Zee, naar de Heemskerker duinen en naar Oud-Velsen. Weer thuisgekomen wist hij met een door hemzelf ontwikkelde etstechniek, de ‘chroomets’ zijn schetstekeningen om te zetten in prachtige etsen. Zijn onderwerpen waren herkenbaar: kerken, woonhuizen, boerderijen, boswachterwoningen. Frans IJserinkhuijsen werd geboren in 1892, trouwde in 1920 met Jacoba Cornelia Geschiere en kreeg drie dochters: Mies in 1921, Leny in 1923 en Annie in 1939. Hij was 40 jaar tekenleraar en docent kunstgeschiedenis aan het Hervormd Lyceum aan de Brahmstraat in Amsterdam. In 1945 opende hij aan het Rokin in Amsterdam samen met zijn dochters de galerie “Corona”. Vader Frans en dochter Leny werkten toen samen en maakten etsen, landschappen en stillevens in olieverf en een groot aantal ex-librissen. Kennemerland was een geliefde vakantiebestemming van de familie. in de jaren 1937 – 1949 logeerde de familie als badgasHistorisch Genootschap Midden-Kennemerland

ten aan de Zeeweg (thans Zeestraat) 187. Via testamenten kwam het totale oeuvre van Frans en zijn dochters terecht bij de kerk van Heelsum, waar de drie dames na het overlijden van hun vader in 1959 gingen wonen. De kerk verkocht inmiddels reeds het grootste deel van de collectie. De opbrengst was bestemd voor het onderhoud van het kerkje op de heuvel. Op zijn school was Frans bekend als “De IJsbeer”. Hij liep daar altijd in een lange, witte werkjas; daarom heet de tentoonstelling in ons museum van 32 van zijn werken, aangevuld met oudere en nieuwe foto’s, dan ook: “De IJsbeer in MiddenKennemerland”. De vergelijking met foto’s van nu geeft een beeld van de enorme veranderingen in “ons” Wijk aan Duin en omgeving. Gerard Hagen heeft erg zijn

NIEUWSBRIEF 47

Museum Kennemerland

best gedaan om het juiste standpunt van de kunstenaar terug te vinden en zo die plekken in de voetsporen van IJserinkhuijsen opnieuw vast te leggen. Dat kan tot verrassende beelden leiden. De schaduwen in het Straatje van Velsen vallen op de foto uit 2009 precies zoals op de ets uit de 30-er jaren! Gerard Hagen bedacht dat dit moest lukken als hij de foto maakte op hetzelfde tijdstip als dat waarop Frans zijn tekening maakte: 11:00 vm! De tentoonstelling duurt nog tot en met 27 september a.s. en is voor alle leden en hun aanhang een must en gratis te bezoeken. In het laatste openingsweekend zal een beperkt aantal van de originele schetsen in het museum worden verkocht. Aad Kok 7

colofon

Boeken: verkrijgbaar in Museum Kennemerland tijdens de openingsuren:

leden

Mannen van IJzer en Staal - de eerste generaties Hoogovenwerkers Een mol in Arcadië - 50 jaar Velser tunnels Bromsnor tussen de aardbeienvelden Scholtens en Midden-Kennemerland Wat Mijnheer zegt moet gebeuren (Waterland) Beverwijk en zijn industriële geschiedenis Een straatje om in Beverwijk Historische reeks: 1 Dagverhaal der doormarcheerende troepen (=Ledenbulletin 23) 2 Een haven in de Noordzee, een waterweg naar Amsterdam 3 Wijk aan Zee, dorp aan de branding (=Ledenbulletin 25) Ledenbulletin 24 Ledenbulletin nr. 26 “40 jaar amateur-archeologie” Ledenbulletin nr. 27 Ledenbulletin nr. 28 Ledenbulletin nr. 29 Ledenbulletin nr. 30 Ledenbulletin nr. 31 Ledenbulletin nr. 32 Alle charters uit het Museumbezit tussen 1500 en 1873, getranscribeerd en met samenvatting en/ of transportacteformulier en voorzien van een uitgebreid register, waarin o.a. alle persoonsnamen en veldnamen, in drie afzonderlijke delen gebundeld tot één gebonden boek van 274 pagina’s. Op bestelling: Transcriptie van de notulen van de vroedschapsvergaderingen van de stad Beverwijk vanaf 1642. Een schat aan interessante en verrassende gegevens over het wel en wee van de stad en haar burgers in vroeger tijden. Plastic ringband, Boek i (1642-1650), 57 pagina’s Boek ii (1650-1661), 86 pagina’s Boek iii (1661-1672), 86 pagina’s Boek iV (1673-1685), ca 90 pagina's Op bestelling, per deel, boek of CD boek en CD samen Weeskamerboek I transcripties en ill., registers, plastic ringband, 125 pagina’s Weeskamer-CD I transcripties met bijbehorende digitale foto’s, registers Boek en CD samen Vanaf oktober 2009 verkrijgbaar in Museum Kennemerland U kunt zich voor een abonnement opgeven bij E. Toepoel, tel. 228497 email:[email protected] Aardewerk in Stijl Kaart van Beverwijk en Alkmaar van J. v. Deventer, 1560 Foto-CD met ruim 1200 ansichtkaarten van Beverwijk e.o. Koen Mertens senior en Koen Mertens junior, 100 jaar kunstenaarschap Het Mysterie van de Tijdgeest Fiets-en wandelroute Midden-Kennemerland Inzicht Een plattegrond van Beverwijk 1830 - 1840 Midden-Kennemerland in de Vroege en Hoge Middeleeuwen Het ontstaan van Beverwijk als stedelijke nederzetting Recht op wraak De geschiedenis van het ijzer en staalmaken in IJmuiden

€ € € € € € €

7,50 10,– 10,– 5,– 10,– 10,– 5,–

€ € € € € € €

nietleden 8,50 15,– 10,– 5,– 12,50 10,– 5,–

€ 5,– € 8,– uitverkocht uitverkocht € 5,– € 8,– € 5,– € 8,– € 5,– € 8,– € 5,– € 8,– € 5,– € 8,– € 5,– € 8,– € 5,– € 8,– € 10,– € 13,–

€ 24,–

€ 7,50 € 10,–

Redactie: Arie van Dongen, Cor de Boer, Cor Castricum. Redactieadres: Vondellaan 62, 1942 LK Beverwijk; email: [email protected] Secretariaatsadres Historisch Genootschap Midden-Kennemerland: J.J.M. Brakenhoff, Anemonenlaan 11, 1943 BC Beverwijk, telefoon 0251 - 226291 email: [email protected] Nieuwe leden van het Genootschap kunnen zich opgeven bij de ledensecretaris: Mw. P.M. Pennycook-Hilbers, Acacialaan 65, 1943 GR te Beverwijk, tel. 0251-220150 email: [email protected] De contributie bedraagt minimaal € 13,– per jaar (meer mag!) + voor leden buiten de IJmond € 4,– bijdrage in de portokosten. Nieuwe leden kunnen zich ook opgeven door dit bedrag over te maken op postgirorekening nr. 224943 t.n.v. Historisch Genootschap MiddenKennemerland te Beverwijk, met de vermelding: ”nieuw lid”. U ontvangt dan p.o. het ledenbulletin + de reeds verschenen Nieuwsbrieven van dat jaar + een welkomstpremie. Bezoek ook eens de websites: www.geschiedenisbank-nh.nl doorklikken naar Beverwijk via de Erfgoed Adresgids, of via de links op: www.museumkennemerland.nl www.archeo-beverwijk-heemskerk.nl www.middenkennemerland.nl

€ 10,– € 5,– € 12,50

€ 22,95 € 10,25 € 11,25 € 4,– € 3,25 € 3,– € 2,50 € 20,– € 9,– € 20,– € 10,–

De Nieuwsbrief is een uitgave van het Historisch Genootschap Midden-Kennemerland en Museum Kennemerland te Beverwijk en verschijnt 3 x per jaar. Daarnaast verschijnt 1 x per jaar een ledenbulletin voor de leden van het Genootschap.

€ 22,95 € 10,25 € 13,50 € 4,– € 3,25 € 3,– € 2,50 € 20,– € 9,– € 22,– € 10,–

Boekenmarkt Wijk aan Zee 20 september

Op de jaarlijkse boekenmarkt in Wijk aan Zee zal het Historisch Genootschap weer aantrekkelijke kortingen op veel van de bovenstaande uitgaven geven. Wilt u uw verzameling compleet maken dan is dit een prima gelegenheid om het nuttige met het aangename te verenigen, want het is altijd aangenaam snuffelen op het Julianaplein!

Historisch Genootschap

MiddenKennemerland

Bestuursleden: Voorzitter Secretaris Penningmeester Lid Lid

J.G. Frerichs J.J.M. Brakenhoff J.W. de Boer A. van Dongen ir. J. Camfferman

Leden van Verdienste:

IJ. Luttik J.G. Berkhout

Museum Kennemerland Gedurende de wintermaanden is het museum geopend op zaterdag- en zondagmiddag van 14:00 tot 17:00 uur; in juni, juli en augustus op zaterdag, zondag en woensdag van 14:00 tot 17:00 uur. Op feestdagen is het museum gesloten. Leden van het Historisch Genootschap hebben, met partner, gratis toegang. 8

Museum Kennemerland

Museum

K ennem erland

Westerhoutplein 1, 1943AA Beverwijk  0251 214 507

NIEUWSBRIEF 47 Historisch Genootschap Midden-Kennemerland