ontwerpstudie Noorderbioscoop
Filmtheater Station Bergweg
schetsplan Noorderbioscoop, Filmtheater Station Bergweg
- architectenbureau Popma en ter Steege, 2 juli 2010
architectenbureau Popma en ter Steege, 2 juli 2010
inhoud p. 3 p. 5 p. 13 p. 17 p. 37 p. 47 p. 59 p. 69 p. 71
- inleiding - uitgangspunten - conclusies analyse - ontwerpstudie - gebouw en omgeving - herbestemming van het station - het gebouw als bioscoop - slot - colofon
inhoud
1
station bergweg
initiatief
Midden in Rotterdam Noord staat een prachtig klein station uit 1960: Station Bergweg. Het station is deel van de Hofpleinlijn, een treinverbinding tussen het Rotterdamse stadscentrum en het strand van Scheveningen, dat in 1907 in bedrijf werd genomen. Door Rotterdam reden de treinen hoog boven de straten, over de karakteristieke ‘hofbogen’, gebouwd van het toen zeer moderne gewapend beton. De hofbogen vormen het langste gebouw van Rotterdam, met een afwisselend gebruik en uitstraling.
De Stichting Filmvertoning Rotterdam Noord, opgericht door Revelino Heskes, zet zich in voor een filmtheater in het voormalige Bergwegstation. Zij zijn er van overtuigd dat een bioscoop goed past in het gebouw, dat het een aanwinst zal zijn voor de directe omgeving, en dat het idee goed zal passen binnen de toekomstige ontwikkelingen in en om de bogen.
Het Station Bergweg is sinds 2006 niet meer in functie en wacht op een nieuwe bestemming. Nu deze zomer de treindiensten over de hofbogen gestaakt zullen worden, ontstaan er kansen voor een ander gebruik van de lijn.
draagkracht De nieuwe eigenaren van de hofbogen, verenigd in de Hofbogen B.V., zien in herbestemming van de lijn een mogelijke impuls voor de omliggende wijken. De Gemeente wenst de voormalige spoorlijn om te vormen tot een park voor de stad. Waarbij de stations als stijgpunten kunnen dienen. Omwonenden fantaseren mee over talloze opties voor verbetering van hun straat.
2
huidige situatie Eudokiaplein
mogelijkheden Om hun plannen te onderbouwen vroeg de stichting ons, architectenbureau Popma en ter Steege, de ruimtelijke mogelijkheden voor een bioscoop in het station te onderzoeken. De hier volgende studie heeft als doel een basis te bieden voor gesprekken tussen de verschillende betrokken partijen. Het getoonde schetsplan is vanzelfsprekend geen vaststaand ontwerp maar kan gezien worden als een startpunt voor de ontwikkeling van Station Bergweg tot filmtheater met horeca en een springlevend gebouw voor Rotterdam Noord. Josse Popma & Jan Willem ter Steege Architectenbureau Popma & ter Steege
inleiding
3
uitgangspunten 5
3
7
6
4
5
9N
8
2
1 8
7
8 8 8
6
positie in stad
functies op straatniveau: 3. Eudokiapassage (o.a. supermarkt) 1. Station Bergweg 4. Kijkshop 2. Eudokiaplein 5. Stadswinkel Noord (deelgemeente)
6. kantoren, grootschalig 7. bedrijfsruimtes, kleinschalig 8. gemengde functies, kleinschalig
8
9. gemengde functies, grootschalig N. nieuwbouwplannen
positie in wijk
7
hoogte buiten
6,5 m
5m
4m
hoogte binnen
‘Het station maakt vanwege zijn jonge leeftijd geen deel uit van het Rijksmonument Hofpleinlijn. Na de sloop van Station Blaak, Station Hofplein en binnenkort Rotterdam Centraal is dit station echter een van de laatste voorbeelden van Van Ravensteyns Rotterdamse stijl….’ Deze modernistische stijl is op zich bijzonder omdat hij na de oorlog elders overging op een traditionalistische en historiserende stijl. Speciaal voor Rotterdam ontwierp hij dus nog een aantal modernistische stationsgebouwen. Dit zijn belangrijke argumenten om Station Bergweg toch als monument te behandelen.’ Uit ‘De Hofbogen, Cultuurhistorische verkenning,’ CRIMSON architectural historians, juni 2007
14 m
ca. 850 m2 b.v.o.*
17,5 m
8
monumentale status
oppervlakte * begane grond
41 m
afmetingen gebouw
9
conform opgave Stichting Filmvertoning Rotterdam Noord
installatieruimte
stijgpunt park
horeca
bioscoop
kantoor
2 zalen 110-130 pers. 2 projectiecabines a 20m2 kaartverkoop opslag
toiletten
8
beeld: Joop Reijngoud, uit: Toekomstvisie de Hofbogen, Crimson
10 visie Hofbogen B.V.: spoor herbestemmen tot park
schematisch programma van eisen: station herbestemd tot bioscoop 11
conclusies analyse Aan de basis van dit schetsplan ligt een analyse van het gebouw in zijn omgeving en de mogelijkheden met het gegeven programma. We kunnen de analyse (zie verderop in deze studie) samenvatten tot 4 hoofdconclusies. 1. De bestaande gebouwstructuur dient niet aangetast te worden. Wij zijn van mening dat het stationsgebouw, binnen de grotere hofpleinlijn, een dusdanig uniek gebouw is dat er zeer zorgvuldig mee omgegaan dient te worden. Het gebouw ontleent zijn kracht aan een robuuste maar zorgvuldige vormgeving en sterke constructieve en ruimtelijke structuur. Beiden zijn sterk gerelateerd aan de voormalige functie als station, en daardoor mogelijk kwetsbaar bij hergebruik. Aan de andere kant biedt de ruimte en de structuur van het gebouw veel mogelijkheden voor verschillende programmatische invullingen. Behoud van dit sterke karakter van het gebouw zal, naar ons idee, helpen bij een succesvolle herbestemming. 2. Een bioscoop in het gebouw is mogelijk. De hamvraag kunnen we gelukkig positief beantwoorden. Binnen de bogen zijn mooie, bescheiden filmzalen te realiseren. Het gebouw is ruim genoeg om het overige programma een goede plek te bieden, waarbij gekozen kan worden voor verschillende indelingsmoge-
12 huidige situatie Voorburgstraat
lijkheden. Ook is het een optie om voor een model met toekomstige uitbreidingsmogelijkheid te kiezen. 3. Het gebouw kan een gezicht naar de omgeving krijgen. De combinatie van de bestaande structuur en het voorgestelde programma kunnen een gevarieerd, levendig en transparant gebouw opleveren. Van verschillende kanten te benaderen, door verschillende doelgroepen te gebruiken. Het gesloten gebouw biedt de mogelijkheid om geopend te worden en uit te kijken op naastgelegen straten en plein. Waarmee het een enigszins slaperig deel van de wijk wakker zou kunnen schudden. 4.Het gebouw kan een schakel worden. Door zijn voormalige functie als station (zijn locatie en bestaande stijgpunten) biedt het gebouw een ideale mogelijkheid een schakel te gaan vormen. Met name tussen de bestaande openbare ruimte en het toekomstige park. Maar ook binnen het functioneren van het park, en het op gang te brengen daarvan. Als startpunt, tussenstation of doel. Ideaal gezien zou de herbestemming, het nieuw leven inblazen van een te lang verwaarloosde, bekende plek in de wijk, ook een schakel kunnen zijn binnen het grotere doel, een algehele opwaardering van de omliggende buurt.
conclusies analyse 13
bestaande gebouwstructuur dient niet aangetast te worden
een bioscoop in het gebouw is mogelijk
14 conclusies
gebouw kan gezicht naar omgeving krijgen
gebouw kan schakel worden
conclusies 15
ontwerpstudie 17
plattegrond laag -1, 1:200 19
plattegrond laag 0, 1:200 21
plattegrond laag 1, 1:200 23
plattegrond laag 2, 1:200 25
gevel oostzijde 1:200 27
doorsnede 1, 1:200 29
doorsnede 2, 1:200 31
32 doorsnede a, 1:200
doorsnede b, 1:200 33
34 model vanaf oostzijde
model vanaf westzijde 35
gebouw en omgeving 37
eudokiaplein
bergweg
hofpleinlijn
gebouw centraal binnen stedelijke hoofdstructuur 39
oorspronkelijk; entree als deel straatwand
huidige situatie; plein met twee wanden
mogelijk; station in relatie met straat en plein
40 oorspronkelijke situatie Station Bergweg
station, plein en straat 41
bestaande relatie: gezicht naar Vijverhofstraat
bestaande relatie: “achterzijde” station is afgesloten van bouwblok
mogelijke relatie: ook duidelijk gezicht geven aan Voorburgstraat
mogelijke relatie: nieuwe bestemming station kan relatie aangaan met nieuwbouw plannen* binnen bouwblok. *Op het moment dat deze studie gemaakt is, waren deze plannen ons niet duidelijk genoeg om in de studie te betrekken.
42 kopse zijdes station
“achterzijde” station 43
bestaande publieke ruimte; op straatniveau
huidige situatie: eudokiaplein onduidelijk ingericht, plein geen duidelijke begrenzing, station afzijdig (gesloten), geen deel van plein.
toekomstige publieke ruimte; op straatniveau en op spoorniveau
mogelijk: hoogwaardige publieke ruimte rondom gebouw realiseren
44 station en publieke ruimte
mogelijk: eudokiaplein helder inrichten, heldere begrenzing plein (o.a.geen parkeerplaatsen langs plein), station(sgevel) ter completering plein(wanden).
herinrichten eudokiaplein 45
herbestemming van het station 47
oorspronkelijke funtie; structuur voor treinlijn
toekomstige functie; park en stijgpunten
mogelijke functie; bioscoop, stijgpunt en park versterken elkaar
48 situatie Voorburgstraat tot 2006
samenwerking bioscoop en park 49
bestaand boogstructuur
nieuwe functies niet ten koste van bestaande structuur
boogstructuur als uitgangspunt voor inpassing
50 werken met bestaande structuur
oorspronkelijk: Ravesteyns routing naar de perrons, verankeren gebouw in omgeving.
mogelijk: Ravesteyns routing doorzetten in gehele gebouw
werken met bestaande routing 51
oorspronkelijk: twee zelfstandige delen
mogelijk: delen ruimtelijk koppelen
publiek deel en bioscoop
mogelijk: gebouwdelen, ruimtelijke potenties en functies vormen sterke eenheid
horeca als lijm
52 gebouw ruimtelijk uit twee delen
gebouw programmatisch uit drie delen 53
huidige situatie; naar binnen gekeerd
zuid-west, opgang perron hergebruiken als opgang naar park
zuid-oost, opgang perron hergebruiken als opgang naar park
mogelijk; open naar directe omgeving
oost, toegang tot de bogen positie toegang horeca en bioscoop
54 bestaande entrees
noord, toegang tot de bogen positie toegang kantoor
gebouw openen naar directe omgeving 55
keuken 12:00 - 24:00 kijkt uit op Bergweg
horeca 15:00 - 1:00 kijkt uit op Voorburgstraat en Eudokiaplein
* gebruikte tijden zijn fictief en dienen enkel ter illustratie
56 plaatsing van progrmma t.b.v. expressie
foyer 15:00 - 24:00 kijkt uit op Voorburgstraat en Eudokiaplein
kantoor 9:00 - 17:00 kijkt uit op Voorburgstraat
* gebruikte tijden zijn fictief en dienen enkel ter illustratie
plaatsing van progrmma t.b.v. expressie 57
gebouw als bioscoop 59
1
2
4
5
6
7
3
1.1 entree aan achterzijde 2. vluchtwegen 3. verkeersruimte 4. postie projector en verhouding zaal 5. juiste afstanden stoelen 6. goede zichtlijnen 7. juiste verhouding doek
foto: Johannes Odé
60 bestaand interieur
basis voor bioscoopzaal 61
twee gelijke zalen; - geheel binnen boogstructuur, - toekomstige uitbreiding mogelijk
99
99 drie gelijke zalen - geheel binnen boogstructuur
99
99
99 twee verschillende zalen - zalen binnen boogstructuur - toekomstige uitbreiding mogelijk
120
56 drie verschillende zalen - zalen binnen boogstructuur
120
120 stoelen
62
varianten zalen
56 stoelen
56
99
99 stoelen
varianten indeling 63
Voldoende ruimte voor horecagelegenheid, aan meest publieke deel van gebouw.
laag 2 uitzicht over wijk
Getekend plan is ter illustratie. Ruimte is met inzicht van uitbater in te delen.
laag1 overzicht vanaf bordes doorzicht over volle lengte
360 m2
laag 0 doorzicht over volle lengte doorzicht over volle diepte
64 ruimte voor horeca
doorzichten door gebouw 65
park, oorspronkelijk stijgpunt
horeca, middelpunt
66
routing
bioscoop, aan straat
toiletten, verdekt en centraal
routing 67
slot potentie Station Bergweg is een bijzonder gebouw op een bijzondere plek. Het heeft een bijzondere geschiedenis en, volgens ons, de potentie een bijzondere toekomst tegemoet te gaan. Het gebouw biedt vele mogelijkheden om, met respect voor het oorspronkelijke karakter en uiterlijk, hergebruikt te worden. De omgeving van het gebouw lijkt mogelijke aanpassingen van het gebouw als vanzelfsprekend aan te wijzen. En aan draagvlak vanuit wijkbewoners lijkt geen gebrek. Afgaande op het grote succes van het recente film event “Noorder Bioscoop Episode 1.0” (zie hiernaast en volgende pagina) dat Stichting Filmvertoning Rotterdam Noord in april van dit jaar organiseerde in het gebouw, lijken vele Rotterdammers het idee voor een nieuwe bioscoop in het voormalige station toe te juichen.
aanjager foto: Mick Otten
68 Noorder Bioscoop Episode 1.0
De reeds bestaande plannen voor de lijn en de omgeving zijn gebaat bij een juiste ontwikkeling van het station. De nieuwe bestemming kan als aanjager van deze plannen een belangrijke rol spelen.
In onze ogen zou een bioscoop, zoals voorgesteld, hier zeer geschikt voor zijn. Ook als zelfstandig plan, als eerste fase van de grootschalige renovatie, zal de bioscoop kunnen functioneren en mee kunnen groeien in de ontwikkelingen.
startpunt Wij hopen dat dit schetsplan tot de verbeelding spreekt en de gedachten over de mogelijkheden tot herbestemming van het station Bergweg zal stimuleren. Niet als vaststaand plan, maar als schets, als startpunt voor de ontwikkeling van concrete plannen. Deze aanzet tot een plan heeft ons en de Stichting Filmvertoning Rotterdam Noord enthousiast gemaakt over het station en zijn mogelijke toekomst als bioscoop. Wij hopen dat u daar net zo over denkt, met ons verder wil denken over de ontwikkeling van het station, bioscoop en zijn omgeving. Josse Popma en Jan Willem ter Steege, Juni 2010 Architectenbureau Popma en ter Steege
slot 69
Stichting Filmvertoning Rotterdam Noord Revelino Heskes
Architectenbureau Popma en ter Steege Josse Popma en Jan Willem ter Steege Pelgrimstraat 5b 3029 BH Rotterdam www.popmaentersteege.nl
foto: Mick Otten
70
Noorder Bioscoop Episode 1.0
Op deze publicatie is het recht van copyright vastgelegd. Niets van deze gegevens mag worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van architectenbureau Popma en ter Steege.
colofon 71
