onderwijsassistenten

Nieuwsbrief 6 Vervolgplan OTV

Ervaringen leerkrachten / onderwijsassistenten

Februari 2013

INLEIDING

OTV: continuering van groot belang

Peter de Jong - Projectleider OTV

Dit jaar loopt de subsidie van het OTV-project af. In 2009 is het 4-jarig project ‘Onderwijstijdverlenging’ (OTV) van start gegaan voor 36 basisscholen en 3 VO-scholen in de gemeente Hulst en Terneuzen.

“OTV nu: minder variatie, maar doelgerichter.” Saskia Rentmeester - IB-er en RT-er, leerkracht OTV, Basisschool Oranje Nassau, Sluiskil

Bij Basisschool Oranje Nassau in Sluiskil zag de OTVles er in 2009 heel anders uit dan in 2013. De leerkrachten scherpen de doelen voortdurend aan, zodat resultaten steeds beter zichtbaar worden.

• Basisschool Oranje Nassau biedt 2x 1 uur extra les aan. Wat houdt dit precies in? Op dinsdag en op donderdag geven we van 15.30 – 16.30 uur OTV. Toch zeker voor de zwakkere leerlingen is dit een kans. De woensdag viel meteen af, want veel kinderen hebben op woensdagmiddag andere verplichtingen te doen. Ook de leerkrachten gaven hun voorkeur aan de dinsdag- en donderdagmiddag. Voor sommige kinderen, die normaal naar de BSO gaan, is OTV een leuke afwisseling.

De focus in het project lag op: • verbeteren van reken- en taalonderwijs • vergroten van ouderbetrokkenheid • afstemming PO-VO Via meer onderwijstijd is tot nu hard gewerkt aan het verhogen van de leeropbrengsten van veel kinderen. Met name de extra investering voor de lees-taal ontwikkeling in de onderbouw begint zijn vruchten af te werpen. Van veel kinderen zijn de resultaten verbeterd. Ook in de bovenbouw zien we goede resultaten. Gelet op de borging van de verworvenheden in het project is het van belang dat het project voor minimaal een periode van 4 jaar gecontinueerd wordt. Enerzijds omdat de ontwikkeling nu zijn vruchten gaat afwerpen en het zonde zou zijn om dit weer af te breken. Anderzijds omdat we zien dat een aantal zaken verder ontwikkeld kunnen worden.

Inhoud

2

2.

Inleiding

3.

Ervaring leerkracht OTV

4.

Rol onderwijsassistent OTV-les

6.

Scholing

8.

Rol taal- en rekencoördinator

10.

Vervolgplan OTV: speerpunten

12.

OTV passend onderwijs

In deze nieuwsbrief schetsen we een beeld van de doelstellingen en activiteiten voor de periode ná augustus 2013. Bovendien leest u in de nieuwsbrief diverse ervaringen van onder andere leerkrachten, onderwijsassistenten en de taalen rekencoördinatoren van het Voortgezet Onderwijs.

Met vriendelijke groet, Peter de Jong MGM Projectleider OTV

hebben met taal en begrijpend lezen kunnen zich 2x per jaar vrijwillig inschrijven voor OTV. Na inschrijving is deelname aan OTV wel verplicht.

• Hoeveel leerlingen zitten er op school? 68 • Hoe heeft Basisschool Oranje Nassau OTV aangepakt? 2009 - 2010 Opstart OTV. We waren vanaf het begin enthousiast. 2010 - 2011 Mijn collega (Nienke Rademakers) gaf aan 1 groep OTV: taal en rekenen 2011 - 2012 Samen met Nienke gaf ik OTV, dus 2 OTV-groepen. 1e helft schooljaar: taal en rekenen, 2e helft schooljaar: uit sluitend taal 2012 - 2013 Doelen aangescherpt. Nu ligt de focus op taal. • Basisschool Oranje Nassau heeft elk jaar aanpas singen rondom het OTV-project gedaan. Hoezo? In het begin stelden we teveel doelen. Leerlingen konden overal een beetje van proeven. Van taal en van rekenen. Nu richten we ons uitsluitend op Nieuwsbegrip / taal. Het is minder gevarieerd, maar wel doelgerichter. • Voor wie is OTV bedoeld? Voor leerlingen uit groep 5 t/m 8. Kinderen die moeite

• Hoeveel leerlingen staan dit schooljaar ingeschre ven voor OTV? De 1e periode, zomer tot kerst: 24 leerlingen. De 2e periode, januari tot zomer: 11 leerlingen. Het verschil is groot, maar een grotere groep uit groep 7 (deed al vanaf groep 5 mee) vond het wel genoeg geweest. Deze groep is dit schooljaar gestopt met OTV. De 2e periode, richting de zomerperiode en dus het mooiere weer, is het altijd lastiger om leerlingen te motiveren. • Wat is bekend over de geboekte resultaten? De leerlingen doen er vooral hun voordeel mee tijdens het taakwerk in de klas. De aangeleerde strategieën tijdens OTV worden verder toegepast tijdens de taal- en begrijpend leeslessen in de klas. Het heeft zeker effect. Echter het betekent niet altijd dat onvoldoende (Cito) resultaten ineens tot voldoende scores worden omgezet. • Ziet een OTV-les er echt anders uit? We proberen het echt wel anders te doen. Veel creatiever. We doen taalspelletjes en spelen vaak in op de actualiteit. Laatst gingen we naar de supermarkt in het dorp voor een interview. Een recept met taalfouten doet het ook altijd goed. We halen eerst de fouten eruit en dan maken we het recept! Deze combinatie maakt het écht leuk.

3

“Lezen gaat steeds vlotter. Dit is een goed teken!”

“Ik voel me zeer gewaardeerd!”

Joyce Wilmink - onderwijsassistent (ondersteuning OTV) sinds 2011-2012

Femmy van Lent - onderwijsassistent (ondersteuning OTV) sinds 2008, vanaf het begin

Onderwijsassistenten geven leerkrachten ondersteuning tijdens de OTV-lessen. Joyce Wilmink van Basisschool De Werf uit Philippine en Femmy van Lent van Basisschool Het Mozaïek uit Sluiskil delen hun ervaringen.

op De Werf op school gezeten én er stage gelopen, dus vroegen ze of ik interesse had. Natuurlijk! Ik was het er weer snel gewend. • Heb jij ook een voorbereidende taak? Nee, dat is aan de leerkracht. Ik krijg van de leerkracht een planning wat ik op de dagen van OTV kan doen. • Hoe gaat de samenwerking met de leerkracht? De samenwerking met de leerkrachten gaat heel goed. Als ik even niet verder kan dan kan ik ze altijd aanspreken. Ook als een boekje van ‘woordjes lezen’ ver uit is, geef ik dit aan. De volgende keer ligt er een nieuw boekje. Ook vragen de leerkrachten regelmatig uit zichzelf of ik vooruit kan. • Welk gevoel heb jij bij het geven van OTV? Een fijn gevoel! Ik heb het gevoel dat ik gewaardeerd wordt door de leerkrachten. En ik merk echt dat het effect heeft bij de leerlingen. Ik zie de kinderen wekelijks en ze gaan écht vooruit. Het lezen gaat steeds vlotter. Dit is bevredigend.

• Je geeft ondersteuning tijdens de OTV-lessen. Wat doe je verder nog voor werk? Naast de OTV-lessen op dinsdag en donderdag, van 13.00 tot 15.00 uur, werk ik elke ochtend bij de peuterspeelzaal. • Welk diploma heb je? Diploma voor onderwijsassistent. Ik ben bij het kinderdagverblijf gaan werken, omdat er in het onderwijs geen werk was.

• OTV is tijdens de reguliere lessen. Hoe gaat dit dan? Kinderen met een bepaalde achterstand op het gebied van lezen en rekenen, neem ik om de beurt even mee uit de klas. Kinderen missen dus maar een deel van de reguliere les. We kijken dan altijd even naar het belang van de reguliere les. Kinderen vinden het zelf ook heel leuk. Ze reageren altijd enthousiast: ‘Yes, ik mag met Joyce mee!’

• Welk diploma heb je? SPW - basisonderwijs • Wat doe je verder nog voor werk? Ik ben pedagogisch medewerkster op de BSO in Sluiskil. Dit verloopt via Stichting Kinderopvang Zeeuws-Vlaanderen. • Op welke dagen wordt OTV gegeven? Op dinsdag- en donderdagmiddag van 15.00 tot 17.00 uur. • Je bent vanaf het begin betrokken bij OTV. Welke veranderingen heb je gezien? In het begin hadden de lessen een speelser karakter. Nu is OTV gericht op woordenschat. • Heb jij ook een voorbereidende taak? Nee, het lesmateriaal wordt aangeleverd via de leerkrachten. • Hoe gaat de samenwerking met de leerkracht? Geweldig goed. Ik voel me zeer gewaardeerd. De leraren zeggen dat ze tevreden zijn met mij. Ze zouden me niet willen missen.

• Hoeveel kinderen maken gebruik van OTV? Ongeveer 25 kinderen. Het Mozaïek heeft ongeveer 100 kinderen. • Wat zijn de reacties van de leerlingen tijdens een OTV-les? Kinderen die zelf voor OTV kiezen, vinden OTV heel erg leuk, maar soms komt het initiatief van de ouders. Ik merk dan dat de kinderen OTV saai vinden. Een eigen keuze is dus heel belangrijk. • Vertel eens iets over zo’n OTV-les … Het eerste gedeelte doen we iets waar de leerlingen geconcentreerd bezig moeten zijn. Het laatste kwartier doen we klassikaal een woordspelletje of een puzzel. Als de leerlingen goed hun best hebben gedaan, en lekker bezig zijn geweest, luisteren we het laatste kwartier ook nog naar muziek. • Subsidie OTV stopt na dit schooljaar. Wat vind je ervan? En wat zijn de gevolgen voor de kinderen? Voor een beperkte groep fungeren we naar mijn gevoel als oppas. Voor deze groep is het niet zo erg als OTV stopt. Maar voor de meeste kinderen is het écht een aanvulling op hun leertijd. Voor deze groep is het erg vervelend.

• Welk gevoel heb jij bij het geven van OTV?sten? Goed, want ik heb altijd al les willen geven. Ik moet wel opletten dat ik niet te streng ben. OTV moet wel leuk blijven.

• Kinderen zijn enthousiast over OTV. Hoe merk je dit? Als kinderen me op het schoolplein zien, dan komen ze naar me toen en vragen: ‘Juf, gaan we vandaag de tafels oefenen? Ik kan ze alweer een beetje beter!’

• Nu werk je tóch op school. Hoe is dit ontstaan? Basisschool De Werf had behoefte aan ondersteuning tijdens de OTV-lessen. Dit verzoek legden ze neer bij Stichting Kinderopvang Zeeuws-Vlaanderen. Zelf heb ik

4

5

“Ik heb nu een betere lesopbouw tijdens de lessen.” Rinus Sijs - Leerkracht OTV, Het Mozaïek, Sluiskil Cursus: ‘Effectieve en activerende instructie’

Leerkrachten kunnen per schooljaar inschrijven op diverse cursussen. De thema’s zijn divers. Zijn de cursussen zinvol? Voldoen de cursussen aan de verwachtingen? En vinden leerkrachten het leuk om zo’n cursus te volgen? Rinus Sijs (OTV-leerkracht) en Ria van Heemskerck vertellen hun verhaal.

• Zijn de leeraspecten uit de cursus direct toe te passen? In het reguliere onderwijs of tijdens OTV? Bij het technisch lezen (OTV) kan ik dit niet direct toepassen, want dat is gewoon blijven oefenen. Bij de reguliere lessen kan ik de aspecten wel direct toepassen. De cursus voldeed echt aan mijn wensen. Ik heb nu een betere lesopbouw tijdens de lessen. • Kan je een voorbeeld geven? Hoe bouw je een les goed op? Hoe kan je op een andere manier leerlingen bij je les betrekken? Hoe evalueer je de les samen met de kinderen? Dus kinderen laten ontdekken, laten onderzoeken en heel actief betrekken bij de les. En stap voor stap uitleggen wat je gaat doen. • Vind je het leuk om bijscholing te doen? Jazeker, ik vind het leuk om bijscholing te doen. Wij hebben het 40 jaar geleden anders geleerd. Ik probeer er op in te haken waar ik kan en pik het goede ervan op. Het goede van het verleden behoud ik. Ik besef dat ik de lessen moet aanpassen op deze manier. • Welke cursus zou je in de toekomst graag een keer volgen? Ik ga binnenkort de cursus ‘Kids Skills’ volgen. Het gaat over positief ingaan op negatief gedrag.

• Je bent OTV-leerkracht. Wat kan je erover vertellen? Op woensdagmiddag van 11.30 - 12.15 uur geef ik technisch lezen aan groep 4. OTV is vrijblijvend. Ze kunnen er voor inschrijven en dan is het wél verplicht. We bereiken naar ons idee alle leerlingen die het nodig hebben. • Waarom heb je de cursus ‘Effectieve en activerende instructie’ gevolgd? In het voorjaar 2012 heb ik inderdaad deze cursus gevolgd. Het waren 2 of 3 cursusdagen in Vogelwaarde. Ik vind het goed om mijn kennis op te frissen. Ik ben altijd wel geïnteresseerd in dit soort zaken.

6

“Leerkrachten kunnen altijd bijleren en dit overbrengen op de kinderen.” Ria Heemskerck - Leerkracht basisschool De Zeemeeuw, Terneuzen Cursus: ‘Dyslexie’ en ‘Meer opbrengsten in de klas’ • Welke cursussen heb je recent gevolgd? 2011: ‘Dyslexie en 2012: ‘Meer opbrengsten in de klas’ • Waarom heb je deze cursussen gevolgd? Ik had het gevoel dat ik er elementen kon uithalen. Er kunnen altijd dingen beter in de klas, zodat nog betere opbrengsten voor de kinderen behaald worden. • Voldoen de cursussen aan je verwachtingen? Ik vind cursussen vaak te breed. Ik ben op zoek naar diepgang. En wil de stof meer toespitsen op de eigen klassen. In 2012 had de cursus op zich een goede opzet, maar we hadden vooral pech dat we 2x een andere docent kregen. We zijn 5 à 6x geweest. • Wat is de leukste en leerzaamste cursus ooit geweest? Toch wel de cursus dyslexie. Het waren 10 cursusdagen en er was diepgang mogelijk. • Zijn de leeraspecten uit de cursus direct toe te passen? Niet altijd, maar de leerstof van de cursus ‘dyslexie’ was direct toepasbaar. • Denk je dat scholing van leerkrachten de resultaten van de kinderen kan verbeteren? Jazeker. Leerkrachten kunnen altijd bijleren en dit overbrengen op de kinderen. Het blijft in ieder geval een uitdaging om dit te blijven proberen. Ik vind het leuk om aan bijscholing te doen.

7

“We zijn bezig met de referentieniveaus én hoe daarmee om te gaan.”

“Ik heb op diverse niveaus overleg en ben verantwoordelijk voor het contact met alle partijen.”

Marie-Christien Faay - Taalcoördinator en docent Nederlands, Reynaertcollege Hulst

Ingeborg Calon - Rekencoördinator, Stedelijke Scholengemeenschap De Rede Terneuzen

• Hoeveel reken- en taalcoördinatoren zijn er bij het Reynaertcollege? Bij het Reynaertcollege hebben we 1 rekencoördinator en 1 taalcoördinator.

• Hoeveel reken- en taalcoördinatoren zijn er bij De Rede? 1 rekencoördinator en 1  taalcoördinator. Wel heb ik inmiddels assistentie gekregen voor de bovenbouw. Een collega houdt de vorderingen van hen op rekengebied bij.

• Hoeveel uur per week ben je hiermee bezig? 1 uur per week. • Wat doe je precies? We zijn bezig met de referentieniveaus en hoe daarmee om te gaan. • Behalen de leerlingen betere resultaten door de inzet van een reken- of taalcoördinator? Deze vraag wordt naar mijn idee te vroeg gesteld. Het rekenonderwijs begint nu een uitwerking te krijgen. Leerlingen zijn getoetst en krijgen extra lessen rekenen. Het taalonderwijs met de referentieniveaus loopt nog wat achter. We zijn nog zoekende. Testen van toetsen, bekijken van boeken en naast elkaar leggen van prijslijsten etc.

8

• Hoeveel uur per week ben je hiermee bezig? Ik heb op jaarbasis 100 uur voor deze taak. Afgelopen jaar zat ik hier echter (zeer) ruimschoots boven. • Welke andere werkzaamheden verricht je nog naast de functie als taalcoördinator? Naast het rekencoördinaat geef ik wiskunde aan T3/T4 en ben ik ook mentor van een T3 klas. Tevens geef ik rekenen in een aantal brugklassen en in K3. • Wat is precies jouw rol? Als rekencoördinator heb ik op diverse niveaus overleg (intern en extern, met directie, collega’s, ouders, uitgeverijen etc.). Ik ben verantwoordelijk voor het contact met alle partijen. Ik heb een methode gekozen en houd het hele proces in de gaten.

“Nu ben ik vooral bezig met het invullen van het taalbeleid.” Michiel Kips - Taalcoördinator, Stedelijke Scholengemeenschap De Rede Terneuzen

• Je bent taalcoördinator bij De Rede. Hoeveel uur per week ben je hiermee bezig? Gemiddeld zo’n 1 à 2 uur. • Welke andere werkzaamheden verricht je nog naast de functie als taalcoördinator? Ik geef 21 uur les, vooral Nederlands, maar ook 3 uur wiskunde, 1 uur rekenen en 2 uur taal (nieuwsbegrip). Bovendien organiseer ik samen met 2 collega’s Time 4 Talent. Verder volg ik de opleiding tot docent Nederlands en aardrijkskunde bij KAHO Sint-Lieven in Sint Niklaas én de cursus ‘Kleppen dicht!’ in verband met werken met de I-pad. • Wat is precies jouw rol? Vorig jaar zijn we begonnen met het opzetten van een taal- en rekenbeleid. De nadruk lag toen vooral op het rekenbeleid. Nu ben ik vooral bezig met het invullen van het taalbeleid. Hoe gaan we het aanpakken? Welke acties moeten er worden gedaan? Bijvoorbeeld: zorgen voor nieuwe boeken in de mediatheek voor het vak Nederlands, zodat het aanbod actueel is én aantrekkelijk is voor leerlingen. Dit jaar zijn we in de eerste klassen begonnen met Nieuwsbegrip. Vanaf volgend jaar gaan we Got-it? taal invoeren. Dit wordt ingepast tijdens de lessen Nederlands. Dit jaar zorg ik dat alle leerlingen, die te maken krijgen met de referentieniveaus, getoetst zullen worden voor Nederlands op het gebied van Taalverzorging en Lezen. De pre-examenklassen hebben deze toetsen al gedaan en zullen aan het eind van het jaar nogmaals getoetst worden.

• Behalen leerlingen betere resultaten door de inzet van een reken- of taalcoördinator? Voor taal is hier nog geen zicht op, omdat we dit jaar zijn begonnen met de toetsen. De herhalingstoetsen worden pas aan het eind van het jaar afgenomen. De resultaten zijn niet alleen afhankelijk van een coördinator, maar van de gehele groep docenten. • Heb je zelf nog aanvullingen rondom jouw rol / OTV? Niet specifiek op OTV, maar door het gehele taal- en rekengebeuren zijn er momenteel weer nieuwe ontwikkelingen binnen het onderwijs. Deze ontwikkelingen zullen een plaats moeten krijgen binnen het onderwijs. Je zou OTV kunnen inzetten voor het taal- en rekenonderwijs. Maar je moet er wel voor zorgen dat leerlingen de tijd krijgen om aan hun andere schooltaken te werken. En natuurlijk moeten ze ook nog de tijd hebben om ‘kind’ te zijn.

9

Vervolgplan OTV: speerpunten

Vervolgplan OTV Om de verworvenheden in het project te borgen en uit te bouwen, start vanaf augustus 2013 een vervolgplan. De specifieke situatie in Zeeuws-Vlaanderen wordt aangepakt. Met de gemeenten, kinderopvang en schoolbesturen is vooral de laatste jaren een nauwe betrokkenheid en een goede samenwerking gerealiseerd. Een goede basis om verder te gaan met de ontwikkeling. De gemeente Hulst en Terneuzen ondersteunen deze plannen en zien zeker de noodzaak. Krimp: grote gevolgen onderwijs Zeeuws-Vlaanderen Op grond van onderzoek op initiatief van het Platform Primair Onderwijs Zeeland is aangetoond dat basisscholen in Zeeland de komende jaren fors zullen krimpen. De gevolgen voor de regio zijn groot. Daarom is het van groot belang dat het huidige plan wordt gecontinueerd. Juist nu, omdat we zien dat deze zijn vruchten begint af te werpen. Speerpunten 1. Verbeteren lees-taal ontwikkeling op alle gebieden vanaf voorschool tot onderbouw voortgezet onderwijs • aanbieden van meer onderwijstijd (2 uur per week meer onderwijstijd) voor alle kinderen met lees/taal achterstanden via specifieke programma’s en didacti sche aanpak. Voor onder- en bovenbouw. • opzetten zomerschool in gemeente Terneuzen voor een specifieke doelgroep (onderwijsachterstand)

10

2. Realiseren doorgaande lijn voorschool-po-vo: werken aan onafgebroken ontwikkelingslijn voor alle leerlingen (2 - 16 jaar) • opzetten leernetwerken leerkrachten PO en docenten VO rondom taalontwikkeling • inzetten taalcoördinator voor PO- en VO-scholen • experimenteren juniorcollege • experimenteren loopbaanleren voor leerlingen bovenbouw PO en onderbouw VO • professionalisering leerkrachten / docenten • inzetten lees/taal leergemeenschappen voor leer krachten onder- en bovenbouw 3. Versterken ouderbetrokkenheid: verbinding maken school en thuissituatie, ouders actief betrekken bij het onderwijsproces en leerkrachten actief betrek ken bij het proces thuis. • Opzetten ouderbetrokkenheidsprojecten: ouderkamer, netwerken en huisbezoeken 4. Experimenteren met zomerschool en juniorcollege Doel zomerschool: • ondersteuning van de lees-taal ontwikkeling • brede talentontwikkeling voor kinderen • oriëntatie op wetenschap en techniek: interesse bevor dering en kennis nemen van de omgeving en bedrijven in de Kanaalzone Financiering Het vervolgproject wordt voor een deel mogelijk gemaakt door cofinanciering door de partners die deel nemen aan het project. Iedere partner levert een bijdrage naar rato van het aantal leerlingen. Per leerling (ongeacht PO of VO) is er een afdracht van € 7,50. De overige middelen worden hopelijk gefinancierd door het Rijk. Voor het zomerschoolproject wordt gezocht naar sponsoring via bedrijven in de regio. De inzet in het zomerschoolproject op ‘Wetenschap en Techniek’ zal voor bedrijven in de Kanaalzone aantrekkelijk zijn om in te zetten op het project.

Zomerschool Zomerschool in Zeeuws-Vlaanderen? Momenteel onderzoekt de projectgroep OTV de mogelijkheid om te starten met een zomerschool in de gemeente Terneuzen. We vinden het een bijzondere vorm van onderwijstijdverlenging en we hopen dat we hiermee de ontwikkeling van kinderen zullen stimuleren. ‘Les’ in de zomer kan best leuk zijn! Voor wie? De Zomerschool is bedoeld voor alle kinderen tussen 4 tot 14 jaar, die ingeschreven staan bij een school voor PO of VO in de gemeente Terneuzen. Deelnemende schoolbesturen van PO zijn Kapriom, LeerTij en Probaz en deelnemende VO-scholen zijn De Rede en Zeldenrust.

Doelen Zomerschool • Voor alle deelnemers is er minimaal sprake van

gelijkblijvende leerling-prestaties op het gebied van rekenen, (begrijpend) lezen en taal (woordenschat). • Bij 80% van de leerlingen is er sprake van leerwinst op minimaal één van de genoemde gebieden • Aandacht sociaal-emotionele ontwikkeling en weer baarheid van deelnemers Pijlers onderwijskundige vormgeving Levensecht leren als een onderwijskundig concept, waarbij het cognitieve leerproces van kinderen heel bewust ondersteund wordt door middel van praktijk- en ervaringsgericht onderwijs. Het stelt kinderen in staat om het geleerde te relateren aan hun eigen dagelijks leven én dat van anderen.

11

OTV maakt onderwijs al passend Passend onderwijs wordt vanaf 1 augustus 2014 verder ingevoerd. Wat zijn dé succesfactoren bij het leren omgaan met verschillen tussen leerlingen in de klas? Veel leerkrachten en OTV-plannen zijn gericht op de behoeften en doelen van iedere leerling in de OTV-groep. Met OTV maken we het onderwijs toch al passend voor veel leerlingen.

Differentiëren en samenwerken om verschillen te overbruggen Verschillen die leerkrachten waarnemen zijn belangrijk om te analyseren en om naar te handelen. Zij kunnen er bijvoorbeeld voor kiezen om verschil te maken tussen instructies, werkvormen of in de manier waarop zij leerstof aanbieden. Daarbij is regelmatig overleg met collega-leerkrachten goed, maar ook met eventuele begeleiders. Zo kunnen zij als team het onderwijs en de begeleiding zo goed mogelijk op elkaar afstemmen. Want hoewel de professionaliteit van iedere leerkracht van groot belang is bij het omgaan met diversiteit, bieden ook de samenwerking in het team, de mogelijkheden van school en de ondersteuning vanuit bijvoorbeeld het samenwerkingsverband oplossingen. Leiderschap maakt het verschil Ook schoolbreed is het essentieel om een heldere visie te formuleren over het omgaan met verschillen. Teamscholing en verdere ontwikkeling van individuele leraren kunnen helpen om het omgaan met verschillen gemakkelijker te maken. Hiervoor zijn scholing, coaching, intervisie en collegiale consultatie belangrijke hulpmiddelen. Ook tijd en ruimte voor gesprekken over differentiatie kunnen daaraan bijdragen. Via de gids deskundigheidsbevordering lopen er ook dit schooljaar verschillende workshops en nascholing met betrekking op het omgaan met verschillen, leren differentiëren én verhogen van leeropbrengsten.

Verschillen zien en respecteren Binnen de klas hebben leerkrachten ook nu al te maken met verschillen tussen leerlingen. Bijvoorbeeld tussen intelligentieniveaus en leerstijlen, maar ook in onderwijs- en ondersteuningsbehoeften. Omgaan met deze diversiteit maakt de lespraktijk uitdagend en boeiend, maar soms lastig. Voor leerkrachten is het belangrijk om deze verschillen te zien en erop te anticiperen. Als zij zich bewust zijn van de discrepanties, kunnen zij meer invloed uitoefenen op wat er daardoor in de klas gebeurt. Daarbij is het belangrijk om een veilige en uitdagende omgeving te creëren waarin er respect is voor de verschillen. Het begint dus bij ‘waarnemen’. Overigens ook een begrip uit het repertoire van Handelingsgericht werken.

Onderwijstijdverlenging is een project mogelijk gemaakt door het ministerie van OCenW in het kader van de subsidieregeling ‘onderwijstijdverlenging’. In totaal worden er 29 pilots uitgevoerd in Nederland. Meer informatie: www.onderwijstijdverlenging.nl Deze nieuwsbrief is een uitgave van het samenwerkingsverband OTV in de gemeente Terneuzen en Hulst. Meer informatie: Peter de Jong, projectleider OTV 06-55830969 [email protected] Projectsecretariaat LeerTij 0114-347880 [email protected]

12