Onderwijsavond: Groepsdynamiek! Een sterke start van het schooljaar.
Agenda: -(Het belang van) kennismaken - Groepen, motieven, groepsontwikkeling, groepsnormen en groepsrollen -Beïnvloed de groep, begin bij jezelf! Pauze - Groepsvormende activiteiten
Zijn wij een groep?
Men spreekt van een groep als …
Het om twee of meer personen gaat de leden één of enkele motieven of doelen delen, die richting geven aan de groep de leden een reeks van normen ontwikkelen, die grenzen en verwachting aangeven ten aanzien van de relaties tussen groepsleden en ten aanzien van de groepsactiviteit de interactie bij langdurende interactie uitkristalliseert tot een reeks rollen en de groep zich gaat onderscheiden van andere groepen er een netwerk ontstaat van inter-persoonlijke attracties op basis van sympathieën en antipathieën voor elkaar.
(Uit Handboek Groepsdynamica, Remmerswaal, 2008)
Een belangrijke toevoeging: Een hoofdgroep en enkele losstaande outsiders: De outsiders horen wel bij de groep maar maken nauwelijks actief deel uit van de interactie binnen het sociale groepsnetwerk. Meerdere subgroepen binnen de groep: De groep bestaat uit meerdere subgroepjes met ieder hun eigen proces, normen en groepsrollen.
(Uit Ontwikkeling van de groep, Luitjes en De Zeeuw-Jans - 2011)
Groepsontwikkeling: een essentieel verschil. Forming
Forming
Storming
Norming
Norming
Storming
Performing
Performing
Tuckman (1965)
Brehm (2000), Gielis (2003)
‘Als de groep onder leiding van een volwassene staat zal de begeleiding proberen de normeringsfase meer naar voren te halen of meer te integreren in de vormingsfase’ (Gielis e.a 2003; Teitler, 2009)
Fases van de vechtrelatie: Leerkracht: verwachtingen die zijn ontstaan n.a.v de overdracht. Leerlingen: verwachtingen die zijn ontstaan na eerdere ervaringen
Forming Norming
Storming
Performing
(Overwegend) positieve groep Fase 1 van vechtrelatie: Positief (groeps)gedrag overheerst. Leerkracht en groep vervullen adequaat de basisbehoeften
1. Positieve aandacht trekken
2. Negatieve aandacht trekken 3. Machtsstrijd 4. Wraak 5. Onvermogen uiten
(Overwegend) neutrale groep Fase 1 en 2 van vechtrelatie: Positief en negatief (groeps)gedrag aanwezig. Min of meer in balans Leerkracht en groep vervullen ten dele de basisbehoeften
(Overwegend) negatieve groep Fase 2 en 3 van vechtrelatie: Antisociaal en teruggetrokken (groeps)gedrag overheerst Leerkracht en groep vervullen onvoldoende de basisbehoeften
Individuele leerling of subgroepjes: Fase 2, 3, 4 en 5 van vechtrelatie: Antisociaal gedrag overheerst
Wat is een onveilige groep? • Negatieve normen en gedragingen (Pesten, kleineren) •Strijd om de macht • Ontbreken van harmonie • Geen verantwoordelijkheid voor elkaar (‘In de kou laten staan’) • Ontbreken van positieve groepsrollen (Gezagsdrager, sociaal werker) • Teruggetrokken gedrag Wie heeft er met een onveilige groep te maken gehad?
Wat kunt u zeggen over: de
motieven om bij deze groep te horen de aanwezige groepsnorm de aanwezige groepsrollen
Waarom heb ik de ander eigenlijk nodig?
Evolutionair
Praktisch
Persoonlijk
Status
Erkenning
Status
Erkenning
Rolverdeling in onveilige groepen Controversieel, leidinggevend, zelfgericht, moeite met regels Antisociaal, volgend, zelfgericht, uitvoerend Onzeker, beïnvloedbaar, zelfgericht t.b.v (schijn)veiligheid Afwachtend, ‘neutraal’, milde zelfgerichtheid, groepsonderhoudend
Prosociaal, leidinggevend, groepsopbouwend en groepsonderhoudend
Zelfgericht vanuit ongedifferentieerde kijk, onvoldoende zicht op sociaal adequaat handelen
‘Je ziet meer dan dat je hoort!’
Leerkrachtgedrag: ‘Beïnvloed de groep, begin bij jezelf!’
Waarom gaat Mina uiteindelijk toch op de stoel zitten?
De Roos van Leary
De Roos van Leary
Mate van dominantie
Leidend
Volgend
De Roos van Leary
Ik
Wij
Mate van relatie
De Roos van Leary (leerkrachtgedrag) Streng
Corrigerend
Leidend
Vriendelijk
Ontevreden
Begrijpend
Onzeker
Ruimte gevend / latend
Effect 1: Als mensen in hetzelfde kwadrant zitten, houden zij gedrag in stand!
MACHTSTRIJD
TE KRITISCH
EIGEN PLAN, GELIJKE WAARDERING
WEINIG INITIATIEF
Effect 2: Verticaal tegenovergesteld gedrag roept complementair gedrag op! Dus wil je gedrag versterken kies je voor gedrag dat daar verticaal tegenover staat.
Effect 3: Gedrag dat horizontaal naast elkaar staat geeft een constructieve invloed. Wil je iemand opbouwend beïnvloeden dan kies je hiervoor!
Er zijn 5 type leerkrachten: 1. De begripvolle ruimtegevende leerkracht 2. De duidelijke, gezaghebbende leerkracht 3. De te strenge leerkracht 4. De geen orde houdende, driftige leerkracht 5. De geen orde houdende, goedmoedige leerkracht Vraag: Welk type leerkracht zet je waar in de Roos van Leary?
Er zijn 5 type leerkrachten: 1. De begripvolle ruimtegevende leerkracht 2. De duidelijke, gezaghebbende leerkracht 3. De te strenge leerkracht 4. De geen orde houdende, driftige leerkracht 5. De geen orde houdende, goedmoedige leerkracht Vraag: Welk type leerkracht zet je waar in de Roos van Leary?
Pauze (en na de pauze groepsvormende activiteiten)
Groepsontwikkeling:
Forming: Wanneer? Week 1 en 2
Wat gebeurt er? Prille begin, kennismaking na samenvoeging of na zomervakantie.
Wat is belangrijk: Voldoende gelegenheid geven voor profilering en interactie, zichtbaar maken.
Wat te doen? * Zoeken naar overeenkomsten * Begin met ‘gezellige’ en laagdrempelige activiteiten * Opdrachten in (wisselende) subgroepjes * Benoem positief
Forming: elkaar zien De
fotograaf Dit ben ik! Psychiatertje
Groepsontwikkeling:
Norming en storming: Wanneer? Week 3 t/m 6
Wat te doen? Wat gebeurt er? * Naar elkaar luisteren en Op zoek naar plek in Wat is belangrijk: samenwerken de groep. Wie is Nadruk op leider? Wie volgen? schoolregels en de * Evalueer processen gewenste toekomst en resultaten (Maak een tijdreis * Begeleid conflicten Ontstaan van naar het eind van het (ventileren, normen over jaar!) verduidelijken, omgang, begrip) uiterlijkheden etc.
Norming: beïnvloeden van de groepsnorm
+
Hier zijn we nu!
-
Storming > groepssfeer bevorderen Teamwork
Levend
memory
Groepsontwikkeling:
Performing: Wanneer? De rest van het schooljaar
Wat gebeurt er? De groep heeft zich (overwegend) positief of negatief gevormd. Er is sprake van een gevoel van (on)veiligheid.
Wat te doen? * Ken interacties Wat is belangrijk: (sociogram) Nadruk op * Effectief samenconsequente hanteren van regels werken en afspraken (koud) * Bevorder en oog hebben voor onderlinge sympathie gewenst gedrag en * Beloon inzet, het kind achter het verantwoordelijkgedrag (warm). heid en sociaal gedrag
Performing: teamwork De
zitcirkel In de knoop Flipperkast Hoepelrace Let op bij vertrouwensoefeningen!
Kan de groep het aan? Is de opdracht goed uitgelegd?
De school vormt een prachtig oefenterrein! In een evenwichtige groep kunnen kinderen veilig oefenen.
In de eerste 8 weken zet je de toon voor het hele schooljaar!
Teamwork 1 of Teamwork 2
Boekentips e.d:
Ontwikkeling in de groep (M. Luitjes, I. de ZeeuwJans), www.coutinho.nl 99 kanjerspelletjes (W. van het Westeinde) De Groene Spelen (H. van den Einden, R. Pecht) Beïnvloed anderen, begin bij jezelf (B. van Dijk) Documentaire Behind Bars (Louis Theroux) Documentaire Japanse Levenslessen (Kanamori) www.101werkvormen.nl http://www.coutinho.nl/winkel/ontwikkeling-in-degroep-b-583.html
Hartelijk dank voor uw aandacht! Begeleiding bij (onveilige) groepen Workshops Ouderavonden Trainingen Teamcoaching
www.schoolengedrag.nl
