OPDC Zuid Oost Drenthe. Pestprotocol

Het pestprotocol

Het pestprotocol is geschreven voor de leerlingen, ouders en medewerkers van het OPDC. Het geeft het beleid van de school weer, ter attentie van pesten. Het beschrijft wat onder pesten verstaan wordt, hoe pesten voorkomen kan worden en wat de aanpak is, als er gepest wordt. Het hoofddoel van het protocol is het voorkomen en bestrijden van pesten door alle betrokkenen duidelijkheid te geven over ieders rol. Daarnaast heeft het een informatieve en verwijzende functie.

OPDC Zuid Oost Drenthe

Pestprotocol Inhoudsopgave Voorwoord 1. plagen 2. pesten 3. voorbeelden van specifiek pestgedrag 4. partijen bij het pestprobleem 5. preventieve aanpak 6. curatieve aanpak 7. instanties 8. Bijlagen: bijlage 1: informatie voor ouders bijlage 2: digitaal pesten bijlage 3: achtergrond informatie (publicaties/ links/ films) bijlage 4: schorsingprocedure

pagina pagina pagina pagina pagina pagina pagina pagina pagina pagina

3 4 4 4 5 7 8 12 15 17

pagina 19 pagina 22

Voorwoord Het OPDC wil een school zijn voor de leerlingen, waar we het allemaal naar ons zin hebben. Om dit voor elkaar te krijgen is het nodig om afspraken en regels op papier te zetten. Uitgangspunten hierbij zijn: • we tonen respect voor iedereen • we zijn allemaal verantwoordelijk voor ons eigen gedrag • we zorgen gezamenlijk voor een veilige school • we zorgen samen voor een prettige leer- en leefomgeving • we zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor onze school We willen onze leerlingen een veilig pedagogisch klimaat bieden waarin zij zich harmonieus kunnen ontwikkelen en waarin goede leerprestaties mogelijk zijn. Docenten, onderwijsondersteunend personeel en coördinatoren bevorderen deze ontwikkeling door het scheppen van een open en prettige werksfeer in de klas en daarbuiten. Het moet voor iedere leerling mogelijk worden om te ervaren dat hij/ zij kan zijn wie hij/ zij is. Er is ruimte voor iedereen om zichzelf te zijn zolang dat niet betekent dat de afgesproken regels overtreden worden of dat iemands persoonlijke grenzen overschreden worden. Pesten betekent, dat grenzen overschreden worden en dat past niet in een prettig en veilig klimaat voor allemaal. Het pestprotocol is geschreven voor de leerlingen, ouders en medewerkers van het OPDC. Het geeft het beleid van de school weer, ter attentie van pesten. Het beschrijft wat we onder pesten verstaan, hoe pesten voorkomen kan worden en wat de aanpak is, als er gepest wordt. Het hoofddoel van het protocol is het voorkomen en bestrijden van pesten door alle betrokkenen duidelijkheid te geven over ieders rol. Daarnaast heeft het een informatieve en verwijzende functie.

1. Plagen We spreken over plagen, wanneer leerlingen min of meer aan elkaar gewaagd zijn. Het vertoonde gedrag is onschuldig, onbezonnen en nodigt uit tot een reactie van eenzelfde soort. Het gaat dan om een spel, dat door geen van de betrokkenen als bedreigend of echt vervelend wordt ervaren. Plagen vindt meestal één tegen één plaats en de rollen liggen erbij niet vast. De pijn (lichamelijk of geestelijke) bij plagen is draaglijk en van korte duur. Plagen heeft geen nadelige gevolgen voor degene, die het ondergaat op lange termijn. Er is sprake van een pedagogische waarde: door elkaar eens uit te dagen, leren kinderen heel goed om met allerlei conflicten om te gaan. Dat is een vaardigheid, die hen later in hun leven van pas komt bij conflicthantering.

Pesten Wanneer kan gesproken worden over pesten? Diegene die het ondergaat en/ of het personeel van de school bepaalt of het vertoonde gedrag gewenst is of niet. Met andere woorden of er sprake is van plagen of pesten. Wat voor de één een vorm van ongewenst gedrag is, hoeft dat voor de ander niet te zijn. Wat voor de één een grapje of een plagerijtje is, kan door de ander als enorm vervelend of kwetsend ervaren worden. Wat misschien niet persoonlijk bedoeld is, kan iemand direct raken. Het wordt een probleem als je er samen niet meer uitkomt. Het specifieke van pesten is gelegen in het bedreigende en vooral systematische karakter van bepaald gedrag. We spreken van pestgedrag als het terugkomend en in een vaste structuur gebeurt, waarbij het pesten met opzet gebeurt. De pester weet vooraf wie hij zal pesten, waar en wanneer. De pester wil de ander pijn doen en/ of kwetsen en/ of vernielen. De gepeste leerling raakt geïsoleerd, hoort niet meer bij de groep en voelt zich niet langer veilig (in de school). De gepeste leerling is niet meer in staat voor zichzelf op te komen, heeft weinig vriendjes en gaat moeilijk relaties aan. Als er niet op tijd wordt ingegrepen, kunnen de lichamelijke en geestelijke gevolgen ingrijpend zijn en lang nawerken. Belangrijk is dat de gepeste en de pester samen het probleem leren op te lossen aan de hand van bijvoorbeeld een stappenplan.

2. Voorbeelden van specifiek pestgedrag Pesten kan allerlei vormen aannemen. Hieronder volgen 5 categorieën met voorbeelden van de genoemde soort. • verbaal Schelden, dreigen, belachelijk maken, uitlachen of een bijnaam geven op basis van lichaamskenmerken, (etnische) afkomst, geloof of seksuele voorkeur of n.a.v. een verkeerd antwoord in de klas, ongewenste sms’jes sturen, via mail of chatprogramma’s opmerkingen verspreiden, het gebruiken van mobiele telefoons of websites met de bedoeling iemand zwart te maken door het verzenden van opmerkingen en/ of foto’s of filmpjes. • fysiek Trekken, duwen, spugen, schoppen, slaan, laten struikelen, krabben, bijten of aan de haren trekken. • intimidatie Een leerling achterna blijven lopen of ergens opwachten, iemand in de val laten lopen, de doorgang versperren of klem zetten tussen de fietsen, dwingen om bezit af te geven of geld of andere zaken mee naar school te nemen of seksuele intimidatie.

• isolatie Uitsluiten door een klasgenoot voortdurend duidelijk te maken dat hij/ zij niet gewenst is, doodzwijgen. • stelen of vernielen van bezittingen Afpakken, beschadigen en kapotmaken van spullen.

3. Partijen bij het pestprobleem Bij pesten zijn meerdere partijen betrokken: de gepeste leerling(en), de pester(s), de zwijgende middengroep, het personeel en de ouders. Om pesten te voorkomen of achteraf aan te pakken, is het nodig dat alle partijen betrokken worden bij de uitvoering van het beleid. We spreken dan van een vijfsporen aanpak. • de gepeste leerling Elke leerling loopt het risico gepest te worden maar sommige leerlingen hebben een grotere kans om gepest te worden dan anderen. Dat kan komen door uiterlijke kenmerken maar het heeft vaker te maken met vertoond gedrag, de wijze waarop gevoelens worden beleefd en de manier waarop die worden geuit. Kinderen die gepest worden hebben vaak andere interesses dan de meeste leeftijdgenoten of ze doen dingen anders. Ze zijn goed in vakgebieden of juist niet. Veel kinderen die gepest worden hebben een beperkte weerbaarheid. Ze zijn niet in staat daadwerkelijk actie te ondernemen tegen de pestkoppen en stralen dat dan ook uit. Vaak zijn ze angstig en onzeker in een groep en durven ze weinig of niets te zeggen, omdat ze bang zijn om uitgelachen te worden. Deze angst en onzekerheid worden verder versterkt door het ondervonden pestgedrag, waardoor het gepeste kind in een vicieuze cirkel komt, waar het zonder hulp niet uit komt. Gepeste leerlingen voelen zich vaak eenzaam, hebben in hun gepeste omgeving geen vrienden om op terug te vallen en kunnen soms beter met volwassenen opschieten dan met hun leeftijdgenoten. Jongens die worden gepest horen bijna nooit tot de motorisch beter ontwikkelde kinderen. • de pester Pestende leerlingen zijn vaak fysiek en/ of verbaal de sterksten. Meisjes pesten in driekwart van de gevallen door middel van psychisch geweld (buitensluiten, roddelen) en voor de rest door middel van fysiek geweld. Bij jongens is het net andersom: in driekwart van de gevallen door middel van fysiek geweld en voor de rest door middel van psychisch geweld. Pesters kunnen het zich permitteren zich agressief op te stellen en ze reageren dan ook met dreiging van geweld of de indirecte inzet van geweld. Ze lijken populair te zijn in een klas, maar dwingen hun populariteit in de groep af door te laten zien hoe sterk ze zijn en wat ze allemaal durven.

Echte pesters zijn niet alleen agressief en fysiek sterker dan de rest van de klas, ze hebben ook weinig empathisch (invoelend) vermogen, zijn impulsief en domineren graag andere kinderen. Een 'succesvolle' pester heeft niet geleerd zijn agressie op een andere manier te uiten dan door het ongewenste pestgedrag te vertonen. Ook pesters hebben op de langere termijn last van hun pestgedrag. Door hun verkeerde en vooral beperkte sociale vaardigheden hebben ze vaak moeite om een vriendschap op te bouwen en te onderhouden op andere gronden dan die van macht en het delen in die macht. • de zwijgende middengroep De meeste leerlingen zijn niet direct betrokken bij pesten in de actieve rol van pester. Sommigen behouden enige afstand en andere leerlingen doen, uit angst of uit berekening, mee. Dit zijn de zogenaamde 'meelopers'. Het specifieke kenmerk van een meeloper is de grote angst om zelf in de slachtofferrol te geraken. Het kan ook zijn, dat meelopers stoer gedrag wel interessant vinden en daardoor op de populariteit van de pester in kwestie denken mee te liften. Er zijn ook leerlingen, die niet merken dat er gepest wordt. Heel af en toe neemt een leerling, of een klein groepje leerlingen, het voor het gepeste kind op. • de medewerkers Pesten is een goed bewaard groepsgeheim: (bijna) iedere leerling weet dat in de groep wordt gepest, toch durft niemand het aan docent of ouder te vertellen. De medewerkers weten dus ook vaak niet dat er in de groep wordt gepest. En zien ze ongewenst gedrag, dan wordt het lang niet altijd als pesten geïnterpreteerd. • de ouders Wanneer kinderen worden gepest, durven ze in de meeste gevallen niet aan hun ouders te vertellen, dat hen dit overkomt. Ze kunnen bang zijn dat hun ouders naar school gaan, het aan de mentor/ mentrix vertellen en dat deze het verkeerd aanpakt. Ze schamen zich vaak, dat hen dit overkomt. Soms denken ze, dat ze het gedrag van de pester zelf hebben uitgelokt en het dus verdienen gepest te worden.

4. Preventieve aanpak • de mentor De mentor speelt een belangrijke rol in het tot stand brengen van een veilig klassenklimaat vanaf de allereerste kennismaking. In de eerste schoolweek na de zomervakantie is er voor de eerstejaars leerlingen een introductieweek. In deze week is er een uitgebreid programma, waarin de kinderen elkaar leren kennen. Hierbij wordt aandacht besteed aan het goed leren omgaan met elkaar. Respect, luisteren naar elkaar en samenwerken zijn onderwerp van gesprek. Daarnaast worden de afspraken en regels van de school besproken, die vermeld staan in ‘De school als leer en leefomgeving’. Daarnaast heeft de mentor de mogelijkheid samen met de klas klassenregels opstellen van hoe zij denken dat er met elkaar omgegaan moet worden.

Als de mentor het vermoeden heeft dat er een leerling in de klas gepest wordt, kan hij naast de SOVA lessen extra aandacht besteden aan dit onderwerp. De mentor heeft dan de mogelijkheid om uit het boek ‘Pesten op school’ lessen te halen om het onderwerp te bespreken in de klas. Het onderwerp pesten komt in de SOVA les nog eens aan bod. • SOVA Elke klas, behalve de B- klassen in het eerste jaar, krijgt 1 keer per week sociale vaardigheidstraining (SOVA) in klas 1,2 en 3. De B- klassen in het eerste jaar krijgen 2 keer per week SOVA. De tweede week dat de leerlingen op het OPDC zitten is er een workshop week. In deze week komt het onderwerp pesten aan bod. Bij de workshop wordt er gebruikt gemaakt van het volgende materiaal; het boek ‘Pesten dat pikken we niet’ samen met een dvd, het boek ‘horen, zien en niet meer zwijgen’ en een quiz op internet. In de SOVA lessen die worden gegeven wordt er ook veel aandacht besteed aan plagen en pesten. In alle leerjaren komen deze onderwerpen na de herfstvakantie 4 weken aanbod. In eerste jaar wordt gebruik gemaakt van de methodes ‘leren op maat’ en ‘Optie VMBO- 1’. Uit deze laatste methode wordt na de herfstvakantie het hoofdstuk ‘Grapjes, plagen en pesten’ besproken samen met de film ‘de tasjesdief’. In het tweede wordt gebruik gemaakt van de methode ‘Leefstijl 1’. Hieruit wordt het onderwerp ‘Iedereen is anders’ besproken. Daarnaast wordt de film ‘Bluebird’ bekeken. In de derde klas wordt gebruik gemaakt van ‘Leefstijl 2’. Uit dit boek worden de onderwerpen ‘Conflict oplossen’, ‘Omgaan met anderen’ en ‘Verschillend, nou en?’ besproken. • de medewerker Het voorbeeldgedrag van de docent in de les en van de medewerkers van de school is belangrijk. Er zal minder gepest worden in een klimaat waar duidelijkheid heerst over de omgang met elkaar, waar acceptatie van verschillen wordt aangemoedigd, waar ruzies niet met geweld worden opgelost, maar uitgesproken, waar leerlingen gerespecteerd worden in hun eigenheid, waar agressief gedrag niet wordt geaccepteerd en waar docenten, onderwijsondersteunend personeel en coördinatoren duidelijk stelling nemen tegen dergelijke gedragingen.

De basis is het handhaven van de schoolregels zoals die in de ‘De school als leer- en leefomgeving’ vermeld staan. In en rond de school, tijdens pauzes en tussen de lesuren wordt door toezichthouders en medewerkers van de verschillende scholen gesurveilleerd en worden leerlingen op hun gedrag aangesproken. • het beleid Het is belangrijk om het pestbeleid bij leerlingen, ouders en personeel bekend te maken. Het pestbeleid is toegankelijk door er naar te verwijzen in de schoolgids en het te publiceren op de website. Het is onderdeel van de beleidscyclus van de school waardoor het regelmatig geëvalueerd en eventueel bijgesteld wordt.

5. Curatieve aanpak Op het OPDC is als curatieve aanpak voor de ‘No Blame’ methode gekozen. Deze methode bestaat uit zeven stappen en wordt ingezet al er sprake is van pesten in groepsverband. De mentor is op het OPDC het eerste aanspreekpunt voor de leerling(en) die gepest worden. De mentor gaat in gesprek met de gepeste leerling en zal vervolgens een stappenplan in werking stellen. Als er door een medewerker van het OPDC gesignaleerd wordt dat er gepest wordt, wordt er geprobeerd dit direct op te lossen. De mentor wordt altijd op de hoogte gebracht. Het OPDC wil aan de hand van deze methode de gepeste leerling(en) het gevoel geven dat hij/ zij serieus genomen wordt en er een luisterend oor is. Verder wil het OPDC zo duidelijke stelling nemen tegen het pestgedrag en de gepeste leerling een duidelijk perspectief geven dat het probleem serieus aangepakt wordt.

• De No Blame methode De No Blame methode wil het pesten op een veilige manier, voor alle betrokkenen, oplossen en de leerlingen een andere manier aanleren om conflicten aan te gaan. De manier waarop dit gebeurt is belangrijk. De filosofie van waaruit gewerkt wordt is, dat het uiteindelijk niet helpt om te (dreigen met) straffen maar dat het oplossen van het probleem samen voorop dient te staan. Hierbij het je te maken met de volgende betrokkenen: • de klas Deze groep bestaat uit: - Leerlingen die mee pesten om er zelf beter van te worden; - Leerlingen die mee pesten omdat ze bang zijn zelf gepest te worden; - Leerlingen die niet mee pesten maar die niets doen om een einde te maken aan het pesten; - Leerlingen die het voor het slachtoffer opnemen. Er zijn gelukkig ook klassen waarin een (groep) leerling(en) het opneemt voor de gepeste, maar vaak speelt hierbij het bekend psychologisch mechanisme, de zogenaamde ‘samenzwering om te zwijgen’. Dit houdt in dat (bijna) iedereen in een groep weet dat er wordt gepest, maar dat niemand het aan ouder of docent durft te vertellen. Dit proberen we te doorbreken door middel van de ‘pesttest’. Deze test kan anoniem ingevuld worden en geeft een goed overzicht van hoeveel er gepest wordt in de klas. Ook onverschilligheid kan een oorzaak zijn dat een pestgeval niet gemeld wordt. Soms zetten daders slachtoffers of klasgenoten onder druk er met niemand over te praten. Deze zwijgende groep kan medeverantwoordelijk worden gemaakt bij het doen stoppen van het pesten door de leerlingen de macht te geven om met elkaar benoemde ongewenste omgangsvormen te signaleren en tegen te gaan. Zij gaan allen letten op de aangegeven gedragingen van de pesters en op de opgegeven plaatsen. Zodra één van hen iets ziet dat op pestgedrag lijkt, geeft hij/ zij het door aan de hiervoor verantwoor-

delijke persoon (mentor/ coördinator). Deze spreekt de pester aan. Op deze manier aangepakt, krijgt de gepeste leerling niet het verwijt dat hij/ zij 'geklikt' heeft. Immers, anderen hebben het gezien en doen er nu iets aan. Als je als docent/ mentor in de klas wilt praten over pesten, kan het raadzaam zijn om niet de actuele pestsituatie als uitgangspunt te nemen, maar het onderwerp erbovenuit te tillen. Bijvoorbeeld aan de hand van een krantenartikel, een tv uitzending, een brief van een leerling van een andere school, een lesbrief of een metafoor. Gebeurt dit niet, dan zou de klas het probleem kunnen ontkennen, bagatelliseren, het slachtoffer de schuld geven, of zeggen dat het een grapje is waar de docent zich geen zorgen over moet maken, of het slachtoffer, buiten school, voor zijn ‘klikken’ straffen. Anderzijds moet wel duidelijk zijn dat er een probleem in de klas is: het mag niet louter als een fictief probleem ervaren worden. • de medewerkers Alle medewerkers moeten op de hoogte zijn van het fenomeen pesten. Zij moeten uitingen van gedrag zoals boven bij 3 beschreven als pesten weten te interpreteren en er stelling tegen durven nemen. Zij geven signalen van pesten door aan de mentor. Zie verder het boven beschreven beleid. Medewerkers kan gevraagd worden extra op een leerling te letten en mee te helpen uit te vinden wie degenen zouden kunnen zijn die de betrokken leerling lastig vallen. • de ouder(s)/verzorger(s) De ouder(s)/ verzorger(s) van het gepeste en het pestende kind verdienen ook steun. Belangrijk is de ouder(s)/ verzorger(s) die zich zorgen maken over het gedrag van hun kind serieus te nemen. Zij moeten betrokken worden bij de aanpak van het pestgedrag zoals boven beschreven. Ouder(s)/ verzorger(s) worden op de hoogte gesteld van de ‘Maatregel ten behoeve van de veilige school’ waar het pestbeleid een onderdeel van is. Dit kan via de ‘De school als leer- en leefomgeving’ en de website van de school. Ouder(s)/ verzorger(s) krijgen informatie en advies over het pesten en de manieren waarop dit kan worden aangepakt. Zie bijlage 1 voor een gedetailleerde beschrijving van signalen en adviezen. De No Blame methode bestaat uit de volgende zeven stappen: Stap 1: Individuele gesprekken De eerste stap in de No Blame methode is de stap waarin de mentor individuele gesprekken aangaat met de gepeste leerling(en) om na te gaan hoe de leerling(en) het pesten beleeft en waar de leerling(en) zelf het meeste tegenaan lopen. In dit gesprek geef je de leerling handvaten hoe hij/ zij met het pesten om kan gaan: Vraag eerst waarom en vraag de ander te stoppen. Zorg dat je erg duidelijk bent, geef je grens aan. Lukt dit niet, zoek dan hulp van een ander.

Sommige leerlingen hebben moeite met het verwoorden van zijn/ haar gevoelens en krijgen de mogelijkheid om het te proberen op te schrijven of te tekenen. Door de mentor worden aan de leerling(en) regelmatig complimenten gegeven voor het vertellen en wordt verteld dat elke leerling recht heeft om zich goed en veilig te voelen op school. Aan de leerling(en) wordt uitgelegd welke stappen er gemaakt gaan worden om het pesten aan te pakken. Verder wordt de leerling(en) verteld dat hij/ zij altijd contact kan opnemen met de mentor en dat de mentor de leerling(en) op de hoogte houdt van de stappen die ondernomen worden. In dit gesprek tussen de mentor en de leerling wordt besproken wat er wel en niet mag worden verteld aan de medeleerlingen. Stap 2: Regel een gesprek met de medeleerlingen. Er wordt een gesprek geregeld door de mentor met de pester(s), meelopers en ook met leerlingen van wie men een positieve groepsinvloed verwacht. Bij dit gesprek is de gepeste leerling niet aanwezig. Stap 3: Leg het probleem uit en kweek empathie In het gesprek met de medeleerlingen legt de mentor het probleem uit. Hij legt uit hoe een leerling(en) zich voelt en dat de aanwezige leerlingen een bijdrage kunnen leveren om de leerling in kwestie te helpen. In dit gesprek vermijdt de mentor iedere vorm van beschuldiging en geeft hij duidelijk aan dat niemand gestraft wordt. Stap 4: Deel de verantwoordelijkheid De mentor vertelt dat iedereen in de klas er medeverantwoordelijk voor is dat anderen zich prettig en veilig voelen. En dat deze groep medeleerlingen bij elkaar geroepen zijn om te helpen bij het oplossen van het probleem. Stap 5: Vraag naar ideeën van elk groepslid De mentor vraagt aan iedere deelnemer van de groep na te denken over manieren om het pesten te stoppen en het voor de gepeste leerling weer aangenaam te maken. Vervolgens vraagt hij/ zij aan de medeleerlingen om hun ideeën zo concreet mogelijk te maken door hun zinnen te beginnen met ‘Ik’. De mentor geeft hierbij eerst de medeleerlingen die een positieve invloed hebben een beurt en geeft deze leerlingen complimenten. Stap 6: Laat het aan de groep over De leerlingen gaan nu zelf aan het werk en krijgen de gelegenheid/ mogelijkheid en de tijd om hun goede voornemens uit te voeren. De mentor spreekt duidelijk af dat hij hen na een of twee weken weer zal spreken. Stap 7: Gesprek met ieder afzonderlijk na een of twee weken De mentor vraagt aan alle medeleerlingen van de groep en de gepeste leerling(en), individueel of er iets verbeterd is en/ of het pesten gestopt is. Het kan voor komen dat niet alle voornemens geslaagd zijn, maar het belangrijkste is dat de mentor ziet dat het gestopt is. Als de mentor in het gesprek met de medeleerling merkt dat hij/ zij het

voornemen vergeten is, wordt er met de medeleerling besproken wat hij/ zij vanaf dat moment kan doen en hoe hij/ zij er voor kan zorgen dat het deze keer wel gaat lukken. De mentor geeft verder de medeleerling(en) die het wel of gedeeltelijk gelukt is complimenten en moedigt ze aan om er mee door te gaan. Stap 8: Wat als het pesten niet stopt Als de aanpakken tot nu toe nog geen effect hebben gehad op de pester, zal hij/ zij naar huis gestuurd worden (schorsing). De leerling en zijn ouders worden wederom op school uitgenodigd voor een gesprek. In dit gesprek wordt de situatie uitgelegd die nu ontstaan is en wat de consequenties zijn van het pestgedrag als dit niet ophoudt. Verder worden er duidelijke afspraken gemaakt, alle partijen worden op de hoogte gebracht (bijlage 4). Als het gesprek niets heeft opgeleverd en de afspraken niet nagekomen worden, wordt er overgegaan tot een definitieve verwijdering.

7. Instanties Er zijn allerlei instanties die zich bezig houden met pesten en andere vormen van ongewenst gedrag, zowel in de vorm van voorlichting en preventie als in de vorm van hulpverlening.

binnen school contactpersonen: •

Zorgcoordinator J. Dijkstra Directie: J. vd Nouweland

vertrouwenspersoon: I. Venema (intern)

buiten school Algemeen Maatschappelijk Werk •

Welzijngroep Sedna Emmen Parallelweg 36 7822 GM Emmen telefoon: 0591- 680800 fax: 0591- 680809 www.welzijngroepsedna.nl

Bureau Jeugdzorg Zuid- Oost Drenthe Van Schaikweg 11 7811 KH Emmen telefoon: 0591- 614644 www.bjzdrenthe.nl

Accare Stationsstraat 73 7811 GS Emmen telefoon: 0591- 856580 www.accare.nl

GGZ www.ggzdrenthe.nl

Emmen - Boermarkeweg 58a • • •

Kinder- en Jeugdpsychiatrie Workcare Zuidoost Drenthe ([email protected]) P&O

Boermarkeweg 58a, Emmen Postbus 30002, 7800 RA Emmen telefoon: (0591) 85 60 00 fax: (0591) 85 60 02

Leerplicht Kantooradres Gemeente Emmen: afdeling onderwijs Hooggoorns 24 7812 AM Emmen Postadres Gemeente Emmen, afdeling onderwijs Postbus 30001 7800 RA Emmen www.emmen.nl Leerplichtambtenaren in de gemeente Emmen Annie Ziengs, telefoon: 0591- 685855 Dhr. G. Slagter, telefoon: 0591- 685851

Inspectie Voortgezet Onderwijs Dhr. H. Besseling Cascadeplein 10 9726 AD Groningen Postubus 706 9700 AS Groningen telefoon: 050- 3686000

Participerende VO scholen SWV ZO Drenthe Hondsrug College Postbus 66 7800 AB Emmen telefoon: 0591- 657979 www.hondsrugcollege.nl

Esdal College Postbus 2041 7801 CA Emmen telefoon: 0591-618200 www.esdalcollege.nl Carmel College Wendeling 59 7824 TB Emmen telefoon: 0591- 622870 www.carmelemmen.nl Nieuwe Veste Postbus 240 7740 AE Coevorden telefoon: 0524-593690 of 0524-593691 www.denieuweveste.nl RSG Ter Apel Postbus 47 9560 AA Ter Apel telefoon: 0599- 581226 www.rsgterapel.nl AOC Terra VMBO-Groen Emmen: Huizingsbrinkweg 9 7812 BK Emmen telefoon: 0591- 617344 www.aoc-terra.nl Praktijkschool Ullevi 22 7825 SE EMMEN telefoon: 0591-613310 www.praktijkschool-emmen.nl

Van der Reeschool Houtweg 400 7823 PS Emmen telefoon: 0591-629998 www.vanderreeschool.nl

8. Bijlagen Bijlage 1

Ouders

Informatie voor ouder(s)/ verzorger(s) van gepeste kinderen:

Wat kunnen signalen zijn van pesten? • • • • • • • • • • • • • • •

niet meer naar school willen; niets meer over school vertellen; nooit meer andere kinderen mee naar huis nemen of niet meer bij anderen gevraagd worden; slechtere resultaten op school dan vroeger; vaak dingen kwijt zijn of met kapotte spullen thuiskomen; vaak hoofdpijn of buikpijn hebben; blauwe plekken hebben op ongewone plaatsen; niet willen gaan slapen; vaker wakker worden of nachtmerries hebben; bedplassen; de verjaardag niet willen vieren; niet buiten willen spelen; niet alleen een boodschap durven doen; niet meer naar een club willen/ durven gaan; bepaalde kleren niet meer aan willen; thuis prikkelbaar, boos of verdrietig zijn; zelf blessures creëren om niet naar school te hoeven.

Wat ouder(s)/ verzorger(s) zelf kunnen doen: • • • • • •

neem uw kind serieus en zeg dat u met anderen gaat proberen het pesten te stoppen; pesten op school kunt u het beste direct met de mentor bespreken; praat erover met uw kind of vraag uw kind op te schrijven wat het heeft meegemaakt; probeer uw kind uit te leggen waarom kinderen pesten; samen praten over pesten kan ook via een boek of een videoband over het onderwerp; vertel dat volwassenen vaak niets doen, omdat ze niet zien dat er gepest wordt of omdat ze niet weten hoe het probleem moet worden opgelost;

• • •

• • •

• •

•

waarschuw uw kind dat het pesten niet meteen ophoudt als er beter op wordt gelet. Pesten is soms een gewoonte geworden, die moeilijk af te leren is; houd het onderwerp bespreekbaar, informeer regelmatig hoe het gaat; als u er van uw kind met niemand over mag praten, steun dan uw kind, geef achtergrondinformatie en maak duidelijk dat de school het zorgvuldig zal aanpakken. Voordat u dit belooft, is het raadzaam te vragen wat de school doet; beloon uw kind en help het zijn/ haar zelfrespect terug te krijgen; stimuleer uw kind tot het beoefenen van een (team) sport; houd de communicatie open, blijf in gesprek met uw kind. Doe dat niet met een negatieve insteek, maar geef adviezen om aan het pesten een einde te maken. Een negatieve manier van vragen is bijvoorbeeld: ‘Wat is er vandaag weer voor ergs gebeurd?’; houd regelmatig en intensief contact met de mentor van uw kind; als uw kind echt lijdt onder het pesten en dat ten koste gaat van het; zelfvertrouwen, kan hulp van een deskundige nodig zijn. Dit kan individueel of mogelijk in een sociale vaardigheidstraining; houd het niet stil, maar onderneem actie!

Informatie voor ouders van pestende kinderen: • • • • • • • • • •

neem het probleem serieus; raak niet in paniek: elk kind loopt de kans een pester te worden; probeer achter de mogelijke oorzaak van pesten te komen; maak uw kind gevoelig voor wat het anderen aandoet; besteed aandacht aan uw kind; stimuleer uw kind tot het beoefenen van een sport; bekijk samen met uw kind een video band over pesten; houd de communicatie open, blijf in gesprek met uw kind. Geef adviezen over andere manieren om met elkaar om te gaan; houd regelmatig en intensief contact met de mentor van uw kind; ook zijn er mogelijkheden om uw kind aan een sociale vaardigheidstraining te laten meedoen. Informatie hierover is op te vragen bij de mentor, de zorgcoördinator, bij Bureau Jeugdzorg of Maatschappelijk Werk.

Bijlage 2

Digitaal pesten

Wat kun je doen om digitaal pesten te voorkomen? • • •

bedenk dat niet alles waar is, wat je op het internet tegenkomt; gebruik een apart hotmail adres om jezelf te registreren op websites. Kies een e-mailadres dat niet je eigen voor- en achternaam volledig weergeeft; gebruik altijd een bijnaam als je chat;

• • • • • • •

•

als je je vervelend voelt door iets dat je hebt gezien, vertel dat dan aan iemand die je vertrouwt; blijf altijd vriendelijk en eerlijk en scheld niet (terug); verwijder onbekende mensen uit je MSN contactlijst; ga weg uit de chat als er iets vervelends gebeurt; bel of mail niet zomaar met kinderen die je van internet kent, en spreek niet met ze af zonder dat je ouders dat weten; verstuur geen flauwe grappen, dreigmail of haatmail; geef geen persoonlijke informatie aan mensen die je alleen van het chatten kent. dus: geen emailadressen, gewone adressen, namen (ook niet van school), telefoonnummers, wachtwoorden enz. geven. Let vooral op bij foto’s van jezelf: Als je een foto op internet zet, kan deze gemakkelijk gekopieerd en op een andere website geplaatst worden. Zo kan hij jarenlang terug te vinden zijn, ook als jij hem al weggehaald hebt. Foto’s kunnen ook bewerkt worden zonder dat jij dat weet of wilt. Houd daar rekening mee; wees voorzichtig met het gebruik van je webcam. Gebruik geen webcam bij personen die je niet kent of vertrouwt. Jouw beelden kunnen worden opgeslagen en gebruikt worden om ze aan andere personen te laten zien. Ze kunnen ook voor andere doeleinden gebruikt worden dan waarvoor jij ze gemaakt hebt.

Wat kun je tegen digitaal pesten doen? • •

• •

•

niet altijd persoonlijk opvatten; als het pesten komt van mensen die je niet kent, vat scheldpartijen of beledigingen dan niet persoonlijk op. Vaak maken mensen negatieve opmerkingen uit verveling; de anonimiteit van internet maakt dat mensen makkelijk gaan schelden; negeer de pest-/ mails/ sms/ chat. je kunt het beste niet reageren op haatmailtjes of andere digitale pesterij verwijder de e-mail zonder hem te openen. Onderdruk je nieuwsgierigheid! het negeren is effectief in de beginfase van pesten, dus als de pester nog niet zo lang aan het pesten is. Pestkoppen willen vaak aandacht. Als je niet reageert, gaan pesters op zoek naar iemand anders om te pesten. Dat geldt ook voor chatrooms. Als daar vervelende opmerkingen worden gemaakt, stop dan met chatten, verlaat die chatroom; Blokkeer de afzender. krijg je pest e-mails, blokkeer dan de afzender . als het gaat om smsjes op de mobiele telefoon, dan heb je op sommige mobiele telefoons de mogelijkheid om bepaalde nummers te blokkeren. Dit werkt alleen als het telefoonnummer niet afgeschermd (niet zichtbaar) is. Wanneer hij of zij echter de telefoon van iemand anders gebruikt, is weliswaar de telefoon, maar niet de dader te achterhalen. Er is dan weer sprake van anonimiteit. Het nummer kan vervolgens wel worden geblokkeerd. Wanneer andere methoden niet helpen,

•

•

•

•

•

kan uiteindelijk alleen de sms-functie worden uitgeschakeld. In het ergste geval moet een nieuw (eventueel geheim) nummer worden aangevraagd; Praat erover. Erover praten met je vrienden, je ouders of een leraar die je vertrouwt is belangrijk. Zeker als het pesten al een tijdje duurt en je je er bedreigd door voelt. Liefst met iemand die veel van computers en internet weet en die niet doorvertelt dat je gepest wordt; Bewaar de bewijzen. Als de pesterijen al in een verder gevorderd stadium zijn en er via de sms, chat of mail bedreigingen worden geuit, bewaar deze dan. Hoe vervelend de mailtjes ook zijn, gooi ze niet weg. Maak een printje van de pestmail of sla de berichten op. Het zijn bewijzen die tegen de pester gebruikt kunnen worden. Uit het IP adres van de e-mail kan soms afgeleid worden van welke computer de e-mail verzonden is. Een provider heeft vaak een helpdesk die klachten over nare mail, smsjes e.d. aan kan nemen. Daar heeft men ook de technische mogelijkheden om na te gaan wie het verstuurt. Bel de helpdesk op; Je kunt naar een van de contactpersonen op school gaan die speciaal zijn aangesteld om je te helpen bij vormen van ongewenst gedrag, zoals je mentor of de zorgcoördinator. Zij kunnen je vertellen wat je nog meer kunt doen om het vervelende gedrag te stoppen. Zij kunnen je ook helpen als het vervelende gedrag misschien al gestopt is maar je er nog steeds last van hebt. De eerste contactpersonen is de mentor van de klas en het tweede aanspreekpunt J. Dijkstra (zorgcoördinator); Aangifte doen bij de politie. In bepaalde gevallen kun je naar de politie om aangifte te doen. Pesten kan zo hardnekkig zijn dat het pesten ‘stalken’ wordt genoemd. Dit is strafbaar. Voor meer informatie over aangifte doen: www.pestenislaf.nl. Voel je niet schuldig als er iets vervelends gebeurt. Het is niet jouw schuld; Wees zuinig op je wachtwoorden. Zorg dat je je wachtwoorden en inlognamen niet doorgeeft aan anderen of dat ze makkelijk te raden zijn. Zo kunnen anderen niet bij je website of e-mail. Als dit wel gebeurd is, neem dan contact op met de beheerder van de site.

Bijlage 3

Achtergrondinformatie

Publicaties • •

•

Meer, B. van der, De zondebok in de klas. Deze publicatie kan via het emailadres: [email protected] worden aangevraagd; Meer, B. van der, Pesten op school. Overzicht van artikelen. Utrecht: Algemeen Pedagogisch Studiecentrum (APS), 1999. ISBN 90 6607 304 7. De publicatie is schriftelijk te bestellen bij het APS o.v.v. bestelnummer: 601.003. Het postadres is: APS, Postbus 85475, 3508 AL Utrecht; Meer, B. van der, Kinderen en pesten, wat volwassenen ervan moeten weten en eraan kunnen doen. Utrecht/Antwerpen: Kosmos-Z & K-uitgevers, 2002, 3e

•

•

volledig herziene druk. ISBN: 90 21 53 62 50. In dit boek vindt men concrete antwoorden op de vragen die ouders tijdens ouderavonden het meest stelden; Meer, B. van der, Pesten bij kinderen, adviezen aan volwassenen. Driebergen: OUDERS & COO, 1996, 2e druk. ISBN 90 75 760 01 9. In deze publicatie is achtergrondinformatie voor ouders over pesten op school opgenomen, waarna concrete adviezen worden gegeven aan de ouders van de pester, het gepeste kind en die van de rest van de klas; Meer, B. van der, Pesten op school, lessuggesties voor leerkrachten. Assen: Van Gorcum, 2002, tweede druk. ISBN 90 232 3239 9.

Jeugdboeken: •

•

•

• •

•

Chambers, A., Tirannen (1987). Lucy Hall is een Engels meisje dat in groep 8 zit. Ze is een lief en moedig type ondanks dat ze gepest wordt. Op een dag wordt ze vast gebonden door de tirannen en wordt ze zó belachelijk gemaakt dat ze bijna niet meer naar school wil. Dan bedenkt ze samen met Angus een plan en komt er toch een einde aan de heerschappij van de tirannen. Hartman, E, Oorlog zonder vrienden (1979). De hoofdpersoon is Arnold Westervoort, de zoon van een NSB'er. Net als zijn ouders gelooft hij in de NSBleer, maar wordt hierdoor door zijn klasgenoten gepest. Uiteindelijk vallen hem door een aantal gebeurtenissen de schellen van de ogen; Pohl, P., We noemen hem Anna (1993). Het gaat over Anders, een jongen die naar een zomerkamp gaat en daar gepest wordt. Het is geschreven als brief vanuit het perspectief van Micke, een van de leiders van het kamp; Slee, C., Spijt! (1997). Jochem is een jongen die gepest wordt op school, waardoor hij uiteindelijk besluit om zelfmoord te plegen; Tijsinger, E. van, Morgenster (1995). Thomas wordt op school gepest en heeft ook thuis problemen. Dan ontmoet hij Rosa de Morgenster, een meisje dat op straat leeft en even eenzaam is als hij; Zanger, J. de, Hadden we er maar wat van gezegd! (1990). Pieter Vink heeft een uitnodiging gekregen van zijn oude school, omdat die school 100 jaar bestaat houden ze een reünie. Pieter heeft nare herinneringen overgehouden aan zijn examenjaar.

Films met als thema pesten •

•

•

Bluebird (2004): regisseur: Mijke de Jong; In deze film wordt een meisje van twaalf op de voet gevolgd en zien we wat er gebeurt als ze zomaar, van de ene op de andere dag, gepest wordt; De tasjesdief (1995): regisseur: Maria Peters: Deze film vertelt het verhaal van een twaalfjarige jongen Alex die door de overvallers van zijn oma wordt gechanteerd om dames tasjes te stelen en die aan hen te geven. Uit angst voor vergelding durft hij thuis niets over de gebeurtenissen te vertellen en komt hij gaandeweg in een isolement terecht. Ondertussen gaan de meedogenloze overvallers gewoon door met hun getreiter en chantage; Pudding Tarzan (1982): regisseur Soren Kragh-Jacobson: Deense jeugdfilm

•

•

(nagesynchroniseerd) waarin een jongen Ivan op school gepest wordt; Cool (2004): regisseur Theo van Gogh: In deze film probeert hij jongeren bekend te maken met de Glenn Mills School (inrichting voor heropvoeding) door een geloofwaardig beeld neer te zetten; Ben X (2007): regisseur Nic Balthazar: Het uitgangspunt in de film is het waargebeurde verhaal van een licht- autistische jongen uit Gent die gedreven door pesterijen zichzelf van het leven beroofd.

Links naar internetsites

Onderstaande links geven bruikbare adressen: •

OPDC www.opdc-zodrenthe.nl

•

No blame methode http://www. noblame.nl/

•

algemene zoekpagina’s (portals met veel links naar websites met informatie over pesten) http://pesten.startpagina.nl http://pesten.startkabel.nl

•

pesten (algemeen) www.pestweb.nl Website van het APS met informatie, advies en tips over pesten voor kinderen, jongeren, ouders en leerkrachten. www.pesten.net Voor en door slachtoffers, richt zich op Nederland en Vlaanderen. Opgericht door Bob van der Meer.

•

cyberpesten/ veilig internetgebruik/ veilige school www.stopdigitaalpesten.nl Campagne van SIRE (Stichting Ideële Reclame) www.digibewust.nl een informatieve site van het Ministerie van Economische Zaken, die u als consument of zakelijke gebruiker informeert over het veilig gebruik van internet (was voorheen: www.surfopsafe.nl). http://veilig.kennisnet.nl/ handreikingen en links voor ouders, leraren, kinderen, scholieren, schoolmanagers en ICT-coördinatoren. Deze website is een onderdeel van de programmalijn ‘Veilig en eenvoudig’ van het SURFnet/ Kennisnet project.

Bijlage 4

Schorsing procedure

Tijdelijke ontzegging van de toegang tot lessen (schorsing) I.a.a. : De ouders, leerplicht (dhr. Slagter), mentor en directie OPDC

Ouderbijlage tijdelijke ontzegging van de toegang tot lessen op het OPDC Datum:

De ouder(s)/verzorger(s) van leerlingen krijgen met ingang van schooljaar 2006-2007 de ouderbijlage: Tijdelijke ontzegging van de toegang tot lessen toegestuurd als hier sprake van is.

Geachte ouder(s)/verzorger(s) van : Klas:

Uw zoon/dochter is tijdelijk de toegang tot de lessen op het OPDC ontzegd. De reden hiervan is aan u telefonisch bekend gemaakt en is ook beschreven in deze brief. Een leerling de toegang tot de lessen ontzeggen is geen oplossing voor problemen! Het is een middel om o.a. tijd te maken, om naar oplossingen te zoeken en het is nodig om een veilige leef- leeromgeving te creëren voor zowel de leerling, medeleerlingen als teamleden van het OPDC. Het OPDC maakt deze keuze o.a. wanneer een leerling: • zich schuldig maakt aan ernstig wangedrag, zoals het daadwerkelijk bezig zijn met en het handelen in drugs, diefstal, het toebrengen van lichamelijke letsel, het zich schuldig maken aan discriminatie, racisme, systematisch pestgedrag enz.; • verbaal agressief is; deze agressiviteit zorgt voor een onveilig schoolklimaat en moet ten alle tijden voorkomen worden; • de veiligheid van een ander in gevaar brengt, bijvoorbeeld bij gebruik van vuurwerk; • geen medicatie inneemt, of wil innemen, medicatie die gedrag in meer of mindere mate positief beïnvloedt; • bij herhaling (2 maal op een dag/ meer dan drie maal in een week) uit de klas verwijderd wordt, omdat de leerling bewust (onwil) aanwijzingen niet opvolgt, of dat

de leerling niet in staat is (onkunde) aanwijzingen op te volgen. Als een leerling door welke omstandigheden dan ook niet in staat is zijn of haar gedrag aan te passen, is een herhaling, door bijvoorbeeld weer waarschuwen, waarschijnlijk niet zinvol. Er wordt dan in veel gevallen met de ouder(s)/ verzorger(s) en specialisten (bijvoorbeeld orthopedagogen) gekeken welke maatregelen wel kunnen leiden tot het gewenste resultaat. In alle andere gevallen zal het schoolreglement en reglement genotsmiddelen van kracht zijn. Het OPDC heeft met politie en justitie de afspraak gemaakt, dat wetsovertredingen die in en rond de school hebben plaatsgevonden, zullen worden gemeld of aangegeven. In geval van aangifte zal door de school (coördinator onderwijslocatie of directie) ten allen tijde eerst contact worden opgenomen met de ouder(s)/ verzorger(s). Als een leerlingen de toegang tot de lessen ontzegd wordt heeft het OPDC een verantwoordelijkheid en zullen er stappen ondernomen moeten worden. 1. De toegang tot de lessen kan voor een leerling alleen ontzegd worden door de coördinator van de onderwijslocatie (of diens vervanger) of door één van de directieleden. 2. De reden waarom een leerling de toegang tot de lessen ontzegd wordt, zal beschreven moeten worden in de pedagogische volglijst (LVS 06). Dit kan door betrokken mentor of door de coördinator van de onderwijslocatie gedaan worden. 3. Een leerling mag niet zonder medeweten van ouder(s)/ verzorger(s) de lessen ontzegd (geschorst) worden. De coördinator van de onderwijslocatie, of de directie zal dit moeten organiseren/ melden bij de betrokkenen. Deze betrokkenen zijn; • de ouder(s)/verzorger(s) van de leerling; • de leerplichtambtenaar van de gemeente waarin de leerling woont; • de inspecteur van onderwijs; • de mentor; • de conciërges. In gevallen waarbij leerlingen definitief verwijderd worden, zal de directie van de school van inschrijving en de inspecteur van onderwijs op de hoogte gebracht worden. Hiervan is vooralsnog geen sprake! 4. Op basis van de ernst van het voorval zal er een passende maatregel genomen moeten worden. Achtereenvolgens kan er gekozen worden voor: • het ontzeggen van de toegang tot bepaalde lessen voor één specifieke les/ vak gedurende meerdere weken; • het ontzeggen van de toegang voor één of meerdere lessen van één dag; • het ontzeggen van de toegang tot de school voor een dag; • het ontzeggen van de toegang tot de school voor meerdere dagen; • een definitieve verwijdering. 5. Als er sprake is van een definitieve verwijdering zal er een verwijderingprocedure in gang gezet worden in naam van de school van inschrijving.

6.

Met de ouder(s)/ verzorger(s) moet er na het ontzeggen van de les(sen) z.s.m. een afspraak voor een gesprek gemaakt worden. In dit gesprek dient o.a. besproken te worden wat de reden en duur van de ontzegging is en hoe de verdere voortgang verloopt. Als er sprake is van een straf dient er bij de praktische uitvoering van de straf zoveel mogelijk rekening gehouden te worden met de mogelijkheden van de leerling bijvoorbeeld in verband met bindende afspraken van de leerling elders.

Uw zoon/ dochter is naar huis toe gestuurd omdat:

Vervolg: Lessen vervolgen, bij een dergelijke tweede overtreding zal er in overleg met de ouders gekeken worden naar passende maatregelen.

Tegen deze beslissing kan schriftelijk bezwaar worden aangetekend bij de directie van het OPDC Zuidoost Drenthe.

J. Dijkstra Coördinator Onderwijslocatie OPDC Zuidoost Drenthe