Oplage 15.000 | 3e jaargang | nummer 1 | 2008
Abonneer nu gratis www.weloveit.nl/abonneren
Magazine voor en door Oracle & Java gebruikers en ontwikkelaars
"4SVXEPWMRLIX3RHIV[MNW "(IQSKIPMNOLIHIRZER),61 "&YWMRIWW-RXIPPMKIRGIFMN%7-'7 "(IVSPZERHFEIV 6YMQFEERZSSVSRX[MOOIPMRK ":ER.))ZME7XVYXW7TVMRK IR,MFIVREXIREEV.EZE))
POWERED BY 5HART
www.weloveit.nl
: ar a e n e d? e l l ij m rac or 6 j Ga O n Wagina
e zie p p O
inhoud
De Oracle & Java wereld Koers richting Oracle & Java
4-5
Michiel Sorber
Kadenza Kadenza helpt ASICS met business intelligence
16-19 PortalPlus Portals in het Onderwijs
12-15 In the spotlight Computerboeken
37
Column Maarten Schneider: Hoe productief ben jij als ontwikkelaar?
11
Truston RIA technologie ter vervanging van Oracle Forms
25-26
Column Toon Koppelaars: Gaan we eindelijk weer data modelleren?
7 5HART DBA.nl De rol van dba-er; Ruim baan voor ontwikkeling
VOORWOORD Koers richting de Oracle & Java wereld! Elk schip heeft een kapitein die de koers bepaalt. Op uw schip is de IT manager degene die de IT koers bepaalt. Zijn koers wordt mede bepaalt door de informatie welke zijn de managers in de breedte of in de lijn nodig hebben. Daarnaast denkt de kapitein na over welke systemen er op het schip nodig zijn, of ze wel de gewenste performance hebben, 24/7 beschikbaar zijn, en ten slotte of de IT spullenboel zichzelf wel terugverdient?” Met andere woorden is de koers die de IT manager vaart wel de meest slimme?
We Love IT presenteert u in deze uitgave een zee van Oracle & Java artikelen uit de markt. Artikelen welke mede de IT manager helpen bij het bepalen van de juiste koers. Toon Koppelaars daalt in zijn column voor de optimale koers direct af naar de bodem. En met de bodem bedoelt hij ‘het onderliggend database design’. Zodat we eindelijk weer eens gaan data modelleren. Rene de Jong zet Java City op de kaart. Van J2EE 1.4, via Struts, Spring en Hibernate, Java EE 5 leidt hij u tot vallen en opstaan. Vanaf vallen en opstaan moet u het weer zelf doen.
28-31 ICT Intelligence Enterprise Java: Van J2EE 1.4 via Struts, Spring en Hibernate naar Java EE 5
De wereld zeeën in de Oracle & Java wereld worden bevaren door de Oracle & Java dienstverleners. The discoverers! Deze schepen met hightech equipment varen niet zonder de factor ‘mens’. Oftewel het Human Capital van het schip. 5HART DBA.nl legt u de rol en de ontwikkeling van de DBA’er uit. De database beheerder staat namelijk twenty-four-seven in de machinekamer! De DBA’er houdt de motor draaiende van vele soorten schepen, zodat er gevaren kan worden.
JAVASCRIPT + XML
Capgemini PeopleSoft HR De mogelijkheden van E-HRM
Capgemini legt uit waarom E-HRM in de praktijk vaak minder opbrengt dan verwacht. ‘Ergens’ gaat het mis. Het artikel van Capgemini geeft een aantal eenvoudige handreikingen. Stelt –ogenschijnlijk– voor de hand liggende, kritische vragen. En komt met geijkte maar oh zo belangrijke open deuren. Opdat u in staat bent om uit het systeem te halen wat er in zit: optimale E-HRM ondersteuning.
De adverteerders in deze uitgave zorgen voor de commerciële verbindingen naar de potentiële eindklant. Een enkele adverteerder zoekt ze nog crew members op de Jobs vlucht! Tijdens het reizen in de Oracle & Java wereld leest u natuurlijk We Love IT! Abonneer u nu gratis op We Love IT via www.weloveit.nl/abonneren en vertel een collega dat We Love IT het medium is voor en door de Oracle & Java professional! Do you love IT?
We Love IT Tom van Luijk 026 – 35 29 336
[email protected]
Bron: Gilles Martin-Raget / BMW ORACLE racing
32-35
20-24
Via de Oracle portal van Portal Plus heeft We Love IT een vakantie geboekt naar het onderwijs klantenstrand. Onno Vos van Portal Plus geeft u een overzicht van de belangrijkste trends in het Onderwijs en hoe daar met portals op ingespeeld kan worden. Verder enkele sprekende praktijkvoorbeelden van de toepassing van portals in het Onderwijs met behulp van Oracle Portal, Oracle Application Express en Oracle Discoverer. Javascript en XML, oftewel Ajax, vormen nog geen gemeengoed binnen de wereld van Oracle-ontwikkelaars. Truston uit houten legt uit hoe RIA technologie ter vervanging van Oracle Forms kan worden ingezet.
4
WE LOV E IT
Maar t 2 0 0 8
K o e r s r i c h t i n g d e O r a c l e & J ava We r e l d !
5
Ga jij mee?
Ga jij mee? Wij vinden het belangrijk te investeren in de ontwikkeling van ons bedrijf en onze medewerkers. Om die reden nemen wij meerdere keren per jaar deel aan grote evenementen op ons vakgebied, zowel in het binnen- als buitenland. Een goed voorbeeld is ons jaarlijks bezoek aan Oracle OpenWorld. Heb jij zin in een uitdagende functie bij een professioneel ICT bedrijf met aansprekende klanten en informele werksfeer. Staat zelfontplooiing bij jou hoog in het vaandel? Kom bij ons werken! Ga naar www.jaikgamee.nl voor meer informatie. Ook als je niet bij ons komt werken, kun je alsnog mee naar Oracle OpenWorld. Onder alle aanmeldingen verloten wij 1 deelname aan Oracle OpenWorld (hotel en ticket). Ga naar www.jaikgamee.nl voor deelname en voorwaarden.
Duwboot 6-8 | 3991 CD Houten | T +31 (0)30 600 19 00 | F +31 (0)30 600 19 01 | www.truston.com
A R T I K E L CGOA LMUI M NN G
TOON KOPPELAARS
2008: Gaan we eindelijk weer data modelleren? Stel u komt als developer terecht in een bestaande applicatie omgeving waar aan verbouwd moet worden. Wat doet u om deze, voor u nieuwe, omgeving snel te leren kennen? Waar begint u? Ikzelf daal, na eerst wat high-level informatie te hebben verkregen over wat de applicatie behelst, al vrij snel af naar ‘de bodem’. En met de bodem bedoel ik het onderliggend database design. Het fundament waarop de hele applicatie steunt. Welke tabel structuren zijn er, met welke columns? Wat zijn de toegestane waarden in iedere column? Wat is de betekenis van één row (de combinatie van column values) in zo’n tabel? Wat is het nivo van de gegevens in de tabel, ofwel, wat zijn de keys? Ik ga ook op zoek naar ‘natural’ keys als de enige beschikbare key een system-generated nummer is. Doorgaans is zo’n tweede key te benoemen, echter vaak niet geïmplementeerd. Als er veel ‘nullable’ columns zijn [sic] probeer ik te achterhalen wanneer en waarom die columns wel of niet gevuld zijn? Feitelijk ben ik dan op zoek naar tuple constraints die dit beschrijven. Tuple constraints die als SQL check-clauses op de tabel gedeclareerd (hadden) kunnen worden. Vanzelfsprekend kunnen er ook tuplenivo verbanden tussen verschillende verplichte columns zijn. Zo ja, zijn dan ook deze geïmplementeerd als check-clauses? Een volgende stap is om de primaire verbanden tussen de tabel structuren in kaart te brengen. Ik praat dan natuurlijk over de foreign keys tussen de tabellen. Check clauses, keys, en foreign keys, zijn essentiele constraints die de semantiek van het database design beschrijven. Er zijn echter doorgaans vele overige data integriteit constraints die nader beschrijven hoe het database design een afspiegeling vormt van de ‘real world’, en daarmee de semantiek van het design verder completeren. Bijvoorbeeld, in een tabel met datum periodes mogen deze elkaar, op een bepaald nivo, niet overlappen. Of, de som van de bedragen over de orderregels mag niet meer dan 1000 zijn binnen één order geplaatst door een bepaald type klant. Etc. Deze overige constraints worden vaak business rules genoemd, maar zijn bekeken vanuit de theorie van
relationele databases conceptueel niet anders dan de eerder genoemde checks, keys en foreign keys. Het notoire verschil is dat je voor deze rules zelf code moet schrijven: i.e. je kunt ze niet declaratief in het DBMS opvoeren zoals je dat met eerder genoemden wel kan. In de ideale omgeving kan je de semantiek van het database ontwerp, dus inclusief alle constraints (rules), in de documentatie vinden en bestuderen. En kost je dit een dag of zo, afhankelijk van de grootte van de omgeving natuurlijk. De praktijk leert echter dat je vaak achter de sqlplus prompt moet kruipen, de nodige informatie uit de data dictionary moet bevragen, adhoc queries op de aanwezige data moet uitvoeren, en/of veel moet overleggen met mensen die weten hoe het een en ander is uitgemodelleerd in het database design. Hopelijk zijn deze mensen nog aanwezig, want het andere alternatief is om in de code van de applicatie te gaan duiken, en middels reverse-engineering de nodige kennis boven water te halen. Het moge duidelijk zijn dat we nu niet meer over dagen, maar eerder over weken zo niet maanden praten. Deze ‘bodem’ kennis is onontbeerlijk om de vertaling van bijvoorbeeld een wijzigingsverzoek, komend vanuit de real world en beschreven in termen van die real world, correct te vertalen naar een aanpassing van bepaalde -op het database design- transactie en/of query uitvoerende business logic modules. Of misschien wel naar een aanpassing in dat database design zelf. Het vakgebied “databases ontwerpen” is het afgelopen decennium steeds meer naar de achtergrond verschoven. De trend om alles vanuit de middle tier te ontwerpen (vaak object georiënteerd) en te bouwen, is mijns inziens een niet onbelangrijke oorzaak hiervan. Zelfs de HIO’s en universitaire informatica opleidingen zijn met deze trend meegegaan. De theorie van relationele databases (en dus ook het ontwerpen ervan) is in veel curricula niet of nauwelijks meer aanwezig. Ik heb dit zelf de afgelopen maanden ondervonden in pogingen om een bepaald boek bij deze opleidingen onder de aandacht te brengen. Het is mijn overtuiging dat goed data modelleren, veel ellende -met name op het gebied van performance en onderhoudbaarheid- in de ICT branche kan voorkomen. Een goed uitgemodelleerd relationeel database design is het fundament van elk informatiesysteem. Laten we met z’n allen weer een beetje van de middle tier terugkeren naar de database tier. 2008: een nieuw jaar, met nieuwe data modellering kansen. Laat ze niet aan u voorbij gaan. Ir. Toon Koppelaars, Managing Partner RuleGen B.V.
7 9
!# # !
! &# "$ #!" # !
#
!% ! ! !
!!!"$ #
! !"!# !
# ! !
NIEUWS
ICT BAROMETER
ICT-investeringen Stijging tot ongekende hoogte Groei ICT-investeringen houdt aan ondanks geluiden recessie Van teruggang van de economie is geen sprake, in ieder geval niet op ICT-gebied. Dit blijkt uit het onderzoek van eind februari van de ICT Barometer, uitgevoerd in opdracht van Ernst & Young onder ruim 600 managers en leidinggevenden bij de overheid en in het Nederlandse bedrijfsleven. Uit de resultaten blijkt dat de verwachte ICT-investeringen komend jaar tot ongekende hoogte gaan stijgen. “Niet eerder in de geschiedenis van de ICT Barometer waren de respondenten zo positief over de verwachte investeringen,” constateert Jacob Verschuur, directeur ICT Leadership van Ernst & Young. “Dit is een positieve uitkomst in het perspectief van de recente berichtgeving over de stand van de economie.” Binnen alle sectoren is groei of stabilisatie van investeringen waarneembaar. Vooral de sector Handel & Distributie is bezig met een inhaalslag op ICT-gebied. Hier voorziet 85 procent van de respondenten een toename of stabilisatie in de investeringen. Gekeken naar de budgetten, blijkt uit de resultaten dat 89 procent van de ondervraagde managers en professionals denkt dat deze het komende jaar gelijk blijven of stijgen. Vooral op softwaregebied worden veel nieuwe investeringen verwacht. Volgens 77 procent van de respondenten neemt het aantal externe ICT’ers het komende jaar toe of blijft gelijk. Ook verwacht 90 procent dat het aantal interne ICT’ers licht gaat stijgen of stabiliseert. De groei is hoofdzakelijk terug te vinden bij middelgrote en grote bedrijven. Over de relatief hoge groei van externe ICT’ers ten opzichte van de lichte stijging van interne ICT’ers heeft Verschuur een duidelijke mening. “Er zijn simpelweg te weinig goede mensen beschikbaar voor de vaste functies. Bedrijven moeten wel overstappen op inhuur van externe krachten om het vele werk in de sector aan te kunnen. Hier moet structureel een oplossing voor komen willen de toenemende kosten beheersbaar blijven.” Bron: ICT Barometer®
BI AWARD
'Nederlands slimste' De genomineerden Interpolis, Ahold, ProRail, Kin en DSM genomineerd voor titel 'Nederlands slimste' Na intensief beraad op de campus van de Erasmus Universiteit is de jury van de Business Intelligence Awards afgelopen donderdagavond gekomen tot vijf genomineerden voor de titel ‘Slimste organisatie van Nederland’. Naast Interpolis, Ahold en ProRail zijn DSM Innovation en Kin Machinebouw geselecteerd voor de volgende ronde. De nominaties zijn vastgesteld uit ruim honderd twintig organisaties na een pittige procedure. De organisaties zijn over een periode van twee maanden onderzocht op ruim zestig aspecten die volgens de jury van doorslaggevend belang zijn voor creëren van een intelligente organisatie. Het achterliggende model wijst er overigens ook op dat investeringen in een slimme organisatie zich in klinkende munt kunnen uitbetalen: intelligente organisaties behalen betere (financiële) resultaten. Organisaties raken, naarmate ze organisch groeien of samensmelten, steeds verder verwijderd van intelligent ondernemerschap. Het nemen van beleidsbeslissingen en het bijsturen van de dagelijkse praktijk blijkt steeds moeilijker te gaan. “Bedrijven die overtuigd investeren in BI kunnen significant beter reageren op actuele marktontwikkelingen, fluctuaties in het personeelbestand en, beinvloedt door allerlei hypes, individuele klantbehoeften." aldus Gerard Struijf, senior manager PricewaterhouseCoopers en bestuurslid van de CRM Association. Bron: BI Award
Vo o r d a g e l i j k s n i e u w s s u r f n a a r : w w w. we l o v e i t . n l . A l l e o n t w i k ke l i n g e n o p e e n r i j !
9
JAVA
specialist
E J2
a Jav | E
WebServices | L M X | JBoss | e r Sphe b e MW | IB
De Java specialisten van HintTech hebben vele
De pragmatische aanpak van de Java specialis-
jaren ervaring met complexe ICT projecten bij
ten garandeert dat uw cruciale Java projecten
middelgrote en multinationals in binnen- en
succesvol worden afgerond.
buitenland. HintTech’s Java ontwikkelaars, systeem architecten en technische project managers zijn in staat om op elk gewenst moment in te stappen.
Meer informatie op www.hinttech.com
HINTTECH
A R T I K E LC OGLAUMMI N G
MAARTEN SCHNEIDER
Maart
Ik wens je een hoge productiviteit in 2008.
Hoe productief ben jij als Ontwikkelaar ?
(EB JE AL EEN BEOORDELINGSGESPREKKEN GEHAD MET JE MANAGER WAARBIJ TERUG GEKEKEN WERD OP EN JE PER SOONLIJKE PLANNEN VOOR BESPROKEN WERDEN .ATUURLIJK ZIJN DIVERSE ASPECTEN BELANGRIJK IN DE TOTAAL BEOORDELING MAAR VOOR JOU ALS ONTWIKKELAAR ZOU DE PRO DUCTIVITEIT EN KWALITEIT TOCH BOVENAAN MOETEN STAAN !LS IK MET SOFTWARE ONTWIKKELAARS EN HUN MANAGERS PRAAT VERBAAS IK ME VAAK OVER HET FEIT DAT MEN DE PRODUCTIVITEIT VAN ONTWIKKELAARS NIET MEET 6AAK HOOR IK DE OPMERKINGEN DAT PROJECTMANAGEMENT AL MOEILIJK GENOEG IS EN HET NIET ON NODIG COMPLEX GEMAAKT MOET WORDEN DOOR DE PRODUCTIVI TEIT PER ONTWIKKELAAR TE METEN 'EK EIGENLIJK WANT BIJVOORBEELD !LBERT (EIJN HOUDT ONDER ANDERE PER KASSAMEDEWERKER PER UUR BIJ HOEVEEL PRODUCTEN HIJ GESCANT EN HOEVEEL KLANTEN HIJ GEHOLPEN HEEFT (IERUIT ONTSTAAN RANGLIJSTEN PER l LIAAL PER STAD PER REGIO ETC $EZE RANGLIJSTEN ZIJN BEKEND EN WORDEN BESPROKEN $E MEDEWERKERS BOVENAAN DE LIJST WORDEN HIERDOOR AANGE MOEDIGD OM ECHT BOVENAAN TE KOMEN EN DE MEDEWERKERS ONDERAAN DE LIJST HEBBEN WAT UIT TE LEGGEN !LS IK BIJ SOFTWARE ONTWIKKELAARS DOORVRAAG OVER DE PRO DUCTIVEIT EN BIJVOORBEELD INFORMEER OF MEN WEL EEN LIJST AANHOUDT VAN ALLE ONTWIKKELAARS OP VOLGORDE VAN PRODUCTI VITEIT DAN KRIJG IK VAAK ALS ANTWOORD ZON LIJST HEBBEN WE NIET MAAR WE WETEN HET WEL )K DENK DAT HET WEL GOED ZOU ZIJN OM ZON LIJST OPENBAAR TE MAKEN EN TIJDENS EEN BEOORDELINGSGESPREK EEN DISCUSSIE TE HEBBEN OVER HOE DE PRODUCTIVITEIT VERBETERD KAN WORDEN !LS JE HET IDEE HEBT DAT JE IN DE BOVENSTE HELFT ZIT IS HET TOCH WEL GOED OM ZON LIJST TE HEBBEN VOORDAT JE OVER JE SALARISVERHOGING BEGINT TOCH %EN PAAR SUGGESTIES OM DE PRODUCTIVITEIT TE VERHOGEN ZIJN s 4USSEN EN UUR GEEN TOEGANG TOT EMAIL -3. 3-3 EN ALLERLEI ANDERE )NTERNET Am EIDINGSMOGELIJKHEDEN
s .IET DE MINST ERVAREN ONTWIKKELAAR LATEN BEGELEIDEN DOOR JE BESTE ONTWIKKELAAR WAARDOOR ZIJN PRODUCTIVITEIT INSTORT s .IET MEER ONTWIKKELAARS TOEVOEGEN AAN HET TEAM ALS EEN PROJECT UITLOOPT WANT DAT IS DE BESTE GARANTIE OM HET PROJECT NOG MEER TE LATEN UITLOPEN s (ET VERMINDEREN VAN HET AANTAL TEAMLEDEN VERHOOGT VAAK DE PRODUCTIVITEIT NIET ALLEEN VAN DE INDIVIDUELE ONTWIKKE LAAR MAAR OOK VAN HET TOTALE TEAM s 'EEN OPEN KANTOORTUIN WAAR IEDEREEN ELKAAR DE GEHELE DAG GEMAKKELIJK KAN STOREN 6AN ONTWIKKELAARS HOOR IK VAAK DAT KLEINE AANPASSINGEN IN DE APPLICATIE TOCH WEKEN KOSTEN VANWEGE ALLERLEI MANAGE MENT VERGADERINGEN EN OVERLEGSTRUCTUREN 6AAK DIENEN ONT WIKKELAARS VERPLICHT BIJ DAT SOORT OVERLEGGEN AANWEZIG ZIJN EN ALS EEN VERGADERING NIET DOOR GAAT OF ER WORDT GEEN BESLISSING GENOMEN DAN REST DE ONTWIKKELAAR SLECHTS ££N DING WACHTEN %N DAAR GAAT ZIJN PRODUCTIVITEIT $OOR DE PRODUCTIVITEIT HOOG OP DE BEOORDELINGSLIJST TE ZETTEN EN ER SAMEN OVER NA TE DENKEN BEN IK ER VAN OVERTUIGD DAT ER GOEDE IDEEEN KOMEN OM MET HETZELFDE TEAM VEEL MEER TE DOEN DAN IN HET VERLEDEN .ATUURLIJK SPEELT NAAST BOVENSTAANDE ELEMENTEN OOK DE GEBRUIKTE ONTWIKKELOMGEVING EEN BELANGRIJKE ROL !LS TOP ONTWIKKELAAR DIEN JE OOK TE VRAGEN OM EEN TOP PRODUCT %EN TOP ONTWIKKELAAR DIE MOET WERKEN MET EEN ', ZOALS #OBOL # OF *AVA KAN NATUURLIJK NOOIT EEN HOGE PRODUC TIVITEIT HALEN 0RODUCTIVITEIT VAN ONTWIKKELAARS KON WEL EENS HEEL BELANGRIJK WORDEN IN OM TEGENGAS TE GEVEN TEGEN DE VERPLAATSING VAN SOFTWARE ONTWIKKELWERK NAAR )NDIA
Maarten Schneider
[email protected] www.agilebusinesssuite.com
11 9
12
WE LOVE IT
Ma a r t 2 008
Applicaties zoals cijferlijsten, roosters, e-learning, wie-is-wie, worden op basis van single sign-on via de portal aan gebruikers beschikbaar gesteld.
PORTALPLUS
Portals in het Onderwijs De informatievoorziening in Onderwijsinstellingen wordt beïnvloed door een aantal niet te miskennen trends in het Onderwijs. Ieder van deze trends heeft zijn eigen effect op de informatievoorziening, maar wat ze gemeenschappelijk hebben is dat ze allen vragen om een meer gepersonaliseerd aanbod van informatie. In dit artikel een overzicht van de belangrijkste trends in het Onderwijs en hoe daar met portals op ingespeeld kan worden. Verder enkele sprekende praktijkvoorbeelden van de toepassing van portals in het Onderwijs met behulp van Oracle Portal, Oracle Application Express en Oracle Discoverer.
P R A K T I J K C A S E P O R TA L S I N H E T O N D E R W I J S
Enkele belangrijke trends in het Onderwijs s "IJ competentiegericht onderwijs GAAT HET NIET ZOZEER OM VAKKEN KENNIS MAAR MEER OM VAARDIGHEDEN COMPETENTIES $OOR COMPETENTIEGERICHT ONDERWIJS ZAL DE AANDACHT VERSCHUIVEN VAN HET TRADITIONELE PUNTENSYSTEEM NAAR EEN MEER PERSOONLIJKE VERZAMELING VAN BEWIJSSTUKKEN PORTFOLIO DAT DE VEREISTE COMPETENTIES OOK DAADWERKE LIJK BEHAALD ZIJN %EN EN ANDER DIENT ONDERSTEUND TE WORDEN DOOR DE JUISTE GEPERSONALISEERDE INFORMATIE s /NDERWIJS HOUDT NIET MEER OP ALS HET DIPLOMA OP ZAK IS %EN Leven Lang Leren BETEKENT DAT BIJSCHOLING OM SCHOLING EN HERSCHOLING AAN DE ORDE VAN DE DAG ZIJN $EELTIJD OPLEIDINGEN OF CURSUSSEN ZORGEN ERVOOR DAT /NDERWIJS VOOR VOLWASSENEN STEEDS MEER GEMEENGOED IS MET HET KARAKTER VAN EEN GEPERSONALISEERD AANBOD s $E DIVERSITEIT VAN DE OPLEIDINGS CURRICULA VAN /NDERWIJSINSTELLINGEN IS FORS TOEGENOMEN $AT BETEKENT DAT EEN RELATIEF HOMOGEEN AANBOD AAN OPLEIDINGEN IS GETRANSFORMEERD TOT EEN HETEROGEEN DIVERS AANBOD %R IS IN TOENEMENDE MATE SPRAKE VAN individualisering van het aanbod EN DE INFORMATIEVOORZIENING MOET DIE ONTWIKKELING SPOORSLAGS VOLGEN s (ET AANBOD VAN ORGANISATIES OP HET GEBIED VAN GEPERSONALISEERD afstandsonderwijs IS INDRUKWEKKEND EN BREIDT ZICH CONTINU UIT MEDE GEVOED DOOR DIVERSE SAMENWERKINGSVERBANDEN TUSSEN TRADITIONELE /NDERWIJSINSTEL LINGEN EN ORGANISATIES VOOR LEREN OP AFSTAND s %R IS EEN VERSCHUIVING VAN docent- naar studentgericht ONDERWIJS 3TUDENTEN ZIJN STEEDS MEER AANGEWEZEN OP ZICH ZELF VOOR HET ZOEKEN NAAR KENNIS EN HET VERGAREN VAN INFORMATIE PASSEND BIJ HUN PERSOONLIJKE OPLEIDINGSPAKKET
Voordelen portals 0ORTALS ZIJN IN HET LICHT VAN DEZE TRENDS EEN BELANGRIJK MIDDEL OM PERSONALISATIE VAN INFORMATIE TE REALISEREN EN DAARMEE EEN mINK AANTAL VOORDELEN BINNEN TE HALEN s 'EBRUIKERS KUNNEN WORDEN VOORZIEN VAN gepersonaliseerde informatie en applicaties AAN DE HAND VAN AUTORI SATIEPROlELEN s !LLE applicaties onder één paraplu DE @ALL IN ONE APPLICATIE VOOR HET /NDERWIJS BESTAAT NOG NIET %EN PORTAL PRESENTEERT AFZONDERLIJKE APPLICATIES EVENWEL MET ££N FRONT END
s 0ORTALS BIEDEN single sign-on functionaliteit WAARDOOR INGELOGDE GEBRUIKERS MET ££N USERID PASSWORD TOEGANG KRIJGEN TOT DE ACHTERLIGGENDE APPLI CATIES WAARVOOR ZE GEAUTORISEERD ZIJN s $ANKZIJ WEB BASED locatie- en werkstation onafhankelijke TOEGANG ZIJN /NDERWIJSINSTELLINGEN VIA EEN PORTAL IN PRINCIPE X UUR BESCHIKBAAR s -ET EEN PORTAL IS HET MOGELIJK geografisch verspreide afdelingen te verbinden EN WORDT ER ££N VIRTUEEL DOMEIN GECREÔERD VOOR EEN INSTELLING DIE BESTAAT UIT MEERDERE LOCATIES SECTOREN STAVEN ETC s $OOR scheiding van content en presentatie IS HET MOGELIJK DECENTRAAL CONTENT TE BEHEREN EN TOCH MET ££N GEZICHT NAAR DE BUITENWERELD TE OPEREREN
s 6EEL ADMINISTRATIEVE PROCESSEN IN HET /NDERWIJS WAARONDER INSCHRIJVINGEN LENEN ZICH UITSTEKEND VOOR self-service toepassingen $AT BETEKENT MINDER PAPIEREN FORMULIEREN MINDER BACK OFlCE ADMINISTRATIE MINDER DATA ENTRY FOUTEN ETC %RVARINGEN MET DIT SOORT TOEPASSINGEN LATEN AANZIENLIJKE EFlCIÔNTIEVERBETERINGEN ZIEN
Praktijkvoorbeeld hogeschool: portal voor studenten en docenten $EZE HOGESCHOOL UIT $EN (AAG WILDE DOOR DE IMPLEMENTATIE VAN EEN PORTAL
EEN AANTAL VLIEGEN IN ££N KLAP SLAAN HET VERBINDEN VAN LOCATIES EN SECTOREN ONDER DE PARAPLU VAN ££N PORTALPLAT FORM HET VERLAGEN VAN DE BEHEERSLASTEN EN SINGLE SIGN ON TOEGANG TOT INFORMATIE EN APPLICATIES 6ERDER WILDE DEZE HOGE SCHOOL DE KANS AANGRIJPEN OM HET BE HEER VAN CONTENT GOED TE ORGANISEREN EN TE STROOMLIJNEN -ET BEHULP VAN Oracle Portal TECHNOLOGIE IS VOOR DEZE INSTELLING EEN STUDENTENPORTAL GEÆMPLEMENTEERD /P DE PORTAL KRIJGEN STUDENTEN NA IN LOGGEN EEN GEBRUIKERSPROlEL AAN DE HAND VAN OPLEIDING LEERJAAR LOCATIE VAKKENPAKKET ETC /P BASIS VAN DIT PROlEL DAT DOOR DE GEBRUIKER ZELF KAN WORDEN AANGEPAST WORDT OP EEN EEN VOUDIGE MANIER GEPERSONALISEERDE IN FORMATIE AANGEBODEN >
13
14
WE LOVE IT
Maar t 2008
Portals in het Onderwijs Vervolg
$AARNAAST WORDEN APPLICATIES ZOALS CIJFERLIJSTEN ROOSTERS E LEARNING WIE IS WIE ETC OP BASIS VAN SINGLE SIGN ON VIA DE PORTAL AAN GEBRUIKERS BESCHIKBAAR GESTELD 6OORTBOUWEND OP DEZELFDE TECHNOLOGIE IS INMIDDELS OOK EEN PORTAL VOOR MEDEWERKERS EN ALUMNI GEREALISEERD $ANKZIJ DE NIEUWE PORTAL IS ER MEER EENHEID GEKOMEN OVER LOCATIES EN SECTOREN HEEN IN HET AANBOD EN DE PRESENTATIE VAN INFORMATIE EN APPLICATIES %EN AANTAL DECENTRALE EN SECTORALE APPLICATIES KON UITGEFASEERD WORDEN 6ERDER IS VEEL WINST BEHAALD BIJ HET BEHEER EN HERGEBRUIK VAN CONTENT IMAGES DOCUMENTEN EN m ASH $OOR EEN l JNMAZIGE AUTORISATIESTRUC TUUR TE IMPLEMENTEREN KUNNEN CONTENT BEHEERDERS DIRECT HUN EIGEN CONTENT BIJHOUDEN TERWIJL TEGELIJKERTIJD EEN UNIFORME PRESENTATIE GEWAARBORGD IS DANKZIJ DE GELDENDE HUISSTIJL SCHEMAS VAN DE PORTAL
Praktijkvoorbeeld Regionaal OpleidingsCentrum (ROC): portal voor digitaal aanmelden $IT 2/# UIT :EELAND WILDE HET PROCES VAN ORIÔNTEREN EN AANMELDEN INGRIJPEND STROOMLIJNEN $AARBIJ WAREN BELANGRIJKE UITGANGSPUNTEN GEBRUIKERSVRIENDELIJK
HEID VOOR DE POTENTIÔLE DEELNEMER EN EEN EFl CIÔNTE VERWERKING IN DE @BACK OFl CE $EELNEMERS MOETEN ZICH VIA EEN PORTAL ONLINE KUNNEN ORIÔNTEREN OP HET
INTAKE VASTGESTELD OP BASIS VAN WETTELIJKE TOELAATBAARHEIDEISEN 6OOR DEZE IN STELLING IS EEN PORTAL GEÆMPLEMENTEERD OP BASIS VAN Oracle Portal MET EEN MAAT
AANBOD AAN OPLEIDINGEN AAN DE HAND VAN DIVERSE ZOEKSLEUTELS ZOALS TOEKOMSTIG BEROEP BRANCHE NIVEAU LOCATIE OP LEIDING ETC .A DE ORIÔNTATIE KAN DE DEELNEMER ZICH ONLINE AANMELDEN EN WORDT GEAUTOMATISEERD EEN INDICATIE
WERK MODULE VOOR AANMELDEN GEBASEERD OP Oracle Application Express $EZE MODULE HEEFT EEN STAPS AANMELD PROCES DAT ONLINE KAN VERLOPEN ZONDER DAT MENSELIJKE TUSSENKOMST NODIG IS %EN BELANGRIJK ONDERDEEL VAN DE PORTAL IS DE BEHEERMODULE VOOR HET OPLEI DINGENAANBOD $EZE MODULE WORDT GEVOED DOOR DE OPLEIDINGEN ADMINISTRATIE IN N/)3E EN IS GEKOPPELD AAN EEN GEBRUIKERSVRIENDELIJKE CONTENT MANAGEMENT OPLOSSING /M DE INGAANDE EN UITGAANDE KOP PELINGEN TUSSEN DE PORTAL EN N/)3E TOT STAND TE BRENGEN WORDT GEBRUIK GEMAAKT VAN EEN ZOGENAAMDE SNAPSHOT DATABASE $EZE DATABASE BEVAT DE BE LANGRIJKSTE GEGEVENS VAN N/)3E EN WORDT PERIODIEK VERVERST $ANKZIJ DIT @STATE OF THE ART PORTAL KUNNEN POTENTIÔLE DEELNEMERS ZICH EENVOUDIG ORIÔNTEREN EN AANMELDEN (ET IS EEN VRIENDELIJKE EN EENVOUDIGE MANIER OM DOOR DE BOMEN VAN HET OPLEIDINGENAANBOD HET BOS TE KUNNEN BLIJVEN ZIEN 4EGELIJKER TIJD REALISEERT DIT 2/# INTERN BIJ DE
P R A K T I J K C A S E P O R TA L S I N H E T O N D E R W I J S
3TUDENTEN !DVIESDIENST EEN EFl CIÔNTIE SLAG DOORDAT DE @BUSINESS RULES VAN DE OPLOSSING ZORGEN VOOR EEN GEAUTO MATISEERDE INDICATIE INTAKE OP BASIS VAN WETTELIJKE TOELAATBAARHEIDEISEN $AT SCHEELT VEEL UITZOEKWERK EN DATA ENTRY OMDAT EEN GROOT GEDEELTE VAN DE INSCHRIJVINGEN ALLEEN NOG MAAR GOED GEKEURD HOEFT TE WORDEN
Praktijkvoorbeeld Universiteit: portal voor wetenschappelijk instituut "INNEN DEZE UNIVERSITEIT IS EEN INTER FACULTAIR INSTITUUT ACTIEF DAT ZICH RICHT OP WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK OP HET GEBIED VAN DE GEZONDHEIDSZORG $IT IN STITUUT VOERT OP DIT MOMENT IN SAMEN SPRAAK MET ZORGVERZEKERAARS HUISARTSEN EN APOTHEKERS EEN ONDERZOEKSPROJECT UIT NAAR HET VOORSCHRIJFGEDRAG VAN HUIS ARTSEN (UISARTSEN KRIJGEN DE MOGELIJK HEID OM OP BASIS VAN NORMDATA FEEDBACK TE ONTVANGEN OVER WELKE MEDICATIES ZE IN WELKE HOEVEELHEDEN VOORSCHRIJVEN BIJ BEPAALDE DIAGNOSES (ET UITLEVEREN VAN DE INFORMATIE OVER HET VOORSCHRIJFGEDRAG VAN HUISARTSEN TEN OPZICHTE VAN DE NORMCIJFERS IS EEN PRO
CES DAT GEZIEN HET AANTAL PARTICIPERENDE HUISARTSEN ZOVEEL MOGELIJK GEAUTOMATI SEERD MOET PLAATSVINDEN %N GEZIEN DE PRIVACY VAN DE INDIVIDUELE HUISARTS OOK
ZOVEEL MOGELIJK GEPERSONALI SEERD $OOR /RACLE $ISCOVERER TE INTEGREREN MET /RACLE 0ORTAL IS VOOR DIT INSTITUUT EEN PORTAL GEÆMPLEMENTEERD WAAOP GEPERSONALISEERDE RAPPORTAGES EN TRENDANALYSES WORDEN GEPUBLICEERD $E RAPPORTAGES KUNNEN AAN GEPAST WORDEN PER DOELGROEP (UISARTSEN APOTHEKERS EN ZORGVERZEKERAARS KUNNEN OP DIE MANIER IEDER DE VOOR HEN RELEVANTE DWARSDOORSNEDEN VAN DE INFORMATIE BEKIJKEN OP EEN GEBRUIKERSVRIENDELIJKE MANIER EN MET EEN CONSISTENTE PRESENTATIE $EZE NIEUWE WERKWIJZE IS EEN INNOVATIE IN EEN WERELD WAARIN SCHRIFTELIJKE RAPPORTAGES VEELAL NOG DE BOVENTOON VOEREN
Praktijkvoorbeeld Regionaal OpleidingsCentrum (ROC): competentiemanagement 'OED ONDERWIJS STAAT OF VALT MET GOED ONDERWIJSPERSONEEL 6ANUIT DIE GEDACHTE IS DE WET OP DE BEROEPEN IN HET ONDER WIJS 7ET ")/ GEFORMULEERD $E KWALITEIT VAN HET ONDERWIJS PERSONEEL STAAT IN DEZE WET CENTRAAL 6AN SCHOLEN WORDT VERWACHT DAT ZIJ AAN KUNNEN GEVEN HOE HET ONDERWIJ ZEND PERSONEEL DE VEREISTE COMPETEN TIES ONDERHOUDT EN WELKE MAATREGELEN EN INSTRUMENTEN DAARVOOR WORDEN INGEZET 6EEL ONDERWIJSIN STELLINGEN ZIJN MEDE DAAROM BEZIG OM COMPETENTIEMANAGEMENT IN TE VOEREN (ET 2/# IN DIT PRAKTIJK VOORBEELD HEEFT OP BASIS VAN DE GEWENSTE COMPETENTIEMANAGEMENT PROCESGANG
EEN APPLICATIE LATEN ONTWIKKELEN MET BEHULP VAN Oracle Application Express $E APPLICATIE WORDT VIA HET BESTAANDE OP /RACLE 0ORTAL GEBASEERDE INTRANET SINGLE SIGN ON AAN LEIDINGGEVENDEN EN MEDEWERKERS TER BESCHIKKING GESTELD $E PROCESGANG IS UITGEWERKT IN EEN STAPS COMPETENTIEMANAGEMENT CYCLUS DIE IS GEAUTOMATISEERD EN WORDT ONDER STEUND DOOR ELEKTRONISCHE FORMULIEREN $E NIEUWE AANPAK BETEKENT EEN EINDE AAN VEEL PAPIEREN ROMPSLOMP )EDEREEN HEEFT ZIJN PERSOONLIJKE ELEKTRONISCHE DOSSIER :OEKEN NAAR KWIJTGERAAKTE FORMULIEREN BEHOORT DAARMEE DEl NITIEF TOT HET VERLEDEN $ANKZIJ DE APPLICATIE IS GEWAARBORGD DAT COMPETENTIE MANAGEMENT OP EEN CONSISTENTE MANIER WORDT TOEGEPAST DOOR LEIDINGGEVENDEN 6IA MANAGEMENT RAPPORTAGES IS HET BOVENDIEN MOGELIJK OM CONTINU INZICHT TE KRIJGEN IN DE VOORTGANG VAN DE CYCLUS IN DE GEHELE ORGANISATIE EN WAAR NODIG TIJDIG BIJ TE STUREN
PortalPlus is Oracle Partner gespecialiseerd in de implementatie van portals. Wilt u meer weten, kijk dan op www.portalplus.nl Als u specifiek meer wilt weten over Portals in het Onderwijs, download dan gratis de gelijknamige whitepaper op de website van PortalPlus.
15
16
WE LOVE IT
Ma a r t 2 008
ASICS is één van de vijf grootste wereldwijde producenten van sportartikelen en staat voor "Anima Sana in Corpore Sano", een gezonde geest in een gezond lichaam. Het Japanse bedrijf heeft zijn Europese hoofdkantoor gevestigd in Hoofddorp. Al sinds de oprichting in 1949 ontwikkelt 'We willen de informatie over lopende verkopen en voorraden zodanig structureren dat we de winkels en de consument met maximale snelheid en flexibiliteit van de juiste producten kunnen voorzien.'
KADENZA
Kadenza helpt ASICS met business intelligence
ASICS voortdurend innovatieve sportartikelen in samenwerking met wetenschappers, topatleten en coaches. Producten waarmee de individuele atleet optimaal kan presteren en altijd voldoende beschermd is tegen blessures. ASICS wordt gezien als een wereldwijde trendsetter op het gebied van sportartikelen. Vanuit die positie is het bedrijf gebaat bij inzicht in de vraag naar een bepaald product of een bepaalde lijn in de verschillende seizoenen. Rodney Haarsma, ICT Manager voor ASICS Europe B.V. vertelt over de inzet van Business Intelligence: "We willen de informatie over lopende verkopen en voorraden zodanig structureren dat we de winkels en de consument met maximale snelheid en flexibiliteit van de juiste producten kunnen voorzien. Business Intelligence speelt een belangrijke rol bij dit sturingsproces."
Aanleiding "Als retailorganisatie wordt onze bedrijfsvoering sterk beïnvloed door de verschillende seizoenen", licht Rodney Haarsma toe. "Onze verkooporganisaties plaatsen twee keer per jaar inkooporders. De omvang van deze bestelling is afhankelijk van de zogenaamde voorverkoop. Onze landenorganisaties leveren de bestellingen uit aan de lokale winkeliers. Het komt regelmatig voor dat winkeliers gedurende het seizoen nabestellingen plaatsen. Om daar adequaat op in te kunnen spelen, hebben we ons inzicht in de lopende vraag verbeterd."
PRAKTIJKCASE BUSINESS INTELLIGENCE
Fotografie: Hans Hordijk fotografie
De landenorganisatie verzamelt de nabestellingen en stuurt deze als één inkooporder naar het Europese hoofdkantoor in Hoofddorp. Op zijn beurt bundelt het Europese kantoor alle landelijke inkooporders. Het duurt dan al snel vier tot vijf maanden voordat de winkelier de gewenste aanvulling op zijn voorraad ontvangt. Rodney Haarsma: "Deze tijd kunnen we straks aanzienlijk verkorten door nauwkeurige planning en forecasting."
schillende landen naast elkaar worden gelegd om te analyseren waarom een bepaald type schoen in de Benelux beter verkocht werd dan bijvoorbeeld in Spanje.
Probleemstelling ASICS had behoefte aan een centrale management informatie omgeving om de productieafdeling snel te kunnen laten reageren op Europese marktontwikkelingen en de fluctuerende vraag vanuit de retailers. Ofschoon het orderproces al geruime tijd ondersteund werd
Rodney Haarsma. "Actueel inzicht in de orderstatus is immers voor verschillende afdelingen van ASICS van groot belang. Zo baseert de developmentafdeling zijn forecasts hierop, de financiële- en de verkoopafdelingen hun verkoopbudgetten en de distributieafdeling de gehele leveringsplanning." Daarnaast wilde ASICS informatie geïntegreerd en historisch beschikbaar stellen om inkoop en verkoop beter op elkaar te laten afstemmen.
Waarom Kadenza
Het management van ASICS besloot om het inzicht in de wereldwijde verkoop- en orderprocessen te verbeteren. Interne processen zoals ontwerp, productie, order en verkoop kunnen zo beter op elkaar afgestemd worden waardoor de operationele efficiency verbeterd wordt.
"Actueel inzicht in de orderstatus is voor verschillende afdelingen van ASICS van groot belang"
Ook kunnen orderstatussen van verschillende landen op die manier met elkaar worden vergeleken en worden gebundeld. Door verrijkende automatisering van de administratieve processen kunnen ook verkoopcijfers van de ver-
door verschillende ERP-systemen, bleef het rapportageproces problematisch, tijdrovend en niet gebruiksvriendelijk. "Juist deze rapportages zijn essentieel voor ASICS om snel op de vraag vanuit de markt te kunnen inspelen", vertelt
De Europese IT-organisatie in Hoofddorp was zich ervan bewust dat de gewenste optimalisatie niet door te voeren was met de huidige rapportagesystemen. Allereerst werd daarom begonnen met het in kaart brengen van alternatieven. Drie eisen waren hierbij van belang. In de eerste plaats moest de nieuwe analyseoplossing, in verband met de beheerbaarheid, gefaseerd kunnen worden uitgerold naar de vier Europese regio's. Bovendien wilde ASICS >
17
PRAKTIJKCASE BUSINESS INTELLIGENCE
Kadenza helpt Asics Vervolg
dat het nieuwe instrument centraal moest kunnen worden aangeboden door de Europese ITafdeling aan de verschillende regio's. Tot slot moesten de circa honderd eindgebruikers in de verschillende landen eenvoudig met de nieuwe rapportagemogelijkheden kunnen werken. Bij deze selectie werd ASICS na enkele maanden concreet ondersteund door Kadenza, specialist op het gebied van Enterprise Intelligence. "Kadenza is een leveranciersonafhankelijke partij met veel kennis van Business Intelligence en de toepassingsmogelijkheden. Zij hebben ons binnen korte tijd verder geholpen", aldus Rodney Haarsma.
De landenorganisaties van ASICS in de Benelux, Oostenrijk, Duitsland en Spanje zijn gefaseerd overgegaan op het nieuwe systeem. "Daarmee bouwden we binnen de organisatie vertrouwen op. De eindgebruikers merkten dat de informatie die zij erin brachten ook daadwerkelijk terugkwam in de rapportages. Zo ontstond er in de gehele organisatie draagvlak", licht Rodney Haarsma toe. De consultants van Kadenza begeleidden en trainden de gebruikers en beheerders gedurende het gehele proces en bleven ook na de oplevering betrokken voor onder meer coaching. Kadenza schreef een projectaanpak gebaseerd op de gewenste eindsituatie over drie jaar, maar startte kleinschalig in deeltrajecten.
Aanpak Kadenza Bij het selectietraject organiseerde Kadenza voor ASICS verschillende workshops met de eindgebruikers om vast te stellen hoe de ideale rapportage eruit zou moeten zien. "Juist de eindgebruikers gaven aan een voorkeur te hebben voor de manier van werken zoals zij die gewend waren", aldus Rodney Haarsma.
"De concrete aanpak van Kadenza zorgde voor directe resultaten en dit verhoogde het enthousiasme binnen de ASICS-organisatie"
"We konden hen het best helpen door vergelijkbare rapportages aan te bieden, maar dan met geavanceerde mogelijkheden." Kadenza begon met de bouw en realisatie van een centraal systeem voor historische en geïntegreerde dataopslag (data warehouse). Daaropvolgend startte de implementatie van de rapportage- en analyseomgeving voor zowel het Europese hoofdkantoor als de Benelux-regio.
Rodney Haarsma: "Door de goede samenwerking met onze eigen ITafdeling, sloten de interne processen goed aan bij het nieuwe project. De concrete aanpak van Kadenza zorgde voor directe resultaten en dit verhoogde het enthousiasme binnen de ASICS-organisatie. Binnen drie maanden was de implementatie afgerond."
Resultaten business Orderinformatie is nu voor alle Europese landenorganisaties van ASICS binnen een dag beschikbaar waardoor het inzicht in de vraag naar bepaalde artikelen sterk is verbeterd. "De verkoopafdeling kan nu gedetailleerde analyses en vergelijkingen maken tussen de verschillende landen, zelfs tot op het niveau van schoentype en postcode", licht Rodney Haarsma toe. "De Europese en de Benelux-organisatie kan inkooporders beter analyseren, waardoor we vroegtijdig inzicht hebben in de beschikbaarheid en het matchen van voorraad met de verwachte vraag. Onze planningsmogelijkheden zijn zowel toegenomen als verbeterd." Op korte termijn wordt een aantal additionele managementdashboards
in gebruik genomen. Hierin kan het salesmanagement via persoonlijke portals informatie vinden over de bestel- en de contacthistorie van de retailers.Op basis van de Business Intelligence-oplossing kan ASICS nu eerder dan voorheen beslissingen nemen over toekomstige productieorders en kan het bedrijf beter inspelen op de wisselende vraag van de retailers. Hiermee is ASICS in staat de relatie met haar retailers te versterken en
"De verkoopafdeling kan nu gedetailleerde analyses en vergelijkingen maken tussen de verschillende landen, zelfs tot op het niveau van schoentype en postcode"
haar marktpositie ten opzichte van de concurrentie te verstevigen.
Resultaten technisch ASICS koos voor Business Objects voor de realisatie van het centrale data warehouse. Daarnaast bood Business Objects XI ASICS goede mogelijkheden voor de rapportage- en analyseomgeving. "We beschikken nu over een enterpriseoplossing die eenvoudig in gebruik is en uitgebreide rapportagemogelijkheden biedt", vertelt Rodney Haarsma. "ASICS heeft nu een bedrijfsbrede rapportageoplossing, met een gebruiksvriendelijke user interface en goede data-integratiemogelijkheden met onze ERP-systemen." Inmiddels heeft de Europese ITafdeling van ASICS de basis van het rapportagesysteem verder uitgebreid. Eindgebruikers van de verkoopafdeling hebben nu bijvoorbeeld ook de beschikking over actuele informatie met betrekking tot de order- en verkoopstatus.
19
20
WE LOVE IT
Ma a r t 2 008
Het vermogen van uw medewerkers om mee te kunnen en te willen veranderen speelt een belangrijke rol bij de implementatie van E-HRM.
CAPGEMINI
PeopleSoft HR De mogelijkheden van E-HRM
D E M O G E L I J K H E D E N VA N E - H R M
Toch levert E-HRM in de praktijk vaak minder op dan verwacht. Terwijl alle ingrediënten aanwezig lijken te zijn. ‘Ergens’ gaat het mis. En dat is jammer. Zeker wanneer u zich realiseert dat met een aantal eenvoudige stappen u zich deze teleurstelling kunt besparen.
Dat klinkt heel veelbelovend. Maar, zoals we al eerder aangaven, in de praktijk blijken de resultaten dikwijls bedroevend. Waardoor komt dat als we weten dat het systeem nagenoeg alle E-HRM behoeftes en wensen optimaal ondersteunt?
Dit artikel geeft een aantal eenvoudige handreikingen. Stelt -ogenschijnlijkvoor de hand liggende, kritische vragen. En komt met geijkte maar oh zo belangrijke open deuren. Opdat u in staat bent om uit het systeem te halen wat er in zit: optimale E-HRM ondersteuning.
1.2 Bevalt het resultaat?
1.1 Alle goede bedoelingen ten spijt
Stel, het resultaat valt u behoorlijk tegen en de beoogde business case is absoluut niet sluitend. Misschien (b)lijkt E-HRM voor u toch geen wondermiddel te zijn en is het gebruik in de praktijk nogal teleurstellend. Daarom enkele praktische vragen. Hoe zagen uw eerste stappen op weg naar het nieuwe HR tijdperk eruit?
E-HRM is het doelbewust en doelmatig implementeren van internettechnologie voor het optimaliseren van de HRM dienstverlening. Daarbij wordt een viertal doelen gediend:
Hoe kwam u tot een zinvolle schifting en fasering van alle HR gerelateerde processen die op een of andere wijze via internet te ontsluiten zijn?
I. het reduceren van de administratieve werkbelasting van P&O zodat zij een betere bijdrage kan leveren aan de HRM koers van uw organisatie; II. het vergroten van de effectiviteit van personeelsinstrumenten en het verminderen van de bijbehorende kosten;
Dat PeopleSoft HR uitermate geschikt is om HR processen via het web te ontsluiten hoeft geen betoog. Niet voor niets gebruiken diverse grote organisatie, in alle mogelijke segmenten de E-HRM mogelijkheden van PeopleSoft. Of het nu gaat om werving en selectie, performance management, onkostendeclaraties of het actueel houden van persoonlijke gegevens. PeopleSoft biedt alle benodigde E-HRM oplossingen.
En, realiseerde u zich vooraf dat met de medewerker de gegevenseigenaar en informatieverstrekker wordt waar het zijn of haar persoonlijke gegevens betreft?
1.3 Geen implementatie zonder grondige voorbereiding
III. het management beter in staat stellen om verantwoordelijkheid te (kunnen) nemen voor personeelsmanagementstaken doordat medewerker gerelateerde informatie digitaal in de lijn beschikbaar komt, en
De implementatie van E-HRM vraagt een gedegen voorbereiding en aanpak. Veel aspecten spelen daarbij een belangrijke rol. Niet in de laatste plaats het vermogen van uw medewerkers om mee te kunnen en te willen veranderen. Zonder hun inbreng is uw E-HRM proces feitelijk niets waard. Een voorbeeld.
IV. de medewerkers een actieve rol en meer inbreng te geven bij hun eigen ontwikkeling en loopbaan. Dat ze daarmee ook verantwoordelijk worden voor het doorvoeren van wijzigingen in hun persoonlijke gegevens hoort daar vanzelfsprekend bij.
Om als informatie-eigenaar en informatieverstrekker van persoonlijke gegevens e-processen uit te kunnen voeren is naast een stuk bereidheid ook de mogelijkheid, het ‘kunnen’, nodig. Dat hangt af van diverse factoren. Van technische tot demografische. >>
21
E M O G E L I J K H E D E N VA N E - H R M
E-HRM Vervolg
“Wil ik het intranet op gaan en daar werkzaamheden uit voeren die voorheen door P&O of het secretariaat werden uitgevoerd? Vind ik überhaupt mijn weg in het intranet bos? Welke informatie dien ik op dit onbekende en onduidelijke scherm in te vullen? Waarom moet ik wekelijks mijn urenstaat digitaal aanleveren? En wat moet ik doen als halverwege mijn jaarlijkse zelfevaluatie mijn dochter van drie besluit mijn laptop te laten crashen?”.
"Door het E-HRM proces te plotten in kwadranten met vragen maakt u in één oogopslag het onderscheid tussen kansrijke en zinloze exercities inzichtelijk"
Door vervolgens elk gewenst E-HRM proces te plotten in de kwadranten van de hiernaast afgebeelde figuur waarin we de genoemde vragen tegen elkaar hebben afgezet, maakt u in één oogopslag het onderscheid tussen kansrijke en zinloze exercities inzichtelijk. Daarmee voorkomt u dat u geld en tijd gaat investeren in bodemloze putten. U zult uw aandacht daarom richten op de drie andere kwadranten. Snelle successen zoals een wie is wie applicatie zijn waardevol voor de medewerkers. Ze leveren echter relatief weinig nut op voor de organisatie. Op tijd en correct ingevulde urenstaten leveren veel extra waarde op voor de organisatie -organisationele noodzaak- terwijl de medewerker het geregeld als tijdrovend zal ervaren.
Allemaal evidente vragen die evenzo vaak worden onderschat of zelfs vergeten. Uw nieuwe HR beleid heeft organisatorische consequenties die een grote impact kunnen hebben op de organisatiecultuur in het algemeen en op uw medewerkers in het bijzonder. Processen veranderen. Taken en verantwoordelijkheden veranderen. Verwachtingen veranderen. En de medewerker speelt daarbij een bepalende rol.
1.4 Het nut: de organisatie versus de medewerker Bovenstaande in ogenschouw genomen is het goed om, voordat u aan E-HRM begint, steeds twee vragen centraal te stellen: I. Wat is het nut voor de organisatie? Wat is de impact van het E-HRM proces op mijn organisatie in termen van kosten versus (kwalittieve) baten? II. Wat is het nut voor de medewerkers? Een veel gehoorde medewerkervraag is: ‘Wat heb ik eraan?’.
hebben. We noemen dit de veranderimpact. Een laag nut voor de medewerker gaat geregeld gepaard met weinig intrinsieke motivatie om het proces uit te voeren op de momenten dat u dat graag wilt. De veranderimpact is zogezegd hoog (in de volgende figuur is deze veranderimpact toegevoegd).
Dat vraagt om een gedegen veranderaanpak. Waarbij gekeken wordt naar de veranderbereidheid en het verandervermogen van de organisatie. Naar het commitment van de betrokken leidinggevenden. Naar de mensenkant. En naar de processenkant. Om vervolgens weer de kans op succes te verhogen en een gedegen inbedding in uw organisatie te realiseren.
Een zelfevaluatie als E-HRM proces, het e-cafetariasysteem, de snelle betaling van gemaakte onkosten. Allemaal processen die in de regel leiden tot een win win situatie.
"Een laag nut vor de medewerker gaat geregeld gepaard met weinig intrinsieke motivatie om het proces uit te voeren op de momenten dat u dat graag wilt"
1.5 Doelgericht investeren: rekening houden met de veranderimpact Het plotten stelt u tevens in staat om de impact inzichtelijk te maken dat het nieuwe proces op uw medewerkers zal
Daarbij helpt het om in tranches te werken: het implementeren van een aantal E-HRM processen tegelijk, >
23
De ontbrekende schakel... ...wij hebben ’m! Un a cl e l e v e r t d e o n t b r e k e n d e s ch a k e l Unacl e i s dé speci al i st op het gebi ed van U ni x en Oracl e. Wi j bi eden expe rti s e i n de vo rm van detacheri ng en consul tancy, maar ook prakti sche di ensten al s re m ote be h eer, i nstal l ati e en confi gurati e en 7 x 24 uur standby di enstverl eni ng. O nze speci al i sten zi j n de basi s van ons succes. Zi j geven onze kl anten to e ge v oe gde Al onze speci al i sten zi j n gecerti fi ceerd en hebben j arenl ange ervari ng. Ee n ga ra nti e vo or kwal i tei t!
Vaca t u r e s Unacl e heeft pl aats voor ni euwe col l ega’s! We zi j n op zoek naar: N Oracl e- speci al i sten N Uni x- speci al i sten N Li nux- speci al i sten
So ll i ci teer di rect vi a de websi te (www.unacl e.nl ) of bel 030 6020660.
www.unacle.nl
PSAA@>JK R E O Q A H A ? K I I Q J E ? = P E A XXXUXFFEOM
waarde. D e sel ecti e van onze medewerkers gebeurt dan ook ui terst zorgvul di g.
D E M O G E L I J K H E D E N VA N E - H R M
E-HRM Vervolg
uit elk van de drie kwadranten ‘snelle successen, win win en organisationele noodzaak’ (tenminste) één proces. Zo optimaliseert u steeds het totaalnut -het nut voor de organisatie opgeteld
"E-HRM valt of staat met beleven en ervaren, en vereist daarom meer dan het implementeren van internettechnologie alleen"
bij het nut voor de medewerker- en minimaliseert u de veranderimpact. Wat ons betreft mag u zich daarbij laten leiden door ogenschijnlijke ‘open-deuren’. E-HRM raakt de hele
organisatie. Evaluatie is essentieel. Een robuuste en flexibele architectuur is nodig. En, communiceer en informeer steevast tijdig. Daarmee voorkomt u dat uw ingeslagen weg (alsnog) een doodlopende wordt. Zonder irritatie, kansrijk en op weg naar E-HRM succes. E-HRM valt of staat met beleven en ervaren, en vereist daarom meer dan het implementeren van internettechnologie alleen.
1.6 À la carte systeem door middel van PeopleSoft: een voorbeeld Een organisatie uit de energiesector had al enige tijd de intentie om een ‘à la carte’ systeem beschikbaar te stellen aan haar medewerkers. Daar-
toe heeft zij een aantal mogelijke oplossingen met elkaar vergeleken. Na een goed vergelijk bleek de keuze uiteindelijk niet zo moeilijk omdat de voordelen evident waren: Belangrijke aspecten bij de overweging waren uiteraard zaken als implemen-tatiekosten en de technische inpas-baarheid. Maar ook het belang voor en de mening van de medewerkers telt mee! Ondanks het feit dat hier sprake is van een win win volgens het E-HRM diagram wordt er wel ruim voldoende tijd gereserveerd voor het gedegen laten landen van de applicatie binnen de organisatie!
25
26
WE LOVE IT
Maar t 2008
JAVASCRIPT + XML
TRUSTON
RIA technologie ter vervanging van Oracle Forms Javascript en XML, oftewel Ajax, vormen nog geen gemeengoed binnen de wereld van Oracle-ontwikkelaars. Met de groeiende behoefte naar Rich Internet Apllications (RIA’s) lijkt de acceptatie van Ajax-tools een kwestie van tijd. Truston uit Houten heeft
de keuze 2 jaar geleden al gemaakt. Inmiddels is er een schat aan kennis en ervaring opgedaan in het gebruik van Backbase Enterprise Ajax, dat met succes als vervanging van Oracle Forms is ingezet. Truston heeft voor de pragmatische
weg gekozen bij het opbouwen van kennis en ervaring door om te beginnen de user interface van een van de eigen applicaties, ORCA, onder handen te nemen. ORCA is een toepassing voor Customer Data Integration, waarmee een organisatie in staat wordt gesteld
R I C H I N T E R N E T A P P L I C AT I O N S
een actueel, compleet, correct en uniek relatiebeeld te verzamelen over meerdere kanalen, bedrijfsonderdelen en organisaties. Een hele uitdaging als men bedenkt over hoeveel applicaties en databases dit relatiebeeld versnipperd kan zijn.
"Truston heeft voor de pragmatische weg gekozen bij het opbouwen van kennis en ervaring door om te beginnen de user interface van een van de eigen applicaties, ORCA, onder handen te nemen"
Met een 360˚-overzicht van de relatie zijn organisaties in staat hun interactieprocessen te optimaliseren, kunnen zij direct inspringen op veranderingen in relatiegegevens of -gedrag en vergroten zij de betrouwbaarheid van klantrapportages. “Toen de markt zich bewoog in de richting van webgebaseerde applicaties zijn wij op zoek gegaan naar een partij die ons een jumpstart zou kunnen geven en zijn na een uitgebreide selectie bij Backbase uitgekomen, aldus Ruud d’Achard van Enschut, Manager Professional Services. Het feit dat Backbase op dat moment al een uitgebreide set met ‘widgets’ ter beschikking kon stellen en kwalitatief goede technische support en trainingen kon leveren, is de reden dat we met hen in zee zijn gegaan.” Terugblikkend op de afgelopen jaren, stel ik dat de belofte van de vliegende start is waargemaakt”. Op het moment van het eerste contact met Backbase had ORCA een ingrijpende wijziging ondergaan van een ‘klassieke’ Oracle clientserver applicatie naar een moderne, serviceoriented architecture gebaseerde
omgeving. De tijd was rijp om er een state-of-the-art front end aan toe te voegen. Op basis van de Backbasetoolset is Truston met de herbouw van de schermen begonnen. Hierbij werd intensief gebruik gemaakt van de in ORCA ontwikkelde Relation Service Bus: de webserviceslaag over de data(base). “We geloven heilig in de voordelen van een generieke, stabiele backend, gekoppeld aan een modulair opgebouwd en flexibel frontend”, vertelt Ruud d’Achard van Enschut. Met behulp van de specialisten van Backbase kwam er een customized Truston-framework, aangeduid als ‘Grissom’ tot stand. Hiermee laat de user interface zich volledig door klanten configureren en beheren. De basisconfiguratie is dusdanig ingericht dat het zoeken, raadplegen en wijzigen van gegevens zo intuïtief mogelijk en met zo min mogelijk muisklikken plaatsvindt. Dankzij de ingebouwde compatibiliteit van de Backbase-technologie kan ORCA met praktisch iedere browser overweg. Deze voordelen worden ook door de gebruikers onderkend. Een enquête onder bestaande ORCAklanten toont aan dat meer dan de helft op korte termijn gebruik wil maken van de Rich Internet Application voorziening. Eén van die klanten is VNG, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. ORCA wordt bij deze organisatie gebruikt om de relatiegegevens van alle gemeenten in Nederland op te slaan, inclusief namen en adressen van burgemeesters en wethouders. Op basis van dit bestand wordt jaarlijks de Nederlandse gemeentegids samengesteld. Dat dit succes naar meer smaakt, blijkt wel uit de plannen die Truston heeft met de andere producten uit haar portfolio. Op dit moment wordt de
frontendtechnologie toegepast in de Publiekscatalogus van BiblioByte, een softwarepakket voor bibliotheken dat is overgenomen van BSG. Deze partij heeft de op Oracle-technologie gebaseerde applicatie indertijd ontwikkeld voor bibliotheken in de provincie Gelderland. De Publiekscatalogus maakt het voor leden van een bibliotheek mogelijk thuis een titel te zoeken en meteen voor uitleen te reserveren. Daarnaast heeft Truston een aantal softwarecomponenten ontwikkeld waarmee gebruikers van Oracle OpenZorg, een applicatie voor zorgverzekeraars, extra functionaliteit tot hun beschikking krijgen. Voorheen werden hier Oracle Designer en Developer voor gebruikt, tegenwoordig Application Development Framework (ADF) en Application Express. De opgedane kennis en ervaring met Backbase heeft ervoor gezorgd dat deze overgang snel en geruisloos is verlopen.
"Een enquête onder bestaande ORCA-klanten toont aan dat meer dan de helft op korte termijn gebruik wil maken van de Rich Internet Application voorziening"
Betekent dit dat Backbase alleen als tussenoplossing voor Truston heeft gefungeerd tot Oracle technologie en tools voor Rich Internet Application development beschikbaar zou stellen? Ruud d’Achard van Enschut: “Nee, zeker niet. Ons hart ligt van oudsher bij Oracle, maar we zijn inmiddels ook stapelverliefd op Backbase. We willen onze klanten een keuze kunnen bieden tussen een Oracleen Backbase-oplossing. Wat hen het beste past en de toepassing vereist.”
27
28
WE LOVE IT
Ma a r t 2 008
Michiel Sorber, senior dba-er; 'Binnen 5HART DBA.nl heerst de filosofie dat kennis en expertise moet worden gedeeld.'
De rol van dba-er
Ruim baan voor ontwikkeling Aandacht voor de mens en expertise-uitbouw Door Frans M. Kanters
O R A C L E D ATA B A S E A D M I N I S T R AT I O N
Binnen menig Nederlands bedrijf speelt de dba-er een belangrijke rol. Niet om het minste omdat gegevensbeheer anno 2008 behoorlijk ingewikkeld kan zijn. Binnen het Oracle landschap is 5HART DBA.nl (voorheen Vijfhart DBA-diensten) een speler die deze expertise in ruime mate voorhanden heeft. Dit wordt deels veroorzaakt door de wijze waarop dit bedrijf omgaat met zijn human capital. Waarom hebben Nederlandse bedrijven veelal geen dba-er in dienst? Deze vraag en zaken als de rol, het gewenste kennisniveau en de manier waarop een gemiddelde dba-er omgaat met trends worden vergeleken met de praktijk bij 5HART DBA.nl. De appel blijkt niet ver van de boom te vallen. Het vak van database administrator, kortweg dba-er, is inmiddels gemeengoed binnen Nederlandse bedrijven. Niet elke organisatie heeft echter afdoende kennis en expertise in huis om uit een product als Oracle het beste te halen. Elementen als beheer, beschikbaarheid en ondersteuning vormen onderwerpen die kennis en kunde vereisen. Een extern in te huren dbaadviseur kan uitkomst bieden. Maar wat zoekt een bedrijf in een dba-er? Aan welke criteria voldoet deze functie? In de praktijk komt het neer op ervaring en een brede expertise. Niet alleen rondom het product -in dit geval Oraclezelf, maar vooral in de manier waarop het in verschillende bedrijfsomgevingen wordt ingezet.
Expertise is key Neem een aspect als high-avalability van Oracle. Dit kan op diverse manieren worden ingevuld, en vereist diepgaande expertise. Los van de technische kennis rondom Oracle wordt dit aspect ook nog eens op verschillende manieren door bedrijven geïnterpreteerd. Wellicht ligt er een bedrijfscontinuïteitsplan aan ten grondslag of stelt een bepaalt kritisch bedrijfsproces harde eisen. Een voorbeeld van het laatste is de
Gemeentelijke Basisadministratie (GBA) binnen een willekeurige gemeente. Bij het mappen van Oracle expertise op organisatorische zaken als continuïteit komt de dba-er om de hoek kijken. In veel gevallen gaat dit zover dat de dba-er wordt betrokken bij de besluitvorming rondom dit aspect. Kijk je naar Oracle dan biedt dit product een uitgebreide set aan mogelijkheden om continuïteit in te vullen. Het is dan de dba-er die samen met de klant een businesscase maakt en uiteindelijk de oplossing kiest met een balans tussen kosten en baten. Uitgangspunt hierbij is vrijwel altijd de behoefte van de klantorganisatie. De focus kan hierbij liggen op het beschermen tegen gebruikersfouten of juist tegen hardwarestoringen of zelfs calamiteiten als brand en overstromingen. Nadat gekozen is voor een bepaalde oplossing, of uit een combinatie daarvan, stelt de dba-er een plan van aanpak op. Na goedkeuring door de klantorganisatie fungeert de dba-er veelal als projectleider bij uitvoering van het plan. Het bovenstaande verhaal maakt duidelijk dat een dba-er over een bovengemiddeld kennisniveau rondom Oracle moet beschikken wil een project als high-availability succesvol afgerond kunnen worden. Dit vereist jaren werkervaring, training en opleiding. Menig Nederlands bedrijf heeft de investeringen die dit met zich mee brengt er niet voor over. Of weet simpelweg niet hoe dit vormgegeven moet worden. Een andere insteek is het spreekwoordelijke “schoenmaker blijf bij je leest”. De rol van dba-er is zo specifiek dat alleen daadwerkelijk aan databases gelieerde kennis in de praktijk bruikbaar is. Een IT-er met een brede kijk op automatisering wordt dus niet zomaar een dba-er. Wel is eerder opgedane ervaring in het IT werkveld in een later stadium natuurlijk bruikbaar.
Gerichte opleidingen en trainingen zijn het devies om als dba-er aan de slag te kunnen gaan. Een voorbeeld is de training Oracle Database 11g van 5HART-IT. Hiermee krijgt de beginnend dba-er inzicht in de kenmerken van Oracle’s laatste databaseproduct. In de praktijk zal een aankomend dba-er een set van dergelijke product specifieke Oracle trainingen moeten volgen, waardoor een basisniveau dba ontstaat. Specialisatie ontstaat als wordt gekozen voor een speciale richting zoals WEB Administration of Datawarehouse Administration. Een andere mogelijkheid is het volgen van speciale masterclasses. Het laatste is slechts voorbehouden aan de dba-er die inmiddels praktijkervaring heeft.
Functieprofiel De gemiddelde dba-er heeft een redelijk strak profiel. Naast een HBO denk- en werkniveau, bijvoorbeeld door een informatica studie, zijn terugkerende termen monitoring, optimaliseren en tuning, maar ook server consolidatie, performance tuning en worklfow analyses. Als dit profiel wordt vertaald in technische aandachtsgebieden, dan komen de aspecten SQL-server, Cronacle (business process automation soft-ware), RAC, Oracle 10 en Windows (bijvoorbeeld .NET) aangevuld met pakket specifieke kennis zoals van StaffWare, of ERP software pakketten als Siebel, en SAP om de hoek kijken. Los van de hierboven genoemde expertisegebieden speelt het feit dat een Oracle omgeving vaak in een bestaande technische infrastructuur moet worden opgenomen. Dit kan betekenen dat de Oracle dba-er kennis moet hebben van netwerkarchitectuur en de opzet van besturingssystemen zoals bijvoorbeeld HP-UX of IBM’s AIX. Detailkennis op deze gebieden is niet altijd een vereiste, maar een algemeen kennisniveau is wenselijk. Denk aan projecten waarin >
29
30
WE LOVE IT
Maar t 2008
De rol van dba-er Vervolg
meerdere consultants participeren. Als de dba-er snapt wat de gespecialiseerde netwerk - of systeemconsultant bedoeld scheelt dat veel doorlooptijd in projecten waarin een combinatie van disciplines samen moet werken.
Trends Elke IT professional zal op enige wijze trends moeten volgens die zich afspelen in de wereld van automatisering. Kennis is macht tenslotte. Rondom Oracle geldt hetzelfde, al speelt wel mee welk aspect van Oracle een dba-er tot zijn expertise rekent. De dba-er die gespecialiseerd is in high-availability zal een ander interessegebied hebben dan een collega die Oracle Grid Control van binnen en buiten kent. Trendwatching gebeurt door inzet van de geijkte media en beurzen. Maar ook Oracle zelf brengt met de regelmaat van de klok diverse thema’s onder de aandacht. Zo stond tijdens een recent door Oracle in Rotterdam georganiseerde themasessie het onderwerp human capital voor het voetlicht. Naast de manier waarop medewerkers ingezet kunnen worden binnen bedrijven speelt vooral betrokkenheid van medewerkers hierin een rol. Tijdens deze bijeenkomst kregen diverse partners van Oracle de gelegenheid trends en actuele onderwerpen te presenteren. Veelal gebeurt dit in relaties tot de praktijk. Het zijn dit soort sessies die waardevolle informatie opleveren voor iedere serieuze dba-er. Hierdoor kan de dba-er een goede afweging maken tussen beschikbare technologie en een zo efficiënt mogelijke aanwending voor kritische bedrijfsprocessen.
De praktijk 5HART DBA.nl is Oracle specialist in hart en nieren. Elke medewerker binnen dit bedrijf schrijft Oracle met hoofdletters - en wellicht nog belangrijker heeft passie voor het vak van dba-er en het product Oracle. Wat binnen dit bedrijf ontbreekt is een doorgeslagen gedrevenheid, blindstaren op technolo-
gie en een houding van “de wijsheid in pacht hebben”. Volgens DBA.nl is de ware kunst het combineren van technische kennis met menselijke interactie en passie voor het vak. Dit beschrijft in een enkele zin de rode draad die voor elke Oracle specialist van 5HART DBA.nl geldt. Michiel Sorber, senior dba-er van DBA.nl, legt uit hoe een dba-er in de loop van de tijd kan doorgroeien van junior naar senior.
oplossing namelijk niet tot de technisch best denkbare situatie omdat deze keuze wordt beperkt door het datzelfde budget. De balans vinden tussen de door de klant gestelde randvoorwaarden, het beschikbare budget, de vrijgestelde manuren en de technische middelen binnen de bestaande situatie is de uitdaging. De uiteindelijke oplossing voor de klant is in sterke mate afhankelijk van deze balans.
Hij zegt hierover: “Uitgaande van een junior zonder enige Oracle kennis wordt er uiteraard begonnen met opleiding. Deze opleiding begint bij de basis, de taal SQL. Vervolgens wordt er door vervolgcursussen een gedegen basiskennis van Oracle ontwikkeld, welke zo snel mogelijk in de praktijk wordt gebracht door toegespitste werkzaamheden. Denk hierbij aan rollen als het bemannen van de helpdesk en het afleggen van klantbezoeken. Dit gebeurt eventueel onder begeleiding van een ervaren collega. Op deze manier krijgt de medewerker naast theoretische kennis ook de noodzakelijke werkervaring en het maakt het opleidingstraject afwisselend en daardoor ook wat luchtiger. Door deze opzet is er ook niet echt een 100% opleidingsfase, het aandeel opleiding in de werkweek zal na verloop van tijd afnemen ten gunste van werkzaamheden voor klanten. Overigens blijft opleiding van tijd tot tijd terugkeren gezien de snelle ontwikkelingen in IT- en Oracleland, daarnaast gebeurt het regelmatig dat er technologie moet worden toegepast die zo nieuw is dat er nog geen opleidingen over het onderwerp worden gegeven, in dat geval wordt deze kennis door zelfstudie eigen gemaakt.”
Over rol, opzet en groei
Een andere insteek is het type klant. Het werk van een dba-er bij een baggeraar verschilt niet veel van dat bij een Waterschap. In beide situaties wordt de dba-er vaak ingehuurd voor het uitvoeren van onderhoudswerkzaamheden aan systemen van de klant zelf. Hierbij kunnen de middelen en de aard van de werkzaamheden verschillen. Dit is in beide gevallen afhankelijk van het budget dat binnen een bedrijf beschikbaar is. Veelal leidt de gekozen
Om in de rol van senior dba-er succesvol projecten te kunnen uitvoeren is normaliter een leertraject van enige jaren nodig. Het kan echter anders. Michiel Sorber zegt hierover: “Een reguliere dba lijnfunctie vergt jaren werkervaring. In combinatie met opleiding kun je dan tot het niveau van ervaren dba-er opklimmen. Senioriteit ontstaat door projecten te draaien, waardoor je uiteindelijk op dit niveau terecht komt. Binnen 5HART DBA.nl heerst de filosofie dat kennis en expertise moet worden gedeeld. Op deze manier doet een junior dba-er in enkele maanden net zoveel kennis op als een iemand in een vergelijkbare lijnfunctie in jaren. Het basisidee achter deze DBA.nl filosofie is dat er daadwerkelijk tijd wordt vrijgemaakt bij dba-ers om Oracle vraagstukken uit te kunnen zoeken. Op deze manier krijgt een (aankomend) dba-er ruim de tijd om oplossingen te ontwikkelen waarmee zijn expertise snel groeit. Een extra stimulans is dat dit kan plaatsvinden zonder projectdruk en andere stress”.
Richtinggevers Omdat 5HART DBA.nl veelal projecten uitvoert waarbij nieuwere versies en geavanceerde technieken van Oracle worden ingezet, moet er een flinke hoeveelheid specialistische kennis paraat zijn. De inzet verschilt aanzienlijk per soort opdrachtgever. Een baggeraar stelt bijvoorbeeld andere eisen aan beschikbaarheid van informatie dan een universiteit. Deze specialisatie moet zich dan ook uiten in de diverse Oracle aspecten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan Oracle Grid Control, Real Application Clusters, Recovery Manager, Internet Application Server en DataGuard.
O R A C L E D ATA B A S E A D M I N I S T R AT I O N
'Oracle blijft altijd bijzonder. Het heeft altijd aspecten die je als dba-er blijft aanspreken en waar je verdieping in kunt zoeken. Technisch gezien zit dit product zo mooi in elkaar! Neem bijvoorbeeld Cache Fusion, ook wel het delen van resources. Dit soort elementen in Oracle maakt ons vak zeer interessant.'
Mede door deze expertise krijgt de dba-er een adviserende en vooral richtinggevende rol naar bedrijven toe. Dit richting geven is niet onbelangrijk als klanten (bestaand of potentieel) vraagstukken droppen die vooral een strategische keuze vereisen. Een ander aspect is het type vraag dat klanten stelt. Dit varieert van het verzoek om een complete Oracle omgeving in te richten tot het uitvoeren van een quick-scan waarbij alleen gelet wordt op integriteit van gegevens. Michiel Sorber zegt hierover: “Al onze dba-ers hebben gedegen basiskennis van Oracle. Vooral in de brede zin des woord. Naast deze basis zie je dat elke dba-er deze kennis uitbouwt naar verschillende onderwerpen. Soms brengt een collega dit mee bij indiensttreding, soms ontstaat dit na verloop van tijd door interesse en ervaring. Zonder uitzondering zie je dat alle collega’s deze specialisatieslag doorlopen. Dit maakt dat er een kennisbank ontstaat met veel expertise rondom alle belangrijkste aspecten van Oracle”.
Klant bepaalt rol De grote verscheidenheid aan branches binnen de Nederlandse markt zorgt ervoor dat de rol van dba-er sterk wisselt. Oracle is hierin de bindende factor. Deze wisseling wordt onder andere veroorzaakt door de manier waarop de database wordt ingezet. Veel bedrijven en instellingen maken gebruik van testdatabases waarmee nieuwe versies van applicaties worden uitgeprobeerd. Wanneer de leverancier een nieuwe versie van de applicatie uitlevert zal deze als eerste in deze testomgeving geïnstalleerd worden. Eventuele aanpassingen aan de database worden in deze testomgeving uitgevoerd. Hierna kunnen gebruikers de nieuwe versie testen. De rol van deze databases is hierdoor belangrijk, ondanks dat het gebruik van deze omgeving zich beperkt tot een aantal maal per jaar. Uitval van deze omgeving is dan ook geen onoverkomelijk probleem. Anders is het als het om de productieomgeving gaat. Denk bijvoorbeeld aan een productiedatabase in een industrieel bedrijf waar de database
wordt gebruikt voor het aansturen van de productiestraat. Deze opzet wordt gebruikt om van aluinaarde via versmelting en gieten aluminiumproducten te fabriceren. Het niet beschikbaar zijn van de hiervoor noodzakelijke database kost vrijwel direct geld. Werkzaamheden zoals onderhoud van een dba-er moeten aan deze systemen moeten dan ook in nauw overleg worden afgestemd met de opdrachtgever. Voorts zijn er omgevingen denkbaar waar de dba-er regulier beheer uitvoert. Denk hierbij aan het controleren van de omgeving op fouten en het uitvoeren van wijzigingsaanvragen van bijvoorbeeld applicatiebeheerders.
Technologie zorgt voor het gouden randje Het product Oracle biedt veel uitdagingen en is nooit saai of te weinig uitdagend. Michiel tot slot: “Oracle blijft altijd bijzonder. Het heeft altijd aspecten die je als dba-er blijft aanspreken en waar je verdieping in kunt
zoeken. Technisch gezien zit dit product zo mooi in elkaar! Neem bijvoorbeeld Cache Fusion, ook wel het delen van resources. Dit soort elementen in Oracle maakt ons vak zeer interessant. In combinatie met 5HART DBA.nl en de zelfstandigheid die dit bedrijf biedt ontstaat een job met een gouden randje. Los hiervan biedt DBA.nl een prima pakket arbeidsvoorwaarden. Zo is er compen-satie voor reistijd en krijgt iedereen extra verlof voor gedraaide stand-by diensten. Tja, en die snelle Alfa Romeo is natuurlijk mooi meegenomen. Maar zonder gekheid, als je ervaring en expertise in kunt zetten binnen het bedrijf en daarmee sturing kunt geven aan nieuwe ontwikkelingen op basis van openheid en zonder concurrentie van collega’s of overdreven op de voorgrond treden, dan geeft dat een goed gevoel. In combinatie met de rol binnen werving van nieuw personeel en coachen van nieuwe collega’s is dit het ware gouden randje dat dit bedrijf voor mij zo interessant maakt”.
31
32
WE LOVE IT
Fe b r uar i 2008
JAVA
Enterprise Java: Van J2EE 1.4 via Struts, Spring en Hibernate naar Java EE 5 Door Rene de Jong, ICT Intelligence
E N T E R P R I S E J AVA
De praktijk bleek anders. Hoewel de J2EE specificatie vele voordelen bood, zoals een standaard voor enterprise Java applicaties dat resulteerde in verschillende applicatie servers van zeer hoge kwaliteit, zat er altijd één groot nadeel aan J2EE: J2EE is complex. De J2EE specificatie wordt elke 2 à 3 jaar vernieuwd, maar al die jaren is de complexiteit niet minder geworden. Eén van de belangrijkste redenen hiervoor was de manier hoe de J2EE standaard tot stand kwam. Eerst werd de J2EE specificatie bedacht, vervolgens werden er applicatie servers gebouwd die deze J2EE specificatie implementeerden, en vervolgens mochten de programmeurs enterprise Java applicaties bouwen die in een J2EE applicatie server draaien. In de praktijk bleek dat een aantal zaken in de J2EE standaard eigenlijk veel te complex waren.
De complexiteit van J2EE 1.4
Deze aanpak is ervoor verantwoordelijk geweest dat we al die jaren met een veel te complexe enterprise Java standaard hebben gewerkt. Men heeft lang gedacht dat men deze complexiteit kon wegnemen door allerlei mooie wizards te bouwen in de ontwikkel tools, en dat de complexiteit verborgen kon worden door de ontwikkel tools. In de praktijk blijkt dat een ontwikkelaar het merendeel van de tijd bezig is met de details in XML, HTML, SQL en Java code en maar heel weinig tijd bezig is met een wizard van de ontwikkel tool.
Zo’n 9 jaar geleden kwam de J2EE standaard op de markt en beloofde ons dat het bouwen van enterprise Java applicaties met deze J2EE standaard een stuk simpeler zou zijn. Er kwamen allerlei J2EE applicatie servers op de markt die ondersteuning boden voor verschillende enterprise services zoals security, transacties, web based access en persistentie.
De opkomst van open source frameworks
Het leek allemaal zo mooi, de programmeurs konden zich focussen op de business functionaliteit, en de applicatie server zorgt voor al deze enterprise services. Hierdoor zou het bouwen van een enterprise Java applicatie relatief simpel moeten zijn.
De J2EE 1.4 standaard bevat 2 technologieën voor het implementeren van de web presentatie laag, n.l. servlets en JSP’s. Hoewel je met servlets en/of JSP’s prima een web presentatie laag kunt bouwen, moet je als programmeur heel veel dingen zelf programmeren zoals validatie, conversie, session manage-
ment, navigatie, enz. Een open source web framework als Struts of Spring MVC maakt het implementeren van deze zaken een stuk simpeler. In de eerste jaren van J2EE hielden de meeste projecten die kritische enterprise applicaties bouwden zich netjes aan de J2EE standaard omdat die ondersteund werd door de grote jongens zoals IBM, Sun, BEA en Oracle. De open source frameworks werden vermeden omdat deze frameworks geen standaard waren en omdat men open source niet genoeg vertrouwde. Maar toen ontwikkelaars meer bekend werden met het gemak van een open source framework zoals Struts, werd Struts steeds populairder en al heel snel gebruikte bijna ieder project die kritische enterprise applicaties bouwden een web framework zoals Struts. Precies hetzelfde gebeurde met het open source Spring framework. De J2EE 1.4 standaard bevat de EJB 2.1 standaard voor het implementeren van de business logica laag. Er zijn vele applicaties gebouwd met EJB’s, maar EJB’s hebben altijd één groot probleem gehad: Ze waren veel te complex. Het Spring framework lost deze complexiteit op, en met Spring kun je op een simpele manier hetzelfde doen als wat je op een complexe manier met EJB’s kunt doen. Als we naar de database laag kijken dan zien we hetzelfde patroon. De J2EE 1.4 standaard bevat EJB 2.1 entity beans en JDBC voor database acces. Hoewel de ideeën achter EJB entity beans goed waren, was de implementatie veel te complex. Vanuit de open source wereld kwam het Hibernate framework die net als EJB entity beans transparante persistentie biedt, maar dan op een veel simpeler manier. Het patroon dat we dus steeds zien is dat de enterprise Java standaard niet compleet of te complex is, en dat open source frameworks deze problemen in >
33
Onderwijs is onmisbaar voor kansarme kinderen in ontwikkelingslanden. Onderwijs maakt weerbaar en geeft kinderen zicht op een beter bestaan. Daarom steunt Edukans onderwijsprojecten van particuliere organisaties ter plekke. Wereldwijd gaan 104 miljoen kinderen niet naar school. Daar moet iets aan veranderen. Geef kinderen in ontwikkelingslanden een kans en help ze op school. Steun concreet een onderwijsproject dat past bij uw organisatie. 5hart en anderen zijn u reeds voorgegaan!
jecten o r p s ij w r e d n o n e e ti a m r fo in r Kijk voor mee . p o s n o t e m t c ta n o c m e e n n e l op www.edukans.n Postbus 1492 | 3800 BL Amersfoort T (033) 460 60 10 |
[email protected] | www.edukans.nl
E N T E R P R I S E J AVA
Enterprise Java Vervolg
bijna 2 jaar na het uitkomen van de Java EE 5 standaard, nog maar erg weinig van. Zo zit bijvoorbeeld IBM Websphere nog op J2EE 1.4 en is de Java EE 5 applicatie server van JBoss nog in beta versie. Hierdoor zien we de meeste enterprise Java projecten op dit moment Spring en Hibernate gebruiken en niet EJB 3.0. We zien ook dat deze open source frameworks steeds meer ondersteund worden door de applicatie server vendors. Eigenlijk zijn frameworks als Struts, Spring en Hibernate standaarden op zich geworden. de standaard oplossen. Er wordt nu ook algemeen erkend dat de enterprise Java standaard altijd gaten zal bevatten die door open source frameworks worden opgelost. Het is dus nu heel normaal dat je open source frameworks samen met de J2EE standaard gebruikt voor bedrijfskritische applicaties.
De waarde van de nieuwe Java EE 5 standaard. Het is nu bijna 2 jaar geleden dat de nieuwe enterprise java standaard met de naam ‘Java EE 5’ is vastgesteld. Het belangrijkste doel van deze standaard was om de enterprise Java standaard weer een stuk simpeler te maken. Voor de web laag werd Java Server Faces (JSF) gekozen, en de EJB standaard is compleet veranderd. Men heeft goed naar Spring gekeken en men heeft een aantal belangrijke principes van Spring in de nieuwe EJB 3 standaard overge-nomen zoals POJO (Plain Old Java Object) gebaseerd ontwikkelen, dependency
injection en interceptors (simpele vorm van AOP). EJB Entity beans zijn vervangen door EJB 3 entities, ook wel de Java Persistence API (JPA) genoemd, wat eigenlijk een standaard is voor een Object Relational Mapper (ORM) en heel veel lijkt op Hibernate. EJB 3.0 is een grote vooruitgang. Men heeft nu eerst gekeken wat goed werkt in de praktijk, zoals Spring en Hibernate, en daar heeft men de EJB standaard op gebaseerd. Alleen heeft de EJB 3.0 standaard een paar problemen: 1. Het Spring framework is veel krachtiger dan de EJB 3.0 standaard, en EJB 3.0 biedt niets extra’s t.o.v. Spring 2. Het Hibrnate framework is veel krachtiger van de JPA standaard, en JPA biedt niets extra’s t.o.v. Hibernate. De JPA standaard is een subset van de Hibernate functionaliteit. 3. EJB 3.0 is gebaseerd op Java 5, en werkt niet op Java 1.4. Je hebt dus een Java EE 5 applicatie server nodig, en daar zijn er op dit moment,
Heeft de Java EE 5 standaard dan geen waarde meer? Naar mijn mening wel, alleen is de waarde een stuk minder geworden dan een aantal jaren geleden. De JSF standaard is wel degelijk een grote vooruitgang t.o.v. Struts. JSF staat het toe om herbruikbare (3rd party) UI componenten te gebruiken voor het web. Dit kunnen bijvoorbeeld een multiselect tabel of een kalender component zijn, waar de meeste complexiteit in het component zit, en de programmeur deze complexiteit niet zelf hoeft te implementeren. Maar we zien dat ook de JSF standaard bepaalde gaten en complexiteit bevat, en zoals verwacht vullen open source frameworks als Seam en Spring WebFlow deze gaten weer op. En zo blijven we bezig en is het eind nog lang niet in zicht. Rene de Jong (
[email protected]) is zelfstandig adviseur en docent op het gebied van enterprise Java architectuur.
35
COMPUTERBOEKEN IN A TH RE TIK S EP LO TGLAI G MHI NT G
Softwareontwikkeling met UML en Java GertJan Laan Pearson Education, 2007, paperback, 294 blz., ` 40,95 Aan de hand van praktische voorbeelden beschrijft de auteur steeds eerst het probleem, waarna hij laat zien hoe het met behulp met UML opgelost kan worden. Vervolgens besteedt hij veel aandacht aan de omzetting van UMLdiagrammen naar Java. In de eerste helft van het boek komen basisonderwerpen als use cases, (domein)klassen en sequentie- en toestandsdiagrammen aan bod. In de tweede helft gaat de auteur in op met geavanceerde onderwerpen als teksten met JUnit, het ontwikkelproces, ontwerppatronen en het opslaan van objecten in een database (persistentie). Elk hoofdstuk bevat oefeningen die analyse, design, testen en implementatie omvatten en wordt afgesloten met vragen waarmee de student zijn kennis kan toetsen.
Principes van databases Guy de Tré Pearson Education, 2007, paperback, 424 blz., ` 43,95 Principes van databases geeft inzicht in het uitgebreide domein van databasesystemen. Het biedt een overzicht van de databasemodellen die in de praktijk het mest worden gebruikt. Daarbij besteedt de auteur bijzondere aandacht aan relationele databases en hun Objectgeoriënteerde faciliteiten.
IN THE SPOTLIGHT
Computerboeken Oracle, Java en UML
Onderwerpen die in dit boek aan de orde komen zijn: - Ontwerp implementatie en ontwikkeling van een database - De databasetaal SQL - Toegang vanuit applicaties met behulp van API’s - Beveiliging tegen ongeoorloofd gebruik - Maatregelen tegen verlies of beschadiging en technieken om een beschadigde database te herstellen.
Softwarearchitectuur met Oracle Bob de Leeuw Academic Service, 2006, paperback, 145 blz., ` 22,95 Dit boek in de reeks Oracle-leerboeken behandelt de verschillende softwarearchitecturen waarbinnen Oracle-systemen kunnen worden gebouwd. Aan de orde komen de clientserverarchitectuur en de drielagenarchitectuur (ook wel webarchitectuur genoemd). Van beide architecturen worden voor- en nadelen en toepassingsmogelijkheden besproken. Met name de webarchitectuur wordt in het boek verder uitgewerkt. De huidige lijn Oracle-producten draait binnen deze architectuur op een applicatieserver, de Oracle Application Server 10g. Toepassingen van deze applicatieserver zijn onder meer Oracle WebForms, Oracle WebReports, Oracle Workflow, Oracle InterConnect en Oracle Portal.
Boeken zijn te bestellen op: www.computerboek.nl
39 7
WE LOVE IT
Ma a r t 2 008
VOLGEND NUMMER
Colofon
38
We Love IT: Hét magazine voor en door Oracle & Java gebruikers –en ontwikkelaars Oplage 15.000 exemplaren
ng
Cer tificeri
Business Rules Tien dingen die je altijd wilde weten over Java, maar niet durfde te vragen.
Redactie CompanyMap – Ton Damen, RuleGen - Toon Koppelaars, BI Award, ICT Barometer, Unisys – Maarten Schneider, PortalPlus – Onno Vos, Kadenza – Eric Leene en Marcommit PR, Capgemini - Ronald van den Berg, 5HART DBA.nl – Frans M. Kanters en Michiel Sorber, ICT Intelligence – René de Jong, Computerboek.nl – Fred Cremers. Contact We Love IT Tom van Luijk Arnhemsestraatweg 33 6881 ND Velp 026 – 35 29 336 www.weloveit.nl
[email protected] Vormgeving & PrePress Van der Velden Mediaproducties b.v. Brinkeweg 33 7108 AJ Winterswijk 0543 - 476 476
[email protected]
Publicatie van de bovenstaande artikelen is onder voorbehoud.
Uw artikel in We Love IT?
Abonneren?
We Love IT ontvangt graag uw Oracle artikelen. Bijvoorbeeld op het gebied van Oracle Applications, Oracle Databases, Enterprise management, Fusion Middleware, Java/ J2EE, Business Intelligence
We Love IT is het magazine van en voor Oracle & Java-J2EE gebruikers en ontwikkelaars. Niet het blad maar de markt bepaalt de inhoud en iedereen wordt in de gelegenheid gesteld zijn of haar mening te geven. Wanneer u vanaf nu niets meer wilt missen kunt u zich nu ook gratis abonneren op We Love IT. Ga naar: www.weloveit.nl/abonneren
Voorbeelden zijn: Column, Evenement verslag, Implementatie project, Interview, Innoverende cases, Klantcase, Onderzoeksresultaten, Uw visie Voor meer informatie over We Love IT ga naar: www.weloveit.nl.
Adverteren? We Love IT bereikt (minimaal 15.000) Oracle, Java/J2EE en Business Intelligence specialisten -gericht en zonder wasteop basis van Controled Circulation in Nederland. Ga naar: www.weloveit.nl.
Drukkerij Senefelder Misset Mercuriusstraat 35 7000 AB Doetinchem www.senefelder.nl
Adverteerders Index 5HART-IT 5HART DBA.nl TenPlus HintTech ICT Match PortalPlus Provide Consultancy Truston Unacle
Voor een GRATIS Abonnement surf naar WWW.WELOVEIT.NL of bel +31 (0) 26 - 352 93 36
“Ons hart staat voor passie, onze passie is Oracle technologie!”
“Wij zoeken gepassioneerde Oracle DBA’s. Ben jij Oracle DBA, of wil je dat worden?” Ga naar:
WWW.DBA.NL/PASSIE
