onderzoeksproject Jorge Isaac

onderzoeksproject Jorge Isaac

Jorge Isaac

-> concept & elektronica

Roderik de Man Arnoud Noordegraaf

-> compositie -> beeld

Visisonor Media Productions (2006)

1

Sensorial Acts is een praktijkgeoriënteerd onderzoek naar het gebruik van beeld, geur en temperatuursverschil als muzikale parameters. Sensorial Acts is een multimediaal laboratorium waarin toonhoogteverschuivingen, tijdsvertragingen, dynamische modulaties, klankkleur en ruimtelijke distributie van de klank worden samengebracht in een zintuiglijke ervaring. Sensorial Acts maakt gebruik van kunstmatig opgewekte synesthesie om de elementen van de muzikale compositie om te zetten in een ander medium zoals geur of temperatuur. Het project concentreert zich op de organisatie van verschillende sensoriële gegevens. Tijdens het onderzoeksproject heb ik inspirerende ideeën en technieken opgedaan voor het gebruik van zintuiglijke elementen binnen de muzikale compositie en uitvoering; een complex maar niettemin fascinerend gebied. Ik heb beoogd op een toegankelijke manier musici (uitvoerders en componisten), theatermakers, technici en overige geïnteresseerden inzicht te geven in de verhouding tussen de zintuiglijke ervaring en de muzikale ervaring in eigentijdse mixed-media voorstellingen. Gedurende het scheppingsproces merkte ik al snel dat synesthesie tussen klank en andere bronnen een breed onderwerp is waar veel verschillende aspecten bijkomen. Ik moest allereerst het onderzoeksterrein afbakenen, de conceptvraag formuleren, en vervolgens de conceptvraag toetsen aan een aantal artistieke eisen. Hoofdaandacht ging verder naar de compositie van hedendaagse muziek in combinatie met geur en temperatuursverschil. Ik heb veel informatie gevonden over geur en perceptie, geur en klank, sensoriële marketing, maar heel weinig is bruikbaar gebleken voor mijn onderwerp. Aan de ene kant heb je veel ontwikkelingen voor toepassingen van geur in het voeren van reclame, in de spektakelwereld, in de pop-industrie, in de gezondheidszorg (aromatherapie), hoewel er in de wereld van de hedendaagse podiumkunsten relatief weinig onderzocht en weinig over bekend is. De muzikale en theatrale realiteit wordt vooral bepaald door beeld en geluid. In staat te functioneren op verschillende niveaus, zijn ogen en oren als zintuigen het sterkst "gecultiveerd". Beeld en geluid zijn in staat dingen te representeren, met een zekere objectiviteit te verwijzen naar iets wat er niet is. Ze bezetten de ruimte en vullen deze, met op zijn minst, zogezegde betekenis.Daartegenover staat de geurzin als misschien wel het minst bewuste, instinctmatige zintuig, met tegelijk de sterkste ervaring als gevolg. Er is niets dat meer oproept dan geur. De geur lokaliseert en wordt gelokaliseerd, tegen alle zintuigen in als het moet. Beter dan enig traditioneel decor en met precisie roept het een "reële" ruimte op die verborgen lag in de herinnering. Alleen is die voor elke toeschouwer anders. De ervaring is subjectief, niet eenduidig, niet gecodeerd. Met Sensorial Acts wilde ik de totaliteit van de ervaring bestuderen, door het muzikale aspect te verbinden met een visueel en zintuiglijke complement. In deze poging tot “Gesamtkunstwerk” waren de visuele, auditieve en andere onderdelen op elkaar afgestemd als één Gestaltervaring. De nieuwe inzichten en technieken heb ik op zodanige wijze verwerkt dat ze toepasbaar zijn bij de uitvoering in podiumkunsten voorstellingen of installaties.

2

Geur is Emotie We kunnen zo'n vier- tot achtduizend geuren herkennen. Als we iets ruiken, wordt dat direct in verband gebracht met een gevoel of herinnering. Vaak is dat het gevoel dat aanwezig was bij de kennismaking met en de opslag van de geur. Dat komt doordat een geur direct naar het zogeheten limbisch systeem wordt gestuurd, zonder eerst de gang door de hersenen te maken. Dat laatste gebeurt wel bij horen, zien en voelen.

Het limbisch stelsel is het gedeelte van de hersenen waar de gevoelens zich bevinden en dat een rol speelt bij het geheugen, de begeerte en de creativiteit. Geur kan sterke indrukken overbrengen die invloed hebben op onze keuzes. In minieme concentraties heeft geur al effect op de hersenen. De neus kan een mens zomaar twintig jaar terugvoeren in de tijd. Omdat hij een geur herkent die onmiskenbaar associaties oproept met een bepaalde gebeurtenis of situatie van toen. De bezitter van deze neus vraagt zich in zo'n situatie af waarom juist nu deze herinnering zich aan hem opdringt. Ook als we ons zonder aanwijsbare reden bijzonder aangetrokken voelen tot een ander persoon of juist iemand niet kunnen luchten of zien, zouden we er goed aan doen ons meest onderschatte zintuig te raadplegen: de neus.

Er bestaan talloze geuren die ons verleiden en onze perceptie kan manipuleren. Toch zijn toepassingen van ons reukvermogen tijdens podiumkunsten manifestaties tot dusver sterk onbenut gebleven. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond, dat synesthesieën tussen klank en andere bronnen, bij personen die deze ervaren, in hoge mate individueel verschillend zijn. Er is geen enkele perceptorische grond om een soort "mapping" van visuele of externe gewaarwordingen in auditieve te postuleren. Ook onze lichamelijke gesteldheid is van invloed op de waardering van geur. Er is verschil tussen mannen en vrouwen. Het kan ook gebeuren dat een vrouw tijdens de menstruatiecyclus een zelfde geur op verschillende manieren kan interpreteren. Ook herinnering kan invloed hebben op de interpretatie van geur. Mar wél kan gewezen worden naar de invloed van geur op de intensiteit van de ervaring, de ervaring als geheel.

"Een juiste combinatie van inrichting, geur en muziek geeft het beste resultaat'', zegt de Canadese professor in detailhandel Jean Charles Chebat (1945) die een internationaal erkend expert is op gebied van "sensorial marketing'' (verkoop via de zintuigen). Dat is ook bewezen in wetenschappelijke experimenten in het veld van aromatherapie, en zelf nieuwe Web sites technologieën (DigiScents, iSmell) waarbij de apparaten worden geactiveerd door de gebruiker (zoals de klik van een muis) of reageren na een bepaald tijdsinterval. Ze scheiden een natuurlijke geur af in de directe omgeving van de gebruiker en versterken zijn ervaring. Het is mijn overtuiging dat het koppelen van klank en sensoriële ervaringen een rijker muzikaal geheel en sterkere eigentijdsere concertervaring kan opleveren, vooral in een live-situatie waar de musicus (of ensemble) en de gebruikte oppervlakken vrijer kunnen worden opgesteld. Toekomstige web-sites technologieën (3D projecties + geur)

3

In Sensorial Acts ben ik vertrokken vanuit het Leitmotif: Geur is emotie. Geuren zijn als berichten in ons geheugen opgeslagen. Zij spelen een zeer belangrijke rol in de wijze waarop wij dingen interpreteren en beleven rondom ons heen. Zo heb ik gekozen voor improvisatiemethodes waarmee niet de generatoren van de aangeboden klankwereld en die klankwereld als zodanig worden waargenomen en beoordeeld maar er een op zichzelf staande perceptie van een klankwereld ontstaat. Deze improvisatiemethode is gebaseerd op het gebruik van geur, wind en temperatuur als een uitbreiding van muzikale parameters. Ieder van deze parameters werd individueel en gezamenlijk onderzocht op basis van: - Duur/Puls - Samenstelling - Richting - Dynamiek De volgende typen veranderingen waren gebruikt in elke parameter: - drastisch - terugkerend - ter verrijking - filteren (beïnvloeding van intensiteit) In samenwerking met componist Roderik de Man heb ik de muzikale structuren vastgelegd. In eerste instantie hadden we blokfluitgeluiden als bron voor aandrijven van elektronica en elektronisch te bewerken geluid & beeld. De instrumenten, de ademtocht en de stem van de musicus waren de generatoren voor real -time bewerking van de elektronische klanken en geprojecteerde beelden. Door het gebruik van een geurmachine, ventilatoren en radiatoren rondom de spelruimte, hebben we geëxperimenteerd met de mogelijk technieken voor de toepassingen van geuren en temperaturen. Geur en temperatuur hebben een zeer krachtige eigenschap voor toepassingen in podiumkunsten. Maar een effectieve toepassing van geur en temperatuursverschil in een midden- of grote zaal, is een techniek die (helaas) heel duur kan zijn. Theaters hebben geen geurinstallatie ingebouwd en temperaturen kan je niet zo maar aanpassen. In de meeste gevallen wordt niets gedaan om hangende geuren in de zaal te verbeteren. De lucht wordt wel ververst, maar dat is niet genoeg voor luchtreiniging. De beste oplossing is de zaal op te splitsen in kleine zones en per zone de gewenste effecten en luchtreiniging toepassen. Je moet dus de afstand tussen bron en ontvanger minimaliseren. Op deze manier kan je snelle wisselingen mogelijk maken. Er moet wel goed nagedacht worden over de plaatsing van luchtslangen, ventilatoren, windmachines, veiligheidsvoorschriften, e.d. Om de applicaties van geur en temperatuur zo effectief en “intiem” mogelijk te laten ervaren, heb ik besloten om een installatie te maken. Ik heb een soort klein theater ontworpen voor één toeschouwer, een black-box waarbinnen een v vervreemdende en afwisselende omgeving wordt gepresenteerd. Het technisch ontwerp van deze installatie was echter complexer dan ik oorspronkelijk had bedacht. Voor de automatische aan- en uitschakeling van stroom had ik een speciale MIDI controller nodig. Ik moest de aan- en uitschakeling van 20 verschillende apparaten automatiseren, 10 daarvan met een hoge stroomvermogen. De Duitse fabriek Doepfer Musikelektroniek heeft de beste oplossing geleverd door middel van de MTC 64 mainboard, en MTC 64 power-board.

MTC 64 main-board

4

MTC 64 power-board (16 kanalen)

De PC board werd vervolgens ingebouwd in een testbehuizing voor 10 kanalen. De definitieve aanpassingen en behuizing wordt op dit moment gemaakt door STEIM Amsterdam.

De rest van de apparatuur heb ik aangesloten op een MIDI Power Pack met 2x Bulgin connectoren.

Het uiteindelijke resultaat is een krachtig MIDI systeem waarbij, op een veilige manier, een behoorlijk vermogen gecontroleerd kan worden.

5

Geur techniek Voor dit project heb ik een geweldige geurmachine gevonden, de Multi-Sent 6. Dit is een geurmachine met een capaciteit van 6 x 182 M3 per uur, geschikt voor 6 geurblokken en werkend op 230 volt. Een ingebouwde elektronische timer laat de machine werken naar eigen wens, of de ingebouwd sensor schakelt de machine aan of uit wanneer het licht aan of uit gaat. De capaciteit van de machine is instelbaar en door een schakelaar is de ventilator in snelheid te regelen. Een indicatielampje geeft aan wanneer het geurblok vervangen moet worden, bij een gemiddeld gebruik van 8 uur gaat een geurblok 3 tot 4 weken mee. Ook dit is weer afhankelijk van de keuze van de geur en het de keuze van het geurblok. Geurblokken zijn leverbaar met verschillende capaciteiten. De geurblokken worden doormiddel van een speciaal procédé van de gewenste hoeveelheid geur voorzien. Het geurblok wordt verwarmd en door de geurmachine omgezet in moleculen, die door een krachtige ventilator naar buiten worden geblazen. Moleculen blijven lang in de lucht hangen en worden door de natuurlijke luchtstroom in de ruimte meegenomen, op deze manier heeft de geur een optimale werking.

Echter, om deze machine te laten lopen in synchronisatie met de computer moest ik een heleboel dingen laten aanpassen (o.a. alle schakelaars zijn verwijderd of losgehaald van de elektronica, elk “geurkanaal” heeft nu een eigen fase+neutraal, net-stekkers zijn bevestigd op het chassis van de machine). De benodigde aanpassingen waren gedaan door de specialisten van Schrikdraad Elektronisch Ontwerp in Utrecht.

6

Geurblokken Geurmachines zijn inzetbaar en te gebruiken voor veel doeleinden: - Verkoop & marketing doeleinden - Het creëren van een prettige atmosfeer - Productondersteuning met aangepaste geuren - Speciale effecten - Verbeteren van productiviteit en werkomgeving - Podiumkunst toepassingen Er zijn vele geuren beschikbaar voor de geurmachine. Specifieke geuren kan je ook laten maken, maar dan moet je minimaal 10 of meer blokken van dezelfde geur in één keer bestellen. Hieronder een selectie van de standaard beschikbare geuren. Drinken: Cappuccino, Koffie Crème, Turkse Koffie, Koffie Noir, Café Au Lait, Sterke zwarte koffie, Koffie Mocca, Koffie vers gemalen, Citroen Thee, Cola, Lemon & lime Eten: Bacon, Cocos cream, Peperkoek, Pizza Pepperoni, Vanilli, Honing, Chassis, Gebraden Kip, Barbeque, Engels onbijt, Gebraden rundvlees, Gebraden varken, Vis & patat ( fisch & Chips), Gebakken ui, Gebakken hamburger, Pinda, Sage & Ui, Deense blauwe kaas, Engelse Cheddar kaas, Appeltaart, Chocola cookies, Chocola orange & cookies, Kaneel Brood, Pattisserie ( brood & koekjes), Vers Brood, Gebakken ijswaffels Snoep: Bubble Gum, Zoethout, Chocola, Popcorn, Toffee (butter scotch), Cotton Candy (suikerspin), Spearmint (groene munt), Chocola & mint, Chocola orange Bloemen: Bos bloemen, Freesia, Jasmijn, Lavendel, Mimosa, Anjers, Roos, Lelie, Kamperfoelie Fruit: Abrikoos, Zwarte bessen, Lemon & lime, Aardbei, Mandarijn, Mango, Ananas, Rose grapefruit, Tomaten, Banaan, Tropische vruchten, Watermeloen, Honingmeloen, Passiefruit Natuur & hout: Ceder hout, Vers gemaaid gras, Leer, Gemaaide cedar boom, Regenwoud, Zeelucht, Vurenhout ( pine wood ), Eikenhout, Sparrenhout, Musk, Esdoorn, Rozenhout Excoties & kruiden: Sterke Munt, Rosemarijn, Eucalyptus, Anijs, Gember, Oosters, Kruiden ( spice ), Indiase kruiden, Piri Piri, Kaneel, Kaneel & sinasappel, Kaneel & kruiden, Kaneel & appel, Agar hout ( muf / spicy ), Kruiden oosterse markt, Sandalwood, Wierook Emotioneel: Wonder, Verbazend, Geheugen, Pijn, Plezier, Schoonheid, Horror, Liefde, Vreugde, Verdriet, Innerlijke schoonheid, Innerlijke horror, Voldaanheid, Leegte, Nostalgie Frisse geuren: Verse lucht (Ozon), Zeelucht, Bloemen diverse, Oceaan, Schoonmaak (fresh & clean) Neutraliserend: Tabak, Keuken & etensgeur , Badkamer / WC, Geurverdrijver algemeen, Insekten verdrijver Speciaal effect: Buskruit ( gunpowder ), Gas, Verbrand rubber, Verbrand Plastic, Koeien, Geit, Dinosaurus brood, Olifant, Boerderij, MUF, Laboratorym, Hooi, Verbrand hout / openhaard Winkel toepassingen: Bloemen winkel, Baby, Leer markt, Linnengoed, Chanel No. 5 ( kopie ), CK 1 ( kopie ), DNKY, Geur van een nieuwe auto, Zonnenbrand, Meubelwas

Geurblok

7

Geur moet de tijd krijgen om afgevoerd te kunnen worden. Is de sequentie van verschillende geuren te hoog, dan ontstaat er een ongewenste verzameling van individuele geuren. Een opeenstapeling van geuren kan resulteren in stank en leiden tot verwarring. De geuren moeten goed gedoseerd èn goed getimed worden. Nog belangrijker is dat de geur ook weer snel moet kunnen verdwijnen. Het risico is groot dat de geur blijft hangen en nog aanwezig is als de voorstelling alweer in een compleet andere scène is aangeland.

In de specificatie van de installatie bij het ontwerp werd nagegaan wat de beste luchtafvoer en het beste afzuigingsysteem zou zijn. De afzuiging moest voldoen aan de voorwaarden van de ontwerpspecificatie: snel, discreet, geruisloos. Hiervoor heb ik een industriële afzuiger aangepast voor snelle afzuiging met kracht. Omdat er in de Sensorial BOX vrij veel geur wordt geproduceerd treedt op den duur geuroverlast op binnen de installatie. De afvoerkanalen en plaatsing van ventilatoren moeten zodanig zijn ontworpen dat een effectieve reiniging mogelijk is. De plaatsing van de ventilatoren (voor, achter, links en rechts) zorgde voor ruimtelijk distributie van geur en effectieve luchtverplaatsing. De verschillen in temperatuur werden gegenereerd door ventilatoren (vloeren torenventilatoren), verwarmingen (o.a. terrasverwarming) en een airconditioner (12.000 BTU).

8

Uiteindelijk heb ik de warmte gegenereerd door twee verwarmingen. Een daarvan was een terrasverwarming op basis van infrarood. Voordeel van infrarood is dat het zorgt voor een verhoging van de gevoelstemperatuur. Denk maar aan een privézonnetje, maar dan niet een om bruin van te worden, wél om warm van te worden. Infraroodstraling verwarmt de geraakte objecten (huid, kleding) direct. Doordat de huid en kleding direct verwarmd worden (en niet eerst de lucht) is de gevoelstemperatuur hoger dan de luchttemperatuur. De werkbare afstand tot het apparaat kan al oplopen tot 2 meter. Een ander voordel van infraroodstraling (in dit geval was het 1500 WATT) is de snelheid om de gewenste warmte te generen. In slechts een paar seconden was de ruimte al helemaal warm te krijgen.

De tweede warmtebron was stoelverwarming. Dat werkte heel goed. De warmte komt heel langzaam en onopgemerkt vanuit een plek waar men het niet verwacht (!). Door middel van de infraroodstraling en de stoelverwarming werd de warmte uit het plafond en uit de grond gehaald. De koeling kwam vanuit de zijkanten (airco en ventilatoren).

9

Beeld, geluid, warmte, ventilatie en geur waren gekoppeld aan de computer door middel van interactieve software. De acties gecontroleerd door de computer waren als volgt opgesteld (acties per seconde): second 1 second 2 second 4 second 23 second 25 second 37 second 63 second 72 second 161 second 162 second 176 second 182 second 225 second 245 second 246 second 320 second 327 second 328 second 329 second 340 second 380 second 345 second 403 second 410 second 418 second 422 second 430

::: actie 0 ::: Audio & Video AAN ::: actie 0.1 ::: Rok AAN ::: actie 1 = vent. L ::: actie 2 = vent. R ::: actie 2.1 ::: Rok UIT ::: actie 3 = vent. Floor ::: actie 4 = UIT alle ventilators ::: actie 5 = geur 1 AAN ::: actie 6 = geur 1 UIT ::: actie 7 = ALLE ventilatoren AAN ::: actie 8 = ALLE ventilatoren UIT ::: actie 9 = stoel AAN ::: actie 10 = (NIX) ::: actie 11 = terrasverwarming AAN ::: actie 12 = geur 2 AAN ::: actie 20 = stoel UIT ::: actie 13 = geur 1 + geur 2 UIT ::: actie 14 = terrasverwarming UIT ::: actie 15 = ALLE ventilatoren AAN ::: actie 16 = ALLE ventilatoren UIT ::: actie 17 = geur 3 AAN ; Rook AAN ::: actie 21 = vloer ventilator AAN ::: actie 21.2 = Rook UIT ::: actie 18 = geur 1 + geur 2 + geur 3 UIT ::: actie 22 = vloer ventilator + L ventilator UIT ::: actie 19 = ALLES UIT (cleaning) ::: actie 23 = ***** EIND *****

De informatie werd aangestuurd door middel van een patch in Max/MSP:

10

Onderweg naar de Sensorial BOX Voor de eindpresentatie had ik duidelijke doelen en tevens duidelijke strategie gekozen: de Sensorial BOX. Een heldere aanpak was heel belangrijk om de conceptuele structuur van de overeenkomsten tussen alle elementen te laten ervaren. Ik ging als volgt te werk: Ik concentreerde me op de totaliteit van de ervaring van muziek + temperatuur + geur, begeleid door het beeld (hoewel de compositie werd gemaakt op basis van de activiteitsstructuur van de video). Ik was op zoek naar 1) Modaliteiten zonder verhaal, 2) Saturatie van de perceptie, 3) Vervreemding van de gebruikelijke sensoriele parameters. Ik was niet op zoek naar een bepaald verhaal of narrativiteit. Bedoeling was om ruimte te creëren voor eigen associaties en interpretaties van de toeschouwer. Het materiaal moest op de een of andere manier universeel zijn.

“The Visitor: Living by Numbers”, een installatie door Luc Courchesne (Canada) plaatst de bezoeker in een boeiende 360° projectie. "Like a sculptor, I am interested in form. The means I am using -computers, video, space- allow me to take upon the challenges associated with giving form in novel ways as I am also trying to include the visitors' existence into the work's inner structures." Luc Courchesne tijdens de première van het werk in 2001.

De isolatie-eigenschappen van dit werk vond ik heel aantrekkelijk: dicht op je lichaam, intiem, een wereld om je heen. Bovendien, door een effect plaatselijk aan te bieden is veel minder techniek nodig. De effect (temperatuur, geur bijvoorbeeld) verspreidt zich en trekt sneller weg. Doordat de afstand tussen bron en ontvanger veel kleiner is, kan het effect in kwestie veel beter gecontroleerd worden. Er zijn minder timingproblemen. Op deze manier kan je een kunstmatige sfeer creëren met bijzondere en flexibele eigenschappen.

11

In 1995 heeft David A. Martin (USA) zijn “Precision Fragrance Dispenser Apparatus” aan de buitenwereld geïntroduceerd. De uitvinding heeft betrekking op een apparaat dat een nauwkeurige hoeveelheid geurstof levert aan een geurdispenser, die gebruikt kan worden in theaters, computer games en virtual reality shows of daar waar coördinatie van reuk met audio-visuele displays gewenst is. De geurdispenser wordt geplaatst nabij mond en neus van de gebruiker en is uitgerust om de levering van de geurstof te controleren in samenhang met de ademhaling. Het octrooi (United States Patent 5898475) beschrijft in het bijzonder de synchronisatie van de geurdispenser met visuele beelden, de plaatsing nabij de neus, een ademhalingssensor voor de synchronisatie van de geurdispenser met de ademhaling en de uitvoeringsmogelijkheden van geurpatronen. Het systeem is aangesloten op een persluchtgenerator, bijv. een persluchtflacon of een aquariumpompje; de luchtstroom naar de geurdispenser — uitgerust met meerdere geurpatronen in een houder — wordt bestuurd door de ademhaling of door de beeldinformatie.

In lijn met mijn eerdere producties wilde ik live elektronica elementen gebruiken als expressie middel en niet als doel. Ik wilde een manier vinden waarmee alle elementen op een natuurlijke manier geïntegreerd zouden kunnen worden.

Belangrijkste uitgangspunten van dit denkkader waren: Inhoud: kort en krachtige verhaal Karakter: interdisciplinair Kenmerk: intiem, ruimte voor eigen associaties Techniek: operabiliteit van de installatie Esthetiek: onzichtbaarheid van de apparatuur Doel: het werk moet communiceren en de zintuigen prikkelen

12

Het ontwerp van de Sensorial BOX De ruimte is de regisseur van de fysieke beleving, met behulp van de toegepaste technieken. We hebben gekozen voor een kleine, portable, en neutrale ruimte om het werk te presenteren. Eigenlijk een ruimte zonder inhoud, die niet voor zichzelf maar door de elementen en objecten daarin spreekt. De live elektronica speelt hierin een bepalende rol, door middel van gespatialiseerde geluidsweergave, het aansturen van temperatuurveranderingen rondom het speloppervlak, en de directe coördinatie tussen de muziek en digitale beelden.

We hebben met Truss- en vouwbare constructies geëxperimenteerd. De installatie zou snel en in een kleine ruimte opgebouwd moeten worden. Maar de buizen zijn niet altijd aan elkaar bevestigd. Bij deze systemen worden ze meestal los van elkaar aan de spiegelbak gemonteerd. Ze zijn aan onder- en bovenkant met een aluminium hoekprofiel aan elkaar bevestigd. Dit hoekprofiel dient tegelijkertijd om de buizen aan de vangspiegelkooi en aan de spiegelbak te bevestigen. Doordat het hardhouten blokje dat de aluminium hoek vastklemt is afgeschuind zit de zaak stevig vast. Toch waren deze vormen van constructies veel te zwaar, vaak een dure aangelegenheid, en uiteindelijk onhandig.

13

Ik ging verder met een cilindrische ontwerp. Het idee was een cilindrisch projectiescherm, een stoel in het midden voor één toeschouwer, muziek wordt afgespeeld via een draadloze hoofdtelefoon. Video projectie komt uit de front + back + vloer, alle 3 tegelijk (3 maal dezelfde projectie door middel van 3 beamers). Dit was een aantrekkelijke optie, maar uiteindelijk niet bruikbaar vanwege onze ruimtelijke beperkingen (de installatie zou geplaatst moeten worden in een kleine ruimte; terwijl het totale uiterlijk oppervlak van de cilinder was ong. 5 vierkante meters was).

14

Terug naar de vierkante versie hebben we de meest geschikte oplossing gevonden. Een Box van ca. 2x2x2 mts (LxDxH); een LCD projectiescherm van 19’’; één stoel voor één toeschouwer; muziek wordt afgespeeld door een draadloze koptelefoon; de Box is helemaal geïsoleerd van de buitenwereld; een kleine draadloze camera voor de binnenkant van de Box; afvoerslangen (hete lucht en geur) van ca. 30 mts.

Plaatsing van 3x slangen aan de zijkant

30 mts. slang voor luchtafvoer

15

Infrarood camera-monitor

De muzikale context in de Sensorial BOX bestaat uit een aantal vooraf ontwikkelde (elektronische) geluidsbewerkingen. Deze kunnen worden voorgesteld als “reservoirs”, die in de loop van de presentatie gevuld worden in combinatie met beeld, geur en temperatuursverschil. Ik werkte met beelden die heel traag transformeren door middel van vorm- en kleurmanipulatie. De installatie presenteert 5 scenario’s met snelle overgangen, elk onderdeel schets met 1 beeld, geabstraheerd door kleur en slowmotion. De volledige lengte is 7 minuten. Hieronder de “partituur”:

Scenario I: zintuiglijk introductie  Zwarte ruis  Ruimtelijke en snelle distributie van koele lucht (links, rechts, voor en achter)

Scenario II: “vader / moeder”  Een kanten laken dat wappert in de wind, en dat in 1,5 minuut verandert van kleur, zoals de kleuren van de dag: nacht, ochtend, middag, avond, nacht  Geur 1

Scenario III: “wandelen”  Een jongetje dat rent in het bos, extreem slow motion en extreme kleuren waardoor het nauwelijks herkenbaar is. De sfeer van de natuur en de beweging zijn wel herkenbaar.  Warmte (onder)

Scenario IV: “drukte”  Een wijd shot van een menigte mensen die op straat door elkaar lopen, extreem slow motion waardoor het een zeer vervreemdende choreografie wordt.  Warmte (onder en boven)  Geur 2

Scenario V: “water”  De stralen van de zon onderwater gefilmd. Je ziet verder niets alleen die stralen die 'kabbelen' in de beweging van het water.  Ruimtelijk distributie van koele lucht (links, rechts)  Geur 3

16

======================================= Dear Sir Isaac, Two days ago I went to Amsterdam Paradiso for "The night of the unexpected". I was impressed by the concept and the idea of the sensorial box. My friends didn't have the same luck as I had to get a place in order to try this 'multisensual' experiment (Time flies). Wonderful! Best regards ======================================== Dear Jorge Isaac, This past Thursday I was in The Night of the Unexpected. I had the chance to get in the sensorial box. It was impressing... I'm studying Media and Culture at the University of Amsterdam and learning about media (internet, television and film) in an academic context. I hope to finish my bachelor this year. It's an interesting direction and I would like to improve myself in many contexts about media. The last two years we were busy with the content of the (media) material. The sensorial box was in this sense a different experience for me. For that I would like to congratulate you. It was really exciting. ======================================== Beste Jorge, Nog dank voor de mooie cellulaire ervaring tijdens de Nacht van het Onverwachte. De combinatie geur-beeld-muziek-temperatuur vond ik echt geweldig. Ik heb je ook aangesproken over het pas opgerichte Muziekinstituut Multimedia, dat zich met een aantal belangen van componisten multimedia gaat bezighouden. Ik wil je van harte uitnodigen je bij ons aan te sluiten. Hieronder de uitnodigingsbrief. ======================================== Dear Jorge, I was in your installation during the Night of the unexpected. Lovely! I liked very much the concept of awakening the senses with all these cold- heat – colours – music – smells parameters. Many congratulations.

De Sensorial BOX in Paradiso-Amsterdam tijdens “The Night of the Unexpected” Gaudeamus Muziekweek, 07 september 2006

Enkele (e-mail) reacties van de bezoekers 

======================================== Beste Jorge, Ben in je sensorial BOX geweest. Echt super! Gefeliciteerd! ======================================== Dear Isaac, I was in the Sensorial Box. On your website I've read that Visisonor is busy with diverse projects. These woke up my interest and I would like to see and hear them. Can you please let me know when and where the next concert/exposition will be so that I can attend it? Thanks very much. When can I see the Sensorial Box again? I really would appreciate if you can answer this e-mail. ======================================== Dear Jorge Isaac, I found fascinating your sensorial box. I'm looking forward to seeing you and experiencing your projects. Thank you by now.

17

Blokfluitist & multimedia kunstenaar Jorge Isaac (Caracas, 1974) specialiseert zich op het gebied van hedendaagse muziek en het gebruik van live elektronica. In 2000 heeft hij zijn studie bij Walter van Hauwe aan het Conservatorium van Amsterdam afgesloten. In 2002 beëindigde hij zijn Masters in live elektronica bij Jos Zwaanenburg aan het Amsterdams Conservatorium. Hij won prijzen op vooraanstaande concoursen van hedendaagse muziek zoals het Gaudeamus Concours 2001(inclusief de speciale prijs voor het beste gebruik van elektronica) en Krzysztof Penderecki Competition 2001 (Polen). In 2004 ontving Isaac de Jur Naessens Muziekprijs in Amsterdam, met zijn multimedia productie "Mensa Secunda". Isaac heeft veel optredens en masterclasses gegeven in Europa en Amerika. Hij is tegenwoordig hoofdvakdocent blokfluit aan het Conservatorium van Amsterdam. Naast zijn activiteiten als vertolker van hedendaagse muziek maakt hij uiteenlopende interdisciplinaire producties met gebruik van nieuwe media i.s.m. Visisonor Media Productions. Recente werken zijn o.a. Mensa Secunda (2004, multidisciplinaire voorstelling), Voix égales (2004/05, onderzoeksproject naar de "Integrale Muziek Performance"), OMONIA (2005/06, oneman-art voorstelling), Sensorial Acts (2006, onderzoeksproject naar het gebruik van beeld, geur en temperatuursverschil als muzikale parameters), en Marionette (2006-07, multimedia muziektheater).

Roderik de Man (Bandung/Indonesië 1941) schrijft zowel instrumentale werken als werken voor instrumenten gecombineerd met electronica. Zij oeuvre bestaat uit solowerken, kamermuziek, werken voor koor, voor groot ensemble en voor orkest. Hij is sinds 1998 bestuurslid van CEM, het Centrum Electronische Muziek, PEM, de Vereniging van Producenten van Electronische Muziek en tevens is hij adviseur van de Stichting Ton Bruynèl. Sinds 2003 is hij bestuurslid van de Stichting GAUDEAMUS. Verscheidene malen werd zijn werk geselecteerd door de internationale jury van de ISCM, de International Society for Contemporary Music, om uitgevoerd te worden tijdens de de Wereldmuziekdagen. “Music, when soft voices die...”, in 2002 gerealiseerd in opdracht van, en in het Institut International de Musique Electroacoustique de Bourges, won de eerste prijs in het concours Musica Nova in Praag. In 2005 werd “Cordes Invisibles” voor cello, piano en tape (cd) de eerste prijs toegekend tijdens het Concours International de Musique Electroacoustique de Bourges. Roderik de Man’s muziek werd uitgevoerd en uitgezonden in heel Europa, in de Verenigde Staten, Brazilië, Mexico, Venezuela, Indonesië en Japan.

Kijk voor meer informatie op de website van Visisonor Media Productions: http://www.visisonor.net

Sensorial Acts concept & elektronica muziek beeld productie

Jorge Isaac Roderik de Man Arnoud Noodegraaf Visisonor Media Productions (2006) 1ste editie, september 2006 

Mede mogelijk gemaakt door de steun van het Fonds voor Amateurkunst en Podiumkunsten, en STEIM

18