Ontdek de andere kant van Zeeland
Sporen van het spoor Wandelen langs het oude bietenspoor
LAW 56 km 8 wandelingen van 3 tot 13 km
Wandelen langs het oude bietenspoor
Sporen van het spoor Graag leiden wij u door het Zuid-Bevelandse landschap langs en over het oude bietenspoor, dat zoveel jaren dienst gedaan heeft. Een route over oude spoordijkjes. Het eerste deel van het traject is nog duidelijk te herkennen, daar tuft in de zomermaanden het oude stoomtreintje van Goes naar Hoedekenskerke. Het traject na Oudelande is lastiger te herkennen, veel oude spoordijken hebben na de ruilverkaveling een andere functie gekregen. Gelukkig zijn er nog veel sporen van het spoor bewaard gebleven. Regelmatig kom je in dezelfde stijl gebouwde huisjes tegen, die destijds als stationnetje fungeerden. Er zijn nog weegbruggen voor de overslag van goederen te zien en coupures (doorgang door de dijk die afgesloten kan worden met een waterkering) zijn nog royaal aanwezig. Wandelen op Zuid-Beveland is in sommige opzichten een stap terug. Terug in de tijd wel te verstaan.
Overzicht: Goes-’s-Gravenpolder ’s-Gravenpolder - Kwadendamme Kwadendamme - Hoedekenskerke Hoedekenskerke - Baarland Baarland - Oudelande Oudelande - Driewegen/Ovezande Driewegen/Ovezande - ’s-Heerenhoek ’s-Heerenhoek - Heinkenszand Heinkenszand - ‘s-Heer Arendskerke ’s-Heer Arendskerke - Goes Van begin tot eind
7 km 5 km 3,5 km 4 km 2,5 km 6 km 13 km 5 km 4 km 6 km 56 km
Regio VVV Zuid-Beveland en Tholen Kantoor Goes, Singelstraat 13, 4461 HZ Goes Telefoon 0900- 1681666 www.hartvanzeeland.nl Folderserviceposten Recreatiecentrum Scheldeoord Landingsweg 1 Kantoorboekhandel Elma Dorpsstraat 58 Kwekerij Sluishoek Jurjaneweg 5
Baarland Heinkenszand Borssele
Deze uitgave werd mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van de Europese Unie. Uitgave: Regio VVV Zuid-Beveland en Tholen Samenstelling: Gemeente Borsele, Regio VVV Zuid-Beveland en Tholen, ZMF. Foto’s: ZMF, Regio VVV Zuid-Beveland en Tholen, Stichting Traditioneel Zeilend Zeeland. Vormgeving en productie: Nilsson, Goes.
2
Ontdek de andere kant van Zeeland
Stoomtrein Goes-Borsele De ringlijn van de vroegere spoorweg maatschappij “Zuid-Beveland” uit 1927 is een rijksmonument. Het bestaat uit een tramremise, een spoorbaan, vijf tramstations met bijbehorende goederenloods en een enkel perron. Ook hoort er bij dit monument nog een weegbrug met weeghuisje en een coupure.
In de jaren ‘30 werd de ringlijn gebruikt voor stukgoederenvervoer, waaronder de suikerbietenoogst die vanuit Goes per boot verder werd vervoerd, maar ook voor personenvervoer. Sinds 1971 exploiteert de stoomtrein Goes-Borsele de toeristische museumspoorlijn van Goes naar Hoedekenskerke.
Goederenloods in Goes
De goederenloods is gebouwd in Waterstaatsstijl of Neo-Classicisme. Veel, voornamelijk openbare, gebouwen vielen eind 19-e eeuw en begin 20e eeuw onder het gezag van het Ministerie van Waterstaat. Architecten van dit Minsterie waren verantwoordelijk voor ontwerp en constructie. De goederenloods stond tot 2001 in Middelburg en is dit jaar in zijn
geheel opgelicht en verplaatst naar Goes, waar het nu dienst doet als museumrestaurant. Kenmerken zijn: constructie van gewapend beton en versierd metselwerk, een eenvoudige halachtige structuur en elementen afgeleid uit de Grieks-Romeinse bouwkunst, zoals de naar voren springende, pilaarachtige versiering op de hoeken van de westelijke buitenmuur.
3
Wandelen langs het oude bietenspoor Zichtbare restanten van een oude spoordijk.
Bloemdijken
Goes – ’s-Gravenpolder 7 km
Attractie: • Station Stoomtrein Goes Hoedekenskerke Verlaat het station aan de achterzijde, trap op, aan de rechterzijde langs de fietsenstalling. Het pad gaat over in de weg Stationspark. Steek op de kruising de Van Hertumweg recht over, ga aan de overkant linksaf. Vervolg de Van Hertumweg tot de rotonde, steek de Anthony Fokkerstraat recht over en ga vervolgens direct rechts het park in. In het park de eerste weg links, de brug over, het pad vervolgen tot de tweede weg links. Ga hierin. Steek de Van Hertumweg over en vervolg het pad langs het water. Vlak voor het hertenkamp rechtsaf gaan, de brug over en links het fietspad op. Bij de huizen rechtsaf de Wagnerlaan in, rechtsom de 16 Ecosolar huizen, een milieuvriendelijk project met landelijke uitstraling, tot aan de Debusseylaan. De Debusseylaan ingaan tot de Chopinlaan. Dan rechtsaf een graspad in dat bijna onmiddellijk overgaat in de Denverlaan. Recht vooruit begint het boerenland met een fruitboomgaard. Ga
4
Op de Bloemdijken in Zuid-Beveland groeien zeldzame planten zoals wilde Marjolein en wollige distel. De samenstelling van de dijken speelt daarbij een rol. Er zijn dijken die kalkrijk of juist kalkarm zijn. Anderen bestaan uit zware klei, zand of lichte zwavel. Verder spreken de ligging van de dijk ten opzichte van de zon en de hellinghoek van het talud of de hoogte van de dijk een woordje mee.
linksaf het Pykeswegje in en bij de eerste splitsing weer naar links. Vervolg het wegje tot het halfverharde pad rechts. Ga dit pad in tot de T-splitsing. Dan rechtsaf tot aan het spoor. Ga over het spoor en dan direct links een onverhard paadje op. Loop verder langs de spoorlijn onder het viaduct door tot aan de Kloetingseweg. De route loopt hier door het landschap De Poel, eiland Zuid-Beveland. Let op de trein! Vanaf de Kloetingseweg linksaf en direct weer rechts, de route langs het spoor vervolgen. Dit is de ‘s-Heer Abtskerksezandweg die de spoorlijn kruist en uitkomt op de Bosseweg. Op de Bosseweg linksaf gaan en de spoorlijn weer kruisen tot de Zaaidijk. Hier rechtsaf. Dit is de Ruilverkavelingsweg. Deze weg volgen tot aan de Polderweg. De route gaat hier rechtsaf.
Ontdek de andere kant van Zeeland Lindebomen
’s-Gravenpolder – Kwadendamme 5 km
Station ’s-Gravenpolder - ’s-Heer Abtskerke aan Ruilverkavelingsweg rechts.
Horeca, overnachting, attracties: ‘s-Gravenpolder • Aziatisch Restaurant de Paradijsvogel - ‘s-Gravenstraat 3 • Café De Smidse - ’s-Gravenstraat 37 • Cafetaria De Brandpit - Goesestraatweg 5A • Trekkermuseum Nisse • Theeschenkerij de Akkerwinde Lageweg 6 • Bakkerij/Theetuin Jikkemiene Dorpsplein 46 • B&B de Weeltjes - Brilletjesdijk 1 Tel. 0113-655626 • Schaapskudde bezoekerscentrum Ga de spoorlijn over, neem de eerste afslag links, dit is de Bergweg. Deze weg, met rechts een vliedberg, volgen tot de Palmboomseweg en hier linksaf gaan en voor de spoorlijn rechtsaf gaan. Dit is de Koedijk. Station Nisse aan de linkerkant De Koedijk volgen tot de onverharde Essendijk en hier linksaf gaan. Steek de drukke Schoorkenszandweg recht over naar de Vleugeldijk toe. Dit is het landschap van de voormalige zeearm De Zwake. Ga de Vleugeldijk op.
Ook wel grenslinden genoemd, zijn bomen die zo’n 150 tot 250 jaar geleden geplant zijn op dijken. Ze geven vaak een eigendomsgrens aan en komen alleen nog voor in westelijk Zuid-Beveland. Meestal staan ze alleen, soms per twee. Sinds 1995 zijn er zo’n 100 oude bomen opgeknapt en zijn er veel jonge grenslinden geplant op daarvoor passende plaatsen.
De Vleugeldijk wordt na de huizen een onverharde dijk. Rechts, achter het groen, ligt de Zwaakse Weel. Na de bocht gaat de dijk over in de Lange Mairedijk. Deze dijk volgen tot aan de spoorlijn en voor het spoor rechtsaf gaan. De onverharde weg loopt tussen een boomgaard (deels gekapt) en de spoorlijn tot het Groenewegje. Bij het Groenewegje linksaf gaan en vóór de spoorlijn meteen weer rechts het wandelpad op. Het pad kruist hier de Zwaakse Weel, de coupure van de dijk, gaat langs het station van Kwadendamme tot aan het Langeweegje. De route gaat hier linksaf het Langeweegje op.
Coupure in de dijk bij Kwadendamme Een coupure is een doorsnede van een waterkerende dijk, in dit geval gemaakt voor de aanleg van de spoorbaan van de tramlijn. De bakstenen muren met enkele natuurstenen elementen hebben een geklonken stalen draaideur om de coupure te kunnen afsluiten.
5
Wandelen langs het oude bietenspoor
3,5 km
Kwadendamme/ Langeweegje – Hoedekenskerke
Station Kwadendamme
Horeca, overnachting, attracties: • Tapperij Lands Welvaren - A de Koningstraat 5 • Vlindertuin/restaurant Berkenhof Langeweegje 10a • Zadelmakerij Paree, Siguitsedijk • Minicamping ’t Kwadammertje Siguitsedijk 33 - tel. 0113-649700 • Bezoekerscentrum Natuurmonumenten bij Zwaakse Weel • Gereedschapsmuseum Horletoet • Kwekerij ’t Groene Weegje - Aalweg 1 Op het Langeweegje de eerste weg rechtsaf, de Kruisweg, ingaan. De eerstvolgende weg, de Slabbekoornseweg rechtsaf nemen en aan het einde
Oud kernland eiland Borsele Hoedekenskerke, Baarland en Oudelande liggen op de voormalige eilanden Oost-en West Borsele. Dit gebied is ontstaan in de vroegere Middeleeuwen en herverkaveld na de watersnoodramp van 1953. De oude kenmerken van het middeleeuwse landschap zijn verdwenen. Typisch voor de huidige landschapsaankleding zijn de groene windsingels van struiken en bomen langs de wegen.
Tramstations De stations zijn gebouwd in Interbellum architectuur, in de volksmond bekend als de jaren 30-stijl die doordrong op het platteland, met invloeden van de Amsterdamse School. Dat is te zien aan de brede, lange kozijnen, de schoorstenen die ergens in de nok (niet aan het einde) zijn aangebracht en de steile daken. Verder steken de daken ter hoogte van de goot wel 70 cm over de muren heen. Zo ontstaan hele brede overstrekken , die bijna altijd een gedeelte om de hoek doorlopen. Tenslotte zijn de fijne detaillering, zoals lage goten en betimmering van schroten in plaats van planken, en de baksteenarchitectuur kenmerkend voor deze stijl.
linksaf de Aalweg op. Dit is het landschap van het Oud Kernland Borsele. Volg de Aalweg tot de Molenstraat in Hoedekenskerke, hier linksaf gaan de Molenstraat op.
Nog in gebruik; het traject stoomtrein Goes-Hoedekenskerke
6
Ontdek de andere kant van Zeeland Hoedekenskerke – Baarland 4 km
Station Hoedekenskerke
Horeca, overnachting, attracties: Hoedekenskerke • Wienkeltje van Wullempje, museumwinkeltje, Kerkstraat 32a • Cafe-restaurant Westerschelde Havenstraat 22 • Paviljoen de Steiger - Nw. Veerweg 4 • Minispoorbaan - Kapuinhoekweg Baarland • Camping/Recreatiecentrum Scheldeoord - Landingsweg 1 Tel. 0113-639900 • Galerie G achttien 8 - Baarland Loop vanaf de Havenstraat over de spoorlijn, ga direct daarna rechtsaf het smalle Kapuinhoeksepad op. Dit pad gaat over in de Boeiertweg en komt uit op de Kapuinhoekweg. Deze weg rechts opgaan. Hier ligt ook het officiële eindstation van de Stoomtrein Goes-Borsele in Hoedekenskerke. Het spoor wordt nog wel gebruikt tot Oudelande.
Bijgebouwen bij de stations Ook hier de invloeden van de Amsterdamse School. De daken zijn veel minder steil en de goten zijn rondom het gebouw aangebracht. Daardoor is er geen gemetselde topgevel en heeft het dak de vorm van een schild. Soms is er op de dakpunten een versiering, piron, aangebracht. De gevels zijn verder gevuld met baksteen en hout. Dit in tegenstelling tot de Zeeuwse schuren. Die waren heel sober, bestonden alleen uit hout en hadden een topgevel die doorliep tot aan het dak, zodat er sprake was van een zadeldak.
De Kapuinhoekweg gaat over in de Kerkepolderweg. Deze weg volgen tot aan de eerste afslag rechts de Striepseweg. Let op: er wordt hard gereden op deze weg! De route gaat hier rechtsaf de Striepseweg in. Vanaf de Striepseweg de eerste weg rechts de Industrieweg op en de spoorlijn over. De Industrieweg volgen tot aan de Oude Polderdijk. De route gaat hier rechtsaf.
Dijken Zuid-Beveland heeft vele kilometers dijk. De Koedijk, opgenomen in de route tussen ‘s-Gravenpolder en Kwadendamme, is de oudste dijk. Opvalllend is dat de dijk heel laag is. Dat komt omdat de klei in de loop der tijden is ingeklonken. Om Zuid-Beveland te beschermen
tegen het water, moesten de dijken steeds hoger worden. Want de zeespiegel steeg naarmate de tijd versteek. Al die zeedijken liggen nu in het land. De hoogste zeedijk is nu de Westerscheldedijk, de scheiding tussen Zuid-Beveland en de Westerschelde.
7
Wandelen langs het oude bietenspoor EN ZUSTER BROEDER ERWEG POLD
MEERKOETWEG
CALANDWEG
De attracties, bezienswaardigheden en overnachtingsadressen DE met telefoonnummer vindt u inSCde wandelingen. PEP HEN tekst bij de GE O DIJ
AAI JE
K
EK E EG RIJ W
KW
GROTEDIJK
EEND-
IJK NDD E ZA OUD
KE
D
NOTENBO OM TJES D
SLA
EN D W SEG
-
EG
SE
WEG ZWIN
GRI ND W EG
EK
WEG
EG
EG
RABABOGERDSEWEG
W
TE
AR
Ou
ZUIDINW
HO
W
OWEG VIJFZO
PAPOT-
GLAN DSED IJK
KR UI P
K
JK AN DI BA
W
SM ITS W EG
SPER
DIJK
KUIJ
DIJK
PS E
KD
OR
ZA
UD
R
CO
HE
S SE TAA DI R JK T
TS
EG
K
EN
TR
ZW RSTR ME ZO
Inlaag 1887
E DS
S- DIJ
JK
KOEK KOE
DI
SER
SE
Koekoek
CH
BA W
ND
W
G
LWE
RAË
IS P.J.
B&B
Ellewoutsdijk
Overige bijzonderheden 1000
1500 m
DIJ
TSE UI
ND LD OUDELA PO D TO LH O EK
VIS
LA
WELDIJK
AN
OG
IJ ELD
ED
IJK
EZ
HO
K
EN-
ST BUR RA G AT H-
DERPOL DIJK
IJK
IL
HO O
ED
OV
KAM ER
Driewegen V. T
IJK
G
EG
DI JK SE DI JK
STRAA
Ovezande
RED TEV WEL DIJK
WEG
D SE ND
LA
EW
-
WE
ANE
KS
ON
EG
HOOFD-
EG
OE
EG EW
T AT
E RS
B&B
PL
AM
BAANDIJ
KORENWEG
SL
OE
DEKKERSWEG
LEWEDIJK
E
WEG
IJVE
OVEZANDSEW
NW
JURJ
SH
SE
OUD
G
EG W
JK
HO
LU
LOO
OE KS
EG
E OT GR IJK D
IEW
IJK SED
'S-HEEREN H
DR LD
EN
RO
LAND
DI
SC
ZE
(mini) Camping met slecht weervoorziening
K
IJ
ED
EG
W
TAA PLA
EN-
F- OL SE W EK HO WEG
RUIG
W EG
500
AR DS W EG
K EDIJ GROEN
TE
0
LA
CA
PO
EG
Wijnmakerij/Bierbrouwerij/Distilleerderij
schaal 1:65.000
GN
K
LA
Voormalig stationsgebouw
W BD
E-
IJ
K DIJ K O
LE N - W
EN
B&B Logies-B&B- en appartementenbedrijf
AK
N
D M
MO
TR
Picknickplaats
I OLD
O
-
BAAN
IJK
NOLD
JK
BO
EG
HOOG
Hotel/pension
A Ambachtelijk bedrijf/Attractie
Z ID
RN
O
PA U
LLE BRI
O
EG
WE ZUID
ZE
EG SE W
DIJK
WE ER
D
EW
IJK
Horecavoorziening, koffie-, en theeschenkerij
ER OUDEKAM
RDE G ZUI WE DSE LAN
UIS
K
Legenda
Dorpshuis
V.D. P O
A
LD
O EP
LO
IJ
JAN
RTS
LANG
DS
G
WEG
EG
IDW E ZU
Schaapskooi
G
W
JUR
IN
ED
E KORT
D NIS SEZAN D- PA U WE G
NIEUW KAMERSEWEG
KRAAIJERTSELD VE ET RI
WEG
KAAI
A PHA WOL WEG
Borssele
K TDIJ WES
WEG
BEELDHOEVEWEG
ANE
G IWE KAA
TE
WEG
NIEUWLANDSEDIJK
POLDERSED
HOLLE-
ES
E
ANDS
VROONWEG
WEG STER W
R
VOG
't Vlaandertje
JK
IJK IED ON
MON
ST
TR ELS
ENSZ
SELAND OUDE WEG TSE ER ND AA
EG
WEST LANGEWEG
JURJ
G
A ST.
H NT
S
HEINK
DI
BARBESTEINW EG
MIDDEN EG EW LL TE S LE
L
HO
RP
A
VL
BEELDHOEVEW
NASSAUWEG
MOLENDIJK
G-
DO
Het Oudeland
Baar
Heinkensza ZU
SELAND OUDE
EG
GUITEDIJK
BEELDHOEVEW
WEG
LAAN
S A’ AR D CL PA
NOOR D LANDSE WEG
KOUSE
WESTER-
IJK
ED
W
TS
EG
R JE
JK
G
IWE EG
BO DI ERE JK N
AI
LEWEDIJK
A KR
NASSAUWEG
DI
WE
OF
OOST
KAA G
KER
A58
DE
G
BERNHARDWE
ORD
EG
NDIJK
's-Heerenhoek
WEG
E NO
KORT
W
TE PLAT K DIJ
FWE
WERRI-
EG
WISSE
NIEU
LE
Stelleplas
ZANDSE-
W
TOLPLEIN
NWE
EL
-
STO
IJK
G
WE PA
VAAT HOE K
54
B&B
Rijkebuurt
DIJK
EG
N2
N
4
HEINKENS-
DEL MIDRGSEBU AAT STR
W
NW OSSE
ST
EG
DRIED
RO
EU
ELSEBORSS LA NG E NO OR D
OSSE
O
VR
OU
M O L EN
OFW STO
SLO
E ON
STELLEDIJK
G WE ND ZA
K
EG
EW
54
N2
RIJK
WE
G
EG W
ELHO
GELVLEU G WE HOF
K
WE
W
G SWE
‘s-Heer Arendsk
LWEG MAA
EG
EDIJ
RTS
AIJE
KRA
OFW STO
P DOR CO U
HERTENWEG
DRIEDIJ
HALSWEG
R
EG
OUDE
LWEG MAA
WE NIEU
HERTENWEG
-
ERS
IPP
ST
EG
G VLEU
WEG
SCH
PO
25
EG ERW ROV
Knaphof
G WE
LDE
W
T AA TR
G LWE
STW
Graszode
EG ERW ROV
HAVEN-
-
PO
WEG
T
PO
RSEDIJK ANKERVEE
DS
MA A
OUDE IJK KRAAIJERTSED
AR-
ZICH
L TEE KAS G E W
HER
ANKERVERE
ETELA
VELD
Nieuwdorp
SE
NC
EN AR
OOSTK
Lewedorp
RT
U SE DO W R EG P-
TO
OUDE KR
CO
JK
I LD
WEG
DWARSWEG
NOOR DWEG
NOORD KRAAIJERTSEDIJK
WESTERSCHELDETUNNEL
Ontdek de andere kant van Zeeland EG
BREDEW
O O
NGE-
BR
IJK OID HO
W EG
R MOE T
AG ND
K ED IJ ZE
Hoedekenskerke
ZO
GAN POEL ZEWE G
SGB
NH
HOEKSEWEG
HAVER-
N
OEKW EG
D AR H RN
BE JK
L DIJ ANG EK
DI
NN DIJ IKE K N
NO O W EG
ST
EG W RG BE
KE RK EPO LD ER -W EG ZE ED IJK KA P
UI
DIJK
Bakendorp
ST. JACOBSPOLDERWEG DELISCHEWEG
BAKENDORPSE
LANGEPOLDER -
M
DA
Scheldeoord
WEG
OUD E DIE RIKPOLD ERW EG ZEE DIJK
STWE SEWEG
STR
WEG
HoedekenskerkeTerneuzen
LANDINGSWEG
STELSEDIJK VAN RENES-
R DIJK
OUDE POL DE
DORPSEWEG
DIERIKWEG NDIJ K
NE
GROEN E-
G
-
LD PO
KR
K IJ D
MO
WEG
ORA NJE G
GOESESTRAATWEG PIE TER SW EG WRA
EG W E
BE RN E EN
NG NI UI
ER WE
EN
TS TR . IN
A
MOLE
WAARDW EG
RS
EVE RIN GS E
' S -G RAV ENPOLD
E312
EG EL SW M
M BI
JK
DI JK DI
EG SEW AN FR
IJK
ME
EE
ZW
JK
DI
ZEED
MOLENSTRAA T
STUYVESANTSEWEG
BEVELAND
'S-G
WEG
WAANWEG
O
RSE LDE K PO DIJ E D OU
VEN RA
E
STR
ZO
E ZE
G
-
-
DIJK
S JE
E RS
DER
EG RW JE EI
E LD
Baarland
POL
EV BR ERS ED DI EW JKS EG E
N
PO
JK
DIJK
AT
K
B
RA
WEG
VROUWEN-
Kwadendamme
STRIEPSEWEG
ST
BU R G
JF
DI
LW E
HERVERK A VE LINGSRIEINDUST WEG
DIJ
VI
EK-
ZUID-
SHO
WEG
udelande
AA
BURG. VOGELAAR-
W BD
EG W
RN
-
STR
EG HELLEN
-
SE
W
E EG
R WE GL SAN JAN K D GS DIJ E ZE ED IJK
SENDERT HO O DIJK
Langeweegje
E-
E TS OT GR NOUJK I I RE D
LEN
ST BA T KO QUIS
LANGED
NIE UW E HOON D DIJ ERT K S
DE
O
KO
IJK
LDIJK
OU
VEN'S-GRA EG SW UI KR
DIJK
-
SE-
SIGUITSEDIJK
E-
G
HEE
DSE
AN
G
SL
B AB
WEE
LAN
DS
L AR
S
E GJ EE
A
SE
IT
U IG
WE
G
NW VR
LE
L TE
WE
L
EE
K
W BD
ISEWEG
EG
DIJ
AN
IJK
HAAGD
AR
LSE
-
SE
D
TSERVLIE WATE WEG
K
B
DIJK
IJK
R
EN
's-Gravenpolder
BA
AKSE
W
NIEUWEWEG
SEW
WE
ES-
AN D
DW
ZWA
NSJ
OV
EZ
GJE
SGB Zwaakse Weel
FRA
UITSE KRUIP
JK
SZ
G
IJK
DIJK SE ND LA
KD
VAN
EN
WE
DE-
OU
E-
RK
ZA AI D
W GE
N
MNHAL RE KO DIJK
EG
G WE
VIE
EG
ZAN
G
JK DI
LL
W
EG
O HO
W
D
R-
WE STE DIERIKWEG
EN ER AT
TE
KO
D AN
R VIE
N
LDE
DRIE
KAA ZW G E W E
LL STE
SE
S SE
K
IJ ED
SC
NIS
-
A WE
G
EG KW AA ZW
ZAK
OM SE
E IEUW
LA
N
NO H OR WE OEKS D GEL E ING
IJK
ZAAI-
Dijkwel E DW
SPAANWE G
PO
-
ID
ZU
IJK G LD VA EWE G A L
LINDEN DIJK
EG W PA LM BO
R GE
Nisse CLE M
EG
AT
W
ID
ZU
W
RA
-
OT
ST
E SS
LO
- G GE E N EW LA MS DA
EG
EG
ZA
WEG
EG
W
EG
W
RP AD
Jachtse
bos E ABB KIN DE RS E-
EG
W
's-Heer Abtskerke
DE
E-
GER
W
-
BOSSE WE G
EG
EG DW AN EZ
SE
DR I
S NI
W EL
S RK
EK
WEG
PO
T S KE
E-
HO
SEING ET LO
OE
K
Sinoutskerke
KRU
KWEG
OO
Abbekinderen
De Groe GR
DHOE
Oosterscheldeziekenhuis
G
EG
SP
G
WE
T UC
EG
STM
OO
VER-
EL W
NOOR
JENWEG
BRAAN
-
N OLE
LOREN
PO
WEG
EG
L
B E U K E NS
ONGEREED-
W DOR NO T HI JS
Kloetinge KAPELSE WEG
T TRAA
ERSEWE
W EG
A.FOKKER-
T I J NWE G
EG
DEW
BRE
D VIA
SIN OU TSK
ER KSE
T AA
R ST
BREDEWEG
PA
N
FRUITLAA
SGB
SINOU
nd
ER D JK I D
V.D SPIEGEL. STR
WE
sdorp
EIND
RD
VATENSEW TER EG
NOORDHO EK W
DAN
E
OOSTWEG
OEST-
AT
STRA
EG
IËLSW
EG
kerke
NEEW
Poelbos
AU
IET
VL
ID ZU
THEU SWEGELI NI NG
EG EW
MAN
A256 PLOEGWEG
Wissekerke RK S
STS ING E
L
RIJKSWEG
NIEUWE
Goes
WE
NT
WEG
's-Heer Hendrikskinderen
OOST
RINGBAAN
E-
NK ET E
ST GBAAN WE RIN
LL STE
A PL
DELTAWEG
DE OU DIJK E ZE
B&B
l d e e h W e s t e r s c
9 © 2004 AnyWay Productions / tel +31-113 556088
Wandelen langs het oude bietenspoor Baarland – Oudelande 2,5 km
Station Baarland aan de Industrieweg
Horeca, overnachting, attracties: Oudelande • De Teetuun - Iseweg 2 Tel. 0113-548239 • B&B Boerderij de Hoogte Iseweg 2 - Tel. 0113-548239 • Minicamping Lambrechtshoeve Iseweg 4 - Tel. 0113-352441 • Wijmakerij de Hellenburg - Hellenburgstraat 28 • Wijngaard de Oorsprong - Zwinweg Vanaf de Oude Polderdijk de eerste weg linksaf gaan de Herverkavelingsweg op. Aan het einde van de Herverkavelingsweg linksaf en meteen weer rechts de Watervlietseweg op. Volg de Watervlietseweg tot aan de Dierikweg. Ga hier linksaf. Let op: hier wordt hard gereden. Ruim voor de spoorlijn is de kruising met de Molenpolderdijk. De route gaat hier rechtsaf.
Vaete Midden in het dorp Baarland, de route komt hier langs op de omweg, ligt vaete. De vaete was in vroegere tijd de drinkput van het vee in het dorp en werd ook gebruikt als brandput. Ook diende het als drinkwatervoorziening voor de mens. Vaetes speelden een grote rol in de Middeleeuwen tot in de 18e/19e eeuw. Pas met de komst van de waterleiding verdween hun functie.
De Zwake, Zwaakse Weel De Zwake was vroeger een zeearm die na de stormvloeden van 1014 en 1134, de eilanden Zuid-Beveland en Borsele van elkaar scheidde. Tot 1445 toen er een dam door de Zwake werd gelegd, was dit een belangrijke vaarroute binnendoor naar Antwerpen. Nu heet dit water de Zwaakse Weel.
Bijna ‘verdwenen’ spoorbaan
10
Ontdek de andere kant van Zeeland
6 km
Oudelande – Driewegen/ Ovezande
Station Oudelande links voor het spoor.
Horeca, overnachting, attracties: Driewegen • Minicamping/huifkarverhuur Toffe Peer - Weltevredendijk 1 Tel. 0113-653077 Ovezande • New City - Hoofdstraat 69 • Cafe Pension de Zak Hoofdstraat 67 • Cafe Bar ’t Klompekot ‘s-Heerenhoeksedijk 56 • B&B Grootjans - Strobbelhoekstraat 22 - Tel. 0113-655174 • Hotel-pension-boomgaard- theetuin De Witte Hoeve - Bloemenstraat 37 Tel. 0113-655772 Borssele • Minicamping de Krukel Zeedijk 16 - Tel. 0113-352469 • Kwekerij Sluishoek - Jurjaneweg 5 • Cafetaria de Bounty - Ooststraat 2 • Vliedberg ’Berg van Troye’ Volg de Molenpolderdijk tot de Kruipuitsedijk. De route loopt hier weer door het voormalige stroomgebied van De Zwake. Ga linksaf, steek bij de Ovezandseweg recht over en vervolg het verlengde van de Kruipuitsedijk. Neem de eerste afslag rechts, de Kamerpolderdijk. Vanaf de Kamerpolderdijk de eerste weg links, de onverharde Storm-
Grootschalig polderlandschap Het grootschalig polderlanschap is bedijkt vanaf 1500 tot 1948. De dijken liggen hier te ver uit elkaar en wegen zijn er lang en recht. In dit gebied zijn Borssele en ‘s-Heerenhoek te vinden.
polderdijk op tot aan de Noordpolderdijk en hier rechtsaf gaan. Coupure in het talud van deze dijk voor de oude doorgang van de stoom trein. Vanaf de Noordpolderdijk de eerste dijk rechts, de Weltevredendijk opgaan. De Weltevredendijk gaat over in de Schoondijksedijk gaat vervolgens over in de Kortedijk. Vrijwel onmiddellijk links ligt de onverharde Ruigendijk, ga deze dijk op. De Ruigendijk volgen tot de Platteweg en hier rechtsaf gaan tot de Wolfhoekseweg. De route gaat hier linksaf.
Vliedberg Een vliedberg is een heuvel in het landschap, nauw verbonden met de historie. Vroeger stond er vaak een kasteel of versterkte boerenhoeve op. Een vliedberg had toen een militaire funcie.
11
Wandelen langs het oude bietenspoor Spoorlijn omzoomd door bloemdijken
13 km
Driewegen/ Ovezande – ‘s-Heerenhoek
Station Ovezande/Driewegen aan de Wolfhoekseweg, links
Horeca, overnachting, attracties: ‘s-Heerenhoek • Bar Walk Inn - Heerenstraat 21 • Restaurant de Korenbeurs Heerenstraat 17 • Eetcafe de Kroon Heerenstraat 19 • Partycentrum De Geveltjes Marktstraat 16 • Boerenwoning het Vleugelhof Vleugelhofweg 12, Tel. 0113352106 Nieuwdorp • Restaurant Landlust - Landlustweg 1 • Boonman’s wijnmakerij - Stoofweg 10 De Wolfhoekseweg komt uit op de Groenedijk, ga hier linksaf en aan de het einde rechtsaf de Ruigendijk op. Vanaf de Ruigendijk (gaat over in de Baandijk) de tweede weg rechts nemen, dit is de Hollepoldersedijk. Deze dijk opgaan en volgen tot de Westeindsedijk, hier rechtsaf gaan. Vanaf de Westeindsedijk de fietsroute volgen die uitkomt op de ’s-Heeren-
12
hoeksedijk. Vanaf de ´s-Heerenhoeksedijk, vrijwel onmiddellijk schuin rechts terug, de Sint Anthoniedijk op die na het eerste stuk overgaat in een onverharde dijk. De Sint Anthoniedijk komt uit op de Rietveldweg, hier linksaf en op de Kraaijertsedijk links en gelijk weer rechts de Beeldhoeveweg in. Dit is het grootschalig polderlandschap. De route gaat hier rechtdoor.
Weel Een Weel heeft een ronde vorm en is een restant van een dijkdoorbraak. Om de stroomgaten te sluiten werd de dijk met een wijde bocht over de voorliggende schorren gelegd. De Zwaakse Weel en de Westeindse Weel (tussen Borssele en ‘s-Heerenhoek) hebben eigenlijk een verkeerde naam, want het zijn beide kreekresten of getijdegeulen.
Ontdek de andere kant van Zeeland ’s-Heerenhoek – Heinkenszand 5 km
Horeca, overnachting, attracties: Heinkenszand • Klompenmakerij Traas - Westdijk 3 • Cafe de 3 - Dorpsstraat 113 • Cafe Belami - Dorpsstraat 115 • Cafe Restaurant de Blauwe Reiger Dorpsstraat 50 • Chinees restaurant Happy Garden Kerklaan 9 • Restaurant An Fong - Stationsweg 1 • Brasserie Restaurant de Geertruidahoeve - Stelleweg 5 • Vakantiepark Hof van Zeeland Stelleweg 1 - Tel. 0113-562260 • Stelleplas Recreatie - Stelleweg 1 • Vakantiewoning Deurloo Vlaandertseweg 3 - Tel. 0113655632 • Vakantiebungalow Lampert, Geertruidahof 25 - Tel. 0118-461903 Lewedorp • Eetcafe de Tol - Toldijk 5 • Appartement Louwerse - Oude Kraayertsedijk 10 - Tel. 0113-612300 • Minicamping/Witlofkwekerij Veldzicht - Veldzichtweg 1 Tel. 0113-612286 • Pension de Goede Verwachting Burgemeester Vermetstraat 2 Tel. 0113-612204
Kleinschalig polderlandschap Het voormalige stroomgebied van de zeearm De Zwake, met daarin onder meer de dorpen ‘s-Gravenpolder, Kwadendamme, Driewegen, Ovezande en Heinkenszand, heet het Kleinschalige polderlandschap. De polders zijn bedijkt tussen 1134 en 1500. De horizon wordt hier bepaald door dijken beplant met bomen.
Vanaf de Beeldhoeveweg, de eerste weg rechts de Vroonhoek nemen. De Vroonhoek komt uit op de Barbesteinweg, hier linksaf gaan. Laat op de Barbesteinweg, de Zuiderlandseweg liggen. Aan het eind van de huisjes rechts, begint een grasdijk die parallel loopt aan de Barbesteinweg. Dit is de Meerkotsedijk en daar waar de dijk naar rechts buigt is er een hekje. Ga het hekje over de Meerkotsedijk op, met nu links het Grootschalig Polderlandschap en rechts het Kleinschalig Polderlandschap. Deze dijk is ook opgenomen in de LAW-route, er lopen dikwijls paardjes. Aan het einde van de Meerkotsedijk over het hekje linksaf de verharde Meerkotsedijk op. Vanaf de Meerkotsedijk de eerste straat rechts ingaan, deze straat loopt evenwijdig aan de drukke Heinkenszandseweg. Aan het einde komt deze weg uit op de Boomdijk die aan de overkant van de Heinkenszandseweg doorloopt. Steek over en ga daar de Boomdijk op. De Boomdijk volgen. Om de bocht wordt dit de Korteviele, die langs de spoorlijn loopt en uitkomt op de Oudelandseweg, hier linksaf gaan en onmiddellijk over de spoorlijn rechtsaf het Spoorwegje op. Het Spoorwegje volgen, na een paar huizen linksaf gaan en aan het einde rechts het Bossepad nemen (minder dan een meter breed). Het pad gaat over de spoorlijn en komt uit op de Westdijk. De route gaat hier linksaf. De Westdijk volgen over de spoorlijn en de eerste weg rechts, de Slaakweg, ingaan. Aan het eind een driesprong met een markante lindeboom. De route gaat hier linksaf de Plattendijk in.
13
Wandelen langs het oude bietenspoor
Heinkenszand – ’s-Heer Arendskerke
‘Weeltje’
4 km
Horeca, overnachting, attracties: zie bij Heinkenszand op pagina 13 Vanaf de Plattendijk de eerste weg rechts in. Dit is de Noordlandseweg. Bij de t-sprong rechtdoor lopen tot aan de volgende kruising, vervolgens rechtsaf de Boerendijk op. De Boerendijk volgen tot vlak voor de spoorlijn. Hier linksaf gaan, dit is de Stelledijk.
De dijk maakt bij een lindeboom een bocht naar rechts, gaat de spoorlijn over en maakt weer een bocht naar rechts en daarna naar links. Steek de drukke Noordzakweg recht over naar ‘s-Heer Arendskerke. Dit is de Oude Rijksweg. Volg deze weg tot in het dorp. Bij Autobedrijf ’s-Heer Arendskerke aan de rechterkant, de dijk af en vervolgens rechtsaf de Vermetstraat, die recht op de kerk af loopt, ingaan.
De Poel, eiland Zuid-Beveland Vanaf de rijksweg A58 tot aan het einde van de Koedijk loopt de route door de Poel. Dit landschap is onstaan in de vroegere Middeleeuwen, maar nu grotendeels herverkaveld. Kenmerkend zijn hier de hollebollige weilanden, die zijn ontstaan nadat het veen op de lagere gronden was weggegraven voor zoutwinning of het gebruik als brandstof. Verder valt de Poel op door meidoornheggen, vroeger gebruikt als afscheiding voor het vee, en door welen. Nisse en ‘s-Heer Abtskerke liggen in dit gebied.
14
‘Bietenschuit’
Ontdek de andere kant van Zeeland ’s-Heer ArendskerkeGoes 6 km
Horeca, overnachting, attracties: ‘s-Heer Hendrikskinderen • B&B Wisse-Heystek - Den Omloop 19 Tel. 0113-216238 ‘s-Heer Arendskerke • Speelboerderij/café-restaurant ’t Klokhuus ‘s-Heer Abstkerke • Kwekerij Westhof - Westhofsezandweg 3 Bij de kerk, aan de Torenring, rechtsaf gaan tot ongeveer halverwege deze rondgang en rechtsaf de Wissekerkseweg inlopen.
Bieten pulp: Ik schrik me een biet Het zal me een biet wezen Je knollen voor bieten laten verkopen
Over de Wissekerkseweg het dorp uit. De weg loopt langs velden en boerderijen tot aan het spoor. Hier overheen gaan. Dit is Wissekerke. De Wissekerkseweg volgen tot aan de doorgaande weg. Hier rechts het fietspad op en na 50 meter er weer af en rechtsaf de Oude Rijksweg in.
Dat de kat van huis is zal de muizen een biet wezen, ze dansen toch wel op tafel.
Volg de Oude Rijksweg tot aan ’s-Heer Hendrikskinderen. Pas bij een afslag Sinoutseweg, rechtsaf gaan. Deze weg volgen tot vlak voor de spoorwegovergang (Vlissingen-Goes). Hier linksaf de Ploegweg in, loopt parallel aan het spoor, en deze weg helemaal uitlopen. De Ploegweg gaat onder een viaduct door en de buitenwijken van Goes doemen op. Het eind van deze weg gaat over in een fietspad. Loop langs het fietspad en houdt de bordjes Station aan. De route gaat langs de Ringbaan West, Edisonstraat, klein stukje M.A. de Ruiterlaan en de Lijnbaan, zo naar het station Goes.
Eén biet maakt nog geen tocht
De bietenoogst kwam uiteindelijk aan in Goes, het vervoer ging verder over water, naar Dinteloord, waar de suikerfabriek stond. In de jaarlijkse bietenrace in oktober doet een vloot van historische schepen deze tocht weer herleven.
Je de bieten van het brood laten eten. Het paard achter de bietenwagen spannen
Iemand een pee stoven Met een biet in het riet gestuurd Met man en biet vergaan Beter een biet in de mand dan de lucht van Teun De biet valt niet ver van de boot. Wie de biet past, had beter een schoen genomen. Door de bietenmand vallen. Wie bieten vaart wie bietenstroop eet Wie de biet niet eert is het klontje niet weert
15
Wandelen langs het oude bietenspoor De suikerbieten werden per spoor in de haven van Goes aangevoerd en met kruiwagens! in de (zeil)schepen geladen.
Het Suukerpeeën lied Refrein: Als de biet, begint te lonken “Vaar mij naar ’t Brabandse land” Hijst de bruine vloot z’n zeilen da’s gewis Nu de bietentijd gekomen is Trossen los, de bruine vloot moet varen Wacht geen moment de bieten zijn aan boord Goede wind, het schuim al op de baren De zeilen bol, ja zo gaat het wel voort Refrein Varen van Tholen naar de beverlanden Dan naar Schouwen, aan de overkant Overal om bieten op te halen In een grote ouwe mand Refrein Als de klok van Arnemuiden Welkom thuis voor ons zal luiden Wordt de vreugde soms vermengd met droefenis Als een schip op zee gebleven is Met (zeil)schepen werden de suikerbieten vanuit Goes naar de suikerfabriek in Dinteloord vervoerd.
16
