Als je wel eens naar de radio luistert en dan in het bijzonder naar praatprogramma’s dan word je ook wel eens geconfronteerd met stellingen. Iemand in de studio wordt dan uitvoerig over deze stelling ondervraagd. Luisteraars bellen van overal en nergens in om ook hun mening te geven. Misschien heeft u dat ook wel eens gedaan?! Zo zou je ook de stelling neer kunnen zetten: Alles is liefde. Voor of tegen. Eens of oneens. Wat kun je er over zeggen? En dan nog die andere, bekende stelling over God en liefde: God is liefde. Voor of tegen. Eens of oneens. Hoe zit dat? Als ik om me heen kijk, dan denk ik dat de stelling ‘Alles is haat’ op veel meer bijval zou kunnen rekenen. Hoeveel onrecht is er niet op deze wereld? Deze week ook het bericht dat het aantal moorden in ons land weer is gestegen. En zo worden mensen onderdrukt, uitgebuit, vervolgd om wat ze geloven of hoe ze er uit zien, zo maar even neergestoken omdat ze fan zijn van een andere voetbalclub enzovoort. Hoezo ‘alles is liefde’? Nee, alles is haat, kan op meer bijval rekenen. Alles is liefde, is een illusie. En juist ook daarom hebben zoveel mensen, en misschien u ook wel, moeite met de stelling God is liefde. Want als er zoveel onrecht in de wereld is, waarom doet God daar dan niets aan? En of je nu wel of niet gelooft, ellende, pijn, lijden en onrecht zijn een probleem voor iedereen. Niet alleen voor ongelovigen, maar ook voor gelovigen. Ik begrijp er ook niets van waarom ook pasgeboren baby’s moeten vechten voor hun leven. Ik begrijp er al helemaal niets van waarom mijn buurjongetje van 12 jaar moest sterven aan een vreselijke ziekte. Ik begrijp er niets van waarom christenen in Syrië of Egypte moeten vrezen voor hun leven. Ik begrijp niets van oorlog. Maar om het geloof in God daarom los te laten, lost in mijn ogen helemaal niets op. Het probleem van het kwaad wordt daardoor zeker niet minder. Het idee om onrecht tegen te gaan door kwaad met kwaad gaat vergelden, heeft ook breed post gevat. En als ik voetbal zit te kijken dan betrap ik mezelf ook wel eens op die gedachte. De gedachte dat ‘oog om oog’ en ‘tand om tand’ gerechtvaardigd is, krijgt snel bijval. Maar is dat dan de oplossing? Een bekende uitspraak van Nelson Mandela is ‘wie haat voelt, kan nooit vrij zijn.’ Wijze woorden van een wijze man. Iemand die bekend stond om zijn vergevingsgezindheid. Hoe kan iemand die zoveel onrecht is aangedaan tot deze woorden komen? Is dan toch niet alles haat? ‘Alles is liefde’ is ook de titel van een Nederlandse film. Liefde is een gewild thema voor muziek-, film- en televisiemakers. ‘All you need is love’ kan ook vanavond weer op hoge kijkcijfers rekenen. Vooral met kerst willen we het gevoel van ‘vrede op aarde’ en ‘alles is liefde’ in onze huiskamers toelaten. Vanwege het thema van deze dienst, dacht ik dat het goed was om ook nog even naar die film ‘Alles is Liefde’ te kijken. Maar alle humor en leuke fragmenten ten spijt, ik had het op
1
enig moment ook wel gezien. Hoe realistisch ook, van de liefde wordt wel een karikatuur gemaakt. Weten we nog wel wat liefde is? Echte liefde, zoals het is bedoeld? En op dezelfde wijze zijn we ook op weg om van kerst een karikatuur te maken. Waar denken jongeren in Nederland aan als het over kerst gaat. Recent onderzoek wijst uit dat 63% van de jongeren denkt aan gezelligheid, 38% denkt aan lekker eten en 25% aan een kerstboom. Slechts 12% denkt nog aan Jezus. Een collega vroeg eens aan mij: wat is het toppunt van ontkerkelijking, van secularisatie? Een levende kerststal met een prijsvraag: ‘Raad de naam van het kind?’ Nog even en het is zo ver. Weten we nog waar het om draait met kerst? Blijkbaar niet. Het heeft de Protestantse Kerk zelfs doen besluiten om een TV spotje te maken. Om aan te geven dat kerst wat anders is dan een goed gevoel en lekker eten. Het echte kerstverhaal hoor je in de kerk. En dat kerstverhaal leert ons dat de stelling ‘Alles is liefde’ klopt. Nee, films als ‘Alles is liefde’ maken van de liefde een karikatuur en leiden af van wat werkelijk liefde is. Wat de bron van liefde is. En ongemerkt worden we er allemaal door beïnvloed. En misschien is het tijd dat ook wij ons beeld weer eens even scherp stellen. Het is alsof we bij de opticien zitten en onze ogen weer eens even laten meten. Misschien zijn we toe aan een bril? Ik ben inmiddels de 40 voorbij en het was mijn kinderen niet ontgaan dat ik soms wat moeite had met lezen. U kunt wel raden wat ik met Sinterklaas kreeg. Juist, een leesbril. Maar goed inmiddels was ik ook al even bij de opticien geweest. En dan weet je ook dat je ogen nu eenmaal langzaam maar zeker minder goed gaan zien. Met geloven is het net zo. En daarom is het maar goed dat het ieder jaar weer kerst is. Om te horen dat niet alles haat is, maar liefde. Om ons te realiseren dat in de wereld om ons heen, bewust of onbewust, ons een ander beeld van de liefde probeert op te dringen. Een liefde die niets meer te maken heeft met de liefde van God en dat van kerst en geloven een karikatuur wordt gemaakt. Het probleem is misschien ook wel dat wij in onze prachtige Nederlandse taal maar één woord voor liefde kennen, waar de grondtekst van de Bijbel er minstens 3 kent. Want de liefde van God is in het Grieks ‘agape’, trouwe, onvoorwaardelijke, opofferende liefde. En wat wij liefde noemen is zo vaak juist oppervlakkig, zelfzuchtig of uit op genieten. Het is niet zo dat ik die liefde weg wil schuiven, maar het gaat er om dat wij voor een goed verstaan van wie God is, zo vaak misgrijpen. God is namelijk de bron van alle liefde. En alleen vanwege die liefde is Jezus Christus naar deze aarde gekomen. Zo zijn we vanavond begonnen ‘Want God had de wereld lief’. Onvoorwaardelijk en opofferend. Met de komst van Jezus Christus is de onderlinge haat en het onrecht niet minder geworden, maar wel anders. Het probleem van kwaad is niet opgelost, maar wel veranderd. God is in 2
ons midden gekomen. God is werkelijk Immanuël. God met ons, zelfs in ons diepste lijden, zelfs als er onrecht geschiet. Misschien kent u het beeld van Jezus dat hoog boven Rio de Janeiro prijkt. In deze Braziliaanse wereldstad met zijn miljoenen inwoners is volop armoede, ellende, onrecht te vinden. En toch, Jezus strekt zijn handen uit. Hij geeft de mensen hoop. Door de komst van Jezus Christus naar deze aarde ontstaat er een nieuw perspectief. Door in Hem te geloven gaat u niet verloren maar mag u voor eeuwig leven. Dat was de openingstekst van vanavond. ‘.. opdat iedereen die in Hem gelooft niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft’. Dat is de reden waarom Jezus naar deze aarde kwam. Hij geeft ons uitzicht, hoop, perspectief op een nieuw leven. Een nieuw lichaam. Vrij van alle gebreken en pijn. Vrij van haat. En een nieuwe wereld vrij van onrecht. Dat Jezus hoop geeft aan de wereld heeft alles te maken met zijn afkomst. Waar hij vandaan komt. Johannes beschrijft dat op een heel andere manier dan de andere evangelisten. Matteüs vindt het belangrijk om een lijn te trekken van Abraham naar Jezus. En daarmee onderstreept hij de Joodse wortels van Jezus. Lucas gaat nog een stap verder terug. Naar Adam. Om daarmee aan te geven dat Jezus de ‘Zoon des mensen’ is. En Johannes? Hij begint nog eerder. Hij sluit als het ware aan bij wat Micha profeteerde. ‘Zijn oorsprong ligt in lang vervlogen tijden, in de dagen van weleer.’ In het begin was het Woord en het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes noemt Jezus ‘Woord’, in het Grieks ‘Logos’. Het klinkt zo raadselachtig. Wat betekent dat? Waarom kiest Johannes voor deze naam? Logos. Voor Woord. Daar zijn tenminste 3 redenen voor. Allereerst is een woord een communicatiemiddel. Jezus is als het ware een Woord van God voor ons. Via Jezus kunnen wij communiceren met God. Door Jezus is God met ons. Immanuël. Geboren als een kind, kwetsbaar en klein, ergens in het Bethlehem van Efrata. Te klein om tot de geslachten van Juda te behoren. Jezus, hoog en verheven, kwam naar deze aarde, als een kind. Als een mens. Zo overbrugde Hij de enorme afstand tussen God en ons. Stel je eens voor Jezus als een koning naar deze aarde gekomen was. Geboren in een paleis. Met alle pracht en praal. Als zoon van God was dat zeker een passende plaats geweest. Maar had Hij dan u en mij voor zich kunnen winnen? Kierkegaard vertelt het verhaal van een koning die verliefd werd op een alledaags meisje. Eigenlijk een onmogelijke liefde. De afstand tussen het paleis en het eenvoudige huisje waar het meisje woonde was te groot. Hij kon onmogelijk met zijn koets, in al zijn glorie, bij dat huisje aan komen rijden. De kans was immers groot dat het meisje dan af zou gaan op alle pracht en rijkdom. Hoe verleidelijk zou het zijn om dan maar gewoon ‘ja’ te zeggen zonder oprechte liefde. Nee, er was maar één mogelijk. De koning deed zijn mantel uit, trok alledaagse kleren aan. Verliet het paleis via de achterdeur en ging te voet naar het huisje van het meisje. Alleen zo zou hij een eerlijk
3
antwoord krijgen op de vraag of zij van hem hield. Alleen zo zou zijn niet slaafs hem volgen, maar een gelijke zijn. Zo zou de enorme kloof door liefde worden overbrugd. De tweede reden waarom Johannes kiest voor Logos heeft alles te maken met de tijd waarin hij leefde. Logos is een woord dat door Heraklitos 600 jaar eerder in Griekenland [Efeze] was geïntroduceerd. Hij wordt gezien als de grondlegger van de wetenschap. Heraklitos was op zoek naar een antwoord op de vraag waarom de dingen zijn zoals ze zijn. Wat is de oorsprong? Was is de reden? Hij noemde dat Logos. De reden, de oorsprong, de verklaring van alles wat bestaat. Logos, zoals in veel van onze wetenschappen: bio-logie, geo-logie, psycho-logie. Wat Johannes dus eigenlijk zegt door Jezus te verbinden met ‘Logos’ is dat Jezus de ultieme reden is van alles. ‘Alles is er door ontstaan en zonder dit is niets ontstaan van wat bestaat.’ Het hele universum is door Hem, maar ook voor Hem gemaakt. Hij is de oorsprong en de reden van ons bestaan. Hij is de Reden Waarom. Jezus is het ‘Alles’ waarover Johannes spreekt. Niet mensen hebben de regie in handen, maar God. Die rol van God wordt ook onderstreept met de derde betekenis van ‘Logos’, van ‘Woord’. In de Joodse context besefte iedereen dat God zo schiep. God sprak en het was er. Een Woord spreken, wordt verbonden aan scheppen, aan de Schepper. In onze context zijn woorden ook aan inflatie onderhevig. Een man, een man; een woord, een woord – daarmee wordt nogal eens de hand gelicht. Helaas ervaar ik dat wel heel erg vaak in mijn werk in het zakenleven. En we kennen niet voor niets de uitspraak ‘veel geschreeuw en weinig wol’. Window-dressing, noemen we dat. Maar het Woord van God is krachtig en vol van echte Liefde. Alles is Liefde. Eens of oneens? Als we naar de wereld om ons heen kijken, als we naar onszelf kijken, naar wat we meemaken, wat we doen en denken, voelen, dan is er vaak alle reden om te zeggen: Oneens. En wat hebben wij met elkaar van de liefde een karikatuur gemaakt. Van kerst een karikatuur gemaakt. Is er nog hoop? Of kunnen we straks het licht in de kerk beter definitief uitdoen? Alles is Liefde, omdat Jezus Alles is. In deze wereld is een licht gaan schijnen. ‘Het licht schijnt in de duisternis en de duisternis heeft het niet in haar macht gekregen.’ Als dat licht in ons leven gaat schijnen, krijgen we zicht op wat werkelijk liefde is.
4
Couplet 1 Licht van de wereld u scheen in mijn duisternis, nu mag ik zien wie u bent. Liefde die maakt dat ik u wil kennen Heer, bij u wil zijn elk moment. Couplet 2 Hemelse Heer, U, die hoog en verheven bent, Koning vol glorie en macht, bent als een kind naar de wereld gekomen, legde Uw heerlijkheid af. Refrein: Voor U wil ik mij buigen, U wil ik aanbidden, U wil ik herkennen als mijn heer. Want U alleen bent waardig, heilig en rechtvaardig u bent zo geweldig goed voor mij! Slot En nooit besef,ik hoe U leed, de pijn die al mijn zonde deed. Amen
5
