Opgroeien in gebroken gezinnen: Hebben kinderen van hoger opgeleide ouders meer te verliezen?
Sue Westerman, Ruben van Gaalen
Inleiding
Ouderlijke structuur INTACT
Welzijn van kinderen
+ Sociaaleconomische en culturele hulpbronnen: herkomst, inkomen, onderwijsniveau
Niet-INTACT
Gedragsproblemen Schoolresultaten Criminaliteit Onderwijsniveau Psychologisch welzijn
Kenmerken niet-intact situatie: scheiding, overlijden, stabiliteit, eenoudergezin, stiefgezin, omgangsregelingen
2
Onderzoeksvragen
Ouderlijke structuur
Welzijn van kinderen
INTACT Altijd bij elkaar 1 Niet-INTACT Scheiding Overlijden Nooit samen
Onderwijsniveau van moeder 4
Aantal veranderingen
2
Onderwijsniveau van het kind op leeftijd 15 jaar
Leeftijd kind bij eerste verandering 3
3
Onderwijsniveau van het kind op leeftijd van 15 jaar
• • • •
VWO HAVO VMBO-gl/tl VMBO-bb/kb
4
Data: Stelsel van Sociaal Statistische bestanden (SSB) – Stelsel van onderling koppelbare registraties en enquêtes
– Ouderlijke structuur, herkomst en stedelijkheid: Gemeentelijke basisadministratie (1995-) – Inkomen: registraties van de belastingdienst en polisadministratie (1999-) – Onderwijs: opleidingsniveaubestand (1999-) – Intergenerationele weging ouder-kind triades, kinderen < 25 jaar 5
Uitgangspopulatie – Gezinssituatie van kinderen leeftijd 0 tot 15 jaar – Geboortecohort 1995, N=206 414 Uitgezonderd van de analyse – 12% kinderen die niet alle jaren aanwezig waren – 4,3% vader onbekend Resulterend N = 177 331 kinderen, 72% groeit op bij beide ouders Intact 72% 127708
Niet-intact 28% 49623
Scheiding, 83% 40979
Nooit samen, 7%
3472 5172
Overlijden van (een van) beide ouders, 10%
6
Vraag 1: Ouderlijke structuur onderwijsniveau kind 15 jaar 100% 80% 60%
VMBO-bb/kb VMBO-gl/tl
40%
HAVO
VWO 20% 0% never together
divorce
death
always together
7
Logistische regressie: effect soort niet-intacte ouderlijke structuur op onderwijsniveau kind 15 jr – Controlevariabelen: geslacht, herkomst, stedelijkheid, jonge moeder, inkomen, onderwijsniveau van moeder – Afhankelijke variabele: Kans VWO te volgen leeftijd 15 jr
Odds ratio
t-value
Nooit samen
0.33
-16.49
Gescheiden
0.70
-22.08
Overlijden
0.55
-12.69
Altijd samen (referentie)
1.00 8
Vraag 2: aantal veranderingen ouderlijke structuur onderwijsniveau kind 15 jr 100%
80%
60%
VMBO-bb/kb VMBO-gl/tl HAVO
40%
VWO 20%
0%
9 0
1
2
3
4
>5
Logistische regressie: effect aantal veranderingen in ouderlijke structuur op onderwijsniveau kind 15 jr – Controlevariabelen: geslacht, herkomst, stedelijkheid, jonge moeder, inkomen, onderwijsniveau van moeder – Afhankelijke variabele: Kans VWO te volgen leeftijd 15 jr Aantal veranderingen Geen verandering (referentie)
Odds ratio
t-value
1.00
1
0.81
-11.06
2
0.54
-21.95
3
0.52
-14.06
4
0.45
-9.87
>5
0.34
-9.32
10
Vraag 3: Leeftijd waarop kind verandering naar nietintact onderwijsniveau kind 15 jr 100%
80%
60%
VMBO-bb/kb VMBO-gl/tl
40%
HAVO VWO
20%
0% never 1-3 yrs together
4-5 yrs 6-8 yrs 9-11 yrs 12-15 yrs always together
11
Logistische regressie: effect leeftijd kind bij eerste verandering naar niet-intact op onderwijsniveau van het kind 15 jr – Controlevariabelen: geslacht, herkomst, stedelijkheid, jonge moeder, inkomen, onderwijsniveau van moeder – Afhankelijke variabele: Kans VWO te volgen leeftijd 15 jr Eerste verandering op leeftijd
Odds ratio
t-value
Nooit samen
0.32
-16.62
1-3 jr
0.64
-10.81
4-5 jr
0.71
-8.59
6-8 jr
0.58
-16.43
9-11 jr
0.81
-6.59
12-15 jr
0.70
-15.04
Altijd samen (referentie)
1.00
12
Vraag 4: Interactie onderwijsniveau moeder met niet-intacte ouderlijke structuur 100% 80% 60%
VMBO-bb/kb VMBO-gl/tl
40%
HAVO VWO
20% 0% Intact
Non-intact
Mother lower education
Intact
Non-intact
Mother higher education
13
Logistic regression: netto effect van de niet-intacte ouderlijke structuur en onderwijsniveau van de moeder – Controlevariabelen: geslacht, herkomst, stedelijkheid, jonge moeder, inkomen, onderwijsniveau van moeder – Afhankelijke variabele: Kans VWO te volgen leeftijd 15 jr Netto effecten
Odds ratio
Moeder hogere opleiding en intact
6.07
Moeder hogere opleiding en niet-intact
4.40
Moeder lagere opleiding en intact
1.00
Moeder lagere opleiding en niet-intact
0.51
14
Conclusies
Ouderlijke structuur Altijd samen Scheiding Overlijden Nooit samen Nooit samen meest negatieve effect, en overlijden is meer negatief dan scheiding
Welzijn van kinderen
+ Onderwijs niveau ouders Hoe hoger de moeder is opgeleid hoe lager het verlies
Leeftijd kinderen bij eerste verandering Hoe later hoe beter, en 6-8 jr kritieke periode
Onderwijsniveau kind leeftijd 15 jr
Aantal veranderingen Hoe meer veranderingen hoe slechter
15
