Schoolgids 2012 - 2013
!
Inhoudsopgave Voorwoord Schooljaar 2012 – 2013 Schooltijden Onze school Vakantierooster 2012-2013 Vrij én gestructureerd De kleuterklas De overgang naar de eerste klas (groep 3) Klas 1 tot en met 6 Jaarfeesten Het leerplan Dit heeft uw kind nodig Leerlingvolgsysteem Getuigschrift Schoolreisjes Aannameprocedure De aansluiting op ander onderwijs De zorg voor je kind De organisatie van onze school De ouderbijdrage Adressen
2
3 4 4 6 8 8 10 11 11 12 12 15 16 16 16 16 17 17 20 25 27
!
Voorwoord Deze schoolgids is het visitekaartje van onze school. U kunt hierin lezen hoe onze visie op onderwijs is, hoe we het onderwijs invullen en hoe de dagelijkse gang van zaken georganiseerd is. Wilt u meer weten over het Vrijeschoolonderwijs en beleven waar de kracht van ons onderwijs in schuilt, kom dan eens naar ..n van de ouderavonden, lezingen, open dagen, toneeluitvoeringen enz. De schoolgids wordt in overleg met leraren, bestuur en ouderraad uitgegeven en is een onderdeel van ons schoolplan. In het schoolplan staat beschreven hoe wij het onderwijs vormgeven met als basis 6 klassen en een kleutergroep en als doel aan te sluiten op zowel regulier- als Vrijeschoolvervolgonderwijs. De leerkrachten maken aan het begin van het schooljaar een jaarplan voor hun klas en aan het einde een jaarverslag dat besproken wordt met leerkrachten en bestuur. Het doel hiervan is de kwaliteit van het onderwijs te bewaken. Ook leest u in het schoolplan hoe wij personeelswerk, medezeggenschap, leerplanvernieuwing, enz. invullen. Op school kunt u het schoolplan inzien. Hebt u vragen, dan kunt u telefonisch of via e-mail een afspraak maken voor een gesprek en een rondleiding op school. Aan de school is kinderopvang Babbels - Camelot verbonden. Uw kind kan worden opgevangen tussen 7.30 uur ’s morgens en 18.30 ’s middags. Deze opvang is voor kinderen vanaf 6 weken. De administratie is bereikbaar op maandag en dinsdag onder schooltijd. De andere dagen kunt u het antwoordapparaat op nummer (023) 562 31 46 inspreken als er niet opgenomen wordt. U wordt dan zo spoedig mogelijk, buiten schooltijd, teruggebeld. Ook kunt u ons via email bereiken:
[email protected] Of informatie opzoeken op onze website: www.michaelschoolhaarlemmermeer.nl
3
!
Schooljaar 2012-2013 Aan het begin van het schooljaar starten we met 53 leerlingen. De klassen zijn als volgt verdeeld: een kleuterklas, een gecombineerde eerste/tweede klas, een gecombineerde derde/vierde klas en een gecombineerde vijfde/zesde klas. Peutergroepl info: Inge den Daas , tel: 023 565 57 66
[email protected] en BSO Babbels - Camelot Leerkrachten Juf Nienke (kleuterklas)
[email protected]
Ella Smit (klas 1 en 2)
[email protected]
Peter (klas 3 en 4)
[email protected]
Miranda van Luling (intern begeleider)
[email protected]
Maria van Breukelen (klas 5 en 6)
[email protected]
Josien Wolterbeek
[email protected]
Boudewijn van Sluijs (euritmie)
[email protected]
Patty van Meeteren (administratie)
[email protected]
Dinsdag en vrijdag van 9.00 - 14.00 uur Gert Hilbolling (directeur)
[email protected]
Dinsdag en donderdag aanwezig
Tijden buitenschoolse opvang en kinderopvang Babbels - Camelot Maandag t/m vrijdag 7.30 - 18.30 Op dit moment zijn er geen wachttijden bij aanmelding.
Schooltijden Om 8.25 gaan de leerlingen onder begeleiding van de leraren naar binnen, om 8.30 beginnen de lessen. Kleuters Maandag 8.30 - 13.00 Dinsdag 8.30 - 13.00 Woensdag 8.30 - 13.00 Donderdag 8.30 - 13.00 Vrijdag 8.30 - 13.00 Klas 1 Maandag 8.30 - 13.00 Dinsdag 8.30 - 15.00 Woensdag 8.30 - 13.00 Donderdag 8.30 - 15.00 Vrijdag 8.30 - 13.00 Klas 2 en hoger Maandag 8.30 - 15.00 Dinsdag 8.30 - 15.00 Woensdag 8.30 - 13.00 Donderdag 8.30 - 15.00 Vrijdag 8.30 - 13.00
4
! Eten en drinken Kleuters: de kinderen nemen fruit en brood mee. Het fruit wordt door de juf schoongemaakt en met elkaar gedeeld. De juf zorgt voor het drinken. In de kleuterklas bakken we 1 keer per week samen brood met de kinderen. De leerlingen van klas 1 tot en met 6 nemen eten en drinken mee van thuis. Op schooldagen tot 15.00 uur zijn er twee maaltijden.
5
!
Het gebouw De school heeft haar lokalen in één van de schoolgebouwen aan de Hammarskjöldstraat in de wijk Pax in Hoofddorp. In hetzelfde gebouw is ook het aan de school verbonden Kindercentrum Babbels gevestigd. De Michaël School is de enige Vrijeschool in de Haarlemmermeer. De kinderen komen niet alleen uit alle wijken in Hoofddorp, maar ook uit andere kernen naar onze school. Een aantal kinderen van buiten Hoofddorp wordt van en naar school gebracht met de schooltaxi (door de gemeente georganiseerd leerling-vervoer). Wat is de Vrijeschool? De Vrijeschool houdt rekening met de culturele en religieuze achtergrond van het kind. Dit betekent dat alle kinderen welkom zijn op onze school, ongeacht hun cultuur of geloof. Het woord Vrije in de naam betekent dat de school graag zelf zeggenschap wil over het leerplan. De Vrijeschool hanteert daarbij de kerndoelen en de kwaliteitseisen zoals die aan het Nederlandse onderwijs gesteld worden. De geschiedenis van de Michaël School In oktober 1988 heeft een aantal ouders de eerste stap gezet om de Vrije school Haarlemmermeer op te richten. Sinds 1 augustus 1990 krijgt de school subsidie van de overheid. Met ingang van 29 september 2005 draagt de school de naam: Michaël School Haarlemmermeer. De school begon met alleen een kleuterklas met daarin 4 kinderen en is uitgegroeid tot een complete basisschool met kleuterklas en klas 1 t/m 6 (groep 3 t/m 8). In Nederland zijn bijna 71 vrijescholen voor basisonderwijs en 14 vrijescholen voor voortgezet onderwijs. Wereldwijd zijn er meer dan 1000 vrijescholen Bestuur Het bestuur bestaat uit Job van der Lek, voorzitter, Dennis van Beek, secretaris en Arezki Khennane, penningmeester
[email protected] Medezeggenschapsraad voorzitter Lisette van Doorne Leden: Ella Smit, Maria van Breukelen, vacature
[email protected] Publicaties Schoolgids, Yvonne van Beek Schoolkrant Corine Khennane , Yvonne van Beek, juf Nienke, Petra Ringenaldus
[email protected] Vertrouwenspersoon Vacature ICT Henk Ringenaldus
[email protected]
6
! Markten Miranda van Luling
[email protected] PR Yvonne van Beek
[email protected] Renske Overbeek
[email protected] website Ivo Meijer
[email protected]
7
!
Vakantierooster 2012-2013 Herfstvakantie Kerstvakantie
Voorjaarsvakantie
Paasvakantie Meivakantie
vrijdag 19-10-2012 t/m vrijdag 26-102012 vrijdag 19 oktober is een studiedag maandag 24-12-2012 t/m vrijdag 04-012013 vrijdag 15-02-2013 t/m maandag 25-022013 vrijdag 15 februari en maandag 25 februari zijn studiedagen vrijdag 29-03-2013 t/m maandag 01-042013 maandag 29-04-2013 t/m maandag 1305-2013
1 week 2 weken
1 week
2 dagen 2 weken
Pinkstervakantie
maandag 20-04-2013
1 dag
Zomervakantie
maandag 06-07-2013 t/m vrijdag 16-086 weken 2013
Vrij én gestructureerd Lessen moeten aansluiten bij de behoefte en de leeftijdsfase van de leerlingen. De basis wordt gevormd door de leerlijnen. De kerndoelen zijn de leidraad. Op basis daarvan ontwerpt de leraar binnen kaders zijn lessen. De Michaël school biedt kinderen een duidelijke leer- en werkstructuur waar op basis van de verbinding met de lesstof het begrip kan ontstaan. Taal, rekenen én kunstzinnig onderwijs De Michaël school vindt het vanzelfsprekend belangrijk dat kinderen goed leren lezen, spellen en rekenen. Het zijn ‘instrumenten’ die voor het maatschappelijk functioneren onmisbaar zijn. Maar om je te ontwikkelen heb je meer nodig dan alleen lezen, spellen en rekenen. Het kind wil zich oriënteren op de wereld. Op een veelomvattende manier maken kinderen kennis met de rijkdom van de aarde, de dierenwereld en het werk van de mens. Ook op sociaal en emotioneel gebied willen kinderen zich ontwikkelen en oriënteren. Op de Michaël school leert uw kind ook door middel van toneel, samenwerken, samen-zingen, tekenen en schilderen. Duurzaam onderwijs? Kinderen groeien op voor de wereld van morgen. Een zorgvuldige omgang met de wereld is onontbeerlijk. Zorgvuldig omgaan met energie, voeding, gezondheid en grondstoffen zijn daarbij noodzakelijk. De Michaël school wil kinderen voorbereiden op een duurzame toekomst. Vanzelfsprekend willen we werken aan de ontwikkeling van een diep geworteld respect, voor de medemens, voor de aarde en de natuur. Als het kind positieve ervaringen opdoet met andere mensen en met de natuur, ervaar het kind verbondenheid. Als volwassene kun je jezelf dan beleven als deel van de mensheid en deel van de natuur. Respect voor de natuur 8
! Uw kind leert op de Michaël school respectvol omgaan met de natuur. Dat doen we onder ander door de viering van de jaarfeesten en door de manier waarop we over de natuur spreken. Door de jaarfeesten leert het kind de zinvolle samenhang kennen, die aan de natuur ten grondslag ligt. De kringloop van lente, zomer via herfst naar de winter. Een kringloop waarin de samenhang zichtbaar wordt tussen wat je doet en de levensprocessen in de natuur. Zo kan het kind leren om respectvol om te gaan met de natuur. Respect voor de medemens Respect voor de medemens neemt een belangrijke plaats in op de Michaël school. Respect van de leerkracht voor de eigenheid van het kind. Respect van kinderen voor elkaar. Onderling respect tussen leerkrachten en ouders. Leerkrachten en ouders vervullen een voorbeeldfunctie voor de kinderen. Op de Michaël school is ‘wereldoriëntatie’ ook verbonden met de grote mythische verhalen van de mensheid. Het kind leert respect voor alle mensen die ons zijn voorgegaan en voor wat er leeft in andere culturen. Daarmee wordt het voorbereid op een duurzame samenleving, waarin mensen respectvol omgaan met verschillen. Moderne vrijeschool De Michaël school heeft als motto: je kind ‘laten worden wie je bent, in de wereld van morgen’. We willen ieder kind laten opgroeien tot een zelfstandig mens. Zo kan het een authentiek en harmonisch leven leiden, hopelijk vrij van (voor-) oordelen en dogma’s. Daartoe zoekt de Michaël school steeds naar de balans tussen cognitieve, sociaal-emotionele, spirituele, motorische en fysieke ontwikkeling van ieder kind. De Michaël school is geen eiland, maar staat midden in de Haarlemmermeer en houdt rekening met de behoeften en zorgen van ouders en kinderen uit de buurt. Antroposofie? Het antroposofische mensbeeld is voor de leerkrachten een leidraad en inspiratiebron. Als ouder hoeft u natuurlijk geen antroposoof te zijn! Elke ouder brengt zijn eigen visie mee, gebaseerd op respect geven en ruimte laten. Zowel voor individuele mensen, als voor de samenleving en de natuur. Drie verschillende ontwikkelingsfasen In de eerste fase, van 0 tot ongeveer 7 jaar, leren kinderen greep te krijgen op de wereld om zich heen. Dat leren ze vooral door ‘doen’ en uitproberen. Je weet wat lopen is, wanneer je dat met veel vallen en opstaan onder de knie hebt gekregen. Je weet pas echt dat vuur heet is als je dat ook zelf hebt gevoeld. Dat leer je niet door alleen maar te horen hoe het moet. Wel door te zien en te ervaren hoe een ander het doet. Daarom geeft de leerkracht bij kleuters steeds het voorbeeld: zo bak ik brood, zo luister ik naar je, zo speel ik een spel. De kinderen willen alles graag leren en doen het daarom na, zonder precies te weten hoe en waarom. Ieder kind kiest zijn eigen moment om in te stappen; ieder kind kiest zijn eigen volgorde van leren. Dat hangt samen met het karakter van het kind. In de tweede fase, ongeveer van 7 jaar tot 14 jaar, staat de sociaal-emotionele ontwikkeling op de voorgrond. Vanaf 6 á 7 jaar willen 9
! kinderen graag bij een groep(je) horen. Daar gaat het mee experimenteren. Regels herkennen, begrijpen en veranderen wordt nu heel belangrijk. Maar kinderen oefenen ook met tegengas geven: wat gebeurt er als je je niet aan afspraken houdt, als je ruzie maakt? Hoe los je een ruzie weer op en durf je een eigen mening te hebben? Ook bij rekenen en taal zoeken kinderen naar regels en naar hun eigen verhouding tot rekenen en taal. Het kind krijgt zelfvertrouwen wanneer hij het verschil ervaart en begrijpt tussen optellen en vermenigvuldigen. Naast het ‘individueel leren’ dat in de kleuterklas op de voorgrond stond, komt nu ook het ‘leren als groep’ aan de orde. (zie ‘leerstijlen’) De derde fase, ongeveer van 12 á 14 jaar tot de volwassenheid valt buiten onze school. Kort gezegd oefent het kind dan in het zelfstandig denken en oordelen, een eigen mening vormen en zelf positie kiezen. Natuurlijk heeft een kind in de basisschool ook een eigen mening, maar die leunt nog sterk op u als ouder of op de leerkracht. Drie verschillende leerstijlen: hoofd, hart en handen Een instrument bespelen leer je door de theorie te kennen, te oefenen en er gevoel voor te ontwikkelen. Zo leer je ook leven en leren op drie verschillende terreinen: denkend (de theorie, dat leer je vooral met je hoofd) voelend (je verbinden met wat je doet, dat doe je vanuit je hart) en handelend (ervaren, ontdekken en oefenen: dat doe je met je handen) Het hangt van de leerstijl af waarmee je begint: de een gaat meteen aan de slag, de ander wil eerst weten hoe het moet, de derde doet pas mee als hij zich zeker voelt. Er valt veel te leren van je buurman, die het heel anders aanpakt. De leerkracht maakt de kinderen bewust van de verschillende mogelijkheden. Daarom is de leerstof, naast individueel ontdekken en oefenen, ook een gezamenlijke ontdekkingstocht: je leert meer als je ook ‘samen’ leert. We hechten er veel waarde aan dat het kind alle drie deze leerstijlen leert hanteren. Want uiteindelijk beheerst ieder kind taal, rekenen en alle andere vakken op alle drie de gebieden: hij kent de theorie, heeft zich ermee verbonden en kan het toepassen.
De kleuterklas De Michaël School maakt onderscheid tussen de kleuterklassen en de klassen 1 t/m 6 (groep 3 t/m 8). Wij vinden het belangrijk dit onderscheid te maken omdat we het onderwijs willen laten aansluiten bij de leeftijdsfase van het kind. De kleuter leert op een andere manier dan de leerling vanaf klas 1. (zie: ‘drie verschillende ontwikkelingsfasen’) In de kleuterklassen zitten kinderen in een gemengde groep van 4 tot 6 à 7 jaar bij elkaar zodat het jongere kind van de oudere kunnen leren en omgekeerd. Wat doet uw kind in de kleuterklas? Het kind wordt geboren met de mogelijkheid om na te bootsen. Daardoor is het in staat gedurende de eerste drie levensjaren te leren lopen, spreken en denken. Voor de kleuter is het spelen en nabootsen dan ook een serieuze bezigheid, een levensbehoefte. Kleuters leren door te spelen, door bezig te zijn. Door nabootsen wat de volwassenen doen. Tot in de kleinste details legt het kind de basis om later de wereld te kunnen
10
! begrijpen. Het vrije fantasiespel dat elke dag aan bod komt, geeft het kind daar alle ruimte voor. Ook de natuurlijke materialen in de klas, hout, wol, katoen enz. stimuleren het ‘fantasiespel’. Het gewicht en de ‘warmte’ van de houten blokken, de zachte katoenen poppen, de stugge bijenwas die zacht wordt in je handen en de heldere kleuren van de waterverf waarmee het kind werkt, bevorderen een fijne ontwikkeling van de zintuigen. Het spelen en bewegen is goed voor de ontwikkeling van motoriek zelfbewustzijn en zelfvertrouwen. Taalvaardigheid ontwikkelt het kind door het luisteren naar verhalen, door versjes-met-bewegingen, door samen liedjes te zingen en te musiceren. In de gesprekken tijdens het spelen leert het kind spelenderwijs allerlei begrippen kennen. Al bouwend met blokken, kisten en planken oefent het wiskundige vermogens: schatten, passen, meten, tellen en verdelen. Ieder kind oefent in zijn eigen tempo, het samenspelen en werken stimuleert en daagt uit. Veiligheid Het kind voelt zich veilig wanneer het weet wat er gaat komen. Dat geeft een gevoel van competentie: “ik weet wat er komt en hoe dat moet.” Regelmaat en herhaling leggen de basis voor het bewustzijn van de tijd; zo ontwikkelt het kind zelfvertrouwen. Daarom kent de kleutergroep vaste ritmes: Het dagritme vind je in de vaste volgorde van binnenkomen, activiteit-van-de-dag, kringspelen, fruit eten, vrij spelen, opruimen, gezamenlijke maaltijd, buiten spelen, dagsluiting en weer naar huis. Periodes van activiteit, zoals tijdens het vrije spel, wisselen af met momenten van rust. Het weekritme herkent het kind aan de activiteitvan-de-dag (brood bakken, schilderen, tekenen, knutselen/boetseren/ handwerken, euritmie) Het jaarritme volgt de seizoenen: Pasen als voorjaarsfeest in de lente, het zomerfeest als alles bloeit, het Michaëlsfeest bij de overgang naar de herfst, advent als voorbereiding op kerstmis en de winter. Daartussen zijn nog andere feesten die het jaar structuur geven
De overgang naar de eerste klas (groep 3) Als het kind in de kleuterklas zijn zesde verjaardag gevierd heeft, kan het in het volgende schooljaar naar de eerste klas. Ruim voor de zomervakantie bekijkt de kleuterjuf samen met de andere leerkrachten of de kleuters van (bijna) 6 jaar leerrijp zijn, en in het nieuwe schooljaar naar de eerste klas kunnen gaan. We kijken naar de lichamelijke en sociale ontwikkeling van het kind. Aan de hand van de resultaten krijgt u een advies en in overleg besluiten we of uw kind naar de eerste klas gaat. Een enkele keer adviseren we om een kind een jaar langer in de kleuterklas te laten.
Klas 1 t/m 6 Ritme Het beleven van ritme, in dag, week en jaar is een belangrijk uitgangspunt in het Vrijeschoolonderwijs. Ook met de oudere kinderen vieren we de jaarfeesten als de ankerpunten in het jaar. In de lesindeling houden we rekening met het ritme van in- en uitademen, opnemen en
11
! verwerken. De schooldag zelf begint met het periodeonderwijs waarin de kinderen nieuwe leerstof opnemen, de vaklessen waarin ze oefenen en de kunstzinnige vakken waarbij expressie van wat ze geleerd hebben op de voorgrond staat. Het leren verloopt ook in een ritme: het leren kennen door te beleven, te bekijken en te experimenteren, het leren begrijpen door te herinneren, te beschrijven en te karakteriseren, en het leren beheersen door te verwerken, analyseren, abstraheren en toepassen.
Jaarfeesten De vrijeschool heeft een vanzelfsprekend religieus karakter, maar is niet gebonden aan een kerk. Het gaat daarbij om de letterlijke betekenis van religie als het herverbinden. Wij vieren de jaarfeesten zoals het Michaëlsfeest, Sint Maarten, Advent, Sint Nicolaas, Kerstmis, Driekoningen, Maria lichtmis, Pasen, Pinksteren en het Sint Jansfeest. Deze vieringen zijn als de gouden kralen aan de ketting van het jaar. Ze vormen hoogtepunten in het jaar en hebben een vaste plaats in het onderwijs. We vieren de feesten met alle kinderen, vaak ook met ouders erbij. Bij het vieren staan we stil bij het verloop van de seizoenen, bij wat er om ons heen in de natuur gebeurt. U vindt dit terug in verhalen en liedjes en in de aankleding van de klassen. Daarom vindt u in elke klas (aangepast aan de leeftijd) en in de hal de seizoentafel. Met gekleurde zijden of katoenen doeken, poppetjes en dieren van vilt of wol, plantjes, bloemen, stenen en andere materialen uit de natuur, een kaarsje en soms een afbeelding of kaart vind u op de seizoentafel voorstellingen die de seizoenen en feesten volgen. Er is een boekje waarin uitgebreid wordt verteld over het hoe en waarom van deze feesten. Dit boekje ‘De jaarfeesten bij ons op school’ is verkrijgbaar op school.
Het leerplan Vak
Klas 1 Klas 2 Klas 3 Klas 4 Klas 5 Klas 6
! Taal ie ! Vormtekenen ! Schilderen ! Handwerken ! Fluiten ! Zingen ! Engels ! Heemkunde ! Handvaardigheid ! Boetseren ! Gymnastiek ! Aardrijkskunde ! Mens-/dierkunde ! Geschiedenis ! Rekenen
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! 12
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! Plantkunde Mineralogie Euritmie
! ! !
! ! !
! ! !
! ! !
! ! !
! ! !
Periode-onderwijs Een belangrijk onderdeel van het Vrijeschool onderwijs is het zogenaamde periode-onderwijs. In een periode van 3 tot 4 weken zijn we tijdens de eerste twee ochtenduren, de meest productieve uren van de dag, bezig met één themagebied, waarin vakken als taal, rekenen, aardrijkskunde, geschiedenis, biologie, natuurkunde op een geïntegreerde manier aan de orde komen. Op deze manier kunnen we een thema helemaal uitdiepen en kan uw kind de lesstof goed in zich op nemen. De leerkracht brengt de lesstof heel persoonlijk en gebruikt hierbij ook de vertelstof, de teken- en schilderlessen, toneel enz. Hierdoor vormen de verschillende vakken een samenhangend geheel. De kinderen beschrijven en illustreren de periodelessen zelf in hun ‘periodeschrift’ dat na verloop van tijd een zelfgemaakt leerboek wordt. Regelmatig kijken we met behulp van (Cito)toetsen of alle kinderen de lesstof goed begrijpen en onthouden. Oefenuren Elke dag oefenen de kinderen de stof van rekenen en taal. Dit gebeurt aan de hand van oefenbladen en werkboekjes. Kunstzinnig onderwijs De kunstzinnige vorming is door het hele onderwijs verweven en beperkt zich niet tot creatieve vakken, die op zichzelf staan. Zo worden ook de meer abstracte vakken, zoals rekenen, boeiend en levendig. De kinderen tekenen en schilderen hun eigen illustraties bij de lessen die ze in hun periodeschriften schrijven. ‘Het creatieve is als een rivier. Zij ontspringt in het kind en wij opvoeders (leraren en ouders) helpen bij het vinden van de weg.’ Hieronder volgt een korte omschrijving van de inhoud van een aantal vakken. Meer over deze vakken en over alle andere lees je in het schoolplan dat op school ter inzage ligt. Vormtekenen Bij het vormtekenen ontwikkelt het kind zijn oog-hand coördinatie, ruimtelijke oriëntatie en gevoel voor beweging in het platte vlak. In de eerste klas beginnen we met het tekenen van rechte en gebogen lijnen. Dit vormt ook de basis voor het leren schrijven. Daarna volgen het spiegelen van figuren, het tekenen van spiralen, symmetrische figuren, vlechtmotieven en vormen uit oude culturen. Het tekenen van geometrische vormen vormt de basis voor de meetkunde. Schilderen De techniek die we voor het schilderen gebruiken, is droog op nat. Dat wil zeggen: waterverf op nat papier. Kleurbeleving, zielestemmingen en vormbelevingen zijn de drie belangrijkste elementen van het schilderen. Er wordt gewerkt op nat papier omdat dit ten goede komt aan de genoemde kwaliteiten. Bij het schilderonderwijs gaat het erom dat het 13
! kind leert dat kleuren een eigen taal spreken. In klas 1 tot 3 werken we voornamelijk non-figuratief. Vanaf klas 4 worden de natuurstemmingen steeds belangrijker en krijgt de voorstelling ook meer aandacht. De kwaliteit van de kleuren blijft centraal staan. Euritmie en gymnastiek Euritmie is een specifiek Vrijeschool vak. Het is een vorm van bewegen waarbij gedichten en muziek de basis vormen voor uitdrukking en beweging. Al luisterend proberen de kinderen in hun beweging zichtbaar te maken wat de tekst of de muziek wil uitdrukken. Euritmie werkt vormend op de innerlijke beweeglijkheid, de concentratie en de sociale samenwerking van de kinderen. Het versterkt de wilskracht en het doorzettingsvermogen. Dat heeft een positieve uitwerking op de overige lessen. De euritmielessen worden gegeven door een speciaal daartoe opgeleide leerkracht. Alle kinderen van de kleuterklas t/m klas 6 krijgen gedurende het schooljaar in een aantal blokken 1 x per week euritmie. Gymnastiek geven we vanaf klas 3. Vóór die tijd is samenspel, motorische oefening en gericht bewegen geïntegreerd in de periodelessen. De kinderen bewegen dus veel meer dan één uur per week. Vertelstof In elke klas worden verhalen verteld die aansluiten bij de ontwikkeling van het kind. Die verhalen bestaan uit sprookjes, fabels, mythen, sagen en geschiedenis. Ze geven het kind een breed scala aan ervaringen over onze eigen en andere culturen. Ze sluiten aan en geven woorden aan de ontwikkeling die elk kind doorloopt. Ter verduidelijking volgt hier de inhoud per leerjaar: Eersteklas:sprookjes Omdat kinderen in de kleuterleeftijd zelf nog in een beeldenwereld leven, worden ze door de sprookjes als het ware in hun eigen taal aangesproken. Op deze leeftijd is het kind gevoelig voor het thema goed en kwaad, dat in elk sprookje ter sprake komt. Tijdens het luisteren naar de sprookjes beleeft het kind gevoelens als medeleven, nieuwsgierigheid, angst, voldoening, vreugde enz. Dit alles tezamen helpt het kind zijn geweten te vormen en zijn gevoel voor waarden en normen te ontwikkelen. De vertelstof gebruiken we ook bij de andere lessen. We rekenen bijvoorbeeld met de zakken meel van de molenaar uit Repelsteeltje en de letter K komt langzaam tevoorschijn uit de Koning. Tweedeklas:fabelsenheiligenlegenden In de dieren uit de fabels herkennen de kinderen alle hebbelijkheden en onhebbelijkheden die mensen, en ook zijzelf, kunnen hebben. De slimme vos, de moedige leeuw, de trage schildpad. In elk kind gaat wel zo’n diertje schuil. De kinderen spelen de fabels in toneelstukjes uit, niet alleen de rol van hun eigen ‘diertje’, maar ook de tegenpool. Maar een dier is zoals hij is, hij kan niet anders; echter een mens moet je worden. Voorbeelden van mensen die dit ‘voorgeleefd’ hebben vinden we in de heiligenlegenden. In deze verhalen gaat het over mensen die hun zwakheden overwinnen, zichzelf veranderen. Na een lange, zware strijd met zichzelf worden ze verlost van hun ‘beestachtige’ eigenschappen. De 14
! licht-, liefde en levenskrachten in hen komen tot ontwikkeling waardoor zij helpend, genezend kunnen werken. De inspiratie van deze mensen om zich te veranderen, kwam uit beelden, dromen vanuit de geestelijke wereld. Zonder dat wij de moraal hoeven uit te leggen, halen de kinderen zelf de voor hen bestemde boodschap tussen de regels vandaan. Derdeklas:verhalenuithetOudeTestament Het kind leeft tot ongeveer negen jaar als het ware nog een beetje in het Paradijs. Hij voelt zich geborgen en heeft vertrouwen, de wereld is veilig. Maar dan gaat de droomwereld plaats maken voor meer praktisch kunnen handelen; rond het tiende levensjaar worden kinderen zich bewuster van het verschil tussen zichzelf en de buitenwereld. De fantasie neemt steeds meer af en de buitenwereld wordt steeds realistischer ervaren. Soms is het spannend, dan ineens teleurstellend. Ouders en leerkracht blijken opeens niet alles meer te weten. Het kind wordt zich bewust van zijn eigen individualiteit. Deze breuk met de wereld wordt dan ook herkend als we uit het Oude Testament vertellen; Adam en Eva die na de zondeval uit het Paradijs verdreven worden. De verhalen over de zondvloed en de ark van Noach, de tocht van Mozes en Abraham en Izaäk geven het vertrouwen dat doorzettingsvermogen de mens verder kan brengen. V i e r d e k l a s: N o o r s e e n G e r m a a n s e m y t h o l o g i e De goden uit deze verhalen hebben veel menselijke trekjes. De elementen van strijd en moed horen thuis in deze klas. Het kind voelt zich niet meer vanzelfsprekend deel van een geheel, de klas, het gezin. Het kind kan angstig zijn, onvriendelijk of verdrietig zonder duidelijk aanwijsbare reden. In de verhalen van de Noorse en Germaanse mythologie herkent het kind de gevoelens die hij nu zelf heeft. De lange, listige strijd die in de verhalen ontbrandt tussen goed en kwaad eindigt in de ondergang van de godenwereld. De mensheid uit die tijd, en nu het vierde klas kind, staat er alleen voor. Het beeld van de wereldboom, Yggdrasil (IK-drager) met stevige wortels en stam, omhoog wijzende takken is een machtig beeld dat het kind houvast biedt. Vijfdeklas:GrieksemythologieendaarnaastdeO udindische,Babylonische enEgyptischecultuur geschiedenis Nu de geboorteweeën van de eigen persoonlijkheid achter de rug zijn, kan je kind beginnen de wereld te verkennen. In de verhalen van de Griekse mythologie lezen we hoe mensen met een lot geboren worden, waaraan niet te ontkomen is. Daden kunnen, zelfs door goden, niet ongedaan gemaakt worden. We horen over grote tragedies en zware boetedoening om het verstoorde evenwicht weer te herstellen. Deze verhalen helpen je kind bij het proces waarbij het naar binnen, op zichzelf wordt gericht om het Lot te vinden dat bij zijn leven hoort. We verlaten definitief de godenwereld en treden de mensenwereld binnen door te vertellen van de Oudindische, Babylonische en Egyptische cultuur - geschiedenis. De geschiedenislessen beperken zich niet tot verslagen van oorlogen en koningen, maar vertellen over de ontwikkeling en prestaties van de mensheid en spannen een boog van de paradijselijke toestand naar een verre toekomst.
15
! Zesdeklas:deRomeinenendeMiddeleeuwen In de zesde klas is karakterontwikkeling het sleutelwoord. Het kind van elf, twaalf jaar ziet er flink uit en is stevig op de aarde komen te staan. Hij wil graag zelf de macht in handen nemen en herkent dit in de verhalen over de Romeinen. Zij legden de basis voor democratie en wetgeving zoals wij dat nu kennen en waren onoverwinnelijk met hun krachtige leger. De dingen die de Romeinen deden zoals stevige bruggen en wegen bouwen, ordenen van de samenleving door rechtspraak en het ontwikkelen van het bestuur zijn precies op hun plek bij kinderen in de zesde klas. Met de Romeinen begint ook de eigenlijke geschiedenis, waar de kinderen nu juist interesse in beginnen te krijgen. We staan stil bij het begin van onze jaartelling en vervolgen met vertellingen over de Middeleeuwen. Aardrijkskunde Het doel van ons aardrijkskundeonderwijs is bij het kind interesse in de wereld te ontwikkelen en het zich verbonden te laten voelen met de omgeving en de bijzondere plaats die de mens daarin inneemt. We streven er naar het kind verantwoordelijkheidsgevoel en ecologisch bewustzijn bij te brengen. Geschiedenis Het doel van het geschiedenisonderwijs is het kind gevoel bij te brengen voor het gegeven dat mens-zijn ontwikkeling inhoudt en een levendig begrip te laten krijgen van ruimte en tijdsverhoudingen. We beginnen bij de cultuurgeschiedenis van de oude volkeren en komen via de oertijd, de Indische cultuur, Perzië., Mesopotamië., Egypte en Griekenland tot en met de tochten van Alexander de Grote, Rome en de Middeleeuwen. Vaklessen Na de periodelessen volgen de vaklessen, zoals Engels, muziek, vormtekenen enz. Deze komen wekelijks terug volgens een vast rooster en worden gegeven door de klassenleraar of door een vakleerkracht. De vakleerkracht begeleidt uw kind in nauwe samenwerking met de klassenleerkracht. Computers en internet De school heeft de beschikking over een aantal computers die aangesloten zijn op Kennisnet, een speciaal voor schoolkinderen geschikte vorm van internet. Deze computers worden vooral in klas 6 gebruikt, als ondersteuning bij sommige lessen en om informatie over speciale onderwerpen op het Kennisnet op te zoeken. In de lagere klassen worden ze ingezet bij Remedial Teaching.
Dit heeft je kind nodig Kleuters - Euritmieschoenen voorzien van naam Klas1en2 - Stockmar krijtjes; 2 x 6 staafjes en 6 blokjes (eerste aanschaf door de school) - 6 kleurpotloden (eerste aanschaf door de school)
16
! - Tasje met broodtrommeltje, drinkbeker en fruit - Grijs potlood HB, gum en puntenslijper. Klas3t/m6 - Schooltas. - Goede vulpen of stabilo, eventueel linkshandig, in etui - Kleurpotloden, bij voorkeur Lyra of Caran d’Ache, en grijze potloden HB - Krijtjeszak voor 2 x 11 Stockmar krijtjes - Etui - Schaartje voor papier, puntenslijper, gum, liniaal (30 cm) - Diatonische fluit (aan te schaffen via school, € 60,-) - Gymkleding, gymschoenen, in een stoffen tasje en een handdoek in een apart tasje, voor de gymlessen.
Leerlingvolgsysteem De ontwikkeling van uw kind houden we vanaf de kleuterleeftijd bij met behulp van het leerlingvolgsysteem. Hierin worden de gegevens bijgehouden van iedere groep en van alle leerlingen individueel door de leerkracht. Op verzoek kunt u het inzien. De beschrijving in het getuigschrift is een samenvatting van het leerlingvolgsysteem.
Getuigschrift Vanaf de eerste klas krijgt het kind, aan het eind van het schooljaar, een getuigschrift. Het getuigschrift bestaat uit twee delen. Eén deel is voor de ouder bestemd. Hierin beschrijft de leerkracht wat uw kind aan kennis en vaardigheden heeft opgedaan. Het andere deel is voor uw kind. Hierin geeft de leerkracht voor ieder kind apart een beeld van zijn persoonlijke ontwikkeling en van zijn opgaven voor de toekomst in de vorm van een verhaal of een gedicht. Voor de kerstvakantie krijg u een tussentijdse rapportage (vanaf klas 1). Begin september, januari en juni vinden er oudergesprekken plaats. Bovendien kunt u als dat gewenst is een afspraak met de leerkracht maken.
Schoolreisjes Uw kind maakt gedurende de kleutertijd af en toe een eenvoudig uitstapje, zoals in de herfst appels plukken in een boomgaard, naar de molen om te zien hoe meel gemalen wordt of naar een kinderboerderij in de buurt. Vanaf klas 1 maken we eerst nog uitstapjes die ons niet zo ver weg voeren. De oudere kinderen maken soms een fietstocht naar een museum, gaan een voorstelling bekijken of genieten van natuur en water ergens in de buurt. Kinderen van de hoogste klassen hebben een meerdaagse schoolreis.
Aannameprocedure Tijdens een kennismakingsgesprek krijgt u informatie over de school en een rondleiding. We bespreken of uw kind zich thuis zal kunnen voelen op de Michaëlschool. We spreken altijd enkele proefdagen af. Ons zorgbeleid streeft naar optimale zorg voor .alle leerlingen en vanuit de zorgstructuur is ook extra aandacht mogelijk voor kinderen. Wanneer tijdens het kennismakingsgesprek blijkt dat wij niet die zorg kunnen bieden die het 17
! kind nodig heeft, kan er een school gezocht worden die deze zorg wel kan bieden. Indien er twijfels zijn over aanname kan het nodig zijn nader overleg te voeren met ib’er of externe deskundigen. Eventueel wordt er een vervolg afspraak gemaakt met de ouders.
De aansluiting op ander onderwijs De recente ontwikkelingen binnen het Vrijeschool onderwijs De Vereniging van Vrije Scholen is in 2010 het project regionalisering gestart. Het doel was de regionale samenwerking van vrijescholen te versterken. Dit heeft ertoe geleid dat de scholen in de regio Noord Holland een fusietraject zijn gestart dat moet leiden tot de oprichting per 1 januari 2013 van de Stichting Vrijescholen Ithaka, waarin 10 vrijescholen in Noord Holland opgaan. De overgang naar een andere basisschool Bij verandering van school verzorgt de klassenleerkracht een onderwijskundig rapport. Hierbij maakt hij gebruik van het leerlingvolgsysteem. De overgang naar het Voortgezet Onderwijs Aan het einde van de basisschool is uw kind klaar om naar het vervolgonderwijs te gaan. U kunt er samen voor kiezen om door te stromen naar de afdeling voortgezet onderwijs van de Vrijeschool, of naar elke andere vorm van voortgezet onderwijs. In de afgelopen jaren zijn de zesde klas leerlingen naar de volgende scholen gegaan: Rudolf Steinerschool (Vrijeschool Haarlem), Hoofdvaart College, Wellant College, Kaj Munk College, KSH, College Hageveld Schoolverlaters van het afgelopen jaar: Havo/Vwo 25% Vmbo-t 25% Vmbo kader/basis 25% Bavo 25%
De zorg voor uw kind Schoolplan Het schoolplan is geschreven voor kleuters en 6 klassen basisonderwijs. Het doel van het schoolplan is dat ons onderwijs voor uw kind op een rijke manier kan leren en zich veelzijdig kan ontwikkelen. Daarbij sluit het schoolplan aan op elke vorm van vervolgonderwijs. De ontwikkelingsdoelen zijn per klas vastgelegd. Met het leerlingvolgsysteem dat vanaf de kleuterleeftijd gebruikt wordt, controleren we of de ontwikkelingsdoelen gehaald worden. In het schoolplan kunt u lezen hoe en welke leerstof het kind aangeboden krijgt tijdens de opeenvolgende leerjaren. Wij werken met een digitaal schoolplan. Jeugdgezondheidszorg De jeugdgezondheidszorg (JGZ) heeft tot doel het bewaken, bevorderen en beveiligen van gezondheid, groei en ontwikkeling van de jeugd van 4 19 jaar. Eenmaal per maand wordt er een inloopspreekuur gehouden in de school of in de directe omgeving ervan. U kunt met eenvoudige vragen
18
! over opvoeding of gezondheid, of een eenvoudig onderzoek zoals een gehoortest op dit spreekuur terecht. Voor een uitgebreider gesprek of onderzoek kunt u een afspraak maken. Datum en plaats van het spreekuur worden tijdig bekendgemaakt op het mededelingenbord in de school. U kunt de GGD ook direct bellen voor een afspraak met de arts JGZ. Ook de school kan gebruik maken van de diensten van de arts JGZ wanneer wij ons zorgen maken over een kind. Dit gaat altijd in overleg met de ouders. Zorgoverleg Meerdere malen per jaar vindt er op alle scholen in de Haarlemmermeer, dus ook op onze school, overleg plaats tussen de intern begeleider, de onderwijshulpverlener van bureau jeugdzorg en de sociaal verpleegkundige van de GGD. Het doel van dit overleg is vroegtijdige signalering en aanpak van problemen bij leerlingen. Alle leerlingen waar zorgen over zijn kunnen ter consultatie in dit overleg worden ingebracht. Indien er vervolgstappen nodig zijn dan wordt u daar als ouder(s) vanzelfsprekend van op de hoogte gebracht. Ook leerlingen die net een schoolwisseling achter de rug hebben worden in het zorgoverleg besproken. Remedial Teaching Wanneer een kind moeite heeft met rekenen en/of taal kan remedial teaching ingezet worden. De leraar begeleidt uw kind met ondersteuning van onze Remedial Teacher. Hierbij worden methodes gebruikt die specifiek passen binnen de manier en volgorde van lesgeven. Remedial teaching vindt plaats onder schooltijd, binnen of buiten de klas. Wanneer uw kind veel extra hulp nodig heeft, vragen we uw medewerking als ouder. Dat kan zijn in de vorm van extra huiswerk of eventueel extra RT buiten school. Problemen met leren en passend onderwijs Om de groei van scholen voor kinderen met leer- en opvoedingsmoeilijkheden (LOM) en de scholen voor moeilijk lerende kinderen (MLK) tegen te gaan, bestaat de instelling Weer Samen Naar School (WSNS). Onze school is sinds augustus 1998 aangesloten bij het regionale WSNS samenwerkingsverband Amstelland en Meerlanden. Kinderen die vanwege bepaalde problematiek doorverwezen moeten worden, komen meestal terecht bij de scholen voor Speciaal Onderwijs Martin Luther King school en het Kompas. De bedoeling van het regionale samenwerkingsverband is om kinderen die op één of andere manier extra zorg nodig hebben, gezamenlijk te helpen. De leerkrachten van onze school kunnen zich laten scholen, advies vragen en hulp vragen voor een bepaald probleem in de klas, voor een bepaalde groep kinderen of voor een individuele leerling. Daarvoor kunnen die de leerkrachten zogenaamde ambulante begeleiders raadplegen. De Permanente Commissie Leerlingenzorg (PCL) onderzoekt of werkelijk alles is geprobeerd om het kind op onze school te houden. Als na verschillende onderzoeken blijkt dat het kind het toch niet kan bijbenen, dan kunt u het advies krijgen om samen met de betrokken leerkracht(en) een vorm van Speciaal Onderwijs te zoeken. Het kan ook zijn dat de PCL een andere basisschool adviseert. 19
!
Hoogbegaafdheid Speciale aandacht voor hoogbegaafden kan worden gegeven met behulp van een werkschrift verrijkingsstof wat is ontwikkeld door een werkgroep van de Begeleidingsdienst voor vrijescholen. Ook is onze school aangesloten bij de H.I.N.T., vereniging voor hoogbegaafden. Ziekte onder schooltijd Als uw kind zich onder schooltijd te ziek voelt om bij de les te blijven, wordt u gebeld en gevraagd om uw kind op te halen. Voor EHBO is op school altijd een deskundige en ervaren hulp aanwezig. Mochten er medicamenten nodig zijn voor kneuzingen of iets dergelijks, dan worden er bij voorkeur antroposofische middelen gebruikt. Besmettelijke ziekten Bij besmettelijke ziekten of aandoeningen houdt u uw zieke kind thuis tot het besmettingsgevaar geweken is. Besmetting moet altijd worden doorgegeven aan de leerkracht. Ook hoofdluis dient te worden gemeld. Wij volgen het luis-bestrijdings protocol van de GGD. U meldt eventuele besmetting van uw kind direct aan de leerkracht of aan de luizencoördinator die u kan informeren over de beste manier om de luizen te bestrijden. Zijn er meerdere kinderen uit een klas besmet dan treedt ons luizen-bestrijdingsplan in werking; de hele klas wordt gecontroleerd door het luis-team, bestaande uit de luis-coördinator en een paar ouders. Besmette kinderen krijgen een brief over de bestrijding mee. Na enige tijd worden alle kinderen nogmaals gecontroleerd om te zien of er geen besmetting meer is. Er wordt van alle ouders verwacht dat ze meewerken aan dit protocol. Bij besmettelijke ziekten volgen de leerkrachten de richtlijnen van de GGD en brengen de overige ouders op de hoogte welke besmettelijke ziekte er heerst (zoals waterpokken, kinkhoest enz.) Veilige leeromgeving en pest-protocol Een veilig schoolklimaat heeft bij ons een hoge prioriteit. We oefenen binnen de groepen in sociale vaardigheden en hanteren duidelijke omgangsregels. Het pest-protocol ligt ter inzage in de klassen. Wanneer pesten wordt gesignaleerd zullen wij als school hier adequaat op reageren. Om dit in goede banen te leiden hanteren wij een naar onze mening effectief pestprotocol dat binnen meerdere vrijescholen wordt gebruikt. Wanneer dat nodig is binnen een groep zetten we extra coaching in ter bevordering van een gezond sociaal groepsklimaat.
20
!
De organisatie van onze school De organisatie van de school bestaat uit vier geledingen: bestuur, directie, lerarencollege en ouders. Deze vier vormen als het ware het hoofd, het hart en de handen van de school en werken samen in de Medezeggenschap Raad (MR). Het schoolbestuur Het schoolbestuur is de werkgever van de leraren en bestaat uit minimaal drie en maximaal zeven bestuursleden. Het bestuur bekijkt welke mogelijkheden er zijn om bepaalde plannen uit te voeren, onder andere in financieel opzicht. In overleg met de leerkrachten en de ouders, door middel van de MR, neemt het bestuur beslissingen. Het bestuur is op dit moment bezig met een fusietraject met de overige vrijescholen in Noord Holland. De directie De school heeft een directie met een integrale verantwoordelijkheid voor zowel de pedagogische en facilitaire taken. De directeur, Gert Hilbolling, is op dinsdag en donderdag aanwezig. Het lerarencollege Alle aan de school verbonden leraren samen vormen het lerarencollege. Het lerarencollege regelt de pedagogische en dagelijkse gang van zaken in de school. Het college komt wekelijks bij elkaar in de pedagogische vergadering. Tijdens deze vergadering spreken de leraren over didactische vraagstukken, leerlijnen, vakinhoudelijke thema’s, achtergronden van de vrijeschool en doen we leerling- en klassenbesprekingen. De medezeggenschapsraad (MR) De Medezeggenschapsraad bestaat uit 3 ouders, en 2 leerkrachten. De medezeggenschapsraad is bevoegd tot bespreking van alle aangelegenheden die de school aangaan. Hij is bevoegd over deze aangelegenheden aan het bestuur voorstellen te doen en standpunten kenbaar te maken. Wat de besluitvorming door het bestuur betreft heeft de MR medezeggenschap op enkele beleidsterreinen. Een volledig overzicht is na te lezen in ons MR-reglement. Voor informatie over of contact met de MR kunt u terecht bij de voorzitter. De vervanging van de leraren We streven er in de eerste plaats naar een gezond pedagogisch werkklimaat te handhaven zodat er zo min mogelijk uitval van leerkrachten zal zijn. Mocht het voorkomen dat een leerkracht niet aanwezig kan zijn, dan wordt er, indien mogelijk, voor vervanging gezorgd. Eventueel worden de kinderen over andere klassen verdeeld in overleg met de leerkrachten. Activiteiten voor en door de ouders De Vrijeschool wordt gedragen door ouders en leraren. Er wordt dan ook een groot beroep gedaan op de medewerking van de ouders. Dit kan variëren van koffie schenken tijdens feestelijkheden tot lid zijn van de
21
! publiciteitscommissie. U kunt niet alleen een bijdrage leveren aan het reilen en zeilen van onze school, ook zijn er diverse mogelijkheden om plezier en ontspanning te beleven. Door de diversen activiteiten die er op school georganiseerd worden, kunt u een deel van het Vrijeschoolonderwijs zelf ervaren. De klassenouders Elk jaar vraagt de leerkracht aan één of meer ouders van zijn klas of zij de rol van klassenouders willen vervullen. De klassenouders zijn de schakel tussen ouders en de leerkracht. Zij helpen onder andere bij het organiseren van klassenactiviteiten zoals het vieren van de jaarfeesten. Ook informeren klassenouders nieuwe ouders over de gang van zaken binnen onze school en over de mogelijkheden die er voor je zijn om actief bezig te zijn binnen de school. Je kunt uiteraard ook altijd direct de leerkracht aanspreken. De klassenouders van alle klassen komen regelmatig bij elkaar om in gezamenlijk overleg bijvoorbeeld het Sinterklaasfeest te organiseren. De werkgroepen De school telt een aantal werkgroepen die diversen taken verrichten. Beheer De werkgroep beheer inventariseert en verzorgt kleine klusjes binnen de school, zoals het repareren van kapot speelgoed of meubels, of het (opnieuw) schilderen van een wand of deur. Grotere klussen worden uitbesteed. ICT De werkgroep installeert en onderhoudt de speciale programma’s op de pc’s, die nodig zijn voor bijvoorbeeld remedial teaching. Markten/lezingen Deze werkgroep organiseert jaarlijks een markt en diversen lezingen op de school. Publiciteitscommissie Hieronder vallen publiciteit intern (bv de schoolkrant) en publiciteit naar buiten toe (bv affiches, flyers, advertenties, het plaatsen van stukjes in de krant, website beheren). Jaarfeesten De werkgroep jaarfeesten geeft ondersteuning bij het organiseren van de verschillende jaarfeesten. Seizoentafel/aankleding school De werkgroep seizoentafel/ aankleding school verzorgt de tafel in de hal waarop de seizoenen en de jaarfeesten zichtbaar worden gemaakt. Bij sommige jaarfeesten wordt ook de hal extra aangekleed. Informatievoorzieningen
22
! Gesprek met de leerkracht Een gesprek met de leerkracht is, zoals hierboven al is aangegeven, mogelijk op afspraak. Vóór school kunt je alleen een korte mededeling doen (als het echt noodzakelijk is). Ouderavonden Het doel van de ouderavonden is om d.m.v. samenwerking tussen school en gezin een goede ontwikkeling van uw kind te bevorderen. Tijdens de ouderavonden vertelt de leerkracht over de gang van zaken in de klas, over het periodeonderwijs, over achtergronden van de vertelstof of waar verder behoefte aan is bij de ouders. Vlammetje In het Vlammetje, dat elke week verschijnt, houden wij u op de hoogte van actuele zaken en gebeurtenissen. Website Op de website www.michaelschoolhaarlemmermeer.nl is ook alle actuele informatie te vinden. En uiteraard ook diverse informatie betreffende de school. Twitter De Michaël School is op Twitter te volgen via @uniekleerplan Ouderbibliotheek Onze school bezit een aantal boeken over de achtergrond van het Vrijeschool onderwijs, antroposofie en aanverwante onderwerpen. Deze boeken vindt u in de boekenkast in de hal van onze school. U kunt van deze bibliotheek gebruik maken. Informatie over de openingstijden en het uitleensysteem vindt u in de bibliotheek. Prikborden Het prikbord bij de hoofdingang is de plaats waar mededelingen worden opgehangen. De prikborden vallen onder toezicht van de directeur en zijn niet voor privé-doeleinden bedoeld. In overleg kunnen privé uitingen geplaatst worden op de planken van de bibliotheek in de hal. Schoolkrant De schoolkrant verschijnt in de regel elk seizoen en draagt de naam daarvan, zoals ‘Voorjaarskrant’. Er staan verslagen in van bijzondere gebeurtenissen en inhoudelijke artikelen over de pedagogiek en de achtergronden van het Vrijeschool onderwijs. Verder is er ruimte voor aankondigingen, meningen, oproepen enz. Iedereen mag een stukje in deze schoolkrant schrijven. In uitzonderingsgevallen behoudt de redactie zich het recht voor om een stukje niet te plaatsen. Regels voor schorsing en verwijdering Voor schorsing en verwijdering bestaan wettelijke bepalingen. Uw kind kan geschorst worden als hij door ontoelaatbaar gedrag voor grove verstoring van de normale gang van zaken op school zorgt of een bedreiging vormt voor andere leerlingen of voor volwassenen. Onder ontoelaatbaar gedrag vallen onder meer wangedrag, nalatigheid, onwettig 23
! verzuim, een slechte werkhouding en een nadelige invloed op medeleerlingen, waaronder ook pesten. Als er na waarschuwingen geen verandering optreedt in het gedrag kan dit tot gevolg hebben dat het kind van school wordt verwijderd. Dit wordt schriftelijk meegedeeld en kan pas na overleg met de ouders uitgevoerd worden. Bent u het niet met onze beslissing tot schorsing eens, dan kunt u hiertegen via de klachtenregeling, zoals beschreven in de schoolgids, in beroep gaan. Ook kunt u advies vragen van andere instanties zoals de onderwijsinspectie. Gedragscodes en schoolregels Wij verwachten dat alle kinderen en volwassenen zich houden aan de onderstaande algemeen geldende leefregels.
Je gedraagt je respectvol in taal en houding naar leerlingen, leerkrachten en andere volwassenen.
Je zorgt ervoor dat het werk wat opgegeven wordt af is en er netjes en verzorgd uit ziet.
!
Je zorgt ervoor dat je bijdraagt aan een prettige werksfeer in de klas.
Je gaat zorgvuldig om met de materialen die je gebruikt.
Afspraken • De kinderen van klas 1 t/m 6 worden buiten, om 8:25 uur, door de leerkrachten naar binnen gehaald. Ouders gaan niet mee naar binnen. Wie te laat is (na 8:30 uur) wacht voor de klassendeur. Ook wie later komt, komt zelf naar binnen (dus zonder ouder). • Kleuters zijn om uiterlijk 8:30 uur met hun ouders in de klas. • Om 12:55 uur en 14:55 uur kunnen de ouders de school binnenkomen om hun kinderen op te halen. • In de gangen wordt rustig gelopen en gesproken. • Tijdens de lessen is het in de school rustig zodat de rust in de klassen niet wordt verstoord. • We spelen niet op het podium en in het gymlokaal. • Alle leerlingen maken gebruik van de hoofdingang op het plein aan de Hammarskjöldstraat. • Fietsen worden in de daarvoor bestemde rekken geplaatst. Alleen in speciale gevallen en met toestemming kunnen ’s nachts fietsen binnen gezet worden. • Wie met de auto naar school komt, parkeert op één van de daarvoor bestemde parkeerplaatsen. Zet de auto niet (half) op de stoep, er zijn altijd voldoende vrije plaatsen op één van de vier ‘rondjes’. • Roken doen we buiten het terrein van de school.
24
! • • • •
Leerlingen leveren ’s ochtends mobiele telefoons in bij de leraar. Deze bewaart de telefoons bij de administratie tot het eind van de schooldag. Met toestemming van een leraar kan er getelefoneerd worden. Dit kost € 0,20 naar een gewoon nummer en € 0,50 naar een mobiel nummer, behalve in geval van nood. Het kopieerapparaat is alleen bestemd voor schoolgebruik. Honden zijn niet toegestaan in de school.
Klachten Als u een klacht heeft over de gang van zaken op school, dan kunt u die eerst bespreken met de groepsleerkracht. Als dat niet helpt, kunt u met de directeur praten (Gert Hilbolling). Als dat niet helpt, kunt u ondersteuning vragen aan de vertrouwenspersoon. Veelal zal een klacht toch nog in onderling overleg kunnen worden opgelost. Lukt dit niet dan kunt u zich richten tot de klachtencommissie van de Vereniging Bijzondere Scholen. Bij de behandeling van een klacht kunt u zich door een persoon naar eigen keuze laten bijstaan. Zo kan de vertrouwenspersoon u bijstaan door voorlichting over de procedure of door u te helpen met het formuleren van de klacht. Voor informatie over hoe een klacht in te dienen en over de gang van zaken daarna kunt u tevens bij (het secretariaat van) de klachtencommissie terecht of bij een van de landelijke ouderorganisaties. Bij het bericht van ontvangst van uw klacht door de klachtencommissie krijgt u deze informatie meestal al in de vorm van een reglement van de commissie en een toelichting daarop. Een klacht wordt altijd vertrouwelijk behandeld, wel is het noodzakelijk dat ook degenen tot wie uw klacht zich richt, bijvoorbeeld de leerkracht of de schoolleiding, om een reactie wordt gevraagd en in de gelegenheid wordt gesteld om van zijn of haar kant te worden gehoord. U krijgt de gelegenheid om de klacht voor de commissie toe te lichten. U wordt dan “gehoord”. Dat is voor ouders soms een (in)spannende zaak. U kunt zich daarbij echter ook laten bijstaan door iemand van uw keuze of bijvoorbeeld door de vertrouwenspersoon. De commissie zal na een bepaalde tijd aangeven of de klacht al dan niet gegrond is. Binnen welke termijn dat moet gebeuren, staat in het reglement van de commissie. Als de klacht gegrond is, gaat de uitspraak meestal vergezeld van een advies aan het schoolbestuur hoe de klacht opgelost kan worden en/of een herhaling in de toekomst kan worden voorkomen. Binnen vier weken na de datum van ontvangst van het advies moet het bestuur u melden of het zich kan vinden in de uitspraak en welke maatregelen het gaat nemen. Een uitspraak van een klachtencommissie is een advies aan het schoolbestuur. Dat heeft zijn voordelen en zijn nadelen. De adviesprocedure heeft het voordeel dat u als klager op een betrekkelijke snelle, gemakkelijke en goedkope wijze een uitspraak krijgt waarmee u en de school weer samen verder kunnen. Een nadeel is dat het om een eenmalige uitspraak gaat en dat deze niet wettelijk kan worden afgedwongen. Wilt u wel een bindende uitspraak, dan bent u op een procedure voor de rechter aangewezen. Behandeling van klachten over seksuele intimidatie kan ook een taak van de klachtencommissie zijn. Als het echter om (het vermoeden van) een zedenmisdrijf gaat begaan door een aan de school verbonden volwassene ten opzichte van een leerling,
25
! moet het schoolbestuur na overleg met de vertrouwensinspecteur aangifte doen bij de politie. Klachtenregeling Klager bespreekt klacht met Aangeklaagde of met de groepsleerkracht Klager gaat naar de directeur Klager vraagt ondersteuning aan Vertrouwenspersoon Bemiddeling van Vertrouwenspersoon tussen Klager en Aangeklaagde Vertrouwenspersoon verwijst Klager door en indien gewenst begeleidt de klager Klager dient klacht in bij de MR Klager dient klacht in bij het Bestuur Klager dient klacht in bij de Landelijke klachtencommissie Vereniging van Bijzondere Scholen Begripsbepaling In deze regeling wordt verstaan onder: Klager: (ex)leerling, ouder/voogd/verzorger van een (ex)leerling,(een lid van) het personeel, de directie, (een lid van) het Bestuur of een vrijwilliger die werkzaamheden verricht voor de school of anderszins deel uitmaakt van de school, die een klacht heeft ingediend. Klacht: klacht over gedragingen en beslissingen dan wel het nalaten van gedragingen en het nemen van beslissingen van de aangeklaagde. Aangeklaagde: (ex)leerling, ouder/voogd/verzorger van een (ex)leerling,(een lid van) het personeel, de directie, (een lid van) het Bestuur of een vrijwilliger die werkzaamheden verricht voor de school of anderszins deel uitmaakt van de school, tegen wie een klacht is ingediend. Directeur: Gert Hilbolling, tel 06-11959963 Vertrouwenspersoon: Else Marsman, tel (023) 561 14 36 MR: 3 ouders, 2 leerkrachten Landelijke klachtencommissie Vereniging van Bijzondere Scholen LKC-VBS, Postbus 95572, 2509 CN DenHaag, tel (070) 331 52 15 Administratie en financiën Het aanmelden van nieuwe leerlingen U kunt informatie vragen of uw kind aanmelden via een kennismakingsgesprek. Na dit kennismakingsgeprek kunt u meteen een aanmeldingsformulier meenemen, of u kunt dit opvragen bij de administratie (
[email protected]). Voor klas 1 t/m 6 (groep 3-8) nemen we contact op met de school van herkomst. We spreken altijd enkele proefdagen af. In de meeste gevallen wordt het kind daarna ingeschreven. Indien er twijfels zijn over aanname kan het nodig zijn nader overleg te voeren met ib’er of externe deskundigen. Voor het aanmelden van een peuter verwijzen wij naar Babbels - Camelot, tel. 023 56 55 766. Het melden van verzuim Als uw kind ziek is of door andere omstandigheden verzuimen moet, geef dit zo snel mogelijk door, liefst tussen acht uur en half negen op ons antwoordapparaat. Niet gemeld of ongeoorloofd verzuim moet de school reeds na drie dagen melden aan de leerplichtambtenaar van de gemeente Haarlemmermeer. Leerlingen op onze school nemen deel aan alle 26
! lesonderdelen. Bij buitengewone omstandigheden kunt u contact opnemen met de juf of meester van uw kind(eren). Bij overlijden, trouwen of jubileumfeesten dient een kopie van de rouwkaart of de uitnodiging op school te worden ingeleverd. Stelt u zelf de taxicentrale op de hoogte indien uw kind gewoonlijk gebruik maakt van taxivervoer van en naar school? Het wijzigen van administratieve gegevens Wij verzoeken u vriendelijk om wijzigingen in adres, telefoonnummer of gezinssamenstelling zo spoedig mogelijk, liefst schriftelijk, door te geven. Hiervoor kunt u op onze administratie op school terecht (
[email protected]). Het afmelden Gaat u verhuizen, of besluit u over te stappen naar een andere school, geef deze veranderingen dan tijdig, schriftelijk door aan onze administratie. Vergeet niet abonnementen op te zeggen en alle geleende boeken van de schoolbibliotheek terug te brengen? Adressenlijst • Michaël School Haarlemmermeer Hammarsköldstraat 230a, 2131 VN Hoofddorp, tel: 023 5623146 e-mail:
[email protected]
De ouderbijdrage Algemene ouderbijdrage Door de kleinschaligheid van de school zijn we genoodzaakt te werken met combinatieklassen. Om vrijeschoolonderwijs goed tot zijn recht te laten komen combineren we op dit moment maximaal twee klassen. Op deze wijze kan de stof van een bepaalde klas nog goed tot zijn recht te komen. Een keuze voor 3 jaarklassen in één combinatiegroep proberen we te voorkomen. Op basis van het leerlingaantal hebben we recht op 3 lokalen. We huren ook voor het schooljaar 2012-2013 2 extra lokalen. De extra ruimte is nodig voor het huisvesten van één groep. De 5e ruimte gebruiken we als lerarenkamer, als ruimte voor remedial teaching en als werkruimte voor de intern begeleider. Na de herfstvakantie starten we met een blok euritmie. De euritmie bekostigen we ook uit de ouderbijdrage. Tenslotte hebben we afgesproken om de klassenpot en uitjes te gaan financieren uit de ouderbijdrage. Voor de schoolreis van klas 5 en 6 moet nog wel een extra bijdrage betaald worden. Dat geldt ook nog voor de aanschaf van diverse schoolmaterialen. Volgens de nieuwe wet op de ouderbijdragen is de bijdrage vrijwillig, maar zodra u een overeenkomst met de school aangaat, bestaat een betalingsverplichting. Er bestaat een reductie- en kwijtscheldingsregeling. Wij menen dat u zelf de verantwoordelijkheid ten opzichte van de school, ook in financieel opzicht, kunt dragen. Met vragen op financieel gebied kunt u op onze administratie terecht, op en dinsdag en vrijdag tussen 9.00 en 14.00 uur. Of een mailtje naar:
[email protected]. Het richtbedrag van de
27
! ouderbijdrage voor schooljaar 2012-2013 is vastgesteld op 300,- euro per kind. Inspectie en ouderbijdrage De Inspectie kijkt bij basisscholen naar de volgende punten: de toelating van leerlingen mag niet afhankelijk worden gesteld van het betalen van de ouderbijdrage; in de schoolgids moet zijn aangegeven dat het een vrijwillige bijdrage betreft; het bedrag of de plaats waar het bedrag van de ouderbijdrage is te vinden moet in de schoolgids staan (of op de website) Inspectie en ouderbijdrage De Inspectie kijkt bij de voorbereiding van een schoolbezoek of de gegevens over de ouderbijdrage in de schoolgids zijn vermeld. Als dit niet zo is, vraagt de Inspectie een toelichting van het beleid. Een belangrijk aandachtspunt hierbij is de instemming van de oudergeleding van de MR. (zie voor meer informatie de nieuwsbrief van het Ministerie - po nummer 43 van 12 mei 2010). Sponsoring Incidenteel komt het voor dat de school geld ontvangt van een sponsor. Het ontvangen geld wordt in overleg met bestuur, ouderraad en leraren besteed, bijvoorbeeld aan het verfraaien van het schoolplein of aan uitbreiding van de schoolbibliotheek. Leerling-vervoer Voor leerlingen van vier tot negen jaar die meer dan vier kilometer bij school vandaan wonen, kunt u bij de gemeente een vergoeding van de reiskosten of door de gemeente georganiseerd vervoer aanvragen. Voor informatie hierover kunt u contact opnemen met onze administratie, of direct met de gemeente Haarlemmermeer, dienst Welzijn, Onderwijs en Cultuur, sector Onderwijs en educatie. (Adres zie adressenlijst ) Schoolongevallen verzekering Leerkrachten en leerlingen zijn collectief verzekerd tegen de kosten die voortkomen uit ongevallen die gebeuren onder schooltijd, schoolreisjes, excursies en dergelijke. U kunt de polisvoorwaarden inzien op onze administratie.
28
!
Buitenschoolse opvang In samenwerking met kinderdagverblijf Babbels is kindercentrum Babbels - Camelot opgericht en biedt buitenschoolse opvang die aansluit op het Vrijeschoolonderwijs. Meer informatie hierover vindt u in de speciale folder van Babbels - Camelot of via Inge den Daas, tel. 023 56 55 766 Literatuurlijst Als u meer wilt weten over vrijeschool onderwijs kunt u de volgende boeken lezen die u in onze bibliotheek kunt lenen: • Onderwijs met hart en ziel. J. v.d. Meulen en H. Steutel. • De ontwikkelingsfasen van het kind. Prof. B. Lievegoed. • De jaarfeesten. H. Sweers. • Het rozenpoortje. M. Thijssen. • De Vrije School. F. Carlgren, A Klingborn. Uitgebreide informatie en actuele informatie over antroposofie en antroposofisch onderwijs vindt je op internetadres http://www.akta/nl.
Adressen Michaël School Haarlemmermeer Hammarskjöldstraat 230a, 2131 VN Hoofddorp, tel: 023 5623146 e-mail:
[email protected] en separate mailboxen voor bestuur, directie, pubcie, mzr,
[email protected] website : www.michaelschoolhaarlemmermeer.nl giro: 209.51.58 t.n.v. St. Bevordering Vrije School Pedagogie Haarlemmermeer. • Kindercentrum Babbels Hammarskj.ldstraat 230a, 2131 VN Hoofddorp, tel: 023 56 55 766 email:
[email protected] • Rudolf Steiner School (midden- en bovenbouw) Engelandlaan 2, 2034 NA Haarlem, tel. 023-5361378 • GGD Amstelland – de Meerlanden, Jeugdgezondheidszorg van de GGD, Binnenweg 6 gebouw De Hoofdpoort, tel: 023 5625575, Amstelveen: 020 6562300 (’s ochtends) • Leerling-vervoer, Gemeente Haarlemmermeer Dienst Welzijn, Onderwijs en Cultuur (WOC) sector Onderwijs en Educatie Postbus 74, 2130 AB Hoofddorp, tel: 023 5676850 • Klachtenregeling van Vereniging van Bijzondere Scholen Secretaris de heer A.H. Westendorp Postbus 95572, 2509 CN Den Haag, tel: 070-3315215 • Vereniging van vrijescholen Hoofdstraat 14-b, 3972 LA, Driebergen
29
! Tel. 0343-536060, fax 0343-531772, e-mail:
[email protected], website: www.vrijescholen.nl De Vereniging van vrijescholen is een vereniging van besturen van vrijescholen die aandacht geeft aan de pedagogie van het kind van 0 tot 18 jaar. Zij geeft ondersteuning aan bestuurlijke en managementvraagstukken van vrijescholen en aan ontwikkeling en onderzoek van het Vrijeschoolonderwijs. Zij initieert projecten voor het doen ontwikkelen van specifieke inhoudelijke en algemene onderwerpen. Tevens wordt er aandacht gegeven aan relaties met nationale en internationale ‘partners in pedagogie’ en met partners in het onderwijs en het onderwijsbestel. De activiteiten die de vereniging ontplooit zijn gericht op samenwerking en kwaliteit, voorlichting en communicatie, bestuurlijke en pedagogische aangelegenheden en maatschappelijke ontwikkelingen. De doelstellingen 1. De Vereniging bindt haar leden en onderhoudt daartoe een infrastructuur waar de leden elkaar kunnen ontmoeten (Algemene ledenvergaderingen, platform primair en voortgezet Vrijeschoolonderwijs, MichaëlConferentie, NieuwjaarConferentie etc.). 2. De Vereniging heeft een goed beeld van haar leden en de specifieke expertise die bij de verschillende leden aanwezig is. De Vereniging bundelt de expertise van haar individuele leden. 3. De Vereniging geeft de kinderopvang een plaats in de belangen en structuur van haar organisatie 4. De Vereniging is actief in het verwerven van informatie ten behoeve van haar leden en stelt die informatie op een toegankelijke manier (extranet) beschikbaar. 5. De Vereniging organiseert en faciliteert de uitvoering van projecten waarvan de leden hebben uitgesproken dat ze moeten worden uitgevoerd. 6. De Vereniging is voor het ministerie van OCW aanspreekpunt en eerste algemeen verantwoordelijke namens haar PO- en VO-scholen en behartigt de belangen van haar leden in overleggen met het ministerie. 7. De Vereniging co.rdineert en behartigt de belangen van haar leden naar het internationale veld (o.a. ECSWE - European Council for Steiner Waldorf Education en IASWECE – International Association for Steiner/Waldorf Early Childhood Education). 8. De Vereniging is algemeen aanspreekpunt voor pers en media. 9. De Vereniging behartigt de belangen van haar leden naar organisaties in Nederland die vanuit de antroposofie werken (Antroposofische Vereniging in Nederland, Hogeschool Helicon, Begeleidingsdienst voor vrijescholen en de pedagogische sectie in Dornach). De Vereniging behartigt de belangen van haar leden in het overleg met organisaties van vernieuwingsonderwijs (o.a. Netwerk SOVO). 10. De Vereniging stelt informatie over de Vrijeschoolpedagogie en de vrijescholen op een toegankelijke wijze ter beschikking van haar leden en derden, onder andere via de website en extranet en het Kenniscentrum i.o.. 11. De Vereniging kan bij vragen die zij niet kan beantwoorden, doorleiden naar leden of instanties die de antwoorden wel kunnen geven. • Vereniging voor Vrije Opvoedkunst (VOK)
30
! Postbus 96860, 2509 JG Den Haag (van 9 tot 13 uur), tel: 070 3246307 Van de Vereniging voor Vrije Opvoedkunst kun je persoonlijk lid worden. U ontvangt dan het tijdschrift “Vrije Opvoedkunst” acht maal per jaar. Hierin kun je artikelen en beschouwingen over de achtergronden van de Vrije Schoolpedagogie en nieuws en commentaar uit de Vrije School beweging lezen. Voor meer informatie hierover kun je op school terecht. • De IONA stichting De IONA stichting is een stichting die zich inzet voor antroposofie en alles wat daar verband mee houdt. • Inspectie voor het Onderwijs e-mail:
[email protected], website: www.onderwijsinspectie.nl Vragen over onderwijs: 0800-8051 (gratis) Klachtmeldingen over seksuele intimidatie, seksueel misbruik, ernstig psychisch of fysiek geweld, discriminatie en extremisme: meldpunt vertrouwensinspecteurs: 0900-1113111 (lokaal tarief) • Stichting voor Rudolf Steiner Pedagogie Damhertlaan 129, 3972 DD Driebergen e-mail:
[email protected] website: www.stichtingrsp.nl De Stichting voor Rudolf Steiner Pedagogie brengt schenkgeld bijeen om de Vrijeschoolpedagogie te stimuleren en verder te ontwikkelen. Zij ondersteunt projecten en onderzoek op het gebied van het Vrijeschoolonderwijs voor 0-18 jarigen. Dus van de opvang voor de allerjongste kinderen tot vernieuwingen in de bovenbouw. Alleen dankzij giften van ouders en sympathisanten kan dit geld stromen. Schenkingen (aftrekbaar voor belastingen): Triodos Bank, rekening 21.21.96.405 • Hogeschool Helicon Socrateslaan 22a, 3707 GL Zeist, tel: 030 6937900 e-mail:
[email protected], website: www.hhelicon.nl De Hogeschool Helicon verzorgt diverse opleidingen om het pedagogisch denken en handelen te ontwikkelen, gericht op de Vrije School beweging. In de opleidingen staat de sociale en creatieve ontwikkeling van de mens centraal. Tot de Hogeschool Helicon behoren de lerarenopleiding basisonderwijs Vrije Scholen, de opleiding docent dans/euritmie en de opleiding docent muziek. Verder omvat het bureau nascholing en dienstverlening, zij-instroom. Tenslotte is er een samenwerkingsverband met Lectoraat – geïnspireerd Leren (met Hogeschool Drenthe en Hogeschool Zuyd), Europese Masteropleiding Vrijeschoolpedagogie (met buitenlandse lerarenopleidingen), Mbo-opleidingen vanuit antroposofie (met de Mondriaan Onderwijsgroep, Den Haag). Voor meer informatie hierover kun je op school terecht. Kalender Voor actuele informatie over de activiteiten op school zie onze website: www.uniek-leerplan.nl Email adressen Uiteraard beschouwen wij uw e-mail als vertrouwelijk. Voor algemene zaken Administratie:
[email protected] • De IONA stichting De IONA stichting is een stichting die zich inzet voor antroposofie en alles wat daar verband mee houdt.
31
!
32
