ORGANISATORISCHE AANDACHTSPUNTEN BIJ CLOUD COMPUTING

O4S Green Paper / september 2014, versie 1.0

ORGANISATORISCHE AANDACHTSPUNTEN BIJ CLOUD COMPUTING De belangrijkste organisatorische aandachtspunten bij uw reis naar de CLOUD

Organisatorische aandachtspunten bij Cloud Computing Een uitgave van Open for Support Nederland bv

1


Een White Paper is een document dat uitgebreide, objectieve en relevante informatie biedt over een bepaald onderwerp. Hierdoor kunnen lezers gemakkelijker een beslissing nemen rond dat onderwerp. Omdat de kleur groen bepalend is binnen de huisstijl van onze ICT-organisatie Open for Support, gebruiken wij de benaming O4S Green Paper. Open for Support – afgekort O4S – is opgericht in 2004. Sinds 2006 zijn we actief op het gebied van datacenterdiensten in het algemeen en Cloud Computing en VoIP-diensten in het bijzonder, primair voor het MKB. Zowel dit document als onze overige O4S Green Papers zijn geschreven vanuit jarenlange ervaring op ons vakgebied. Deze ervaring is aangevuld met onderzoek uit offline en online bronnen en kennis en kunde van andere experts binnen het ICT-vakgebied. Dit O4S Green Paper is bedoeld voor medewerkers die niet zijn gespecialiseerd in ICT. Waar mogelijk wordt niet te diep ingegaan op technische verklaringen. De aandacht ligt vooral op bedrijfsmatige onderwerpen. Desondanks is de inhoud van dit document ook interessant voor technische medewerkers.

Is dit de meest recente versie? Bezoek daartoe onze website. Daar treft u ook andere interessante O4S Green Papers aan. Zie: ‘www.o4s.nl/o4s-green-papers’.

Aan de samenstelling van deze uitgave is veel tijd en energie besteed. Wij verzoeken u de inhoud in zijn geheel door te sturen en openbaar te maken door middel van druk, fotokopie, internet, e-mail, et cetera. Wilt u delen uit dit document gebruiken? Stel ons vooraf dan even op de hoogte via [email protected]. © 2014 Open for Support Nederland bv



Inhoudsopgave Introductie 1.

Organisatorische aspecten

1.1. Adviseur(s)

1.2.

Betrek uw medewerkers

1.3.

(Her)formuleer uw ICT-beleid

1.4.

De juiste leverancier

1.5.

Service Level Agreement (SLA)

2. Slotwoord

Verklarende woordenlijst In dit O4S Green Paper worden zo weinig mogelijk technische termen gebruikt. Een verklaring van de meeste termen die wel zijn gebruikt, is te vinden op onze website www.o4s.nl/faq.


1


0.

Introductie

CLOUD COMPUTING IS NU NOG EEN VAN DE MOGELIJKHEDEN VOOR HET AFNEMEN VAN ICT-DIENSTEN. VOLGENS EXPERTS IS HET OVER ENKELE JAREN DE NORM. DE KEUZE VOOR CLOUD COMPUTING IS EEN KEUZE VOOR DE LANGERE TERMIJN. WANT U ZULT UW ICT-LANDSCHAP NIET ELK JAAR VOLLEDIG OPNIEUW INRICHTEN. DAAROM IS HET BELANGRIJK OM ALLE AANDACHTSPUNTEN GOED TE OVERDENKEN.

De inzet van Cloud Computing is voor een groot deel een technische aangelegenheid, maar ook diverse organisatorische aandachtspunten spelen een belangrijke rol.

Wat is Cloud Computing?

Dit begint bij de keuze voor een leverancier die op

Bij Cloud Computing bevinden zich de centrale

technisch, organisatorisch en cultureel gebied het beste past bij uw organisatie. Een ander belangrijk aandachtspunt zijn uw medewerkers. Zij krijgen vaak extra mogelijkheden. Een voorbeeld is thuiswerken. Hoe gaan zij en uw organisatie hiermee om? Voert u beleid op dit gebied? Of moet uw beleid worden aangepast? Daarnaast is een goede overeenkomst tussen uw organisatie en uw leverancier belangrijk voor een succesvolle samenwerking. Zo’n overeenkomst heeft meestal de vorm van een Service

onderdelen van uw ICT-omgeving, zoals servers, het besturingssysteem, de applicaties en de gegevensbestanden op een externe locatie: het datacenter van de Cloud-leverancier. U deelt onder meer de verbindingen, switches, servers en opslagcapaciteit met andere klanten van de leverancier. Vervolgens maakt uw organisatie via internet of rechtstreeks verbinding met het datacenter en kunt u gebruikmaken van de ICTomgeving. Lokaal beschikken uw medewerkers

Level Agreement, afgekort een ‘SLA’.

alleen nog over eenvoudige computersystemen

In deze O4S Green Paper aandacht voor deze

organisatie veel voordelen op als het gaat om

organisatorische aspecten bij uw reis naar de CLOUD.

en randapparatuur zoals printers. Dit levert uw kosten, flexibiliteit en efficiency.

Aspecten die minimaal even belangrijk zijn als de technische aspecten, om de reis aangenaam en succesvol te maken.


2


1.

Organisatorische aspecten

CLOUD COMPUTING BIEDT VEEL MOGELIJKHEDEN. ZO KUNNEN MEDEWERKERS VAN THUIS UIT WERKEN OF ZELFS HELEMAAL PLAATSONAFHANKELIJK. ELK APPARAAT KAN WORDEN GEBRUIKT, ONGEACHT HET BESTURINGSSYSTEEM. IN DIT HOOFDSTUK EEN OVERZICHT VAN DE BELANGRIJKSTE ORGANISATORISCHE AANDACHTSPUNTEN. DIT OVERZICHT IS NIET COMPLEET, WIJ WILLEN DUIDELIJK MAKEN DAT HET NIET UITSLUITEND EEN TECHNISCHE AANGELEGENHEID IS EN DAT ER OOK VOLDOENDE ORGANISATORISCHE ASPECTEN ZIJN DIE AANDACHT VERDIENEN. 1.1 Adviseur(s)

1.2. Betrek uw medewerkers

ICT is uitgegroeid tot een omvangrijk vakgebied.

Kostenbesparingen, meer efficiency door de inzet van

Aan de voorzijde wordt ICT steeds eenvoudiger voor

nieuwe technologieën, behoefte aan ontzorging…

de gebruiker, maar aan de achterzijde neemt de

Er zijn meerdere redenen om te kiezen voor Cloud

complexiteit toe. De kans is groot dat uw organisatie

Computing. Uw medewerkers of collega’s zijn daarbij

niet de juiste, of onvoldoende ICT-kennis heeft. Het

altijd belangrijk. Want zij maken uiteindelijk gebruik

kan ook zijn dat u geen tijd wilt of kunt vrijmaken

van de nieuwe middelen. Luister daarom naar hun

voor de nieuwe kansen die ICT biedt. Daarom is het

wensen en betrek hen waar mogelijk bij uw reis naar

raadzaam om een externe, onafhankelijke adviseur

de CLOUD. Dat kan via een of meerdere sessies waarin

deelgenoot te maken van uw reis naar de CLOUD. Er

u samen de nieuwe kansen van Cloud Computing

zijn veel adviesbureaus, van klein tot groot. U kunt

bespreekt en deze vergelijkt met de wensen en eisen

ervoor kiezen om specifieke onderdelen of taken uit

van uw organisatie.

te besteden. Of u besteedt het hele Cloud-traject uit. Daaronder valt onder meer het in kaart brengen van

Het is sowieso verstandig om uw medewerkers

uw wensen en eisen, het selecteren van potentiële

blijvend te informeren, bijvoorbeeld via een

leveranciers en de uiteindelijke keuze van een

periodieke nieuwsbrief. Ook al omdat medewerkers in

leverancier kunnen daar deel van uitmaken.

de Cloud-omgeving meestal minder vrijheden hebben op het computersysteem. Dit is afhankelijk van de

De kosten die hieraan zijn verbonden, wegen

afspraken die u maakt met uw leverancier. Zo kunnen

doorgaans niet op tegen de kosten van een verkeerde

gebruikers vaak zelf geen software meer downloaden

beslissing. Als uw budget beperkt is, kunnen ook

en installeren. Informeer hen daarom op tijd over de

de werkzaamheden worden beperkt. Tijdens één

belangrijkste veranderingen.

of meerdere sparringsessies bijvoorbeeld kunnen uw belangrijkste technische en organisatorische aandachtspunten worden vastgesteld.


3


2.3. (her)formuleer uw ICT-beleid

1.

Als uw organisatie kiest voor Cloud Computing,

Wachtwoordbeleid

bieden zich nieuwe efficiencykansen aan.

Via een unieke gebruikersnaam en een persoonlijk

Voorbeelden zijn plaatsonafhankelijke toegang tot

wachtwoord kan een gebruiker standaard toegang

bedrijfsgegevens en de inzet van (privé)apparatuur

krijgen tot zijn ICT-omgeving. Deze beveiliging

zoals smartphones en tablets. Maar als deze kansen

kan worden uitgebreid met een zogenaamde

niet goed zijn voorbereid of onvoldoende worden

‘Token’. Dit kan een hardwarematige Token zijn of

gedeeld met medewerkers, kan een beveiligingsrisico

een applicatie op een smartphone. Gebruikers die

optreden.

plaatsonafhankelijk werken, dienen vaak verplicht gebruik te maken van een Token. Is een Token niet

Besteed daarom voldoende aandacht aan het updaten

verplicht, dan is het wachtwoord de belangrijkste

van uw ICT-beleid. Of formuleer een ICT-beleid als u

beveiliging. Het wachtwoordbeleid moet dus goed

dat nog niet heeft. In dat laatste geval is de overstap

zijn geformuleerd, waarbij onder meer aandacht is

naar een nieuw ICT-landschap een geschikt moment.

besteed aan de minimale lengte van het wachtwoord,

Zeker als dat landschap uw organisatie nieuwe en

het gebruik van bepaalde karakters en de frequentie

meer mogelijkheden biedt. Veel adviesbureaus zijn

dat een wachtwoord dient te worden gewijzigd.

gespecialiseerd in het formuleren van een ICT-beleid. Hieronder volgt een aantal belangrijke onderwerpen.

Toegang met welke middelen? Met Cloud Computing hebben gebruikers

Plaats- en tijdonafhankelijk werken

apparaatonafhankelijk toegang tot de ICT-omgeving.

Cloud Computing is niet ‘het nieuwe werken’, het

Via een desktop PC met MS Windows, een Apple

faciliteert wel het nieuwe werken. Gebruikers kunnen

Mac, een iPad of een andere tablet. Het kan allemaal

plaats- en tijdonafhankelijk gebruikmaken van de

en dat is een groot voordeel. Maar is dat voordeel

ICT-omgeving alsof ze op hun eigen bureaustoel

ook altijd wenselijk? Mogen gebruikers verbinding

zitten. De vraag is wel: wil uw organisatie dat ook

maken met privéapparatuur? En zo ja: mogen ze dan

echt? Of is het beter om beperkingen in te bouwen

ook problemen melden met deze apparatuur? Het

voor bepaalde gebruikers?

is belangrijk om hier van tevoren goed over na te denken.

Toegang tot applicaties In een volwassen Cloud-omgeving staat vast welke

Het is van belang dat elke medewerker weet wat het

gebruikers toegang hebben tot welke applicaties.

ICT-beleid inhoudt en daartoe tekent voor akkoord.

Aanvullend is te bepalen welke applicaties

Ook controle en eventuele sancties maken doorgaans

worden ontsloten vanuit welke locatie(s). Een

deel uit van dat beleid. Bij grotere organisaties heeft

boekhoudapplicatie bijvoorbeeld kan functioneren als

de OR hierin een leidende rol.

een gebruiker op kantoor werkt en niet als hij op een andere plaats werkt.


4


1.4. De juiste leverancier Ook al heeft u een jarenlange band opgebouwd met

Cultuur

uw leverancier: het is altijd goed om opnieuw in kaart

U moet zich prettig voelen bij uw leverancier, en

te brengen wat de huidige ICT-markt te bieden heeft

omgekeerd. De omvang van uw eigen organisatie en

en hoe die aansluit op uw organisatie. Hieronder een

die van uw leverancier is hierbij van belang. Zo is een

aantal criteria die u kunnen helpen bij uw keuze voor

mkb’er al snel een nummer bij een beduidend grotere

de juiste leverancier.

ICT leverancier. En verder: is de onderlinge cultuur formeel of informeel? Wordt elke minuut in rekening

Certificeringen

gebracht, of gaat uw leverancier hier flexibel mee

Onderstaande certificeringen zijn relevant voor een

om? Na een aantal gesprekken op beide locaties blijkt

leverancier van Cloud Computing. En dus mogelijk

of er sprake is van een klik.

ook voor uw organisatie. Kennisgebieden •

ISO9001

Eén leverancier kan nooit gespecialiseerd zijn op

De ISO-standaard voor

alle ICT-gebieden. Heeft uw leverancier kennis van

kwaliteitsmanagementsystemen. Deze standaard

de specifieke toepassingen binnen uw organisatie

is niet specifiek ICT gerelateerd.

op uw reis naar de CLOUD? Misschien beschikt de (potentiële) leverancier over meer opdrachtgevers

•

ISO20000

die gebruik maken van dezelfde toepassing en die

De ISO-standaard voor IT Service Management of

ervaringen met u willen delen.

ITSM, een geïntegreerde procesaanpak voor ICT dienstverleners. Belangrijke processen maken deel uit van deze certificering, waaronder incidenten-, wijzigingen-, capaciteits- en continuïteitsbeheer. •

ISO27001 De ISO-standaard voor informatiebeveiliging. Deze standaard is van toepassing op alle typen organisaties, niet alleen ICT dienstverleners. ISO27001 specificeert eisen voor de uitvoering van beveiligingsmaatregelen.

•

ISAE3402-verklaring Een internationale kwaliteitsverklaring die zekerheid biedt bij de uitbesteding van ICTprocessen. Een hiertoe gerechtigde accountant zorgt voor de verklaring, waarvan het aanzien een sterk stijgende lijn vertoont.


5


Public of Private Cloud?

•

Veiligheidsmaatregelen

Welke mogelijkheden kan een Cloud-leverancier u

Heeft uw leverancier voldoende veiligheids-

bieden? Een korte uitleg van de begrippen Public

maatregelen genomen? Voorbeelden

Cloud en Private Cloud.

zijn hekwerken, camerabewaking en toegangsbeveiliging. Vraag ook naar de

Een Public Cloud is een ICT-omgeving waarin

aanwezigheid van continuïteitsvoorzieningen,

meerdere organisaties gebruikmaken van dezelfde

zoals koeling en noodstroom.

hard- en softwarebronnen. Voorbeelden zijn mailen database-servers (al zijn die rechtentechnisch

Lokale ondersteuning

gescheiden per organisatie).

Bespreek vooraf aan de samenwerking met uw (potentiële) leverancier of deze ook lokale

Een Private Cloud is een ICT omgeving die volledig

ondersteuning biedt op momenten dat u daar

gescheiden is opgebouwd voor een bepaalde

behoefte aan heeft. Stel er zijn problemen met

opdrachtgever. Dit betekent dat alle virtuele- en/

een werkplek of met een printer. Worden deze

of fysieke servers uitsluitend door de desbetreffende

bij u op locatie verholpen, of dient u daar een

organisatie worden gebruikt.

andere leverancier voor in te schakelen? Sommige leveranciers richten zich uitsluitend op de

Datacenter

datacenterdienstverlening, waardoor u zelf een andere

Het datacenter is medebepalend voor de kwaliteit en

partij dient te regelen voor lokale aangelegenheden.

continuïteit van de dienstverlening. In dit datacenter bevindt zich alle apparatuur, waaronder servers en opslagcapaciteit. Het datacenter bevat ook de opdrachtgever. Hieronder enkele aandachtspunten.

TIP!

•

Eigen datacenter of gehuurde ruimte

Het is absoluut een normale zaak om referenties

Heeft uw leverancier een eigen datacenter of

op te vragen en om met deze referenties een

huurt hij een ruimte bij derden? Is het datacenter

dialoog aan te gaan. Hoe bevalt de samenwerking

verbinding naar internet of rechtstreeks naar u als

alleen toegankelijk voor uw leverancier of ook voor derden? Breng een bezoek aan de locatie die uw ICT-omgeving straks mogelijk verzorgt. Dan ziet u zelf of deze locatie voldoet aan uw

en wat zijn aandachtspunten. Besteed de juiste energie aan het selecteren van de voor uw organisatie juiste partner.

kwaliteitseisen. •

Hardware Om de continuïteit te waarborgen, moet kritieke hardware minimaal dubbel zijn uitgevoerd. Belangrijk is dat A-merken worden gebruikt. Let ook op een actieve garantie en een goede onderhoudsovereenkomst. Is de apparatuur van uw leverancier of huurt hij deze? Informeer in dat laatste geval naar de geldende garanties.


6


1.5 Service Level Agreement (SLA) Afspraken met uw leverancier worden meestal vastgelegd in een Service Level Agreement of SLA. Een SLA geeft u enerzijds inzicht in de werkprocessen en -methodieken van de leverancier. Anderzijds kunt u terugvallen op deze SLA als de dienstverlening niet volgens afspraak verloopt. Hieronder een aantal onderwerpen die in een SLA aan bod (zouden moeten) komen. Beschikbaarheid De beschikbaarheid van de ICT-omgeving wordt doorgaans uitgedrukt in een percentage, bijvoorbeeld 99%. Het is van belang dat helder is omschreven waarop dit percentage is gebaseerd. Is het 99% van 24 uur per dag? Of 99% van een bepaalde tijdspanne, bijvoorbeeld van 07.00 tot 19.00 uur? En hoe wordt dit percentage gemeten? Is dit 99% per maand of 99% per jaar? In een goede SLA staat ook wat de consequenties zijn als de beschikbaarheid niet wordt gehaald. Meestal wordt dan korting geboden of vindt een onderling gesprek plaats om te evalueren hoe de situatie is ontstaan en hoe die verbeterd kan worden. Duur, verlenging en beëindiging Vanzelfsprekend moet de duur van de overeenkomst in de SLA staan. Wanneer gaat de overeenkomst precies in en wanneer eindigt deze? De overeenkomst kan stilzwijgend worden verlengd met eenzelfde periode of met bijvoorbeeld een jaar. Bij beëindiging van de overeenkomst moet duidelijkheid bestaan over het ter beschikking stellen van de programmatuur en gegevensbestanden. Zowel in tijd als in eventuele kosten. Die duidelijkheid moet er ook zijn als sprake is van een geschil of als een van de partijen de

Wat vind ik nog meer belangrijk om te vermelden in mijn SLA? _________________________________ _________________________________ _________________________________ _________________________________ _________________________________ _________________________________ _________________________________ _______ __________________________ _________________________________ _________________________________ _________________________________ _________________________________ _________________________________ _________________________________ ______________ __________________ _________________________________ _________________________________

overeenkomst tussentijds wil ontbinden.

_________________________________

Marktconformiteit

_________________________________

Een marktconformiteitsclausule is interessant voor u als opdrachtgever als u kunt aantonen dat de kosten binnen de contractduur niet langer in verhouding zijn met de gemiddelde kosten in de markt. U kunt uw leverancier dan verplichten zijn tarieven aan te passen, of de overeenkomst tussentijds open te breken.

_________________________________ _________________________________ _________________________________ _________________________________


7


Eigendomsrecht

Onderhoudsvensters

Als opdrachtgever bent u eigenaar van de

Meestal voorziet een ICT-leverancier in een

bedrijfsspecifieke programmatuur en van uw data

of meerdere onderhoudsvensters per maand.

c.q. gegevensbestanden. Toch is het verstandig

Dit zijn momenten waarop onderhoudstaken

om dit expliciet te vermelden in de SLA. Net als

worden uitgevoerd die niet mogelijk zijn tijdens

het gegeven dat u altijd een actuele kopie van de

gewone werktijden. Denk aan het installeren van

gegevensbestanden kunt opeisen. Daarbij moet ook

nieuwe programmatuur of aan updates waarbij

zijn vastgelegd binnen hoeveel tijd de leverancier

systemen herstart moeten worden. Tijdens een

aan dit verzoek moet voldoen en welke kosten

onderhoudsvenster is de ICT-omgeving vaak

hiermee zijn gemoeid. Datzelfde geldt voor eventuele

verminderd beschikbaar. Leg daarom duidelijk vast

randvoorwaarden, zoals openstaande posten die

wanneer de onderhoudsvensters plaatsvinden.

moeten zijn voldaan. Aanvullend kunt u in de SLA laten opnemen dat bij een geschil de openstaande

Processen

bedragen worden gestort op bijvoorbeeld een

Doorgaans zijn relevante processen helder

notarisrekening, waarna de gegevensbestanden

omschreven in een SLA. De meeste ICT-

worden overgedragen.

dienstverleners maken hierbij gebruik van ITIL (Information Technology Infrastructure Library).

Geheimhouding

ITIL omvat de belangrijkste bedrijfsprocessen van

De Cloud-leverancier heeft toegang tot uw

een ICT-dienstverlener, waaronder incidenten-,

bedrijfsgegevens. Als er ook sprake is van

wijzigingen-, probleem- en capaciteitsbeheer. Laat

persoonsgegevens moeten hierover duidelijke

in de SLA opnemen welke processen van toepassing

afspraken zijn gemaakt in het verlengde van de WBP

zijn op welke onderdelen van de dienstverlening,

(Wet Bescherming Persoonsgegevens). Wie heeft

bij voorkeur aangevuld met een duidelijke

wanneer en waarom gebruikgemaakt van bepaalde

procesomschrijving.

gegevens? Veelal worden afgespraken gemaakt over het vastleggen van elke individuele actie waarbij

Reactie- en oplostijden

data wordt benaderd, bijvoorbeeld middels een

Stel dat u een storing of incident meldt. Binnen

wijzigingsverzoek met hierin opgenomen datum, tijd,

hoeveel tijd mag u dan een oplossing verwachten?

medewerker en motivatie.

De SLA moet duidelijkheid geven over reactie- en oplostijden. Dat geldt ook bij wijzigingsverzoeken.

Kosten Vaak wordt in een SLA verwezen naar de offerte.

Underpinning

Als niet wordt verwezen naar een onderling akkoord

Underpinning houdt in dat een ICT-dienstverlener

bevonden voorstel, moeten alle relevante kosten

meldingen aanneemt en deze vervolgens

duidelijk in de SLA staan. Dat geldt ook voor kosten

doorgeeft aan de relevante leverancier. Voorbeeld:

die periodiek kunnen fluctueren, bijvoorbeeld op basis

een printerprobleem komt terecht bij de

van het aantal actieve gebruikers en de beschikbare

printerleverancier. Maar het kan ook gaan om

opslagcapaciteit. Een eventuele kostenindexering

incidenten of wijzigingsverzoeken. In de SLA moet

moet eveneens deel uitmaken van de SLA, inclusief de

voor alle partijen duidelijk zijn wie het aanspreekpunt

begindatum van de indexering.

is en wie (eind)verantwoordelijk is.

Servicedesk

Een SLA is een juridisch stuk. Laat uw juridisch

Als opdrachtgever komt u hier meestal terecht met

adviseur het document kritisch doorlezen.

uw vragen. In de SLA moeten duidelijke afspraken staan over de bereikbaarheid van de servicedesk. Afwijkende regels bij bijvoorbeeld calamiteiten moeten eveneens helder zijn omschreven.


8


5.

Slotwoord Michel van den Biggelaar Algemeen directeur Open for Support Nederland bv

CLOUD COMPUTING IS MEER DAN ALLEEN TECHNIEK. HET IS VAN INVLOED OP UW HELE ORGANISATIE. OOK OP ORGANISATORISCH VLAK. ZORGVULDIGHEID IS DAARBIJ ESSENTIEEL. Een eventuele overstap naar Cloud Computing is

Hoe nu verder?

meteen een goed moment om uw ICT-beleid nader

Bespreek de aandachtspunten in dit O4S Green Paper

te bepalen. Geef bij de uitbesteding van uw ICT-

met relevante personen binnen uw organisatie.

omgeving ook de nodige aandacht aan een Service

Waarschijnlijk komen dan nog meer organisatorische

Level Agreement (SLA). Als de dienstverlening

onderwerpen naar voren waarmee u rekening dient te

en samenwerking goed verlopen, zult u niet snel

houden bij uw keuze voor Cloud Computing.

teruggrijpen op dit document. Maar als er aanleiding toe is, is het prettig dat belangrijke afspraken duidelijk zijn vastgelegd. Dit O4S Green Paper richt zich op de organisatorische aandachtspunten bij uw mogelijke reis naar de CLOUD. Naast de vermelde organisatorische aandachtspunten, zijn ook de nodige technische aandachtspunten van belang. Deze worden behandeld in afzonderlijk O4S Green Papers.

Uw mening telt... Wij willen graag weten wat uw mening is over dit O4S Green Paper. Zijn er zaken die u mist of waar u anders over denkt? Maak dit dan kenbaar. Dan verwerken wij uw inzichten mogelijk in ons volgende Green Paper. U bereikt ons via [email protected].

Vanzelfsprekend kunt u ook contact opnemen met de auteurs van dit O4S Green Paper.


9


Mijn aantekeningen: _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ ___________________ _____________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _______________________________________ _________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ ________________________________________________________________ ________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ ___________ _____________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _______________________________ _________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________


10


Organisatorische aandachtspunten bij Cloud Computing

Dit is een uitgave van: Open for Support Nederland bv Amerikalaan 1 6199 AE Maastricht-Airport

+31 (0)43 88 000 88 [email protected] www.o4s.nl


11

ORGANISATORISCHE AANDACHTSPUNTEN BIJ CLOUD COMPUTING

Recommend Documents