Onderzoeksopdracht naar de haalbaarheid van een brede dagbestedingsvoorziening in de gemeente Harlingen Harlingen, 8 augustus 2015 Inleiding Vanaf 1 januari 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor dagbesteding in het kader van de Wmo en de Participatiewet. Dagbesteding is er om een zinvolle daginvulling te bieden aan iedereen voor wie regulier of aangepast werk geen optie is. Begin dit jaar is de gemeente hierover in gesprek gegaan met SW-bedrijf Empatec in Sneek en MindUp. Beide organisaties hebben een aanbod gedaan voor een dagbestedingsvoorziening. Omdat bij ons nog onduidelijkheid is over de haalbaarheid in de zin van: volume, financieel consequenties en de aard van de dagbestedingsactiviteiten is besloten hier eerst onderzoek naar te doen dat voldoende handvatten en inzicht biedt om een juiste keuze te kunnen maken. Daartoe willen wij maximaal twee advies/onderzoeksbureaus met expertise op het terrein van zorg en sociale en arbeidsmatige activering uitnodigen om een onderzoeksvoorstel aan ons voor te leggen. Gedacht wordt aan een onderzoek in de vorm van een quick scan. Het onderzoek dient uiterlijk 15 september 2015 te zijn afgerond voor besluitvorming over een go/no go vóór 1 oktober aanstaande. Wij uitnodigen u uit een onderzoeksvoorstel te doen met een indicatie van de kosten. Als u ingaat op onze uitnodiging dan bieden wij u gelegenheid om in week 34 uw aanbod met ons te bespreken. Een voorstel voor een datum en tijdstip ontvangt u zo spoedig mogelijk nadat bij ons bekend is dat u ingaat op onze uitnodiging. Probleemstelling Een relatief grote groep Harlingers in de leeftijd van ca 18-65 jaar heeft geen betaald werk en is niet actief als vrijwilliger en/of mantelzorger. Voor een deel ontvangt deze groep een uitkering via de intergemeentelijke sociale dienst Noardwest Fryslân te Franeker. Reden om een dagbestedingvoorziening in Harlingen te vestigen, is dat er in de gemeente Harlingen een relatief grote groep mensen in de leeftijd van ca 18 tot 65 jaar met een psychische en/of geestelijke of lichamelijke beperkingen verblijft die geen betaald werk heeft en niet actief is als vrijwilliger/mantelszorger. In de praktijk wordt weinig actie ondernomen om deze groep te activeren tot deelname aan maatschappelijke activiteiten. Er is ook betrekkelijk weinig bekend over mogelijkheden van deze groep. In samenwerking met MindUp is in 2013 voor deze groep een re-activeringpilot gestart. De resultaten hiervan zijn bemoedigend, maar vragen ook om een vervolgaanpak die aansluit op behoeften en mogelijkheden van de doelgroep(en). Wij denken aan een algemene dagbestedingvoorziening voor een brede doelgroep volwassenen (18+). In de opstart en ontwikkelfase (periode 2015-2020) moet het accent vooral liggen op basisdagbesteding (lichte ondersteuning) en arbeidsmatige dagbesteding. 1
In een later stadium kan dit misschien worden uitgebreid naar dagbesteding met specialistische begeleiding (zie bijlage 1) Van belang wordt gevonden dat een verbinding wordt gelegd met lokale organisaties, waaronder zorgaanbieders waarmee een inkooprelatie maatwerkvoorzieningen Wmo is aangegaan (zie bijlage 2), vrijwilligerswerk en bedrijfsleven om maximale maatschappelijke integratie te realiseren. Gevraagd wordt om deze tamelijk abstracte doelstelling om te zetten in een concrete aanpak. Het is bovendien van belang dat aansluiting wordt gezocht bij bestaande initiatieven, zoals de klussenbus, repaircafé en timmerwerkplaats. Deze kunnen worden uitgebreid met nieuwe/vernieuwende activiteiten die aansluiten bij de bestaande initiatieven en passen binnen de schaal en mogelijkheden van de gemeente Harlingen. Zienswijze/wens gemeente Harlingen Het idee Gedacht wordt aan een combinatie van een fysieke voorziening en netwerkorganisatie, in de vorm van bv een coöperatie waarin diverse aanbieders participeren. Het kan zijn dat één van de partijen/aanbieders daarin de lead neemt (bv Skûle Welzijn). Model Gedacht wordt aan een vereniging of coöperatie van Harlinger ondernemers en/of burgers. De organisatie is zo opgezet dat de drempel om deel te nemen dan wel (later) uit te treden laag is. Dit bedrijfsmodel kan geduid worden als bv Firma Harlingen in Bedrijf of Maatschappelijke Onderneming Harlingen o.i.d Om deelname aan de vereniging/coöperatie voor iedereen mogelijk te maken wordt een aantal deelnamegradaties overwogen , zoals: 1. Kernpartners die zich financieel en organisatorisch verbinden aan de coöperatie (gemeente Harlingen, Sociale Dienst, Empatec), dit is met name bedoeld als verzekering voor de continuïteit van de bedrijfsvoering 2. Andere professionele organisaties, zoals: (kleine) sociale ondernemers en maatschappelijke organisaties (bv Skûle Welzijn e.a.) 3. Vrijwilligers, zoals groepen burgers (burger/bewonersinitiatieven), verenigingen etc. Onderzoeksopdracht De onderzoeksopdracht bestaat uit twee fasen: Fase 1 1. Stel het volume van een (financieel) haalbare brede algemene voorziening voor dagbesteding in de gemeente Harlingen vast: om hoeveel personen en ‘werkplekken’ gaat het? 2. Onderzoek de mogelijkheid van huisvesting van een dagbestedingsvoorziening in het C-gebouw van RSG Simon Vestdijk. Afronding: vóór 1 oktober 2015 Fase 2 3. Ontwikkel een organisatie naar het model van een vereniging of coöperatie en betrek daarin de voorwaarden voor deelname/uittreding en de 2
verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de verschillende categorieën participanten. 4. Organiseer een conferentie over de (on)mogelijkheden voor een coöperatief model dagbestedingsvoorziening in Harlingen (o.a. zorgorganisaties die dagbesteding aanbieden en waarmee een uitvoeringsovereenkomst is aangegaan). 5. Adviseer over het meest optimale organisatiemodel, uitgewerkt in nog te nemen concrete maatregelen/stappen voor besluitvorming (gericht op uitvoering). In de tweede fase wordt ook de beoogde doelgroep en/of hun belangenorganisaties betrokken. Afronding vóór 1 januari 2016 Procedure 1. De aanbiedingen worden in week 34 besproken met een vertegenwoordiging van de gemeente Harlingen. 2. Binnen twee (werk)dagen na het laatstgehouden gesprek wordt u geïnformeerd over het standpunt/besluit van de gemeente Harlingen. Vragen en informatie Uw aanbieding zien wij met belangstelling tegemoet. Voor vragen naar aanleiding van deze brief kunt u contact opnemen met Hille Stellingwerf (beleidsmedewerker), telefoon 0517-492303, email:
[email protected].
3
Bijlage 1: Dagbestedingsactiviteiten De navolgende dagbestedingsactiviteiten worden onderscheiden: 1. basisdagbesteding, 2. gespecialiseerde dagbesteding en 3. arbeidsmatige dagbesteding. 1. Basisdagbesteding: Basisdagbesteding biedt mensen een gestructureerde en activerende daginvulling, door deel te nemen aan recreatieve of maatschappelijke activiteiten. De deelnemers hebben specifieke zorg, begeleiding of toezicht nodig, maar hiervoor is geen hoog specialistische kennis vereist. Vrijwilligers en mantelzorgers kunnen een belangrijk deel van de zorg en begeleiding leveren en vaak heeft de deelnemer zelf nog voldoende mogelijkheden om het programma mede vorm te geven, als deze daartoe in staat is. Er is een intensieve samenwerking met basisvoorzieningen in de buurt, zoals allerlei bewonersactiviteiten. Deze vorm van dagbesteding kent in veel gevallen ook een inloopfunctie omdat de voormalig AWBZ functie "Inloop GGZ" ook in deze vorm van dagbesteding is verwerkt. Voorbeelden van deze vorm van dagbesteding zijn: dagactiviteitencentra, buurtsociëteiten voor ouderen, ontmoetingscentra voor mensen met dementie en inloopvoorzieningen GGZ. 2. Gespecialiseerde dagbesteding Bij gespecialiseerde dagbesteding is de begeleidingsintensiteit hoog, er is intensief tot voortdurend ondersteuning, toezicht en/of zorg nodig. Hiervoor is een hoge mate van specialistische kennis vereist. Vooralsnog wordt hieraan geen prioriteit gegeven, vooral omdat de invulling hiervan complexer en kostbaarder is en dat het bovendien de vraag is of hiervoor de schaal van Harlingen voldoende is. 3. Arbeidsmatige dagbesteding Het gaat hierbij om het leveren van een geringe arbeidsprestatie onder begeleiding. De begeleiding is enerzijds gericht op ondersteuning, coaching en anderzijds op het creëren van veiligheid en structuur. De opbrengst van de productie wordt ingezet als bijdrage aan de kosten van de aanbieder. Deze vorm van dagbesteding heeft zoveel mogelijk de functie van werk. Bv werken in een sociale onderneming (gemeente) of onder begeleiding vrijwilligerswerk doen bij bedrijven of instellingen. VB zijn gemeente, verzorgingshuizen, scholen, sportverenigingen/culturele verenigingen, kringloopwinkel/repaircafé, klussenbus etc.
4
Bijlage 2: Inkooprelatie maatwerkvoorzieningen Wmo De Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid Noardwest Fryslân, de sociale dienst van Terschelling, Vlieland, Harlingen, Franekeradeel, Menameradiel, Het Bildt en Leeuwarderadeel heeft eind vorig jaar maatwerkvoorzieningen ingekocht voor de gemeentelijke invulling van de extramurale begeleiding. Hiertoe is een soort Zeeuws model gehanteerd; elke zorgaanbieder die voldeed aan de eisen en akkoord ging met de tarieven heeft een contract gekregen. Er zijn ongeveer 50 contractanten. Van de zorgaanbieders wordt een proactieve bijdrage verwacht aan de totstandkoming van de transformatie. In het inkoopdocument staat hiertoe o.a.: “Deze werkwijze vraagt om transformatie. Het gaat hierbij niet alleen om een veranderend gedachtegoed bij Gemeenten, Aanbieder en Burger, maar ook om het creëren en opzetten van innovatieve en vernieuwende werkwijzen. Om deze reden stimuleren de Gemeenten haar Aanbieders om Algemene Voorzieningen en preventieprogramma’s te ontwikkelen en deze actief aan te bieden aan Burgers van de Gemeenten. Randvoorwaarden: 1. Onderschrijven van het uitgangspunt dat minimaal 10% van de met deze aanbesteding gecontracteerde maatwerkvoorzieningen in 2017 moet zijn omgevormd naar lichtere vormen dan wel naar basishulp/algemene voorzieningen. Doel hiervan is om met hetzelfde budget meer mensen te helpen. Aanbieders maken ieder voor zich inzichtelijk wat zij hebben gedaan om te verschuiven en of zij hiermee voldaan hebben aan dat percentage. 2. Aanbieder draagt zorg voor de informatievoorziening, instructie en lokale servicedienstverlening op het gebied van de Wmo en draagt bij aan het stimuleren van de eigen kracht en Zelfredzaamheid van inwoners, waar mogelijk tezamen met andere Aanbieders en informele ondersteuningsnetwerken. 3. Aanbieder onderzoekt, werkt mee aan en initieert het ontwikkelen van Algemene voorzieningen en preventieprogramma’s tezamen met de Gemeente met toepassing van de beschikbare Lokale infrastructuur. 4. Aanbieder draagt proactief bij aan de kennisdeling/samenwerking/afstemming met informele organisaties. 5. Aanbieder geeft invulling aan het stimuleren van de eigen kracht van Cliënten (wat kan iemand wel ondanks aanwezige beperkingen).”
5
