Ontwikkeling Wei van
2013-2016
beleidsplan - stichting Hof van Nagele - Revisie 2912_A12
Inhoudsopgave Voorwoord
1
Doelstelling
2
Resultaat & Visie
3
Natuur
3
Cultuur
3
Sociale leefbaarheid
4
Educatie
5
Spelen
6
Ontwikkeling
7
Duurzaam pompen
7
Waterput, waterloop & speelvijver
8
Rugstreeppaddensloot
8
Het “Poldermodel”
8
Opslagschuur
9
Werkwijze
10
Vrijwilligers
10
Stichting Hof van Nagele
10
Gemeente en belangenorganisaties
10
Bronnen
beleidsplan - stichting Hof van Nagele - Revisie 2001_12A
11
i
Voorwoord Tussen de Gerstenhof en Lucernehof in Nagele lag voorheen een verwaarloosde paardenwei. Deze wei is afgelopen jaren door de buurtbewoners met minimale middelen omgetoverd tot een natuureducatieve wei genaamd de wei van GeLuc. Het is uitgegroeid tot een project dat zijn weerga niet kent in de Noordoostpolder en een toonbeeld van actief burgerschap, positieve samenwerking en dialoog tussen burgers en gemeente. Toen het aantal actieve vrijwilligers begon af te nemen en de ontwikkeling van de wei stagneerde is de stichting Hof van Nagele opgericht om vrijwilligerswerk in het dorp te ondersteunen. Dit gaf een nieuwe impuls en er kwamen nieuwe ideeën over de inrichting van de wei. Voor u ligt een overzicht van de plannen die er zijn voor de verdere inrichting van de Wei van GeLuc en tegelijkertijd zullen we aangeven hoe we deze plannen ten uitvoer willen gaan brengen
“Volg de natuur zoals een vlieger de wind volgt” Tao Meng
Oorspronkelijk ontwerp “Wei van GeLuc”
Ontwikkeling wei van GeLuc - stichting Hof van Nagele - Revisie 2001_12A
1
Doelstelling In het burgerparticipatieplan Nagele 2010-2013 van Landschapsbeheer Flevoland wordt de doelstelling voor de wei van GeLuc als volgt omschreven: “Betrokkenheid creëren en draagvlak verwerven bij burgers bij de wei van GeLuc. Een plek creëren waar de bewoners elkaar kunnen ontmoeten, kinderen in de natuur kunnen spelen en bewoners kunnen genieten van een een ecologisch ingericht stuk natuur.” Deze doelstelling kunnen wij vandaag de dag nog steeds onderschrijven en past binnen de doelstelling van de stichting Hof van Nagele. Voor de periode 2013-2016 willen we de doelstelling dan ook als volgt formuleren: Verder ontwikkelen en onderhouden van een ontmoetingsplek die ruimte biedt voor activiteiten die de sociale leefbaarheid ten goede komen en die kinderen de gelegenheid geeft om te spelen en leren in de natuur.
Oorspronkelijk ontwerp “Wei van GeLuc”
Ontwikkeling wei van GeLuc - stichting Hof van Nagele - Revisie 2001_12A
2
Resultaat & Visie Er is al veel werk verricht op de wei van GeLuc en het verschil tussen toen en nu is groot. Maar we zijn er nog niet en de grootste uitdagingen moeten nog komen, uitdagingen die vragen om inzet en samenwerking. Hieronder vertellen we u graag wat we al hebben bereikt en onze visie.
Natuur De wei biedt plaats aan een vlindertuin en een insectenhotel die zorgen voor toename van het insectenleven. Met name de “solitaire bij”, die het de laatste tijd moeilijk heeft in Nederland, krijgt hierdoor een steuntje in de rug. De insecten trekken andere dieren aan en mede daarom wordt een groot gedeelte van de wei wordt niet machinaal maar handmatig met een zeis onderhouden. Dit gebeurt door vrijwilligers en het gras staat in dit gedeelte hoger waardoor het beschutting bied voor jonge vogels, insecten, amfibieën, reptielen en kleine zoogdieren. Het maaien met de zeis stimuleert regeneratie van de plantengroei en bied minder robuuste plantensoorten een kans. Door al deze elementen wordt de biodiversiteit verbeterd.
Maaien met de zeis op de wei van GeLuc
Cultuur De Noordoostpolder is een bijzondere plek om te wonen, het is gevormd door natuurkrachten die duizenden jaren lang op het gebied hebben ingewerkt en de mens die de laatste 75 jaar zich heeft ingespannen. Mens en natuur hebben hierdoor een complexe relatie ontwikkeld. we moeten als polderbewoners soms vechten tegen de natuur, als grotendeels agrarische gemeenschap werken we samen met de natuur en door het plaatsen van windmolens profiteren we van de natuur. Ook het dorp Nagele is in cultuurlijk opzicht bijzonder door de architectuur en ruimtelijke inrichting. Er wordt door Groenstructuur ontworpen door Mien Ruys
de werkgroep op ingezet om deze aspecten te weer te geven op de wei,
Ontwikkeling wei van GeLuc - stichting Hof van Nagele - Revisie 2001_12A
3
Sociale leefbaarheid De plek waar buurtbewoners elkaar kunnen ontmoeten functioneert inmiddels boven verwachting. Deze ontmoetingsplek neemt een belangrijke rol in op de wei omdat het de saamhorigheid en verbondenheid onder buurtbewoners bevordert, iets wat belangrijk is in een dorp waar ook veel buitenlandse werknemers wonen. De ontmoetingsplek wordt ook gebruikt voor het organiseren van activiteiten, in 2012 werden NL Doet, Buitenspeeldag 2012
Buitenspeeldag, Burendag en Natuurwerkdag op de wei van GeLuc georganiseerd door werkgroepen die onder
begeleiding van de stichting Hof van Nagele opereren. Al deze dagen brengen buurtbewoners samen en bevorderen de sociale leefbaarheid. Vooral tijdens de buren- en buitenspeeldag waren de opkomsten hoog en de reacties positief. De vuurplaat is zeer geschikt om samen te barbecuen en van deze mogelijkheid is afgelopen jaar dan ook meerdere malen door buurtbewoners gebruik gemaakt. Ook zagen we in 2012 dat bewoners verjaardagen en kinderfeestjes op de ontmoetingsplek vierden en waren er ouders die met buurtkinderen marshmallows roosterden. Het onderhoud van de wei is ook een buurtaangelegenheid maar weet soms ook mensen uit de rest van het dorp aan te trekken. Begin 2013 zal de functionaliteit van de ontmoetingsplek verbeterd worden. Door een deel van de wei te egaliseren en opnieuw in te zaaien zal deze beter toegankelijk zijn voor ouderen van dagen. Hierdoor zou de we wei ook beter geschikt zijn voor de organisatie
Marshmallows roosteren
van sport- en spelactiviteiten. Tijdens deze werkzaamheden zal ook een poging gedaan worden de waterdoorlatendheid van de wei te verbeteren. Burendag 2012
Ontwikkeling wei van GeLuc - stichting Hof van Nagele - Revisie 2001_12A
4
Educatie De wei van GeLuc wordt omschreven als een natuureducatieve wei en het stuk educatie neemt een belangrijke plaats in op de wei. De schooljeugd is actief betrokken bij het ontwikkelen van de wei, zo is de bessenhaag rondom de wei het resultaat van hun inspanningen. Afgelopen jaar is de betrokkenheid van de scholen bij de wei terug gelopen en ook is de rol van het IVN, die het burgerparticipatieplan voor ogen had. niet ingevuld. Het bestuur van de stichting heeft opnieuw contact gelegd met het IVN en daar het verzoek neergelegd een (les)programma op te zetten voor de plaatselijke scholen en een actieve rol te spelen bij de educatieve begeleiding van de schooljeugd. Landschapsbeheer Flevoland heeft al aangegeven bereid te zijn om schooljeugd te begeleiden bij het afvoeren van snoei- en maaiafval. Door de schooljeugd te betrekken bij de ontwikkeling en het beheer van de wei leren ze over natuurbeheer en -behoud. De opgedane ervaringen kunnen door de leerkracht aangehaald worden tijdens de biologieles Schooljeugd plant struiken
en de wei kan gebruikt worden om praktijklessen te geven.
Maar de wei bied meer op, we omschreven eerder de haag van bessenstruiken en de wei huist een hoogstam boomgaard. Wanneer het fruit rijp is plukken en eten de kinderen het fruit en zo wordt de relatie gelegd tussen voedsel en de natuur. Maar ook het ontdekken van dieren en planten, en zien hoe de seizoenen invloed hebben op het leven op de wei zijn leerzame ervaringen. In de toekomst wil de werkgroep meer elementen op de wei aanbrengen die leerzaam zijn op andere gebieden, het nog te ontwikkelen “Poldermodel” leert spelenderwijs het belang van waterbeheer in de polder. De duurzame waterpompen moet laten zien dat er duurzame en eenvoudige oplossingen zijn onder elke omstandigheid.
Aanplanten van de boomgaard
Ontwikkeling wei van GeLuc - stichting Hof van Nagele - Revisie 2001_12A
5
Spelen Terugdenkend aan spelen in onze kindertijd komen beelden boven van hutten bouwen, kikkervisjes en stekelbaarsjes vangen in de sloot en bomen klimmen. Kijken we vandaag om ons heen moeten we concluderen dat voor dit soort activiteiten weinig gelegenheid meer bestaat. Sterker nog we vinden het niet wenselijk als onze kinderen zich in een boom of langs de waterkant ophouden. Toch blijkt uit Op de wei ligt volop bouwmateriaal
onderzoeken dat spelen in de natuur zaken als obesitas en agressie tegen gaat en tegelijkertijd creativiteit,
communicatie en inlevingsvermogen bevordert. De wei van GeLuc biedt aan kinderen een veilige, toegankelijke en uitdagende plek waar gespeeld kan worden in een stuk natuur die overzichtelijk genoeg is voor ouders om een oogje in het zeil te houden. Tijdens het onderzoeksproject “Invulling veiligheid en zorgplicht speelbossen” werd kinderen gevraagd wat ze het liefst deden op natuurlijke speelplekken. Hun antwoord was: * rennen * rondhangen met anderen * verstoppen * klimmen Uit observaties in dit zelfde onderzoek bleek ook: * sjouwen en bouwen * spelen met losliggende elementen * spelen met zand en water * spelen met reliëf * spelen met vuur
Veilig boompje klimmen op de wei
Hoog gras biedt natuurlijk niet alleen beschutting aan dieren en als het dan toch gemaaid wordt kun je er weer leuke andere dingen mee doen. Zand en water ontbreken nu nog op de wei maar die zullen in de toekomst ingevuld gaan worden door een waterloop op de heuvel. De elementen die al wel aanwezig zijn wil de werkgroep nog beter benutten of uit gaan breiden. Ook voor de kinderen van de Gerstenhof en Lucernehof staan de ontwikkelingen niet stil en wordt de wei steeds leuker.
Ontwikkeling wei van GeLuc - stichting Hof van Nagele - Revisie 2001_12A
6
Ontwikkeling Nadat is besloten de paddenpoel te dempen om de veiligheid en toegankelijkheid van de wei te vergroten is de oorspronkelijke indeling van de wei veranderd. De bloementuin is verplaatst naar de voormalige paddenpoel waardoor een nieuwe invulling moest worden gezocht voor oude plek van de bloemenwei. Gaandeweg is het plan ontstaan om ook aandacht te besteden aan de bijzondere plek waar we wonen en de educatieve elementen en speelmogelijkheden verder uit te breiden. Er ontstonden nieuwe ideeën rondom reeds geplande elementen en een ambitieus plan was geboren.
Duurzaam pompen Boven op de heuvel staat een put gepland om een waterloop te voeden. Deze put zal voorzien moeten worden van een mechanisme dat het water omhoog pompt. Toen de werkgroep hier over sprak ontstond het idee om dit onderdeel te laten worden van speelmogelijkheden die de wei biedt terwijl het ook iets toevoegt aan het educatieve en duurzame
Touwpomp van WOT UTwente
karakter van de wei. Het idee is om de kinderen de keuze te geven tussen spier-, zon- of windkracht als middel om water uit de grond en in de waterloop te krijgen. De technieken hiervoor bestaan al lang en in uitvoeringen van low- tot hightech. Het is nog de vraag of er drie losse elementen geplaatst worden of dat er een geheel van gemaakt wordt. De werkgroep zal onderzoek doen naar de (on)mogelijkheden van dit idee en in contact treden met partijen, zoals de WOT van universiteit Twente, die ervaring hebben met het tot uitvoer brengen van dergelijke plannen tegen beheersbare kosten. Veel omtrent dit idee is nog onduidelijk, vandaar dat het idee zijn eigen draaiboek en begroting zal gaan krijgen. De techniek bestaat al eeuwen Ontwikkeling wei van GeLuc - stichting Hof van Nagele - Revisie 2001_12A
7
Waterput, waterloop & speelvijver Het oorspronkelijke ontwerp hield rekening met een put boven op de heuvel van waaruit water via een waterloop in de poel stroomde. In samenwerking met Speelnatuur is een plan gemaakt om de waterloop zo aan te leggen zodat er in het onderste gedeelte invloed uitgeoefend kan worden op de stroming van het water. Dit kan door dijkjes en greppeltjes te graven of obstakels in de stroming te leggen. De speelvijver waar de waterloop in uitmond krijgt een ondergrond van schoon zand zodat er ook echt in gespeeld kan worden. De vijver krijgt een
Voorbeeld van een waterloop
overstort naar de achterliggende sloot zodat er een maximale waterhoogte van 40 cm gegarandeerd kan worden. Doormiddel van een dijk wordt een gedeelte van de vijver afgebakend om ruimte te bieden aan het “Poldermodel”. In het “Poldermodel” staat de vijver symbool voor de zee of het IJsselmeer. Voor dit plan zijn al contacten gelegd met Speelnatuur en het bedrijf Hoek Hoveniers die inmiddels al een offerte hebben uitgebracht. Voor dit project is een draaiboek met daarin opgenomen een begroting in de maak waarna de stichting op zoek zal gaan naar de middelen om dit project ten uitvoer te brengen.
Het “Poldermodel” Dit jaar wordt een start gemaakt met het plan om op de wei het zogenoemde “Poldermodel” te realiseren. Kinderen kunnen hier spelenderwijs kennis maken met het ontstaan van de polder en wat er bij komt kijken om hier droge voeten te houden. Door sluizen pompen en afwatering te bedienen moeten ze proberen om land op het water te veroveren. Als ze hierin zijn geslaagd zullen ze ontdekken dat het hier niet ophoudt want het water ligt constant op de loer om het gewonnen land weer op te eisen. Het “Poldermodel” is in cultureel en educatief opzicht interessant maar nodigt natuurlijk ook uit tot spel. Er zullen dan ook meerdere partijen benaderd worden om dit idee tot een realiseerbaar plan uit te werken. Het gaat hier om een ambitieus plan maar eenmaal uitgevoerd zal het “poldermodel” een bijzondere publiekstrekker op de wei zijn.
Watertheater in NieuwLand als voorbeeld Ontwikkeling wei van GeLuc - stichting Hof van Nagele - Revisie 2001_12A
8
Opslagschuur De stichting kampt met het probleem dat het materiaal, nodig voor het onderhoudt, nergens opgeslagen kan worden en wil hiervoor een schuur bouwen op de wei. Het oorspronkelijke ontwerp voor de wei beschreef ook een huisje of overkapping in de buurt van de vuurplaat waar door bezoeker gebruik van gemaakt kan worden. Om dit te realiseren zal er eerst een bouwvergunning bij de gemeente aangevraagd moeten worden. De werkgroep is bezig met een ontwerp dat de schuur en een overkapping combineert op een wijze die past bij de wei van GeLuc door duurzaamheid, natuur, cultuur en educatie zo veel mogelijk mee te nemen. De hofjes Gerstenhof en Lucernehof zijn aangewezen als proeftuin voor duurzaam en innovatief bouwen, maar veel van de bewoners zijn nog nooit in aanraking gekomen met dergelijke bouwmethodes. Door bij de bouw van de schuur en de overkapping gebruik te maken van deze bouwmethoden maken de vrijwilligers hiermee kennis. Deze kennis kan dan later ingezet worden bij de renovatie van de gevels van hun eigen woning. Voor buurtbewoners die niet deelnemen aan de bouw zullen de schuur en overkapping een aanleiding zijn om in gesprek te Groen dak en ronde vormen
komen met buren die betrokken waren bij de bouw.
Ontmoetingsplek De ontmoetingsplek bij de vuurplaats vormt het belangrijkste onderdeel van de wei en deze wil de werkgroep dan ook nog aantrekkelijker maken, onder andere door het plaatsen van de eerder omschreven overkapping. Onder deze overkapping komen een leemoven, buitenkeuken en diverse zitplaatsen. In de nabijheid van de ontmoetingsplaats zal een pizzatuin aangelegd worden zodat buurtbewoners gezamenlijk op de wei pizza’s en broodjes kunnen bereiden om
Voorbeeld pizzatuin
deze vervolgens te bakken in de leemoven. Samen voedsel bereiden en eten is de bezigheid die mensen het meest met elkaar in contact brengt. Hierdoor wordt niet alleen de sociale leefbaarheid bevorderd maar leren kinderen ook de relatie tussen voedsel en natuur.
Leemoven Ontwikkeling wei van GeLuc - stichting Hof van Nagele - Revisie 2001_12A
9
Werkwijze Samenwerking
Vrijwilligers De ontwikkeling en het onderhoud van de wei rust grotendeels op
Buurtbewoners
vrijwilligers en de tijdslijn die gevolgd gaat worden hangt dan ook sterk af van hun beschikbaarheid en inzet. De vrijwilligers en buurtbewoners zijn verantwoordelijk voor het ontwikkelen van de plannen voor de wei en dit is belangrijk omdat het vooral hun wei
Wei van GeLuc Gemeente
Belangenorganisaties
moet blijven. Het bestaan van de wei van GeLuc hangt samen met de betrokkenheid van deze mensen
Vrijwilligers
Stichting Hof van Nagele De stichting draagt zorgt voor de
Hof van Nagele
organisatie en structuur die nodig zijn om continuïteit te waarborgen. De stichting verzorgt ook de communicatie en wint waar nodig advies in, zij toets de plannen van de vrijwilligers op haalbaarheid en aan wet- en regelgeving. Waar nodig gaat de stichting op zoek naar middelen om uitvoering mogelijk te maken en heeft deze middelen in beheer.
Gemeente en belangenorganisaties Om de plannen ten uitvoer te brengen is een goede samenwerking vereist met de gemeente en diverse belangenorganisaties. Deze partijen leveren het advies dat nodig is voor een goed ontwerp en stellen de middelen beschikbaar die nodig zijn voor de uitvoering.
Ontwikkeling wei van GeLuc - stichting Hof van Nagele - Revisie 2001_12A
10
Bronnen http://www.mayapedal.org/ http://www.landschapsbeheer.net/uploads/landschapsbeheerflevoland/pdf/paragraphs/rugstreeppadfolder.pdf http://www.ravon.nl/Default.aspx?tabid=132http://www.wot.utwente.nl/nl/ http://www.wot.utwente.nl/nl/ http://www.hetlaatstekindinhetbos.nl/ http://www.strobouw.nl/
Ontwikkeling wei van GeLuc - stichting Hof van Nagele - Revisie 2001_12A
11
