Orgelconcerten 2014
Programmaboekje
ERDEGE_180X131.indd 1
VOORWOORD
Met veel plezier kijken we uit naar een nieuw seizoen vol muzikale avonturen. De orgels zijn in top conditie gebracht en een reeks uitmuntende organisten is uitgenodigd om ze te bespelen. We gaan weer een prachtig orgelseizoen tegemoet. Het grote orgel werd het afgelopen jaar voorzien van een nieuwe balg. Het koororgel heeft een grote onderhoudsbeurt ondergaan en is nu uitgerust met een digitale speeltafel hetgeen een verruiming van de gebruiksmogelijkheden oplevert. Vertrouwde musici als Aart Bergwerff, Jaap Zwart, Herman van Vliet, Jan J van den Berg komen er heel graag op spelen. Zij hebben naast vertrouwde werken ook spannend onbekend werk in hun programma’s opgenomen. Toon Hagen, Ronald de Jong en Harm Hoeve hebben zich in de afgelopen jaren bewezen en hen hebben we dan ook graag teruggevraagd. Nieuwkomers in onze reeks zijn Kees Nottrot en Gerben Budding. Kees Nottrot is de bespeler van het beroemde Hinsz-orgel van de Martinikerk in Bolsward. Gerben Budding is de organist van de Grote Kerk in Gorinchem met een Bätz-Witteorgel dat verwant is aan ons eigen hoofdorgel. Hij komt met een heel verrassend concert gewijd aan Nederlandse organisten onder wie Anthon van der Horst. Wybe Kooijmans opent de reeks concerten met het traditionele paasconcert op tweede paasdag. U hoort hem opnieuw op Hemelvaartsdag en natuurlijk zullen de vonken er weer afvliegen op het populaire concert op twee orgels die hij samen met Olof Vugs bespeelt. Wybe Kooijmans zult u ook horen op de volgende drie concerten. Op zondag 4 mei vindt het traditionele herdenkingsconcert plaats. Het vocaal ensemble Fioretto zal dan een uitvoering geven van het geliefde requiem van Gabriel Fauré aangevuld met enkele vocale werken van Felix Mendelssohn Bartholdy. Behalve Wybe Kooijmans werken aan dit concert mee de harpiste Erika Waardenburg, de violist Marcel Dohmen, Elma van den Dool, sopraan en de bas Bas Kuijlenburg. Het geheel staat onder leiding van Thijs Kramer. Hetzelfde Fioretto sluit het jaar af op tweede kerstdag met een sfeervol kerstconcert. Het derde concert waaraan Wybe Kooijmans meewerkt is op zondagmiddag 29 juni. Dan verwelkomen wij opnieuw het jeugdorkest “Het Cuypersensemble” onder leiding van o.l.v. zijn enthousiaste dirigent Jouke van der Leest. Het orkest heeft in het vorige seizoen niet kunnen optreden door vertrek van en aantal drijvende krachten, maar is nu weer op volle sterkte.
12/15/11 1:33 PM
Ook het komende seizoen blijven de toegangsprijzen ongewijzigd. Deze bedragen € 7,50 en € 6,-- (C.J.P., leden van de Vereniging Vrienden van de Grote Kerk en 65+). Met de aanschaf van de “orgelknipkaart” ad € 37,50/€ 30,-- kunt u zes orgelconcerten bezoeken voor de prijs van vijf. Het concert op 4 mei is gratis toegankelijk. Wel is er een collecte aan de uitgang. Voor enkele concerten gelden afwijkende entreeprijzen die bij het betreffende concert staan vermeld. Graag bedanken wij de adverteerders in dit boekje en niet in de laatste plaats de vrijwilligers die er voor zorgen dat alles vlekkeloos verloopt. Zeer belangrijk is ook de opkomst van een talrijk publiek. Maak uw vrienden en kennissen attent op de concerten en schenk hen dit programmaboekje. Voor u ligt altijd een nieuw exemplaar klaar. Wijs hen tevens op de aardige introductiefilmpjes op you tube, gemaakt door Henk Smits Wij wensen u een inspirerend concertseizoen en hopen u regelmatig te mogen begroeten.
Henk Eijlers - voorzitter Wybe Kooijmans Henk Smits Jan van Tuin
DE GROTE KERK VAN NAARDEN De Grote of Sint Vituskerk ligt in het centrum van de oude vestingstad Naarden. In zijn oudste vorm was het een eenschepige kruiskerk. Net als in andere Hollandse steden werd deze in de loop van de 15e eeuw vergroot tot de laatgotische kruisbasiliek met kooromgang die wij nu kennen. Het type van een grotestadskerk, maar wat kleiner. Omstreeks 1479 werd zij opnieuw gewijd. Uit de katholieke periode zijn diverse bezienswaardigheden bewaard gebleven. De buitengewoon fraaie paneelschilderingen, die tussen 1510 en 1518 zijn aangebracht op het eikenhouten tongewelf, zijn ongetwijfeld de kostbaarste bijzonderheid. Deze unieke reeks geeft een interessant beeld van de geloofsbeleving rond 1500. In de noordelijke zijbeuk van het schip, op de noordwand van de toren, is een laat-15e eeuwse muurschildering van Sint Christoffel blootgelegd. Een andere bijzonderheid vormen de zandstenen pilaren in het koor, waarvan de kapitelen voor een deel met dieren- en mensenfiguren zijn versierd. Het koor is afgesloten met een rijk bewerkt houten koorhek uit 1531, het oudste Nederlandse koorhek waarin renaissance-elementen zijn verwerkt. In het koor staat een van de acht in ons land bewaarde gotische preekstoelen. Uit de vroege protestantse periode dateren twee enorme houten tekstborden, een gildebord uit 1618 en een Tiengebodenbord uit 1603 met de Wetstekst in een vroege bijbelvertaling. De Grote Kerk heeft ooit een van de oudste orgels van Nederland bezeten. Het was een bijzonder fraai orgel in een sierlijke laat-gotische kas. Zoals zovele orgels in die tijd raakte het rond 1850 onbruikbaar. Het werd gesloopt. Wat er van rest zijn een tekening uit 1862, een aantal panelen met mooi snijwerk, nu in het Rijksmuseum, en de bel van het uurwerk. Het is deze bel die het begin van onze orgelconcerten aankondigt. Tot de inventaris van de kerk behoort een drietal orgels. De neo-gotische kas van het tegen de torenwand geplaatste hoofdorgel uit 1862 beheerst de ruimte. Aan de andere zijde, hoog tegen de koorwand, trekt de moderne vormgeving van het koororgel uit 1937 niet minder de aandacht. Minder opvallend, maar even mooi, is het Strümphler-orgel, een elegant kabinetorgel uit 1784. De twee oude orgels staan op de Rijksmonumentenlijst.
Het maken van geluidsopnamen is niet toegestaan, tenzij er bijzondere afspraken zijn gemaakt.
Teneinde de op de Rijksmonumentenlijst geplaatste kerk in stand te houden en te onderhouden is in 1993 de Stichting Grote Kerk Naarden opgericht, die sedert 1 oktober 1993 de verantwoordelijkheid draagt voor het onderhoud en de exploitatie van dit prachtige gebouw.
HET HOOFDORGEL In mei 1860 ondertekenden de kerkvoogden van de Grote Kerk een contract met C.G.F. Witte van de firma J. Bätz en Comp. te Utrecht ter levering van een nieuw orgel. Adviseur was de toenmalige organist van de Haarlemse Bavo, J.G. Bastiaans. Op 28 september 1862 werd het nieuwe orgel in gebruik genomen. Het is het laatste grote werk van Witte, en tevens het laatste 19de-eeuwse orgel dat voorzien is van een rugpositief. Witte was in zijn tijd de meest toonaangevende orgelbouwer voor de protestantse kerken. Zijn primaire doel was het vervaardigen van instrumenten voor de begeleiding van de gemeentezang. Daarbij streefde hij naar een klank die zowel kracht en waardigheid als lieflijkheid uitstraalde. Bovendien moesten er voldoende mogelijkheden tot afwisseling zijn. Afgezien van een inwendig iets gewijzigde opstelling, verkeert het orgel geheel in zijn oorspronkelijke staat. Het monumentale klankkarakter van 1862 bleef integraal bewaard. Op grond daarvan is het op de Rijksmonumentenlijst geplaatst. Het orgel heeft drie klavieren: hoofdwerk, rugwerk en bovenwerk (klavieromvang C-f’’’) en een vrij pedaal (C-e’), in totaal 44 sprekende stemmen. De dispositie van dit mechanische sleepladen-orgel luidt: Hoofdwerk Prestant 16' Prestant 8' Bourdon 8' Gemshoorn 8' Roerquint 6' Octaaf 4' Open fluit 4' Quint 3' Octaaf 2' Cornet 5 st. Mixtuur 4 st. Trompet 16' Trompet 8'
Koppelingen Bovenwerk/Hoofdwerk Hoofdwerk/Rugwerk Rugwerk/Hoofdwerk Hoofdwerk/Pedaal
Rugwerk Prestant (D) 16’ Bourdon(B) 16’ Prestant 8’ Roerfluit 8’ Flûte Travers 8’ Octaaf 4’ Fluit 4’ Nasard 3’ Woudfluit 2’ Cornet 5 st. Mixtuur 3 st. Fagot 16’ Trompet 8’
Bovenwerk Prestant 8' Holfluit 8' Flûte Angelica 8' Viola 8' Roerfluit 4' Salicet 4' Gemshoorn 2' Echo trompet 8' Clarinet 8' Pedaal Prestant 16' Subbas 16' Violon 16' Octaaf 8' Violon 8' Roerquint 6' Octaaf 4' Bazuin 16' Trombone 8' Cornet 4'
HET KOORORGEL In 1937 ontving de firma Flentrop te Zaandam het verzoek om voor de Wereldtentoonstelling die dat jaar in Parijs gehouden werd, een orgel te vervaardigen naar de modernste inzichten. Het verzoek kwam voor Flentrop dermate onverwacht dat de bouw van het orgel moest worden uitbesteed. Naar ontwerp van Flentrop werd het instrument in Duitsland vervaardigd door de firma Klais te Bonn. Het orgel werd geëxposeerd in het door architect W.M. Dudok ontworpen paviljoen voor Nederlandse kerkelijke kunst. Na de tentoonstelling werd het aangekocht door de Nederlandse Bachvereniging voor de uitvoeringen van de Mattheus Passion in de Grote Kerk. Tijdens de restauratie van de Grote Kerk kreeg het zijn huidige plaats. Sinds 1995 is het instrument eigendom van de Stichting Grote Kerk Naarden. Een eerste groot onderhoud werd in 1998 uitgevoerd; dit werd mede mogelijk gemaakt door de Vereniging Vrienden van de Grote Kerk. Bij die gelegenheid werd de Prestant 8’ van het Pedaal tevens vanaf Manuaal I bespeelbaar gemaakt. Substantiële giften uit het Rabo Coöperatief Fonds, enkele particuliere giften en een eigen bijdrage van de Stichting Grote Kerk Naarden maakten het in 2012 mogelijk het instrument uit te breiden met een Gedekt 8’ (uit het gelijknamige pedaalregister) en een Sesquialter 2 sterk op manuaal II. De Schalmei van manuaal I werd vervangen door een fraaie Dulciaan 8'. Dankzij een bijdrage van de provincie Noord-Holland kon in 2014 de tractuur integraal gedigitaliseerd en het pijpwerk en de windladen worden gerestaureerd. De Subbas 16’ werd als transmissie ook vanaf manuaal I bespeelbaar. Een speciale bijdrage maakte de terugkeer van de sedert decennia afwezige vlamvormige decoratie tussen de pijpvoeten mogelijk. De werkzaamheden werden door Adema's Kerkorgelbouw uitgevoerd. De omvang van de manualen is C - g''', die van het pedaal C - f'. Manuaal l Manuaal II Bourdon (transm) 16’ Gedekt (transm) 8’ Prestant (transm) 8' Quintadeen 8' Roerfluit 8' Open fluit 4' Prestant 4' Prestant 2' Mixtuur 4 st. Scherp 3-4 st. Dulciaan 8' Sesquialter 2 st. Pedaal Koppelingen Subbas 16' l - pedaal Prestant 8' II - pedaal Gedekt (unit) 8' II - I Octaaf (unit) 4' II - I suboctaaf Flageolet (unit) 2'
Speelhulpen Koppelingen met hand- en voet bediening 2 vrije combinaties Tutti
HET KABINETORGEL Het Kabinetorgel werd in 1784 gebouwd door Johannes Stephanus Strümphler, Amsterdam. Dr. D.A. Flentrop, verzamelaar van huisorgels, beschouwde het als een van de mooiste in Nederland gebouwde kabinetorgels. Strümphler (1737-1807) is een van de grootste orgelbouwers van de 18de eeuw. Hij heeft een groot aantal orgels gebouwd, waaronder vele zgn. huisorgels. Zijn grootste werk is het drieklaviers-orgel met 48 stemmen, dat hij bouwde voor de Hersteld Evangelisch Lutherse Kerk in Amsterdam, waar Jan Zwart jarenlang zijn wekelijkse orgelbespelingen gaf. Dit orgel staat thans in de Eusebiuskerk te Arnhem. In 1948 heeft Flentrop het kabinetorgel verkocht aan de Nederlandse Bachvereniging ten behoeve van de uitvoeringen van de Matthäus Passion in de Grote Kerk. Het werd ook - en met name tijdens de restauratie van de Grote Kerk - door de Hervormde Gemeente gebruikt, totdat het begin 1975 door een stookfout onbespeelbaar werd. Sindsdien was het opgeslagen bij de orgelbouwer Flentrop. Dankzij aanzienlijke giften van enkele particulieren en stichtingen heeft de Stichting Grote Kerk het instrument in 1997 van de Bachvereniging kunnen kopen. Het is op de Rijksmonumentenlijst geplaatst. Jan Jongepier heeft een restauratieplan ontworpen. Overeenkomstig het Besluit Rijkssubsidiëring Restauratie Monumenten 1977 is het instrument met subsidies van de Rijksdienst voor Monumentenzorg, van de Gemeente Naarden en de financiële steun van velen gerestaureerd en weer in de kerk geplaatst. Het zal in de concertserie, al of niet in combinatie met de andere orgels, door verschillende concertgevers worden bespeeld. Het instrument heeft één manuaal, klavieromvang C - d'".
Dispositie: Holpijp 8’ Viola 8’ (disc.) Prestant 4’ Fluit 4’ (disc.) Fluit 4’ (bas) Sexquialter II (disc.) Quint 3’ (bas) Octaaf 2’ Nachthoorn 2’ (bas) Tremulant
orgelconcert
WYBE KOOIJMANS 2de Paasdag, 21 april 2014, 20.15 uur
koororgel Th. Dubois 1837-1924
Alleluia (O filii et filiae)
R. van Mazijk 1934
Sonatine Halleluja, eeuwig dank en ere
hoofdorgel J.S. Bach 1685-1750
Preludium en Fuga in C gr.t., BWV 545
W.A. Mozart 1756-1791
Fantasie in f kl.t., KV 594 - Adagio - Allegro - Adagio
L. Vierne 1870-1937
uit: Symphonie IV, opus 32 (1914) - Menuet - Romance - Final
M. Reger 1873-1916
Passion, opus 145 nr. 4
D. Bédard 1950
Variations sur Laßt uns erfreuen (De Heer is waarlijk opgestaan)
Wybe Kooijmans ontving zijn muzikale opleiding aan de Verenigde Muzieklycea te Hilversum en het Sweelinck Conservatorium te Amsterdam. Hierna volgde hij enige malen de Zomercursus voor Improvisatie en Interpretatie van Jean Guillou. Vele adviezen van een langjarig oud-registrant van Feike Asma sloeg hij niet in de wind. In 1987 werd hij benoemd als een der organisten van de Naardense Grote Kerk; inmiddels is hij er hoofdorganist. Op het monumentale Witte-orgel (1862) van deze kerk maakte hij meerdere cdopnamen. Als begeleider deed hij veel ervaring op bij vele koren en solisten, w.o. de bekende fluitist Thijs van Leer. Hij is repetitor van het koor der Nederlandse Händelvereniging en het Concertkoor Baarn. Wybe Kooijmans concerteerde reeds in Duitsland, Frankrijk, Engeland, Canada,Tsjechië en Rusland, alwaar hij het orgel van de Philharmonie in Novosibirsk inwijdde. Van 2000 tot 2004 was hij lid van de werkgroep ‘Zingend Geloven’; tevens was hij als werkgroeplid betrokken bij de totstandkoming van het Liedboek 2013. In de reeks ‘Musica Selecta’ verschenen onder zijn redactie inmiddels een tiental delen met onuitgegeven (versies van) koraalbewerkingen van Feike Asma (1912-1984).Tevens publiceerde hij een aantal bewerkingen voor orgel.
HERDENKINGSCONCERT zaterdag 4 mei 2014, 21.00 uur
orgelconcert
WYBE KOOIJMANS
donderdag 29 mei 2014 (Hemelvaartsdag), 20.15 uur
Gabriel Fauré 1845-1924
Messe de Requiem, opus 48 - Introït et Kyrie - Offertoire - Sanctus - Pie Jesu - Agnus Dei - Libera me - In Paradisum
R. van Mazijk 1934
Melodiebewerking Gij, Jezus, die ten troon verheven
J.S. Bach 1685-1750
Preludium en Fuga in e kl.t., BWV 548
M. Reger 1873-1916
Symphonische Phantasie und Fuge, opus 57 (1901)
Felix Mendelssohn 1809-1847
Beati Mortui
C. Franck 1822-1890
Fantasie in A gr.t. ( CCF 102, 1878)
Wer bis an das Ende beharrt
Vocaal Ensemble Fioretto is een projectkoor dat al ruim 10 jaar zingt onder leiding van dirigent Thijs Kramer. Het koor is onderdeel van de Stichting ‘Fioretto’, die zich ten doel stelt klassieke muziek, in de ruimste zin van het woord, als cultureel erfgoed door te geven, toegankelijk te maken en levend te houden. De stichting organiseert regelmatig eigen concerten en zet dan graag werken op het programma die weinig gehoord worden, maar wel gerekend kunnen worden tot de juweeltjes uit de muziekliteratuur. Dirigent Thijs Kramer is een veelzijdig musicus: niet alleen dirigent, maar ook organist en solist aan de vleugel. Hij is ook dirigent van het Concertkoor Baarn.
programmatoelichting: Regers Symphonische Fantasie und Fuge ontstond als opus 57 in 1901. Dit werk wordt ook wel aangeduid als ‘Inferno-Fantasie’ gezien Regers uitlating: "Opus 57 is geïnspireerd door Dantes ‘Inferno’; meer kan ik er niet over zeggen aangezien het mij tegenstaat mijn werken van een verklaring te voorzien". Reger's vrije keuze van muzikale (d.w.z. niet melodiegebonden) motieven stelt hem in staat de grenzen van de tonaliteit tot het uiterste te verkennen, een neiging die bij hem toch al zeer sterk is. De fantasie kent een Aufschrei-, een Leidens- en een Abstiegmotiv. Het eerste is de indringende dissonant waarmee het werk opent en die in totaal zes keer in de fantasie voorkomt. Het Leidensmotiv is een in zache klankkleur gespeelde zeer chromatische toonreeks, reeds verwijzend naar de atonaliteit die door Arnold Schönberg in 1911 voor het eerst tot in uiterste consequentie zou worden doorgevoerd. Het Abstiegmotiv wordt gevormd door een dalende reeks van vier tonen. De fuga is uit vier goed te onderscheiden delen opgebouwd: een levendig eerste thema, een meditatief tweede thema als noodzakelijk contrast, een scherzo-achtig derde deel en tenslotte de samenvoeging van het eerste en tweede thema die naar een monumentale Pyrrusoverwinnig leidt. Het begrip ‘symfonisch’ is zowel te verklaren uit het gebruik van niet melodisch gebonden muzikale motieven alsmede de zeer orkestrale orgelbehandeling die bij Regers toen reeds ontstane koraalfantasieën zijn intrede had gedaan. De inhoudelijk niet makkelijke toegankelijkheid van dit werk, mede veroorzaakt door het overladen notenbeeld, heeft ervoor gezorgd dat het erg weinig te beluisteren is. W.K.
Toegang gratis, collecte aan de uitgang
Voor de levensbeschrijving van Wybe Kooijmans zie het programma van 21 april.
Vocaal Ensemble ´Fioretto` m.m.v. Elma van den Dool, sopraan Bas Kuijlenburg, bas Erika Waardenburg, harp Marcel Dohmen, viool Wybe Kooijmans, orgel Thijs Kramer, dirigent De tekst van de uit te voeren werken zal in een afzonderlijk tekstboekje worden opgenomen
orgelconcert
JAN J. VAN DEN BERG
donderdag 26 juni 2014, 20.15 uur
Adr. C. Schuurman Fantasie over “Geest des Heren, kom van boven” 1904-1998 Voorspel en Koraal over Psalm 6 J. S. Bach 1685-1750
Preludium en Fuga in A gr.t., BWV 526
J. L. Krebs 1730-1780
Koraalbewerking: Ach Gott, erhör mein Seufzen
C. Franck 1822-1890
Fantasie in A gr.t. (CCF 102, 1878)
A. Rowley 1892-1958
Benedictus in E gr.t.
Flor Peeters Aria in G gr.t. 1903-1986 Toccata in D gr.t. Jan J. van den Berg 1929
Inleiding, Bewerking, Trumpet Tune, Meditatie & Finale over Prijs, mijn ziel, den Hemelkoning
CONCERT CUYPERSENSEMBLE F. Farkas 1905-2000
Chorae Hungaricae dansen uit de Hongaarse barok
J.M. Haydn 1737-1806
Sinfonia in G gr.t. - allegro molto
A. Vivaldi 1678-1741
Concert in g kl.t. voor 2 celli - allegro - largo - allegro
solisten: Dominique Bos en Christiaan de Wolf, cello
O. Respighi 1879-1936
Arie di Corte
G.F. Händel Concerto voor orgel en strijkorkest in g kl.t., opus 4 1685-1759 - larghetto e staccato - allegro - adagio - andante
Jan J. van den Berg (*Amersfoort, 1929) kreeg zijn eerste orgellessen van zijn vader, daarna van Adriaan C. Schuurman die destijds cantor-organist was van de Amersfoortse Sint Joriskerk. Hij voltooide zijn opleiding op het Amsterdams Conservatorium bij Anthon van der Horst. Organist was hij in Amersfoort, Soest en vanaf 1953 tot 1994 - zijn pensioengerechtigde leeftijd - van de Nieuwe Kerk in Delft. Nu is hij al jaren organist van de Remonstrantse kerk in Delft. Op bijna alle belangrijke orgels van ons land heeft hij concerten gegeven, ook op radio en televisie. Als adviseur was hij betrokken bij restauratie en nieuwbouw van orgels. Ook als componist is hij bekend geworden, vooral voor orgel, maar ook kamermuziek en koorwerk. Hij geeft nog steeds les.
zondag 29 juni 2014, 15.30 uur uur
solist: Wybe Kooijmans, orgel
Het jeugdstrijkorkest “Het Cuypersensemble” uit Hilversum is in 1982 opgericht door Jouke van der Leest. De leeftijd van de musici varieert van 11 t/m 17 jaar. Het uitgangspunt van het Cuypersensemble is het vreugdevol musiceren. Om dat te bereiken zijn alle jonge spelers bereid intensief te studeren en met enthousiasme alle repetities bij te wonen. Er wordt gedreven en met grote precisie gewerkt, met aandacht voor frasering en articulatie. Het orkest heeft een heel eigen klank ontwikkeld en brengt jaarlijks op diverse podia een breed en gevarieerd muzikaal repertoire ten gehore. Het ensemble nam ook deel aan diverse festivals voor jeugdorkesten, waar het steeds veel lof van de jury oogstte. Op het Internationaal jeugdorkestenfestival in Neerpelt te Belgie kreeg het viermaal een eerste prijs cum laude, in 2005 zelfs de allerhoogste: 1e prijs summa cum laude! Dit alles heeft ertoe geleid dat het Cuypersensemble een graag geziene gast is geworden die men graag ziet terugkomen. Toegangsprijs € 12,50 / € 10,00(CJP,65+)
geen orgelconcert
orgelconcert donderdag 3 juli 2014, 20.15 uur
B I J E E N O R G E L C O N C E RT
Soms gaat een orgel spelen In den schemer van den tijd, Uit zilveren pijpenkelen Stijgt klinkende eeuwigheid. Overal staan kanteelen; De lucht geurt als gewijd. De ziel zit naakt dat heele Uur in haar maagdlijkheid.
Bertus Aafjes Bergen aan zee, 1946
TOON HAGEN donderdag 10 juli 2014, 20.15 uur
J.S. Bach 1685-1750
Fantasia en Fuga in g kl.t., BWV 542
Triosonate IV in e kl.t., BWV 528 - adagio-vivace - andante - un poco allegro
In dir ist Freude, BWV 615
Siciliano uit Sonata II, BWV 1031
C. Saint-Saëns 1835-1921
Prélude et Fugue nr. 3, opus 99
Marcel Dupré 1886-1971
uit: 15 Versets sur les Vêpres de la Vierge, opus 18 Antiphon III Nigra sum, sed formosa, filiae Jerusalem
Toon Hagen
Fantasie nr. IV ‘Listen’
Das alte Jahre vergangen ist, BWV 614
Toon Hagen begon zijn orgelopleiding bij Egbert Klein. Vervolgens studeerde hij hoofdvak Orgel aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag. Daar behaalde hij de diploma’s Docerend en Uitvoerend Musicus.Tevens studeerde hij kerkmuziek aan genoemd conservatorium. Aan het Arnhems conservatorium behaalde hij de aantekening improvisatie. Zijn belangrijkste docenten waren Rienk Jiskoot voor orgel en Bert Matter voor improvisatie. Als cantor-organist is hij verbonden aan de Grote of Sint-Michaëlskerk te Zwolle. Hij geeft leiding aan de Michaëlscantorij die medewerking verleent aan de maandelijkse Michaëlsvieringen in de Grote of Sint-Michaëlskerk en aan het Michaëls- cantatekoor dat meewerkt aan de cantatevieringen in deze kerk. Toon Hagen is mede-oprichter van het Zwolse orkest Musica Michaelis, een orkest van professionele musici dat in 2008 ontstaan is uit de cantatevieringen. Tot juni 2010 was hij tevens artistiek leider van dit orkest. Toon Hagen is actief als concertorganist. Daarnaast heeft hij een privé-lespraktijk en is hij werkzaam als componist van orgel- en kerkmuziek. Zijn orgelspel is inmiddels op een zestal cd’s vastgelegd.
orgelconcert
AART BERGWERFF
orgelconcert
donderdag 17 juli 2014, 20.15 uur
PERPETUUM MOBILE
J.S. Bach Prelude en fuga in a kl.t., BWV 543 1685-1750 Koraalvoorspel ‘Allein Gott in der Höh’ sei Ehr’, BWV 676 J. van Veen 1969
Minimal Prelude nr. 40 for Organ (opgedragen aan Aart Bergwerff)
J. Pachelbel 1653-1706
Canon in D gr.t. (voor orgel bewerkt door Aart Bergwerff)
Ad Wammes 1953
‘Play it cool!’
Aart Bergwerff 1960
Improvisatie
F. Schmidt 1874-1939
Toccata in C gr.t. (1924)
Aart Bergwerff speelt orgel vanaf zijn zevende. Hij studeerde orgel, koordirectie en kerkmuziek aan het Rotterdams Conservatorium. Improvisatie studeerde hij aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag bij Bert Matter. Hij oriënteerde zich in het buitenland, o.a. bij Harald Vogel, besloot zijn studie bij Marie-Claire Alain en behaalde in Parijs de Prix de Virtuosité. Prijzen won hij ook op diverse internationale orgelconcoursen en oktober 2012 maakte hij zijn debuut op het meest prestigieuze orgelfestival ter wereld, Toulouse-Les-Orgues. Sinds 1990 is hij organist van de Lutherse Kerk in Den Haag. In 2012 werd hij tevens organist van de Grote Kerk in Breda, met zijn vierklaviers Flentrop-orgel. Sinds 1994 is hij hoofdvakdocent orgel aan het Rotterdams Conservatorium. Daar doceert hij ook improvisatie en orgelbouw. Als orgeladviseur is hij betrokken bij de restauratie en nieuwbouw van orgels. De wendbaarheid van zijn Bätz-orgel uit 1762, een van de fraaiste historische orgels van ons land, een synthesizer avant la lettre, heeft hem gebracht tot avontuurlijk programmeren.
KEES NOTTROT donderdag 24 juli 2014, 20.15 uur
L.J.A. Lefébure-Wély 1817-1870
uit: Méditations Religieuses, opus 122 - Marche - Récit de hautbois
S. Wesley uit: Twelve short pieces 1766-1837 - Prelude - Air - Gavotte J.S. Bach 1685-1750
Liebster Jesu, wir sind hier, BWV 731
F. Mendelssohn 1809-1847
Präludium und Fuge in c-Moll, opus 37/1
C. Franck 1822-1890
Grande Pièce Symphonique, opus 17 (CCF 98) - allegro serioso - andante, allegro, andante - allegro non troppo e maestoso
Kees Nottrot (1971) won in 1988 het eerste Internationale Concours voor Oganisten uit Hanzesteden te Elburg en in 1990 behaalde hij de tweede prijs op het orgelconcours te Lisse. In dat zelfde jaar gaf hij zijn eerste orgelconcert. Hij deed dit op het orgel van de Notre Dame te Parijs. Daarna volgde een conservatoriumstudie bij onder meer Wim van Beek en Jos van der Kooy. In 1999 behaalde hij het diploma uitvoerend musicus aan de Rotterdamse Hogeschool voor Muziek en Theater bij Ben van Oosten. Van de Stichting Prins Bernhard Cultuurfonds ontving Keest Nottrot een beurs om zijn studie voort te zetten bij de Franse grootmeester Daniel Roth te Parijs. Tevens studeerde hij kerkmuziek aan de Hogeschool te Alkmaar. In 1996 werd hij, op 24-jarige leeftijd, benoemd tot organist van de Martinikerk te Bolsward, en is zodoende bespeler van het beroemde Albertus Antoni Hinsz-orgel uit 1781. Sinds september 2002 is Kees Nottrot als docent verbonden aan het “Sintrum foar Keunst yn Fryslân, Ritmyk” en sinds 2011 aan het Kunstencentrum “Atrium” en het Kunstcollectief Gaasterlân-Sleat.
orgelconcert
HERMAN VAN VLIET
orgelconcert
donderdag 31 juli 2014, 20.15 uur C.P.E. Bach 1714-1788
uit: Sonate nr 5 in d kl.t., Wq 69 - tema con variazioni
A. Bruckner 1824-1896
Präludium C-Dur, WAB 129 (‘Perger Präludium )
Scherzo uit de Nulde symfonie WAB 100 Transcriptie voor orgel: Edwin Horn
J.-G. Ropartz 1864-1955
WYBE KOOIJMANS & OLOF VUGS donderdag 7 augustus 2014, 20.15 uur
M. Corette 1709-1795
Concerto II in A gr.t. - allegro - adagio - allegro
W.A. Mozart 1756-1791
Sonate in D gr.t., KV 144
Prélude funèbre
G. Lasceux 1740-ca.1830
Sinfonia concertante
A. Landmann 1887-1966
Variaties over een thema van Händel, opus 29
G.F. Händel 1685-1759
The Arrival of the Queen of Sheba
J. Demessieux 1921-1968
uit: Sept méditations sur le Saint-Esprit, opus 6 - VII Lumière
J.S. Bach 1685-1750
uit: Cantate 156 - Sinfonia
M. Dupré 1886-1971
Zéphyrs Improvisatie over een thema van Leopold Stokowski
J.S. Bach
uit: Cantate 129 - Sinfonia
H. van Vliet 1941
Koraalfinale
H. Purcell 1659-1695
An Occasional Suite (arr. Olof Vugs & Wybe Kooijmans)
G.F. Händel 1685-1759
uit: Water Music - Coro - Aria - Bourrée - Hornpipe
Herman van Vliet (1941) kreeg zijn eerste orgellessen van Wim van der Panne en studeerde aan het Utrechts Conservatorium onder Stoffel van Viegen, Cor Kee, Willem Mudde en Herman Strategier. Diploma solospel in 1965. Hij zette zijn studie voort bij Feike Asma (interpretatie), Cor Kee (uitvoeringspraktijk) en Jean Guillou (Franse symphonische orgelkunst). Herman van Vliet geeft jaarlijks vele orgelconcerten in binnen- en buitenland (Duitsland, Frankrijk, Zwitserland, Oostenrijk, Canada en de Verenigde Staten). Na de Michaëlskerk te Oudewater en de Petruskerk te Woerden is hij sedert 1990 organist van de St. Joriskerk te Amersfoort. Hij werd wegens zijn verdiensten voor de Franse orgelkunst meermalen onderscheiden door de Société Académique d'Education "Arts, Sciences et Lettres" te Parijs. Herman van Vliet (1941) is een veelgevraagd concertorganist en geeft jaarlijks vele concerten. Met name het romantische repertoire en het koraalspel liggen hem na aan het hart. Ook zoekt hij graag naar muziek van minder bekende componisten, zoals Karg-Elert, Bastiaans of Lefébure-Wely.
Sonate in C gr.t., KV 336 (solo koororgel)
(solo hoofdorgel)
- Menuet - Hornpipe - Air
Olof Vugs (1950) ontving zijn eerste orgellessen van Albert Thoenis. Na enige jaren lessen te hebben gevolgd bij Jan Scholten voltooide hij zijn orgelstudie aan het Sweelinck Conservatorium bij Albert de Klerk. Na zijn studie was hij op meerdere gebieden muzikaal werkzaam en dirigeerde hij verschillende Amsterdamse kerkkoren. Sedert een twintigtal jaren is hij als organist-dirigent verbonden aan de kerk van de H. Franciscus Xaverius ('de Krijtberg') in Amsterdam. In het dagelijks leven is hij werkzaam bij een orgelbouwbedrijf. Tevens verzorgde hij meerdere uitgaven van koormuziek. Voor de levensbeschrijving van Wybe Kooijmans zie het programma van 21 april.
orgelconcert
GERBEN BUDDING donderdag 14 augustus 2014, 20.15 uur
NEDERLANDSE ORGANISTEN EN HUN INSPIRATIEBRONNEN C.Fr. Hurlebusch ca 1691-1765 (Amsterdam Oude Kerk)
Sonata in G gr.t., opus 6 nr. 3 - introduzione - allegro assai - adagio - minuetto alternativo - scherzo (presto)
J. B. Litzau Transkription über die Arie Agnus Dei 1822-1893 aus der H-moll-Messe, BWV 232 (Rotterdam Ev. Luth. Kerk) J.G. Bastiaans 1812-1875 (Haarlem St. Bavo)
Intrada en Phantasie - Intrada (lento e maestoso) - Phantasie van Johann Sebastian Bach
A. van der Horst 1899-1965 (Naarden, Grote Kerk)
Partite diverse sopra O nostre Dieu et seigneur amiable - partita 1: Le chant du pseaume (pseaume 8 harmonisé par Claude Goudimel, 1565 - partita 2: Bicinium (fugue) - partita 3: Bicinium - partita 4: A & B (canon à 3 voix ‘in modo conjuncto’) - partita 5: Ricercare - partita 6: Air - partita 7: Dialogue - partita 8: Toccata - partita 9: Organum
J.G. Bastiaans
Fantasiesonate nr. 1 in b kl.t. - allegro moderato - andante cantabile - adagio assai espressivo - andante maestoso - fuga
F. Mendelssohn 1809-1847 (leraar van Bastiaans)
Sonate in D gr.t., opus 65 nr 5 - andante - andante con moto - allegro maestoso
Gerben Budding (1987) is hoofdorganist van de Grote Kerk te Gorinchem, waarhij het monumentale Bätz-Witte orgel bespeelt. Ook is hij een van de vaste organisten tijdens de Vesperdiensten in de Domkerk te Utrecht.. Hij geeft orgelconcerten in binnen- en buitenland, en is actief als continuospeler en begeleider. Als dirigent is hij verbonden aan orkest Intermezzo te Gouda, verschillende oratoriumkoren en het koor van de Grote Kerk Gorinchem. Aan het Utrechts Conservatorium studeerde hij de hoofdvakken orgel met kerkmuziek en improvisatie bij Reitze Smits, koordirectie bij Rob Vermeulen en klavecimbel bij Siebe Henstra. In 2009 rondde hij cum laude zijn Bacheloropleidingen af en in 2011, eveneens cum laude, zijn Masteropleidingen. Hij nam driemaal deel aan de Kurt Thomas Cursus voor orkestdirectie. Hij won prijzen op verscheidene concoursen.
orgelconcert
JAAP ZWART
orgelconcert
HARM HOEVE
donderdag 21 augustus 2014, 20.15 uur koororgel H. Strategier 1912-1988
Chaconne
koororgel G.F. Händel 1685-1759
uit: Concerto I - Andante met variaties
kabinetorgel
kabinetorgel A. de Klerk 1917-1998
donderdag 28 augustus 2014, 20.15 uur
Variaties over “Heer Jezus heeft een hofken”
hoofdorgel
J.S. Bach 1685-1750
Vier Inventionen - nr. 4 in d BWV 775 - nr. 14 in Bes BWV 785 - nr. 8 in F BWV 779 - nr. 13 in a BWV 784
hoofdorgel
Hugo Kaun 1863-1932
Fantasie en Fuga in c kl.t., opus 62 nr. 2
H. Purcell 1659-1695
Trumpet Tune
J. Brahms 1833-1897
Fuga in as kl.t.
J.S Bach
Fantasie und Fuge in c kl.t., BWV 537 Variaties op een Bachthema
C. Franck 1822-1890
Fantaisie en Ut majeur (version A)
P.C. van Westering 1911-1991
J. Zwart 1955
Improvisatie
C.-M. Widor 1844-1937
uit: Symphonie IV - Andante cantabile - Finale Fuga-Fanfare
C. Franck 1822-1890
Final
J. N. Lemmens 1823-1881 Harm Hoeve 1964
Aria en Koraal “Take my Life”
M.L Takle 1942
The Power of Life
Jaap Zwart (1955) kreeg zijn eerste muzikale opleiding van zijn vader, Jaap Zwart sr. Aan het Amsterdams Conservatorium studeerde hij Piano bij Jan Kruijt, en orgel bij Simon C Jansen. In 1979 behaalde hij het solistendiploma met onderwijsbevoegdheid voor Orgel. Aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag sloot hij zijn studie af met het diploma voor het hoofdvak Theorie der Muziek. Inmiddels doceert hij zelf aan het Amsterdams Comservatorium de vakken theorie, analytisch studeren en improvisatie. Hij is organist van de Grote of Andreaskerk in Hattem, de Grote Kerk in Harderwijk, de Zuiderkerk in Zwolle en begeleidt regelmatig diensten op het Schnitger-orgel van de Grote of St. Michaelskerk te Zwolle. Hij is een veel gevraagd begeleider en heeft een drukke concertpraktijk. Hij houdt van het Franse en Duitse romantische repertoire, maar sinds hij in aanraking kwam met het uit 1550 daterende orgel in Hattem, is zijn belangstelling voor oude muziek toegenomen
Harm Hoeve (Rouveen, 1964) wil graag direct communiceren met zijn luisteraars en ze enthousiast maken voor de prachtige klanken van het orgel en zijn muziek. Hij probeert de noten zo tot leven te wekken, dat de boodschap van de muziek op een aansprekende wijze overkomt. Zijn orgelspel kenmerkt zich door contrasten en dynamiek: “enthousiast waar dat kan, ingetogen waar dat moet. Hij kan buitengewoon uitpakken, maar ook innemend spelen met slechts wat achtvoeten.” (aldus recensent Jan van ‘t Hul). Harm Hoeve kreeg zijn opleiding aan de muziekschool en het conservatorium in Zwolle en volgde de Zomeracademie in Haarlem. In 1989 won hij de eerste prijs op het internationaal Albert Schweitzerfestival, een orgelconcours voor conservatoriumstudenten.
orgelconcert
RONALD DE JONG donderdag 4 september 2014, 20.15 uur
koororgel D. Buxtehude 1637-1707
Preludium en fuga in e kl.t.
Anoniem
Es ist das Heil uns kommen her
orgelconcert
WYBE KOOIJMANS donderdag 11 september 2014, 20.15 uur Verzoekprogramma
Het is traditie geworden dat het seizoen orgelconcerten wordt afgesloten met een verzoekprogramma. U vraagt, Wybe Kooijmans speelt. Of liever, hij maakt een keuze uit uw verzoeken.
kabinetorgel
U kunt uw verzoeken indienen t.e.m. donderdag 28 augustus.
G.P. Telemann 1681-1767
Dat kan: - bij de kaartverkoop in de kerk; - per fax 035-6951830 - per e-mail naar
[email protected] - per post naar Commissie Orgelconcerten St. Annastraat 5, 1411 PE Naarden.
Fantasie in F gr.t.
hoofdorgel R.L. Becker 1e Sonate in g kl.t., opus 40 1882-1956 - Praeludium festivum - Dialogue - Scherzo - Prayer - Toccata R. Vaughan Williams 1872-1958
Chorale prelude on ‘Rhosymedre’
F. Asma 1912-1984
Psalm 77
R. de Jong 1956
Improvisatie over Psalm 150
Ronald de Jong (1956) kreeg zijn opleiding voor orgel aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag alwaar hij in 1983 het U.M.-diploma behaalde. Het diploma Kerkelijk Orgelspel behaalde hij aan het Instituut voor Kerkmuziek in Utrecht. In 1978 werd hij benoemd tot organist van de Pax-Christikerk in Den Haag. In 1988 werd hij organist van de Oudshoornse Kerk te Alphen a/d Rijn. Sinds 1991 is Ronald de Jong als cantor-organist verbonden aan de Oude Kerk in Zoetermeer. Hij is als docent (orgel, klavecimbel, piano en theorie) verbonden aan het Centrum voor Kunst en Cultuur te Zoetermeer. Tevens is hij daar ook dirigent van het kamerkoor Carmen Vocale. Hij concerteert veelvuldig in Nederland en het buitenland (o.a. Amerika en Slowakije, Italië) en is een veelgevraagd begeleider van koren en solisten. Van zijn spel zijn 5 cd's verschenen waarop hij speelt en improviseert. Ronald de Jong is muzikaal adviseur van de "Stichting Concerten Oude Kerk Zoetermeer”. Daarnaast is hij componist met composities voor koor en orgel en last but not least is hij ook actief als beeldend kunstenaar.
U ontvangt het programma bij binnenkomst.
Voor de levensbeschrijving van Wybe Kooijmans zie het programma van 21 april.
Adema’s
Kerkorgelbouw sinds 1855
2014 - GROOT ONDERHOUD EN DIGITALISERING SPEELTAFEL KOORORGEL GROTE KERK NAARDEN
KERSTCONCERT donderdag 26 december 2014 (2de Kerstdag), 15.30 uur J.G. Rheinberger 1839-1901
uit: Der Stern von Bethlehem - Erwartung - Die Hirten - Erscheinung der Engels
Anoniem
Leise rieselt der Schnee
C. Franck 1822-1890
Offertoire pour la Messe de Minuit (orgelsolo)
B. Ord 1897-1961
Adam lay ybounden
J. Kaasschieter (bew) 1920-1990
In ‘t nacht’lijk duister
M.-A. Charpentier 1643-1704
uit: Messe de Minuit - Kyrie - Sanctus
C. Franck Sortie in D gr.t. (CCF 42 nr 7) (orgelsolo) (Komt herders van rondomme) 1822-1890
nieuwbouw • restauratie • renovatie overplaatsing • onderhoud • advies
www.adema-kerkorgelbouw.nl Leidsestraat 112 - 2182 DR - Hillegom - 0252-527421
W.A. Mozart 1756-1791
Laudate Dominum
J.H. Maunder 1858-1920
uit: Bethlehem - Only a little village
J. Kromolicki 1882-1920
Psalm 8 Wie wunderlich is dein Name
F. Mendelssohn 1809-1847
uit: Cantate “Vom Himmel hoch da komm’ ich her” - openingskoor
Vocaal Ensemble Fioretto
m.m.v.: Elma van den Dool, sopraan Wybe Kooijmans, orgel Thijs Kramer, dirigent
Toegangsprijs € 12,50 / € 10,00(CJP,65+) Meer weten
Tijdens de orgelconcerten en de kerkdiensten elke zondag komt het er niet van om dit prachtige monument met zijn rijke historie eens wat aandachtiger te bekijken. Tijdens de zomermaanden kunt u evenwel de kerk dagelijks binnenlopen voor een gratis bezichtiging. Er is altijd iemand aanwezig voor uw vragen of voor een kleine rondleiding. Bovendien is er een winkeltje waar u een leuk aandenken aan uw bezoek kunt kopen. Wanneer u buiten de openingstijden van het toeristenseizoen de kerk met familie of relaties wilt bezoeken, kunt u bij Stichting Grote Kerk Naarden een groepsrondleiding reserveren. Voor relaties uit het buitenland zijn rondleidingen mogelijk in Frans, Duits, Engels en Italiaans. Info: Stichting Grote Kerk Naarden, Sint Annastraat 5, tel. 035-694 9873
De Stichting Grote Kerk Naarden
Stichting Grote Kerk Naarden beheert het kostbare rijksmonument en zorgt voor de exploitatie van het gebouw. Daarmee worden voor een deel de kosten gedekt die gemaakt worden om de schoonheid en het karakter van de kerk te bewaren. Behalve de jaarlijkse uitvoering van de Matthäus-Passion zijn er nog tal van andere concerten. Elk jaar in augustus biedt de Grote Kerk ruimte aan de exposities World Press Photo en Zilveren Camera. Elke twee jaar is de kerk een prominente locatie voor het FotoFestival Naarden. Daarnaast zijn ook de beurzen als LaTable en het Kunst- en Antiekweekend, drukbezochte evenementen. De kerk is ook een perfecte trouwlocatie. De kerk trekt vele bezoekers, met een recordaantal van ruim 82.000 mensen in 2011.
Vriend
Mocht u dit belangrijke werk aan de kerk willen steunen, dan kunt u lid worden van de Vereniging Vrienden van de Grote Kerk Naarden. De Vrienden dragen bij aan speciale projecten, zoals de aanleg van een toilet voor minder validen, de vernieuwing van het winkeltje, enz. Voor een bescheiden bedrag (€ 25,- per jaar) wordt u Vriend(in). U kunt zich als Vriend aanmelden via www.grotekerknaarden.nl
Mijn gebed
tekst: Gerrit den Braber muziek: Joop Stokkermans
Dit is uw orgel, Heer, dit is uw kerk ‘k Loop zo maar binnen, Heer, net van m’n werk Niet voor de priester, Heer, of ‘t antiek Ik kom alleen maar, Heer, voor de muziek Is ‘t bezwaarlijk, Heer, dat ik hier zit Maakt ‘t wat uit, Heer, dat ik niet bid ‘k Ben niet hervormd of zo, niet katholiek Ik kom alleen maar hier voor de muziek Ik kom hier vaker, Heer, haast elke week Nooit bij een zondagsdienst, nooit voor een preek Als je alleen bent, Heer, zonder publiek Nou, dan geniet je meer van de muziek Ik had een rotdag, Heer, ‘t lukte niet best ‘k Werd door collega’s, Heer, ook nog gepest ’t Komt door ‘t orgel, Heer, door Uw trompet Ik kwam haast ongemerkt tot een gebed
Terug van vakantie
Om mij goed in te scherpen dat de vakantie definitief voorbij was, moest ik meteen naar een begrafenis. Zij het van een héél ver familielid, dat ik in geen dertig jaar had gezien, dus mijn waterlanders kwamen er niet aan te pas. Na de schrale plechtigheid, die qua sfeer geleek op de slecht bezochte première van een stuk dat onherroepelijk valt, ging ik in mijn eentje terug naar het hek, want iemand om te condoleren was niet voorhanden. Naarmate ik verder liep werden de graven ouder en pompeuzer. Net als in de bouwkunst wordt de laatste eer tegenwoordig zakelijk en zuinig langs de liniaal getrokken. Maar vroeger dorsten de mensen nog monumentaal en pathetisch uit te komen voor hun gevoelens. Geïmponeerd bleef ik staan voor een enorme grafkapel die iets weg had van een muziektent. Maar in plaats van een blaascorps hield zich onder de hoge koepel een meer dan levensgrote, uit steen gehouwen engel op, die zich vooroverboog om, zo eeuwig mogelijk, een krans te houden boven een marmeren zerk. De engel had opmerkelijk lange tenen en ontsekste borsten. Haar gelaatsuitdrukking was volstrekt neutraal. Ze zou ook bijpassend hebben gekeken als ze, in plaats van de krans, een koekepan met een gebakken ei had vastgehouden. Op het pad naderde nu een kleine, vergrijsde man met een uniformpetje op het hoofd en tuingereedschap in de hand. Hij behoorde tot het personeel van de dodenakker en bleef voor het verblijf van de engel staan. Hij keek als een museumsuppoost bij het énige schilderij in de collectie dat hij zelf ook mooi vindt. 'Dat was nog een heel werk,’ zei ik tegen hem. Hij knikte en sprak eerbiedig: ‘Geheid.' Terwijl ik over het gebruik van deze term in dit verband nadacht, vervolgde hij: ‘D'r mot voor geheid wezen, indertijd. Zolang ik hier werk staat het er al. En nog steeds waterpas. Kijkt u zelf maar. Nee, daar moet voor geheid zijn, anders was ‘t al verzakt.' Ik zei het al - vroeger drukten nabestaanden hun gevoelens pompeuzer uit dan nu. De man hief zijn rechterarm in de lucht en wees met zijn vinger. 'Dáár,’ zei hij. ‘Tussen de vleugels van die engel maken vogeltjes ieder jaar een nestje. Ik begrijp het wel. ‘t Is een beschut plekkie.' Hij glimlachte. De engel niet. 'Veel vogels zijn hier,’ zei hij. ‘En veel knijnen. Nou weet u, knijnen zijn gangengravers. ‘t Liefst zitten ze met de hele familie vlak onder zo'n zerk. Da's voor hun nou weer een beschut plekkie. Maar ja, soms worden ‘t er te veel, hè. En je moet oppassen dat de boel niet gaat verzakken.' 'Doen jullie er iets tegen?’ vroeg ik. 'Overdag zie je de knijnen niet,’ antwoordde hij. ‘Maar we hebben hier een lichtbakvergunning. Dus ‘s nachts schieten we er vaak een heleboel af.' Ook bij deze mededeling bleef de engel neutraal kijken. Ik probeerde me die nachtelijke jachtpartijen in het rijk van Dracula voor te stellen, maar ik slaagde daarin niet. Het ‘rust zacht’ op de grafkranslinten kreeg alleen iets betrekkelijks.
Er naderde nu een man met een rode valhelm op, die kennelijk op weg was naar een wachtende motorfiets. Ook hij bleef stilstaan en sprak: ‘Ja, dat was nog uit ruime beurs. Vroeger tijd, hè. Tegenwoordig is het hier allemaal bezuiniging geblazen. En waarom? Eigen schuld, meneer. Indertijd kon je, als famielje, een bedrag ineens betalen. Een ronde som. En dan nam het kerkhof op zich het graf in orde te houden zolang het kerkhof bestaat. Ja, met begonia's erop, hou u daar effe rekening mee. De begonia's kostten toen vijftien cent en nou éénvijfenzeventig. Daar hebben ze zich financieel lelijk mee in de vingers gejaapt. Duizenden per jaar moeten erbij.' 'Gaat u ook over de bloemen?’ vroeg ik. 'Nee, ik speel op het orgel in de aula,’ antwoordde hij. ‘'t Is afwisselend werk, want je speelt op verzoek. Vóór de plechtigheid krijg ik altijd op een briefje wat de familie verlangt. Meestal bekend repertoire. Maar soms sta je voor een puzzel. Vorige week had ik een brieffie en daar stond op: "de paardemars". Zou u dat weten?' Ik schudde het hoofd. 'Ik ook niet,’ zei hij. ‘Maar ik heb gewoon "Veilig in Jezus armen" gespeeld - en geen klacht gehoord.' uit : Simon Carmiggelt, Vroeger kon je lachen. De Arbeiderspers, Amsterdam 1977
digitale & gedrukte communicatie PRINTMEDIA Offset, Digitaal en Grootformaat
DESIGN Grafisch ontwerp en DTP
I N TE R N E T M E D I A Websites en database oplossingen
C O N SU LTAN C Y Advisering op maat
ONLINEMEDIA Webwinkel, snel en comfortabel
DUURZAAM IN DIGITAAL & DRUK www.graficient.nl
