Ongevalscijfers
J.A. Draisma
Uitgegeven door VeiligheidNL Postbus 75169 1070 AD Amsterdam
April 2015
Bij de samenstelling van deze publicatie is de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. VeiligheidNL aanvaardt echter geen verantwoordelijkheid voor eventuele, in deze uitgave voorkomende, onjuistheden of onvolkomenheden. Overname van tekst of gedeelten van tekst is toegestaan, mits met de juiste bronvermelding. Indien de tekst gebruikt wordt voor commerciële doelstellingen dient altijd vooraf schriftelijke toestemming verkregen te zijn.
Inleiding
huis. Ruim vier van de tien slachtoffers is na de SEHbehandeling opgenomen in het ziekenhuis (22.000). In ieder geval 807 mensen zijn in 2013 overleden in of om huis na een val. 1.3
1.1
Aanleiding
Op verzoek van omroep MAX is een analyse gedaan naar privé-ongevallen bij 65-plussers die in en om huis hebben plaatsgevonden. 1.2
Samenvatting
Leeswijzer
In hoofdstuk 2 wordt een beschrijving gegeven van de gebruikte registratiesystemen, de gehanteerde selectie en de analyse. In hoofdstuk 3 staan de resultaten van de analyse Ten behoeve van de leesbaarheid zijn de tabellen opgenomen in de bijlage..
In 2013 zijn 52.000 mensen van 65 jaar en ouder op een SEH-afdeling behandeld na een ongeval in of om
Methode
2.1
Registratiesystemen
Voor de analyse is gebruikgemaakt van het Letsel Informatie Systeem van VeiligheidNL en de Doodsoorzakenstatistiek van het Centraal Bureau voor de Statistiek. 2.1.1 Letsel Informatie Systeem In het Letsel Informatie Systeem (LIS) van VeiligheidNL staan slachtoffers geregistreerd die na een ongeval, geweld of in verband met zelf toegebracht letsel zijn behandeld op een Spoedeisende Hulp (SEH) afdeling van een selectie van ziekenhuizen in Nederland. Deze ziekenhuizen vormen een representatieve steekproef van ziekenhuizen in Nederland met een continu bezette SEH-afdeling. Dit maakt een schatting van cijfers op nationaal niveau mogelijk
2.1.2 Doodsoorzakenstatistiek De Doodsoorzakenstatistiek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bevat gegevens over alle overledenen die in Nederland woonachtig waren op het moment van overlijden. De Doodsoorzakenstatistiek is gebaseerd op de doodsoorzakenverklaring die door een arts wordt afgegeven. De primaire doodsoorzaak wordt gecodeerd met behulp van de codes van de ICD10 (International Classification of Diseases, 10th revision).
2.2
Selectie en analyse
In LIS is geselecteerd op alle privé-ongevallen bij slachtoffers van 65 jaar of ouder die in of om huis hebben plaatsgevonden. In de Doodsoorzakenstatistiek is geselecteerd op alle privévalongevallen die in of om huis hebben plaatsgevonden bij 65-plussers. Meer gegevens over dodelijke ongevallen in of om huis zijn bij ons op dit moment niet bekend. De analyse is uitgevoerd over 2013. De gepresenteerde gegevens betreffen jaarlijkse gemiddelde aantallen en percentages. Door afronding kan het voorkomen dat het totaal in een tabel afwijkt van de som van de afzonderlijke aantallen.
2015.076 -20.0012 - VeiligheidNL –april 2015
Resultaten In 2013 hebben 52.000 mensen van 65 jaar of ouder een SEH-behandeling gehad nadat een privé-ongeval dat in of om huis had plaatsgevonden. Dit betekent elke dag zo’n 140 65-plussers naar de SEH-afdeling kwamen na een ongeval in of om huis. In totaal zijn in 2013 96.000 SEH-behandelingen geweest na een ongeval in of om huis bij 65-plussers. Meer dan de helft van deze ongevallen is voor zover bekend in of om huis gebeurd (54%, 52.000). In één op de zes gevallen was de locatie van het ongeval niet bekend. Het aantal ongevallen in of om huis liep de laatste 10 jaar op van 33.000 in 2003 tot 54.000 in 2012. Het laatste jaar is een lichte daling te zien tot 52.000. In 2013 was zeven van de tien slachtoffers een vrouw (70%, 36.000). Het aantal vrouwelijke slachtoffers was het grootst in de leeftijdsgroep 80 tot en met 84 jaar (7.300) en 85-89 jaar (17.000). Bij mannen waren de slachtoffers jonger: de meeste mannelijke slachtoffers vielen in de leeftijdsgroep 65-69 jaar (3.600). Als rekening wordt gehouden met de bevolkingsopbouw neemt de kans op een ongeval toe met de leeftijd (van 930 per 100.000 bij 65-69 jarigen tot 5.900 per 100.000 bij mensen van 90 jaar of ouder). In alle leeftijdsgroepen is de kans op een ongeval in of om huis bij vrouwen groter dan bij mannen. Het overgrote deel van de ouderen is gevallen (85%, 44.000). Eén op de zes slachtoffers is gestruikeld (16%, 8.200), bijvoorbeeld over een drempel of over vloerbedekking of tapijt. Eén op de acht slachtoffers is van een trap of ladder gevallen (12%, 6.100). Meestal is dit de vaste trap. Zeven procent is uitgegleden (3.500), bijvoorbeeld op een natte of gladde vloer of bestrating, en nog eens zeven procent is van een hoogte gevallen (3.400), bijvoorbeeld uit bed of van een zitmeubel. In meer dan een kwart van de gevallen is echter niet precies bekend op welke manier het
slachtoffer is gevallen. De genoemde percentages kunnen dus hoger zijn. Naast valongevallen is ook letsel opgelopen door contact met een object (8%, 4.000), bijvoorbeeld doordat men zich heeft gesneden (3%, 1.500), bijvoorbeeld aan gereedschap of een mes, of zich heeft gestoten (2%, 1.100), bijvoorbeeld aan meubilair. De meeste ongevallen vonden in huis plaats (82%, 42.000). Vaak is niet bekend wat de precieze locatie van het ongeval was. Indien dit wel bekend was blijken vooral in de woonkamer en in de slaapkamer veel ongevallen plaats te vinden. Dit is logisch omdat dit de locaties zijn waar men het meest is. Meer dan de helft van de slachtoffers is op de SEHafdeling behandeld aan een fractuur (56%, 29.000). Twee op de vijf slachtoffers liep bij het ongeval letsel op aan heup, been of voet (39%, 20.000). In 15% van de gevallen liep het slachtoffer een heupfractuur op (7.800). Bijna een derde van de slachtoffers is behandeld aan letsels aan schouder, arm of hand (31%, 16.000). Het ging vaak om een polsfractuur (9%, 4.800). Eén op de zeven slachtoffers had letsel aan hoofd, hals of nek (14%, 7.200). In vijf procent van de gevallen was dit (licht of ernstig) hersenletsel (2.400). Ruim vier van de tien slachtoffers is na de SEHbehandeling opgenomen in het ziekenhuis (43%, 22.000). Dit opnamepercentage is hoger dan het opnamepercentage na een privé-ongeval op alle locaties (37%). Dit is een aanwijzing dat ongevallen in of om huis bij 65-plussers ernstiger zijn dan ongevallen op andere locaties. In 2013 zijn in ieder geval 807 mensen in of om huis overleden na een val. Verdere gegevens over dodelijke ongevallen in of om huis zijn bij ons op dit moment niet bekend.
1
De landelijke schatting is gebaseerd op 6.069 in het Letsel
Informatie Systeem geregistreerde cases
2015.076 -20.0012 - VeiligheidNL –april 2015
Meer cijfers VeiligheidNL beschikt over veel meer cijfers over letsels en ongevallen. Per onderwerp of doelgroep
staan de belangrijkste ongevalscijfers beschreven in factsheets. U kunt de factsheets gratis downloaden op www.veiligheid.nl. Heeft u interesse in bepaalde cijfers of een specifieke analyse? VeiligheidNL levert u deze graag. Ga hiervoor naar www.veiligheid.nl/onderzoek/cijfers-aanvragen.
2015.076 -20.0012 - VeiligheidNL –april 2015
Bijlage
2015.076 -20.0012 - VeiligheidNL –april 2015
SEH-behandelingen naar leeftijd en geslacht Type ongeval: Privé-ongeval Leeftijd: >= 65 jaar Locatie ongeval: In woonhuis, Om woonhuis Man
Vrouw
Totaal
Aantal
%
Aantal per 1 100.000
Aantal
%
Aantal per 1 100.000
Aantal
%
65-69 jaar
3.600
23
750
5.400
15
1.100
9.000
17
930
70-74 jaar
2.700
18
830
5.500
15
1.600
8.200
16
1.200
75-79 jaar
2.900
19
1.200
5.900
16
2.100
8.800
17
1.700
80-84 jaar
2.800
18
1.900
7.300
20
3.200
10.000
20
2.700
85-89 jaar
2.100
14
2.900
7.000
19
4.700
9.100
18
4.100
90 jaar en ouder
1.200
8
4.600
5.200
14
6.400
6.500
12
5.900
15.000 100
1.200
36.000 100
2.300
52.000 100
1.800
Totaal %
30
70
100
Bron: Letsel Informatie Systeem 2013, VeiligheidNL; Bevolkingsstatistiek 2013-2014, Centraal Bureau voor de Statistiek (inwoners) 1 Aantal per 100.000 inwoners van de betreffende leeftijdsgroep en/of geslacht
Aantal per 1 100.000
SEH-behandelingen naar ongevalsscenario
Type ongeval: Privé-ongeval Leeftijd: >= 65 jaar Locatie ongeval: In woonhuis, Om woonhuis
Val Struikelen
Aantal
%
44.000
85
8.200
16
over drempel
810
2
over vloerbedekking of tapijt
500
<1
over meubilair
250
<1
over steen, tegel, beton
210
<1
6.100
12
5.200
10
van ladder
500
<1
van huishoudtrapje
400
<1
3.500
7
Val van trap of ladder van vaste trap
Uitglijden over (natte, gladde) vloer
630
1
over gladde bestrating
260
<1
3.400
7
1.600
3
960
2
Val door ziekte, onwel worden
3.300
6
Zwikken
1.900
4
14.000
27
Val van hoogte, val uit, van uit bed van zitmeubel
Val, niet gespecificeerd Val, overig
3.300
6
tegen kast
310
<1
tegen deur(-post)
240
<1
tegen tafel
160
<1
tegen verwarmingsapparatuur
160
<1
tegen muur
110
<1
tegen zitmeubel
110
<1
4.000
8
1.500
3
460
<1
250
<1
180
<1
Contact met object Snijden aan object aan aangedreven gereedschap aan cirkelzaag aan handgereedschap
110
<1
aan mes
aan zaag
140
<1
aan glas
130
<1
1.100
2
tegen meubilair
500
<1
tegen tafel
120
<1
Stoten tegen stilstaand object
SEH-behandelingen naar ongevalsscenario
Type ongeval: Privé-ongeval Leeftijd: >= 65 jaar Locatie ongeval: In woonhuis, Om woonhuis Aantal
%
120
<1
Geraakt door bewegend object
950
2
Beknelling
300
<1
120
<1
70
<1
3.700
7
1.800
3
460
<1
door geneesmiddelen
150
<1
door rook van vuur
150
<1
350
<1
180
<1
220
<1
150
<1
130
<1
110
<1
750
1
52.000
100
tegen deur
tussen deur Contact met object, overig Overig scenario Acute fysieke belasting Vergiftiging
Vreemd lichaam vreemd lichaam inslikken Verbranding door hete vloeistof, damp Beet door dier beet door hond Overig scenario, overig Totaal
Bron: Letsel Informatie Systeem 2013,VeiligheidNL
SEH-behandelingen naar locatie ongeval
Type ongeval: Privé-ongeval Leeftijd: >= 65 jaar Locatie ongeval: In woonhuis, Om woonhuis
In woonhuis
Aantal
%
42.000
82
woonkamer
8.400
16
slaapkamer
5.600
11
vaste trap
4.800
9
keuken
3.500
7
badkamer, douche
3.500
7
toilet
1.600
3
hal, gang, overloop
1.400
3
9.500
18
tuin
4.500
9
buitenkant van huis
1.500
3
garage, oprit
1.200
2
Om woonhuis
schuur
630
1
buitentrap
110
<1
52.000
100
Totaal Bron: Letsel Informatie Systeem 2013, VeiligheidNL Let op bij interpretatie indien aandeel 'onbekend' groot is
SEH-behandelingen naar locatie en aard letsel
Type ongeval: Privé-ongeval Leeftijd: >= 65 jaar Locatie ongeval: In woonhuis, Om woonhuis
Hoofd/hals/nek
Aantal
%
7.200
14
open wond hoofd
2.200
4
licht hersenletsel
1.300
3
oppervlakkig letsel/kneuzing hoofd
1.100
2
ernstig schedel/hersenletsel
1.100
2
fractuur aangezicht/kaak
260
<1
fractuur neus
180
<1
letsel oogbol
100
<1
6.900
13
fractuur wervelkolom/ruggemergletsel
2.100
4
oppervlakkig letsel/kneuzing romp
1.800
3
fractuur thorax/rib
1.300
2
fractuur bekken
1.100
2
16.000
31
5.300
10
Romp/wervelkolom
Schouder/arm/hand Pols polsfractuur
4.800
9
oppervlakkig letsel/kneuzing pols
340
<1
distorsie pols
110
<1
3.900
8
Bovenarm/elleboog/onderarm fractuur bovenarm
2.000
4
fractuur elleboog
570
1
open wond arm
500
<1
oppervlakkig letsel/kneuzing arm
350
<1
fractuur onderarm
340
<1
3.700
7
fractuur hand/vinger
1.400
3
open wond hand/vinger
1.300
2
oppervlakkig letsel/kneuzing hand/vinger
370
<1
luxatie hand/vinger
220
<1
spier-/peesletsel hand/vinger
220
<1
3.200
6
Hand/vingers
Schouder/sleutelbeen/ac-gewricht fractuur sleutelbeen/schouder
1.600
3
luxatie schouder/ac-gewricht
820
2
oppervlakkig letsel/kneuzing sleutelbeen/schouder
590
1
20.000
39
13.000
26
7.800
15
Heup/been/voet Heup/bovenbeen heupfractuur
SEH-behandelingen naar locatie en aard letsel
Type ongeval: Privé-ongeval Leeftijd: >= 65 jaar Locatie ongeval: In woonhuis, Om woonhuis Aantal
%
oppervlakkig letsel/kneuzing heup/bovenbeen
2.200
4
fractuur bovenbeen
1.500
3
luxatie heup
1.400
3
2.500
5
1.800
4
oppervlakkig letsel/kneuzing voet/tenen
350
<1
open wond voet/tenen
120
<1
1.800
4
1.200
2
enkeldistorsie
360
<1
oppervlakkig letsel/kneuzing enkel
150
<1
Voet/tenen fractuur voet/teen
Enkel enkelfractuur
Knie
1.300
3
oppervlakkig letsel/kneuzing knie
550
1
fractuur knie
350
<1
distorsie knie
240
<1
Onderbeen
1.100
2
open wond onderbeen
540
1
fractuur onderbeen
390
<1
oppervlakkig letsel/kneuzing onderbeen
130
<1
1.400
3
Overig Totaal Bron: Letsel Informatie Systeem 2013, VeiligheidNL
52.000 100
