Nulmeting Administratieve Lasten Subsidieregelingen. Ministerie van Landbouw, Natuur en voedselkwaliteit. November 2004

PROBU-32901-KLEUR

Nulmeting Administratieve Lasten Subsidieregelingen

Ministerie van Landbouw, Natuur en voedselkwaliteit November 2004

DIENST REGELINGEN

INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding ........................................................................................................................... 1 1.1 Achtergrond ..................................................................................................................................................... 1 1.2. Opbouw van het rapport ............................................................................................................................... 1

2. Samenvatting ................................................................................................................... 3 2.1 Resultaten van de gemeten regelingen ........................................................................................................ 4 2.2 Resultaten extrapolatie ................................................................................................................................... 6

3. Werkwijze ......................................................................................................................... 9 3.1 Selectie van regelingen ................................................................................................................................... 9 3.2 Methode Administratieve lastentoets ......................................................................................................... 12 3.2.1 Standaardkostenmodel IPAL...................................................................................................................... 12 3.2.2 Meting AL .................................................................................................................................................... 12 3.2.3. Meting juridische herkomst van de AL .................................................................................................... 13 3.2.4. Raamwerk SIRA consulting ....................................................................................................................... 13 3.3 Meting AL per regeling ................................................................................................................................. 14 3.3.1 Algemeen..................................................................................................................................................... 14 3.3.2 Toelichting EXCELSHEET............................................................................................................................. 15 3.4 Gehanteerde methode voor extrapolatie.................................................................................................... 17 3.5 Berekening van de gemiddelde juridische herkomst van de AL van de gemeten regelingen. ............. 18

4. Resultaten AL per regeling .......................................................................................... 19 4.1 Restitutieregeling voor industriële landbouwproducten (NA1) ............................................................. 19 4.2 Regeling Particuliere opslag boter............................................................................................................. 20 4.3 Regeling Particuliere Opslag varkensvlees ............................................................................................... 22 4.4 Subsidieregeling voor telersverenigingen groenten en fruit (GMO G&F)............................................. 24 4.5 Uitvoerrestitutieregeling m.b.t. melk en zuivelproducten ...................................................................... 26 4.6 Bakkersboterregeling .................................................................................................................................. 28 4.7 Contingenteringsregeling aardappelzetmeel........................................................................................... 30 4.8 Superheffing en Melkpremie 2004............................................................................................................. 32 4.9 Premieregeling voor het aanhouden van ooien 2003 (Ooienpremie) ................................................... 35 4.10 Regeling EG-steunverlening akkerbouw gewassen (Aanvraag oppervlakte)........................................ 36 4.11 Premie voor het aanhouden van mannelijke runderen (Stierenpremie)............................................... 38 4.12 Regeling EG-steunverlening Slachtpremie volwassen runderen ............................................................ 39 4.13 Regeling EG-steunverlening Slachtpremieregeling kalveren.................................................................. 40 4.14 Premie voor het aanhouden van zoogkoeien 2003 (Zoogkoeienpremie) ............................................. 42 4.15 Regeling EG-steunverlening Extensiveringsbedrag (Extensiveringsregeling)....................................... 43 4.16 Subsidieregeling demonstratie- en kennisoverdracht proj. duurzame landbouw (DEMO)................. 45 4.17 Regeling draagvlak natuur (RDN) .............................................................................................................. 47 4.18 Subsidieregeling Agrarisch Natuurbeheer (SAN) ..................................................................................... 49 4.19 Subsidieregeling Natuurbeheer, deel inrichting (SN inrichting)............................................................. 51 4.20 Subsidieregeling Natuurbeheer, deel beheer (SN beheer)...................................................................... 51 4.21 Regeling Stimulering Biologische Produktiemethode (RSBP) ................................................................. 53 4.22 Kaderregeling kennis en advies (K&A) ...................................................................................................... 54

5. Extrapolatie naar overige LNV-subsidieregelingen ................................................ 56 5.1 Inleiding .......................................................................................................................................................... 56 5.2 Overzicht per subsidiefamilie ......................................................................................................................... 57 Subsidiefamilie markt- en prijsondersteuning.................................................................................................... 57 Subsidiefamilie inkomenssteun............................................................................................................................ 58 Subsidiefamilie productiesteun.......................................................................................................................... 59 Subsidiefamilie projectsubsidies ........................................................................................................................ 60 Subsidiefamilie POP............................................................................................................................................... 60 Subsidiefamilie nationale regelingen .................................................................................................................. 60 5.3 Juridische (inter)nationale herkomst AL...................................................................................................... 61

6. Conclusies en aanbevelingen ...................................................................................... 64 Conclusies ............................................................................................................................................................. 64 Algemeen.............................................................................................................................................................. 64 Aanbevelingen ..................................................................................................................................................... 65 Resultaten ............................................................................................................................................................. 65 Annex A: Overzicht van gebruikte afkortingen..............................................................................67 Annex B: Samenstelling begeleidingscommissie ............................................................................................. 68

Bijlagen: Bijlage 1: Excelsheets van de gemeten regelingen Bijlage 2: overzicht subsidieregelingen LNV 2003 – ‘binnen scope’ Bijlage 3: overzicht subsidieregelingen LNV 2003 – ‘buiten scope’ Bijlage 4: SIRA-consulting: Raamwerk voor het indelen van de regelgeving naar (inter)nationale juridische herkomst.

1. Inleiding In opdracht van het Bureau Administratieve Lasten (BAL) van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) heeft de dienst Landelijke Service bij Regelingen (LASER) voor ruim twintig subsidieregelingen1 een nulmeting van de administratieve lasten (AL)2 uitgevoerd. Doel van deze nulmeting is het inzichtelijk maken van de AL die samenhangen met het aanvragen van subsidies die onder de verantwoordelijkheid vallen van LNV. Op basis van de verkregen informatie kan bezien worden op welke wijze AL de komende jaren teruggedrongen kunnen worden en kan gemonitord worden of de gewenste resultaten ook daadwerkelijk bereikt worden. Daarnaast levert de nulmeting kennis en ervaring op om bij de inrichting van nieuwe regelingen de lasten voor ondernemers te beperken. Hoewel subsidies vrijwillig zijn, heeft de minister de Tweede Kamer toegezegd om ook bij subsidies de administratieve lasten inzichtelijk te maken. Het project Nulmeting Administratieve Lasten is door LASER in twee fasen uitgevoerd. De eerste fase, afgerond in het eerste kwartaal van 2004, betrof het uitvoeren van een nulmeting voor negen subsidieregelingen uitgevoerd door LASER en één subsidieregeling uitgevoerd door het Productschap Vee, Vlees en Eieren (PVE). De tweede fase van het project is afgerond in september 2004. In deze fase zijn de overige te meten regelingen geselecteerd. Uitgangspunt voor deze selectie was te kunnen komen tot een representatieve nulmeting, waarvan de resultaten door middel van extrapolatie worden omgeslagen naar alle subsidieregelingen. Het onderzoek tweede fase werd begeleid door een Commissie bestaande uit vertegenwoordigers van de verschillende betrokken directies van LNV en de PBO’s (Annex B). Het ministerie van LNV heeft als eerste een dergelijke nulmeting verricht. Dit levert tevens een aantal leerpunten op voor vervolgonderzoeken of onderzoeken bij andere ministeries.

1.1 Achtergrond Het project Nulmeting Administratieve Lasten vindt direct zijn oorsprong in de politieke koers van het kabinet. In de Regeringsverklaring is opgenomen dat het terugdringen van administratieve lasten topprioriteit krijgt binnen het thema “minder regels”. Voor het ministerie van LNV betekent dit onder andere dat de minister ervoor verantwoordelijk is, dat de door de regelgeving van zijn departement veroorzaakte administratieve lasten uniform, goed en volledig worden bepaald. De minister heeft aangegeven dat hij ook voor de subsidieregelingen wil inventariseren wat hierbij de administratieve lasten zijn. Het kwantificeren van de administratieve lasten van de subsidieregelingen heeft binnen het ministerie van LNV niet eerder plaatsgevonden, m.u.v. een door het onderzoeksbureau Cap Gemini uitgevoerde Quick Scan naar de AL van de SAN regeling (zie ook paragraaf 4.18). In klantenpanels of uit eigen ervaring bij beleid en uitvoering werd er tot nu toe alleen in kwalitatieve zin aandacht aan besteed.

1.2. Opbouw van het rapport De opbouw van het rapport is als volgt: Hoofdstuk 2 vat de bevindingen van de nulmeting samen. Hoofdstuk 3 gaat in op de gebruikte methodiek. In Hoofdstuk 4 worden de regelingen omschreven en de resultaten per gemeten regeling weergegeven. 1

Een subsidieregeling wordt hier gedefinieerd als een regeling, waarbij LNV-budget aan aanvrager/begunstigde kan worden uitgekeerd. 2

Het kabinet hanteert als definitie voor ‘administratieve lasten’: ‘De kosten om te voldoen aan informatieverplichtingen voortvloeiend

uit weten regelgeving van de overheid. Het gaat om verzamelen, bewerken, registreren, bewaren en ter beschikking stellen van informatie’. De definitie slaat dus niet op kosten die voortvloeien uit de regelgeving zelf.

1

Hoofdstuk 5 behandelt de extrapolatie van de nulmeting naar andere LNV-subsidieregelingen. Hoofdstuk 6 bevat conclusies en aanbevelingen. Terzijde worden ergernisfactoren en verbeterpunten, aangedragen door de doelgroep, genoemd. Tot slot wordt een overzicht gegeven van de gebruikte afkortingen en de samenstelling van de Begeleidingscommissie. In de bijlagen is per gemeten regeling een volledig overzicht gegeven van de opbouw van de administratieve lasten van de verschillende regelingen (Excelsheets in bijlage 1). Ook is een totaaloverzicht van de subsidieregelingen binnen de scope, waarvoor de minister van LNV verantwoordelijk is, bijgevoegd (bijlage 2). In deze bijlage 2 zijn van deze subsidieregelingen de volgende gegevens per regeling opgenomen: • subsidiefamilie; • verplichtingenbudget (in een enkel geval vervangen door gerealiseerde uitgaven); • aantal aanvragers of aantal afgesloten contracten; in een enkel geval is een andere ‘meeteenheid’ opgenomen; • AL van de regeling, gemeten of geëxtrapoleerd met behulp van de gegevens uit de nulmeting; • procentuele verdeling van de juridische (inter)nationale herkomst van de AL van alle gemeten regelingen, en de gemiddelden daarvan. Voorts is een overzicht bijgevoegd van regelingen die ‘buiten de scope’ van de nulmeting vallen, maar voor de uitvoering waarvan de minister wel de verantwoordelijkheid draagt (bijlage 3). Tot slot is bijgevoegd de bij deze nulmeting gebruikte handleiding van SIRA voor de bepaling van de juridische (inter)nationale herkomst van de AL (bijlage 4).

2

2. Samenvatting In opdracht van het Bureau Administratieve Lasten van LNV heeft LASER voor ruim twintig subsidieregelingen een nulmeting van de administratieve lasten (AL) uitgevoerd. De regelingen zijn zo geselecteerd dat deze een representatief overzicht geven van (subsidie-)regelingen, waarvoor de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit verantwoordelijk is. Deze selectie omvat 81 % van het binnen de door de – door de dossierstaf AL in 2003 vastgestelde - scope vallende subsidiebudget, dan wel 64 % van het totaal van de jaarlijks door LNV uitgekeerde subsidiegelden. Hiertoe zijn de regelingen ingedeeld in zes subsidiefamilies, te weten: − Markt- en prijsondersteuning − Inkomenssteun − Productiesteun − Projectsubsidies − Plattelandsontwikkelingsprogramma (POP) − Nationaal Voor de nulmeting is gebruik gemaakt van de door LASER ontwikkelde Administratieve Lastentoets voor subsidies, die geënt is op een door de Interdepartementale Projectdirectie Administratieve Lasten (IPAL) opgestelde meetmethode. Deze werkwijze wordt toegelicht in hoofdstuk 3. Geconstateerd werd dat deze methode door het meerekenen van kosten verbonden aan bezwaar en beroep een scheef beeld oplevert voor wat betreft de oorsprong van de administratieve lasten en de mogelijkheden om hierin veranderingen in aan te brengen. Per regeling is de totale administratieve last en het Percentage van de AL (PAL) ten opzichte van het totale verplichtingenbudget weergegeven. Ook is per regeling de juridische (inter)nationale herkomst van de AL berekend. Er is onderscheid gemaakt tussen Europese (A) , nationale (C) herkomst of een combinatie van beiden (B). De door SIRA opgestelde handleiding is hierbij als uitgangspunt gebruikt. Bij de nulmeting is uitgegaan van de gegevens over het kalenderjaar 2003: de peildatum is de stand per 31 december 2003. Er werd gewerkt volgens het Pareto Principe1 dat schematisch voor deze nulmeting als volgt kan worden weergegeven: Gegevens inclusief Superheffing: Pareto Principe Gemeten in de scope Niet gemeten in de scope subtotaal scope Regelingen buiten de scope totaal

Totale verplichtingenbudget 2003 (x € 1 mln.) 1.209 275 1.484 393 1.877

percentage van verplichtingenbudget 64% 15% 79% 21% 100%

AL (x € 1 mln.) 30 7 37 10 47

Percentage AL (PAL) 2,5% 2,5% 2,5% 2,5% 2,5%

1) Het Pareto Principe geeft aan dat een gering aantal oorzaken (beperkte input of moeite), verantwoordelijk is voor het merendeel van de resultaten (output of beloning). Letterlijk betekent dit bijvoorbeeld dat 80% van de resultaten, afkomstig is van slechts 20% van alle inspanningen. Het patroon van het 80/20 principe werd voor het eerst in 1897 ontdekt door de Italiaanse econoom Vilfredo Pareto.

3

Gegevens exclusief Superheffing: Pareto Principe Gemeten in de scope Niet gemeten in de scope subtotaal scope Regelingen buiten de scope totaal

Totale verplichtingenbudget 2003 (x € 1 mln.) 1.209 275 1.484 393 1.877

percentage van verplichtingenbudget 64% 15% 79% 21% 100%

AL (x € 1 mln.) 25 7 32 9 41

Percentage AL (PAL) 2,1% 2,5% 2,2% 2,2% 2,2%

2.1 Resultaten van de gemeten regelingen De resultaten van deze meting zijn samengevat weergegeven in de hieronder genoemde tabellen en figuren. In tabel 1 zijn de gemeten regelingen gerangschikt naar familie en worden per regeling het verplichtingenbudget en de totale AL weergegeven. Tabel 1: samenvatting nulmeting administratieve lasten van de gemeten regelingen gerangschikt naar familie Verplichtingenbudget Totale AL Nr. Regeling (x 1 mln. €) (x 1.000€) 4.1 Restitutie industriële landbouwproducten (NA1) 77,76 1.193 4.2 Particuliere opslag boter 7,09 136 4.3 Particuliere opslag varkensvlees 4,25 96 4.4 subsidieregeling voor telersverenigingen (GMO G&F) 62,89 947 4.5 Restitutie melk en zuivelproducten 445,00 1.272 4.6 Bakkersboter (steungedeelte) 46,70 3.403 Subtotaal markt- en prijsondersteuning 643,69 7.047 4.7 Contingenteringsregeling aardappelzetmeel (telersdeel) 44,30 212 4.9 Ooienpremie 10,22 377 4.10 Aanvraag oppervlakte 180,00 8.256 4.11 Mannelijke runderen (stierenpremie) 23,15 457 4.12 Slachtpremie volwassen runderen 75,00 1.672 4.13 Slachtpremie kalveren 34,03 88 4.14 Zoogkoeienregeling 10,92 408 4.15 Extensiveringsregeling 2,00 122 Subtotaal inkomenssteun 379,62 11.597 4.7 Contingenteringsregeling aardappelzetmeel (fabrieksdeel) 8,90 265 Subtotaal productiesteun 8,90 265 4.16 Subsidieregeling demonstratie en kennisoverdracht (DEMO) 3,05 912 4.17 Regeling draagvlak natuur (RDN) 2,50 349 5,55 1.261 Subtotaal projectsubsidies 4.18 Subsidieregeling agrarisch natuurbeheer (SAN) 160,50 4.019 4.19 Subsidieregeling Natuurbeheer deel inrichting (SN inrichting) 7,68 564 4.21 Regeling stimulering Biologische Produktiemethode (RSBP) 1,83 121 170,01 4.705 Subtotaal POP 4.22 Kaderregeling kennis en advies (K&A) 1,70 63 1,70 63 Subtotaal Nationaal € 1,209 mld. € 24,9 mln. Totaal van de gemeten regelingen 4.8 Superheffing 4.759 € 1,209 mld. € 29,7 mln. Totaal generaal

4

In figuur 1 wordt de verhouding AL : verplichtingenbudget = percentage AL (PAL) van de gemeten regelingen weergegeven. Figuur 1 Percentage Administratieve Lasten per gemeten regeling (PAL) 0 Restitutie NAI PO Boter PO varkensvlees GMO Groenten en fruit restitutie zuivel Bakkersboter (steungedeelte) aardappelzetmeel superheffing melkpremie Ooienpremie Aanvraag oppervlakte Stierenpremie Slachtpremie volwassen runderen Slachtpremie kalveren Zoogkoeienregeling Extensiveringsregeling DEMO RDN SAN SN inrichting SN Beheer RSBP Kaderregeling K&A

5

10

15

20

25

30

35

1,5 1,9 2,2 1,5 0,3 7,3 0,5 9,5 0,2 3,7 4,6 2,0 2,2

percentage AL

0,3 3,7 6,1 29,9 14,0 2,5 7,3 2,1 6,6 3,7

In figuur 2 is per regeling de (inter)nationale juridische herkomst van de AL weergegeven. Figuur 2 Overzicht juridische (inter)nationale herkomst AL in %

0

10

20

30

40

50

Restitutie NAI PO boter PO varkensvlees GMO G&F Restitutie zuivel Bakkersboter Aardappelzetmeel teler Melkpremie Superheffing Ooienpremie Aanvraag oppervlakte Stierenpremie Slachtpremie runderen Slachtpremie kalveren Zoogkoeienregeling Extensiveringsregeling Aardappelzetmeel fabriek DEMO RDN SAN SN Inrichting SN Beheer RSBP K&A

60

70

80

90

100

EU EU/nat. nationaal

5

2.2 Resultaten extrapolatie Totale AL Van niet alle regelingen, vallend binnen de beschreven scope, is een nulmeting verricht. De resultaten van de wel gemeten regelingen zijn gebruikt om middels een extrapolatie een schatting te maken van de AL van de niet gemeten regelingen, die vallen binnen de scope en middels een tweede traps extrapolatie ook naar alle LNV subsidieregelingen. Op grond van deze berekeningen/extrapolaties bedraagt de totale Al voor regelingen vallend binnen de scope 37 miljoen Euro en voor het totale pakket van LNV subsidieregelingen 41 miljoen Euro (exclusief superheffing) dan wel 47 miljoen Euro (inclusief superheffing) De verhouding tussen het aandeel verplichtingenbudget en het aandeel in de totale AL wordt in onderstaande tabel weergegeven. Bij de nulmeting is steeds uitgegaan van het verplichtingenbudget. De motivatie van deze keuze is opgenomen in Hoofdstuk 3. Uitsluitend ter vergelijking is in onderstaande tabel als laatste kolom de kasrealisatie van EU-gelden in 2003 opgenomen (zie ook par. 3.3.2). Tabel 2: Totale AL van de binnen de scope vallende subsidieregelingen na extrapolatie Totale verplichtingenbudget in € (x 1 mln.)

Totale AL M&P-ondersteuning Inkomenssteun Productiesteun Projectsubsidies POP Nationaal totaal excl. Superheffing Superheffing totaal generaal

720 380 189 24 170 2 1.485

percentage van verplichtingenbudget 48,5% 25,6% 12,7% 1,6% 11,5% 0,1%

AL in € (x 1000) 8.415 11.594 2.198 5.557 4.704 63 32.531 4.759 37.290

100%

1.485

percentage van totale AL 22,6% 31,1% 5,9% 14,9% 12,6% 0,2% 12,8% 100%

PAL 1,2% 3,1% 1,2% 22,7% 2,8% 3,7% 2,2%

kasrealisatie EU-gelden in € (x 1 mln.) 570 352 359 15 30 0,1

2,5%

Figuur 3: PAL (percentage AL) per subsidiefamilie t.o.v. aandeel in het verplichtingenbudget 50% 45% 40% 35% 30% percentage 25% 20%

percentage verpl.budget

15%

percentage AL

10% 5% 0%

M

n -o &P

te rs e d

g in n u m ko In

e

un te s ns Pr

u od

c

un te s tie e oj Pr

s ct

si ub

P PO

es di

Na

6

al na o ti

1.326

56Juridische (inter)nationale herkomst van de AL Van de gemeten regelingen wordt in totaal bijna 24 % veroorzaakt door EU-regelgeving (categorie A), 55 % wordt deels door Europese en deels door nationale regelgeving veroorzaakt (categorie B). Aan bijna 21 % van de AL van de gemeten regelingen ligt uitsluitend Nederlandse regelgeving ten grondslag (categorie C). Tabel 3a Herkomst AL van gemeten regelingen in % en absolute getallen herkomst AL in (afgeronde) %

Subsidiefamilie/herkomst

A

Markt- en prijsondersteuning 55 Inkomenssteun*) 18 Productiesteun 0 Projectsubsidies 0 POP**) 0 nationaal 0 Totaal in mln. € Totaal in % 24% *) excl. superheffing en melkpremie **) excl. SN beheer

herkomst AL in mln. €

B

C

A

B

C

35 61 99 0 83 0

9 20 1 100 17 100

55%

21%

3,9 2,1 0,0 0,0 0,0 0,0 6,0 24%

2,5 7,1 0,3 0,0 3,9 0,0 13,8 55%

0,6 2,3 0,0 1,3 0,8 0,1 5,1 20%

AL gemeten regelingen in mln. €

7,0 11,6 0,3 1,3 4,7 0,1 25,0

Een extrapolatie van de resultaten van de gemeten regelingen naar de juridische (inter)nationale herkomst werd achterwege gelaten. Er wordt volstaan met het weergeven van de gemiddelden per subsidiefamilie waarbij het deel bezwaar en beroep (B&B), weliswaar behorend tot de categorie nationaal (C), apart is weergegeven. Tabel 3b : Herkomst AL van gemeten regelingen in % en absolute getallen; categorie bezwaar en beroep (B&B) onderscheiden

Subsidiefamilie/herkomst

A


B

C

B&B

A

B

C

35 61 99 0 83 0

5 8 1 100 16 78

4 12 0 0 1 22

55%

14%

7%

3,9 2,1 0,0 0,0 0,0 0,0 6,0 24%

2,5 7,1 0,3 0,0 3,9 0,0 13,8 55%

0,4 0,9 0,0 1,3 0,8 0,1 3,4 14%

7



herkomst AL in (afgeronde) %

B&B 0,3 1,4 0,0 0,0 0,0 0,0 1,7 7%

7,0 11,6 0,3 1,3 4,7 0,1 25,0 25,0

Figuur 4: gemiddelde inter(nationale) juridische herkomst van de gemeten regelingen (percentages zijn afgerond)

gemiddelde inter(nationale) juridische herkomst van de gemeten regelingen 7%

24%

14%

A B C B&B

55%

8

3. Werkwijze 3.1 Selectie van regelingen Fasering Het project Nulmeting Administratieve Lasten is op verzoek van BAL door LASER in twee fasen uitgevoerd. De eerste fase in 2003 en de tweede fase in 2004. De tweede fase van het onderzoek werd begeleid door vertegenwoordigers van de belangrijkste directies waaronder deze regelingen vallen en een vertegenwoordiger van de PBO’s (zie Annex B). In 2003 is een tiental regelingen doorgemeten om ervaring op te doen met de meetmethode. Gekozen is voor de grote inkomenssteunregelingen, omdat verwacht werd dat daar de grootste administratieve lasten zouden liggen; onder andere vanwege het grote aantal aanvragers. De tweede fase van het project is afgerond in september 2004. In deze fase zijn de overige te meten regelingen geselecteerd. Uitgangspunt voor deze selectie was te kunnen komen tot een representatieve nulmeting, waarvan de resultaten door middel van extrapolatie kunnen worden omgeslagen naar alle subsidieregelingen die vallen onder verantwoordelijkheid van de Minister van LNV. Beperkingen onderzoek Bij het bepalen van het uiteindelijke aantal regelingen die bij de nulmetingen zou worden meegenomen speelde de prijs/tijd/kwaliteitsverhouding een rol. Zo is er voor gekozen om niet alle regelingen te meten, maar een bewuste keuze te doen voor die regelingen die representatief waren voor een familie, relatief groot qua verplichtingenbudget, en waarvan verwacht werd dat zij de meeste administratieve lasten zouden veroorzaken, bijvoorbeeld door hetzij het aantal aanvragers, hetzij de complexiteit van de regeling. Ook het ingeschatte potentieel voor administratieve lastenvermindering van de betreffende regeling speelde een rol. Deze keuze is in het vervolg van het onderzoek de scope genoemd. De keuze om binnen de scope niet alle regelingen te gaan meten en te gaan extrapoleren was ook onderdeel van dezelfde afweging. Het onderzoek beperkt zich tot het bepalen van de hoogte van de administratieve lasten en de (inter)nationale juridische herkomst. De ergernisfactor is als zodanig niet meegenomen, anders dan het vastleggen van reacties die tijdens de interviews naar boven kwamen. Het onderzoek geeft geen analyse op de hoogte van de uitkomsten of opties voor vermindering van de AL. Dit zou onderdeel kunnen zijn van een volgende fase. Wel werden verbetermogelijkheden vastgelegd in de eindrapportage die tijdens het onderzoek door middel van enquêtes bij aanvragers of gesprekken met uitvoerders naar boven kwamen. Selectiecriteria opnemen regelingen in nulmeting Op basis van een totaaloverzicht van de in 2003 onder de verantwoordelijkheid van de minister van LNV uitgevoerde subsidieregelingen is gekomen tot een selectie van regelingen, waarbij een aantal criteria een rol speelden: 1. De vastgestelde scope in de dossierstaf AL in 2003 2. De selectie dient een representatief beeld van alle “subsidiefamilies” te geven 3. Het ingeschatte aandeel AL van de regeling op het totaal aan AL binnen een familie moet relatief hoog zijn Ad 1: Vastgestelde scope dossierstaf AL in 2003 Uitgangspunt is de scope die in 2003 vanuit de dossierstaf Administratieve lasten is vastgesteld:

9

• • • • • •

Die regelingen waar de minister van LNV verantwoordelijk is voor de beleidsmatige invulling of de uitvoering van de subsidie De inkomenssteunregelingen De restituties en interventies van het markt en prijsbeleid De nationale subsidies die lopende zijn en cyclisch van aard, dus ieder jaar/tweejaarlijks etc. terugkeren Die subsidies die binnenkort verdwijnen of ingrijpend wijzigen worden niet meegenomen tenzij als gevolg daarvan de mate van vermindering van administratieve lasten aanzienlijk wordt geacht Alle regelingen met als doelgroep ondernemers (uit de gehele keten), dus geen overheden, stichtingen, burgers etc.

Ad 2: Representatief voor de” subsidiefamilie” DR heeft de volgende “subsidiefamilies”, op basis van “expert-judgement”, vastgesteld: • De markt- en prijsordening (o.a. restitutie-/ interventieregelingen) • De productie- en inkomenssteunregelingen • De Brusselse (structuur)fondsen/POP • De nationale regelingen Binnen deze subsidiefamilies worden de projectsubsidieregelingen apart behandeld vanwege de uitvoeringssystematiek hiervan. Ad 3: Aandeel AL van de regeling op totaal aantal AL binnen een familie Uitgangspunt bij de keuze van de regelingen binnen de families is het ingeschatte aandeel van de administratieve lasten van die regeling op het totaal. Dit is onder andere afhankelijk van: • de grootte van de regeling - aantal aanvragers - uitgekeerd subsidiebedrag • complexiteit het aantal en de aard van de handelingen die een aanvrager moet verrichten voor een subsidieaanvraag • Representativiteit van de regeling voor het ondernemersprogramma1 Als bijlage 2 is een overzicht bijgevoegd van subsidieregelingen die binnen de vastgestelde scope vallen: de moedertabel. Ook de regelingen, die buiten de scope vallen zijn apart in een bijlage (bijlage 3) opgenomen, met vermelding van de reden waarom ze niet in aanmerking komen voor de nulmeting.

1

Het ondernemersprogramma moet een operationeel systeem opleveren dat: 1) binnen de Europese kaders (POP en staatssteun) ruimte geeft aan beleid en ondernemers, 2) opgezet is volgens een (nieuw) vereenvoudigd modulair subsidiestelsel en 3) dat een ondernemersgerichte uitvoering kent.

10

Tabel 4 geeft de verdeling van de gemeten regelingen in de verschillende subsidiefamilies weer. De nummering verwijst naar de betreffende paragraaf uit dit rapport. Tabel 4: indeling van de gemeten regelingen in subsidiefamilies Markt- en prijsondersteuning 4.1

4.2

Inkomenssteun

Restitutieregeling 4.8 industriële landbouwproducten Particuliere opslag 4.9 boter

Superheffing en Melkpremie *) Ooienpremie

4.3

Particuliere opslag 4.10 Aanvraag varkensvlees oppervlakte

4.4

Subsidieregeling 4.11 Stierenpremie voor telersverenigingen Restitutie melk en 4.12 Slachtpremie zuivelproducten volwassen runderen Bakkersboter 4.13 Slachtpremie (steungedeelte) kalveren

4.5

4.6

Productiesteun 4.7

Projectsubsidies

POP

Nationaal

Contingenterings- 4.16 Subsidieregeling 4.18 Subsidieregeling 4.22 Kaderregeling regeling demonstratie en agrarisch kennis en advies aardappelzetmeel kennisoverdracht natuurbeheer 4.17 Regeling draagvlak 4.19 Subsidieregeling natuur Natuurbeheer deel inrichting 4.20 Subsidieregeling Natuurbeheer deel beheer *) 4.21 Regeling Stimulering Biologische Produktiemethode

4.14 Zoogkoeienregeling Melding veebezetting *) 4.15 Extensiveringsregeling Regeling zaaizaden *)

*) Een aantal geselecteerde regelingen is tijdens de nulmeting vervallen en/of niet - geheel - meegenomen in de verdere verwerking van de gegevens. Het gaat hier om: Superheffing en melkpremie (4.8) Superheffing betreft een negatieve subsidie en als zodanig worden de resultaten van de nulmeting niet in de verzameltabellen meegenomen met uitzondering van de berekende administratieve lasten. Melkpremie is een nieuwe regeling, die voor het eerst in 2004 wordt uitgevoerd. De berekening van de AL is alleen pro forma meegenomen in dit onderzoek vanwege de koppeling aan de superheffing als ook om alvast enig zicht te krijgen op de AL van de diverse nieuwe vormen van inkomenssteun die het gevolg zijn van het Fischlerpakket van maatregelen voor het nieuwe GLB. Melding veebezetting Deze overlapt de regeling aanvraag oppervlakte en kon niet worden gecompleteerd. Daarom is deze in het vervolg van de meting weggelaten. Regeling zaaizaden Tijdens de meting is gebleken dat het HPA met de zaadhandelbedrijven (ZHB) een convenant heeft afgesloten waarbij taken die feitelijk bij het HPA berusten tegen een financiële vergoeding door de ZHB worden uitgevoerd. De handeling van de teler beperken zich tot het ondertekenen van het teeltaangifteformulier. Een overzicht van gevraagde gegevens kon niet tijdig worden geleverd. In overleg met BAL is dan ook besloten deze regeling niet verder bij de nulmeting te betrekken. Subsidieregeling natuur deel beheer (4.20) deze regeling richt zich op Stichtingen en dus de facto op de burgerbevolking en valt derhalve buiten de

11

definitie van AL voor het bedrijfsleven. De resultaten van deze nulmeting worden in dit onderzoek wel weergegeven, maar niet meegenomen in de totaaloverzichten en voor de extrapolatie en de inschatting van het totaal van de AL van de subsidieregelingen. De regeling is opgenomen in Bijlage 3 “Regelingen buiten scope”.

3.2 Methode Administratieve lastentoets De administratieve lastentoets voor subsidies die medio 2003 door LASER is opgesteld, is gebaseerd op het standaardkostenmodel (SKM), dat door de Interdepartementale Projectdirectie Administratieve Lasten (IPAL) van het ministerie van Financiën is ontworpen. Het is tevens aansluitbaar op het meetinstrument subsidies van IPAL. De toets is destijds afgestemd met en goedgekeurd door de begeleidingscommissie en werd ook ter marginale toetsing aan het Adviescollege Toetsing AL (ACTAL) voorgelegd. Hieronder wordt de gebruikte methodiek toegelicht. 3.2.1 Standaardkostenmodel IPAL Om inzicht te verkrijgen in de omvang van de AL en om onjuiste inschattingen te voorkomen, is het belangrijk het SKM als rijksbrede methodiek te hanteren. Het SKM is een model om de AL als gevolg van regelgeving per departement over een tijdsperiode inzichtelijk en vergelijkbaar te presenteren. Het model is zodanig ingericht dat hiermee: Gedetailleerd inzicht wordt verkregen in de AL over een bepaald kalenderjaar. Inzicht wordt gegeven in de uitgangspunten en de basisgegevens voor het kwantificeren van de reductiedoelstellingen; Effecten van voorgenomen regelgeving kunnen worden doorgerekend; Effecten van reductievoorstellen kunnen worden doorgerekend Effecten van autonome groei kunnen worden doorgerekend; Snel en betrouwbaar kan worden gerapporteerd over de ontwikkeling van de AL gedurende een kabinetsperiode. 3.2.2 Meting AL Het SKM volgt zoveel als mogelijk de structuur van de regelgeving. In de regelgeving kunnen verschillende informatieverplichtingen zijn opgenomen. Een informatieverplichting (zoals een vergunningsplicht) kan worden onderverdeeld in handelingen. Handelingen zijn die activiteiten die bedrijven uit (laten) voeren om invulling te geven aan de gestelde informatieverplichting. Om een duidelijk beeld te krijgen van de AL is het soms noodzakelijk de handelingen uit te werken tot op het niveau van deelhandelingen. Zo’n deelhandeling kan zijn het invullen van een aanvraagformulier of het archiveren van gegevens. Nadat de kosten per handeling zijn berekend kunnen de administratieve lasten worden bepaald door deze te vermenigvuldigen met het aantal keer dat een handeling moet worden verricht. De kosten van een administratieve handeling worden bepaald door het vastgestelde tarief te vermenigvuldigen met de tijd, die het een ondernemer kost om een bepaalde handeling te verrichten én met de frequentie, waarmee de handeling wordt uitgevoerd (Tarief x Tijd x Frequentie). De LASER-methodiek volgt de door IPAL voorgestelde indeling in uurtarieven; ontleend aan het rapport Meten is weten: Laag functieniveau = € 30 per uur Middel functieniveau = € 45 per uur Hoog functieniveau = € 60 per uur Op aangeven van betrokken deskundigen en/of interviews is de tariefstelling per (deel)handeling bepaald. Standaard is het lage uurtarief gehanteerd. Wanneer hiervan afgeweken wordt, is dit weergegeven in de excelsheets en toelichting op de regelingen. Voor deze methode is gekozen omdat de handelingen, verricht binnen de gemeten regelingen van de eerste fase, vrijwel altijd worden verricht binnen de primaire sector.

12

Wanneer een ondernemer de handeling uitbesteedt en hiervoor moet betalen, worden deze kosten in de kolom ‘kosten derden’ weergegeven (bijvoorbeeld de kosten van een accountantsverklaring of uittreksel uit het register van de Kamer van Koophandel. Het aantal keren (frequentie) dat een administratieve handeling wordt uitgevoerd, wordt mede bepaald door het aantal bedrijven (aanvragers) dat van de regeling gebruik maakt en het deel van het traject dat wordt doorlopen. Zo moet bijvoorbeeld elke aanvrager een aanvraagformulier invullen om voor een regeling in aanmerking te komen en om het goedkeuringstraject te kunnen doorlopen (in een regeling vaak weergegeven als ‘subsidieverlening’). Maar niet elke aanvrager zal aanvullende gegevens hoeven te leveren of een bezwaarschrift indienen. Bij een aantal regelingen is er verschil tussen het aantal ingediende aanvragen en het aantal goedgekeurde aanvragen. Bij de berekening van de totale AL is hiermee rekening gehouden: een aanvrager die is afgewezen heeft een deel van het traject wel afgelegd en dus een deel van de handelingen verricht. Geconstateerd werd dat de IPAL-methode door het meerekenen van kosten verbonden aan bezwaar en beroep een scheef beeld oplevert voor wat betreft de oorsprong van de administratieve lasten en de mogelijkheden om hierin verminderingen in aan te brengen. De kosten verbonden aan het instellen van bezwaar en beroep worden toegerekend aan de nationale herkomst. Door deze kosten te betrekken wordt daarmee de suggestie gewekt dat hierop eveneens zonder meer verminderingen mogelijk zijn. Het aantekenen van bezwaar of het instellen van beroep is binnen onze rechtsorde echter onvervreemdbaar vastgelegd in de Algemene wet bestuuursrecht (Awb). Als hierin al wijzigingen (leidend tot een verlaging van de AL) mogelijk zijn, dan moet deze in de sfeer van de Awb zelf worden gezocht. Voorts kan het feit dat bezwaar en beroep wordt aangetekend velerlei oorzaken hebben zoals een minder doelmatige voorlichting of uitvoering van een subsidieregeling of een ingewikkelde regeling. Daarnaast mag niet uit het oog worden verloren dat bezwaar en beroep door betrokkenen ook uit strategische overwegingen wordt aangetekend. Al deze aspecten leiden tot de conclusie dat op de lasten verbonden aan bezwaar en beroep niet zonder meer bezuinigd kan worden en dat het zonder meer meenemen van deze lasten bij de nulmeting een complicerende factor is. Om dit inzichtelijk te maken is het deel bezwaar en beroep apart geïnventariseerd en weergegeven. 3.2.3. Meting juridische herkomst van de AL In de administratieve lastentoets wordt tevens gekeken of de lasten voortvloeien uit nationale dan wel internationale weten regelgeving. Door het indelen van de handelingen in verschillende categorieën, verkrijgt men inzicht in de oorsprong van de administratieve lasten en aangrijppunten om deze te reduceren. 3.2.4. Raamwerk SIRA consulting SIRA consulting heeft een raamwerk ontworpen waarmee de handelingen waarin een subsidieregeling is uitgesplitst, ingedeeld kunnen worden in categorieën van (inter)nationale herkomst. Dit raamwerk (bijlage 4) is bedoeld om juristen en beleidsmedewerkers van het ministerie van LNV in staat te stellen zich voor te bereiden op de indeling van de informatieverplichtingen in deze categorieën. Door deze indeling verkrijgt men inzicht in de oorsprong van administratieve lasten en de aangrijppunten om deze te reduceren.

13

Om de vraagstelling – hebben administratieve lasten hun oorsprong óf op Europees en internationaal niveau óf op nationaal niveau – eenduidig te kunnen beantwoorden, is het noodzakelijk om na te gaan hoe de verschillende informatieverplichtingen kunnen worden ingedeeld. Het betreft de volgende drie categorieën: Categorie A: De informatieverplichtingen en de uitvoering daarvan zijn in Europees of internationaal verband opgelegd. Dit betekent dat zowel is voorgeschreven welke informatie bedrijven moeten aanleveren, als de wijze waarop dit moet gebeuren. Een departement heeft in dit geval beperkte invloed1 op de administratieve lasten. Categorie B: De informatieverplichtingen vloeien voort uit Europese en internationale regelgeving, waarbij de uitvoering echter is overgelaten aan Nederland. De aard en de omvang van de administratieve lasten worden derhalve mede bepaald door de wijze waarop het betreffende departement de uitvoering van de informatieverplichting heeft opgezet en georganiseerd. Categorie C: De informatieverplichtingen zijn uitsluitend het gevolg van Nederlandse weten regelgeving. Zowel de informatieverplichting als de wijze waarop hieraan uitvoering moet worden gegeven, is door Nederland voorgeschreven. Het raamwerk is door LASER verspreid onder de betrokken medewerkers om te gebruiken bij het vaststellen van de juridische herkomst van de AL. De categorieën A, B en C zijn in de excelsheets van elke gemeten regeling weergegeven. Per (deel)handeling is bepaald welke categorie ten grondslag ligt aan een bepaalde handeling. Per regeling is de verdeling in de categorieën A, B en C berekend door het totaal van de AL van (deel)handelingen per categorie bij elkaar op te tellen, om vervolgens het procentuele aandeel te kunnen bepalen door te delen op de totale AL die alle handelingen binnen de regeling met zich meebrengen. Deze verdeling is per regeling weergegeven in een cirkeldiagram (Hoofdstuk 4). Ook hier is geconstateerd dat het aandeel bezwaar en beroep, voortkomend uit nationale regelgeving (AWB) en dus in categorie C ondergebracht, een stempel drukt op de resultaten van de nulmeting.

3.3 Meting AL per regeling 3.3.1 Algemeen Met gebruik van de opstelde AL-toets zijn de geselecteerde regelingen gemeten. Hiertoe heeft allereerst de projectmedewerker zich verdiept in doel, systematiek en achtergrond van een regeling. Met behulp van de verworven kennis is een eerste opzet gemaakt van de spreadsheet, waarbij de regeling al zoveel mogelijk in (deel)handelingen is onderverdeeld. Deze opzet is voorgelegd en besproken met één of meerdere inhoudelijk deskundigen van de uitvoeringsorganisatie. Deze deskundige heeft de opzet verder uitgewerkt, waarbij beleidsmedewerkers en juristen betrokken zijn2. De cijfermatige invulling (o.a. aantal aanvragers, verplichtingenbudget, aantal bezwaarschriften, afwijzingen) zijn geleverd door de regelingsdeskundigen. Met name de gegevens over de juridische herkomst zijn aangeleverd door dan wel getoetst door de betrokken jurist. Over de verkregen gegevens en de gehanteerde methodes is steeds intensief contact geweest met de betrokken projectmedewerker. Waar nodig is door de projectleider teruggekoppeld naar de begeleidingscommissie en/of ACTAL. Dit bleek met name van belang om vast te stellen of, en zo ja in welke mate, bepaalde kosten/handelingen als AL aan te merken zijn). Per regeling zijn de AL en de juridische herkomst in een excelsheet weergegeven (bijlage 1). Hieronder volgt een korte toelichting per kolom.

1 Indien gesproken wordt over beperkte invloed, dan wordt hiermee de directe invloedssfeer bedoeld. In internationaal verband zijn er wel mogelijkheden om de administratieve lasten te reduceren maar hiervoor zal overleg moeten plaatsvinden met de internationale gemeenschap. 2 In de eerste fase van de nulmeting hebben gesprekken plaatsgevonden tussen projectmedewerkers en juristen/beleidsmewerkers. Mede vanwege de beschikbare tijd is dit overleg in de tweede fase meer overgelaten aan de regelingsdeskundigen van de uitvoeringsorganisatie.

14

3.3.2 Toelichting EXCELSHEET De gegevens in de Excelsheet van een regeling zijn onderverdeeld in kolommen. Deze worden hieronder toegelicht. EU-art./ Nationaal

Inventarisatie Internationaal

Handelingen

Frequentie handeling

Tijdsduur handeling (uren)

Kosten derden (euro)

Adm. Lasten (euro)

Toelichting

Kolom EU-art/Nationaal De nationale regelgeving van de gemeten regelingen kan zijn oorsprong vinden in besluiten en/of verordeningen van de EU. Zoveel mogelijk is per handeling aangegeven welk artikelnummer van welke verordening/besluit ten grondslag ligt aan de uit te voeren handeling. Toekenning van de artikelnummers uit de weten regelgeving is gedaan door een jurist van het ministerie van LNV en een vertegenwoordiger van de verantwoordelijke beleidsdirectie. In een aantal gevallen heeft de beheerder/uitvoerder van een regeling de artikelnummers toegekend en laten controleren door de betrokken jurist en/of beleidsmedewerker. Bij een aantal regelingen, gemeten in de tweede fase, is niet nader aangegeven welk artikel van welke verordening bepalend is voor de handeling. Kolom Handelingen De regeling is per processtap (verlenen, vaststellen, bezwaarschriften, overig) geanalyseerd en uitgesplitst in (deel)handelingen die een aanvrager moet (laten) verrichten om in aanmerking te kunnen komen voor subsidie of premie. Kolom Frequentie handeling Per handeling is bekeken hoe vaak deze per aanvraag moet worden verricht. Ook is onderzocht of een handeling door alle aanvragers moet worden verricht of door een gedeelte van de aanvragers en of een handeling jaarlijks terugkeert bij een meerjarige regeling of éénmalig voorkomt. Dit heeft geleid tot vaststelling van de frequentie. Inhoudelijke informatie is verstrekt door de regelingsbeheerder en/of medewerker van juridische zaken. Op grond van nationale regelgeving bestaat de mogelijkheid tot bezwaar en beroep. In een aantal gevallen, waar van deze mogelijkheid niet of nauwelijks1 gebruik is gemaakt, zijn deze processtappen niet opgenomen. Kolom Tijdsduur handeling In de eerste fase zijn per regeling aselect 5 tot 10 aanvragers telefonisch benaderd en is per handeling een tijdsinschatting verkregen. Deze tijdsinschatting is verwerkt in de Excelsheets van de betreffende regelingen en is basis geweest om, wanneer geen gegevens beschikbaar waren, aannames te doen. Het verkrijgen van gegevens door middel van telefonische interviews is een moeizaam traject gebleken waaruit nauwelijks betrouwbare gegevens naar voren komen. Daarom is er in de tweede fase minder gebruik gemaakt van de telefonische interviewmethode om gegevens te verkrijgen. Wanneer de interviews onvoldoende informatie opleverden om de tijdsbesteding per handeling vast te stellen, zijn ‘ervaringsdeskundigen’ (bijvoorbeeld een gericht gezochte aanvrager, intermediair, een regelingsbeheerder of jurist) geraadpleegd. Als de interviews en het raadplegen van ervaringsdeskundigen geen gegevens opleverden, is gebruik gemaakt van de volgende aannames: Het opvragen van een formulier: 10 min. Het kopiëren en versturen van een formulier 15 min. Het afhandelen van een niet-acceptatie-brief: 30 min. Het lezen van een brochure: 1 uur Het afhandelen van een bezwaarschrift: 4 uur 1

Nauwelijks is hier geïnterpreteerd als geen invloed hebbende op de uitkomsten van de kolom Administratieve Lasten.

15

Bijwonen van een hoorzitting:

4 uur

In een aantal gevallen is ervoor gekozen informatie als ‘niet beschikbaar’ te vermelden. Dit om teveel onzuiverheden te voorkomen. Kolom Kosten derden Bij verschillende regelingen en ook bij verschillende handelingen binnen een regeling kan het voorkomen dat de aanvrager deze niet zelf uitvoert, maar de handeling laat uitvoeren. Ook kan het voorkomen dat een aanvrager voor een handeling en/of product moet betalen. In dat geval zijn de kosten voor het laten uitvoeren van de handeling/het verkrijgen van het vereiste product opgenomen. Veel voorkomende door derden verrichte handelingen zijn bijvoorbeeld het schrijven van een projectplan, het verkrijgen van een accountantsverklaring, het verkrijgen van een uittreksel van het register van de Kamer van Koophandel. Wanneer sprake is van subsidiëring van dergelijke kosten is dit aangegeven en in de resultaten verwerkt. Kolom Adm. Lasten De gegevens in deze kolom zijn berekend uit de kolommen frequentie handeling, tijdsduur handeling en kosten derden. De tijdsduur is vermenigvuldigd met het voor de administratieve lastentoets vastgestelde uurtarief van een aanvrager (zie paragraaf 3.2.2). Kolom toelichting In deze kolom worden de verkregen gegevens/gebruikte berekeningen waar nodig toegelicht. Onderaan elke sheet zijn de algemene - gegeven en berekende - regelingsgegevens weergegeven. Vrijwel altijd komen de onderstaande gegevens hierin voor: Verplichtingenbudget Aantal ingediende aanvragen Aantal goedgekeurde aanvragen Gemiddeld subsidiebedrag AL per aanvraag Totale AL regeling PAL Vaststaande gegevens hiervan zijn het aantal ingediende, het aantal goedgekeurde aanvragen en het verplichtingenbudget. Deze zijn geleverd door de uitvoerende organisatie. Gemiddeld subsidiebedrag Het gemiddelde subsidiebedrag is berekend door deling van het verplichtingenbudget door het aantal goedgekeurde aanvragen. AL per aanvraag Aan de hand van de gegevens uit de kolommen “frequentie handeling, tijdsduur handeling en kosten derden”, zijn per deelhandeling de AL berekend. Het totaal hiervan is weergegeven in “AL per aanvraag”. Totale AL regeling Totale AL per regeling is de som van de AL van alle ingediende en van alle goedgekeurde aanvragen. Aanvragers die worden afgewezen hebben wél AL, maar geen ‘baten’. De door hen verrichte handelingen zijn wel bij de berekening van de AL betrokken. De gemaakte keuze om bij de berekening van de totale AL per regeling alle ingediende aanvragen te betrekken heeft een behoorlijke invloed op het percentage AL. Waar het aantal ingediende en goedgekeurde aanvragen gelijk is óf het subsidietraject niet in verschillende fases is onderverdeeld is uitgegaan van het totale aantal aanvragen x de AL per aanvraag.

16

Bij een aantal regelingen (met name de restitutieregelingen) is de AL per aanvraag niet te berekenen vanwege de opzet van de regeling. In dergelijke gevallen is ervoor gekozen de totale AL van de regeling direct als uitgangspunt te nemen. De keuze wordt in de betreffende paragrafen in Hoofdstuk 4 toegelicht. PAL Bij het berekenen van het percentage AL ( PAL) is uitgegaan van het aandeel AL ten opzichte van het verplichtingenbudget in plaats van de kasrealisatie. Bijna alle subsidieregelingen lopen over meerdere jaren en daarmee hun betalingen ook. De kasrealisatie van een jaar correspondeert dan niet met wat uiteindelijk over meerdere jaren uitbetaald wordt aan de aanvragers en dus ook niet met de AL die daarmee gepaard gaan. Dit geldt in grote mate voor de projectsubsidies die bijna altijd meerdere jaren bestrijken. Maar ook regelingen die in principe eenjarig zijn kennen opgeschorte betalingen door in eerste instantie nonacceptaties en door bezwaar en beroep. Bij regelingen die wel jaarlijks ineens betaald worden is het verplichtingenbudget en de kasrealisatie theoretisch gelijk. Daarnaast wordt bij de openstelling van een nieuwe regeling, tevens het jaar waarin de AL moeten worden verricht, zelden in datzelfde jaar al uitbetaald. Als nadeel aan het kiezen van het verplichtingenbudget als uitgangspunt kleeft dat dit bedrag niet altijd in zijn geheel wordt uitbetaald, afhankelijk van het aantal ingediende en goedgekeurde aanvragen. Tot slot is het gebruik van het verplichtingenbudget wel te gebruiken voor het doormeten van een nieuwe regeling en de kasrealisatie uiteraard niet. Deze voor- en nadelen tegen elkaar afwegend werd gekozen voor het hanteren van het verplichtingenbudget als uitgangspunt voor de berekeningen en niet voor de kasrealisatie, die in ander verband de standaard is voor het afleggen van verantwoordelijkheid aan de Tweede Kamer en de Europese Commissies. De AL per aanvraag. In een aantal gevallen was dit niet mogelijk vanwege het karakter van de regeling. Dit is dan bij de regeling toegelicht.

3.4 Gehanteerde methode voor extrapolatie Bij de extrapolatie is uitgegaan van de volgende indeling 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Markt- en prijsondersteuning Productiesteun Inkomenssteun Projectsubsidies POP Nationaal

Voordat extrapolatie kon plaatsvinden is per gemeten regeling het percentage administratieve last vastgesteld (totale AL / verplichtingenbudget 2003). Per subsidiefamilie is achtereenvolgens het totale verplichtingenbudget én de totale AL van de binnen die familie vallende gemeten regelingen berekend. Hiervan is het te hanteren gemiddelde percentage AL vastgesteld. Dit percentage is geëxtrapoleerd naar het totale verplichtingenbudget van regelingen, behorend tot dezelfde subsidiefamilie en vallend binnen de scope. De som van deze berekening bepaalt de geschatte totale AL van de betreffende subsidiefamilie. De som van de subtotalen van deze subsidiefamilies levert het totaalplaatje op van de AL van de LNV subsidieregelingen binnen de scope (bijlage 2). Voor een aantal niet gemeten regelingen binnen de scope werd een correctieslag uitgevoerd. Het betrof de regelingen caseïne en magere melkpoeder. Het aantal begunstigden voor deze regelingen is relatief gering, waardoor distortie zou optreden bij een lineaire extrapolatie. Op grond van bevraging bij de begunstigde bedrijven werd de reële AL ingeschat en vervolgens de PAL bepaald. Deze gewogen PAL’s (opgenomen in bijlage 2) werden vervolgens gebruikt om de extrapolatie te corrigeren (zie ook paragraaf 4.7).

17

Om te komen tot een extrapolatie voor alle LNV subsidieregelingen werden dezelfde stappen gezet, zij het zonder een verdere weging.

3.5 Berekening van de gemiddelde juridische herkomst van de AL van de gemeten regelingen. In de Excelsheets werd op artikelniveau een indeling gemaakt naar de herkomst van de administratieve handelingen. Deze werden vermenigvuldigd met de AL voor deze handelingen en per regeling opgeteld voor de drie onderscheiden categorieën A, B en C. In stap 2 werden deze AL uitkomsten bij elkaar opgeteld per familie. Aan de hand daarvan werden de gemiddelde percentages voor de gemeten regelingen naar herkomst berekend. In stap 3 werd het totaal generaal berekend per categorie door de totalen van de families bij elkaar op te tellen. Vervolgens werd het procentuele aandeel per familie berekend.

18

4. Resultaten AL per regeling 4.1

Restitutieregeling voor industriële landbouwproducten (NA1)

Subsidiefamilie: Uitvoerende instantie:

Markt- en prijsondersteuning Productschap Akkerbouw (HPA)

Korte kenschets van de regeling Het doel van de regeling is om producten buiten de Europese Unie af te zetten tegen concurrerende prijzen. De aanvragers zijn exporteurs en/of fabrikanten van industriële landbouwproducten. Kengetallen

Verplichtingenbudget Aantal ingediende aanvragen Aantal goedgekeurde aanvragen Gemiddeld subsidiebedrag AL per aanvraag Totale AL regeling PAL

€ 77.756.590 125.404 125.404 € 620 € 10 € 1.192.811 1,53%

Juridische herkomst Restitutie NA1

1% 20%

EU EU/nat.

7%

nationaal excl. B&B bezwaar en beroep (B&B)

72%

Achtergrondinformatie berekenen AL Het aanvragen van restituties is een complex geheel. Allerlei verschillende handelingen moeten verricht worden. Lang niet alle handelingen moeten door iedereen gedaan worden of ieder jaar. Hierdoor is het lastig de administratieve lasten per restitutieaangifte te bepalen. Er is gekozen om eerst de administratieve lasten voor de gehele regeling te bepalen. Deze lasten worden gedeeld door het totaal aantal binnengekomen aangiftes in 2003. Op deze manier zijn toch de administratieve lasten per aangifte te berekenen.

19

4.2

Regeling Particuliere opslag boter


Markt- en prijsondersteuning Dienst Regelingen (LASER)

Korte kenschets van de regeling Voor melk en melkproducten ontstaat een tijdelijk overschot in het voorjaar en zomer omdat de melkproductie in deze periode gemiddeld hoger is. Door de productiepiek van boter vanaf maart tot medio augustus tijdelijk uit de markt te nemen en weer af te zetten in het najaar en de winter, wordt de botermarkt ondersteund. Productiebedrijven en handelaren sluiten met DR contracten af om de boter voor eigen rekening en risico op te slaan in vrieshuizen. DR keert een subsidie uit als tegemoetkoming in de kosten van inslag, uitslag, opslag en renteverlies. Indien in Nederland geproduceerde boter onder de regeling wordt opgeslagen moet het productiebedrijf door DR zijn erkend. De productie van boter bestemd voor particuliere opslag in Nederland of in een andere lidstaat moet gemeld worden, zodat monsters genomen kunnen worden voor beoordeling van de kwaliteit. De bedrijven melden de inslag (d.m.v. een contractaanvraag) en de uitslag van de boter aan DR. De steun is afhankelijk van het aantal dagen dat de boter in opslag is geweest. Kengetallen

Verplichtingenbudget Aantal ingediende aanvragen Aantal goedgekeurde aanvragen Gemiddeld subsidiebedrag AL subsidieverlening Totale AL regeling PAL

€ 7.093.243 591 591 € 12.002 € 230 € 136.012 1,92%

Juridische herkomst PO Boter

0%

10%

28%

overig (niet gedefinieerd) EU/nat. nationaal excl. B&B bezwaar en beroep (B&B)

62%

Van 10% van de AL is de juridische herkomst niet gedefinieerd. Achtergrondinformatie berekenen AL Het Nederlandse systeem van controle op de kwaliteit van de boter gebeurt op basis van de wekelijkse productiekeuring door het COKZ (Centraal Orgaan voor Kwaliteitsaangelegenheden in de Zuivel). Bij de productie van boter is vaak nog niet bekend of deze wordt opslagen in het kader van de particuliere opslagregeling. Daarom wordt de gehele productie gemeld aan het COKZ, want ook als de boter voor de bakkersboter-

20

regeling bestemd wordt moet de productie gemeld worden en de boter worden bemonsterd. Ook wanneer de boter bestemd is voor de particuliere opslagregeling in een andere lidstaat of voor verwerking in het kader van de bakkersboterregeling in een andere lidstaat moet de productie gemeld worden in verband met bemonstering. Er wordt zowel in Nederland geproduceerde boter, als in andere lidstaten geproduceerde boter onder de particuliere opslagregeling in Nederlandse vrieshuizen opgeslagen. Er wordt ook Nederlandse boter in andere lidstaten onder de regeling opgeslagen. Bij de administratieve lasten zijn alleen de lasten van Nederlandse bedrijven die in Nederland geproduceerde boter in Nederlandse vrieshuizen hebben opgeslagen meegenomen. Dat wil zeggen dat de kosten van erkenning productiebedrijf alleen zijn doorberekend aan de Nederlandse productiebedrijven. De kosten voor het verkrijgen van een kwaliteitscertificaat voor opslag van boter in andere lidstaten zijn buiten beschouwing gelaten.

21

4.3

Regeling Particuliere Opslag varkensvlees


Markt- en prijsondersteuning Dienst Regelingen (LASER)

Korte kenschets van de regeling Op grond van de Regeling Particuliere Opslag Varkensvlees krijgt de producent of handelaar subsidie indien hij een contract afsluit met DR om een tijdelijk overschot aan bepaalde kwaliteiten varkensvlees uit de markt te nemen. Na de contractperiode (3 tot 6 maanden) of een deel daarvan mag de producent of handelaar het product alsnog op de markt brengen. Voor varkensvlees geldt dat de Europese Commissie besluit om een P.O.- regeling open te stellen wanneer de markt voor varkensvlees ernstig is verstoord. Dit heeft onder andere plaats gevonden eind 2002 en 2003. Kengetallen

Verplichtingenbudget Aantal ingediende aanvragen Aantal goedgekeurde aanvragen Gemiddeld subsidiebedrag Totale AL regeling PAL

€ 4.252.060 545 507 € 8.300 € 95.563 2,25%

Juridische herkomst: PO varkensvlees

0,3%

6% 0%

EU EU/nat. nationaal excl. B&B bezwaar en beroep (B&B)

94%

Achtergrondinformatie berekenen AL De afwijzingen vinden plaats op grond van een besluit van de Europese Commissie om contractaanvragen, die vanaf een bepaalde datum werden ingediend, af te wijzen. Voor de afgewezen aanvragen is alleen een aanvraag en een zekerheid ingediend, met als gevolg dat deze hoeveelheid niet is meegenomen bij de berekening van de totale administratieve lasten. De relatieve administratieve lasten kunnen per openstelling aanzienlijk verschillen. Het subsidiebedrag is afhankelijk van de overeengekomen opslagduur, de hoeveelheid en de kwaliteit. Indien veel contractanten contracten afsluiten met een opslagduur van 3 maanden en een kleine hoeveelheid per contract dan zullen de administratieve lasten per contract veel hoger zijn, dan wanneer contracten voor een langere opslagtermijn en een grote contracthoeveelheid worden afgesloten. Omdat de bedragen per openstelling zo verschillen, is voor deze regeling bij de berekeningen uitgegaan van de gemiddelden van verplichtingenbudget, subsidiebedrag en aantal aanvragers over de openstellingen in 2002 en 2003. Opmerkingen uit de praktijk:

22

Het proces van Particuliere Opslag is zo bekend bij de deelnemers, dat het onderdeel wordt van de bedrijfsvoering. Wijzingen in het proces bezorgen het bedrijfsleven extra werk. Men geeft aan dat in de praktijk soms de regels strikt zijn. De productie wijkt vaak af van de planning. In overleg met DR zijn wijzigingen van geplande hoeveelheden inslag vaak goed aan te passen. Toch streeft men naar korte termijnen. De aanlevering van het exportbewijs soms lang op zich laat wachten, waardoor uitbetaling bij vervroegde uitslag met exportverplichting pas na lange tijd kan worden uitbetaald.

23

4.4

Subsidieregeling voor telersverenigingen groenten en fruit (GMO G&F)


Markt- en prijsondersteuning Productschap Tuinbouw (PT)

Korte kenschets van de regeling De Subsidieregeling voor telersverenigingen is een onderdeel van de Gemeenschappelijke Marktordening (GMO) voor Groenten en Fruit. Bij de hervorming van de GMO in 1996 zijn de mogelijkheden voor interventie drastisch teruggebracht tot maximaal 10% van de omzet van het product bij de telersvereniging. De vrijkomende middelen worden besteed aan subsidies t.b.v. de telersverenigingen. Die hebben tot doel het aanbod te concentreren en de kwaliteit van de productie te verbeteren. De uitgaven in de EU voor de interventie bedragen nu zo'n € 90 miljoen terwijl de uitgaven voor de subsidies aan de telersverenigingen in de EU € 350 miljoen bedragen. Kengetallen

Verplichtingenbudget Aantal ingediende aanvragen Aantal goedgekeurde aanvragen Gemiddeld subsidiebedrag AL subsidieverlening AL subsidievaststelling AL erkenning Totale AL regeling PAL Juridische herkomst:

€ 62.886.335 137 137 € 465.221 € 1.431 € 5.402 € 77 € 946.538 1,51%

GMO G&F

32% EU EU/nat. nationaal excl. B&B

54%

bezwaar en beroep (B&B) 0%

14%

Achtergrondinformatie berekenen AL 74% van de productiewaarde van groenten en fruit wordt via telersverenigingen afgezet. Alleen een erkende telersvereniging mag projecten in dit kader indienen. Een vereniging moet o.a. minimaal 5 aangesloten telers hebben. Momenteel zijn 14 telersverenigingen erkend.

24

Een erkenningaanvraag wordt begeleid vanuit het Productschap. Mede daardoor zijn er geen bezwaarschriften in deze fase van de aanvraag. Een telersvereniging moet een strategisch plan opstellen. Dit strategisch plan heeft een looptijd van 3 tot 5 jaar. In de praktijk wordt deze ‘globale’ visie jaarlijks bijgesteld. Binnen zo’n visie passende projecten kunnen jaarlijks worden ingediend. Deze worden beoordeeld, waarna, na controle achteraf, betaling plaatsvindt. De projecten zijn divers van aard. Om de AL goed te kunnen middelen, is afgesproken dat ze in drie verschillende categorieën van zwaarte worden ingedeeld. Opgemerkt moet worden dat de telersvereniging 1% van de subsidie krijgen ter vergoeding van de overheadkosten voor het maken van verslagen enzovoort. Dit met een maximum van € 90.000. Dit bedrag is niet in mindering gebracht op de AL. Een erkenning is onbeperkt geldig. Bij de berekening is een looptijd van 10 jaar als uitgangspunt genomen. Het aantal goedgekeurde aanvragen betreft het totale aantal projecten. Gemiddeld dient een telersvereniging zo’n tien projecten in. Voor een aantal handelingen is de frequentie daarom gedeeld door 10. Het percentage Bezwaar en beroep is opvallend hoog. Dit is te wijten aan een bezwaarprocedure van één telersvereniging die veel tijd in de bezwaarprocedure gestoken (hoorzittingen etc.). PT heeft aangegeven dat dit niet representatief is voor de regeling in het algemeen: er komen over het algemeen vrij weinig bezwaarschriften binnen en degene die binnenkomen vergen minder tijd.

25

4.5

Uitvoerrestitutieregeling m.b.t. melk en zuivelproducten


Markt- en prijsondersteuning Productschap Zuivel (PZ)

Korte kenschets van de regeling Het doel van de regeling is handelaren van melk en zuivelproducten een vergoeding te geven bij uitvoer van deze producten buiten de EU. Dit ter overbrugging van het prijsverschil dat momenteel bestaat tussen het niveau van “wereldmarktprijs” en de prijs binnen de EU. Er zijn in Nederland circa 200 exporteurs. De uitkomsten van het GATT overleg van 10 jaar geleden hebben ondermeer geleid tot: • lagere restitutie voor melk en zuivelproducten • het stellen van een maximumhoeveelheid melk en zuivelproducten waarvoor restitutie verleend wordt. De maximumhoeveelheid geldt voor de EU in totaliteit. Om te kunnen beoordelen of dit maximum niet overschreden wordt gebruikt gemaakt van uitvoercertificaten. Deze geven exporteurs het recht om een vastgestelde hoeveelheid melk en zuivelproducten tegen een vastgesteld restitutiebedrag uit te voeren. Doordat er geen sprake is van één wereldmarktprijs, maar van locale marktprijzen, is er sinds 2004 voor alle producten sprake van een gedifferentieerde restitutie. De hoogte van het restitutiebedrag wordt hierbij medebepaald door het land van bestemming. Kengetallen

Verplichtingenbudget Aantal aanvragen Gemiddeld subsidiebedrag AL per aanvraag Totale AL regeling PAL

€ 445.000.000 90.877 € 4.897 € 14 € 1.272.278 0,3%

Juridische herkomst: Restitutie zuivel 1% 1%

28% EU EU/nat. nationaal excl. B&B bezwaar en beroep (B&B)

70%

26

Achtergrondinformatie berekenen AL Uitgegaan is van 200 exporteurs die op jaarbasis aan de regeling deelnemen. Zij verzorgen 58.000 aangiften per jaar, waarvan er circa 50.400 een restitutie aanvraag omvatten. De overige 8.000 worden bij Productschap Zuivel als statistisch gegeven verwerkt. “Aantal aanvragen” staat hier voor aantal betaalregels. De cijfers zijn ervaringscijfers gerelateerd aan de feitelijke getallen voor het FEOGA-jaar 2003 (oktober 2002 – oktober 2003). Sindsdien is de regeling in de zuivelsector aangepast en uitgebreid. Dit betreft met name de volgende punten: Per 1 maart 2004 is voor alle zuivelproducten het gedifferentieerde regime van toepassing. Dit uit zich in het opleveren van invoerbewijzen voor alle transacties die het restitutiebedrag van 12.000 euro overstijgen. Per 1 april is het mogelijk geworden om voor enkele zuivelproducten deel te nemen aan een inschrijvingsprocedure op restituties (in feite: het bieden op restituties). Dit kan worden beschouwd als een extra certificatenprocedure. Deelname is niet verplicht, de “normale” certificatenprocedure is blijven bestaan. Deze gegevens zijn niet in de nulmeting betrokken.

27

4.6

Bakkersboterregeling


Markt- en prijsondersteuning Dienst Regelingen

Korte kenschets van de regeling De bakkersboterregeling is erop gericht de afzet van room, boter of boterconcentraat te ondersteunen door subsidie te geven als boter en botervet wordt verwerkt in bakkerswaren of consumptie-ijs. De regeling betreft de productie, handel en verwerking van bakkersboter. Ook wordt in de regeling verwezen naar de interventieregeling Openbare opslag boter, waarbij het mogelijk is om interventieboter op te kopen om te verwerken in de bakkersboterregeling. Deze meting beperkt zich echter tot het steungedeelte. Kengetallen


€ 46.699.786 279 273 € 171.061 € 12.466,04 € 3.403.230 7,29%

Juridische herkomst: Bakkersboter 0% 0%

45% 55%


Achtergrondinformatie berekenen AL Op grond van de veertiendaagse inschrijvingsgegevens van de lidstaten bepaalt de Europese Commissie maximum steunbedragen, verkoopprijs en hoogte van verwerkingswaarborgbedragen. Na de inschrijving vindt de “productie” plaats bij erkende productiebedrijven. Het COKZ (Centraal Orgaan voor Kwaliteitsaangelegenheden in de Zuivel) neemt monsters tijdens het productieproces. Indien uit de controlebevindingen blijkt dat aan alle voorwaarden is voldaan, dient een verwerkingswaarborg (bankgarantie) te worden gesteld, wordt het steunbedrag als een soort voorschot uitbetaald en vervol-

28

gens wordt de inschrijvingswaarborg vrijgegeven. Als de voorgeschreven eindbestemming is bereikt, wordt de verwerkingswaarborg vrijgegeven. Dienst Regelingen ontvangt verantwoordingsstaten van de verschillende deelnemers: • van de productiebedrijven; • van de handelaren; • van de grootverwerkers (industriële bakkers die producten verwerken waaraan verklikstoffen zijn toegevoegd in hoeveelheden van minimaal 24.000 kg per jaar); • van de rechtstreekse verwerkers) verwerking van boter(concentraat)/room waar géén verklikstoffen worden toegevoegd). Pas indien alles correct verwerkt is - de AID controleert - wordt de verwerkingswaarborg vrijgegeven. De kleinere afnemers zijn onderverdeeld in verschillende groepen, dit heeft te maken met de hoeveelheid boter die zij jaarlijks afnemen. De kleine bakkers tekenen een “verklaring” bij de handelaar en dit houdt in dat zij geen dagelijkse, maar een wekelijkse administratie hoeven bij te houden. De bakkersboterregeling is een regeling met veel afhankelijkheden. Bedrijven hebben veel verplichtingen, de verplichtingen hangen o.a samen met wat voor soort bedrijf het is , de samenstelling en de eindbestemming van het product. Dit maakt dat het lastig is om alle afzonderlijke handelingen uit te splitsen en daarbij een tijdsduur vast te stellen. Bij de berekening geldt dat er een schatting is gemaakt, die op hoofdlijnen is geverifieerd bij enkele grote be-, verwerkers. Vanwege bovenstaande is het ijkpunt voor de berekening van de AL het contract, en niet de aantallen be- en verwerkers. De gegevens in het overzicht hebben betrekking op het boekjaar 2003. De verkoop vanuit interventievoorraden t.b.v. de bakkersboterregeling is buiten beschouwing gelaten, evenals stromen van en naar het buitenland. Uitgangspunt is dat alle handelingen in Nederland plaatsvinden. Bij de controles zijn incidentele controles buiten beschouwing gelaten. De erkenningen productiebedrijf boter zoals die ook gelden voor PO en de sociale boter zijn niet apart opgenomen omdat de handelingen en tijdsduur vrijwel identiek zijn. De regeling is een complexe regeling waarbij voor iedere toevoeging en handeling bepalingen zijn opgesteld. Het bedrijfsleven geeft aan dat de regeling met name vereenvoudigd kan worden door het onderscheid in formules te verwijderen en dat de vermelding van gegevens op exportpapieren vereenvoudigd kan worden. Ook het werken met inschrijvingen brengt veel werkzaamheden en onzekerheden met zich mee, liever wordt gewerkt met een jaarcontract met een vaste prijs voor verwerking. Al deze verplichtingen vloeien rechtstreeks voort uit de verordening. Het bedrijfsleven heeft aangegeven dat de vrijgave van verwerkingswaarborgen soms kostenverhogend werkt, wanneer kleine delen van de zekerheid worden vrijgegeven. Dienst Regelingen heeft dit inmiddels opgepakt en is een systeem aan het uitwerken waarbij men werkt met een minimumbedrag voor het vrijgeven van zekerheden. De buitenlandse boter is buiten beschouwing gelaten, maar hier is ook erg veel werk mee gemoeid voor een contractant (ongeveer 7500 deelzendingen uitvoer en 2500 deelzendingen invoer). Dit zou dus nog boven op het percentage komen waardoor de administratieve lastendruk omhoog zou gaan. Ook al is er per contract een aanzienlijke lastendruk: deze drukt niet alleen op de contractant. Omdat er zoveel partijen bij de afhandeling van één contract zijn betrokken wordt de lastendruk verdeeld over de gehele keten. Het percentage is dan ook niet representatief voor de aanvrager (de contractant).

29

4.7

Contingenteringsregeling aardappelzetmeel


Productie- en inkomensteun HPA

Korte kenschets van de regeling In het kader van de productiebeheersing in de sector granen is eveneens de productie van zetmeelaardappelen beperkt door een productiecontingent voor aardappelen. Deze contingenteringsregeling is van toepassing sinds 1 juli 1995 en houdt in, dat per lidstaat een maximum aan te produceren aardappelzetmeel wordt toegewezen. De regeling kent een minimumprijs en een gewasspecifieke steun voor de telers en een evenwichtspremie voor de fabrikant. In Nederland is er slechts een fabrikant voor aardappelzetmeel, namelijk AVEBE. Door deze tweedeling wordt de regeling in 2 families ingedeeld. Het telersdeel in de inkomenssteun familie en het fabrieksdeel in de productiesteun familie. Kengetallen Inkomenssteun (telersgedeelte)

Verplichtingenbudget Aantal goedgekeurde aanvragen Gemiddeld subsidiebedrag AL per aanvraag Totale AL regeling PAL

€ 44.300.000 2700 € 16.407 78 € 212.220 0,48%

Evenwichtspremie (verwerkersgedeelte) Verplichtingenbudget Aantal goedgekeurde aanvragen Gemiddeld subsidiebedrag Totale AL regeling PAL

€ 8.900.000 1 € 8.900.000 € 265.455 3%

Juridische herkomst:

Aardappelzetmeel teler

1% 0% 21%


78%

30

Achtergrondinformatie berekenen AL Het leveren van zetmeelaardappelen gebeurt op basis van teeltcontracten die de telers met de fabrikant afsluiten. Hierin wordt ondermeer vastgesteld hoeveel zetmeelaardappelen een teler aan de fabriek mag leveren. Het totaal van wat in de contracten is vastgelegd mag niet meer zijn dan het contingent. De regeling bestaat uit twee delen, inkomenscompensatie voor de aardappeltelers en steun voor de verwerking van aardappelzetmeel. Circa € 44,3 miljoen wordt uitbetaald aan de telers. Zo’n € 9 miljoen wordt uitbetaald aan de AVEBE voor de uitvoering van de contingenteringsregeling en de evenwichtspremie. De AL van het steungedeelte zijn opgenomen in het totaaloverzicht. Volledigheidshalve is de evenwichtspremie hier wel genoemd, maar omdat het hier een regeling betreft met slechts één aanvrager zijn de resultaten niet meegenomen in het totaaloverzicht. De berekening van de administratieve lasten van de telers is gebaseerd op het aantal teeltcontracten. Feitelijk is iedere levering van aardappels (zo’n 80.000 per jaar) een aanvraag. Dit geeft echter een vertekend beeld, doordat de aardappelteler per contract een aantal administratieve handelingen moet verrichten. Zowel het HPA, AID alsook DR (kruiscontroles) voert controles uit op navolging van de regeling door zowel teler als fabrikant. De AVEBE vormt een spil in de steunverlening. De aardappeltelers kunnen de AVEBE machtigen voor de aanvraag en de steun op aardappelzetmeel. Het HPA betaald dan aan de AVEBE uit, de AVEBE verrekent dit met de kosten die de boer heeft aan het transport en verwerking van de aardappels. Het resterende deel wordt uitgekeerd aan de telers. In de beleving van de aardappeltelers kost het indienen van het teeltcontract en de daarbij behorende inventarisatielijst veel tijd. Een en ander hangt samen met de werkzaamheden voortvloeiend uit de aanvraag oppervlakte. Naast het contract en steunaanvraag moeten telers van af verkoopseizoen 2004 een Aanvraag Oppervlakte indienen, wil men in aanmerking komen voor steun. Circa 1% van de aanvragers heeft dit niet gedaan, derhalve is de inschatting dat zij geen steun ontvangen. Het element Aanvraag Oppervlakte is overigens niet meegenomen in de berekening. ExtrapolatieTijdens de nulmeting is gebleken dat bij de productiesteunregelingen meestentijds sprake is van een klein aantal aanvragers en dat dit meestentijds bedrijven zijn die de werkzaamheden rondom AL hebben geïntegreerd in de bedrijfsvoering. Op aangeven van de begeleidingscommissie leek een gemiddelde AL van 3 % voor deze subsidiefamilie een reële schatting. Uitzondering hierop vormden de caseïneregeling en de regeling magere melkpoeder.Omdat de werkzaamheden rondom AL geïntegreerd zijn in de bedrijfsvoering, is bij deze regelingen voor de bepaling van de AL het aantal fte’s dat zich hiermee bezighoudt vermenigvuldigd met € 50.000 (kosten 1 fte op jaarbasis). De gegevens over de AL voor deze regelingen zijn verkregen via de Algemene Inspectiedienst en Productschap Zuivel. die de gegevens hebben geverifieerd bij de betrokken bedrijven.

31

4.8

Superheffing en Melkpremie 2004


Inkomenssteun (buiten familie-indeling gehouden) Productschap Zuivel

Superheffing (melkquotering) Korte kenschets van de regeling De melkquotering is in 1984 ingevoerd om vraag en aanbod op de zuivelmarkt beter met elkaar in evenwicht te brengen. Hiertoe kreeg iedere melkveehouder de beschikking over een quotum en wordt een heffing (de zgn. superheffing) gelegd op de boven het quotum op de markt gebrachte hoeveelheden melk. Nederland telt 24.500 quotumhouders. De regeling onderscheidt quota voor leveringen aan zuivelfabrieken (in de regeling kopers van melk genoemd) en quota voor rechtstreeks vanaf de boerderij verkochte hoeveelheden melk. De kopers vervullen een belangrijke rol bij de uitvoering van de regeling omdat zij de leveringen administreren. In Nederland zijn 50 kopers van melk werkzaam. Bij de rechtstreekse verkopen gaat het om 450 quotumhouders. De quota zijn onder voorwaarden overdraagbaar. Een belangrijke voorwaarde is de grondgebondenheid van het quotum. Dit betekent dat een quotumoverdracht met een grondtransactie gepaard dient te gaan. Een belangrijk deel van de AL is gerelateerd aan deze quotumoverdrachten. Het totale heffingsbedrag voor de laatste melkjaren schommelt rond de € 20 mln. Het betreft eigenlijk een negatieve subsidie en als zodanig wordt dit bedrag niet in de verzameltabellen meegenomen m.u.v. de berekende administratieve lasten. Kengetallen superheffing

€ 20.000.000 24500 24500 € 194 € 4.759.290

Gemiddelde totale heffing Aantal ingediende aanvragen Aantal goedgekeurde aanvragen AL per quotumhouder Totale AL regeling Juridische herkomst: Superheffing 0% 0% 19%


81%

32

Achtergrondinformatie berekenen AL De berekening is gebaseerd op de totale administratieve lasten van de regeling. Omdat een deel van de AL rust op de zuivelfabrieken (kopers van de melk), die niet direct begunstigde zijn van de regeling, is er bij de berekening vanuit gegaan dat deze AL weer worden doorberekend aan de verkopers. Melkpremie 2004 Korte kenschets van de regeling In het kader van de hervorming van het landbouwbeleid is besloten dat vanaf 2004 de interventieprijzen voor boter en melkpoeder stapsgewijs worden verlaagd. Dit heeft tot gevolg dat over een periode van 4 jaar de melkprijs daalt met circa 20%. Ter compensatie van deze prijsdaling is een regeling voor inkomenssteun voor melkproducenten in het leven geroepen, de melkpremie. Het is een vorm van directe inkomenssteun. De hoogte van de melkpremie wordt bepaald naar het melkquotum van iedere melkproducent. In de uitvoering is deze nieuwe regeling dan ook gekoppeld aan de regeling van de melkquotering (superheffing). Uiterlijk in 2007 wordt de melkpremie opgenomen in de bedrijfstoeslag, waar ook de andere vormen van directe inkomenssteun bij onder zullen worden gebracht in de uitvoering. De uitkering van de melkpremie maakt gebruikt van het geregistreerde melkquotum van melkveebedrijven (koppeling). De melkpremie is een nieuwe regeling, die voor het eerst in 2004 wordt uitgevoerd. Medio oktober / november 2004verwacht het productschap de steun te kunnen vaststellen en de steun te kunnen uitkeren. In theorie valt deze regeling daarom buiten dit onderzoek omdat het peiljaar 2003 is. De berekening van de AL is daarom alleen pro forma meegenomen in dit onderzoek vanwege de koppeling aan de superheffing als ook om alvast enig zicht te krijgen op de administratieve lasten van de diverse nieuwe vormen van inkomenssteun die het gevolg zijn van het Fischler pakket van maatregelen voor het nieuwe GLB. In de verzameltabellen van dit rapport zullen de berekende AL niet worden meegenomen. Kengetallen melkpremie 2004


€ 130.574.382 24500 24500 € 5.330 €8 € 82.320 0,16%

Juridische herkomst Melkpremie

0% 25%

EU EU/nat. nationaal excl. B&B 11%

bezwaar en beroep (B&B) 64%

33

Het percentage bezwaarschriften is groot. Hierbij moet opgemerkt worden dat het aandeel volledig is gebaseerd op een schatting van 1% bezwaarschriften en 0,1% beroepschriften, waarbij niet bekend is of er bij deze regeling mogelijkheid tot bezwaar en beroep bestaat.

34

4.9

Premieregeling voor het aanhouden van ooien 2003 (Ooienpremie)


Inkomenssteun Dienst Regelingen

Korte kenschets van de regeling De premieregeling heeft tot doel producenten van schapenvlees (lamsvlees) tegemoet te komen in een eventueel inkomensverlies. Dit is het gevolg van het binnen de Europese Unie gevolgde beleid van marktordening. Schapenvleesproducenten die in aanmerking willen komen voor een premie moeten in het bezit zijn van premierechten. Aanvragers konden in het seizoen 2003 gratis premierechten aanvragen uit de nationale reserve. Kengetallen


€ 10.216.395 15000 14853 € 688 € 25,13 € 376.875 3,65%

Juridische herkomst: Ooienpremie

12% 1%

EU

17%

EU/nat. nationaal excl. B&B bezwaar en beroep (B&B)

70%

35

4.10

Regeling EG-steunverlening akkerbouw gewassen (Aanvraag oppervlakte)



Korte kenschets van de regeling Door het indienen van het aanvraagformulier Aanvraag oppervlakten kan men subsidie aanvragen voor de Regeling EG-steunverlening akkerbouwgewassen. Door deze regeling worden de gedaalde inkomsten van de Europese landbouwers als gevolg van de lage prijzen voor bepaalde akkerbouwgewassen gecompenseerd. Men kan in aanmerking komen voor een akkerbouwsubsidie en/of een braaksubsidie. Tevens geeft men middels de Aanvraag oppervlakten aan, welke percelen men wil laten meetellen voor het voederareaal. Dit laatste gegeven is nodig in het kader van verschillende dierlijke premies. Kengetallen


€ 180.000.000 50000 49000 € 3.600 € 165 € 8.256.450 4,59%

Juridische herkomst: Aanvraag oppervlakte

8%

2%

11%


79%

Achtergrondinformatie berekenen AL − In april 2003 is de aanvraag ingediend bij LASER. Voor de geïnterviewden is het moeilijk om rond de jaarwisseling aan te geven hoeveel tijd ze hebben besteed aan de afzonderlijke handelingen, die leiden tot een aanvraag. Bovendien is de aanvraag in 2003 gecombineerd met de landbouwtelling uitgevoerd.

36

−

Het kan zijn dat de geïnterviewden met de inschatting van de tijdsbesteding hier niet goed rekening mee hebben kunnen houden. Gevraagd is of de aanvrager kon aangeven hoeveel tijd hij/zij heeft besteed aan het invullen van het aanvraagformulier. Gemiddeld wordt één uur en vijftig minuten besteed aan het invullen. De spreiding was echter zeer groot. De benodigde hoeveelheid tijd blijkt sterk afhankelijk te zijn van het aantal percelen waarvoor men een aanvraag doet.

37

4.11

Premie voor het aanhouden van mannelijke runderen (Stierenpremie)



Korte kenschets van de regeling De regeling premie aanhouden van mannelijke runderen (stierenpremie) is bedoeld om producenten van rundvlees tegemoet te komen in de inkomensdaling als gevolg van het verlagen van de interventieprijzen. De Regeling dierlijke EG-premies maakt deel uit van de gemeenschappelijke marktordening in de sector rundvlees (voorheen Mac Sharry-maatregelen). Vanwege de inkomensdaling van de rundvleesproducenten is het premiebedrag per rund in de loop van de jaren stapsgewijs verhoogd tot het huidige niveau. Kengetallen

Verplichtingenbudget Aantal aanvragen Gemiddeld subsidiebedrag AL per aanvraag Totale AL regeling PAL

€ 23.148.053 8046 € 3.449,94 € 56,86 € 457.475 1,98%

Juridische herkomst Stierenpremie

14%

EU 14%

EU/nat. nationaal excl. B&B 55%

bezwaar en beroep (B&B)

8%

38

4.12

Regeling EG-steunverlening Slachtpremie volwassen runderen



Korte kenschets van de regeling De slachtpremieregeling is onderdeel van de 'Agenda 2000' en heeft tot doel de rundveehouders gedeeltelijk te compenseren voor een inkomensdaling, die het gevolg is van het verlagen van de interventieprijzen. Vanwege de verlaging van de marktondersteuning voor rundvlees door de Europese Unie (EU), wordt een premie verleend voor elk geslacht of geëxporteerd dier dat aan de voorwaarden voldoet. Er wordt een premie toegekend aan alle runderen die aan de voorwaarden voldoen. Onderstaande gegevens hebben betrekking op de slachtpremie, voorzover verleend voor volwassen runderen. Kengetallen

€ 75.000.000 40.000 40.000 € 1.800 € 42 € 1.672.400 2,23%

Verplichtingenbudget Aantal ingediende aanvragen Aantal goedgekeurde aanvragen Gemiddeld subsidiebedrag AL per aanvraag Totale AL regeling PAL Juridische herkomst:

Slachtpremie runderen

13%

6% EU 8%

EU/nat. nationaal excl. B&B bezwaar en beroep (B&B)

73%

Achtergrondinformatie berekenen AL − Bij deze regeling is voor de agrariër zeer veel automatisch geregeld en verloopt de aanvraag via het slachthuis en het I&R-systeem. Een agrariër die zijn registratiesysteem in orde heeft zal nauwelijks administratieve lasten ervaren. − Het deelnameformulier is zes jaar geldig.

39

4.13

Regeling EG-steunverlening Slachtpremieregeling kalveren


Inkomenssteun PVE

Korte kenschets van de regeling De slachtpremieregeling is onderdeel van de 'Agenda 2000' en heeft tot doel de rundveehouders gedeeltelijk te compenseren voor inkomstendaling. Vanwege de verlaging van de marktondersteuning voor rundvlees door de Europese Unie (EU), wordt een premie verleend voor elk geslacht of geëxporteerd dier dat aan de voorwaarden voldoet. Een slachtpremie kalveren kan worden verleend voor vleeskalveren, ouder dan 1 maand en jonger dan 7 maanden met een geslacht gewicht van minder dan 160 kg. Vanaf 1 januari 2005 geldt een leeftijdslimiet van 8 maanden en een gewichtslimiet van 185 kg. Onderstaande gegevens hebben betrekking op de slachtpremie, voorzover verleend voor kalveren. Het Productschap Vee, Vlees en Eieren voert deze regeling uit. Kengetallen

€ 34.030.000 € 680.600 1500 € 59 € 88.344 0,30%

Verplichtingenbudget Aantal goedgekeurde aanvragen in aantallen aantal aanvragers AL per aanvraag Totale AL regeling PAL Juridische herkomst: Slachtpremie kalveren

29% 37% EU EU/nat. nationaal excl. B&B bezwaar en beroep (B&B)

18% 16%

Achtergrondinformatie berekenen AL De Interviews zijn afgenomen bij twee organisaties die voor een groot aantal mesters de premie aanvragen. Beide geïnterviewden geven kwalitatief dezelfde antwoorden, maar kwantitatief zegt de ene er twee keer meer tijd aan te besteden dan de andere. De twee geïnterviewden vertegenwoordigen 400 kalvermesters.

40

Het bedrijfsregister, dat t.b.v. I&R moet worden bijgehouden, is goed. Wel is het een gigantisch karwei om het 100% kloppend te krijgen/houden. − De tijdsduur per handeling verschilt enorm per bedrijf, bijvoorbeeld de controles van de DR buitendienst. − Het meldgedrag in het kader van de I&R wordt steeds beter, men leert de regeling beter kennen en weet wat men moet doen, daarom kost het minder tijd en worden minder fouten gemaakt. − Buitenlandse slacht en de hoeveelheid tijd hiervoor hangt sterk af van de prijsontwikkeling. Bij hogere prijzen zullen er meer dieren in het buitenland geslacht worden.

41

4.14

Premie voor het aanhouden van zoogkoeien 2003 (Zoogkoeienpremie)



Korte kenschets van de regeling De Regeling dierlijke EG premies zoogkoeien verkoopseizoen 2003 maakt deel uit van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid van de Europese Unie. De regeling dierlijke EG-premies heeft als doel de Europese marktordening in de sector rundvlees met betrekking tot de premieregelingen uit te voeren. Deze marktordening beoogt onder meer zoogkoeienhouders te ondersteunen in het aanhouden van een bestand zoogkoeien en zoogvaarzen dat gebruikt wordt voor het opfokken van kalveren voor de vleesproductie. Onderhavige regeling biedt aanvragers de mogelijkheid tot het overdragen van premierechten voor zoogkoeien. Kengetallen


€ 10.921.306 4270 4200 € 2.600 € 96 € 408.225 3,7%

Juridische herkomst: Zoogkoeienregeling

17% 24%


23%

36%

42

4.15

Regeling EG-steunverlening Extensiveringsbedrag (Extensiveringsregeling)

Subsidiefamilie: Inkomenssteun Uitvoerende instantie: Dienst Regelingen Korte kenschets van de regeling Om in aanmerking te komen voor het extensiveringsbedrag zal de aanvrager dit bij de Gecombineerde Opgave (Aanvraag Oppervlakte) aan moeten geven. Het extensiveringsbedrag is alleen van toepassing voor die aanvragers die een aanvraag doen voor de regelingen dierlijke EG-premies zoogkoeien en/of mannelijke runderen. Indien de gemiddelde veebezetting lager is dan 1,4 GVE/ha, dan kan de aanvrager in aanmerking komen voor een aanvullende premie van 80 euro per premiewaardig dier. Indien de gemiddelde veebezetting lager is dan 1,8 GVE/ha, dan kan de aanvrager in aanmerking komen voor een aanvullende premie van 40 euro per premiewaardig dier. Kengetallen


€ 2.000.000 3927 800 € 2.500 € 31 € 122.342 6,12%

Juridische herkomst: Extensiveringsregeling

37% EU EU/nat. nationaal excl. B&B 57%


6% 0%

Achtergrondinformatie berekenen AL − De gegevens met betrekking tot de aantallen aanvragers komen uit 2002. Over 2003 waren ten tijde van de nulmeting nog geen gegevens beschikbaar. − Een aanvraag voor het extensiveringsbedrag vindt plaats binnen de regeling Aanvraag Oppervlakte. Specifiek voor deze regeling is de tijd van belang die de agrariër besteed heeft aan het invullen van het areaal voedergewassen. Aangezien deze tijdsbesteding plaatsvindt binnen een veel grotere opgave en de opgave bijna een jaar geleden heeft plaatsgevonden, was het voor de geïnterviewde agrariërs vrijwel onmogelijk om een realistische tijdsindicatie te geven. − Uit de hier gepresenteerde gegevens blijkt dat 20% van de aanvragen wordt gehonoreerd. Gemiddeld is 1/3 van het totaal aantal aanvragers niet ontvankelijk omdat er geen aanvraag dierlijke

43

premie ingediend wordt. 1/3 van de aanvragers voldoet niet aan de voorwaarden. De overige 33% voldoet niet aan de voorwaarden. In het jaar 2003 betekent dit dat van de oorspronkelijke 3927 aanvragers er ruim 1300 in bezwaar kunnen gaan. Uit de categorie die echt niet aan de voorwaarden voldoet kunnen er ook enkele aanvragers in bezwaar gaan tegen een negatieve beslissing. Bij de categorie bezwaarschriften is derhalve gerekend met een totale populatie van 1500 aanvragers.

44

4.16

Subsidieregeling demonstratie- en kennisoverdracht proj. duurzame landbouw (DEMO)


Projectsubsidies Dienst Regelingen

Korte kenschets van de regeling De regeling is 2001 van kracht geworden (Staatscourant Nr. 130). De regeling is cyclisch van aard: er kunnen een aantal malen per jaar aanvragen worden ingediend, waarna de regeling wordt gesloten. In 2001 is de regeling één keer opengesteld; in 2003 en 2004 elk jaar twee keer. De betreffende regeling strekt ter stimulering van aanpassingen en vernieuwingen op land- en bosbouwbedrijven, die uit oogpunt van milieu- of natuurbeleid in Nederland, maar ook met het oog op het verbetering van de concurrentiekracht, noodzakelijk worden geacht. De Subsidieregeling demonstratie- en kennisoverdrachtprojecten duurzame landbouw is bedoeld voor projecten, die doelgericht vernieuwingen en kennis op land- en tuinbouwgebied verspreiden. Demonstratie, voorlichting en kennisoverdracht spelen hierin een grote rol. Er zijn twee soorten projecten, namelijk: a. Demonstratieprojecten. Deze zijn gericht op het in de praktijk (op grotere schaal) uittesten en demonstreren van de resultaten van vernieuwingen op tuinbouwbedrijven of in ondernemingen die zich richten op be- of verwerking van of handel in tuinbouwproducten. Doel van deze demonstraties is draagvlak te verkrijgen of te vergroten. b. Kennisoverdrachtprojecten. Deze zijn specifiek gericht op het overdragen van kennis en informatie over vernieuwingen op tuinbouwbedrijven of in ondernemingen die zich richten op be- of verwerking van of handel in tuinbouwproducten. Beroepsopleidingen en aan beroepsopleidingen gerelateerde cursussen vallen hier niet onder. Kengetallen

Verplichtingenbudget Aantal ingediende aanvragen Aantal goedgekeurde aanvragen Gemiddeld subsidiebedrag AL subsidieverlening AL subsidievaststelling Totale AL regeling PAL Juridische herkomst:

€ 3.053.197 122 31 € 98.490 € 5.907 € 6.174 € 912.048 29,9%

DEMO

0% 0%


100%

45

De AL worden voor 100% veroorzaakt door nationale regelgeving. Pas in een later stadium is de regeling onder POP geschoven. Achtergrondinformatie berekenen AL Het aanvraagtraject bestaat uit meerdere onderdelen. Het indienen van een aanvraag tot subsidieverlening en na uitvoering van het project het indienen van een aanvraag tot subsidievaststelling. Tussentijds kunnen voorschotbetalingen aangevraagd worden en moet er gerapporteerd worden over de voortgang van het project. Er is gekozen voor het uurtarief van € 60,- omdat in beide gevallen een organisatie de aanvraag indient die met hogere tarieven werkt (€ 60,- tot € 100,-). Dit geldt ook in het algemeen wel voor de Demo; maar weinig aanvragen komen van individuele ondernemers. Bij het gedeelte subsidieverlening zijn de uren van twee aanvragers gemiddeld. Bij de ene aanvraag had een adviesorganisatie een groot gedeelte van de aanvraag verzorgd, waarvoor geen kosten in rekening zijn gebracht bij de aanvrager. In totaal heeft de betreffende adviesorganisatie ongeveer 60 uur aan de subsidieaanvraag besteed. De aanvrager had in dit geval maar 21 uur besteed. Bij de andere aanvraag heeft de aanvrager zelf de aanvraag verzorgd. Bij één aanvrager werd het aanvraagformulier en de brochure door vier mensen gelezen. Hierom is de (gemiddelde) frequentie bij lezen brochure op 2 gezet. De handelingen die worden gedaan voor de subsidievaststelling vallen onder het project en worden dus voor 50% gesubsidieerd. De opgegeven uren door beide aanvragers zijn om deze reden gehalveerd, omdat de administratieve last alleen dat deel is dat door de aanvrager zelf moet worden betaald. De kosten van een accountantsverklaring komen niet voor subsidie in aanmerking. Hier is dus uitgegaan van het volledige bedrag.

46

4.17

Regeling draagvlak natuur (RDN)


Projectsubsidieregeling Dienst Regelingen

Korte kenschets van de regeling Het doel van de RDN is het realiseren van maatschappelijk draagvlak voor de natuur. De regeling biedt hiervoor twee mogelijkheden: door middel van projectsubsidies of door middel van programmasubsidies. Projecten die in aanmerking kunnen komen voor subsidie zijn erop gericht om zo veel mogelijk mensen en specifieke doelgroepen bekend te maken met de natuur in brede zin, de positie van de natuur in de samenleving en de belangen die daarbij een rol kunnen spelen. Daarnaast moeten projecten vooral gericht zijn op concrete producten en activiteiten en hebben ze een bovenprovinciaal karakter. Subsidies voor programma’s worden verstrekt om de betrokkenheid van maatschappelijke partijen bij natuur en natuurbeleid te vergroten. Kengetallen

Verplichtingenbudget Gemiddeld subsidiebedrag Aantal ingediende aanvragen Aantal goedgekeurde aanvragen Adm. lasten subsidieverlening Adm. lasten subsidievaststelling Totale adm. lasten regeling Percentage adm. lasten

€ 2.495.871 € 103.995 111 24 € 2.285 € 3.965 € 348.825 13,98%

Juridische herkomst: RDN 0% 0% 0%


100%

Bijzonderheden Het aanvraagtraject bestaat uit meerdere onderdelen: Het indienen van een aanvraag tot subsidieverlening en na uitvoering van het project/programma het indienen van een aanvraag tot subsidievaststelling. Tussentijds kunnen voorschotbetalingen aangevraagd worden en moet er gerapporteerd worden over de voortgang van het project. Op het aanvraagformulier van de meest recente openstelling (tot september 2004) voor subsidieverlening is een aantal vragen gesteld over de administratieve lasten. De resultaten zijn verwerkt in dit onderzoek.

47

De kosten van een accountantsverklaring worden gesubsidieerd tot maximaal € 1.800. De praktijk wijst uit dat dit maximum niet wordt overschreden. Accountantskosten zijn derhalve niet opgevoerd. Bij deze regeling is ook gebruik gemaakt van het hoge uurtarief. Het uurtarief voor “eigen arbeid” mag binnen de begroting van de aanvraag gesteld worden op € 70.

48

4.18 Subsidieregeling Agrarisch Natuurbeheer (SAN) Subsidiefamilie: Uitvoerende instantie:

POP Dienst Regelingen

Korte kenschets van de regeling De regeling bestaat uit drie soorten subsidies: beheerssubsidie voor de ontwikkeling en instandhouding van natuurdoelen, landschapssubsidie voor het beheer en onderhoud van kleine landschapselementen en een inrichtingssubsidie voor de aanleg van landschapselementen. De SAN is een subsidieregeling voor het beheer en onderhoud van natuur(waarden) op landbouwgrond. Hierbij valt te denken aan onder andere weidevogelbeheer, bloemrijke akkerranden, landschapselementen. Agrariërs krijgen een vergoeding voor het beheer en onderhoud wat betreft het beheer van landschapselementen van landschapselementen en een vergoeding voor de inkomstenderving voor de overige pakketten. De subsidie wordt verstrekt voor een periode van 6 jaar. In die periode moeten natuurdoelen worden gerealiseerd. Er zijn voorwaarden gesteld aan de te behalen natuurdoelen. In 2003 is de regeling geëvalueerd, met als gevolg de huidige revisie van het programma beheer die de administratieve lasten verlaagt en in de toekomst nog verder zou kunnen verlagen. Kengetallen

Verplichtingenbudget Aantal ingediende aanvragen Aantal goedgekeurde aanvragen Gemiddeld subsidiebedrag AL subsidieverlening AL subsidievaststelling Totale AL regeling PAL

€ 160.500.000 4538 4027 € 39.856 € 800 € 97 € 4.019.096 2,5%

Juridische herkomst: SAN

0% 0% 17%


83%

49

Achtergrondinformatie berekenen AL De regeling loopt over 6 jaar. Vaststellingen hebben nog niet plaats gevonden voor de subsidies, met uitzondering van de inrichtingssubsidie die in 1 jaar zijn gerealiseerd. Hierdoor zijn de administratieve lasten ten aanzien van de subsidievaststelling nog niet bekend en bij deze berekening geschat. Omdat de regeling over 6 jaar loopt is het vrijwel onmogelijk te bepalen hoeveel werk voortvloeit uit wijzigingen die zich voordoen bij de aanvrager. De ervaring leert dat in de loop van de regelingen steeds meer wijzigingen worden doorgegeven door de aanvragers. Er is een aanname gedaan van het aantal wijzigingen per aanvraag. Bijzonderheden. In 2003 werd er door Cap Gemini in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken een quick scan uitgevoerd om een eerste inzicht te krijgen in de omvang van de AL van subsidieregelingen. Bij de nulmetingen van een 8-tal subsidieregelingen werd ook de SAN doorgerekend. Uitgangspunten van de quick scan waren de cijfers over 2002. De resultaten van de quick scan verschilden van de resultaten van deze nulmeting. Het PAL is door Cap Gemini destijds berekend op 7 %. Een mogelijke verklaring van het verschil in uitkomsten van deze nulmeting en de nulmeting van Cap Gemiin zou aan de volgende factoren toe te schrijven zijn: • De verschillende cijfermatige uitgangspunten: 1. in 2002 waren er de helft minder aanvragen 2. het gemiddeld subsidiebedrag bedroeg in 2002 bijna € 22.000; in 2003 bijna € 40.000 3. realisatie 2002 (€ 35 mln. ) versus verplichtingenbudget 2003 (€ 160 mln.) • het gehanteerde uurtarief: Cap Gemini ging uit van een uurtarief van € 50, bij deze nulmeting is het uurtarief van € 30 gehanteerd. De AL per aanvraag bij Cap Gemini zijn € 1.300 ; bij de huidige nulmeting bijna € 900. Wordt bij de huidige nulmeting het uurtarief van € 50 gehanteerd, dan komen de AL per aanvraag op € 1.500. • Verschil in toerekening AL per deelhandeling: Enerzijds heeft Cap Gemini 1/3 van de AL van een aanvraag toebedeeld aan het voldoen aan rapportageverplichtingen bedoeld in onderdeel 6 van de onderscheiden beheerspakketten (m.b.t. weidevogels). Dit onderdeel is in deze nulmeting niet benoemd. Anderzijds heeft DR een aanzienlijk deel van de AL toegedeeld aan overleg tussen beheerders voor het opstellen van een beheersovereenkomst. Bij Cap Gemini worden voor dit onderdeel geen AL berekend. • Bron van de geleverde informatie: Cap Gemini heeft gebruik gemaakt van een steekproef van 2 aanvragers. Bij deze nulmeting is veel informatie afkomstig van de regelingsdeskundigen. • De regeling is in revisie. Mogelijk dat hier al winst geboekt is bij het terugdringen van de AL.

50

4.19

Subsidieregeling Natuurbeheer, deel inrichting (SN inrichting)

4.20

Subsidieregeling Natuurbeheer, deel beheer (SN beheer)


POP Dienst Regelingen

Korte kenschets van de regeling De Subsidieregeling Natuurbeheer richt zicht op particuliere terreinbeheerders en/ of terreinbeherende organisaties voor het behoud en ontwikkeling van natuur en bos. Het doel is het beheren en van het areaal, het realiseren van particulier natuurbeheer (realisatie van nieuwe natuur), het versterken van de landschapskwaliteit, en het uitbouwen van de recreatieve functie. Naast een subsidie voor beheer en onderhoud en openstelling, wordt een vergoeding verstrekt voor recreatie in natuurterreinen, de inrichting van terreinen, en een vergoeding voor de waardedaling als gevolg van een functieverandering van landbouw naar natuur (particulier natuurbeheer). In 2003 is de regeling geëvalueerd, met als gevolg de huidige revisie van het programma beheer die de administratieve lasten verlaagt. En in de toekomst nog verder zou kunnen verlagen. Er is in alle opzichten (verplichtingenbudget, aantal aanvragers e.d.) een scheiding aangebracht tussen het onderdeel inrichtingssubsidie en subsidie voor beheer en onderhoud, omdat de systematiek in de opzet hiervan aanzienlijk verschilt. De systematiek voor SN beheer is vrijwel gelijk aan die van SAN. Aangezien SNbeheer zich richt op Stichtingen en dus de facto op de burgerbevolking, valt deze regeling buiten de definitie van AL voor het bedrijfsleven. Qua systematiek moet deze regeling op den duur ondergebracht worden in de nulmetingen van de AL voor de burger. De resultaten van deze nulmeting worden in dit onderzoek wel weergegeven, maar niet meegenomen in de totaal overzichten en voor de extrapolatie en de inschatting van het totaal van de AL van de subsidieregelingen. Kengetallen Deel inrichting (4.19):


€ 7.680.000 228 170 € 45.176 € 1.937 € 723 € 564.405 7,35%

Deel beheer (4.20):


€ 12.300.000 642 502 € 24.502 € 353 € 74 € 263.472 2,14%

51

SN inrichting

SN Beheer

1%

0%

2% 0%

6%

0%

EU

EU

EU/nat.

EU/nat.

nationaal excl. B&B

nationaal excl. B&B



94%

97%

Omdat de regeling over 6 jaar loopt is het vrijwel onmogelijk te bepalen hoeveel werk voortvloeit uit wijzigingen die zich voordoen bij de aanvrager. De ervaring leert dat in de loop van de regelingen steeds meer wijzigingen worden doorgegeven door de aanvragers. Er is een aanname gedaan van het aantal wijzigingen per aanvraag.

52

4.21

Regeling Stimulering Biologische Produktiemethode (RSBP)

Subsidiefamilie: Uitvoerende organisatie:

Brusselse fondsen Dienst Regelingen

Korte kenschets van de regeling De Regeling stimulering biologische Produktiemethode (RSBP) maakt deel uit van het Plattelands Ontwikkelingsprogramma (POP) 2002-2006 van het Ministerie van LNV. De RSBP voorziet in financiële ondersteuning van agrarische ondernemers (landbouwers) die in hun bedrijfsvoering de biologisch Produktiemethoden gaan toepassen. Deze subsidie is bedoeld als tegemoetkoming voor inkomstenderving die voortvloeit uit de omschakeling naar biologische Produktiemethoden. Daarnaast voorziet de regeling in een beperkte subsidie aan ondernemers die hun bedrijf reeds hebben omgeschakeld. Kengetallen


€ 1.827.435 156 104 € 17.571 € 748 € 41 € 120.948 6,62%

Juridische herkomst: RSBP

1% 0%

8%


91%

Achtergrondinformatie berekenen AL De aanvraagperiode voor deze regeling was eind 2002. De interviews met de tijdsinschatting zijn begin 2004 gehouden. Aangezien het een behoorlijke complexe regeling is, met veel verschillende handelingen is het voor de geïnterviewde aanvragers moeilijk om aan te geven hoeveel tijd ze precies aan de verschillende handelingen hebben besteed.

53

4.22

Kaderregeling kennis en advies (K&A)


Nationale projectsubsidieregeling Dienst Regelingen

Korte kenschets van de regeling De kaderregeling kennis en advies is een regeling die financiële ondersteuning biedt aan agrarische ondernemers bij het inzetten van deskundigen bij bedrijfsontwikkeling of bedrijfsbeëindiging. De activiteiten die gesubsidieerd kunnen worden variëren van bedrijfsdoorlichtingen, het laten opstellen van plannen voor bedrijfsontwikkeling of bedrijfsbeëindiging tot het volgen van opleidingen. Per openstelling wordt vastgesteld welke doelgroep en welke activiteiten in aanmerking komen voor subsidie. Kengetallen Verplichtingenbudget Aantal ingediende aanvragen Aantal goedgekeurde aanvragen Gemiddeld subsidiebedrag AL subsidieverlening AL subsidievaststelling Totale AL regeling PAL

€ 1.703.419 2660 934 € 1.824 € 14 € 27 € 62.792 3,7%

Juridische herkomst: K&A 0% 0% 22%


78%

Achtergrondinformatie berekenen AL Er bestaat een groot verschil tussen ingediende en goedgekeurde aanvragen. Voor deze regeling geldt een volgtijdelijke procedure. Dus wie het eerst komt wie het eerst maalt. De beschikbare budgetten zijn niet erg hoog. Veel aanvragen tot subsidieverlening worden afgewezen omdat er onvoldoende budget beschikbaar is.

54

De ‘tijdsduur handelingen’ is gebaseerd op inschattingen van de bij de regeling betrokken medewerkers en deze zijn toegepast op de eerste drie openstellingen. Gepoogd is om deze inschattingen te checken bij vier aanvragers per openstelling. De telefonische contacten leverden weinig tot geen bruikbare gegevens op. Voor zover men al telefonisch bereikbaar was, was een struikelblok met name dat de aanvraag te lang geleden was ingediend. Tweederde van het aantal aanvragers wordt ingediend door een gemachtigde. Uit de telefonische interviews bleek echter dat hieraan geen kosten verbonden waren. Blijkbaar worden deze dan waarschijnlijk op een andere manier verrekend (bijvoorbeeld in de kosten van het opgestelde rapport). Bij de Kengetallen worden de administratieve lasten weergegeven zonder doorrekening van kosten voor externen. Worden deze wel meegenomen dan zijn de administratieve lasten voor deze regeling relatief hoog. De in de kolom 'kosten derden' genoemde bedragen zijn overigens bedragen per uur die ook zijn ingeschat. In de EXCELsheet zijn twee kolommen te vinden: één met en één zonder doorrekening van kosten voor externen.

55

5. Extrapolatie naar overige LNV-subsidieregelingen 5.1 Inleiding

Met inachtneming van de opmerkingen, gemaakt in paragraaf 3.4 “Gehanteerde methode” kan gesteld worden dat de totale administratieve lasten van alle subsidie- en steunregelingen waarvoor de minister van LNV verantwoordelijk is én die vallen binnen de door de dossierstaf 2003 vastgestelde scope € 37.290.292 bedragen. Dit bedrag is als volgt verdeeld: Tabel 5: Totale AL van de binnen de scope vallende subsidieregelingen na extrapolatie Totale verplichtingenbudget in € (x 1 mln.)

Totale AL M&P-ondersteuning Inkomenssteun Productiesteun Projectsubsidies POP Nationaal totaal excl. Superheffing Superheffing totaal generaal

720 380 189 24 170 2 1.485

percentage van verplichtingenbudget 48,5% 25,6% 12,7% 1,6% 11,5% 0,1%

AL in € (x 1000) 8.415 11.594 2.198 5.557 4.704 63 32.531 4.759 37.290

100%

1.485

percentage van totale AL

PAL

22,6% 31,1% 5,9% 14,9% 12,6% 0,2%

1,2% 3,1% 1,2% 22,7% 2,8% 3,7% 2,2%

12,8% 100%

2,5%

De verhouding tussen het aandeel verplichtingenbudget en het aandeel in de totale AL wordt in onderstaande grafiek weergegeven. figuur 5: PAL per subsidiefamilie t.o.v. aandeel in het verplichtingenbudget 50% 45% 40% 35% 30% percentage 25% 20% percentage verpl.budget

15%

percentage AL

10% 5% 0%

M

-o &P

s er nd

ng ni u te

m ko In

un te s s en Pr

u od

c

n eu st e ti o Pr

s ct je

es di i s ub

56

P PO Na

na tio

al

5.2 Overzicht per subsidiefamilie Subsidiefamilie markt- en prijsondersteuning Tabel 6: Overzicht subsidiefamilie markt- en prijsondersteuning

gemeten regelingen

verplichtingenbudget in totale AL in € € mln.

PAL

Restitutie NAI PO Boter PO varkensvlees Telers groenten en fruit Restitutie zuivel Bakkersboter (steungedeelte) Subtotaal/gemiddeld

77,76 7,09 4,25 62,89 445,00 46,70 643,69

1.192.811 136.012 95.563 946.538 1.272.278 3.403.230 7.046.432

1,5 1,9 2,2 1,5 0,3 7,3 1,1

niet gemeten regelingen Bak- en braadboter Openbare opslag boter Openbare opslag magere melkpoeder Openbare opslag rundvlees Particuliere opslag rundvlees Sociale boter Uitvoer granen Uitvoer 1c-1d producten Scheepsproviandering Uitvoer suiker en isoglucose Productierestitutie suiker Restituties bij uitvoer Financiële steun voor uit de markt nemen Scheepsproviandering Uitvoer Subtotaal/gemiddeld totaal/gemiddeld

0,63 0,71 0,16 8,02 9,69 0,03 26,92 18,80 1,12 0,22 0,24 9,52 76,06 719,75

11.340 12.690 2.862 144.288 174.420 627 484.560 338.400 20.196 3.870 4.374 171.432 1.369.059 8.415.492

1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 1,2

Het totale verplichtingenbudget van alle binnen de scope vallende markt- en prijsondersteuning regelingen bedraagt bijna € 720 miljoen. Dit is marginaal hoger dan de grootte van de steekproef. Wordt op basis van alle gemeten m+p-regelingen de gemiddelde AL vastgesteld dan komt dit op 1,1 %. Hierbij kan worden opgemerkt dat voor bijna 70 % van het verplichtingenbudget de gemiddelde AL 0,29 % is (restitutie zuivel) en voor 30 % (overige regelingen) 2,8 %. Dit laatste gemiddelde wordt in grote mate beïnvloed door de hoge AL van Bakkersboter en de lage AL van Restitutie Zuivel. Bij de extrapolatie zijn deze twee uitersten niet betrokken, mede omdat de niet gemeten regelingen lijken qua aard meer op Restitutie NAI en de Particuliere Opslagregelingen dan op die van Restitutie zuivel. Als gemiddelde AL is een percentage van 1,8 ingeschat. De totale AL van de M&P-regelingen – inclusief de gemeten regelingen - kunnen derhalve geraamd worden op € 8.415.492.

57

Hierbij dient te worden opgemerkt dat de interventieregelingen veelal marktafhankelijk zijn: • de markt bepaalt of een regeling wel of niet open gaat; • bij een "geopende" regeling kan deelname bij één bedrijf van jaar tot jaar sterk verschillen en daarmee de administratieve lasten. Bedrijven voeren veelal op professionele wijze een boekhouding waardoor administratieve verplichtingen voortkomend uit deelname aan de regeling niet als administratieve last wordt gezien. De administratieve verplichtingen liggen veelal niet bij één bedrijf maar zijn verdeeld over meerdere schakels in de productiekolom. Derhalve dient men voorzichtig te zijn met het trekken van conclusies t.b.v. de Interventieregelingen.

Subsidiefamilie inkomenssteun Tabel 7: overzicht subsidiefamilie inkomenssteun

gemeten regelingen


PAL

Aardappelzetmeel telersdeel Ooienpremie Aanvraag oppervlakte Stierenpremie Slachtpremie volwassen runderen Slachtpremie kalveren Zoogkoeienregeling Extensiveringsregeling Subtotaal /gemiddeld

44,30 10,22 180,00 23,15 75,00 34,03 10,92 2,00 379,62

208.980 376.875 8.256.450 457.475 1.672.380 88.344 408.225 122.342 11.591.071

0,47 3,69 4,59 1,98 2,23 0,26 3,74 6,12 3,1

niet gemeten regeling Natuurbraakregeling Totaal (excl. superheffing)/gemiddeld Superheffing Totaal generaal (incl. superheffing)/gemiddeld

0,10 379,72 379,72

3.000 11.594.071 4.759.290 16.353.361

3,00 3,1 4,3

Bij de nulmeting zijn wel de AL van superheffing in kaart gebracht. Daar het eigenlijk een negatieve subsidie is worden de gegevens van superheffing niet bij de extrapolatie betrokken. Wordt op basis van de overige gemeten inkomenssteunregelingen het gemiddelde percentage AL vastgesteld dan komt dit op 2,88 %. Het lijkt redelijk het gemiddelde van de AL te stellen op 3 %. Het totale verplichtingenbudget van alle binnen de scope vallende inkomenssteun bedraagt zo’n € 380 miljoen. De totale Al van deze subsidiefamilie, inclusief de gemeten regelingen - wordt geraamd op € 16.353.361 inclusief superheffing (€ 11.594.071 exclusief superheffing).

58

Subsidiefamilie productiesteun Tijdens de nulmeting bleek dat de productiesteunregelingen in opzet verschilden van de inkomenssteun. Bij productiesteun wordt vaak gebruik gemaakt van relatief kleine aantallen begunstigden, meestal (erkende) bedrijven. Het gemiddelde percentage AL van 3 % van de gemeten inkomenssteunregelingen lijkt toepasbaar op de meeste ongemeten productiesteunregelingen, temeer daar de enige gemeten productiesteunregeling een PAL laat zien van 2,98 %. Een uitzondering geldt voor de twee regelingen met een groot verplichtingenbudget, te weten de Steunregeling magere melkpoeder en de Steunregeling Caseïne. Doorberekening van de gemiddelde 3 % AL zou leiden tot niet-reële bedragen (ruim 2 miljoen AL voor elke regeling, met resp. 1 en 14 begunstigden). Voor deze regelingen is een inschatting gemaakt van de menskracht die per bedrijf werkzaamheden verricht die tot AL toe te rekenen zijn. Het gaat dan bijv. om op grond van EU-regelgeving voorgeschreven bijgehouden boekhouding, registers, informatieverschaffing voor en bij controlebezoeken. Bij beide regelingen is sprake van intensieve controlemaatregelen. Bovenstaande in overweging nemend en getoetst bij deskundigen bij de Algemene Inspectiedienst en de Productschappen heeft geleid tot de volgende schatting van de AL: Tabel 8: Overzicht subsidiefamilie productiesteun

Gemeten regeling


Aardappelzetmeel fabrieksdeel Subtotaal/Gemiddeld Niet-gemeten regelingen Restitutie bij verwerking van zetmeel Steunregeling vlas en hennep Regeling zaaizaden Productiesteun gedroogde voedergewassen Steunregeling magere melkpoeder Denaturatie Caseïne Schoolmelk Subtotaal /gemiddeld totaal/gemiddeld

PAL

8,90 8,90

265.455 265.455

2,98 2,98

2,42 1,26 10,79 11,58 77,45 0,39 75 1,3 180,19 189,09

72.600 37.800 323.700 347.400 1.050.000 11.700 50.000 39.000 1.932.200 2.197.655

3 3 3 3 1,36 3 0,07 3 1,07 1,2

De totale AL van de subsidiefamilie productiesteun wordt – op een verplichtingenbudget van € 189 miljoen geschat op € 2.197.655.

59

Subsidiefamilie projectsubsidies Tabel 9: Overzicht subsidiefamilie projectsubsidies

Gemeten regeling


DEMO RDN Subtotaal/Gemiddeld AL Niet-gemeten regelingen Provinciale programma's POP Structuurverbetering glastuinbouw Regeling subsidiëring kwaliteit Groene Hart RBB bedrijfshervestiging en beëindiging Subtotaal/gemiddeld Totaal/gemiddeld

PAL

3,05 2,50 5,55

912.048 348.825 1.260.873

29,87 13,98 22,72

1,23 12,41 3,27 2,00 18,91 24,46

279.456 2.819.552 742.262 454.400 4.295.670 5.556.543

22,72 22,72 22,72 22,72 22,72 22,72

De gemiddelde AL van de gemeten regelingen bedraagt 22,72 %. Hoewel de grootte van de steekproef zo’n 40 % bedraagt, betreft dit slechts zo’n 25 % van het totale verplichtingenbudget van deze familie van in totaal € 24,46 miljoen. Uitgaande van het berekende gemiddelde wordt de totale AL voor deze subsidiefamilie geraamd op € 5.556.543. Subsidiefamilie POP Tabel 10: Overzicht subsidiefamilie POP

Gemeten regeling


SAN SN inrichting RSBP Totaal/Gemiddeld AL

160,50 7,68 1,83 170,01

4.019.096 564.405 120.948 4.704.449

PAL 2,50 7,35 6,62 2,8

De gemiddelde AL van de gemeten regelingen bedraagt 2,8 %. De drie gemeten regelingen vormen samen de subsidiefamilie “POP”. De totale AL van de subsidiefamilie POP wordt op een verplichtingenbudget van € 170 mln. geraamd op € 4,7 mln. Subsidiefamilie nationale regelingen Tabel 11 : Overzicht subsidiefamilie nationale regelingen

Gemeten regeling


Kaderregeling K&A Totaal/Gemiddeld AL

1,70 1,70

62.792 62.792

PAL 3,69 3,69

Uitgaande van de representativiteit van deze regeling kan gesteld worden dat de gemiddelde AL van de nationale regelingen 3,7 % bedraagt. Uit de verkregen informatie is niet gebleken dat er andere regelingen zijn

60

binnen de vastgestelde scope en binnen deze subsidiefamilie. Hiervan uitgaande kunnen de totale AL voor deze subsidiefamilie geraamd worden op € 62.792 bij een verplichtingenbudget van € 1,7 mln. 5.3 Juridische (inter)nationale herkomst AL De gemiddelde juridische herkomst van alle AL van de gemeten regelingen wordt in onderstaande figuur weergegeven. Tabel 12 Juridische herkomst AL in % herkomst AL in (afgeronde) % Subsidiefamilie/herkomst

A



B

C

A

B

C

35 61 99 0 83 0

9 20 1 100 17 100

55%

21%

3,9 2,1 0,0 0,0 0,0 0,0 6,0 24%

2,5 7,1 0,3 0,0 3,9 0,0 13,8 55%

0,6 2,3 0,0 1,3 0,8 0,1 5,1 20%


7,0 11,6 0,3 1,3 4,7 0,1 25,0

Hierbij is per gemeten regeling de AL per categorie berekend, door de AL van alle binnen die categorie vallende deelhandelingen bij elkaar op te tellen, waarna berekend is welk percentage het resultaatbedrag uitmaakt van de totale AL van de gemeten regeling1. Figuur 6: Juridische herkomst AL in % 0

10

Markt- en prijsondersteuning

20

30

40

35

50

60

70

80

90

100

55

9 18

Inkomenssteun*)

20

61

0 Productiesteun

99

1

Europees EU/nat.

0 Projectsubsidies 0

nationaal (incl. B&B) 100

0 POP**)

nationaal

1

17

83

0 0 100

Er is sprake van verschillen t.g.v. afronding.

61

Tijdens de nulmeting is opgemerkt dat het aandeel bezwaar en beroep een groot aandeel heeft in het aandeel ‘AL veroorzaakt door nationale regelgeving”. Daar de mening bestaat dat de AL die samenhangt met bezwaar en beroep niet aan de gemeten regelingen toe te schrijven is maar aan de AWB (zie paragraaf 3.2.2), is het deel bezwaar en beroep apart geïnventariseerd. De AL, toe te schrijven aan handelingen rondom bezwaar en beroep varieert van minder dan 1 % tot 22% per subsidiefamilie. Op de totale AL van de gemeten regelingen is het deel AL dat toe te schrijven is aan handelingen rondom bezwaar en beroep berekend op 7 %. Het deel AL dat toe te schrijven is aan nationale regelgeving, exclusief het deel bezwaar en beroep, komt op 14 % van de totale AL van de gemeten regelingen. Dit is in onderstaande tabel en figuren in beeld gebracht. Tabel 13 Juridische herkomst AL in % met categorie bezwaar en beroep herkomst AL in (afgeronde) % Subsidiefamilie/herkomst

A


B

C

B&B

A

B

C

35 61 99 0 83 0

5 8 1 100 16 78

4 12 0 0 1 22

55%

14%

7%

3,9 2,1 0,0 0,0 0,0 0,0 6,0 24%

2,5 7,1 0,3 0,0 3,9 0,0 13,8 55%

0,4 0,9 0,0 1,3 0,8 0,1 3,4 14%

Figuur 7 Juridische herkomst AL in % met categorie bezwaar en beroep 0

10

Markt- en prijsondersteuning

20

30

35

5 4 18

Inkomenssteun*)

40

8

50

60

70

80

90

Projectsubsidies

61

12 99

1 0

nationaal excl. B&B 100 B&B

0 0 1 nationaal

Europees Eur/nat.

0 0

POP**)

100

55

0 Productiesteun

83

16

0 0 22

78

62


herkomst AL in mln. € B&B 0,3 1,4 0,0 0,0 0,0 0,0 1,7 7%

7,0 11,6 0,3 1,3 4,7 0,1 25,0 25,0

Figuur 8: gemiddelde juridische (inter)nationale herkomst van de AL van de gemeten regelingen (percentages afgerond)

gemiddelde inter(nationale) juridische herkomst van de gemeten regelingen 7%

24%

14%

A B C B&B

55%

Op grond van de bij de nulmeting verkregen gegevens kan men stellen dat de juridische (inter)nationale herkomst van de AL per regeling en per subsidiefamilie verschilt. Vanwege de diversiteit van gegevens is besloten de gegevens niet te extrapoleren naar de niet-gemeten regelingen. In het algemeen kan gesteld worden dat, met uitzondering van de markt- en prijsondersteuningsregelingen, de meeste AL worden toegeschreven aan nationale regelgeving (categorie C) of aan Europese regelgeving met een nationale invulling (categorie B).

63

6. Conclusies en aanbevelingen Conclusies Algemeen Het ministerie van LNV heeft als eerste een dergelijk onderzoek naar een nulmeting subsidies verricht. Het StandaardKosten Model (SKM) van IPAL werd als uitgangspunt genomen en er werd gebruik gemaakt van een door CAP GEMINI ERNST & YOUNG uitgevoerd Inventariserend Onderzoek Administratieve Lasten van Subsidies (aug. 2003). Bij de uitvoering van het onderzoek kwamen de onderzoekers allerlei theoretische problemen tegen die te maken hebben met de uitgedachte methode. Deze problemen concentreerden zich rondom de methodische keuzes van de scopebenadering en de daarmee samenhangende representativiteit van de steekproeven op de verschillende niveaus: het aantal geïnterviewde gebruikers per regeling, het aantal regelingen per familie, het aantal gemeten regelingen binnen de scope en de verhouding binnen de scope / buiten de scope. De moeilijkheidsgraad en nauwkeurigheid van de extrapolatie is één op één gerelateerd aan deze getrapte verzameling van steekproeven. Het doordenken hierover leverde een aantal inzichten en leerpunten op voor vervolgonderzoeken of onderzoeken bij andere ministeries. Resultaten De markt-en prijs- en inkomenssteunregelingen brengen tezamen de meeste AL met zich mee. Bijna 75 % van het verplichtingenbudget brengt bijna 55 % AL met zich mee. Het aandeel in het totale verplichtingenbudget van de markt- en prijsondersteuningsregelingen is groot: bijna 50%). De AL bedragen echter nog geen 25 % van het totaal aan AL. De geschatte gemiddelde AL van deze regelingen is dan ook laag (ruim 1 %). De gemeten projectsubsidies zijn over het algemeen regelingen met een hoge AL (gemiddeld bijna 23 %). In relatie tot het totale aandeel van deze subsidiefamilie in het totale verplichtingenbudget (nog geen 2 %) is het geschatte percentage van de totale AL hoog (bijna 15 %). Er wordt, meestal door een relatief gering aantal aanvragers, een grote investering gepleegd in het stadium van subsidieaanvraag zonder dat zeker is dat de aanvraag geheel of gedeeltelijk gehonoreerd wordt. Het inhuren van een projectbureau voor het schrijven van een project- , communicatieplan en dergelijke drijft de AL enorm op. Hierbij wordt opgemerkt dat in de kosten die een projectbureau berekent grote onderlinge verschillen zitten. Een aantal opmerkelijke andere resultaten zijn: − Automatisering van regelingen lijkt resultaten op te leveren: de regeling slachtpremie volwassen runderen veroorzaakt relatief gezien bijna drie keer zo weinig administratieve lasten als de aanvraag oppervlakte. Bij deze regeling is namelijk voor de agrariër al zeer veel geautomatiseerd geregeld en verloopt de aanvraag via het slachthuis en het I&R-systeem. Het deelnameformulier is zes jaar geldig. Een agrariër die zijn registratiesysteem in orde heeft zal nauwelijks administratieve lasten ervaren. − Opvallend zijn de hoge administratieve lasten voor de bakkersboterregeling. Deze lijken veroorzaakt te worden door het grote aantal controles. − Opvallend is dat bij de projectsubsidies vrijwel géén AL worden toegeschreven aan Europese herkomst (geen A categorie). Dit wordt gedeeltelijk veroorzaakt door het feit dat de subsidieregeling Demonstratie en Kennisoverdracht in eerste instantie een nationale regeling was, die pas later onder POP is gebracht. − Gebleken is dat de systematiek van de uitvoering van een regeling en de soort regeling medebepalend zijn voor de AL. Binnen één subsidiefamilie kunnen meerdere soorten regelingen voorkomen, zoals individuele subsidies, projectsubsidies, regelingen met een meerjaarlijkse looptijd, volgtijdelijke regelingen of tenders, berekeningen op basis van contracten (i.p.v. aanvragers) en subsidies die veel of weinig controles kennen. Met name wanneer sprake is van subsidiëring van projecten kunnen de AL hoog zijn. Als mogelijke oorzaken kunnen genoemd worden: het indienen van een projectplan, waarbij vaak een duur - projectenbureau wordt ingeschakeld; het leveren van kwartaal-, tussen- en eindrapportages, vergezeld gaand van een accountantsverklaring.

64

−

Het leveren van een accountantsverklaring is bij regelingen, waar dit een vereiste is, een zware AL. Bedacht moet worden dat aan dit vereiste een afweging tussen uitvoeringslasten voor de overheid (algemene middelen) in combinatie met de alsdan alternatieve AL voor de subsidieontvanger enerzijds en de verwervingslasten voor de subsidieontvanger anderzijds ten grondslag ligt. Anders gezegd: indien de overheid zelf controles zou verrichten i.p.v. accountantsverklaringen zou eisen, dan zou dat uitvoeringslasten en weer andere AL genereren.

Methode De gebruikte meetmethode geeft – onverminderd de gesignaleerde aandachtspunten rond het meerekenen van bezwaar en beroep en de gehanteerde extrapolaties - een redelijk inzicht in de AL van een regeling. De kwaliteit van dit inzicht is afhankelijk van een éénduidige interpretatie van de gegevensverzameling, zowel binnen de uitvoeringsorganisatie als bij de extern betrokkenen. Van belang is het kiezen van een geschikt moment voor het houden van interviews. Tijdens de nulmeting bleek het voor de geïnterviewden en de regelingsbeheerders niet eenvoudig om een exacte inschatting te geven van de hoeveelheid tijd die nodig is voor het uitvoeren van een bepaalde handeling binnen een regeling. Dit heeft meerdere oorzaken. Zo is de periode tussen het invullen van het aanvraagformulier, het verrichten van de benodigde handelingen en het onderhavige onderzoek bij benadering een jaar. Ook is een aantal van de regelingen met elkaar verweven, waarbij de een bijvoorbeeld voorwaardenscheppend is voor de ander. Voor de aanvrager is het lastig om bij de werkzaamheden verricht in het kader van een bepaalde regeling in te schatten hoeveel tijd hiervan besteed is aan enkele specifiek voor de andere regeling van toepassing zijnde handelingen. Voor de regelingen die wel binnen de vastgestelde scope vallen en die niet gemeten werden is op basis van de gemeten regelingen een extrapolatie uitgevoerd.. Men zou van een regeling, vallend buiten de scope van de nulmeting,de totale AL kunnen bepalen door a. het vaststellen van de subsidiefamilie waartoe de regeling behoort b. het vaststellen van het verplichtingenbudget op jaarbasis c. vermenigvuldiging van verplichtingenbudget door het percentage AL behorend bij die subsidiefamilie. Dit werd echter binnen de kaders van dit onderzoek niet uitgevoerd. Aanbevelingen Resultaten Gelet op de grootte van het verplichtingenbudget en de grootte van de AL verdient het aanbeveling de mogelijkheden van het terugdringen van AL in eerste instantie binnen de subsidiefamilies productie- en inkomenssteun te onderzoeken. Hoewel het percentuele aandeel AL van de subsidiefamilie projectsubsidies op het totaal niet groot is, kan onderzocht worden of, met name bij projectsubsidies en tenderregelingen, het aantal ingediende aanvragen in overeenstemming gebracht kan worden met het aantal goedgekeurde aanvragen. Wellicht dat voorlichting vooraf naar de doelgroep en/of voorselectie hierin een rol kan spelen. Het verdient aanbeveling te onderzoeken hoe de AL veroorzaakt door beroep- en bezwaarschriftenprocedures kan worden teruggebracht, waarbij zij opgemerkt dat deze door hun aard en wezen beperkt zullen zijn. Bij de IPAL zal deze kwestie uitdrukkelijk onder de aandacht worden gebracht. Een aantal factoren die AL verhogen zijn de accountantscontroles, onder andere verbonden aan de periodiek te leveren rapportages en de veelvuldige controles. Het verdient aanbeveling alternatieven te onderzoeken. Zo zou bezien kunnen worden in hoeverre ketenomkering tot een verlaging van de AL kan leiden. Methode Op grond van de ervaringen opgedaan bij deze nulmeting is een aantal aanbevelingen te doen.

65

1. Zorg binnen het uitvoeringsproces voor een duidelijk omschreven methodiek van de AL-meting, die op elk gewenst moment, uitgevoerd kan worden. Zorg o.a. aan de hand van de documenten van IPAL en SIRA voor een duidelijke begripsomschrijving, waardoor de toets éénduidig kan worden uitgevoerd. 2. Kies het moment van toetsing zorgvuldig, met name wanneer aanvragers geïnterviewd moeten worden. 3. Voor het verkrijgen van een betrouwbare AL-weging per regeling per aanvrager is het wenselijk om bijvoorbeeld: − bij een voldoende grote groep van aanvragers een enquête mee te sturen, die men tijdens het aanvragen van de subsidie kan invullen. Overigens is dit al – naar tevredenheid – toegepast bij de subsidieaanvraag Regeling Draagvlak Natuur. Bij het aanvraagformulier is een formulier bijgevoegd waarin de aan de aanvraag bestede tijd wordt geïnventariseerd. − een gebruikersgroep in te stellen en hen specifiek te vragen gedurende een bepaalde periode de tijdsbesteding voor meerdere regelingen bij te houden − select aanvragers te benaderen die te maken hebben gehad met 'bijzondere' situaties binnen een regeling door gebruik te maken van het LNV-loket en de medewerkers telefonische interviews af te laten nemen met aanvragers van een regeling. Ergernisfactoren en verbeterpunten De projectopdracht en de onderzoeksmethodiek strekt zich niet uit tot het inventariseren van ergernisfactoren bij aanvragers. De algemene aanname, dat de ergernisfactoren een grote rol spelen bij de beleving van de zwaarte van de AL, werd bevestigd door deze nulmeting. Door geïnterviewden is een aantal algemene opmerkingen gemaakt, die in de categorie “ergernisfactoren” te plaatsen zijn. Ze zijn niet van invloed op de resultaten van het onderzoek, maar daar deze gerelateerd zijn aan ‘klantvriendelijkheid’, zijn ze opgenomen als signalering. Geconstateerde ergernissen − De bereikbaarheid van het LNV-Loket is vlak voor het sluiten van een regeling niet optimaal. − Als de aanvrager een klein foutje maakt, wordt de aanvraag afgewezen, wordt gekort op subsidies of kost het veel tijd om de fout te herstellen. De aanvrager dient de fout binnen zeer korte tijd recht te zetten. Daarnaast duurt het enige tijd voordat de foutenconstatering binnenkomt. − De lengte van de bezwaarprocedure wekt ergernis op. Men moet lang wachten op een beslissing. Verbeterpunten − Genoemd tijdens interviews: zorg dat er een balie of meerdere balies zijn (het liefst verspreid over het land) waar de aanvragers persoonlijk met hun vragen heen kunnen, dat werkt beter dan een anonieme telefoon. Nadeel kan zijn dat het meer tijd kost. − Stel een 'gebruikersplatform' in en gebruik de ervaringen die je hiermee opdoet voor het beter inrichten van het gehele subsidietraject (Dienst Regelingen is hier recent mee begonnen). − Maak gebruik van bij de overheid reeds bekende gegevens zodat niet steeds weer dezelfde informatie gegeven moet worden. − Richt de uitvoering van een regeling zo in, dat er minder fouten worden gemaakt of dat deze makkelijker rechtgezet kunnen worden. − Betracht zorgvuldigheid bij de keuze van de systematiek van een regeling. − Verlicht de ergernis van de bezwaarprocedure, met name de lange afhandeltermijn.

66

Annex A: Overzicht van gebruikte afkortingen Adviescollege Toetsing Administratieve LAsten Administratieve Lasten, gedefinieerd als "de kosten om te voldoen aan informatieverplichtingen voortvloeiend uit weten regelgeving van de overheid. Het gaat om AL verzamelen, bewerken, registreren, bewaren en ter beschikking stellen van informatie." De definitie slaat dus niet op kosten die voortvloeien uit de regelgeving zelf. BAL Bureau Administratieve Lasten van het Ministerie van LNV B&B Bezwaar en beroep DEMO Subsidieregeling Demonstratie- en Kennisoverdracht projecten duurzame landbouw DR Dienst Regelingen; uitvoerende dienst van het Ministerie van LNV Europese Gemeenschap EG Gemeenschappelijk Landbouwbeleid GLB GMO/G&F Gemeenschappelijke Marktordening Groenten en Fruit Groot Vee Eenheid GVE Regeling Identificatie en Registratie van dieren 2003 I&R Interdepartementale Projectdirectie Administratieve Lasten IPAL Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit LNV Subsidiefamilie Markt- en Prijsonsdersteuning M&P Restitutieregeling Industriële Landbouwproducten NA1 Percentage Administratieve Lasten, berekend door de totale AL van een regeling te delen door PAL het verplichtingenbudget Publieksrechtelijke Bedrijfsorganisatie PBO Plattelandsontwikkelingsplan POP Productschappen Vee, Vlees en Eieren PVE Regeling Draagvlak Natuur RDN Regeling Stimulering Biologische Produktiemethode RSBP Subsidieregeling Agrarische Natuurbeheer SAN Standaardkostenmodel, ontwikkeld door IPAL voor de meting van AL SKM Subsidieregeling Natuurbeheer SN Kaderregeling Kennis en Advies K&A Hoofdproductschap Akkerbouw HPA ACTAL

67

Annex B: Samenstelling begeleidingscommissie naam

directie/dienst

Anthonio, drs. S.E. Baas, drs. C.N. Beekman, F Butter, drs. J.W. Erve, L.A.M. van Gemerden, ir. J.F. van Germs. F.H Loeb, mr. A.C. Poppel, drs. A.J.M. van Reiche-Kotterman, ir. T.G.J. Schakenraad, ir. M.H.W. Vent, Ir. G.T.A. de Wegen, ing. A.

Directie Internationale Zaken Directie Landbouw/BAL Productschap Zuivel Directie Landbouw/BAL Directie Natuur Directie Landbouw IPAL (Directie Landbouw) Directie Judische Zaken Directie Internationale Zaken Dienst Regelingen Dienst Regelingen Directie Landbouw/BAL Directie Internationale Zaken

Samenstelling rapport: Jettie Bos, Dienst Regelingen

68

Nulmeting Administratieve Lasten Subsidieregelingen. Ministerie van Landbouw, Natuur en voedselkwaliteit. November 2004

Recommend Documents