OPLEIDING ONDERNEMEN / AOV DE START VAN EEN ONDERNEMING Praktijkdiploma Ondernemingsplan mkb
OPSTELLEN ONDERNEMINGSPLAN facultatief met een voorbeeldplan
Drs. P.F. Pietersen P.H. Pietersen 5e druk, 1e oplage ISBN: 978 90 6355 178 0
NEDERLANDS ONDERWIJS INSTITUUT BV
DE NOI-METHODE VOOR HET ONDERNEMERSDIPLOMA De NOI-methode 'Ondernemersopleiding' bestaat uit een serie studie- en werkboeken die gebruikt worden in het cursorisch onderwijs en in het dagonderwijs. Voor wat betreft het cursorisch onderwijs is de NOI-methode op maat gesneden voor het behalen van het Associatie Praktijkdiploma Ondernemer MKB (POM). Dit diploma wordt verkregen middels drie examens: • Ondernemingsplan; • Personeel en Organisatie; • Bedrijfsadministratie. Voor elk van deze examens wordt een afzonderlijk diploma afgegeven. Zie ook www.associatie.nl. Voor het dagonderwijs sluit de NOI-methode aan op de vereiste kwalificaties voor het Diploma Ondernemer Detailhandel (KC-Handel). PRAKTIJKDIPLOMA ONDERNEMINGSPLAN MKB Vakgebied Marketing
NOI-boek Marketing voor het mkb Werkboek Marketing voor het mkb
Financiering
Financiering voor het mkb Werkboek Financiering voor het mkb Opstellen ondernemingsplan Rekenen voor het mkb (facultatief)
PRAKTIJKDIPLOMA PERSONEEL EN ORGANISATIE MKB Vakgebied Organisatie
NOI-boek Organisatie voor het mkb Werkboek Organisatie mkb
PRAKTIJKDIPLOMA BEDRIJFSADMINISTRATIE MKB Vakgebied Administratie
NOI-boek Administratie voor het mkb
De Nederlandse Associatie voor Praktijkexamens verklaart dat in dit studieboek 'Opstellen ondernemingsplan, 5e druk' het examenprogramma Praktijkdiploma Ondernemingsplan MKB (POP), onderdeel Opstellen ondernemingsplan, vastgesteld d.d. 5 oktober 2004, volledig is verwerkt. De Associatie doet hiermee geen uitspraak over de didactiek en de correcte verwerking van de vakinhoud. De beoordeling geldt alleen voor de theorie en niet voor de (oefen)examens.
WOORD VOORAF De NOI-serie voor het ondernemersonderwijs is een moderne, op de praktijk afgestemde studiemethode voor (toekomstige) ondernemers, franchisenemers en filiaalchefs. Met deze leerstof zijn al meer dan 300 000 cursisten opgeleid. De methode wordt niet alleen voor zelfstudie en in het cursorisch onderwijs veel gebruikt, ook op dagscholen voor ondernemersonderwijs (ROC's) heeft de methode een vaste plaats verworven. Dit werkboek sluit aan op de boeken Marketing en Financiering. Het is de afronding van module 1 Ondernemingsplan van de ondernemersopleiding. De belangrijkste stappen die je als startend ondernemer moet nemen, komen aan bod. Dit wordt in casevorm uitgewerkt. Vervolgens wordt bekeken hoe je een ondernemingsplan moet controleren en bijsturen. Ten slotte kun je op je computer een eenvoudig ondernemingsplan maken met behulp van het apart verkrijgbare basisbestand 'Ondernemingsplan Rabo-NOI-Martens'. De benodigde software staat op de cd-rom die bij de leerstof voor de Opleiding Ondernemen hoort. Als je niet over de cd-rom beschikt, kun je die bij het NOI bestellen. Of download het Word-bestand Ondernemingsplan via www.noi.nl onder [Downloads & info] [Software]. Je dient dan eerst telefonisch een wachtwoord op te vragen: 0355416743. Bij de vijfde druk, eerste oplage In deze oplage is de tekst in afdeling 2 aangepast aan het vernieuwde ondernemingsplan. De uitgave heeft een nieuw omslag. Deze vijfde druk is niet naast de vorige druk te gebruiken. • Voor ervaringen en suggesties houden wij ons van harte aanbevolen. Ons adres is: NOI bv, Antwoordnummer 58, 3740 VB BAARN telefoon 035-5416743, fax 035-5417341, e-mail
[email protected] NOI
© Copyright: NOI
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, database, computerbestand, internet of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het NOI. Omslagontwerp: Ronald Meij
INHOUD afdeling
1
hoofdstuk
hoofdstuk
ONDERNEMINGSPLAN
11 2 3 4 5
EEN NIEUW BEDRIJF BEGINNEN Stap 1: Het marketingplan Stap 2: Het financiële plan Stap 3: Bankkrediet en verzekeringen Stap 4: Formaliteiten en instanties Schema ondernemingsplan nieuw bedrijf
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
blz.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ONDERNEMINGSPLAN MARTENS Het marketingplan (stap 1) 2 Het financiële plan (stap 2)
21
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CONTROLEREN EN BIJSTUREN Marketingformule actueel houden 2 Budgetteren 3 Schema ondernemingsplan bestaand bedrijf
31
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2
. . . . . . . . . . . . . .
8 8 9 11 12 13 14 14 19 26 26 28 29
ONDERNEMINGSPLAN MARTENS MET HET RABO-MODEL STARTPROOF ONDERNEMINGSPLAN RABO MET AANVULLINGEN NOI
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DE ONDERNEMER Gegevens van de ondernemer 2 Motieven en kwaliteiten
11
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
MARKETINGPLAN Gegevens, idee en markt 2 De marketingmix 3 Doelstellingen
21
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ORGANISATIEPLAN Omvang en groeiverwachting 2 Informatie 3 Organisatie
31
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
PRIVÉ-SPECIFICATIES Woning 2 Bezittingen en schulden 3 Inkomen loondienst
41
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32 34 34 34 39 39 40 42 43 43 43 43 45 45 45 46
2
51 2 3 4 5 6
FINANCIEEL PLAN Investeringsplan Financieringsplan Exploitatiebegroting Martens Kengetallen tuincentrums Liquiditeitsprognose Aanvullende informatie
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HET ONDERNEMINGSPLAN Het nut van een startersplan 2 Nog een plan maken?
61
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
47 47 47 48 50 50 52 54 54 55
