Opleidingstraject tot VoorZorgverpleegkundige en kwaliteitseisen voor hercertificering
Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ) September 2012
© 2012 Nederlands Centrum Jeugdgezondheid Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op enige andere wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming.
Deze publicatie is mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van het Fonds NutsOhra
Auteurs Nelleke Maas Marjolein Oudhof
Nederlands Centrum Jeugdgezondheid Churchilllaan 11, 7e etage 3527 GV Utrecht 030-7600405 www.ncj.nl
Inhoudsopgave
Inleiding 1. Basiskwaliteitseisen Opleiding en overige eisen Gewenste ervaring Specifieke kwaliteiten 2. Trainingstraject Case conferences Werkbegeleiding op locatie Intervisie Supervisie (op verzoek/ naar behoefte) 2.1 Zwangerschapsmodule (4 dagen) Doelstelling training Trainingsdag 1: Programma overzicht en theoretische basis Trainingsdag 2: Cliëntgericht werken Trainingsdag 3: Werken aan gedragsverandering Trainingsdag 4: Monitoring, onderzoek en kwaliteitsborging Materiaal deelnemers: 2.2 Babymodule (1 dag) Doelstelling training Inhoud programma 2.3 Peutermodule (1 dag) Doelstelling training Inhoud programma 2.4 VHT training Doelstelling training Training ‘VHT binnen VoorZorg’ Opleiding onder supervisie van AIT ZuidZorg Methodiekbeschrijving 3. ProfielbeschrijvingVoorZorgverpleegkundige 3.1 Algemene competenties Bijdragen aan beleidsontwikkeling Professionele ontwikkeling 3.2 Specifieke competenties, gerelateerd aan de basisprincipes van het VoorZorgprogramma Vormgeven aan de therapeutische relatie
Reflectie op eigen handelen
4. Hercertificering Kwaliteitscriteria na certificering 5. Kosten van de training
Bijlage 1
VoorZorgprogramma Zelfbeoordeling vooraf
Bijlage 2
Persoonlijke doelen gedurende het trainingstraject
Bijlage 3
Bijgewoonde activiteiten gedurende trainingsperiode
Bijlage 4
VoorZorgprogramma Zelfbeoordeling achteraf
Bijlage 5
Formulier observatie- en feedback
Bijlage 6
Formulier reflectieverslag intercollegiale toetsing (ICT)
Bijlage 7
Formulier verlenging certificaat na vijf jaar
Inleiding
Dit document is geschreven ten behoeve van de opleiding tot VoorZorgverpleegkundige. Het beschrijft de wijze waarop de jeugdverpleegkundige wordt opgeleid tot VoorZorgverpleegkundige en welke kwaliteitseisen gesteld worden om elke vijf jaar te worden gehercertificeerd. Alle formulieren, als bijlagen toegevoegd aan dit document, ten behoeve van het portfolio zijn te vinden op het besloten deel van de website www.voorzorg.info onder de knop deskundigheidsbevordering. Dit document is geaccordeerd in het managersoverleg VoorZorg d.d. 22 november 2011. Bij het schrijven is dankbaar gebruik gemaakt van de feedback door VoorZorgverpleegkundigen op eerdere versies.
1. Basiskwaliteitseisen
Verpleegkundigen die willen worden opgeleid tot VoorZorgverpleegkundige voldoen aan de volgende basiseisen: Opleiding en overige eisen ✓ HBO verpleegkundige niveau 5 of A verpleegkundige met aanvullende MGZ opleiding ✓ Bereidheid tot het behalen van het AIT-certificaat video-hometrainer ✓ BIG geregistreerd ✓ In bezit van rijbewijs en auto ✓ Algemene computervaardigheden
Gewenste ervaring ✓ Minimaal 2 jaar ervaring als jeugdverpleegkundige, bij voorkeur in de jgz 0-4 jaar ✓ Ervaring met gezondheidseducatie en opvoedingsondersteuning aan (a.s.) ouders ✓ Ervaring met huisbezoeken aan gezinnen in achterstandssituaties met uiteenlopende achtergronden en problematiek ✓ Gedegen kennis van de sociale kaart
Specifieke kwaliteiten ✓ Affiniteit met hoog risico (a.s.) ouders en kinderen ✓ Ervaring met geven van opvoedingsondersteuning ✓ Bereidheid om incidenteel op onregelmatige tijden te werken ✓ Creativiteit en improvisatievermogen ✓ Geduld, kunnen werken met kleine stapjes ✓ Ervaring en/of affiniteit met empowerment van het gezin zelf ✓ Kunnen anticiperen op onvoorziene situaties ✓ Een goede schriftelijke uitdrukkingsvaardigheid t.a.v. het opstellen van uiteenlopende rapportages en verslagen met een in- en/of externe bestemming ✓ Vaardigheid in het toepassen van verschillende gesprekstechnieken vanwege het moeten communiceren op verschillende niveaus, met verschillende culturen in een kort tijdsbestek
2. Trainingstraject
De training wordt gecoördineerd en verzorgd door het NCJ. Vanaf het moment dat de zwangerschapsmodule afgerond is kan de verpleegkundige in de praktijk aan de slag als VoorZorgverpleegkundige. Bij aanvang van de training wordt een persoonlijk portfolio aangelegd waarin diverse documenten bewaard worden die nodig zijn voor certificering. Het portfolio bestaat uit twee delen, een deel waarop de persoonlijke leerdoelen worden geformuleerd en een deel waarop de activiteiten, waaraan de verpleegkundige deelneemt, bijgehouden worden. De verpleegkundige start met het invullen van een zelfbeoordelingslijst voorafgaand aan de training (bijlage 1). Gedurende de trainingsperiode wordt het persoonlijk (digitaal) portfolio door de verpleegkundige aangemaakt en bewaard op basis van een format (bijlage 2 en 3). Twee weken voor elk nieuw trainingsonderdeel zal de trainer vragen het persoonlijk portfolio digitaal te versturen naar de trainers. Elk trainingsonderdeel wordt gestart met een korte terugblik op het persoonlijke portfolio. Aan het einde van de trainingsperiode (na het volgen van de peutertraining) wordt de zelfbeoordelingslijst opnieuw ingevuld (bijlage 4). Als alle onderdelen van de training zijn gevolgd, inclusief de VHT-training die met een AIT-certificaat is afgerond, volgt certificering als VoorZorgverpleegkundige. De VoorZorgverpleegkundige kan zich op dat moment inschrijven voor de geaccrediteerde training VoorZorg in het kwaliteitsregister van V&V. Elke 5 jaar vindt hercertificering plaats. Hiervoor wordt een digitaal portfolio aangelegd dat door de VoorZorgverpleegkundige zelf wordt bewaard. Kwaliteitseisen voor hercertificering worden beschreven in hoofdstuk 4 van dit document. Op het moment dat een verpleegkundige start als VoorZorgverpleegkundige zal zij vanaf dat moment deelnemen aan de volgende activiteiten:
Case conferences De case conferences zijn landelijke bijeenkomsten georganiseerd en gecoördineerd door het NCJ en vinden vier keer per jaar plaats. De nadruk bij deze bijeenkomsten ligt op het gebied van deskundigheidsbevordering en het uitwisselen van kennis en ervaringen op landelijk niveau.
Werkbegeleiding op locatie Collegiaal overleg in aanwezigheid van de manager waar zowel organisatorische als inhoudelijke zaken besproken worden.
Intervisie Intercollegiaal overleg waar vooral casuïstiek besproken wordt.
Supervisie (op verzoek/ naar behoefte) Bij supervisie staat het eigen professioneel functioneren in relatie met oorZorgcliënten op de voorgrond. Supervisie wordt geleid door een supervisor. Dit kan zowel individueel als in kleine groepjes geboden worden en heeft een tijdelijk karakter. Voor een beschrijving van verschillende supervisietrajecten verwijzen wij naar de notities van Struijf en Boet (2011) en Bemelmans (2011). Deze staan op het besloten deel van www.voorzorg.info De totale training bestaat uit de volgende onderdelen. Deze worden in de volgende paragrafen toegelicht.
2.1 Zwangerschapsmodule (4 dagen) Bij start van de zwangerschapsmodule vullen alle verpleegkundigen een zelfbeoordeling van competenties in. Dit formulier staat in bijlage 1. Op basis van de zelfbeoordeling stellen verpleegkundigen persoonlijke trainingsdoelen of leerdoelen op. Een format hiervoor staat in bijlage 2. Tevens houden verpleegkundigen vanaf dit moment bij welke activiteiten zij bijwonen t.b.v. de uitvoering van het VoorZorgprogramma, zie hiervoor bijlage 3.
Doelstelling training Na afloop van de training zijn verpleegkundigen in staat om: ✓ De doelen van het programma VoorZorg op een begrijpelijke manier over te dragen aan de aanstaande moeder. ✓ Essentiële componenten te onderscheiden die het succes van het VoorZorgprogramma bepalen ✓ De belangrijkste theoretische uitgangspunten van het programma te benoemen ✓ Aan verwijzende professionals de werkwijze (incl. selectieprocedure) uit te leggen en te motiveren voor aanmelding van potentiële klanten ✓ Te werken vanuit een op relaties gebaseerd programmamodel ✓ Aanstaande moeders te werven voor het VoorZorgprogramma
✓ Indicatiecriteria in eerste en tweede fase toe te passen ✓ Een therapeutische relatie/band met de zwangere en haar omgeving op te bouwen ✓ Een professionele houding van nabijheid en afstand toe te passen ✓ De handleiding zwangerschapshuisbezoeken op een adequate en flexibele wijze toe te passen tijdens huisbezoeken.
Trainingsdag 1: Programma overzicht en theoretische basis ✓ Introductie en kennismaking ✓ Persoonlijke leerdoelen/zelfbeoordeling (portfolio) ✓ Toelichting trainingsopzet en werkwijze ✓ Programmamodel, inclusief de theoretische uitgangspunten ✓ Principes van self-efficacy (persoonlijke effectiviteit) ✓ Oefenopdracht: persoonlijke effectiviteit ✓ Doelgroep VoorZorg: kenmerken & risicofactoren ✓ Bespreken selectie criteria en contra-indicaties ✓ Oefenen met een kennismakingsgesprek
Trainingsdag 2: Cliëntgericht werken ✓ Werken aan empowerment; cliënt gerichte aanpak ✓ Oefenen met het maken van een sterkte-zwakte analyse ✓ Smart choices – slim aanpakken (sociale vaardigheidstraining) ✓ Het belang van een therapeutische relatie ✓ Opzet handleiding ✓ Structuur van de huisbezoeken ✓ Een huisbezoek plannen/organiseren ✓ Een huisbezoek oefenen ✓ Hoe organiseer ik mijn materiaal/informatie
Trainingsdag 3: Werken aan gedragsverandering ✓ Motiverende gespreksvoering (motivational interviewing) ✓ Motiveren tot gedragsverandering ✓ Begeleiding van zwangere vrouwen bij minderen/stoppen met roken V-mis programma van Stivoro. Dit onderdeel wordt verzorgd door trainer voor Stivoro
Trainingsdag 4: Monitoring, onderzoek en kwaliteitsborging ✓ Training: ‘Herkennen van moeders met een verstandelijke beperking en hun leerbaarheid’. Door gastdocent (MEE) ✓ Toelichting programma domeinen 1. Eigen gezondheid 2. Een gezonde omgeving 3. Je rol als moeder 4. Levensloopontwikkeling 5. Persoonlijk netwerk: familie en vrienden 6. Hulpbronnen in de omgeving
✓ Registratie en monitoring van het programma ✓ Aanpak PR op locatie ✓ Reflectie op eigen praktijk, persoonlijk portfolio ✓ Evaluatie Materiaal deelnemers: ✓ Handleiding huisbezoeken zwangerschap ✓ Achtergrondartikelen
2.2 Babymodule (1 dag) Doelstelling training Na afloop van de training zijn verpleegkundigen in staat: ✓ De therapeutische relatie in de babyperiode vorm te geven ✓ De ontwikkeling van de moederrol en het ontstaan van moedergevoelens te herkennen ✓ Aspecten die de moederrol en de stijl van moederen beïnvloeden te herkennen ✓ Het belang in te zien van de wederkerigheid van de moeder-kind relatie en de moeder hierin te ondersteunen ✓ ‘Liefdevol moederen’ te ondersteunen en te stimuleren ✓ Hechting te ondersteunen en te stimuleren ✓ De moeder te ondersteunen in de ontwikkeling van haar baby ✓ De handleiding babyhuisbezoeken op een adequate en flexibele wijze te gebruiken
Inhoud programma ✓ Introductie babyhandleiding ✓ Therapeutische relatie tijdens de babyperiode ✓ Moederschap en de invulling van de moederrol ✓ Hechting en bouwstenen voor goed contact ✓ Afronding babytraining
2.3 Peutermodule (1 dag) Doelstelling training Na afloop van de training zijn verpleegkundigen in staat om: ✓ Kennis over de ontwikkeling van peuters tussen 1 en 2 jaar aan moeders over te brengen ✓ Moeders te ondersteunen in hun opvoedingsvaardigheden m.b.t. peuters
✓ Een mogelijk falende hechtingsrelatie te onderkennen en op een passende manier te interveniëren ✓ Het belang van spel en spelen voor de cognitieve en sociale ontwikkeling van peuters aan moeders over te brengen en hen hierin te ondersteunen ✓ De therapeutische relatie in peuterperiode vorm te geven ✓ De relatie met de moeder goed af te bouwen ✓ De handleiding peuterhuisbezoeken op een adequate en flexibele wijze te gebruiken
Inhoud programma ✓ Ervaringen uitwisselen ✓ Introductie peuterhandleiding ✓ Moederschap in de peuterperiode ✓ Hechtingsprincipes ✓ Cognitieve en sociale ontwikkeling van peuters en manieren om deze te stimuleren ✓ Therapeutische relatie in de peuterperiode ✓ Afronding trainingstraject en zelfbeoordeling nadien ✓ Evaluatie en certificering Na afloop van de training vullen de verpleegkundigen opnieuw de zelfbeoordeling in. De zelfbeoordeling achteraf is te vinden in bijlage 4.
2.4 VHT training Gelijktijdig bij de start van de zwangerschapstraining wordt een start gemaakt met de training ‘VHT binnen VoorZorg’. Het werken met videofeedback vormt een integraal onderdeel binnen het programma VoorZorg.
Doelstelling training Na afloop van de training zijn verpleegkundigen in staat om met behulp van videofeedback: ✓ Elementen uit geslaagde communicatie met de moeder te bespreken ✓ Een positieve ouder-kind interactie te stimuleren ✓ Het zelfvertrouwen van de moeder te vergroten ✓ Een responsieve en sensitieve houding van moeder naar kind te helpen ontwikkelen ✓ De methodiek ‘VHT binnen VoorZorg’ (zie hierna) toe te passen ✓ Praktisch ✓ De benodigde apparatuur te hanteren ✓ Opnames te bewerken en te monteren
Training ‘VHT binnen VoorZorg’ ✓ Training door opleider AIT ✓ Traject van 11 sessies ✓ Eindpresentatie (11de sessie) ✓ Certificaat ‘VHT binnen VoorZorg’ ✓ Uitvoering ‘VHT binnen VoorZorg’ ✓ Kwaliteitseisen na certificering: o 2 x per jaar Werk Ontwikkelings Kring (WOK) o Supervisie op locatie: minimaal 2x per jaar o Hercertificering 1 x per 3 jaar Wat betreft de kwaliteitseis ‘2x per jaar een WOK’ moet hiervan 1x een specifieke WOK gericht op VoorZorg worden gevolgd. Dit geldt voor verpleegkundigen die daarnaast K-VHT binnen de reguliere JGZ uitvoeren. Wat betreft ‘Supervisie op locatie minimaal 2 per jaar’ dient hiervan minimaal 1x zijn toegespitst op VHT binnen VoorZorg. Dit geldt voor verpleegkundigen die daarnaast K-VHT binnen de reguliere JGZ uitvoeren. Hercertificering dient plaats te vinden 1 x per 3 jaar op basis van presentaties tijdens de WOK’s.
Opleiding onder supervisie van AIT ZuidZorg Bij voorkeur wordt de opleiding van alle VoorZorgverpleegkundigen verzorgd door een vaste opleider onder coördinatie van AIT ZuidZorg. Het is prettig als er verschillende organisaties in één groep vertegenwoordigd zijn, je hoort zo meer van elkaars werkwijze, ervaringen etc. Trainingen en/of opleiding door AIT vinden bij voorkeur plaats bij het NCJ in Utrecht. Dit ligt voor de instellingen het meest centraal. Op een aantal plaatsen wordt de scholing van de VoorZorgverpleegkundigen verzorgd door een eigen interne opleider. De vaste AIT-VoorZorgopleider (ZuidZorg) zal met deze interne opleiders contact leggen om de specifieke toepassing van VHT binnen VoorZorg af te stemmen. Supervisies na de opleiding worden door de organisaties zelf geregeld, hetzij door een eigen AIT-opleider/supervisor, hetzij door een AIT-opleider/supervisor die zij hiervoor apart inhuren.
Methodiekbeschrijving Er is een beschrijving van de methodiek ‘VHT binnen VoorZorg’ ontwikkeld (Maas, 2007). Deze bevat een schema voor basiscommunicatie met de opnamemomenten en
de mogelijke thema’s. Een en ander is beschreven in een folder voor de verpleegkundigen en staat op het besloten deel van www.voorzorg.info. Verpleegkundigen zijn in het bezit van dit schema basiscommunicatie en de folder ‘VHT binnen VoorZorg’. Een uitvoerige methodiekbeschrijving is bovendien te vinden in het document ‘Training VHT in VoorZorg’ door AIT Thuiszorg. Dit document staat eveneens op het besloten deel van www.voorzorg.info. Bovengenoemde werkwijze geldt als uitgangspunt voor de uitvoering van VHT binnen VoorZorg. Deze methodiekbeschrijving is goedgekeurd door het projectteam VoorZorg. De opleider van AIT hanteert de methodiekbeschrijving in het opleidings/trainingstraject. Reeds eerder gecertificeerde VHT’ers zijn geïnformeerd via de case conferences en de Werk Ontwikkelings Kring (WOK). In het kader van de hierboven beschreven scholing is het sterk aan te bevelen dat de deelnemende JGZ-organisaties, naast het door AIT uitgevoerde traject, de verpleegkundigen bij de start met VHT ook laten scholen in het gebruik van de camera, het toepassen van software voor o.a. het monteren en terugkijken van fragmenten, het gebruik van een laptop en andere technische aspecten. U vindt hierover informatie in de ‘Handleiding kortdurende video-hometraining in gezinnen met jonge kinderen’ van Marij Eliëns & Bert Prinsen (NCJ/AIT Zuidzorg, 2008, hoofdstuk 2.3, blz. 98 t/m/ 105). Meerdere JGZ-instellingen in den lande hebben zelf gedetailleerde technische handleidingen ontwikkeld, bijvoorbeeld de GGD Gooi & Vechtstreek en Icare JGZ.
3. Profielbeschrijving
VoorZorgverpleegkundige
3.1 Algemene competenties ✓ Zorgen voor goede kwaliteit van de uitvoering ✓ Het uitvoeren van het VoorZorgprogramma t.a.v. hoog-risico (aanstaande) moeders zoals bedoeld ✓ Het hanteren van de begeleiding op de 6 genoemde programmadomeinen van het leven van de moeder (zie onder 3.2) ✓ Het maken en bewaken van de voortgang van de afspraken en het motiveren van de (aanstaande) moeder om te komen tot zelfstandige uitvoering van deze afspraken ✓ Het cyclisch en planmatig uitvoeren van de huisbezoeken binnen de vastgelegde structuur van het VoorZorgprogramma ✓ Het signaleren, adviseren, motiveren, begeleiden en ondernemen van gerichte actie naar moeders met betrekking tot de formele ondersteuningsmogelijkheden van de (gezondheids) zorg in Nederland ✓ Onderhouden en afstemmen van interne en externe contacten ✓ Onderhouden en afstemmen van contacten met diverse zorggerichte interne disciplines ✓ Deelnemen aan een juiste en efficiënte overlegstructuur ter bevordering van integrale aanpak van de zorg ✓ Onderhouden en afstemmen van contacten met collega hulp- en zorgverleners ✓ Onderhouden van contacten met externe instanties
Bijdragen aan beleidsontwikkeling ✓ Verstrekken van informatie uit de praktijk van het VoorZorgprogramma die relevant is voor beleidsontwikkeling zowel binnen de eigen organisatie als landelijk ✓ Beleidsvoorbereidende activiteiten uitvoeren t.b.v. het VoorZorgprogramma ✓ Signaleren van knelpunten, trends en ontwikkelingen en dit delen met de projectleider en/ of manager ✓ Actief deelnemen aan werkoverleggen, projecten en werkgroepen, voor zover relevant voor de zorg voor de jeugd en voor VoorZorg
Professionele ontwikkeling ✓ Volgen van ontwikkelingen van het eigen vakgebied en het bijhouden van relevante vakliteratuur ✓ Actief deelnemen aan scholings- en ontwikkelactiviteiten op het gebied van risicovolle opvoedsituaties
✓ Ontwikkelen, stimuleren en onderhouden van de competenties voor de eigen professionele ontwikkeling.
3.2 Specifieke competenties, gerelateerd aan de basisprincipes van het VoorZorgprogramma Toepassen van de theoretische uitgangspunten zoals die verwerkt zijn in de handleidingen. ✓ De interventie is gebaseerd op drie theoretische modellen: 1. Hechtingstheorie van John Bowlby 2. Self-efficacy theorie van Albert Bandura 3. Ecologisch model (invloed van sociale context) van Uri Bronfenbrenner De drie theorieën vormen een integraal onderdeel van het programma en komen tot uitdrukking tijdens de huisbezoeken. De verpleegkundige focust zich op de sociale, emotionele en economische context van haar cliënt en spant zich in om op basis van een positieve, responsieve en sensitieve interactie een relatie aan te gaan met haar cliënt. De vijf cliënt gerichte principes vormen het uitgangspunt om te komen tot selfefficacy van de cliënt. Deze principes zijn: De cliënt is de deskundige van haar eigen leven, aandacht voor de sterke kanten van de cliënt, focus op oplossingen, kleine veranderingen zijn genoeg, volg de hartenwens van de cliënt. ✓ Gebruik maken van onderzoeksresultaten en ontwikkelingen vanuit de bredere praktijk die leiden tot verbetering van de (VoorZorg)uitvoeringspraktijk. ✓ Het continu gebruik maken van ervaringen, feedback, nieuwe ontwikkelingen en inzichten binnen het breder veld van jeugdgezondheidszorg en deze integreren binnen de VoorZorgpraktijk. ✓ Aandacht geven aan de zes programmadomeinen, aangepast aan elke individuele cliënt. De VoorZorgverpleegkundige biedt de structuur, bewaakt de inhoud en heeft aandacht voor het proces van de cliënt. De verpleegkundige heeft specifieke vaardigheden met betrekking tot psycho-educatie en heeft kennis van de ontwikkeling van zuigelingen en jonge kinderen, inclusief hechting en omgevingsfactoren. De verpleegkundige maakt daarbij gebruik van de sterke kanten van de cliënt en besteedt aandacht aan de zes programmadomeinen: persoonlijke gezondheid, gezonde omgeving, moederschap, partner, familie en vrienden, levensloop van de moeder, formele hulpbronnen. Hierbij past zij de inhoud uit de handleidingen flexibel toe.
Vormgeven aan de therapeutische relatie De therapeutische relatie tussen de verpleegkundige en de cliënt ligt aan de basis van het programma. Een goede kwaliteit van de relatie is een belangrijke voorwaarde om te komen tot verandering. De verpleegkundige gebruikt de relatie van waaruit de cliënt kan komen tot het durven uitbouwen van nieuwe vaardigheden, nieuwe inzichten en om de cliënt open te laten staan voor veranderingen die haar leven positief beïnvloeden.
Reflectie op eigen handelen Het is van belang dat de verpleegkundige met haar collega’s, haar leidinggevende en/of supervisor regelmatig reflecteert op haar professionele handelen. Door middel van intervisie/ supervisie en feedback heeft de verpleegkundige de gelegenheid om kritisch te kijken naar haar eigen professionele handelen met als doel haar cliënten beter te kunnen ondersteunen. De overgang maken van probleemgericht naar cliënt-/ vraaggericht werken vereist kritische reflectie op het eigen handelen. Hercertificering
Na certificering vindt er vervolgens elke 5 jaar een hercertificering plaats op basis van een aantal kwaliteitscriteria. Hiervoor wordt een portfolio aangelegd dat door de VoorZorgverpleegkundige zelf wordt bewaard. Het portfolio wordt met behulp van het bijhouden en invullen van het ‘Formulier verlenging certificaat na vijf jaar’ gevuld (bijlage 7).
Kwaliteitscriteria na certificering ✓ Tenminste 10 cliënten begeleiden met het VoorZorgprogramma per vijf jaar. ✓ Minimaal 15 case conferences bijwonen (van het NCJ) per vijf jaar (3 van de 4 per jaar). ✓ Maandelijks (10 maal per jaar) werkbegeleiding en/ of intervisie op locatie waarin tenminste casuïstiek besproken wordt. Op verzoek of naar behoefte kan dit aangevuld of gecombineerd worden met een supervisietraject. ✓ NB. Op het besloten deel van www.voorzorg.info staan notities van ervaren supervisoren ter kennisname (Struijf en Boet, 2011; Bemelmans, 2011). ✓ Eenmaal per 2 jaar intercollegiale toetsing door coördinator/ VoorZorgcollega waarin feedback gegeven wordt op basis van observaties tijdens een huisbezoek en in relatie met de uitvoering van het programma zoals bedoeld. De observator geeft haar feedback op basis van haar observaties die zij met behulp van het
observatieformulier (bijlage 4) gedaan heeft. De observatie-elementen hebben betrekking op zowel de algemene als de specifieke competenties zoals beschreven in hoofdstuk 3. Hierop schrijft de verpleegkundige een reflectieverslag dat betrekking heeft op het betreffende huisbezoek en waar zij de observaties en de feedback mee in verwerkt (bijlage 6). NB. Het heeft de voorkeur dat er, binnen de termijn van 5 jaar, een maal door een collega buiten de eigen organisatie op deze wijze getoetst wordt. ✓ Een volledig ingevuld Formulier verlenging certificaat na vijf jaar (bijlage 7) wordt opgestuurd naar het NCJ voor verstrijken van de certificeringsdatum. ✓ Er zijn mogelijkheden tot uitzondering in het geval van ziekte, zwangerschap etc.
5. Kosten van de training
Tarieven trainingen en begeleiding VoorZorg 2015 Training tot VoorZorgverpleegkundige N.B. De aangegeven prijzen zijn per persoon Zwangerschapsmodule (8 dagdelen op 4 verschillende dagen) 1 persoon
€ 1.842,00 *
2 personen
€ 1.842,00
3 personen
€ 1.620,60
4 personen
€ 1.252,35
5 personen of meer
€ 1.031,40
* Dit betreft een aangepast verkort aanbod van 6 dagdelen, waarvan 4 dagdelen door NJi op maat. Stivoro training ( 1 dagdeel)
€ 900,00 (prijs p.p. afhankelijk van aantal
deelnemers) Training leerbaarheid MEE (1dagdeel)
€ 700,00 (prijs p.p. afhankelijk van aantal
deelnemers) Babymodule (2 dagdelen op 1 dag) 1 persoon
€ 1.318,85 (wordt in praktijk een goedkoper aanbod op
maat) 2 personen
€ 659,45
3 personen
€ 522,45
4 personen
€ 397,25
5 personen of meer
€ 322,10
Peutermodule (2 dagdelen op 1 dag) 1 persoon
€ 1.346,40 (wordt in praktijk een goedkoper aanbod op
maat) 2 personen
€ 673,20
3 personen
€ 531,60
4 personen
€ 404,10
5 personen of meer
€ 327,60
Training VHT in VoorZorg
€1850,- per persoon voor 11 bijeenkomsten, incl. zaalhuur, reiskosten en reistijd. Er wordt geen BTW berekend. Uitvoering door AIT.
Jaarlijkse kosten Licentie VoorZorg
€ 1.610,- per jaar per organisatie
Case-conferences
€ 495,- per jaar per verpleegkundige
Licentie registratiesysteem
€ 950,- te verdelen over de deelnemende organisaties
Kwaliteitseisen VoorZorg en VHT in VoorZorg: zie besloten deel van www.voorzorg.info, onder knop Deskundigheidsbevordering, document ‘Opleidingstraject tot VoorZorgverpleegkundige en kwaliteitseisen voor hercertificering’. Opmerkingen: -
De tarieven voor de NJi-trainingen gelden voor de trainingen die in 2014 geboekt worden. Nog doorlopende trainingen worden uitgevoerd tegen de tarieven van 2013.
-
Om de organisaties de gelegenheid te geven te sturen op trainingsdata, zullen per jaar één of twee startdata voor de trainingen worden vastgesteld door het NJi in overleg met de organisaties. Het streven is steeds te werken met groepen van minimaal drie deelnemers. Voor deze groepen gelden de tarieven zoals hierboven genoemd (dus p.p. afhankelijk van het aantal deelnemers).
-
Er zal jaarlijks een aanpassing plaatsvinden van de tarieven, rekening houdend met onder andere de uurtarieven van trainers NJi en externe trainers, en de kosten voor zaalhuur en catering.
Bijlage 1 Zelfbeoordeling vooraf
VoorZorgprogramma
Naam Onderstaande lijst beschrijft de belangrijkste vaardigheden/ competenties die nodig zijn voor de uitvoering van het VoorZorg programma. Vul in hoe competent je je voelt in de uitvoering van het VoorZorg programma. Vul in hoe competent je je voelt in de uitvoering van deze vaardigheden. Variërend van 1 (verder ontwikkelen) tot 5 (bekwaam, geen hulp nodig) Inventariseren van behoeften van de cliënt (en overige gezinsleden) in relatie tot haar gezondheid en persoonlijke ontwikkeling
1
2
3
4
5
Samen met de cliënt haalbare doelen formuleren gericht op het bevorderen van de eigen gezondheid, ontwikkeling of levensloop
1
2
3
4
5
Het ondersteunen van (a.s.) moeders om de eigen doelen te bereiken door middel van begrijpelijke instructie en persoonlijke feedback
1
2
3
4
5
Samen met de (a.s.) moeder evalueren van de vorderingen die zijn gemaakt in de richting van het vastgestelde doel
1
2
3
4
5
Een ‘therapeutische’ relatie tot stand kunnen brengen met de moeder gebaseerd op wederzijds vertrouwen en gericht op ‘groei’
1
2
3
4
5
Een cliënt gerichte werkwijze kunnen toepassen en het perspectief van de cliënt kunnen aannemen
1
2
3
4
5
De persoonlijke competentie en het eigen probleemoplossend vermogen van de cliënt kunnen aanspreken en kunnen activeren
1
2
3
4
5
Kunnen omgaan met frustraties, weerstand, vijandige reacties en tegenslag
1
2
3
4
5
Kunnen respecteren van eigen wensen en behoeften van de cliënt
1
2
3
4
5
Betrokkenheid van andere gezins- of familieleden bij zwangerschap, geboorte en kinderverzorging stimuleren
1
2
3
4
5
Stimuleren dat (a.s.) moeders hun netwerk versterken en gebruik maken van hulpbronnen in de eigen omgeving
1
2
3
4
5
Het consulteren of samenwerken met andere professionals die contact onderhouden met de cliënt en/ of familie
1
2
3
4
5
De zorg aan de cliënt/ gezin zo nodig kunnen coördineren en andere zorgverleners daarop aanspreken
1
2
3
4
5
Registreren en bijhouden van de eigen verpleegkundige activiteiten in overeenstemming met de richtlijnen van het programma
1
2
3
4
5
Het geven van gerichte feedback aan medecollega’s en het programma team om de uitvoering van het programma te verbeteren
1
2
3
4
5
Kunnen werken op verschillende domeinen tegelijk
1
2
3
4
5
Het programma kunnen presenteren in verschillende situaties
1
2
3
4
5
Bijlage 2 gedurende het trainingstraject
Persoonlijke doelen
Het gehele trainingstraject bestaat uit diverse onderdelen: ✓ Zwangerschapstraining die bestaat uit acht dagdelen training waarvan zes dagdelen basistraining door het NCJ, een dagdeel door MEE en een dagdeel door Stivoro; ✓ Babytraining die bestaat uit twee dagdelen door het NCJ; ✓ Peutertraining die bestaat uit twee dagdelen door het NCJ; ✓ VHT- training uitgevoerd door AIT met eigen (her)certificerings(kwaliteits) eisen. De zelfbeoordeling vooraf (zie ook bijlage 1) wordt afgenomen op de eerste trainingsdag van de zwangerschapsmodule. Op basis van de zelfbeoordeling vooraf formuleert de VoorZorgverpleegkundige haar eigen persoonlijke ontwikkel- en/ of leerdoelen. Voor elk nieuw trainingsonderdeel zal de trainer, 2 weken voorafgaand aan het volgende onderdeel, het portfolio opvragen.
Naam: Instelling:
Dit onderdeel invullen direct na het volgen van de zwangerschapstraining
Zwangerschapstraining (inclusief MEE en Stivoro) Data: Trainer: Ontwikkel- leerthema’s (lange termijn) Bijvoorbeeld: de (as.) moeder kunnen ondersteunen in het bereiken van haar eigen doelen 1. 2. 3.
Subdoelen (korte termijn), SMART geformuleerd Bijvoorbeeld: - Tijdens elk huisbezoek heeft de cliënt haar voornemen/ haar activiteit voor de komende week op het huisbezoekformulier geschreven - Tijdens elk huisbezoek heb ik aandacht besteed aan wat ervan gelukt is - Tijdens elk huisbezoek heb ik feedback gegeven op haar activiteiten van de afgelopen week, wat is ervan gelukt en wat heeft nog aandacht nodig gehad. 1. 2. 3.
Dit onderdeel invullen in de periode tussen de zwangerschaps- en babytraining in.
Procesbeschrijving (wat heb ik geleerd, waar heb ik de nadruk op gelegd, wat is bereikt, wat heeft het me opgeleverd).
Dit onderdeel invullen direct na het volgen van de babytraining
Babytraining Datum: Trainer: Ontwikkel-leerthema’s (lange termijn) Bijv. Cliënt gericht kunnen werken, het perspectief van de cliënt centraal kunnen stellen 1. 2. 3.
Sub doelen (korte termijn) SMART geformuleerd Bijvoorbeeld: Ik heb steeds, voordat ik haar een advies gaf, het mandaat dat ervoor nodig is, nagevraagd/ gecheckt of ik haar mandaat had. De doelen geformuleerd op het huisbezoekformulier zijn haalbare doelen voor mijn cliënt. 1. 2. 3.
Dit onderdeel invullen in de periode tussen de baby- en peutertraining in.
Procesbeschrijving (wat heb ik geleerd, waar heb ik de nadruk op gelegd, wat is bereikt, wat heeft het me opgeleverd).
Dit onderdeel invullen direct na het volgen van de peutertraining
Peutertraining Datum: Trainer: Ontwikkel-leerthema’s (lange termijn) Bijvoorbeeld: Stimuleren dat moeders hun netwerk versterken en gebruik maken van hulpbronnen in de eigen omgeving. 1. 2. 3.
4. Sub doelen (korte termijn) SMART geformuleerd Bijvoorbeeld: Tijdens elk huisbezoek heb ik nagevraagd hoe het de afgelopen 2 of 3 weken gegaan is en hoe zij bepaalde problemen heeft opgelost en wie daarbij betrokken waren. 1. 2. 3. 4.
Dit onderdeel valt buiten de basistraining en de hier geformuleerde aandachtspunten kunnen besproken worden tijdens intervisies/ case-conferences of intercollegiale toetsing.
Procesbeschrijving (wat heb ik geleerd, waar heb ik de nadruk op gelegd, wat is bereikt, wat heeft het me opgeleverd).
Bijgewoonde activiteiten gedurende trainingsperiode
Naam: Instelling: Datum
Case- conference
Datum
Werkbegeleiding/ intervisie
Datum
Supervisie
Datum
Certificering VHT
Aan het einde van het trainingstraject wordt opnieuw een zelfbeoordeling afgenomen (zie bijlage 3). Op basis van het volledig volgen van alle trainingsonderdelen wordt de verpleegkundige gecertificeerd als VoorZorgverpleegkundige. Nadien wordt elke vijf jaar gehercertificeerd op basis van een aantal kwaliteitseisen waaraan voldaan dient te worden (zie hoofdstuk 4).
Bijlage 4 Zelfbeoordeling achteraf
VoorZorgprogramma
Naam: Onderstaande lijst beschrijft de belangrijkste vaardigheden/ competenties die nodig zijn voor de uitvoering van het VoorZorg programma. Vul in hoe competent je je voelt in de uitvoering van het VoorZorg programma. Vul in hoe competent je je voelt in de uitvoering van deze vaardigheden. Variërend van 1 (verder ontwikkelen) tot 5 (bekwaam, geen hulp nodig) Inventariseren van behoeften van de cliënt (en overige gezinsleden) in relatie tot haar gezondheid en persoonlijke ontwikkeling
1
2
3
4
5
Samen met de cliënt haalbare doelen formuleren gericht op het bevorderen van de eigen gezondheid, ontwikkeling of levensloop
1
2
3
4
5
Het ondersteunen van (a.s.) moeders om de eigen doelen te bereiken door middel van begrijpelijke instructie en persoonlijke feedback
1
2
3
4
5
Samen met de (a.s.) moeder evalueren van de vorderingen die zijn gemaakt in de richting van het vastgestelde doel
1
2
3
4
5
Een ‘therapeutische’ relatie tot stand kunnen brengen met de moeder gebaseerd op wederzijds vertrouwen en gericht op ‘groei’
1
2
3
4
5
Een cliënt gerichte werkwijze kunnen toepassen en het perspectief van de cliënt kunnen aannemen
1
2
3
4
5
De persoonlijke competentie en het eigen probleemoplossend vermogen van de cliënt kunnen aanspreken en kunnen activeren
1
2
3
4
5
Kunnen omgaan met frustraties, weerstand, vijandige reacties en tegenslag
1
2
3
4
5
Kunnen respecteren van eigen wensen en behoeften van de cliënt
1
2
3
4
5
Betrokkenheid van andere gezins- of familieleden bij zwangerschap, geboorte en kinderverzorging stimuleren
1
2
3
4
5
Stimuleren dat (a.s.) moeders hun netwerk versterken en gebruik maken van hulpbronnen in de eigen omgeving
1
2
3
4
5
Het consulteren of samenwerken met andere professionals die contact onderhouden met de cliënt en/ of familie
1
2
3
4
5
De zorg aan de cliënt/ gezin zonodig kunnen coördineren en andere zorgverleners daarop aanspreken
1
2
3
4
5
Registreren en bijhouden van de eigen verpleegkundige activiteiten in overeenstemming met de richtlijnen van het programma
1
2
3
4
5
Het geven van gerichte feedback aan medecollega’s en het programma team om de uitvoering van het programma te verbeteren
1
2
3
4
5
Kunnen werken op verschillende domeinen tegelijk
1
2
3
4
5
Het programma kunnen presenteren in verschillende situaties
1
2
3
4
5
Bijlage 5
Formulier observatie- en feedback
Een maal per 2 jaar, en daarnaast op indicatie wordt door de coördinator/ VoorZorg collega een observatie uitgevoerd tijdens een huisbezoek. Dit als onderdeel van de kwaliteitseisen voor hercertificering na 5 jaar. Op basis van observaties tijdens dit huisbezoek noteert de observator haar bevindingen en schrijft haar feedback op het observatieformulier. De observaties hebben betrekking op het werken binnen de zes programmadomeinen en het gebruiken van het huisbezoekformulier. Dit observatieen feedbackverslag wordt besproken met de verpleegkundige en zij bewaart dit in haar persoonlijk portfolio. De verpleegkundige schrijft, zo snel mogelijk na de observatie en het feedbackgesprek,voor zichzelf een reflectieverslag van het huisbezoek dat gezamenlijk gebracht is. Hierin verwerkt zij de feedback en de gegevens uit de observatie (bijlage 6). Zij reflecteert op het werken binnen de zes domeinen en het gebruik van het huisbezoekformulier. Tevens besteedt zij aandacht aan een aantal specifieke competenties die gerelateerd zijn aan de basisprincipes van VoorZorg. Zij bewaart dit reflectieverslag in haar persoonlijk portfolio. In vijf jaar tijd wordt minimaal 2 maal een observatie op deze wijze uitgevoerd en krijgt de verpleegkundige minimaal 2 maal op deze wijze feedback van haar collega of coördinator. De verpleegkundige schrijft, voorafgaand aan het verzoek om verlenging, een samenvatting van haar reflectieverslagen op het Formulier verlenging certificaat na vijf jaar (bijlage 7).
Observatieformulier en feedbackverslag VoorZorg Datum Naam observator Naam VZ verpleegkundige Soort huisbezoek
Domein Persoonlijke gezondheid
Gezonde omgeving
Moederschap
Partner, familie en vrienden
Wel aandacht aan besteed (+)/ wat/ hoe
Geen aandacht aan best
Levensloop moeder
Formele/ informele hulpbronnen Aanvullend Huisbezoekformulier
Aanvullende materialen/ hulpmiddelen folder/ brochure/ Specifiek Toepassen van de 5 cliënt gerichte principes Elk principe apart scoren Cliënt is de deskundige van haar leven Gericht op sterke kanten Focus op oplossingen Kleine verandering is genoeg Volg de hartenwens Vormgeven aan de therapeutische relatie Heeft een sensitieve, responsieve houding naar de cliënt Stimuleert tot positief gedrag Aandachtspunten beschrijf hier kort welke aandachtspunten je mee wilt geven
Wat gaat goed
Wat kan beter
Bijlage 6 reflectieverslag intercollegiale toetsing (ICT)
Formulier
Instructie: Schrijf een reflectie op het huisbezoek waarbij een collega VoorZorgverpleegkundige meegegaan is in het kader van intercollegiale toetsing. Gebruik hierbij tevens de feedback die je van je collega gekregen hebt. Beschrijf in je reflectieverslag in ieder geval wat de situatie was, wat goed ging en wat je meeneemt voor de volgende keer. Bewaar dit verslag in je portfolio en gebruik dit, samen met de andere reflectieverslagen die je in dit kader geschreven hebt, om een samenvatting te schrijven op het Formulier verlenging certificaat na vijf jaar (bijlage 7).
Bijlage 7
Formulier verlenging certificaat na vijf jaar
Naam: Instelling: Datum: Datum laatste certificering: Aantal cliënten in zorg de afgelopen vijf jaar: Geldig AIT certificaat: ja/ nee Activiteit (15 maal) Case conference
Datum
Korte omschrijving
Activiteit (een totaal van 50 maal) Werkbegeleiding Intervisie Supervisie
Datum
Korte omschrijving
Activiteit (2 of 3 maal)
Datum
Korte samenvatting van feedback en eigen reflectieverslag
Intercollegiale toetsing tijdens huisbezoek
Na vijf jaar is het overzicht compleet. Na beoordeling en goedkeuring van de trainer VoorZorg, die hierover overlegt met de betreffende manager van de verpleegkundige, vindt verlenging van het certificaat plaats. Het formulier verlenging certificaat wordt opgestuurd naar het NCJ t.n.v. de trainer VoorZorg. Het origineel wordt door de VoorZorgverpleegkundige bewaard in haar portfolio.
